Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01  Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006443/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo arihaMtANe namo siddhANaM, namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo loe savva sAhUNaM eso paMca namukakAro savva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 1 (Full Edition) HH yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ QI JIVABL SUTRA PART : 01 zrI jIvAbhigama sUtra : bhAga- 01 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAta:uSAkALa, sanyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) ulkApAta-moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (2) digdAha-koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava -vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta-AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya nA thAya. (5) vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. (6) cUpaka-zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene cUpaka kahevAya. A pramANe cUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathama 1 prahara svAdhyAya na karavo. (7) yakSAdIta-koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa-kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. (9) mahikAzveta-zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddaghAta-cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgadha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa-jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyagrata-najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana-koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra-upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAra mahotsava ane cAra pratipadA-ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitrI pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sabhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAta sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) (2) (3) (8) svAdhyAya ke pramukha niyama isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai I prAtaH USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI ( 48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA cAhie / mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai / nIce likhe hue 32 asvAdhyAya - prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie-- (1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) (2) (3) (8) (5) (6) (7) (8) ulkApAta--bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / digdAha -- kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava--bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe ) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / nirghAta - AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta - bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie I yUpaka -- zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie I yakSAdIpta-- yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa - kArtika se mAgha mAsa taka ghU~e ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) mahikAzveta-zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta-cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya DhaMka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA caahie| (2) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya-- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba-taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai| (14) mala-mUtra--sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai| zmazAna--isa bhUmi ke cAroM tarapha 100-100 hAtha taka asvAdhyAya hotA (16) candragrahaNa-jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (17) sUryagrahaNa-jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata-najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| patana-koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra-upAzraya ke andara athavA 100-100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA-ASAr3hI pUrNimA (bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA (skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29 se 30) prAtaHkAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM taba taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA caahie| uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhA 1 2 3 4 viSaya bhuvAligamasUtra lA0 1 DI viSayAnubhA jIvAbhigamasUtra prathama pratipatti bhaMgasAyarA bhavAbhigama ke viSayoM hI avatara bhavAbhavAligama adhyayana ke pra3pa avAligama ke sva3pa prAni3pA bhavAligama sva3pa prAni3pA saMsArasabhApanna vAligamA ni3pA dvipratyAvatAra nAbhI pratipatti kA ni3pA zarIrAhi tesa dvAroMDA prathana pahalA zarIra dvArA ni3pA 4 6 7 8 8 10 11 dUsarA avagAhanA dvArA ni3pA tIsarA saMhanana dvArA ni3pA cauthA saMsthAna dvArA ni3pA 12 13 pAMcavA praSAya dvArA ni3pA 14 chaThA saMjJAdvArA ni3pA 15 sAtavAM lezyAdvAra DA ni3pA 16 AThavAM ndriyadvArA nipA 17 nauvAM samudhAta dvArA ni3pA 18 savAM saMjJidvArA ni3pA 19 gyArahavAM vedvArA ni3pA 20 jAharaveM paryAptidvArA prathana 21 bhavoM se draSTiyAhi dvAroM prAthana 22 teharaveM draSTidvArA prathana 23 yauveM darzana dvArA ni3pA pAnA naM 1 2 4 8 12 15 17 20 20 22 22 23 23 23 24 25 26 28 28 29 29 29 30 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u0 36 40 40 m m 000 m m m 43 45 48 para 24 pandrahaveM jJAnadvArA ni3pArA 25 solahaveM yogadvAra chA thana 26 satrahaveM upayogadvArA ni3pArA 27 aThAharakheM AhAradvAra hA ni3pA 28 unnIsaveM utpAtadvAra chA ni3pArA jIsaveM sthitidvAra hA ni3pArA u0 chaThavIsaveM samudradhAtadvAra ThA ni3pA 31 AvIsaveM vyavanadvAra chA ni3pArA 32 tevIsaveM gatyAgatidvAra chA ni3pArA 33 Aghra pRthvISThAya chavoM bheToM ThA ni3pArA u4 ATara pRthvISThAthiSThoM he avagAha AhidvAroM chA ni3pAyA upa apThAThi chAvoM he zarIrAdviAro ThA ni3paae| u6 pratyeSTha vanaspatiSThAya chavoM zarIrAdviAro ThA ni3pA u7 sAdhArA vanaspatiSThAya chavoM TheThA ni3pArA 38 yasaSThAya AdivoM he zarIrAddhiAroSThA ni3pArA 38 aughAritrasa chavoM chA ni3pArA 40 trIndriya chavaM yaturindriya chavoM chA ni3pAya 41 payyendriya chavoM hA ni3pArA 42 sambhUrchibha jayarAThi tirtha payyendriya chavoM chA ni3pAyA 43 sambhUchibha sthalayara payyendriya chavoM chA ni3pArA 44 sthalayara yatuSpaghAhi pathyendriya tiryajyoniSThoM uA ni3pA 45 garbhavyutchAntiSTha payyendriya tiryajyoniThavoM chA ni3pArA rA 46 garbhavyutchAntiThasthalayaravoM chA ni3pA 47 garbhavyutchAntiSTha jeyara chavoM chA ni3pArA 48 garbhavyutchAntiTha bhanuSyoM hA ni3pAyA 48 hevoMThA ni3pArA 50 sthAvarabhAva aura trasabhAva hI lavasthiti chavaM DAlabhAna ThA ni3pArA pa 60 65 T 71 (7pa 75 86 81 84 86 103 108 jIvAbhigamasUtra Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 para 53 54 papa 56 57 paTa 60 61 pahalA sAmAnya3pa se tirtha manuSya aura heva puruSoM ke alpamatvA ni3pA 12 pu3Save DI jandhasthiti prA ni3pA 63 nAra-tiryaya aura manuSyayoni tIna prakAra napuMsakA nipA 66 67 68 69 64 napuMsoM sthitibhAnA ni3pA napuMsoM aMtarAlA ni3pA 70 travidhA nAbha dUsarI pratipatti trividha pratipatti meM saMsAra samApanna vA ni3pA striyoM ke lavasthitimAna prathana devastriyoM se lavasthitibhAna DA ni3pA striyoM ke strIpane se avasthAnAlA ni3pA striyo antarAla DAni3pA sAmAnyata: tiryaga manuSya aura devastriyoM aspajahutva DA ni3pA strI prarbhA sthitimAna kA ni3pA 71 tiryaga manuSya aura deva puruSoM ke leToM kA ni3pA puraSoM ke leToM kA nipa puruSoM ke antarAlA ni3pA 72 nA tirtha manuSya napuMsako atyahutvA nipA ke napuMsoM ve jandhasthiti prA ni3pA sAmAnya prakAra se pAMya atyahutvA ni3pA vizeSa prakAra se tiryagAhi viSaya chaThThe atyahutvA ni3pA vizeSa pro leDara sAtaveM vaM AThaveM atyahutva nipA vizeSata: tirtha manuSya strI puruSa napuMsa tathA hevastrI pu3Sa jevaM nAra napuMsa viSaya saMmizra navaveM atyahutva nipA strIpuruSa vaM napuMso sthitimAna prA ni3pA anubhazA samApta jIvAbhigamasUtra 111 115 120 123 131 134 138 140 141 148 152 160 160 163 169 172 178 178 182 183 187 192 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalAcaraNa jIvAbhigamasUtrane gujarAtI anuvAda pahelI pratipatti maMgalAcaraNa vIra kaLazya mATena' ItyAdi--1-2 (adam) huM (mAvena) bhAvapUrvaka (m) antima tItha kara mahAvIra prabhune ane (vaLanAcavAma) gaNadharAnA nAyaka (gautamam) gautamane (praLamya) praNAma karIne-vaMdaNA namaskAra karIne (yathAmatti) mArI mati anusAra (jaina vAcam pAAya) jinendra devanI vANIne hRdayaMgama karIne (prayatte) mA zAstranuM vivecana karavAnA prayatna karI rahyo chuM. (muddhoSane) A zAstramAM pratipAdita viSayane sArI rIte samajI zakAya te hetuthI (dhArIoNlTAhena muninA) mArA dvArA-ghAsIlAla muni dvArA-(kImiAmasUtrasya prameyotindrA TIjA) A jIvAbhigama sUtranI prameyadyotikA nAmanI TIkAnI (tanyate) racanA karavAmAM AvI che. (ahI jIva pada vaDe ajIvanuM paNa grahaNa thaI jAya che.) A