________________
૨૮
પણ જાણનાર જણાય છે.
‘‘ઘટપટાદિ જાણતું તેથી તેને માન જાણનારને માન નહિ તેથી કહીએ કેવું જ્ઞાન. આ જાણનાર, જાણનાર, જાણનાર, જાણનાર છે તેને તું જાણતો નથી અને આ ઘડો છે ને આ કપડું છે અને આ ફલાણું છે, પોતાના અસ્તિત્વને જે ચૂકી જાય છે પણ જ્ઞાન પ્રગટ થયા પછી તે સવિકલ્પદશામાં હોય કે નિર્વિકલ્પધ્યાનની અવસ્થામાં હોય તે તો ઉર્ધ્વપણેમુખ્યપણે શેય જણાય છે ત્યારે જાણનાર જણાય છે, અને ભગવાન આત્માની સન્મુખ ઉપયોગ થાય છે ત્યારે પણ આત્મા જણાય છે. ચોવીસે કલાક ઊંઘમાં પણ પરમાત્માને જ્ઞાનમાં જ્ઞાયક જણાય રહ્યો છે. તેથી શેયકૃત અશુદ્ધતા લાગુ પડતી નથી. કારણ આપ્યું છે. અને અજ્ઞાનીનું જ્ઞાન તેટલા જ્ઞેયને પ્રસિદ્ધ કરે છે તે જ્ઞાનમાં આત્મા જણાતો નથી, માટે તે જ્ઞાનને અજ્ઞાન કહેવાય. કેમ કે તે ઈન્દ્રિયજ્ઞાન છે તેથી બહિર્મુખ જ્ઞાનની પરિણતિ છે, અતીન્દ્રિયજ્ઞાન પ્રગટ થયું નથી, તેથી તેને એકલું અજ્ઞાન કહેવામાં આવે છે. અને ઈન્દ્રિયજ્ઞાનથી અધિક ભગવાન આત્માને જ્યારે જાણે છે અતીન્દ્રિયજ્ઞાન વડે, ત્યારે તેને સભ્યજ્ઞાન પ્રગટ થતાં તેની જ્ઞાનની સ્વપરપ્રકાશકશક્તિ એવી છે કે સ્વ પણ જણાય અને પર પણ તેમાં જણાય. પરને જાણતો નથી પણ પ૨ તેમાં જણાય જાય છે. સમજાવવા માટે તેમ કહેવાય કે પરને જાણે છે. લોકાલોકને ભગવાન જાણતાં નથી પણ લોકાલોક જ્ઞાનમાં જણાય જાય છે.
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન
પ્રવચન નં. ૩ રાજકોટમાં મંદિરમાં પ્રવચન તા. ૨૪-૧૦-૮૪ - ગુરુવાર - બેસતું વર્ષ
99
લોકાલોક જણાય જાય છે ખરેખર લોકાલોક જણાતાં નથી. પણ લોકાલોક જે જ્ઞાનની પર્યાયમાં જણાય છે તે જ્ઞાનની પર્યાય જ સ્વપરપ્રકાશકરૂપે જણાય છે. નિમિત્તપણે જે છે તેને એમ કહેવાય ઉપચારથી કે લોકાલોકને જાણે છે. તેમ જ્ઞાયકનું સમજવું. હવે ભાવાર્થ બાકી રહ્યો.
આજે બેસતુ વરસ છે. તેને સુપ્રભાત કહેવામાં આવે છે. અમાષનો અંધકાર ગયો અને જેમ સૂર્યનો પ્રકાશ પ્રગટ થાય છે, તેમ અનાદિકાળથી અજ્ઞાન અંધકાર દૂર થઈ અને પ્રથમ સમ્યજ્ઞાનરૂપી જ્ઞાનનો દીવો પ્રગટ થાય છે. તે પણ પ્રકાશની ઝલક છે. સમ્યજ્ઞાન, આત્માનું ભાન થયા પછી વિશેષ સ્થિરતા માટે ચારિત્રદશા આવે છે. ત્યારે તે મુનિરાજ
