________________
શ્રી કુંથુનાથજી
કૂવાની દિવાલ ઉપર પાડાની આકૃતિ દોરી-દોરીને એણે પાંચસો પાડાને માર્યા. ભયંકર દુર્ધ્યાનની પરંપરા ચલાવી. કૂવામાં ઊંધે માથે લટકવા છતાં તે પોતાના મનને કાબુમાં રાખી શક્યો નહિ અને અંતે મરીને સાતમી નરકના ઘોર દુઃખો ભોગવવા ત્યાં ગયો. બીજાની હિંસા કરવાથી મળતું સુખ કેટલું? અને કેવું ? જ્યારે તેનાથી બંધાતા કર્મો અને તેના ઉદયે આવતા દુઃખો કેવાં ? મનુષ્યભવમાં પાપ કરવામાં પાવરધો બનેલો અને સિંહની જેમ ગાજતો નરકમાં બકરીની જેમ રહે છે. માટે યોગીરાજ મનની ચંચળતા, અસ્થિરતા સમજાવવા દ્વારા મનથી થતાં નુકસાનથી બચવાનો ઉપદેશ આપણને આપી રહ્યા છે.
મન એ મનોવર્ગણાના પુદ્ગલોનું બનેલ હોવાથી સંપૂર્ણતઃ ભૌતિક છે Physical છે પણ સૂક્ષ્મ રીતે વિચારીએ તો ‘મન’ એ પૂર્વના સંસ્કારો રૂપ-ગાંઠો રૂપ અજ્ઞાનથી ભરેલો માલ છે. પોતાની જાતને સમજવા માટે અને પોતાને સુધારવા માટે ‘મન’ સાથેની દોસ્તી અને ગોષ્ઠિ માનવીને ખૂબ જ ઉપયોગી અને ઉપકારક બને છે. જેને મન સાથે વાત કરતા આવડે છે તે મનને પોતાનું મિત્ર બનાવીને સંસાર સાગર તરી જાય છે. મનના નાવડામાં બેસીને મનનો સ્વાધ્યાય કરતાં-મનની સાથે વાત કરતાં કરતાં સંસાર-સાગર તરી જવાનો છે મનને દબાવવાનું ય નથી, મનને મારવાનું પણ નથી. પરંતુ મનને મનાવવાનું-વાળવાનું છે - સમજાવવાનું છે – સુધારવાનું છે, કૈવલ્યની પ્રાપ્તિ માટે કેળવવાનું છે, કુમનને સુમન બનાવવાનું છે. તે માટે કુમતિને સુમતિ બનાવવાની છે. સુમતિ જ મનને સમજાવીને ‘કુ’માંથી ‘સુ’ બનાવીને સુમન રૂપે પરિણમાવશે.
-
કહ્યું છે કે “જ્ઞાને બાંધ્યું મન રહે’
Mind is a wonderful spacious Mall.
ચાંાદનો એકાંતવાદ
664
જ કે તમે તમારા મોહનીય ભાવોને શોધો અને ખતમ કરો તે જ મોક્ષમાર્ગ છે.
