________________
શ્રી મલ્લિનાથજી , 794
. અરિહંત પરમાત્માની સહજ સુખમય પૂર્ણ શુદ્ધ સ્વભાવ દશાનું સાધકને જેમ જેમ વિશેષ વિશેષ જ્ઞાન થાય છે તેમ તેમ તે સાધકની આત્મ શક્તિઓ પરાનુયાયીપણું છોડીને આત્મ સ્વભાવની સન્મુખ થાય છે. રાજશાસન, ધર્મશાસન, જિનશાસનથી આગળ વધી સ્વરૂપશાસનમાં પ્રવેશ કરે છે.
હવે છેલ્લી બે કડીઓમાં યોગીરાજ ઉપસંહાર કરે છે – એ અઢાર દૂષણ વર્જિત તનુ મુનિજન વંદે ગાયા અવિરતિ રૂપક દોષ નિરૂપણ નિરદૂષણ મન ભાયા હો. મલ્લિજિન..૧૦
અર્થ : હે નાથ! આપ ઉપર વર્ણવ્યા પ્રમાણેના અઢાર દોષોથી રહિત છો! અને એટલા માટે જ આપ મુનિજનના સમુદાયથી સ્તવાએલા છો! એ અઢાર દોષો અવિરતિ અર્થાત્ અત્યારના સ્વરૂપવાળા છે; એવું આપે નિરૂપણ કરેલું છે. તેથી આપ દોષ રહિત છો! એવી મારી ખાત્રી થઈ છે અને એટલા માટે આપ મારા મનમાં સુહાયા છો! અર્થાત્ મને ગમો છો! તમે મારા મન ભાવન છો! " વિવેચનઃ આ સંસારમાં દોષો કોઈનેય ગમતા નથી. ગુણ અને દોષની વચ્ચે પસંદગી કરવાનો વખત આવે ત્યારે માનવી ગુણોને જ પસંદ કરે છે. ગમે તેવી ક્રોધી કે અહંકારી વ્યક્તિ પણ પોતાના જેવા ક્રોધી કે અહંકારીનો સહવાસ ઈચ્છતી નથી. કંજુસ અને કૃપણને પણ ઉદાર સાથે જ રહેવું ગમે છે. આ બતાવે છે કે તેના હૃદયમાં પ્રતિષ્ઠા તો ગુણોની જ છે પણ જીવ બિચારો કર્મથી પરવશ બનેલો છે, તેથી જે દોષ તે બીજામાં ઈચ્છતો નથી છતાં તેને તે પોતાનામાંથી કાઢી શકતો નથી તેમજ પોતે અજ્ઞાન અને મિથ્યાત્વથી ઘેરાયેલો હોવાના કારણે તે દોષો પોતાનામાં - હોવા છતાં તેને ઓળખીને તેનો સ્વીકાર કરવા જેટલી ખેલદીલી પણ
પદાર્થના કાર્યથી પદાર્થ મહાન છે. માત્ર પદાર્થના ક્ષેત્રથી તેને મહાન ન સમજવો.
