________________
બત્રીશી-૧૨, લેખાંક-૬૯
૭૪૩
થાય એ રીતે અસિઞરસાય બોલે છે તે શુદ્ધ જણાતું નથી.) સાધુની હત્યા વગેરે રૂપ તે તે મોટું પાપ સેવાઈ ગયા પછી ભારે સંવેગપૂર્વક એનાથી પાછા ફરવું- એનો પશ્ચાત્તાપ- પ્રતિક્રમણ કરવા આ પ્રત્યાપત્તિ છે. આ તપ આવી પ્રત્યાપત્તિથી વિશોધિત હોવો જોઈએ. આ તપમાં યમુનરાજર્ષિનું દૃષ્ટાન્ત છે.
મથુરાનગરીમાં યમુનનામે રાજા હતો. ત્યાંનું ઉદ્યાન યમુનાનદીના પ્રવાહના કારણે વાંકું થઈ ગયેલું હોવાથી ‘યમુનાવક્ર' નામે પ્રસિદ્ધ થયેલ હતું. આ યમુનાવક્રનામે ઉદ્યાનમાં સાધના કરી રહેલાં દંડ નામના મુનિને રાજાએ તલવારથી હણી નાખ્યા. મુનિ તો સમતારસમાં ઝીલતા સિદ્ધ થયા. દેવો આવ્યા. ઇન્દ્ર મહારાજા પણ આવ્યા. ઇન્દ્ર વજ્ર ઉગામીને રાજાને ડરાવ્યો અને કહ્યું કે જો તું દીક્ષા લે તો જ હું છોડીશ. એટલે ડરના માર્યા એણે દીક્ષા લીધી. પણ પછી સંવેગપૂર્વક એ જ દિવસે એણે અભિગ્રહ લીધો કે મને જે દિવસે આ હત્યા યાદ આવશે એ દિવસે હું ઉપવાસ કરીશ. એક દિવસ, બીજો દિવસ.. રોજ હત્યા યાદ આવે છે, ને રાજર્ષિ ઉપવાસ કરી લે છે. ખાતા નથી. છ મહિના થયા. અભિગ્રહ બરાબર પાળ્યો ને એકે દિવસ ખાધું નહીં.. આમ, આ પાપવિશેષને ઉદેશીને કરાયેલો આ તપ ‘પાપસૂદન’ તપ કહેવાય છે.
પંચપરમેષ્ઠી મંત્ર વગેરે મંત્ર શ્રીજૈનશાસનના છે, માસક્ષમણ વગેરે તપશ્ચર્યા પણ લોકોત્તર છે, જિનપૂજાદિવિધિ પણ લોકોત્તર છે. તથા યમુનરાજર્ષિનું દૃષ્ટાન્ત પણ સૂચવે છે કે મૃત્યુઘ્ન તપ અને પાપસૂદનતપ.. આ બંને શ્રી જૈનશાસનના લોકોત્તર તપ છે. એટલે બત્રીશી ગ્રન્થના વિવેચનકારોએ આ બેને પણ લૌકિકતપ તરીકે જે કહેલા છે તે તેઓની ભ્રમણા જાણવી. શ્રીજૈનશાસનમાં રહેલા આદિધાર્મિક જીવોને આ તપ ઉત્તમ ઠરે છે.. એટલે કે શુભ અધ્યવસાયનો પોષક બને છે.
