________________
659
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
પોતે સ્વરૂપે પરમાત્મા હોવા છતાં તે સ્વરૂપે પોતાને ન ઓળખવો, તે શાશ્વત સ્વરૂપની શ્રદ્ધા ન કરવી અને નાશવંત નામધારી-રૂપધારીદેહધારી તરીકે પોતાને ઓળખવો અને તેની શ્રદ્ધા કરવી; એ જેવો તેવો પાપોદય નથી. એ પાપોદય અજ્ઞાનના ઘરનો છે-મિથ્યાત્વના ઘરનો છે અને અધ્યાત્મમાં આ પાપોદયને જ મુખ્ય માનવામાં આવ્યો છે. મિથ્યાત્વના પાપોદય આગળ અવિરતિના પાપોદયને અલ્પ માનવામાં આવ્યો છે. એ બધાં પાપનો બાપ એવું અઢારમું પાપ છે.
કોઠીમાં જેમ ઘઉં કોઠીથી ભિન્ન છે તેમ આત્મામાં આત્માના ગુણો આત્માથી ભિન્ન નથી. આત્મા તો જ્ઞાન-આનંદાદિ અનંતગુણોથી ભરપૂર, ગુણથી અભિન્ન સગુણ પદાર્થ છે. તેમાં જો અધુરાશ માનવામાં આવે તો દષ્ટિમાં-શ્રદ્ધામાં પૂર્ણ સ્વભાવનો સ્વીકાર નહિ આવે. આજે પર્યાયમાં અપૂર્ણતા વર્તાય છે માટે વસ્તુ સ્વભાવ પણ અપૂર્ણ છે; એમ જો માનવામાં આવશે તો દૃષ્ટિમાં મિથ્યાત્વ અને અજ્ઞાન જ ઝળકશે. પોતાના સ્વરૂપને નહિ ઓળખનાર અને તેની શ્રદ્ધા નહિ કરનાર અજ્ઞાનીને બહારથી ગમે તેટલું સારું કરવા છતાં દેહમાં અહં અને મમ રૂપ મિથ્યાત્વ જ જોવા મળે છે. એના દેહમય જીવનમાં ક્ષણિક સત્, કાલ પર એવી પર્યાયની મહત્તા વસેલી છે પણ અનંત-અનંત પર્યાયોનો આધાર ત્રિકાળ સત્ એવા આત્મદ્રવ્યનો મહિમા ક્યારેય આવ્યો નથી અને આવવાનો નથી. એની અજ્ઞાનજનિત દષ્ટિ પર્યાયના ક્ષણેક્ષણે પલટાતા નાચને જોઈ શકે છે પણ ત્રિકાળ ધ્રુવ પ્રત્યક્ષ પ્રતિભાસમય સ્વસંવેદન સિદ્ધ એવા આત્મદ્રવ્યને જોઇ શકતી નથી, તેની શ્રદ્ધા કરી શકતી નથી. જ્યાં સુધી દૃષ્ટિમાં મિથ્યાત્વ છે ત્યાં સુધી જીવમાં શુદ્ધતા નહિ પ્રગટે. હે ચેતન! તું સ્વભાવે પુરો છે. તું કાંઈ અધુરો નથી. જેમ કંચનને કાટ લાગતો નથી, અગ્નિને ઊધઈ લાગતી નથી તેમ તારા ત્રિકાળ ધ્રુવ
બધી દૃષ્ટિઓમાં અને બધાં ય વિકલ્પોમાં મૂળ એક જ તત્ત્વ છે કે સાઘના કરી સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરો.
