________________
શ્રાવકધર્મવિધિપ્રકરણ
૧૬૬
આથી જીવનપર્યત જ સ્વીકારવાનો નિયમ નથી એમ ગુરુઓ કહે છે. દરેક ચોમાસા સુધી પણ આ વ્રતનો સ્વીકાર થાય છે, કારણ કે વૃદ્ધપુરુષોની પરંપરાથી આવેલી તેવી સામાચારી જોવામાં આવે છે.
પણ શિક્ષાવ્રતો થોડા કાળ સુધી હોય છે. તેમાં સામાયિક અને દેશાવગાશિક દરરોજ કરવાનાં હોય છે, અને એ બેનું પ્રત્યાખ્યાન વારંવાર કરાય છે. પૌષધ અને અતિથિ સંવિભાગ નિયત દિવસે કરવાના હોય છે, દરરોજ નહિ. શિક્ષા એટલે અભ્યાસ. શિક્ષામાં ન તો તે શિક્ષાત્ર, અર્થાતુ વિરતિની શિક્ષા (= અભ્યાસ) કરવા માટેનાં વ્રતો તે શિક્ષાવ્રતો. [૧૦૯].
एवं द्वादशविधेऽपि श्रावकधर्मेऽभिहिते संलेखनाभिधानावसरस्तत्राहसंलेहणा य अंते, न निओगा जेण पव्वयह कोई। तम्हा नो इह भणिया, विहिसेसमिमस्स वोच्छामि।।११०।।
[संलेखना चान्ते, न नियोगात्, येन प्रव्रजति कोऽपि ।
તમાનો રૂદ મળતા , વિહિપની વયે ૨૨૦I], "संलेहणा" गाहा व्याख्या- ' संलेखना' चरमानशनपूर्वक्रियारूपा आगमप्रसिद्धा 'अन्ते' जीवितपर्यवसाने संभविनी, न 'नियोगात्' अवश्यतया सा गृहिणः संभविनी । कारणमाह- येन कारणेन 'प्रव्रजति' यतिर्भवति 'कोऽपि'तथाविधविरतिपरिणामवान् गृही ' तस्मात्' अतो हेतोः 'नो' नैव 'इह' अत्रावसरे 'भणिता' प्रतिपादिता। 'विधिशेषं' श्रावककर्तव्यमेवानुक्तं ‘અભ્ય’ શ્રાવસ્થ “વફ્ટ' મિથા રૂતિ યથાર્થ: ૨૨૦ ||
આ પ્રમાણે બારે પ્રકારનો શ્રાવકધર્મ કહેવાઈ જતાં સંખના કહેવાનો અવસર છે. આથી સંલેખના અંગે કહે છે -
જીવનના અંતે થનારી સંલેખના શ્રાવકને અવશ્ય હોય એવો નિયમ નથી. કારણ કે તેવા પ્રકારના પરિણામવાળો કોઈક શ્રાવક દીક્ષા લે. આથી અહીં સંખનાનું વર્ણન કર્યું નથી. સંલેખન એટલે અંતિમ અનશન કરવાની પૂર્વે કરવાની ક્રિયા. આ ક્રિયા આગમમાં પ્રસિદ્ધ છે. હવે નહિ કહેલાં શ્રાવકનાં કર્તવ્યોને (૧૧૧ મી ગાથાથી) કહીશ. [૧૧૦]
ક અહી હતુ અર્થમાં સપ્તમી વિભક્તિ છે.
