________________
ગુજરાતી ભાવાનુવાદ સહિત
१30
अतिभोगाङ्गानां मधमधुमांसादीनाम्, चस्य तूत्तरत्र योगः, 'भोगतः' भोगमाश्रित्य 'मानं च' -परिमाणं च। इदं हि किल द्वितीयं गुणवतं उपभोगपरिभोगगुणवताभिधानं द्विधा भवति भोजनतः कर्मतश्च। तत्रोपभुज्यत इत्युपभोग:अशनादिः, सकृदर्थत्वादुपशब्दस्य, अन्तरर्थत्वादन्त गो वा । परिभुज्यत इति परिभोगः वस्त्रादेः, आवृत्त्यर्थत्वात् परिशब्दस्य, बहिरर्थत्वाद्वा बहिर्नोगः। एष चात्मक्रियारूपोऽपि विषयविषयिणोरभेदाद्विषय एवोपचरितः, अत एव तन्निबन्धनकर्मण्यप्ययमत्रोपचर्यत इत्याह-'कर्मतः' कर्माश्रित्य 'खरकर्मादीनां ' कोट्टपालकर्मादीनां वर्जनमिति प्रकृतम् । 'अपरम्' अन्यद् द्वितीयं गुणवतमिदं 'भणितं' प्रतिपादितं पूर्वाचायरिति गम्यते॥
तथा च वृद्धसंप्रदाय:- " भोअणओ सावगो उस्सग्गेण फासुअं एसणीचं आहारं आहारेज्जा। तस्सासइ अणेसणीयमवि सच्चित्तवज्ज। तस्सासइ अणंतकायबहुबीयगाणि परिहरेज्जा। असणे अल्लयमूलगमंसादि, पाणे मंसरसमज्जाई, खाइमे पंचुंबराई, साइमे महुमाई। एवं परिभोगे वि वत्यादौथुल्लधवलप्पमुल्लाणि परिमिआणि परिभुंजेज्जा। सासणगोरवत्थमुवरि विभासा, जाव देवदूसाइपरिभोगे वि परिमाणं करेज्जा। कम्मओ वि अकम्मा न तरइ जीविउं ताहे अच्चंतसावज्जाणि परिहरेज्जा। एत्यं पि एक्कसिं चेव जं कीरइ कम्मं पहरववहरणाइ विवक्खाए तमुवभोगो, पुणो पुणो य जं तं पुण परिभोगो त्ति । अण्णे पुण कम्मपक्खे उवभोगपरिभोगजोयणं न करेंति । उवन्नासो अ एअस्सुवभोगपरिभोगकारणभावेणं ।"[ ] इति ॥९१॥
અતિચાર સહિત પહેલું ગુણવ્રત કહ્યું. હવે બીજુ ગુણવ્રત કહે છે - पीहूं अत:
ઉપભોગ પરિભોગ (પરિમાણ) નામનું ગુણવ્રત ભોજન સંબંધી અને કર્મસંબંધી એમ બે પ્રકારે છે. તેમાં જે એકવાર ભોગવાય અથવા શરીરની અંદર ભોગવાય તે ઉપભોગ. અહીં ઉપ શબ્દનો એકવાર કે અંદર એવો અર્થ છે. વારંવાર (= અનેક વાર) ભોગવાય છે શરીરની બહાર ભોગવાય તે પરિભોગ. અહીં પરિ શબ્દનો વારંવાર (= અનેકવાર) કે બહાર એવો અર્થ છે. અશન વગેરે ઉપભોગ છે અને વસ્ત્ર વગેરે પરિભોગ છે.
પ્રશ્નઃ ઉપભોગ અને પરિભોગ જીવની ક્રિયા રૂપ છે. તો અહીં અશન અને વસ્ત્ર વગેરે વસ્તુને ઉપભોગ-પરિભોગ કેમ કહેવામાં આવેલ છે? ઉત્તરઃ વિષય અને વિષયીનો અભેદ હોવાથી વિષયમાં જ વિષયીનો ઉપચાર કરવામાં આવ્યો છે. (ઉપભોગ-પરિભોગરૂપ ક્રિયા એ વિષયી છે, તેનો વિષય અશન અને વસ્ત્ર વગેરે વસ્તુઓ છે. વિષયી એવી