saMsAranA saghaLA jIvA rAgadveSanI pariNati (vRtti)thI malina thayelAM che, ane te kAraNe teo rAtadina asahya zArIrika ane mAnasika duHkhothI pIDAyA kare che. evAM duH khAnA nAza karavAne mATe tathA heya ane upAdeyanuM jJAna meLavavAne mATe temaNe prayatna karavA joie. viziSTa viveka vinA evA prayatna thaI zakate nathI; ane jemaNe azeSa atizayAnI prApti karI lIdhelI che evA AptanA (sajJanA) upadeza vinA viziSTa vivekanI prApti thaI zakatI nathI. rAgadveSa Adi doSone sarvathA nAza na thAya tyAM sudhI manuSya Apta (satta) thaI zakatA nathI. rAgadveSa AdinA Atyantika kSaya (saMdatara nAza) te ahata bhagavAnone ja thayelA hAya che. tethI arhadgucanAnuyAgano prAraMbha karavAmAM AvI rahyo che. temAM sthAnAMga nAmanuM je trIjuM aMga che tenI TIkA lakhIne have tenA upAMga rUpa A jIvAbhigama nAmanA trIjA upAMganuM, maMda mativALA jIvone sArA edha prApta karAvavAnA udbhadezathI, vivecana karI rahyo chu. rAga rUpa jherane utAravAne mATe A upAMga sarvottama maMtra samAna che, dveSa rUpa agninA dAhanuM zamana karavAne mATe A upAMga zItaLa jaLa samAna che, ajJAna rUpI gADha adhakArane dUra karavAne mATe te sUrya samAna che, ane saMsAra samudrane pAra karavAne mATe te uttama setu (pula) samAna che. jo ke mArI pahelAM thaI gayelAM ghaNAM AcAryAe tenuM vivecana kareluM che, paraMtu temanA dvArA karAyelu' vivecana eTalu badhu gaMbhIra ane alpa akSarAvALuM --saMkSipta--che ke maMda mativALA leAkeA tenA artha kharAkhara samajI zakatA nathI evA loko paNa tenA vAstavika artha kharAbara samajI zake e hetuthI prerAine huM tenuM navIna vivecana karavA taiyAra thayA che. jIvAbhigamasUtra 1 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAbhigama ke viSayoM kI avataraNikA 1 zaMkA-"je vastu kaMTaka zAkhAnA mardananI jema prayojanAdithI rahita hoya che tene prAraMbha karavAne buddhimAna mANasa pravRtta thatA nathI." A niyama anusAra A chavAjIvA. bhigama sUtra paNa je prayojanAdithI rahita hoya, te tene prAraMbha karavAno prayatna paNa anucita ja gaNI zakAya, tethI tenuM aucitya prakaTa karavAne mATe Ape sauthI pahelAM prajanAdinuM kathana karavuM joIe. eja vAta nIcenA ka vaDe puSTa karavAmAM AvI che -"pekSAvatAM pravRrtha ItyAdi uttara-zakAkAranI A zaMkA ucita ja che, paraMtu ahIM prajanAdinuM kathana karavAmAM na AvyuM hoya, evI vAta nathI eja vAtanuM samarthana karatAM TIkAkAra kahe che ke-prajananA be bheda che (1) anantara prayojana ane (2) paraspara prayajana anantara ane paraspara prajananA paNa nIce pramANe babbe bheda paDe che-(1) koMgata ane (2) zrotRgata. jo ke dravyArthika nayanA mata pramANe vicAra karavAmAM Ave te kartagata prajana saMbhavI zakatuM nathI, kAraNa ke A nayanI mAnyatA anusAra Agama nitya che ane A nityatAnI sAme tenA kartAne abhAva hovAthI katRgataprojana siddha thatuM nathI kahyuM paNa che ke "eyaM duvAlasaMga gaNipiTagaM na kayAvi nAsI, na kayAdhi na bhavai, na kayAvi na bhavissai, dhuvaM NiccaM sAsayaM" tene bhAvArtha e che ke-A dvAdazAMga gaNipiTaka pUrvakALe na hatuM evI kaI vAta nathIpUrvakALe paNa te hatuM vartamAna kALe paNa te che ane bhaviSyamAM paNa tenuM astitva rahevAnuM ja che, kAraNa ke te te dhruva, nitya ane zAzvata che. A prakAre dravyArthika nayanI mAnyatA pramANe gaNipiTaka rUpa dvAdazAMga Agama-ane A jIvAjIvAbhigama rUpa sUtra dhruva, nitya ane zAzvata hovAthI kartAne abhAvavALuM siddha thAya che, ane te kAraNe te kartagataprayojanathI rahita thaI jAya che, paraMtu paryAyArthika nayanI mAnyatA pramANe AgamamAM-gaNipiTaka rUpa dvAdazAMga ane jIvAjIvAbhigama sUtramAM anityatA paNa rahelI che, ekAntataH dhaNatA niyatA ane zAzvatatA nathI. A prakAre aniyatA svIkAravAmAM Ave to tene koI kartA paNa mAnavo ja paDe A prakAre temAM kartagata projana yuktatA paNa siddha thaI jAya che, tAtvika daSTie vicAra karavAmAM Ave te Agama sUtra, artha ane sUtrArtharUpa hoya che. arthanI apekSAe tene nitya mAnavAmAM Ave che ane sUtranI apekSAe anitya mAnavAmAM Avela che. tethI tene amuka dRSTie sakatRka mAnavAmAM koI vAMdho nathI. tethI kartAnuM anantara prayeAjana te sAkSAt bhUtAnugraharUpa che ane paramparA prajana mekSarUpa che. jIvAbhigamasUtra Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA- artharUpe tIrthakarane kartA mAnavAmAM Ave te AgamomAM projana yuktatA siddha thAya che, paraMtu teo kRtakRtya (jemanA badhAM prayojene siddha thaI gayela che evAM) hovAthI temanAmAM prajanayuktatA saMbhavI zakatI nathI, ane prayajana vinA koI vyakti kAma karatI nathI, "bajhanamadira 7 mo: pravarta" A kathana anusAra tIrthakarone saprayeAjana mAnavA paDaze je evuM mAnavAmAM na Ave. te arthapratipAdana karavAnI temanI pravRtti ja saMbhavI zake nahIM ! A zaMkAnuM tAtparya e che ke je tIrthakara atharUpe AgamanuM pratipAdana karatA hoya, te teo kaI prajanane lIdhe ja ema karatA hoya. paraMtu mohanIyanA abhAvane kAraNe siddhAnta kAroe temanAmAM projana yuktatA mAnI nathI, te pachI prajAvattAnA abhAvane lIdhe temanAmAM arthapratipAdakatA kevI rIte mAnI zakAya A zaMkAnuM samAdhAna A pramANe karI zakAya-tIrthakare arthapratipAdananI je pravRtti kare che te koI prayajanane adhIna rahIne karatA nathI, paraMtu tIrthakara nAmakarmanI prakRtine ja A vipAka che. tethI temane arthanuM pratipAdana karavuM paDe che. kahyuM paNa che ke R 4 6 phanna anichApa dhAraNa 3" eTale ke aglAna bhAve dharmadezanA dvArA ja teo tIrthakara nAmakarmanuM vedana kare che, temanuM eja prayajana che ema samajavuM vivakSita adhyayananA arthanuM parijJAna thavuM. e zrotAnuM anantara prayajana che ane mokSanI prApti thavI te paramparA prayojana che, kAraNake vivakSita adhyayananA sAcA arthanuM jJAna thaI jAya tyAre saMyamamAM pravRtta thaIne jJAtA samasta karmone kSaya karIne mokSa prApta kare che. tethI uparyukta puSTa pramANunI madadathI e vAta siddha thaI jAya che ke jIvAjIvAbhigama adhyayayanane prAraMbha karavAne A je prayAsa che te projanayukta ja che. jIva ane ajIvamAM svarUpanuM kathana ahIM abhidheya che saMbaMdha be prakArane hoya che -(1) upAyopeyabhAva rUpa ane (2) guruparve krama rUpa A bannemAM vacana svarUpa prakaraNa upAya che ane A prakaraNanuM je jJAna che, te upeya che. guruparvakrama 5 saMbaMdha mAtra zraddhAnusArI sAthe che. jema ke-arthanI apekSAe A jIvAjIvAbhigama tIrthakara bhagavAne kahyuM che ane sUtranI apekSAe gaNadharoe bAra aMgemAM tenuM kathana karyuM che. tyAra bAda maMda mativALA jananA hitane mATe atizaya jJAnavALA-cauda pUrvadharoe sthAnAMga nAmanA trIjA aMgathI laIne alaga adhyayana rUpe A jIvAjIvAbhigamanuM kathana karyuM che ane tene vyavasthita karyuM che, tethI tene trIjA upAMgarUpa gaNyuM che. A prakAranA saMbaMdhane vicAra karIne sUtrakAre prathama sUtrapAThamAM (aa mAvaMto) sthavira bhagavaMtee A adhyayananuM kathana karyuM che," A prakAranI bhUtakAlika kriyAne praga karyo che. A jIvAjIvAbhigama nAmanuM adhyayana samyajJAna prApta karAvanAra hovAthI paramparA rUpe siddhi padanI prApti karAvanAruM che. tethI te kalyANa svarUpa ja che. chatAM paNa temAM kaI paNa vidana na Ave e hetuthI, vidananI zAMti mATe ane ziSyomAM maMgaLabuddhi Ave te hetuthI-A adhyayana pote ja maMgaLarUpa hovA chatAM paNa, A zAstramAM maMgaLAcaraNuM batAvavAmAM Ave che. A maMgaLanA traNa bheda che. (1) Adi maMgaLa, (2) madhyamaMgaLa ane (3) aMtya maMgaLa. kuda 4 vighAma" ItyAdi je kathana che te Adi maMgaLa rUpa che, kAraNa ke parama pavitra jinanAmanuM, kathana ja maMgaLarUpa hoya che. maMgaLanA be prakAra nIce pramANe che-(1) dravyamaMgaLa ane (2) bhAva maMgaLa. dahIM, akSata Adi dravyamaMgaLa che. sUtra bhAvamaMgaLA jIvAbhigamasUtrA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. ahIM bhAvamaMgaLane adhikAra che. A viSayamAM adhika jANavAnI IcchAvALA jijJAsuone bhagavatInI prameyacandrikA TIkA vAMcI javAnI bhalAmaNa karavAmAM Ave che. dvIpa, samudra AdimAM svarUpanuM je kathana che, te madhyamaMgaLa che, kAraNa ke nimittazAstramAM dvIpAdikene parama maMgaLarUpa kahyA che. kahyuM paNa che ke - "jo = THthamA~ kucha tarata saMgha" ItyAdi "ravidA jIva" ItyAdi sUtra atima maMgaLarUpa che, kAraNa ke samasta jInA parijJAnamAM kAraNabhUta hevAthI temAM mAMgaliktA che. A prakAre prajana, maMgaLa vagerenuM kathana karIne have sUtrakAra anuyoganuM kathana kare che. anugane bhAvArtha nIce pramANe che -sUtro pAdAna (sUtrane grahaNa karavAnI kriyA) bAda sUtranA arthanI sAthe je roga thAya che, tenuM nAma anuyoga che. eTale ke sUtranuM kathana karyA bAda tenA arthanuM je kathana karAya che. tenuM nAma anuyoga che. athavA-anukULa rUpe-avirodha rUpa-sUtrane arthanI sAthe je yoga (saMbaMdha) che, tenuM nAma anuyoga che A viSayanA vadhu spaSTIkaraNa mATe upAsaka dazAMgasUtranI agAra dharma saMjIvanI TIkA vAMcI javI. " vahu nimartha zizumartha" ItyAdi- jIvAjIvAbhigama adhyayana ke prarUpaNA TIkAtha-sUtramAM "huM" A pada avadhAraNamAM athavA vAyAlaMkAramAM vaparAyuM che je tene avadhAraNamAM vaparAyeluM