________________
ગુજરાતી ભાવાનુવાદ સહિત
૧૦૦
अपि संभवात्। यदुक्तम् “सव्वजियाणं जम्हा, सुत्ते गेवेज्जगेसु उववाओ। भणिओ जिणेहिं , सो न य लिंगं मोत्तुं जओ भणिों ॥१॥ जे दंसणवावण्णा, लिंगग्गहणं करेंति सामण्णे । तेसि पि अ उववाओ, उक्कोसो जाव गेवेज्जा॥२॥" इत्यादि। 'भवन्ति' जायन्ते 'व्रतप्रभृतीनि' अणुव्रतलाभादीनीत्यर्थः। किंविधानि? ' भवार्णवतरण्डतुल्यानि ' संसाराकूपारोत्तारणे तरण्यादिकल्पानि 'नियमेन' अवश्यंतया । तदुक्तम्- " सम्मत्तम्मि उ लद्धे, पलिअपुहुत्तेण સાવો ચરાવતમાલયા સારસંવંત હોંતિ ? I' [ગાવી हारि० वृ० ७७ -११ स च तथाविधः कर्मस्थितिहासोऽनुक्रमवेदनाद्वा स्याद् वीर्योल्लासविशेषात्करणान्तरप्रवृत्तेरतिशीघकालेन वा। तदुक्तम् • “एवं अप्परिवडिए, सम्मत्ते देवमणुअजम्मेसु । अन्नयरसेढिवज्जं, एगभवेणं च सव्वाइं ॥२॥" [विशेषाव भा० गा० १२२२] तस्मात्सम्यक्त्वलाभेऽपि व्रतप्रतिपत्तौ भजनेति स्थितम्। इति गाथार्थः॥७१॥
આ જ વિષયને કહે છે -
સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ પછી આયુષ્ય સિવાય મોહનીય આદિ સાત કર્મોની બેથી નવા પલ્યોપમ જેટલી સ્થિતિ ઘટે ત્યારે સંસારસાગર તરવા નાવ સમાન અણુવ્રતો વગેરે અવશ્ય ભાવથી હોય છે. આ વિશે કહ્યું છે કે “સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ વખતે રહેલી (અંત:કોડાકોડિ) કર્મસ્થિતિમાંથી બેથી નવ પલ્યોપમ જેટલી કર્મસ્થિતિનો ક્ષય થાય ત્યારે દેશવિરતિની પ્રાપ્તિ થાય છે. તેમાંથી પણ સંખ્યાતા સાગરોપમ જેટલી કર્મસ્થિતિ ઘટે ત્યારે સર્વવિરતિની પ્રાપ્તિ થાય છે. તેમાંથી પણ સંખ્યાતા સાગરોપમ જેટલી કર્મસ્થિતિ ઘટે છે ત્યારે ઉપશમશ્રેણિની પ્રાપ્તિ થાય છે. તેમાંથી પણ સંખ્યાતા સાગરોપમ જેટલી સ્થિતિ ઘટે ત્યારે ક્ષેપક શ્રેણિની પ્રાપ્તિ થાય છે.” (વિશેષા ગાળ ૧૨૨૨)
પ્રશ્ન : બેથી નવ પલ્યોપમ વગેરે કર્મસ્થિતિ ક્રમશઃ જ ઘટે છે કે જલદી પણ ઘટે? ઉત્તર : બંને રીતે ઘટે છે. કોઈ જીવની ક્રમશ: વેદવાથી તેટલી સ્થિતિ ઘટે તો કોઈ જીવની , વર્ષોલ્લાસથી અન્ય પરિણામ પ્રવર્તે તો જલદી પણ ઘટી જાય. * કહ્યું છે કે “સમ્યકત્વ ટકી રહે તો દેવ-મનુષ્યભવમાં ઉત્પત્તિ થાય છે. દેવ-મનુષ્ય ભવમાં ઉત્પન્ન થતા તે જીવને બીજા બીજા મનુષ્યભવમાં દેશ વિરતિ આદિનો લાભ થાય. અર્થાત્ મનુષ્યભવમાં સમ્યકત્વ પામેલો જીવ દેવલોકનો ભવ કરીને મનુષ્યભવમાં દેશવિરતિ પામે. પછી દેવલોકનો ભવ કરીને સર્વવિરતિ પામે. આમ ક્રમશઃ અન્ય અન્ય મનુષ્યભવમાં દેશવિરતિ આદિ પામે અથવા |
ક્રમશઃ અને જલદી એમ બંને રીતે સ્થિતિ ઘટતી હોવા છતાં મોટા ભાગના જીવોની કર્મસ્થિતિ ક્રમશઃ ઘટે છે. બહુ, જ ઓછા જીવોની જલદી ઘટે છે. આથી સામાન્યથી સમ્યકત્વપ્રાપ્તિ અને દેશવિરતિપ્રાપ્તિનો અંતરાલ બેથી નવા પલ્યોપમ છે. ઉ. ૨, ગા. ૨૩ ની ટીમ.
