________________
૮૧૦
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે વર્તમાં ગુરુદેવાદિપૂજન કતભેદના કારણે અલગ પ્રકારનું તદ્ધતુ) હોય છે એમ જણાવ્યું છે.
ચોથા તદ્ધતુ અનુષ્ઠાનમાં ભૌતિક અપેક્ષા હોવા છતાં ભવાભિમ્પંગનો અભાવ કહ્યો છે. ભવાભિવિન્ડંગ તરીકે કારમી ભોગેચ્છા-ભવાભિનંદીપણું અભિપ્રેત છે જે સ્વયં મુક્તિદ્વેષરૂપે કહેવાયેલ છે. આનો અર્થ સ્પષ્ટ છે કે મુક્તિઅદ્વેષ હોય તો ભવાભિમ્પંગ હોય જ નહીં. ચરમાવર્તમાં મુક્તિઅદ્વેષ તો હોય જ છે, તેથી ભવાભિમ્પંગ ન હોવાથી વિષ-ગર ન જ હોય. (શંકા- પૂર્વે ત્રીજી ગાથાના વિવેચનમાં સાભિધ્વંગ-અભિવૃંગસહિત અનુષ્ઠાનને તમે હિતકર કહ્યું છે, અહીં ભવાભિળંગ ન હોય તો જ એ વિષગર ન હોય એમ કહો છો, તો પૂર્વાપરવિરોધ નહીં થાય ?
સમાધાનઃ ના, નહીં થાય, કારણ કે ત્યાં “અભિષંગ' શબ્દ છે જેનો અર્થ “બાધ્યકક્ષાની ભૌતિક ઇચ્છા' એવો છે. એ “ભવાભિવંગ” નથી, કારણ કે ભવાભિમ્પંગ તો તીવ્ર-અબાધ્ય ભૌતિક ઇચ્છાને જણાવે છે)
વળી, આગળ (પંદરમી ગાથામાં) પણ ચરમ-અચરમ આવર્તમાં કર્તભેદ જે દર્શાવ્યો છે તે ભૌતિક અપેક્ષા હોવા-ન હોવાની અપેક્ષાએ નહીં, પણ અચરમાવર્તમાં યોગની એકાન્ત અયોગ્યતા હતી, ને ચરમાવર્તમાં યોગ્યતા વિકસેલી હતી. આ ભેદની અપેક્ષાએ દર્શાવ્યો છે ને તેથી ગુરુપૂજનાદિ અલગ પ્રકારનું કહ્યું છે. તેથી પણ જણાય છે કે ચરમાવર્તમાં યોગ્યતા વિકસેલી હોવાથી તદ્ધતુ જ હોય.
તથા, આગળ ૧૬મી ગાથામાં ગરમાવર્તમાં પ્રાય: ચોથું જ (=સદ્ધતું જો હોય એમ સ્પષ્ટ જણાવ્યું છે. પ્રાયઃ શબ્દથી વિષ-ગરનું ગ્રહણ નથી એ આગળ જોઈશું. એટલે ચરમાવર્તિમાં વિષ-ગર તો સંભવતા જ નથી.