mAnavAmAM Ave, to "da vastu" A padane artha A jinapravacanamAM "ja" mAnavo paDaze, zAkaya Adi pravacanone ahIM grahaNa karavA joIe nahIM. kAraNa ke jinamata te jinapravacanamAM ja jinAnumata Adi vizeSavALa hoI zake -zAkaya Adi anya pravacanamAM nahIM ane jyAre tene vAkyAlaMkAramAM vaparAyeluM mAnavAmAM Avaze, tyAre tene artha ("Tda " ne artha) "A manuSya lekamAM thaze. manuSya leka mAnuSettara parvatathI puSkara dvIpa sudhI Ave che, tethI tyAM sudhI te jinamata, jinAnumata Adi vizeSaNavALe che, tenI bahAra je asaMkhyAta dvIpa ane svayaMbhUramaNa parya tanA samudro che, temAM tiryaMconA ja AvAso che, tyAM teno sadubhAva nathI. jaina siddhAMtanI AdhyAtmika daSTie virodhIo para vijaya prApta karanAra manuSyane vijayI mAnavAmAM AvatuM nathI, paraMtu AtmAnA zatrue rUpa rAgAdika para vijaya prApta karanAra manuSyane ja vijayI -jina-mAnavAmAM Ave che. vardhamAna svAmI ke jeo antima tIrthaMkara thaI gayA temane ja ahIM evAM jina mAnavAmAM AvyA che je ke chadmastha vItarAgamAM paNa jinasaMjJA pracalita che, paraMtu te tIrthanA pravartaka hotA nathI, kevaLajJAnI AtmA ja tIrthanA pravartaka thaI zake che. evA 24 tIrthaMkara thaI gayA che. paraMtu te badhAM tIrthakarone ahIM grahaNa karavAmAM Avela nathI, ahIM te mAtra vardhamAna svAmIne ja grahaNa karavAmAM AvyA che, kAraNa ke vartamAna samayamAM pracalita zAsananA teo adhipati che. "mA" pada vaDe AcArAMgathI laIne daSTivAda payaMtanuM samasta dvAdazAMga 5 gaNipiTaka grahaNa karAyuM che, kAraNa te artha rUpe mahAvIra svAmI dvArA ja te praNIta thayuM che. uttarAnumata" thI laIne "niravA sudhInAM je pade che, te jinamatamAM evI vizeSatA prakaTa kare che ke vardhamAna svAmIne jIvAbhigamasUtra Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A je mata che te samasta jineAnI prarUpaNAne anukULa che temanI prarUpaNA ane va mAna svAmInI prarUpaNAmAM bilakula pratikULatA (virAdhAbhAsa)nathI, kAraNa ke jeTalA jina thai gayA che, ane thavAnA che, te sau siddhAMtanI A prakAranI prarUpaNA ja karatA hatA, kare che ane karaze bhUtakALamAM RSabha Adi je tItha karA thayA che, bhaviSyamAM padmanAbha Adi je tIthaMkaro thavAnA che ane vamAna samaye videha kSetramAM sImaMdhara Adi je tIrthaMkaro birAje che, te saunI prarUpaNAne anurUpa ja A jinamata che, kAraNa ke meAkSamAnI prarUpaNAnA viSayamAM temanI vacce koI paNa prakAranA visaMvAda matabheda nathI. A vizeSaNanA prayoga dvArA samasta tIrthaMkaronI prarUpaNAmAM avisa'vAditA vyakta karavAmAM AvI che, ninAjIruomam" A pada jinamata rUpa peAtAnA vizeSyamAM e vizeSatA prakaTa kare che ke avadhijJAna AdithI yukta jeTalA jina thayA che, temane mATe A jinamata ghaNA ja upakAraka nivaDase che, kAraNa ke A jinapratipAdita zAstranA adhyayanane lIdhe ja teo adhijina, manaH pavajina Adi jinapaNAnI prApti karI zakayA hatA. e vAta tA nizcita ja che ke zAstramAM kahyA anusAra jinamatanuM sevana karanAra munijane adhi. ane kevaLajJAna prApta karI zake che. nikaLItaM'" A vizeSaNa e vAta prakaTa kare che ke-jayAre vadhamAna svAmIe rAgAdika zatruone jItI lIdhAM, tyAre ja temane kevaLajJAnanI prApti thai, ane tyAre ja temaNe sakalA saMgrAhaka traNa mAtRkAponu kathana karyu. eTale ke vadhamAna svAmIne kevaLajJAnanI prApti thaI, tyAra bAda temaNe gautamAdi gaNadharAnI samIpe khIja buddhi Adi rUpa guNAthI yukta A traNa mAtRkAponu kathana kayu vangeTa yA. vipuEk vAyuveda vA' A traNa mAtRkApadone bIja rUpe tIrthaMkaranA mukhe zravaNu karIne, gautamAdi gaNadharoe temane vyArthi ka paryAyAthika naya rUpa skandha(thaDa)vALA, pAMca mahAvratarUpa zAkhAe ane syAdvAdarUpa upazAkhAe vALA, bAra bhAvanA rUpa parNA vALA, kevaLajJAna rUpa puSpavALA ane meAkSarUpa pakava phaLavALA vRkSa jevA A dvAdazAMganI racanA karI, A prakAre A jinamatane je jinapraNIta vizeSaNa lagADayuM che, te ceAgya ja che. Agamane-vedone je mImAMsake! apauruSeya, mAne che, temano mAnyatAnuM paNa A kathana dvArA khaMDana thai jAya che, kAraNake Agama mAtra sUtrarUpa ja hoya che, tethI temAM pauruSeyatAnI ja abhivyakti thAya che, apauruSeyatAnI nahIM. sUtra akSaravinya sarUpa hoya che ane puruSavyApAra vinA vayaneAnu uccAraNa thavu' te asaMbhavita che. puruSavyApAra vinA bhASAtmaka zabdanI utpatti ja saMbhavI zakatI nathI A rIte Aga sUtrarUpa hovAne kAraNe temanAmAM pauruSeyatA ja rahelI che, eja vAtanuM jinapraNIta vizeSaNa vaDe pratipAdana thaI jAya che. "nivavica" A pada nIce darzAvelI zakAtuM nirAkaraNa kare che-"jema A prakaraNa ApaNA mATe avijJAta atha vALu che, eja pramANe sAkSAt sarvajJanI samIpe sAMbhaLavA chatAM paNa te avijJAta athavALuM ja raheze, kAraNa ke je vastu apratyakSa hoya che. tenuM sarvAjJa dvArA varNana karavAmAM Ave tA paNa grahaNa thaI zakatu nathI. evI paristhitimAM te vivakSAnA viSaya rUpa zabdanA arthamAM pratyaya-vizvAsa ja jAmaze nahI', tethI tene AcAryAkta ane mAtra anuvAda ja mAnavamAM Avaze" jinaprarUpita vizeSaNanA prayoga vaDe A zaMkAnuM nivA raNa thaI jAya che, kAraNa ke zrI vamAna mahAvIra svAmIe A prakaraNanI evI rIte prarupaNA karI che ke zrotAone tattvArthanA edha ghaNI sArI rIte thaI jAya che, A kathananA jIvAbhigamasUtra 5 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvAtha e che ke jo ke parakIya vivakSA apratyakSa hoya che ane tethI zrotA bhagavAnanI vivakSAnA vAstavika rUpe pratyakSa anubhava karI zakatA nathI, chatAM paNa A zAbda vyavahAra anAdi che, tethI sAkSAt vivakSAne grahaNa karyA vinA paNu anumAna Adi dvArA vakatAnI vivakSA jANI zakAya che. vivakSAne jANIne saMketanI sahAyatAthI zrotAne zabda dvArA ane Adha thaI jAya che jo evuM khanatu na hAya, te zAbdavyavahAra ja naSTa thaI jAya. parantu evu anatuM nathI. khAlakomAM paNa zabda vaDe arthanA edha thatA jovAmAM Ave che sainyava' Adi aneka arthavALA zabdonA prayAga jyAM karavAmAM AvyA hoya, tyAM paNa bhagavAna dvArA ja saMketita thAya tyAre prakaraNa Adine AdhAre te zabdonA artha paNa nizcita thaI jAya che. tethI tee niyata atha`nu' pratipAdana kare che. A rIte aneka avALA zabda sAMbhaLavA chatAM paNa zrotA tenA sAcA ane samajI jAya che. tethI e vAtane svIkAra karavA paDaze ke gaNudharIne yathAsthita (sAcA, niyata) aneA sAkSAt avagama (medha) thAya che, paNa temanA karatAM bhinna evA AcArcIne paramparA dvArA yathAvasthita aneA Adha thAya che. tethI A prakaraNu avijJAta athavALuM nathI, kei kaiAI zAstrakAre A viSayamAM evu paNa kahe che --tItha kara bhagavAna pravacanane mATe prayAsa karatA nathI, parantu tItha karonA puNyaprabhAvathI ja zrotAone evA pratibhAsa thAya che. kahyu. paNa che ke - "tarAdhipatyAphAmAsaH" ityAdi-paraMtu e mAnyatA paNu ucita nathI, kAraNa ke'nidrAcaM'" A pada e vAta prakaTa kare che ke bhagavAna vamAna svAmIe ja prakRSTata puNyavipAkanA udayathI-tIrthaMkara nAmakarmInI prakRtinA udayathI-ja A prakaraNanA arthanu jAte ja pratipAdana karyu che. A "jinAkhyAta" vizeSaNanI sAkatA mATe sUtrakAre "jJAnuci" vizeSaNane prayAga karyA che. jina traNa prakAranA kahyA che. sthAnAMgasUtramAM paNa kahyuM che ke--to nA paNNattA - jahA- ohinANajiNA, maNapajjavanANajiNA kevalanANajiNA jina traNa prakAranA che.-- (1) avadhijJAnI jina, (ra) mana; pa yajJAnI jina ane (3) kevaLajJAnI jina ahIM jina pada dvArA mAtra gaNadharAne ja grahaNa karavAmAM Avela che, kAraNa ke gaNadharomAM manaH paya jJAnane sadbhAva hoya che. A gaNadharo evA ceAgathI siddha thAya che ke je yAga temane hitanA mArga mAthI kadI paNa pAchA haThAvatA nathI. A prakAranA hitanA mArgamAM ja deDha rAkhanArA caiAgane apratipAtiyeAga kahe che. temanA dvArA A jinamata samAdhi rUpe parimita thayA che. samabhAvanI prApti thavAne lIdhe A samAdhi temane prApta thAya che. jinamatanA yathAtha jJAna dvArA prApta thayela asa'gazakti dvArA temane A samabhAvanI prApti thAya che, tethI A samabhAva temanA AtmAmAMthI kadI paNa naukaLI jatA nathI athavA jinAnucINu ' padane A prakArane apaNu thaI zake che- bhUtakALamAM jeTalA sAmAnya kevaLI Adi jina thayA che temanA dvArA A jinamatanu sevana thayu che, ane tenA Asevanane lIdhe ja temaNe jinatvanI prApti karelI che. tethI evA samAdhibhAvathI sapanna atizaya vizeSanA prabhAva dvArA gaNudharAmA paNa sUtra racavAnI evI zakti AvI jAya che ke jethI tee naLavAsa" anya jIvA para anugraha karavAne mATe sUtra rUpe-AcArAMga Adi aMgopAMgarUpe-jinamata - jIvAbhigamasUtra S Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradarzaka zAstronI racanA kare che. kahyuM paNa che ke -"alve mArapha jarirA, suraM ti jAdA niSagr" ItyAdi. "fjaLavidya" A vizeSaNa jinamatamAM evI vizeSatA prakaTa kare che ke A zAstra hitamAM pravRtti thaI cukelA jinone mATe ja-jabUsvAmI Adine mATe ja kahevA yogya che, kAraNa ke temaNe ja sArI rIte, vineganA bhAva sahita hitane vighAta karanArA vivAdanuM aniTonuM nivAraNa karyuM che. eTale ke Atmahita karavAnI ADe je je vighAtaka aniSTa hatAM, temanuM nivAraNa karIne temaNe AtmahitanI sAdhanA karI hatI. eTale ke evAM ja jinarUpa chae jinamata