________________
૮૩૪
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે અનુષ્ઠાન તહેતુ બનતું હોવાથી ઉપાદેય જ છે. જ્યારે જ્ઞાની ભગવંતો આ પ્રમાણે કહેતા હોય ત્યારે આપણે એમના કરતાં વધારે ડાહ્યા થવાની શી જરૂર? મૂળ વાત એ છે કે આપણે શાસ્ત્રવચનોને અનુસરવું છે કે આપણી બુદ્ધિને? જો શાસ્ત્રવચનોને અનુસરવું હોય તો “અર્થકામમિતાષિfપ ઘ વ યતિતવ્યમ્ “અર્થકામના અભિલાજીએ પણ ધર્મ જ કરવો જોઈએ” આવાં ઢગલાબંધ શાસ્ત્રવચનોને અનુસરનારને ખોટા શી રીતે કહેવાય? જે વાત સંસ્કૃત- પ્રાકૃતમાં કહી શકાય એનો અક્ષરશઃ તરજુમો કરીને ગુજરાતીમાં કહેવું હોય તો એ ન કહી શકાય – એ શાસ્ત્રવિરુદ્ધ આ કઈ બુદ્ધિમત્તા?
પ્રશ્ન : અર્થ-કામનો ઇચ્છુક એનો ઉપાય પૂછવા આવે તો ગુરુભગવંતે એની એ ઇચ્છા જ દૂર થઈ જાય એવો ઉપદેશ ન આપવો જોઈએ ?
ઉત્તર ઃ આપી શકાય.. પણ ગ્રન્થકાર ખુદ આગળ ૨૩મી ગાથાની વૃત્તિમાં રૂસ્થમેવ મનુસરોપપત્તે: કહેવાના છે જેનો અર્થ છે, સૌભાગ્યાદિ ફળની ઈચ્છાવાળાને એ ઈચ્છાથી રોહિણીતા વગેરેમાં જોડવા દ્વારા જ એ જીવો માર્ગને અનુસરનારા બને એ વાત સંગત થાય છે. આમાં વાપરેલો “જકાર “એને ઇચ્છા છોડી દેવાના ઉપદેશથી માર્ગોનુસરણ શકય નથી” આવો વ્યવચ્છેદ શું નથી જણાવતો ? એમાં કારણ એ જણાય છે કે એ ભૂમિકામાં ભૌતિક ઇચ્છાને દૂર કરવી એ અતિ અતિકઠિન હોય છે. હવે મને ઇચ્છા નથી રહી' એવું કોઈ કહે તો એ માત્ર હોઠની વાત હોય, હૈયાની નહીં.. આવી સંભાવના પૂરેપૂરી હોય છે.
“ધર્મ શા માટે કરવો ? મોક્ષ માટે જ...” “અર્થ-કામ માટે શું કરવું? ધર્મ જ..” આવાં વાક્યો વચ્ચે પરસ્પર કોઈ વિરોધ નથી. અર્થ-કામ માટે પણ ધર્મ જ કરવો જોઈએ આ શાસ્ત્રવચનમાં “પણ” અને “જર રહેલા છે. જે બહુ મહત્ત્વના છે. આ બધી વાતો, આ અંગે
