________________
બત્રીશી-૧૨, લેખાંક-૬૮
૭૨૯
આમ, ગુરુપૂજા અને દેવપૂજાની વાત પૂર્ણ થઈ. હવે દાનની વાત કરવાની છે. દાનમાં પાત્રદાન અને અનુકંપાદાન એમ બે કહેવાના છે. એમાં પાત્રદાન એ પૂજ્યની પૂજા રૂપ પણ છે જ. માટે દાનનો સમાવેશ પણ પૂજા પૂર્વસેવામાં થઈ શકે છે. અને તેથી ‘ગુરુદેવાદિપૂજન’માં આદિ શબ્દથી દાન પણ લઈ લેવાનું છે. અલબત્ અનુકંપાદાનને પૂજ્યપૂજામાં ગણી શકાય નહીં. તેમ છતાં એ પણ સદાચાર તો છે જ. એને નજરમાં લઈએ તો દાનનો સદાચાર પૂર્વસેવામાં સમાવેશ કરવો ઉચિત ઠરે. યોગબિન્દુ ગ્રન્થમાં એનો પૂજા પૂર્વસેવામાં સમાવેશ કરેલો છે.
આ પાત્રદાન અને અનુકંપાદાનની વાત આગામી લેખમાં
વિચારીશું.
લેખાંક
ગુરુપૂજા અને દેવપૂજાની વાતો આપણે જોઈ ગયા. હવે આ લેખમાં દાનની વાતો જોઈએ. આ દાન પાત્રને આપવાનું હોય છે ને દીનાદિવર્ગને આપવાનું હોય છે. એ
e
આપના૨-લેનારને અપથ્યરૂપ ન બનવું જોઈએ અને સ્વપોષ્યવર્ગને અવિરોધપણે હોવું જોઈએ.
આશય એ છે કે જ્વરતાવ વગેરે રોગથી પીડિત વ્યક્તિને ઘી વગેરે આપવામાં આવે તો એ અપથ્ય નીવડે છે ને વધારે નુકશાન કરે છે. એમ એવી વસ્તુનું દાન કે જે લેનારને આરંભ-સમારંભાદિ પાપમાં સહાયક બની દુર્ગતિનો રસ્તો દેખાડે. જેમ કે મુશલ વગેરે અધિકરણનું દાન. આ દાનથી માત્ર લેનારને જ પાપબંધાદિ નુકશાન થાય છે એવું નથી, દેનારને પણ અધિકરણનું દાન હોવાથી નુકશાન કરનારું નીવડે છે. જે દાન આ રીતે લેનાર અને દેનારને અપકારક