pratye viyoga sAcA arthamAM sAthe hate. eTale ke gaNadharoe jaMbusvAmI Adi evI vyaktionI pAse A jinamatanuM kathana karyuM hatuM ke jeo guru AdinI zuzruSA karatA thatA A jinamatanuM zravaNa karavAne atyaMta utkaTa IrachAthI yukta hatA. ane A prakAre pitAnuM Atmahita sAdhavAne tatpara thayelA teo sadA vizuddha upAyamAM pravRtta rahetA hatA ane apAyothI (anartha rUpa aniSTothI dUra rahetA hatA. zaMkA-A prakaraNa svAbhAvika rIte ja ati suMdara hovA chatAM paNa zA mATe jinene upadiSTa karAyuM che, ajinene zA mATe upadiSTa karAyuM nathI ? uttaraajinene anulakSIne A prakaraNa upadiSTa karAyuM nathI kAraNa ke teo svabhAvataH abhadra hoya che, tethI temanA dvArA ahIM upapAta thavA saMbhava rahe che. evuM jovAmAM Ave che ke svAbhAvika rIte ja suMdara hoya evI vastu paNa pAtranA doSathI tenI asuMdara, tAthI asuMdara banI jAya che. jema ke ghuvaDa Adi tAmasa jatuone sUryanA kiraNe lobhane badale hAni ja kare che. " jAne munakkAnA" ItyAdi-dUdha jevI suMdara vastu sApane pivarAvavAmAM Ave te tene lIdhe tenA viSanI ja vRddhi thAya che. A rIte ayogya pAtra dvArA sevana thavAne kAraNe dUdha jevI suMdara vastunuM paNa viSamAM pariNamana thaI jAya che. e ja pramANe ayogya pAtrane-mUkhe janone-je upadeza devAmAM Ave, te te anartha rUpe-prakopa Adi rUpe-pariName che. jema kAnamAM pesI gayeluM jaLa pIDAkArI thaI paDe che, e ja pramANe abhadrane mATe paNa guru Adine upadeza azAntinuM kAraNa banI jAya che. eja vAtanA samarthana mATe "nircuhyuM " padane prayoga karAyo che. jeo gotravizuddha upAya (Atmahitane mAga) AcarI rahyA che ane anarthothI dUra rahevA prayatna kare che evA ja bUsvAmI Adi jine dvArA vidhi anusAra jenuM sevana karavAmAM AveluM hatuM ane jenA sevana dvArA temanuM hita sadhAyuM hatuM evuM A zAstra pacyAhAranI jema bhaviSyanA duHkhothI rakSA karanAruM hovAthI hitAvaha che. evuM je A jinamata rUpa pravacana che tenuM "gaUTdavIrU " autpattikI pariNAmikI Adi buddhi dvArA parizIlana karIne "saM samaUT)_tenA pratye zraddhA rAkhIne evuM samajIne ke kALanI viSamatAne lIdhe mANase medhA (buddhi) Adi guNothI rahita thaI gayA che, chatAM paNa je temanA dvArA A pravacanane cheDe sarakho aMza paNa grahaNa karavAmAM Ave, te aDadanA dANA jevaDA cintAmaNinI jema athavA kalpavRkSanA aMkuranI jemaaniSTano vinAza karIne temane svarga ane mokSanI prApti karAve che. evA vizuddha bhAvarUpa rasathI Adra thayelA citta vaDe svIkAra karIne tathA tenA pratye "ttaramALA pUrNa rUpe vizvAsa rAkhIne athavA jinapravacana pratye pathya auSadhinA je parama jIvAbhigamasUtrA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anurAga rAkhIne baraM " amRtanI jema tene potAnI rage ragamAM utArIne barA avaMto dharma pariNati vaDe pariniSThita mativALA sthaviree-jJAna sthavirene, pariNata sAdhubhAvavALA AcAryoe-zrutarUpa aizvaryathI saMpanna evA sthavira bhagavoe "vavAnIrAmAmaLA" jIvAjIvAbhigama nAmanuM "asa" adhyayana gugrap" prarUpita karyuM che. temAM ekendriya Adi jIvonuM ane dharmAstikAyAdi ajInuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. tethI A prakaraNane "jIvAjIvAbhigama' A sArthaka nAma ApavAmAM AvyuM che, tathA viziSTa arthadhvaninA samudAya rUpa hovAne kAraNe Ane "adhyayana" nAma paNa ApavAmAM AvyuM che. sUtra 1 "vi # navAnavAmiItyAdi- TakAtha-ba vAvAmina"--Athe joDo jIllAnIvAminAma ? '' ajavAbhigama ke svarUpa kA nirUpaNa "he bhagavana ! jIvAbhigama ane ajavAbhigamanuM svarUpa kevuM che ?" A prazna sUtra che. prAraMbhamAM thI A praznasUtra lakhIne sUtrakAre e sUcita karyuM che ke prazna pUchanAra je ziSya buddhizALI ane madhyastha hoya tenI samakSa ja ahaMta bhagavAna dvArA prarUpita prarUpaNuM karavI joIe-anyanI samakSa karavI joIe nahIM. "he bhagavana ! jIvAjIvAbhigama zuM che ?" evuM praznasUtra ahIM ApavAmAM AvyuM che. A prakAre kaI ziSya dvArA sAmAnya rUpe prazna pUchavAmAM Ave che, tyAre guru "he ziSya!A prakAranA saMbodhana dvArA tene Adara karIne praznane anurUpa javAba Ape che. ahIM te javAba nIce pramANe ApavAmAM AvyuM che-"navAjhavAmA na" jIvAjIvAbhigama be prakArane kahyo che. tainA" te prakAre nIce pramANe che-"govAmiNe ca, anIvAmi za" (1) jIvAbhigama ane (2) ajavAbhigama. ahIM je be "ra" ne prayoga karavAmAM Avyo che, te e vAta prakaTa kare che ke jIvAbhigama ane achavAbhigama, A bane vAstavika padArtho che. tethI te banne pradhAna ja che. te bannemAM kaI eka pradhAna che ane koI eka gauNa che, evuM nathI. zakA- prahmasUtramAM te "jIvAjIvAbhigame" saMmilita pATha ja che. uttarasUtramAM paNa "jIvAjIvAbhigame" e saMmilita pATha ja Apyo che. paraMtu ApanA uttarathI te ahIM evuM lAge che ke A pATha ahIM saMmilita nathI, paNa alaga alaga che. to zuM A prakAre saMmilitane badale asaMmilitanuM vidhAna karavuM te ucita che kharuM ? * uttara-anasUtramAM paNa asaMmilita (alaga alaga) jIvAbhigama ane ajavAbhigamane ja pATha che, ema samajavuM joIe. eTale ke "jIvAbhigama zuM che? ane achavAbhigama zuM che?, evA bhinna bhinna praznane ja ApavAmAM AvyA che. tethI asaMmilitamAM saMmilitanuM vidhAna thayuM nathI, evuM ja samajavuM joIe. je sU 2 jIvAbhigamasUtra Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo ke jevA uddeza hoya che, evA ja nirdeza hAvA joi e, evA niyama che. A niyama anusAra ahI' jIvAbhigamane ja nirdeza pahelA karavA joI tA hatA, kAraNa ke uddeza sUtramAM paNa jIvanA pATha pahelo AvyA che. paraMtu ajIvAbhigamamAM vaktavyatA pramANamAM ghaNI ochI hovAne lIdhe sUtrakAre sUcikaTAha nyAya anusAra ahIM jIvAbhigamanuM kathana karavAne badale ajIvAbhigamanuM kathana pahelAM karyu. che '' " se ji taM annavAminane ' ityAdi. sU. 3...pa 66 TIkA -- prazna te ji tuM anIvAmitvane ?" he bhagavan ! ajIvAbhigamanuM svarUpa kevu' che ? tenA uttara ApatAM prabhu kahe che ke" anIyAminane duSide paLatte taMnanA " hai gautama ! ajIvAbhigamanA nIce pramANe e prakAra kahyA che--"vi zIvAminame ca, gavi anIvAminame ya '' (1) rUpI ajIvAbhigama ane (2) arUpI ajIvAbhigama. jemAM kRSNa, nIla Adi vahunA sadUbhAva hoya che, tee rUpI che. ahIM rUpa pada gaMdha, rasa, ane spazanu paNa upalakSaka che, kAraNa ke gaMdhAdine abhAva hoya te svataMtra rUpe rUpane sadbhAva kadI paNa saMbhavI zakatA nathI. gaMdha, rasa, sparza ane vadhu A cArenA parasparanI sAthe sa McAga thAya tyAre ja te rUpI padArthamAM sarvatra gamana karavAnuM lakSaNu saMbhavI zake che. pratyeka paramANumAM vaNu, gaMdha, rasa ane spa`nA sadbhAva ja hoya che. kahyuM paNa che ke-- "jJAraLameva saryam" ityAdi A kathana dvArA "rUpa paramANu bhinna che, rasAdi paramANu bhinna che," A prakAranI mAnyatA dharAvanArA leAkeAnI mAnyatAnuM khaMDana thaI jAya che, kAraNa ke A prakAranuM kathana svIkAravAmAM Ave, te pratyakSa pramANamAM ja khAdhA AvI jAya che, tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che--je ghaTAdimAM rUpa paramANu vidyamAna hoya che, te saghaLA paramANuomAM sparzanA paNa sadbhAva hAya che. eja pramANe dhI Adi padArthImAM rasaparamANu vidyamAna hoya che. ane kapUra AdimAM gadhaparamANu vidyamAna hoya che, te padArthanA eja paramANuomAM rUpa ane spA paNa sadbhAva hoya che. te evuM na mAnavAmAM Ave, ane evu' ja mAnavAmAM Ave ke kaI ekane saddabhAva hoya tyAre anyane asadbhAva hoya che, teA temanI pratIti sAntara rUpe thavI joIe; parantu rUpAdikAnI sAntararUpe pratIti tA thatI nathI, nairanta rUpe ja pratIti thAya che. tethI evuM ja mAnavuM paDaze ke jyAM ekanA sadbhAva hoya tyAM bAkInA traNenA sadbhAva ja hAya che. rUpI padArtho ke je ajIva che, temane rUpyajIva padArthAM kahe che. temanA je abhigama che tene rUpyajIvAbhigama kahe che. evA A rUpyajIvAbhigama pudgala ajIva rUpa hoya che. eTale ke pudgala rUpa ajIva ja jIvAbhigamasUtra U Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpyajIva (rUpIajIva) che, kAraNa ke rUpa, rasa, gaMdha ane spaza A guNothI yukta purgalenI ja upalabdhi thAya che-anya dravyAnI nahIM. pudgalathI bhinna evAM je dharmAstikAya Adi arUpI padArtha che, temane arUpI ajIva kahe che. temane je abhigama che tene arUpI ajIvAbhigama' kahe che. I! sU0 3 !! A dharmAstikAya Adi arUpI athavenA anuga maAgamapramANa vaDe ja thaI zake che. tethI sUtrakAre arUpI ajIvAbhigama viSayaka prazna sUtranu` sauthI pahelAM pratipAdana karyuM" che. A viSayane anulakSIne evA prazna pUchavAmAM Avye che ke-nne nitaM avi annIyAmiLame ?" he bhagavan ! arUpI ajIvAbhigamanu svarUpa kevu che? eTale ke tenAM keTalA prakAra kahyA che? uttara- avi banavAminane vide vanatta-taM naaA" arUpI ajIvAbhigama dasa prakAranA kahyo che. je prakArA nIce pramANe che-"dharmAtthAla, ttva jJadA vaLavabAra gAya te taM avi anImime" dharmAstikAya Adi dasa prakAranA arUpI ajIvAbhigamanu prajJApanAsUtramAM jevu kathana karavAmAM AvyuM che, evuM ja kathana ahIM paNa te taMtravi anAmiLaye" A sUtrapATha paryaMta karavu joI e. prajJApanAsUtramAM A viSayane anulakSIne A pramANe kahyuM che--"dhathA, dharmAdhAvalsa rese, dharmAdhAyajJa