________________
2- THE NON-SOUL
अजीवाधिकार जीवादि द्रव्यों के परिवर्तन का कारण तथा धर्मादि चार द्रव्यों की स्वभावगुणपर्यायों का वर्णन - The transformation in souls, etc., and natural qualities and modes of substances -
जीवादीदव्वाणं परिवट्टणकारणं हवे कालो । धम्मादिचउण्हं णं सहावगुणपज्जया होंति ॥३३॥
जीवादि द्रव्यों के परिवर्तन का कारण काल (द्रव्य) है। धर्मादिक चार द्रव्यों के स्वभाव-गुण-पर्यायें होती हैं। भावार्थ - जीवादिक द्रव्यों में जो समय-समय में वर्तनारूप परिणमन होता है उसका निमित्त कारण काल द्रव्य है। धर्म, अधर्म, आकाश और काल - इन चार द्रव्यों के जो गुण तथा पर्याय हैं वे सदा स्वभावरूप ही होते हैं, उनमें विभावरूपता नहीं आती है।
The transformations (parivartana) that take place in substances of souls (jīva), etc., are due to the substance of time (kāla dravya). Four substances (dravya) - the medium of motion (dharma), the medium of rest (adharma), the space (ākāśa) and the time (kāla) – have only the natural (svabhāva) mode-of-qualities (gunaparyāya).
EXPLANATORY NOTE
Ācārya Umāsvāmī’s Tattvārthasūtra:
वर्तनापरिणामक्रियाः परत्वापरत्वे च कालस्य ॥५-२२॥
वर्तना, परिणाम, क्रिया, परत्व और अपरत्व - ये काल द्रव्य के उपकार हैं।
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
73