________________
શ્રી મુનિસુવ્રત સ્વામીજી, 804
વાવાઝોડામાં પણ અણનમ રહી શકે છે. સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિના જસ્થાનમાં પણ સૌ પ્રથમ “આત્મા છે-છે અને છે” એ રૂપે તેના અસ્તિત્વના સ્વીકાર ઉપર જ ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે અને બાકીના પાંચ સ્થાનોમાં તે કેવો છે તેનું સ્વરૂપ બતાવવામાં આવ્યું છે. આત્માના જસ્થાનમાં પ્રથમ બે સ્થાનમાં સિદ્ધાંત સ્થાપન છે. પછીના બે સ્થાનમાં આત્માની અનાત્મ અવસ્થાનું ઉત્થાપન છે અને છેલ્લા બે સ્થાન પ્રસ્થાનના છે. એ આત્માની પરમાત્મદશા તરફ પ્રસ્થાનતા છે. - અસ્તિત્વ તો છ એ દ્રવ્યોમાં છે એટલે અસ્તિત્વ ગુણ સામાન્ય છે (એટલા માટે જ તો સમદેશી દ્રવ્યો અસ્તિકાય તરીકે ઓળખાય છે.) પરંતુ પ્રસ્તુત આત્માના વિષયમાં જડ-ચેતનની જે એકતા વર્તાય છે, જેના કારણે અજ્ઞાન અને મિથ્યાત્વ ઊભા થયા છે, તેનાથી છૂટકારો પામવા જડથી ભિન્ન એવી સ્વતંત્ર ચૈતન્ય સત્તાનો સ્વીકાર થવો જરૂરી છે. તે ક્યારે થાય? તેનો કોઈ વિશેષ ગુણ લક્ષિત થાય તો ! એટલે ચૈતન્ય સત્તાને “Specify'-નિર્દિષ્ઠ કરવી જરૂરી છે. તો જ એનો યથાર્થ સ્વીકાર થાય, નહિતર ભેળસેળિયો સ્વીકાર તો છે જ !
હું શરીરવાળો છું. ઈન્દ્રિયવાળો છું. રૂપાળો છું! ધનવાન છું! ગાડવાળો છું. બંગલાવાળો છું. એ રૂપે એટલે કે અન્ય સંયોગ સંબંધથી બદ્ધરૂપે-બંધ સ્વરૂપે તો તેણે આત્માને માન્યો જ છે પણ આ બધા તો ચૈતન્યસત્તાથી ભિન્ન મિશ્રચેતનાના સાંયોગિક-ઔદયિક અનાત્મભાવો છે. પોતાની શુદ્ધ ચૈતન્ય સત્તાથી ચૂક્યો એટલે એ વણઝારમાં આવી ગયો. પછી એ વણઝારમાં જેટલો આગળ ગયો એટલો તે વધારે દુઃખી થયો. પ્રયત્ન-ઈચ્છા બધું સુખને માટે હતું, છતાં દિશા ઊંધી હતી માટે દશા પણ ખોટી ને ખોટી જ રહી. જ્ઞાનીઓ દશા બદલવા માટે દિશા બદલવાનું કહે છે. જ્યારે આપણે દશા બદલવા ક્રિયા બદલી રહ્યા
કેવલિ ભગવંત અને તીર્થકર ભગવંતનું આયુષ્ય જેટલું દીર્ધ તેટલો જગતને વધુ લાભ અને એટલો જગતનો પુણ્યોદય
