________________
૭૭૯
બત્રીશી-૧૩, લેખાંક-૭૨ એ અહીં વ્રતનો દુગ્રહ છે એમ જાણવું.
શંકા : દુર્રહીત એવા પણ શ્રામણ્યથી (સંયમપાલનથીશ્રમણપણાથી) કેટલાક જીવોને દેવલોક મળે છે. પછી એમાં વિષમિશ્રિત ભોજન જેવી પરિણામે અસુંદરતા શી રીતે કહી શકાય?
સમાધાન : આનાથી દુર્રહીત વ્રતપાલનથી થતી રૈવેયક દેવલોકની પ્રાપ્તિ પણ વિપાકે વિરસ હોવાથી અહિતકર છે. વળી એ પ્રાપ્તિ થવામાં પણ મુક્તિઅદ્વેષ કારણ છે, નહીં કે માત્ર ક્રિયા. અર્થાત એક નાનામાં નાનો દોષ પણ લાગી ન જાય એ રીતે અત્યંત સાવધાનીપૂર્વક નિરતિચાર સંયમપાલન રૂપ ક્રિયા હોવા છતાં જો મુક્તિ પ્રત્યે દ્વેષ દાખવવામાં આવતો હોય તો તો કાંઈ રૈવેયકપ્રાપ્તિ વગેરે થઈ શકતા નથી. એ તો તકેદારીપૂર્વક મુક્તિદ્વેષને ટાળીને મુક્તિદ્વેષ કેળવવામાં આવ્યો હોય તો જ આ અખંડ ક્રિયાથી રૈવેયકની પ્રાપ્તિ થાય છે.
શંકા : જેના દિલમાં તીવ્ર વિષયેચ્છા પડેલી છે એ વ્રતનું ગ્રહણ-પાલન કરે જ શા માટે ? કારણ કે એમાં તો વિષયોનો ત્યાગ કરવાનો હોય છે.
સમાધાન : મુક્તિદ્વેષ ધરાવનારા ભવાભિનંદી જીવોમાં કેટલાક પરલોકને માનનારા હોય ને કેટલાક ન માનનારા હોય. નિર્મળ સંયમ પાળનારનું ચક્રવર્તી-રાજા-મહારાજા વગેરે દ્વારા થતું સન્માન-પૂજા વગેરે જોઈને પોતાને પણ એવી પૂજા વગેરે મેળવવાના તીવ્ર કોડ જાગે તો એ માટે ભવાભિનંદી જીવ પણ ત્યાગપ્રધાન એવું સંયમજીવન લેવા તૈયાર થઈ જાય છે. એ જ રીતે પરલોકને માનનારા ભવાભિનંદી જીવને ઊંચા ઊંચા દેવલોકમાં જવાની તીવ્ર ઈચ્છા જાગે ત્યારે એના ઉપાય તરીકે એ પણ ત્યાગપ્રધાન સંયમજીવન સ્વીકારવા ને પાલવા તૈયાર થઈ જાય છે.
