Book Title: Hriday Nayan Nihale Jagdhani Part 02
Author(s): Anandghan, Muktidarshanvijay
Publisher: Matunga Shwetambar Murtipujak Tapagaccha Jain Sangh
View full book text
________________
શ્રી વાસુપૂજ્ય સ્વામીજી
444
પરિણમન થતું નથી. ઉભય પોતપોતાના પરિણમનમાં સ્વતંત્ર છે અને તેથી તેમનું પરિણમન સ્વાધીન છે. સ્વતંત્ર રીતે થતાં પરિણમનને “મેં કી” એવું મિથ્યા માની લઈએ છીએ, તે જ આપણા સહુની મોટામાં મોટી ભૂલ અર્થાત્ મહા ગાઢ મિથ્યાત્વ છે. “થવા યોગ્ય થવાકાળે થાય છે તેનો હું માત્ર જોનાર અને જાણનાર છું!” એ ભાવ સમ્યગુભાવ છે.
કરતા પરભાવનો, એમ જેમ જેમ જાણે; તેમ તેમ અજ્ઞાની પડે, નિજકર્મને ઘાણે.
- ગા.૩૪ સવાસો ગાથા સ્તવન મહામહોપાધ્યાય યશોવિજયજી - દ્રવ્યના લક્ષણના ભેદથી આત્મા અને દેહ એક નથી પણ ભિન્ન છે. દેહ એ હું-આત્મા નથી અને હું આત્મા એ દેહ નથી પણ દેહથી ભિન્ન હું આત્મા નિત્ય છું ! દેહ પુદ્ગલનો બનેલ જડ છે અને હું આત્મા ચેતન છું. કર્મસંયોગે ભેળાં થઈ એકરૂપ ભલે થયા હોઈએ પણ તદ્રુપ નથી બન્યા. માટે જ આત્મા જડ કર્મોનો કર્તા નથી અને જડ કર્મફળનો ભોક્તા પણ નથી. વળી આત્મા સ્પર્શગુણથી રહિત હોવાથી એને નિશ્ચય નયાનુસારે જકર્મો સાથે બદ્ધ સંબંધ પણ નથી. આ ન્યાયે તો આત્મસ્વભાવમાં રાગાદિનું કોઈ સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ પણ નથી.
શુદ્ધ ચેતનનો એક પણ ગુણ નિચ્ચેતનચેતનમાં નથી અને નિચ્ચેતનચેતનનો એક પણ ગુણ શુદ્ધચેતનમાં નથી. બને તદ્દન જુદા છે. એ બંને જુદા છે છતાં ભેળાં થયાં છે, તેથી બંને જડ અને ચેતન પોતપોતાના શુદ્ધ સ્વરૂપમાં વર્તતા જણાતા નથી. એ જુદા એવા ભેળાં થયેલાં છૂટા પડે તો છૂટા પડેલાં પોતપોતાના શુદ્ધસ્વરૂપમાં વર્તતાં જણાય, જોવાય અને આત્મા એના શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપમાં અનુભવાય. હંસ જેમ ભેળાં થયેલાં ક્ષીર (દૂધ) નીરને, છૂટા પાડી ક્ષીર આસ્વાદે
શુદ્ધ ઉપયોગમાં વાસના, વૃત્તિ, વિયાર નથી.
