________________
૮૬ ૨
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે ગ્રન્થકારે ખુદ કહ્યો છે. આ અતિવ્યાપ્તિને વારવા માટે જો એમ કહો કે “મના (=અલ્પ) રાગ પ્રયુક્ત અનુષ્ઠાન હોય છે તે તહેતુ’ તો આ લક્ષણમાં અવ્યાપ્તિદોષ છે, કારણ કે ચરમાવર્ત પ્રવિષ્ટ જે જીવને હજુ મુક્તિનો અલ્પરાગ પણ પ્રગટ્યો નથી, તેના મુક્તિઅષપ્રયુક્ત તદ્દતુમાં આ લક્ષણ જતું નથી. વળી પૂર્વની બત્રીશીની ૩૨મી ગાથામાં આ વાત આવી ગઈ છે કે મુક્તિઅષમાં કોઈ ભેદ હોતો નથી. એટલે અભવ્યાદિના અને ચરમાવર્તવર્તી જીવના મુક્તિ અદ્વેષમાં ફરક પાડીને અતિવ્યાપ્તિનું વારણ કરી શકાતું નથી.
શંકા : મુક્તિઅષમાં ભેદ ન હોવા છતાં, મુક્તિના મનાગ્રાગથી વિશિષ્ટ મુક્તિઅદ્વેષ અને એ વગરનો મુક્તિઅષ.. આવો ભેદ તો પાડી શકાય ને ?
સમાધાન: તો પછી મુક્તિઅદ્વેષ લખવાની જરૂર જ ન રહે. આશય એ છે કે પછી, “મુક્તિના મનાગાગથી યુક્ત મુક્તિઅષપ્રયુક્ત અનુષ્ઠાન એ તહેતુ’ આવું લક્ષણ બનાવવાનું રહે. અને તો તો “મુક્તિના મનાગ્રાગથી પ્રયુક્ત અનુષ્ઠાન એ તહેતુ’ આટલા જ લક્ષણથી અભવ્યાદિના અનુષ્ઠાનમાં થતી અતિવ્યાપ્તિનું વારણ થઈ જતું હોવાથી મુક્તિઅદ્વેષ કહેવાનું ગૌરવ શા માટે?
શંકા : તો નહીં કહેવાનો..
સમાધાનઃ જો નહીં કહેશો તો તમે પૂર્વે જે મુક્તિના અષથી કે મનામ્ રાગથી પ્રયુક્તઅનુષ્ઠાન એ તહેતુ આવું જે કહેલું છે તે વચન ઊડી જશે.
શંકા ઊડી જવા દો. હવે સુધારો કરી લઈશું.
સમાધાન: તો પછી જે ચરમાવર્તવર્તી જીવને હજુ મુક્તિરાગ પ્રગટ્યો નથી એના અનુષ્ઠાનમાં લક્ષણ ન જવાથી અવ્યાપ્તિદોષ તો ઊભો જ રહેશે.