parasA, adhammatthikAe, adhammatthikAyassa dese, adhammatthikAyassa papasA, AgAsatthi kAe, AgAsatthikAyassa dese, AgAsatthikAyassa paesA, addhAsamae' arUpI ajIvAbhigamanA 10 prakAra nIce pramANe che-(1) dharmAstikAya, (2) dharmostikAya deza, (3) dharmAstikAya pradeza, (4) adharmAstikAya, (5) adharmAstikAya deza, (6) adharmAstikAya pradeza, (7) AkAzAstikAya (8) AkAzAstikAyadeza, (9) AkAzAsti kAya pradeza ane (10) addhAsamaya (kALa) cha dravyeAmAMthI jIva ane pudgala, A e dravyo evAM che ke je gatizIla che. A ane dravyAnI gatikriyAmAM dhadravya sahAyaka thAya che. te dravya asaMkhyAta pradezAvALuM hAvAne lIdhe ja tene dharmAstikAya kahevAmAM AvyuM che. eja vAta "tattvamavadhArAt poSaLAt tikAdAcyAdA dharmaH ItyAdi sUtrapATha dvArA spaSTa karavAmAM AvI che. asti eTale pradeze. A pradezeAnA samudAyane astikAya kahe che. dharmAstikAyanA je avibhAjya aMze che. temane dharmAstikAyapradeza kahe che. temAM evA pradezo asa MkhyAta leAkAkAza pradeza pramANa che, tethI tee asaMkhyAta che. dharmAstikAyathI viparIta lakSaNavALu dravya adharmAstikAya che. jyAre jIva ane pudgala dravya sthiti rUpa pariNAmamAM pariNata thAya che tyAre adhadravya tene te kriyAmAM sahAyaka bane che. te amUta che ane asaMkhyAta pradezovALuM che. dharmAstikAyanI jema tene paNa deza ane pradezo heya che. samasta krika dravya jemAM rahe che, te AkAza che. te AkAza dravya paNa pradezenA samudAyarUpa eka dravya hAvAthI tene paNa dharmAstikAyanI jema deza ane pradezo hoya che. tenA be bheda kahyA che (1) leAkAkAza ane (2) alAkAkAza. jIvAdika cha dravyAnA nivAsa leAkAkAzamAM ja hoya che, AlAkAkAzamAM hAtA nathI. tethI leAkAkAzanA asakhyAta pradezokahyA che. alAkAkAzanA anaMta pradezo kahyA che, kAraNa ke aleAkAkAza anaMta che. 'addhA' nAma kALanuM vAcaka che. addhA jIva!* jIvAbhigamasUtra 10 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpa je samaya tene addhA samaya kahe che. athavA addhAne je samaya te addhAsamaya che. samaya nivibhAga bhAgarUpa hoya che zaMkA--Ape jema dharmAstikAya ane adharmAstikAyanA deza ane pradezo kahyA. eja pramANe addhAsamayanA deza ane pradezo kema kahyA nathI? uttara-mAtra vartamAnakALanuM ja sarva (astitva) che. te vartamAnakALa eka samaya rUpa hoya che. bhUtakALa ane bhaviSyakALa vinaSTa ane anutpanna hovAne kAraNe savarUpa nathI. tethI kAyanA abhAvane lIdhe kALanA deza ane pradeza saMbhavI zakatA nathI. zaMkA-kALa ane AkAza, A bane lokamAM jANItA che, tethI temanA astitvane svIkAra karI zakAya che, parantu dharmAstikAya ane adharmAstikAya te lokamAM jANItA nathI. te temanuM astitva kevI rIte mAnI zakAya? uttara- ApanI vAta kharI che. dharmAstikAya ane adharmAstikAyane pratyakSa anubhava karI zakatA nathI, paraMtu gati ane sthitimAM madada rUpa thavAnuM temanuM kArya te sarva saMmata che. tethI A temanA kAryo dvArA anumAna pramANuthI temanuM sattva (astitva) svIkAravAmAM AvyuM che jema cakSu Adi Indriya apratyakSa hovA chatAM paNa rUpAdinuM jJAna thavA rUpa kArya dvArA temane sadbhAva mAnavAmAM Ave che, e ja pramANe dharma ane adhama dravyone, gatisthiti svabhAvavALA che ane pudgalenI gati ane sthitimAM kAraNarUpa hovAthI kArya ne lIdhe anumAna pramANu dvArA sa dvAva mAnavAmAM AvyA che. A prakAre zAstrAnusAra arUpI ajIva dravyanuM-dharmAstikAyanuM, adhamastikAyanuM, AkAzAstikAyanuM ane temanA deza pradezonuM tathA kALadravyanuM kathana karavAmAM AvyuM. have sUtrakAra upasaMhAra karatAM kahe che ke-"re je avi evAmAM A prakAranuM arUpI achavAbhigamanuM svarUpa che. eTale ke tenA dasa prakAranuM varNana ahIM pUruM thAya che. arUpI ajIva dravyanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra rUpI ajIva dravyonuM nirUpaNa kare che -" fk RSi anIvAmi ?" he bhagavan ! rUpI ajIva dravyanuM svarUpa kevuM che? tene uttara A pramANe ApavAmAM AvyA che-"vi anIvAmi carivya gov?" rUpI achavAbhigama cAra prakArane kahyo che. "te prakAre nIce pramANe che(vaMdhA, hA , vadhacgge, vmANu yAtrA" (1) skandha, (2) skandhadeza, (3) skadha. pradeza ane (4) paramANu pula. je sthUla avayavI che temane skandha kahe che. avayava rUpa je sUkSma pudgalo che temane paramANu kahe che. skomAM anaMtatA prakaTa karavAne mATe " dha" A prakArane bahuvacanavALe praga karAya che. kahyuM paNa che ke-"va i gTarivAra are" skandha rUpa pariNAmane tyAga karyA vinA mAtra buddhithI ja kalpavAmAM AvelA skandhanA be, traNa Adi pradezovALA je vibhAga che, temane skadhadeza kahe che. skandhAmAM te skandhadeza paNa anaMta hoya che. skandha rUpa pariNAmane tyAga karyA vinA ja skandhanA je nivibhAga bhAgo paDe che, temane skandapradezo kahe che. skandhatva pariNAmathI rahita evuM je kevaLa paramANu rUpa dravya hoya che, tene paramANupudgala kahe che. "te samAsa paMvidA jIvAbhigamasUtra 11. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punnattA" A skandha, skandhadeza, sandhapradeza ane paramANunA sa MkSiptamAM pAMca prakAra kahyA che. '"taMgadA" jevAM ke........vALiyA, gaMdhaLiyA, sariLayA, jAlaLiyA, sUMDhALaLiyA" (1) vaNa pariNata, (2) gadhapariNata, (3) rasaparita, (4) sparza parita ane (5) saMsthAnapariNata. "chyuM te paMca nA paLavaLA" prajJApanAsUtramAM A pAMcenI jevI prarUpaNA karavAmAM AvI che, evI ja prarUpaNA ahIM paNa karavI joIe. eTale ke "taratha mA~ ne vALayA te. paMcAvanattA'' temAM je vaNu pariNata skaMdha Adi che temanA nIce pramANe pAMca bheda che: (1) kRSNava pariNata, (2) nIlavaNa pariNata, (3) rakatavaNu pariNata, (4) zukalavaNa pariNata ane (5) haritava pariNata. rasapariNata skandha AdinA madhurarasapariNata Adi pAMca bheda che. gaMdhapariNata skandha AdinA sugadhapariNata ane durgaM dha pariNata rUpa e bheda che. spaza pariNata ska Mdha AdinA karkazasparza pariNata Adi ATha bheda che. A prakAranu` prajJApanAsUtranuM kathana ahIM grahaNa karavu joIe. "se saMvi agnIvAmaname" A prakAranu rUpI ajIvAbhigamanuM svarUpa che. bve tte anImime'' A prakAre ahIM sudhI sUtrakAre ajIvAbhigamanuM nirUpaNa karyuM' che ! sU0 3-4-5 // jIvAbhigama ke svarUpa kA nirUpaNa ajIvAbhigamanuM saMkSiptamAM nirUpaNa karIne have sUtrakAra jIvAbhigamanuM nirUpaNu kare che--se dia nIvAminane' ityAdi....sUtra 6 TIkA, ji saM nImigame ?' he bhagavan ! jIvAbhigamanu' lakSaNa zuM che? ane tenA keTalA bheda che ? mahAvIra prabhune uttara--' nauyamiyame duSiSe patttatte'' jIvAbhigamanA be prakAra kahyA che. jyAM sudhI koI paNa padArthanuM lakSaNa jANavAmAM na Ave, tyAM sudhI tenA vibhAga pADI zakAtA nathI. kAraNa ke sAmAnya lakSaNanu jJAna ja vibhAga pADavAmAM madadarUpa bane che. tethI sauthI pahelAM jIveAnA lakSaNunu kathana thavuM joIe. jayAre lakSaNa dvArA jIvanA svarUpane jANI levAmAM Ave che, tyAre ja tenA vibhAga viSayaka jijJAsA utpanna thAya che. upayega jIvanuM lakSaNa che. A lakSaNa ekendriyathI laIne siddha pa ntanA samasta jIvAmAM jovAmAM Ave che. A prakAre jIvanuM lakSaNa prakaTa karIne sUtrakAra jIvAbhigamanA nIce pramANe e prakAra batAve che--saMsArasamavanIyAmime haiM, UpalA samApannAjhIvAmiLame tha" (1) sa'sAra samApannaka jIvAbhigama ane (2) asa'sAra samApannaka jIvAbhigama. eTale ke sa`sArI ane asa'sArInA bhedathI e prakAranA jIvA kahyA che. nAraka tiyaca, manuSya ane deva rUpa saMsAramAM bhramaNa karanArA jIvAne sa'sArI jIvA kahe che. A saMsArI jIvAnA je abhigama che tene sa'sAra samApannaka jIvAbhigama kahe che. cAra gatirUpa saMsAranA pratipakSanu` nAma asaMsAra che. A asaMsAra mAkSarUpa che. A merUpa asa'sAramAM pahoMcI cukelA jIvAne asaMsArasamApannaka kahe che. temanA je abhigama che tenu nAma asa'sArasamApanaka jIvAbhigama che. A sUtramAM be vAra 'ca' nA prayAga karIne sUtrakAre sa'sArasamApannaka jIvAmAM ane asaMsAra samApannaka jIvAmAM-bannemA-jIvavarUpa sAmAnya dharmanI khAkhatamAM tulyatA prakaTa karI che. jIvAbhigamasUtra 12 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale ke upaga lakSaNasaMpannatA jIvatvanuM sAmAnya lakSaNa che. A lakSaNane jema saMsArI jemAM sadbhAva hoya che, e ja pramANe muktajImAM paNa sabhAva hoya che. A rIte banemAM lakSaNanI samAnatA che. A upayogalakSaNanI tulyatAnA kathana dvArA bauddhamata ane naiyAyikamatanuM khaMDana thaI jAya che. bauddho evuM mAne che ke "kSaNika vijJAna rUpa jIva che." jyAM sudhI saMsAra che tyAM sudhI kSaNika vijJAnadhArA santAnarUpe cAlu rahe che. tattvajJAna vaDe jyAre te dhArA vicchinna thaI jAya che, tyAre vijJAnadhArAnA samucchedarUpa muktinI jIvane prApti thAya che. mukti prApta karyA bAda mukta jIvamAM jJAna rahI zakatuM nathI, bauddhonI A mAnyatA barAbara nathI evuM pratipAdana karavA nimitte AcArya kahe che ke-jema jIva upayAgarUpa lakSaNavALe che, te kaye buddhimAna puruSa pitAnA ja vane mATe prayatna karaze? samasta jIve karmanA udayane lIdhe je duHkha AvI paDe che. temane dUra karavA prayatna kare che-koI paNa jIva potAnA svarUpane nAza karavAno prayatna karate nathI. je mokSamAM svasvarUpane ja nAza thaI jatuM hoya, te tenI prAptine mATe prayatna