________________
૮૧૨
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે શંકા : આ બધી વાત સાચી.. છતાં, વિષયાભિલાષાઅનુષ્ઠાન-ઈષ્ટપ્રાપ્તિ-દુર્ગતિગમન.. આ બધું સરખું હોવા છતાં, અચરમાવર્તવર્તીના અનુષ્ઠાનથી મલન થાય અને શરમાવર્તવર્તી એવા બ્રહ્મદત્તચક્રવર્તી વગેરેના એવા અનુષ્ઠાનથી મલન ન થાય ને તેથી વિષાનૂતૃપ્તિ સાદૃશ્ય વગેરે ન હોવાના કારણે વિષ-ગર રૂપ ન હોય.. આ બધું કેવી રીતે માનવું ?
સમાધાન : આ જ તો કર્તાની વિશિષ્ટતા છે. આશય એ છે કે પ્રસન્નચન્દ્ર રાજર્ષિએ માત્ર માનસિક તુમુલ યુદ્ધ માંડ્યું ને ઠેઠ સાતમી નરક પ્રાયોગ્ય કર્મો બાંધ્યાં, પણ જો કોઈ ક્ષાયિક સમ્યકત્વી વાસ્તવિક યુદ્ધ ખેલે.. જનસંહાર કરે.. તો પણ એ વખતે એ દેવપ્રાયોગ્ય જ કર્મબંધ કરે.. ભલેને કષાયપરિણતિ અને હિંસકપ્રવૃત્તિ હોય. શ્રેણિક મહારાજા સિત્તેર વર્ષની ઉંમરે પરણ્યા. વળી એ માટે કેવો પ્રપંચ કર્યો ! આ કામવાસનાની કેવી માત્રા કહેવાય ? અને છતાં કર્મબંધ દેવપ્રાયોગ્ય જ. અરે ! અંતિમસમયે નરકગમનપ્રાયોગ્ય ક્રૂરલેશ્યા આવી.. બીજા જીવો તો આવા વખતે નરકમાયોગ્ય જ કર્મબંધ કરે.. પણ શ્રેણિકરાજાને તો દેવપ્રાયોગ્ય જ.. આ બધો કર્તાની વિશિષ્ટતાનો પ્રભાવ છે ! અંદર ક્ષાયિક સમ્યકત્વ ઝળહળે છે ને ! પછી અન્યને જે નરકમાયોગ્ય કર્મબંધ કરાવે એવી પ્રવૃત્તિ અને એવા પરિણામ હોવા છતાં એને દેવપ્રાયોગ્ય જ બંધ હોય. એમ, ચરમાવર્તવર્તી જીવને અંદર મુક્તિઅદ્વેષ ઝળહળે છે ને ! પછી વિષયાભિલાષા, અનુષ્ઠાન વગેરે સમાન હોવા છતાં મલન ન જ થાય.. ને તેથી વિષ-ગર ન જ થાય. જો આવો કોઈ ફેર ન માનવાનો હોય તો કર્તાનું વૈશિસ્ય શું? અંદર એક વિશેષ યોગ્યતા નિર્માણ થઈ છે એનો પ્રભાવ શું? ચરમાવર્તને નવનીતતુલ્ય કહ્યો છે એનું મહત્ત્વ શું? પ્રકૃતિનો અધિકાર ખસી ગયો છે એનો મતલબ શું?
એટલે, પ્રસ્તુત ત્રિશદ્ધાત્રિશિકાગ્રન્થનાં આ વિવિધ
