________________
ગુજરાતી ભાવાનુવાદ સહિત
વસ્તુ તમારે બીજા કોઈને આપવી નહિ. આમ બીજાને નહિ આપવાની શરતે રાખી મૂકે. આમ કરવાથી કુષ્ય પરિમાણાતિક્રમ અતિચાર લાગે.
મારું આ અવિધ કરેલા કાળ પછીજ પરિગ્રહનો વિષય બનશે, અર્થાત્ અવધિ કરેલા કાળ પછીજ આ મારી માલિકીનું થશે, એવા અધ્યવસાયથી આ પ્રદાન વગેરે બધુંય પરિમાણની અવિધ કરેલા ચાર માસ વગેરે કાળ પૂર્ણ થયા પહેલાંજ કરે છે. (આમ કરવામાં બાહ્ય દૃષ્ટિએ સંખ્યામાં વધારો થયો નથી, પણ પરમાર્થથી નિયમથી વધારે લેવાના ભાવ = પરિણામ થયા હોવાથી સંખ્યાનો વધારો થયો છે. આથી અતિચાર લાગે.)
મૂળગાથામાં રહેલા આદિ એવા શબ્દો આગમ પાઠથી પ્રસિદ્ધ વાસ્તુ વગેરે વસ્તુને પકડનારા છે. આગમપાઠ આ પ્રમાણે છેઃ- ધન-ધાન્ય પ્રમાણાતિક્રમ, ક્ષેત્ર-વાસ્તુ પ્રમાણાતિક્રમ, હિરણ્ય-સુવર્ણ પ્રમાણાતિક્રમ, દ્વિપદ-ચતુષ્પદપ્રમાણાતિક્રમ, કુપ્યપ્રમાણાતિક્રમ.
પ્રશ્ન:- પરિગ્રહના નવ પ્રકાર હોવાથી અતિચાર નવ થાય, જ્યારે અહીં પાંચ જ કહ્યા છે તેનું શું કારણ? ઉત્તરઃ- સમાન જાતિવાળા હોવાથી ચાર ભેદોનો પાંચ ભેદોમાં સમાવેશ થઈ ગયો છે. તથા શિષ્યહિત માટે પ્રાય: બધા સ્થળે મધ્યમ પદ્ધતિથી જ વિવક્ષા કરી હોવાથી બધા વ્રતોમાં અતિચારોની પાંચ સંખ્યા જ ગણી છે. આથી અતિચારોની ચાર કે છ સંખ્યા નહિ ગણવી એ યુક્તિયુક્ત છે. [૮૮]
૧૨૬
उक्तान्यणुव्रतानि, सांप्रतं गुणव्रतान्याह - तत्रापि प्रथमं दिग्व्रतम्, तदाहउड्डाहोतिरियदिसिं, चाउम्मासाइकालमाणेणं । गमणपरिमाणकरणं, गुणव्वयं होइ विण्णेयं ॥ ८९ ॥
[ऊर्ध्वाधस्तिर्यग्दिशम् चातुर्मास्यादिकालमानेन ।
गमनपरिमाणकरणं गुणव्रतं भवति विज्ञेयम् ॥ ८९॥]
‘‘ડ્ડાહો'' ગાહા વ્યાવ્યા‘ર્વાસ્તિપિશમ્' કૃતિ ધ્વ पर्वतारोहणादौ, अधः- कूपप्रवेशादौ तिर्यग्- पूर्वाद्यासु दिक्षु, दिक् शब्दः प्रत्येकमभिसंबध्यते ; ऊर्ध्वादिदिशमङ्गीकृत्य 'चातुर्मास्यादिकालमानेन' चतुरो मासान्, अष्टौ वा यावत् इत्यादि । 'गमनपरिमाणकरणम्' अभिप्रेतक्षेत्रात् परतो गमननिवृत्तिरित्यर्थः । 'गुणव्रतम्' अणुव्रतानामेव गुणकरमित्यर्थः, भवति विज्ञेयं प्रथममिति गम्यते । इति गाथार्थः ॥ ८९ ॥
>