ja zA mATe karavAmAM Ave ? paraMtu tenI prAptine mATe prayatna karatA jI jovAmAM Ave che. tamArI mAnyatA anusAra je tyAM sva-AtmAnA svarUpa-vijJAnane ja nAza thaI ja hoya, te ye buddhimAna mANasa potAnA svarUpanA vinAzane mATe prayatna karaze? eja pramANe taiyAyikanI evI mAnyatA che ke buddhi, sukha, duHkha, IcchA, dveSa, prayatna, dharma, adhama, ane saMskAra A nava AtmaguNone sadaMtara nAza thavAthI mukti prApta thAya che. A mAnyatA paNa saMgata lAgatI nathI, kAraNa ke jJAnAdi guNa jIvanA nijasvarUpa che. zuM tenA uchedane mATe kaI paNa jIva prayatna kare khare? A prakAre saMsArI jIva ane muktajIvamAM upayAgarUpa sAmAnya lakSaNanI apekSAe samAnatA che. tethI bauddha ane taiyAyikamatanI uparyukta mAnyatA buddhigamya nathI. eja vAta prakaTa karavAne mATe sUtrakAre sUtramAM be cakArone prayoga karyo che. A viSayane anulakSIne vistRta vivecana anya zAstragraMthamAM karavAmAM AvyuM che, te jijJAsu vAcakee te tyAMthI vAMcI levuM. ahIM te meM mAtra sUtranI sAthe saMbaMdha dharAvatI vAtanuM ja vivecana saMkSipta rUpe karyuM che-ahIM vizeSa vivecana karyuM nathI. A sUtramAM javAnuM ane mAtra ajInuM uccAraNa karyA vinA ja temanI sAthe abhigama zabdane yukta karIne je prazna karavAmAM AvyuM che tenuM kAraNa e che ke abhigama vinAM temanI pratipatti (sAcuM jJAna) thaI zakatI nathI jIva-achavAdikamAM abhigamyatA rUpa dharmane samajAvavAne mATe temanI sAthe abhigama zabda prayoga karavAmAM Avyo che. A kathanane bhAvArtha e che ke jIva ane ajIvamAM jJAnaviSayatA samajAvavAne mATe ja banenI sAthe abhigama zabda joDavAmAM Avyo che. tethI "jIva jJAnano viSaya nathI." A prakArane advaitavAdIo-vedAnatIone je mata che tenuM khaMDana thaI jAya che. kAraNa ke je jIvane ya-jJAnanA viSaya rUpa na mAnavAmAM Ave, to tenuM ja svarUpa che te jANI zakAya nahIM. ane tenA svarUpane jANyA vinA saMsAranI nivRtti rUpa ane niratizayAnandanI prApti rUpa mekSanI prApti mATe kaI paNa jIva pravRtti ja na kare. te pachI mokSAdinI prAptine mATe je zAstranI racanA karavAmAM AvI che, te paNa nirarthaka banI jAya. te nirarthaka na banI jAya te mATe jIva ane ajIvanI sAthe abhigama zabdane cejita karIne temane jJAnanA viSayarUpa prakaTa karavAmAM Avela che. vastutaH te jIvanuM ja A prakaraNa che, tethI sarvatra jIva ane ajIvanA bheda samajavA joIe. jIvAbhigamasUtrA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtramAM--"saMsAra samApanaka jIvAbhigama ane asaMsAra samApanaka chavAbhigama A prakAranA bhede prakaTa karavAmAM AvyA che. tethI pahelAM saMsAra samApanaka jInuM kathana thavuM joItuM hatuM, chatAM paNa ahIM asaMsAra samApanaka jInI prarUpaNuM pahelAM karavAnuM kAraNa e che ke saMsAra samApanaka jIvonI vaktavyatA karatAM asaMsAra samApanaka jInI vaktavyatA TUMkI che. prazna-are 1 saM asaMtAramAgharanAkIvAminare?" he bhagavan! asaMsAra samApannaka jIvAbhigamanuM svarUpa kevuM che? tenA keTalA prakAra che? mahAvIra prabhuno uttara-"manA samAjanIvAmiA tuvide nare" he gautama! asaMsAra samApanaka jIvAbhigama be prakArano kahyo che. "saMta" te prakAro nIce pramANe che.-"apAMtaravidAsArAmAvAna vAmana ya, pAradrAraMvArasamAvanagAkIvAramA " (1) anara siddha asaMsArasamApannaka jIvAbhigama ane (2) paraMpara siddha asaMsAra samApanaka jIvAbhigamaanantara samayamAM jemaNe mokSanI prApti karI lIdhI che evAM jIvone anantara siddha kahe che. ane parasparAthI jemaNe mokSa prApta karyo che evA jIvone paraspara siddha kahe che, prazna"re i taddhiA asaMsAramAranarforfmAne ? he bhagavana ! anantara siddha asaMsArasamApanaka jIvAbhigama keTalA prakAranA che ? uttara-"aifNadAsa samAvanArIvAmi jJAvi " he gautama! anantasiddha asaMsArasamApanakajIvAbhigama paMdara prakArane kahyA che. "taMgadA' te prakAre nIce pramANe che-"tithavA nAva ati" tIrthasiddhathI laIne aneka siddha paryaMtanA paMdara prakAre ahIM grahaNa karavA joIe. ahIM "vAvat (paryanta)" pada vaDe nIcene sUtrapATha grahaNa karavuM joIe--"tisthasiddhA 2, tirathafNA rU, atigharasiddhaa 4, sayaMbuddhasiddhA 5, patteyabuddhasiddhA 6, buddhabohiyasiddhA 7, ithiliMgasiddhA 8, purisaliMgasiddhA 9, napuMsagaliMgasiddhA 10, saliMgasiddhA 11, annaliMgasiddhA 12, gihiliMgasiddhA 13, egasiddhA 14" (1) tIrthakaratIrthakaranuM zAsana pravRtta thayA bAda jeo siddhi pAmyA che, temane tIrthasiddha kahe che. (2) atIrthasiddha -tIrthamAM utpanna thayA vinA jemaNe siddhi prApta karI che temane atIthasiddha kahe che (3) tIrthaMkarasiddha-tIrthaMkara padanI prApti karyA bAda jeo siddhi pAmyA che temane tIrthaMkarasiddha kahe che. (4) atIrthakara siddha-tIrthaMkara padanI prApti karyA vinA ja siddhi prApta karanArane atIrthaMkara siddha kahe che-jemake kevalI bhagavAna. (5) svayaM buddha siddha-bIjAnA upadeza vinA, pitAnI jAte ja jJAna prApta karIne siddhipada meLavanArane svayaMbuddha siddha kahe che. jema ke tIrthaMkara mahAvIra Adi. (6) pratyeka buddha siddha-kaI vastu vizeSanA saMgathI-anitya Adi bhAvanA vaDe jeo siddha thAya che temane pratyeka buddha siddha kahe che. (7) buddha badhita siddha-jeo gurunA upadeza AdithI siddha thAya che, temane buddhAdhita siddha kahe che. (8) strIliMgasiddha-dravyarUpe strIliMgamAM rahelA je jIvo siddha thAya che, temane strIliMgasiddha kahe che. jemake mallInAtha (9) puruSaliMgasiddha-dravya rUpe puruSaliMgamAM utpanna thaIne siddhipada prApta karanAra jIvane jIvAbhigamasUtra 14 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSaliMga siddha kahe che (10) napu'sakaliMgamA utpanna thaIne je jIva siddha thAya che tene napusakaliMga siddha kahe che. (11) je jIvA sAdhu paryAyamAM rahIne sAraka muhupattI, roharaNa Adi sAdhunA cihnA dhAraNa karIne- siddha prApta kare che, temane svaliMgasiddha kahe che (12) sAdhu veSa sivAyanA paritrAjaka Adi veSa dhAraNa karIne je jIvA siddhipada prApta kare che temane anyaliMga siddha kahe che. (13) 'fffflddA' gRhastha avasthAmAM je siddha thAya che te gRhi liga siddha che. (14) ekasiddha-eka samayamAM je eka ja siddha thAya che, evAM siddhone eka siddha kahe che. (15) aneka siddha eka samayamAM eka sAthe ja aneka jIvA siddha thAya che temane aneka siddha kahe che. A viSayanuM vistRta vivecana meM lakhelI nandIsUtranI jJAnacandrikA nAmanI TIkAmAM karavAmAM AvyuM che, tA tyAMthI te vAcI levAnI bhaLAmaNa karavAmAM Ave che. te tta anaMtattiuA" A prakAre padara prakAranA ana Mtara siddha asaMsAra samApannaka jIvonuM kathana ahIM pUrU thAya che. prazna--se ja te pampalikA saMbhAraNamAyananIyAmina ??' he bhagavan! paraMparisaddha asaMsAra samApannaka jIvAbhigama-parampara siddha asasArI jIvAnA keTalA prakAra che ? ane temanuM lakSaNa kayu che ? mahAvIra prabhunA uttara-pa-vavidvAElAlanAvanAnIvAmizame anevide vaLo" he gautama ! paraspara siddha asa'sArasamApannaka jIvAbhigama aneka prakAranA kahyo che. taMnaa' te prakAza nIce pramANe che-"vakramasamalindA, julamalijjA, nAva prAMtasamayanidrA". (1) prathama samayamAM siddha (2) dvitIya samayamAM siddha, ItyAdi anaMta samaya siddha paryaMtanA jIve. ahIM vAvata (paMta) pada vaDe' trisamayasiddha, caturtha samaya siddha, pAMcama samaya siddha, SaSTha samaya siddha, sakSama samaya siddha, aSTama samaya siddha, navama samaya siddha, dazama samaya siddha, sakhyAta samaya siddha, ane asakhyAta samaya siddha" ATalA prakAranA siddhonA saMgraha thayeA che. A rIte prathama samaya siddhathI laI ne ana`ta samaya siddha sudhInA bhedanI apekSAe parampara siddha asasAra samApannaka jIvA aneka prakAranA hoya che. taM paraMpalignA'saMsArasamavanayajJImiyame" A prakAranuM paramparasiddha asasAra samApannaka jIvAbhiganuM svarUpa che. te jJa RIlAsamAyannAnIyAmiLame' ahIM sudhImAM asa`sArasamApanakajIvAbhigamanuM svarUpa spaSTa karavAmAM AvyuM che!sU0 6 saMsArasamApannaka jIvAbhigama kA nirUpaNa have sUtrakAra sasArasamApannaka jIvAbhigamanA svarUpanuM pratipAdana kare che-ne jitaM saMtalamAnanIyAminane" ItyAdi TIkAthaO--gautama svAmI mahAvIra prabhune evo prazna pUche che ke-nne jitasaMghAra kSamAvanAjhIvAmizame ?'' he bhagavan ! sa MsArasamApannaka jIvAbhigamanuM svarUpa kevuM che ? jIvAbhigamasUtra 15 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra prabhune uttara- saMsArasamAvanapavu pa nIvatu mAtro nava divattImo va madRiiti" he gautama! sa`sAra samApannaka jIvonA prakAra viSe nava mAnyatAo-(temanA e prakArathI laIne dasa paryaMtanA prakAra hovAnI mAnyatAe pUrvAcAryAe prakaTa karI che.) che. je nava mAnyatAe nIce pramANe che 'ne mAdaMtu duviSe sattAlamAvanA lIvA inasA'' kAI kAI AcAya evu kahe che ke saMsAra samApannaka jIvo e prakAranA hAya che. raste vamAhaMdu ttividyA saMsArasamAyanA navA pantattA" kaI kaI AcAya evuM kahe che ke saMsAra samApannaka jIvo traNa prakAranA hAya che. "vo vAmAtaMtu ca3viddA saMsArasamAyannA nIvA pannattA" kAi kAi AcAya evu kahe che ke sa sAra samApanaka jIvo cAra prakAranA hAya che. to vamAtaMtu paMcavihA saMsArasamAvA nIvA vaLajJA'' koI koI