________________
શ્રાવકધર્મવિધિપ્રકરણ
પરલોકની વિધિમાં તત્પર એટલે પરલોકનું કારણ એવા ધર્મનું આચરવા માટે પ્રસ્તુત શાસ્ત્રમાં કહેલા આચારોને આરાધવામાં તત્પર. ઉચિત વૃત્તિને કરે. ઉચિત = પ્રસ્તુત ધર્મને પ્રતિકૂળ ન હોય તેવી, વૃત્તિ = આજીવિકાનો ઉપાય. લોકથી અને ધર્મથી વિરુદ્ધ વૃત્તિનો ત્યાગ કરીને ઉચિત જ વૃત્તિને કરે.
કેવી વૃત્તિ ઉચિત છે તે વિષે ગ્રંથકાર કહે છેઃ- પોતાની કુલપરંપરાથી આવેલી શુદ્ધવૃત્તિ ઉચિત વૃત્તિ છે. શુદ્ધ એટલે તેવા પ્રકારના દોષથી રહિત. આમ કહીને ગ્રંથકારે એ જણાવ્યું કે કુલપરંપરાથી આવેલી પણ તેવા પ્રકારની યોનિપોષણ” વગેરે અશુદ્ધવૃત્તિ ઉચિતવૃત્તિ નથી. બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય અને શુદ્ધ શુદ્ર એ ચારે વર્ષોની પોત પોતાની શુદ્ધ વૃત્તિ હોય છે. અહીં શુદ્રોનું શુદ્ધ એવું વિશેષણ તેવા પ્રકારના માછીમાર વગેરેને અલગ કરવા માટે છે.
આમ કહીને ગ્રંથકારે “પૂર્વે કહ્યો તેવો જે જીવ આવા પ્રકારની શુદ્ધ વૃત્તિને કરે તે सूत्रथी मनिषिद्ध छ " मेम ४९uव्यु. [-७]
तदेवं बहुमान- विधिपरतोचितवृत्तिभिर्यथोपन्याससंभविनीभिः सूत्राऽप्रतिकुष्टत्वमवबोध्य सांप्रतं बहुमानित्वाऽऽदिगमकानि प्रत्येकं पञ्च पञ्च लिङ्गानि जिज्ञापयिषुराचार्य: संबन्धमारचयन्निदमाह
एए पुण विण्णेया, लिंगेहिंतो परोवयारीहिं। ताई तु पंच पंच य, तिण्हं पि हवंति एयाइं॥८॥
[एते पुनर्विज्ञेया, लिङ्गेभ्यः परोपकारिभिः।
तानि तु पञ्च पञ्च च, त्रयाणामपि भवन्ति एतानि ॥८॥] "एए" गाहा व्याख्या- एते' इति बहुमान्या(मानादयः, पुनःशब्दो भित्रवाक्यतायाम्, 'विज्ञेयाः' ज्ञातव्याः 'लिङ्गेभ्यः' गमकचिह्नेभ्यः, "भ्यसश्च हिंतो सुंतो" इति भ्यसन्तमिदम्। 'परोपकारिभिः' परोपकाराय धर्मव्याख्यादानाद्युद्यतैराचार्यादिभिरित्यर्थः। 'प्रवर्तकादिभिः' इति क्वचित्पाठः, तत्रापि त एव प्रवर्तकाः, आदिशब्दाद्दायकशिक्षकादिपरिग्रहः। 'तानि तु लिङ्गानि पञ्च पञ्च 'त्रयाणामपि' बहुमान्या(मानादीनां 'भवन्ति' सन्ति 'एतानि' वक्ष्यमाणानि। इति गाथार्थः॥८॥
