________________
૧૫૧
ગુજરાતી ભાવાનુવાદ સહિત
अहोरत्तं बंभयारी हवइ। अव्वावारपोसहो वि देसे सव्वे य। देसे अमुगं वावारं न करेमि ।सव्वे सव्वं वा वावारं चेव हलसगडघरपरिकम्माईयं न करेमि। एत्थ जो देसे पोसहं करेइ सामाइयं करेइ वा न वा। जो सव्वपोसहं करेइ सो नियमा कयसामइओ । जइ न कोइ ता नियमा वंचिज्जइ । तं कर्हि करेइ? चेइयघरे वा साहुमूले वा घरे वा पोसहसालाए वा उम्मुक्कमणिसुवण्णो पढंतो पोत्थयं वा वायंतो धम्मज्झाणं झायइ। जहा एए साहुगुणे अहं न સત્યો મંદ્રમણો વારે વિમાસા' [ ]liા
અતિચાર સહિત બીજું શિક્ષાવ્રત કહ્યું. હવે ત્રીજું શિક્ષાવ્રત કહેવામાં આવે છે - (૩) પૌષધ શિક્ષાવ્રત
આહાર પૌષધ, શરીર સત્કાર પૌષધ, બ્રહ્મચર્ય પૌષધ, અને અવ્યાપાર પૌષધ એમ ચાર પ્રકારે ત્રીજું શિક્ષાવ્રત છે. આહાર પૌષધ આદિ ચારેના દેશથી અને સર્વથી એમ બે ભેદ છે. પહેલા ત્રણ પૌષધમાં સામાયિક હોય કે ન પણ હોય, પણ ચોથા સર્વથી અવ્યાપાર પૌષધમાં નિયમા સામાયિક હોય. સર્વથી અવ્યાપાર પૌષધમાં સામાયિક ન કરે તો સામાયિકનો લાભ ન મળે.
અહીં પૌષધ શબ્દ રૂઢિથી પર્વ અર્થમાં છે. આઠમ વગેરે તિથિઓ પર્વ છે. જે પૂરે = પુષ્ટ કરે તે પર્વ. આઠમ વગેરે તિથિઓ ધર્મની પુષ્ટિના હેતુ હોવાથી પર્વ છે.
આહાર પૌષધ:- આહારનો અર્થ પ્રસિદ્ધ છે. આહાર સંબંધી પૌષધ અથવા આહાર નિમિત્તે પૌષધ તે આહાર પૌષધ. અર્થાત્ આહારની નિવૃત્તિના નિમિત્તથી ધર્મની પુષ્ટિને કરનારું પર્વ તે આહાર પૌષધ.
શરીર સત્કાર પૌષધ:- શરીરસત્કારની નિવૃત્તિના નિમિત્તથી ધર્મની પુષ્ટિને કરનારું પર્વ તે શરીરસત્કાર પૌષધ.
બ્રહ્મચર્ય પૌષધ:- બ્રહ્મ એટલે કુશલ અનુષ્ઠાન. કહ્યું છે કે-“બ્રહ્મ દેવ છે, બ્રહ્મ તપ છે, બ્રહ્મ શાશ્વત જ્ઞાન છે.” ચર્ય એટલે આચરણ. કુશલ અનુષ્ઠાન રૂપ આચરણના નિમિત્તથી ધર્મની પુષ્ટિને કરનારું પર્વ તે બ્રહ્મચર્ય પૌષધ.
અવ્યાપાર પૌષધ:- પાપ વ્યાપારની નિવૃત્તિના નિમિત્તથી ધર્મની પુષ્ટિને કરનારું પર્વ તે શરીર સત્કાર પૌષધ.
અહીં ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે:- આહાર પૌષધના દેશથી અને સર્વથી એમ બે ભેદ છે. અમુક વિગઈન કે બધી વિગઈઓનો ત્યાગ, આયંબિલ, એકાસણું, બેસણું તિવિહાર ઉપવાસ વગેરે દેશથી આહાર પૌષધ છે. દિવસ-રાત સુધી ચારે પ્રકારના આહારનો ત્યાગ તે સર્વથી આહાર પૌષધ છે. સ્નાન કરવું, તેલ ચાળવું, મેંદી વગેરે લગાડવું, ચંદન આદિનું
