Book Title: Hriday Nayan Nihale Jagdhani Part 02
Author(s): Anandghan, Muktidarshanvijay
Publisher: Matunga Shwetambar Murtipujak Tapagaccha Jain Sangh
View full book text
________________
437
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
સંયમિતપણે કે અસંયમિતપણે ક્રિયાશીલ બનવું.
જીવનું જે શિવ સ્વરૂપ છે એટલે કે આત્માનું જે મૌલિક, પરમ આત્મસ્વરૂપ છે, તે અક્રિય છે. એ અક્રિયતામાંથી સક્રિયતામાં જવું તે અકંપમાંથી કંપમાં જવાપણું છે.
કંપન બે પ્રકારનું હોય છે. એક છે યોગકંપન અને બીજું, દર્શનોપયોગ અને જ્ઞાનોપયોગનું ઉપયોગકંપન. ઉપયોગકંપન હોય ત્યાં યોગનું કંપન નિયમો હોય જ. જ્યારે યોગનું કંપન હોય ત્યાં ઉપયોગનું કંપન હોય પણ ખરું અને ન પણ હોય. •
ઉપયોગકંપની સાથેનું યોગકંપન સંકાષાયિક યોગકંપન હોય છે. જ્યારે માત્ર યોગનું કંપન હોય છે તે અકાષાયિક યોગકંપન હોય છે. એવું અકાષાયિક યોગકંપન માત્ર અગિયારમા, બારમા અને તેમાં ગુણસ્થાનકે હોય છે. જ્યારે કષાય વિનાનું અને જ્ઞાનની અપૂર્ણતા વિનાનું યોગકંપન માત્ર તેરમા સયોગી કેવળી ગુણસ્થાનકે હોય છે.
જીવ દ્વારા કરાતી ક્રિયામાં કંપન છે અને એ કંપનથી કામણવર્ગણાપુદ્ગલ પરમાણુનું આત્મપ્રદેશે ભેળાં થવાપણું છે, જે કર્મબંધ છે.
દ્રવ્યમાત્ર પરિણામી સ્વભાવી છે. પ્રત્યેક દ્રવ્યનું તેના ગુણ પ્રમાણે પરિણમન થાય છે. બધાય દ્રવ્યોમાં એક માત્ર જીવ છે, કે જેને લાગણી-વેદન છે. ભાવ છે તેથી જીવ ભાવપૂર્વક એટલે કે પરિણામપૂર્વક પરિણમે છે.
કર્તાભાવપૂર્વકનું જે પરિણમન છે તેમાં કર્મબંધ છે. માટે યોગીરાજજી કહે છે... “કર્તા પરિણામી પરિણામો...”
|| નિછાનીછે | ઈચ્છા જ ન રહે એવી અનિચ્છાની જ એક ઈચ્છા રાખવા જેવી છે.
