________________
८४०
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે નિર્ણયરૂપે થયેલા આ લખાણના સૂચિતાર્થો સમજવા સરળ બને એ માટે મેં એમાં તે તે સ્થાને ૧, ૨..વગેરે નંબરો આપ્યા છે. તે તે નંબરવાળા લખાણથી શું સૂચિતાર્થ નીકળે છે તે હવે જોઈએ.
(૧) જો શુદ્ધ ધર્મ ઉપાયભૂત છે તો આલોક-પરલોકના સુખનો અર્થી એ ઉપાયમાં શા માટે ન પ્રવર્તે ? હિતસ્વી પુરુષ એને વારે પણ શા માટે ?
શંકાઃ જેમ, વિષમિશ્રિત ભોજન ભૂખશમનનો ઉપાય તો છે જ, છતાં ભૂખશમનનો અર્થ એમાં પ્રવર્તતો નથી. અથવા કોઈ પ્રવર્તતો હોય તો હિતસ્વી પુરુષ એને વારે જ છે, એમ પ્રસ્તુતમાં પણ સંભવે ને !
સમાધાન : જેમ, “ભૂખના શમન માટે પણ ઉપાયભૂત આ વિષમિશ્રિત ભોજન છે' એવું કોઈ આપ્તપુરુષ કહેતા નથી, કારણ કે એનું પરિણામ ભૂખશમનરૂપ ઈષ્ટ કરતાં અતિ અનિષ્ટ એવું મોત છે. એમ જો પ્રસ્તુતમાં પણ ઇષ્ટ કરતાં અનિષ્ટ જોરમાં થવાનું હોય તો આપ્ત પુરુષ આ પ્રમાણે કહે જ નહીં. પણ એમણે જો કહ્યું છે, તો એમના પ્રત્યેની શ્રદ્ધાવાળા શ્રદ્ધાળુએ અનિષ્ટની શંકા પણ કરવાની જરૂર હોતી નથી.
(૨) (૨)... આ બંને ફકરા સ્પષ્ટ કરે છે કે આ અનુષ્ઠાન લાભકર્તા જ ઠરે છે. પછી, એને વિષાનુષ્ઠાન...સંસારવર્ધક... ભૂંડું.. રિબાવી રિબાવીને મારનાર. વગેરે શી રીતે કહી શકાય?
શંકા પણ આ તો બાધ્યફળાપેક્ષાવાળા જીવો માટે વાત છે.
સમાધાનઃ આપણે જોઈ ગયા છીએ કે મુક્તિદ્વેષ હોય તો જ અબાધ્ય ફળાપેક્ષા હોય. પણ તો તો એ જીવો ઉપદેશને જ અયોગ્ય હોવાથી એમને કશું જ કહેવાનું રહે નહીં.
