________________
577
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
એનાથી વિપરીત સ્વમાં સ્વપણાની માન્યતા તે જ જ્ઞાન છે. સદ્ગતિનું કારણ છે, સમકિતનું બીજ છે. તે જ શાંતિ છે અને શાંતિપદનું કારણ છે. સ્વમાં સ્વપણાનું ભાન નહિ અને પરમાં સ્વ બુદ્ધિને જ મિથ્યાત્વ કહેલ છે. જે પોતાનું નથી, પારકું છે તેને પોતાનું માનવું એ અપરાધ છે; એવો જીવન વ્યવહાર છે. એવા અપરાધી ગુનેગારને રાજ્યક્ષેત્રે રાજશાસન દંડે છે તો પછી ધર્મક્ષેત્રે ધર્મશાસન એને દંડે નહિ તેવું બને?
આગમધર ગુરુ સમકિતી, ક્રિયા સંવર સાર રે; સંપ્રદાયી અવંચક સદા, શુચિ અનુભવ ધાર રે... શાન્તિ.. ૪
અર્થ : આગમધર એટલે શાસ્ત્રોના સમ્યગ્ બોધવાળા, સમ્યગ્ દર્શનથી વિભૂષિત, એક માત્ર સંવરની ક્રિયાને જ આચરનારા અર્થાત્ આશ્રવભાવ અને બંધભાવને નહિ સેવનારા એટલે કે સદા સમિતિગુપ્તિમાં રહેનારા, ગુરુપરંપરાથી પ્રાપ્ત સંપ્રદાયમાં ચાલતી શુદ્ધ સામાચારીને અનુસરનારા, પરિચયમાં આવનાર કોઈને પણ પોતાના સ્વાર્થ ખાતર નહિ ઠગનારા, પરમ પવિત્ર એવી આત્માની અનુભૂતિને ધારણ કરનારા, તે લોકોત્તર શાસનના ગુરુપદે બિરાજવા યોગ્ય છે અને આવા’ગુરુદ્વારા જીવને શાંતિપદ પ્રાપ્ત થઈ શકે તેમ છે.
વિવેચન : જિનાગમોમાં પ્રભુની વાણી શબ્દરૂપે ગૂંથવામાં આવી છે, તે વાણીનું અમૃતપાન જેણે ગુરુપાસે રહીને વિનયભાવે કર્યું છે અને પછી તેને વાગોળી વાગોળીને આત્મસાત કર્યું છે; તેવા ઉત્સર્ગ-અપવાદ, નિશ્ચય-વ્યવહાર, નય-પ્રમાણ, દ્રવ્ય-પર્યાય, જ્ઞાન-ક્રિયા વગેરેના સમ્યગ્ બોધવાળા ગીતાર્થ અને સંવિગ્ન ગુરુ એ આગમધર શબ્દથી વિહિત છે. સ્વ-પર બન્નેનું એકાંતિક અને આત્યંતિક હિત કરવું હોય તો
ગુણપર્યાયની અદ્વૈતતા એટલે કેવળજ્ઞાન ! દ્રવ્ય-પ્રદેશની અદ્વૈતતા એટલે સિદ્ધત્વ !
