________________
બત્રીશી-૧૩, લેખાંક-૭૫
૮૦૫ દુર્ગતિગમન કહેવું, પણ ચરમાવર્તવર્તીના અનુષ્ઠાનથી નહીં, એનું તો માત્ર ભોગવિલાસથી જ દુર્ગતિગમન કહેવું.
પ્રશ્ન : બંનેમાં સમાનતા હોવા છતાં આવો ભેદ કરવો ઉચિત
ઉત્તર : એક વાસ્તવિક મહાત્મા છે, એક દ્રવ્યલિંગી અભવ્ય છે. બન્ને એક સમાન ઉપદેશ આપે છે. બંનેનો ઉપદેશ સાંભળીને જીવો સમ્યક્ત્વાદિ પામે છે. મહાત્માના ઉપદેશથી સમ્યક્ત્વાદિ પામનારા જીવો માટે મહાત્માના ઉપદેશથી પામ્યા એમ કહેવાતું હોવા છતાં અભવ્યના કિસ્સામાં એમ નથી કહેવાતું, પણ એમ કહેવાય છે કે “એ જીવો પોતાની યોગ્યતાથી પામ્યા.” સિદ્ધિ વગર વિનિયોગ નથી. અભવ્યને પોતાને જ સમ્યક્ત્વાદિની સિદ્ધિ નથી, તો એનાથી વિનિયોગ શી રીતે થાય? આવું જ પ્રસ્તુતમાં જાણવું. મુક્તિષના કારણે મલન હોય તો જ વિષાનૂતૃપ્તિસાદશ્ય કહેવાય, એ વિના નહીં.
પ્રશ્ન : બ્રહ્મદત્તને પણ મલન થયું જ છે ને. ચક્રવર્તીના ભવ દરમિયાન, સાધુ બનેલા ચિત્રમુનિએ મુક્તિના ઉપાયભૂત સંયમ માટે ઘણી પ્રેરણા કરી હોવા છતાં સંયમ લેવાનું મન ક્યાં થયું ?
ઉત્તર : બ્રહ્મદત્તને સંયમનો પ્રતિબંધ થયો છે, મલન નહીં.. એ પ્રતિબંધ પણ એ નિયાણાનો-તીવ્ર ઇચ્છાનો પ્રભાવ હતો. અનશનાત્મક અનુષ્ઠાનનો નહીં. અનુષ્ઠાનથી મલન થવા માટે તો મુક્તિષ જોઈએ, જે સંભૂતિમુનિને હતો નહીં.
પ્રશ્નઃ “મારે મોક્ષ નહીં, ચક્રવર્તીપણું જોઈએ' આવી ઇચ્છા જ મુક્તિદ્વેષરૂપ ન કહેવાય ?
ઉત્તર : સ્ત્રીરત્નની કામચલાઉ ઇચ્છા થઈ ગઈ છે ને તેથી હાલ તો એ જ જોઈએ છે. પણ એટલામાત્રથી સંભૂતિમુનિ વિષયા
