Book Title: Hriday Nayan Nihale Jagdhani Part 02
Author(s): Anandghan, Muktidarshanvijay
Publisher: Matunga Shwetambar Murtipujak Tapagaccha Jain Sangh
View full book text
________________
શ્રી મુનિસુવ્રત સ્વામીજી 812
અને બહેરો બે ભેગા થવાથી બધું ખોટે ખોટું જ કામ થાય છે. જે પોતાનું નથી તેને પોતાનું માનીને ખોટો વ્યવહાર થાય છે.
સમજણ કેળવાય તો કેળવાયેલી સમજણ જ આખરે કેવળરૂપે પરિણમે છે. બધી ભાંજગડ આરોપિતભાવની છે. પરમાં પોતાપણાનો આરોપ કરવાથી કર્મનું રોપણ થાય છે, જે આગળ જતાં ફુટે છે. પરમાં પોતાપણાનો આરોપ તે જ ભ્રાંતિ છે-Blunder છે-મૂર્ખામી છે.
મૂળમાં આત્મા વિજ્ઞાન સ્વરૂપે છે. Science માં કોઇ ભાંજગડ નથી પણ આજે Science દબાઇ ગયું અને Sense (મન અને ઇન્દ્રિયો) ઊભી થઇ, તેમાં જૅ બધી ભાંજગડ છે. જીવ આજે ઠેકડા મારે છે તેથી ઠેકાણું નથી પડતું. સ્થિર હોય તો તે શા માટે ઠેકડા મારે ? સુઝ ઊભી થાય તો બુઝ આવે. બુઝે તો પ્રતિકાર ન કરે પણ આવિષ્કાર કરે ! બંનેની વચ્ચે સ્વીકારની ભૂમિકા રહેલી છે.
જૈન દર્શન પુરુષ અને પ્રકૃતિ બન્ને તત્ત્વો માને છે. તેનાથી ઊભો થયેલ સંસાર પણ માને છે. પરંતુ જૈનદર્શન આત્માની અશુદ્ધ અવસ્થાને પ્રકૃતિ કહે છે એટલે તેના મતે ચેતનની જેટલી જેટલી અશુદ્ધ પર્યાય છે, એ બધો પ્રકૃતિ વિભાગ છે; જે ઉત્પન્ન થાય છે અને નાશ પામે છે. જે સમયે સમયે બદલાય છે-પલટાય છે-પળે પળે પલટાય છે-પરિવર્તન પામે છે તે પર્યાય છે. તે પ્રકૃતિથી છે કારણકે પલટાવું એ પ્રકૃતિનો સ્વભાવ છે. શરીર, ઇન્દ્રિય, શ્વાસોશ્વાસ, વાણી, મન, બુદ્ધિ, ચિત્ત, અહંકાર, વિચાર, વર્તન, સંયોગ, વિયોગ, સંકોચ-વિસ્તાર, ઉત્પાદ-વ્યય એ બધું પ્રકૃતિનુ તંત્ર છે. આ ચેતનની પ્રકૃતિ દત્ત અશુદ્ધ અવસ્થા છે-અશુદ્ધ પર્યાય છે અને તે પ્રકૃતિ છે. આખો સંસાર પર્યાયમાં છે.
હકીકતમાં તો સંસાર માન્યતામાં છે અને શુભાશુભ માન્યતા
ક્ષાયિકગુણ આવેથી ગુણાતીત થવાય છે. ગુણની પૂર્ણતા આવેથી ગુણને જાળવવાપણું અને દોષને ટાળવાપણું રહેતું નથી; તેથી તે સ્થિતિને ગુણાતીત કહેવાય છે.
