________________
ગુજરાતી ભાવાનુવાદ સહિત
निजः कालः सन्ध्यात्रयादिलक्षण:। यदुक्तं पूजानुषङ्गेण- "कालो * इह विण्णेओ, संझाओ तिण्णि ताव ओहेणं । वित्तिकिरियाऽविरुद्धो, अहवा નો રસ પીવો |શા'' [પાશ (૪) . ] વૈવજન' इत्यादिशब्दात् प्रस्तुतधर्मश्रवणग्रहणादेचोचिते काले करणं- विधानम् (२)। चः प्राग्वत्। तथोचितासनं सर्वत्र धर्मश्रवणादौ, छन्दोभङ्गभयादुत्तरेण समस्तनिर्देश:(३)। तथा 'युक्तस्वरः' उचितध्वनिः सर्वत्र चैत्यवन्दनादौ(४)। तथा 'स्वाध्याये' सिद्धान्तप्रसिद्ध 'सततं' सर्वदा 'उपयोगः' उपयुक्तता, सर्वमेतदधिकृतेऽन्यत्र च क्रियमाणं विधिपरतां गमयतीतिविधिपरतालिङ्गत्वमस्य કgવ્યમ્ (૫)ો રૂતિ ગાથાર્થ: I૨૦||
વિધિમાં તત્પરતાનાં લિંગો કહે છે :
ગુરુવિનય, ચૈત્યવંદન વગેરે કાળે કરે, ઉચિત આસન, યોગ્ય સ્વર અને સ્વાધ્યાયમાં સતત ઉપયોગ એ પાંચ વિધિમાં તત્પરતાનાં લક્ષણો છે.
ગુરુવિનય - અહીં માતા-પિતા વગેરે ગુરુ છે, અથવા પ્રસ્તુત ધર્મના દાતા ગુરુ છે. તેમની ઉચિત ભક્તિ કરવી તે ગુરુવિનય છે.
ચૈત્યવંદન આદિ કાળે કરે - ચૈત્યવંદનનો કાળ સવાર-બપોર-સાંજ એ ત્રણ સંધ્યા છે. પૂજાના સંબંધથી પંચાશકમાં કહ્યું છે કે - “ઉત્સર્ગથી સવાર-બપોર-સાંજ એ ત્રણ સંધ્યાએ જિનપૂજા કરવી જોઈએ. અપવાદથી આજીવિકાના નોકરી, વેપાર વગેરે ઉપાયને ધક્કો ન લાગે તે રીતે જ્યારે જેટલો સમય અનુકૂળ હોય ત્યારે તેટલા બે ઘડી વગેરે સમય સુધી પૂજા કરવી જોઈએ.”
“ચૈત્યવંદન આદિ” એ સ્થળે રહેલા “આદિ' શબ્દથી પ્રસ્તુત ધર્મનું શ્રવણ વગેરે સમજવું. (કોઈ પણ ધર્મક્રિયામાં કાળને સાચવે, અર્થાત્ જે ધર્મક્રિયા જે કાળે કરવાની હોય તે ધર્મક્રિયા તે કાળે કરે.)
ઉચિત આસન - ધર્મશ્રવણ વગેરેમાં ઉચિત આસન હોય. (અર્થાતું જે ધર્મક્રિયા જેવી સ્થિતિમાં કરવાની હોય તે ધર્મક્રિયા તેવી સ્થિતિમાં કરે. ઊભા ઊભા કરવાની ક્રિયા ઊભાઊભા કરે, બેશીને કરવાની ક્રિયા બેશીને કરે. અને તેમાં જે જે મુદ્રા કરવાની હોય તે તે મુદ્રા કરે.)
યોગ્ય સ્વરઃ- ચૈત્યવંદન વગેરે ઉચિત અવાજથી (અને ઉચિત ઉચ્ચારથી) કરે. સ્વાધ્યાયમાં સતત ઉપયોગ:- શાસ્ત્રમાં પ્રસિદ્ધ એવા સ્વાધ્યાયમાં હંમેશા ઉપયોગ * पञ्चाशके 'सो पुण' इति टीकाकृत्सम्मतः पाठः।
