Book Title: Hriday Nayan Nihale Jagdhani Part 02
Author(s): Anandghan, Muktidarshanvijay
Publisher: Matunga Shwetambar Murtipujak Tapagaccha Jain Sangh
View full book text
________________
737
, હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
નમસ્કાર મહામંત્રમાં પંચ પરમેષ્ઠિનો નમસ્કાર “'થી શરૂ થઈ “'માં વિરામ પામે છે. એ મંત્રમાં ૧૪ વખત ‘’ વર્ણાક્ષરનો ઉપયોગ થયો છે અને શક્રસ્તવમાં ૫૫ વખત જે વર્ણાક્ષરનું ઉચ્ચરણ આવે છે. કલ્પસૂત્રની ગેયતા, રમ્યતા તેvi નેળ તેvi સમયેળ ના ઉચ્ચારણમાંની ઝંકૃતતાથી છે.
પ્રાકૃતમાં-અર્ધમાગધી ભાષામાં “નને સ્થાને “'નું જ ચલણ છે. 'ના ઉચ્ચારણમાં ઝણકાર છે.
એટલા માટે થઈને જ યોગીરાજ આ સ્તવનમાં “નિર્વિકલ્પ રસ. પીજીયે, શુદ્ધ નિરંજન એક રે” તેમજ “પરમારથ પંથ જે કહે, તે જે એક તંત રે” વગેરે કડીઓનો ઉલ્લેખ કરે છે અને તે દ્વારા આપણી ચેતનાને ઉર્ધ્વગામી બનાવવાની પ્રેરણા આપે છે. જેને પોતાનું તત્ત્વ ઓળખાય એ પરની પંચાતમાં કદી પડે નહિ. અને જે પરની પંચાતમાં પડે તે કદી “સ્વને પામે નહિ. જેને પોતાનો આત્મા જ રૂચિકર બન્યો તેના માટે આખો સંસાર ખારા પાણી જેવો અસાર થઈ ગયો. તે હંમેશા હવે સર્વત્ર આત્માના નિર્વિકલ્પ આનંદને જ શોધશે અને જ્યાં પરમાર્થ સધાતો હશે તેમાં જ ખુશી અનુભવશે. સંસારની ફાલતુ વાતોમાં તે ક્યારે પણ રસ નહિ લે. એને એક માત્ર આત્મરસ-પરમાત્મરસ-સિદ્ધરસનો જ તંત એટલે કે છંદ હોય છે.
તદુપરાંત ‘જ્ઞાનમાં રહેલ “ન' કારને નિષેધાત્મક કહ્યો છે, જે લૌકિક સરસ્વતીને ઓળખાવે છે. તે મુમુક્ષુ જીવો માટે ત્યાજ્ય છે અને બુમુક્ષુ જીવો માટે ઉપાદેય છે. જ્યારે ના'માં રહેલ ‘’ વર્ણાક્ષર વિધેયાત્મક છે અને જે લોકોત્તર સરસ્વતીને ઓળખાવે છે, જેમાં લોકોત્તર શાસ્ત્રો, અંગ-ઉપાંગનો સમાવેશ થાય છે અને તે મુમુક્ષુને મોક્ષમાર્ગ
વ્યવહારમાં શબ્દાર્થ કરશું તો ચાલશે. પરંતુ અધ્યાત્મમાં તો લયાર્થ કરીશું તો જ મર્મ પામીશું.