AcAya evuM kahe che ke--saMsAra samApannaka jIvA pAMca prakAra nA hAya che. "vaLa amihAvena nava vidyA saMttAlamAvananA lIvA pannattA" A prakAre sa'sAra samApannaka jIvonA dasa pantanA prakAro samajI levA. ahIM 'jJAva'-pa 'ta padmavaDe vidhA, prajJatA:, satavidhA, prazaMsA, avidhAH prajJatA, navavidhAH prajJapta:'' A sUtrapATha grahaNa thayA che. eTale ke keI kAI AcArye sa'sAra samApanaka jIvonA cha prakAra kahyA che, keAI e sAta keie ATha, keAI e nava ane kAI e dasa prakAra kahyA che. ahIM vo" A pada dvArA jainamatane mAnanArA AcAryanA mata ja prakaTa thayA che, anya matavAdI AcArcanI A mAnyatA nathI, ema samajavuM, parantu jainamatAvalaMbI AcAryAnI mAnyatAe paNa judI judI che, tethI temane ahIM judA judA matAvalakhI jevAM kahyA che. tethI je AcArya dvityavatAramAM (vAnA be prakAramAM) mAne che teo evu kahe che ke sasArasamApannaka jIvA e prakAranA che. bIjA kAI kAI AcArya evI bhinna mAnyatA dharAve che ke sa'sArasamApanaka jIve traNa prakAranA che. vivakSAnI bhinnatAne lIdhe (mAnyatAmAM bheda hovAne kAraNe) dvipratyavatAra (dvividhatA)nI vivikSA karatAM tripratyavatAramAM bhinnatA hAvAne lIdhe-vivikSAvALAomAM (A prakAranI mAnyatA dharAvanArAomAM) paNa thADI bhinnatA AvI jAya che. "pratipatti" A mAnyatA paramAnI apekSAe anuyAgadvAra rUpa ja che, jemane eka AcAya e bheda rUpe prakaTa kare che ane bIjA kAI AcAya temane ja traNa bheda rUpe prakaTa kare che. A prakAre mAnyatAmAM bheda paDavAnu kAraNa e che ke jIvAnA aneka svabhAva (lakSaNu) hoya che, tethI A prakAranA svabhAvabhedone lIdhe A prakAranI judI judI mAnyanAe sa'bhavI zake che. jo ekAntataH jIvAne eka svabhAvavALA mAnavAmAM Ave, te A mAnyatAmAM bhinnatA sA~bhavI zake ja nahIM, ane dvividhatA, trividhitA AdinuM kathana ja thaI zake nahIM !! sU. 75 jIvAbhigamasUtra 16 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kripratyAvatAra nAmakI pratipatti kA nirUpaNa te AcAryonI jIvanA prakArone viSe--bethI laIne dasa sudhInA prakAre havA viSe-je mAnyatAo che temAMthI je dvipratyavatAra saMbaMdhI pratipatti che (be prakAra hovAnI mAnyatA che tenuM sUtrakAra have pratipAdana kare che "taraNa naM je vAraMtuvidyA saMsAramApanA karavA jaittA"-sU0 8 TIkArtha-bata " te nava pratipattio (mAnyatAo) mAMnI, "je mAdag" keTalAka AcAryonI evI je mAnyatA che ke saMsArasamApanaka jInA be prakAra che, "revanAZg teo A prakAranI mAnyatAne lIdhe jInA be prakAre kahe che -"nA rela zAka jeva" temanI daSTie saMsArasamApanaka jInA A be bheda paDe che-(1) trasa ane (2) sthAvara. je jIvo pitAnI IcchAnusAra halanacalana karI zake che-garamI AdithI trAsIne chAyA AdinuM sevana karavA mATe bIje sthaLe jaI zake che, temane trasa jIve kahe che. A rIte trasa nAmakarmanA udayavALA jene trasajI kahevAya che. athavA-je che UMce, nIce ane tirachAM cAle, temane trasa kahe che. A kathanane AdhAre teja, vAyu ane dvIndriyAdika badhA jIne trasajI kahe che. garamI AdithI duHkhI thavA chatAM paNa je ja pitAnuM sthAna choDIne bIje sthAne jaI zakavAne asamartha che, ane te kAraNe pitAne sthAne ja paDyAM rahe che evAM jene sthAvara jI kahe che. ekendriya pathvIkAyika, apUkAyika ane vanaspitakAyika jIne A prakAranA sthAvara jI kahe che. "tanA reva thavA ' A prakAre ahIM je be "" kArano prayoga karavAmAM Avyo che, te pitapotAnA bhedane samu ccaya karavAne mATe karavAmAM Avyo che. tathA bane padenI sAthe je "ga' padane prayoga karavAmAM Avyo che, te avadhAraNane mATe karAya che. A kathananuM tAtparya e che, ke saMsArI jInA A be prakAra sivAya koI prakAra nathI. samasta saMsArI jIvone A be prakAramAM samAveza thaI jAya che. trasa jI karatAM sthAvara jIvonI vaktavyatA TUMkI hovAne kAraNe sUtrakAra pahelAM sthAvara onuM pratipAdana kare che. prazna-"thAvA?" he bhagavan! sthAvara jInuM svarUpa kevuM che-temanA keTalA prakAra che? uttara-"vAva tividA-taMga" sthAvara nA nIce pramANe traNa prakAra paDe chegDharIyA , gAjaracA, vArasadagyA" (1) pRthvIkAyika, (2) apUkAyika ane (3) vanaspatikAyika. pRthvI ja jemanuM zarIra che, evAM jIvone pRthvIkAyika kahe che. jaLa ja jenuM zarIra che, evAM jene apUkAyika kahe che. vanaspatirUpa ja jemanuM zarIra hoya che, evAM jIne vanaspatikAyika kahe che. A pratyeka padamAM bahuvacananuM rUpa ApavAnuM kAraNa e che ke A pratyeka prakAranA jIvonI saMkhyA ghaNuM ja vadhAre che. samasta bhUtAna (jano) AdhAra pRthvI che, tethI ja sauthI pahelAM pRthvIkAyikanI vAta karI che, tyArabAda pRthvI pratiSThita aprakAyikenI vAta karI che. "kazu karuM tatha va" jyAM jaLa hoya che tyA vana hoya che, A saiddhAMtika vastunA pratipAdanane mATe aprakAyikanuM kathana karyA bAda vanaspatikAyikanuM kathana karavAmAM AvyuM che. ahI sthAvaromAM je trividha paNAnuM kathana karavAmAM AvyuM che te tejaskAyika ane vAyukAyika jIvane gatinI apekSAe trasa mAnavAmAM AvyA che, tethI ja ahIM trasa jIvInA traNa ja prakAra batAvavAmAM AvyA che. A kathanane bhAvArtha e jIvAbhigamasUtrA 17 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke tejaskAyika ane vanaspatikAyike je ke labdhinI apekSAe sthAvara che, chatAM paNa temane gatinI apekSAe trasa mAnavAmAM AvyA che. tethI temane samAveza trasajImAM karavAmAM Avyo che. anyatra paNa evuM ja kahyuM che ke - "pRthivyambuvanaspatayaH sthAvarAH, tejovAyudvIndriyAdayazca trasAH" / je uddeza hoya che e ja nirdeza hoya che, A niyama anusAra have sUtrakAra sauthI pahelAM pRvIkAyika Adi traNa prakAranA sthAvaramAMthI pRthavIkAyikanuM pratipAdana prazna-bare I saM guDhavI ?" he bhagavan! pRthvIkayika jIve keTalA prakAranA che? tene uttara ApatA mahAvIra prabhu kahe che ke-"puDhavIjAthA suvi vvmttA" he gautama! pRthvIkAyika cha be prakAranA kahyA che. banne nA" je prakAro nIce pramANe che"judumayDhavIthA ya vAyapurIyA " (1) sUma pRthvIkAyika ane (2) bAdara pRthvIkAyika. sUma nAmakarmanA udayathI jIva sUphama kahevAya che ane bAdara nAmakarmanA udayathI jIva bAdara kahevAya che. jemAM sUkSamatA ane bAdaratA karmodayajanita hoya che. bera ane AmaLAnI sUkSmatA bAdaratAnI jema ApekSika nathI. A prakAre sUkSma nAmakarmanA udayavALA je pRthvIkAcike che, temane sUphama pRthvIkAyike kahe che, ane bAdara nAmakarmanA udayavALA je pRthvIkAyike che, temane bAdara pRthvIkAyike kahe che. ahIM je be cakArane prayoga thayo che te pratyekanA aneka bhede darzAvavAne mATe thayo che je sUkSma pRthvIkAyika jIva che, teo te sakaLa lekavyApI hoya che. je bAdara pRthvIkAyika che che, teo lekanA ekadezavatI hoya che, * gautama svAmIne prazna-"se f saM yudmaputrAyA?" he bhagavana ! sUkSma pRthvIkAyikanA keTalA prakAra che? mahAvIra prabhune uttara--"juhumagDhavIthA duvier runttA-saMnagr" he gautama! sukSma pRthvIkAyika jIvonA nIce pramANe be prakAra kahyA che-"tArA ja pattA " (1) paryAptaka sUkSmapRthvIkAyika ane (2) aparyAptaka sUkSmapRthvIkAyika. AhArAdi pudgalene grahaNa karavAnI ane tenuM prala rasa bhega rUpe pariNamana karavAnI jIvanI je viziSTa zakti che, te zaktinuM nAma paryApti che. A paryAptinA dharmavALA jIvone paryAptaka kahe che pudgalenA upacaya vaDe jIvamAM A zaktivizeSa utpanna thAya che. A kathanane bhAvArtha A pramANe che-utpatti sthAnamAM AvelA jIvanA dvArA je pudgale pahelethI grahaNa karAyelAM hoya che, tathA bIjAM je pudgale pratisamaya gRhIta thatAM rahe che, tathA jIvana saMparkathI je pudgalo te te rUpe (rasa Adi rUpe) pariNata thaI cukelAM hoya che, temAMthI AhArAdi pudgalene je khela rasa bhAga rUpe pariNumAvavAnI je jIvanI zaktivizeSa che, tenuM ja nAma paryApti che. te paryAptinA nIce pramANe cha prakAra hoya che-(1) AhAra paryApti, (2) zarIra paryApti, (3) Indriya paryApti, (4) prANApAna, (5) bhASA paryApti ane (6) mana paryApti. je zaktivizeSa vaDe bAhya AhArane grahaNa karIne jIva tene khala rasa rUpe pariNAve che, te zaktivizeSanuM nAma AhAraparyApti che. je zakti vaDe rasIbhUta AhArane jIva rasa rUpa-lehI, mAMsa, meda cabI, asthi majajA ane zukra rUpa sAta dhAtuomAM pariNamAve che, te zaktine zarIra paryAsi kahe che. je zaktivizeSa vaDe jIva pAtu rUpe pariNamita jIvAbhigamasUtrA 18 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhArane Indriya rUpe pariNAve che, te zaktinuM nAma Indriya paryAmi che. je zaktivizeSa vaDe jIva upavAsaprAyogya vargaNApudgalene grahaNa karIne ane ucchavAsa rUpe parisamAvIne temane je cheDe che. te zaktinuM nAma ucchavAsa paryApti che. je zakti vaDe jIva bhASAgya pugalone grahaNa kare che ane temane bhASArUpe pariNamAvIne temane cheDe che, te zaktine bhASAparyApti kahe che. je zakti vaDe jIva mana:prAgya manevagaNAnA dalikone grahaNa karIne temane mana rUpe pariNAvIne cheDe che, te zaktinuM nAma manaHparyApti che. A cha paryAptiomAMthI cAra paryAptione ekendriya jIva mAM sadbhAva hoya che, dvIndriyathI laIne asaMjJI paMcendriya paryantanA jIvamAM pAMca paryAptione sadbhAva hoya che. ane saMjJI paMcendriya jemAM cha paryAptione sadbhAva hoya che. A paryAptiomAMnI je je paryAptione je je jIvamAM