________________
७७
यथा 'अत्र' सौगतादिदर्शने 'भणितं' अभिहितम्। किम्? 'अहिंसादुष्कृतसुकृतफलम्' इति, अहिंसा - प्राणिगदापरिहारलक्षणा, उपलक्षणेन च सत्यादिपरिग्रहः, यद्वाऽहिंसा व्रतवृतिरूपत्य शेषव्रतस्याहिंसैवैकं व्रतम्; दुष्कृतंप्राणव्यपरोपणादि, सुकृतं ध्यानाध्ययनदानादि, तस्य प्रतिषेधविधिरूपहिंसाऽध्ययनाद्यात्मकस्य सुकृतस्य दुष्कृतस्य च फलं कार्यं 'स्वर्गमोक्षादि' त्रिविष्टपापवर्गसुखप्रभृतीत्यर्थः, आदिशब्दस्य यथायोगं योगाद् दुष्कृतफलं नरकाद्यपि। अत्रापि किल सांख्यादिदर्शने सुकृतदुष्कृतफलमभिहितमेवेति इदमपि न क्षेपार्हमिति देशकाङ्क्षा । इति गाथाहृदयार्थः ॥ ५३ ॥
કાંક્ષાને પણ દેશમાં આકાંક્ષા અને સર્વમાં આકાંક્ષા એમ બે પ્રકારે उहे छे :
-
શ્રાવકધર્મવિધિપ્રકરણ
સાંખ્ય વગેરે કોઈ એક દર્શનને ઈચ્છે મોક્ષના કારણ તરીકે માને તે દેશમાં આકાંક્ષા છે. જેમકે- અહીં સાંખ્ય વગેરે દર્શનમાં પણ અહિંસા કહેલ છે. તથા સુકૃતથી સ્વર્ગ-મોક્ષનું સુખ મળે છે અને દુષ્કૃતથી નરક વગેરેની પ્રાપ્તિ થાય છે, એમ સુકૃતદુષ્કૃતનું ફળ જણાવ્યું જ છે. આથી આ દર્શન પણ અનાદર કરવાને યોગ્ય નથી. આ પ્રમાણે हेश अंक्षा छे.
=
=
અહિંસા = પ્રાણીની પીડાનો ત્યાગ કરવો. અહીં અહિંસાના ઉપલક્ષણથી સત્ય વગેરે પણ લેવા. અથવા અહિંસા વ્રતોની વાડરૂપ હોવાથી સર્વ વ્રતોનું એક અહિંસા જ વ્રત છે. દુષ્કૃત=પ્રાણનો નાશ કરવો વગેરે. સુકૃત ધ્યાન-અધ્યયન-દાન વગેરે. જોકે મૂળ ગાથામાં દુષ્કૃતનું ફળ નરક વગેરે છે એમ કહેલ નથી. આમ છતાં આવિ શબ્દને યથાયોગ્ય જોડવાથી દુષ્કૃતનું ન૨ક વગેરે ફલ છે એમ સમજી શકાય છે. [૫૩]
फ्र
सव्वे सव्वमयाई, कंखइ जहभणियकारणेहिंतो । संकाए पेयपाई, कंखाए अमच्चरायाणो ॥ ५४ ॥
[सर्वस्मिन् सर्वमतानि, काङ्क्षते यथाभणितकारणेभ्यः ।
शङ्कायां पेयापायिनौ, काङ्क्षायां अमात्यराजानौ । ५४ ।। ]
" सव्वे" गाहा व्याख्या- 'सर्वस्मिन्' सर्वविषया काङ्क्षेति प्रकृतम्, 'सर्वमतानि' सर्वदर्शनानि जैमिनिकणभक्षाक्षपादशाक्यकपिलादिप्रतिबद्धानि, किम् ? 'काङक्षते' मोक्षाऽङ्गत्तयाऽङ्गीकरोतीत्यर्थः । 'यथाभणितकारणेभ्यः ' प्राक्प्रदर्शित सुकृतफलाभिधानादिभ्यः, “भ्यसश्च हिंतो सुंतो " इति पञ्चमीभ्यसो हिंतोआदेशः । ऐहिकप्रत्यपायप्रत्ययत्वमपि शङ्काकाङ्क्षयोराविष्कुर्वन्नुदाहरणे એ પદોનો અનુવાદ ક્લિષ્ટ બને એ માટે અનુવાદમાં લીધો નથી.
फटीझमा रहेला प्रतिषेधविधिरूप
