Book Title: Hriday Nayan Nihale Jagdhani Part 02
Author(s): Anandghan, Muktidarshanvijay
Publisher: Matunga Shwetambar Murtipujak Tapagaccha Jain Sangh
View full book text
________________
શ્રી અરનાથજી 720
સમય-પરદ્રવ્યમાં રહેવાથી ઉપયોગ ભંગપણાને, ખંડપણાને પામે છે માટે તે પર-સમય, પર્યાયદૃષ્ટિ છોડવા યોગ્ય છે. પર્યાય દષ્ટિ એ જીવની વૈભાવિક સ્થિતિને સૂચવે છે. પુદ્ગલ દ્રવ્યનો સ્વભાવ ગુરુલઘુ છે, આત્મા અગુરુલઘુ સ્વભાવવાળો છે. આત્મા અનંત ગુણથી યુક્ત છે. અનંત શક્તિથી યુક્ત છે. આમ દ્રવ્યમાં ધ્રુવપણું કાયમ રહે છે માટે દ્રવ્યદૃષ્ટિને કેળવીને ઉપયોગની અભંગ સ્થિતિને પામવું એ ચારિત્ર છે.
એકાન્તમાં આંતર અવલોકન કરતાં મનના વિરાટ સાગરમાં જાત જાતના વિકલ્પો, વૃત્તિઓ, વ્યાકુળતાઓ, અશાંતિ અને વ્યગ્રતા દેખાય છે. શા માટે ? કર્મસત્તાએ ચેતન્ય સત્તા ઉપર કોઇ સીલ માર્યું નથી. પાંચે ભાવોમાં પરમ શ્રેષ્ઠ એવો પરમ પારિણામિકભાવ છે તેની ઉદ્ઘોષણા છે કે જગતની કોઈ સત્તા અમને બદલાવી ન શકે, પલટાવી ન શકે, રોકી ન શકે. આ સમગ્ર તત્ત્વ પ્રગટ જ છે. આપણે પરાધીન, પરતંત્ર, દીન, હીન અને કંગાળ ન બનવું જોઇએ. એક અલૌકિક આનંદ આપણી ભીતરમાં વહી રહ્યો છે. આપણે ભીતરમા ઊંડા ઉતરીને દૃષ્ટિ કરતા નથી
તન્મય થતાં નથી એના કારણે સ્વરૂપ સાથે આપણું અનુસંધાન થતું નથી. આપણે આપણા કરતાં કર્મોને વધારે મહત્વ આપ્યું છે તે જ આપણા દુઃખનું કારણ છે.
ચેતન દ્રવ્ય સ્વયં અક્રિય છે, જેમાં સ્વભાવે કાંઇ પણ કરવાપણું નથી; તેની પ્રાપ્તિ કાંઇક કરવાથી કેવી રીતે થાય ? ચેતન દ્રવ્યે શું કર્યું છે કે જેથી એ કર્મબદ્ધ છે, રાગ-દ્વેષથી લિપ્ત છે, ચાર ગતિમાં રખડનાર છે, એના અનુભવમાં દુઃખ છે, સંતાપ છે, અશાંતિ છે, વ્યગ્રતા છે, વ્યાકુળતા છે ? તેનું સમાધાન એ છે કે ચેતન દ્રવ્યે કાંઇ જ કર્યું નથી. એને માત્ર પોતાના ચૈતન્યમય – જ્ઞાન અને આનંદમય સ્વરૂપનું વિસ્મરણ
સમ્યગ્ વિકલ્પો કે આત્મભાવો ઉપર કોઈ નામ-લિંગ-દ્વેષની છાપ નથી. નામ-લિંગ-વેશની છાપ તો દેહ ઉપર છે.
