Book Title: Hriday Nayan Nihale Jagdhani Part 02
Author(s): Anandghan, Muktidarshanvijay
Publisher: Matunga Shwetambar Murtipujak Tapagaccha Jain Sangh
View full book text
________________
599
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
શાસ્ત્રાનુસારી છે એમ માની લઈ બીજાનું ખંડન કરવા બેસી જાય છે પણ આ અધ્યાત્મનો માર્ગ નથી, મુક્તિનો માર્ગ નથી. મુક્તિનો માર્ગ પ્રેમપૂરક પદ્ધતિ છે. જેમાં સામા આત્માની ભૂલ દેખાય તો પ્રેમથી તેને સુધારવાની છે અને તે શક્યતા ન દેખાય અથવા પોતાનું પુણ્ય અલ્પ દેખાય તો ત્યાં મૌન રહેવાનું છે પણ ખંડનમંડનના આટાપાટા ગૂંથીને બુદ્ધિનો વિલાસ વધારવાનો નથી; નાના મોઢે મોટી વાત કરવા મંડી પડવાનું નથી પણ ખૂણામાં બેસીને પોતાને જે સારું લાગે તે અપનાવી સાધનાના માર્ગે આગળ વધવાનું છે અને મુક્તિપંથે પ્રયાણ કરવાનું છે.
શાસ્ત્રોમાંથી પોતાની વાતને સમર્થન કરનારા દૃષ્ટાંતો મળે તેટલા માત્રથી પોતાની વાતને સાચી ઠેરવી-બીજાને ખોટા ચીતરી પ્રભુ શાસનમાં સંક્લેશનું વાતાવરણ ઊભું કરવાનું નથી. '
સાંપ્રદાયિક દૃષ્ટિ એ બંધિયાર દૃષ્ટિ છે, તેમાં રહેલો જીવ પોતાની માન્યતા કે પોતાની આચરણાથી વિપરીતતા જોવા મળે ત્યારે તેને માધ્યસ્થ દૃષ્ટિથી-સ્યાદ્વાદ દૃષ્ટિથી મુલવી શકતો નથી અને તેનું ખંડન કરવા લાગી જાય છે. કોઈ પણ પદાર્થને ખંડનાત્મક દૃષ્ટિથી જોતાં વીતરાગમાર્ગના વીતરાગી રહસ્યો ખૂલતા નથી. તે માટે તો દૃષ્ટિમાં વીતરાગતાનું, મધ્યસ્થતાનું સ્યાદ્વાદનું, અનેકાંતવાદનું અંજન આંજવું પડતું હોય છે.
આપણી માન્યતા, વિચારણા અને આચરણાની બહાર પણ સત્ય હોઈ શકે છે એ વાત સમજ્યા વિના વાસ્તવિક તત્ત્વ પરિણમતું નથી. કલિકાલમાં પંચમકાળના હુંડા અવસર્પિણીકાળમાં બહારથી ત્યાગમાર્ગ ન હોય, કર્મના ઉદયથી ગૃહસ્થપણામાં હોય છતાં અંદરથી વિશુદ્ધિનો પ્રકર્ષ જોવા મળતો હોય તો ત્યાં મહાપુરુષતા હોઈ શકે છે. મહાપુરુષની
જ્ઞાન વડે જ્ઞાનને જોવું એટલે સ્વ વડે સ્વનું દર્શન કરવાનું છે.
