________________
૧૮
દેવકુમાર સચિત્ર ધાર્મીક નવલક્થા
વસ્તુના સહારા લઈ આત્માની ઉન્નતિ સાધવી એ મનુષ્યનું સાચુ લક્ષણ છે. ’
વળી એક કવિએ કહ્યું છે કે મનુષ્યના ત્રણ અક્ષર. તેમાં પહેલા મ, બીજો ન અને ત્રીજો સ. એમ એક પછી એક લેવાથી મનુષ્ય શબ્દ લખાય છે તેા તેના અર્થ શું થાય છે તેનીચે મુજબ જણાવે છે.
દાહેરા
મમ્મા તણું જ્યાં મન તેા, માયા મહીં ગુલતાન છે, જે માનમાં મરડાઈ મરે, તેને કહે છે કવિ ‘ભાગી ’ ખરે, નન્ના તણી નિતી નથી, જ્યાં ન્યાયનું નહીં નામ છે, એવા મનુષ્યેા છે. ભલે, પણ મનુષ્ય નહીં હેવાન છે. સસ્સા તણી શાંતિ નથી, સંતેાષનું નહી નામ છે, શ્રદ્ઘા નથી, શૂરવીરતા નથી, તે મનુષ્ય નહી હેવાન છે.
મજમુત જેનું છે નહીં, કિંમત તેની છે નહીં.
મનુષ્ય નહીં જાણવા, હેવાન સમ પીછાણવે.
૧
૩
૪
મિત્ર! હવે નકામેા કલેશ કરવા મુકી ખરી વસ્તુ શું છે તેની અદ્ધિપૂર્વક તપાસ કરવી તેજ ખરા ભાતૃ ધર્માં છે. લાલસિંહે પેાતાના મિત્ર દેવકુમારને આશ્વાસન આપતાં સમાયું.
મિત્ર! લાલસિંહ, તું કહે તે બધી હકીકત સત્ય છે પણ મારા આત્માને ભાતૃ વિયેગને કારી ધાવ એવેા લાગ્યા છે કે જેથી મને ધીરજ યા શાન્તિ મળવી મુશ્કેલ છે. બસ, મારે પણ મારા વડીલ બન્ધુની પાછળ જવું જ જોઈ એ તેના સિવાય મને હવે શાન્તિ મળનાર નથી. દેવકુમાર ઉદાસી ચહેરે ખેલ્યું.
મિત્ર દેવકુમાર ! તું તારા આવા હીચકારા અને બાયલાપણાથી મર્દાનગીને લજવે છે ? શું તું આવે! કાયર, ભીરૂ અને બીકણ ત્યાંથી પાકયે। ? સાચા ક્ષત્રિય તેા ખાંડાના ખેલ ખેલે!હસ્તા હસ્તા દુશ્મનનાં
