________________
બત્રીશી-૧૩, લેખાંક-૮૦
૮૬૭ અહીં સમજવા જેવું એ છે કે-ગ્રન્થકારે “કારણ કે ફળાપેક્ષા બાધ્ય છે' એમ બેધડક વિધાન કરી દીધું છે. ફળાપેક્ષા બાધ્ય હોય તો વિષ-ગર નથી, બાધ્ય ન હોય તો વિષ-ગર થાય' આવો કોઈ વિકલ્પ દર્શાવ્યો નથી. તેમજ આ “સૌભાગ્યાદિની ઇચ્છા બાધ્ય કેમ છે?” એમાં મુક્તિઅદ્વેષ સિવાય અન્ય કોઈ જ કારણ આખા ગ્રન્થમાં દર્શાવ્યું નથી. અર્થાત્ ઇચ્છાનો આકાર-પ્રકાર વગેરેનો આમાં કશો ભાગ નથી. આના ઉપરથી પણ નિર્ણય થાય છે કે ચરમાવર્તમાં મુક્તિઅદ્વેષ હોવાથી વિષ-ગર ન જ થાય.
શંકા : જો ફળાપેક્ષા બાધ્ય જ છે, તો ગુરુઉપદેશ દ્વારા એને જ દૂર કરીને નિરભિમ્પંગ અનુષ્ઠાન કરવાની જ પ્રેરણા શા માટે ન
કરે ?
સમાધાનઃ આ રીતે જ=સૌભાગ્યાદિની ઇચ્છાથી રોહિણીતપ વગેરે કરે.. એ રીતે જ માર્ગનું અનુસરણ થવું સંગત કરે છે. અહીં રૂત્યમેવ આ રીતે જ .. આમાં રહેલો “જ'કાર ઉપદેશદ્વારા ફળાપેક્ષાને દૂર કરી નિરભિમ્પંગ અનુષ્ઠાનરૂપ માર્ગ પર જીવને સીધો ચઢાવી દેવો એ રીતનો વ્યવચ્છેદ કરે છે. આના સૂચિતાર્થથી એ સ્પષ્ટ છે કે એ રીતે માર્ગોનુસરણની શક્યતા લગભગ નથી. જયારે અપેક્ષાવાળા અનુષ્ઠાનદ્વારા માર્ગોનુસરણ સહજ શક્ય છે એટલે આશય સુધારો, રાગ-દ્વેષ ઘટાડવાનો આશય ન હોય એ અનુષ્ઠાન જૈનશાસનને માન્ય નથી. અમે આશય સુધારવાની ઊંચી વાતો કરનારા...' વગેરે ફાંકો રાખવો એ ગાઢ અજ્ઞાન અને મિથ્યાઅભિમાન સિવાય બીજું શું છે ?
સદનુષ્ઠાનરાગનો પ્રયોજક બનનાર મુક્તિઅદ્વેષ આ રીતે પ્રધાન છે. પણ એનો પ્રયોજક ન બનનાર અદ્દેષ લાભકર્તા બની શકતો નથી. માટે જ વસુપાલનો ગુણ અદ્વેષ ભવભ્રમણને અટકાવનાર ન બની શક્યો. આશય એ છે કે દ્વેષાભાવરૂપ હોવાથી મુક્તિઅદ્વેષ