sadabhAva kahyo che, te ja pita pitAnI yogya paryAptionuM eka sAthe ja niSpAdana karavAne prAraMbha kare che, paraMtu krame krame temanI pUrNatAe pahoMce che, jemake pahelAM AhAra paryApti, tyAra bAda zarIra paryApti, tyAra bAda Indriya paryApti, tyArabAda zvAsocchavAsa paryApti, tyArabAda bhASA paryApti ane tyArabAda mana:paryApta, A keme te pUrNa thAya che. A paryAptiormAnI sauthI pahelI paryAptinuM-AhAra payaktinuM niSpAdana prathama samayamAM ja thAya che. tyArabAda zarIrAdi pratyeka paryAptinuM niSpAdana eka eka antamuhUrtamAM thAya che AhAraparyAptinuM niSpAdana prathama samayamAM ja thAya che, A vAtane samajAvavA mATe prajJApanA sUtranA dvitIya uddezakanA AhArapadamAM A pramANe kahyuM che-"kadApI kAraNavi mare kiM yajAdAra gAdAnag, joyA ! je aTIdArU adAra" AhAraparyAptinI apekSAe aparyApta dazAvALe jIva jyAre vigrahagatimAM ja utpanna thAya che, tyAre te te anAhAraka ja hoya che, ane jyAre te upapAta kSetramAM AvI jAya che tyAre tene prathama samayamAM ja AhArakatA rahe che, tethI AhAraparyAtinI nivRtti eka samayanI hoya che. je te upapAtakSetramAM AvavA chatAM paNa AhAraparyAptinI apekSAe aparyApta ja rahetuM hoya, te sUtrane pATha A prakAre vAMco jAIe-"vika aLadara tatha mahAra' saghaLI paryAptione paryAtisamAptikALa eka AnarmuhUrtane ja hoya che. je jImAM paryAptio hoya che, temane paryApta kahe che. paryAptane ja paryAptaka kahe che. je jIvomAM pita pitAne yogya paryAptionI pUrNatA hotI nathI, te jIvo aparyApta gaNAya che. aparyAptane ja aparyAptaka kahe che. te aparyAptaka jo be prakAranA hoya che--(1) labdhinI apekSAe aparyAptaka ane (2) karaNanI apekSAe aparyAptaka. je aparyAptaka avasthAmAM ja marI jAya che, temane labdhinI apekSAe aparyAptaka kahe che, je jIvanI zarIra, Indriya Adi koI paNa paryAptie pUrNa thaI cukelI nathI, paNa bhaviSyamAM te paryAptie avazya pUrNa thavAnI che, evA jIvane karaNanI apekSAe aparyAptaka kahe che. bAkonI vakatavyatAne saMgraha karanArI be gAthAo nIce pramANe che- sarIrogAhaNa saMdhayaNa saMThANakasAya taha ya haMti sannAo / lesidiyasamugdhAe sannI vee ya pajjattI // 1 // jIvAbhigamasUtra 19 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ diTThI daMsaNanANe joguvoge tahA kimAhAre / uvavAya ThiI samugdhAe cavaNagairAgaI ceva // 2 // A gAthAone bhAvArtha nIce pramANe che - A gAthAo dvArA sUkSma jInA 23 dvAra ahIM prakaTa karavAmAM AvyAM che, je nIce pramANe che-(1) sUrmapRthvIkAyika jIvonA zarIranI vaktavyatA, (2) temanI avagAhanAnI vaktavyatA, (3) saMhanananI vaktavyatA, (4) saMsthAnanI vaktavyatA, (5) kaSAnI vaktavyatA, (6) saMjJAviSayaka vaktavyatA, (7) lezyA viSayaka vaktavyatA, (8) temanI indriya saMbaMdhI vaktavyatA, (9) samudaghAta saMbaMdhI vaktavyatA, (10) saMjJI asaMjJI saMbaMdhI vaktavyatA, (11) veda saMbaMdhI vaktavyatA, (12) paryAptika aparyAptika saMbaMdhI vaktavyatA, (13) daSTinI vaktavyatA, (14) darzananI vakatavyatA, (15) jJAnanI vaktavyatA, (16) ganI vaktavyatA, (17) upayoganI vaktavyatA, (18) pRthvIkAyikanA AhAra saMbaMdhI vakatavyatA, (19) upapAtanI vakatavyatA, (20) sthitinI vakatavyatA, (21) samuddaghAtanI vatavyatA ane (23) gati gatinI vakatavyatA. sUtra drA zarIrAdi teisa dvAroMkA kathana pahalA zarIra dvArakA nirUpaNa (1) have prathama dvAranuM kathana karavAmAM Ave che. - tti ! nIvALuM sA vvmttA ItyAdi- sUtra 9 TakAI--"hi jaM are vIvA varasa gryttA" he bhagavana! te sUkSmAyika ane keTalAM zarIra hoya che? gautama svAmIne A prazna che ane tene uttara ApanAra mahAvIra prabhu che, evuM pratyuttara dvArA jANI zakAya che. zaMkA-cauda pUrva dharone koI paNa vAta avidita hotI nathI. gautama svAmI cauda pUrvadhara hatA, teo vizeSa rUpe sakSarasannipAtI hatA, saMbhinna telabdhivALA hatA, sarvotkRSTa labdhithI saMpanna hatA chatAM gautama svAmI A prazna pUche che. evuM Apa kevI rIte kahe che ? samAdhAna-zakA barAbara che. chatAM zaMkAne khulAse A pramANe samajavo-praznamAM pUchavAmAM AvelI vAtane gautama svAmI jANatA hatA , chatAM paNa tIrthaMkara pAsethI ja A praznonA javAba meLavIne ziSyone samajAvavA mATe A prazna pUche che. zivene tIrthakaromAM atizaya zraddhA utpanna thaI jAya, evo paNa uddeza che. athavA-gautamasvAmI chaghastha hatA, te kAraNe temanAM jJAnamAM apUrNatA saMbhavI zake che, tethI temaNe sarvajJa tIrthakarane A prazna pUchyA che. jIvAbhigamasUtra Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM paNa che ke ---"nA nAnAmo chawthazeTTa jAjinAsti jJAnAyakaofthe gi iAnavA prativarma" NI eTale ke chadmasthamAM anAbhe ga (jJAnanI apUrNatA) heI zake che, kAraNa ke chadmasthatAne kAraNe kyAreka vismRti paNa thaI jAya che, kAraNa ke jJAnAvaraNIya karma jJAnAvaraNa prakRtijanya hoya che "sUmakAyikane keTalAM zarIra hoya che? A praznano uttara ApatA mahAvIra prabha kahe che ke-tao sarI pavLatA" he gautama ! sUmakAyika jIne traNa zarIra hoya che. "DhaMkAhA" te traNa zarIro nIce pramANe samajavA- "ojhig, sepa, mag (1) audArika, zarIra (2) tejasa rIra ane (3) kAmaNa zarIra, phUdAra eTale pradhAna (mukhya). je zarIra pradhAna hoya che tene dArika zarIra kahe che. audArika zarIramAM je pradhAnato kahI che te tIrthakara ane gaNadharanAM zarIranI apekSAe kahI che, kAraNa ke temane dArika zarIra hoya che. A zarIra karatAM bhinna evuM je anuttara devonuM vaikiyazarIra hoya che. te tenA karatAM aneka gaNuM hIna hoya che. athavA udAra zabdane artha sAtireka paNa thAya che. audArika zarIramAM je sAtirekatA kahI che te tenA pramANanI apekSAe kahI che kAraNa ke svayaMbhUramaNa samudramAM rahetA mahAmasyA eka hajAra cAjana karatAM paNa adhika pramANa vALA audArika zarIra karatAM paNa atirekatA rahelI che. athavA udAra zabdano artha bRhata (vizALa) paNa thAya che. audArika zarIramAM bhavadhAraNIya vaikriya zarIranI apekSAe vadhAre vizALatA che, uttarakriya zarIranI apekSAe vizALatA nathI, kAraNa ke uttarakriya zarIranuM pramANa eka lAkha ejananuM hoya che. A prakAranuM A audArika zarIra nAmanuM pahelu zarIra che. tejanApune je vikAra che, te tejasa zarIra che. zarIranI utA vaDe tene anubhava thAya che, tathA je AhAra khAvAmAM Ave che tenA pAcanamAM te madadarUpa thAya che. tathA viziSTa tapasyAnA prabhAvathI je sAdhumAM lakhyi vizeSanI utpatti thaI gaI hoya che, evA sAdhumAM A zarIranA ja prabhAvathI tejezyA prakaTa thaI jAya che. kahyuM paNa che ke ___ "savvassa umhasiddha rasAi AhAra pAkajaNagaM ca / / sevAdi nimitte ra tera dora nADyuM che je zarIra karmanA dvArA utpanna thAya che, te zarIranuM nAma kAmaNu zarIra che. eTale ke kSIra nIranI jema AtmapradezanI sAthe paraspara lAgelA karma paramANuo ja zarIra rUpe pari. Name che, ane temane ja kAmaNa zarIra kahe che. "jarmo vijJAna: rAja" A kAmaNa zarIra kamane ja eka vikAra che. kahyuM paNa che ke - "kammavigAro kammaNamaTThavihacittakammaniSphannaM, savvesiM sarIrANaM kAraNabhUyaM muNeyadhvaM // 1 // audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa ane kAmaNa. A pAMca prakAranAM zarIro hoya che. sUkSmapRthvIkAyika jIvone audArika, tejasa ane kAmaNa, A traNa zarIra hoya che. temane vikriya ane AhAraka zarIra hotA nathI, kAraNa ke bhavanA evA svabhAvane lIdhe temanAmAM kriya ane AhAraka zarIranI labdhi hotI nathI. zarIradvAra samAsa nA jIvAbhigamasUtra 21 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUsarA avagAhanA dvArakA nirUpaNa (2) avagAhanA dvAra-utteri laM maM! jhINA je marASTriyA sarorogAdaur gu ?" he bhagavan ! A sUkSma pRthvIkAyika jIvonA zarIranI avagAhana keTalI moTI kahI che ? mahAvIra prabhune uttara--"othamI!" he gautama ! "kadane mANekamA Doseja laMguTTAnnamA" sama pRthvIkAyika jIvonA zarIranI ochAmAM ochI avagAhanA AMgaLanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANe kahI che. ane vadhAremAM vadhAre avagAhanA paNa AMgaLanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa kahI che. avagAhanAdvAra samApta karI tIsarA saMhanana dvArakA nirUpaNa (3) saMhananadvAra "teri ma ! nIvAdi arr fsaMghayaor gora?" he bhagavana! A sUmapRthvIkAyika jInA zarIra kevAM saMhananavALAM hoya che ? tene uttara ApatA mahAvIra prabhu kahe che ke -"navA ! " he gautama! "rasaMghacA pauvar" temanAM zarIra sevArtA saM hananavALAM hoya che ? hADakAnAM nicayarUpa sa hanana hoya che. te saMhananA nIce pramANe che prakAra che-(1) vajI jhaSabhanArA, (2) iSabhanArAca, (3) nArAca, (4) ardha nArA, (5) kIlikA ane (6) sevArtA. A saMhananA lakSaNo anya zAstromAMthI vAMcI levA. sevA saMhananuM lakSaNa A pramANe che-hADakAonA saMbaMdharUpa sevAthI yukta evA saMvanananuM nAma sevA saMhanana che. athavA "va6" A zabdanI chAyA chedavRtta" thAya che. tene atha A pramANe che-che --hAMDakAnI aMdaranA bhAgonA parasparanA saMbaMdharUpa vartana jyAM hoya che te saMhananane chedavRtta athavA sevArtA saMhanana kahevAya che. A saMhanananuM svarUpa A prakAranuM che je zarIramAM hADakAmAM arasparasa chedayuktatA hoya che.-kIlikA (khIlI) vaDe paNa te hADakAMone baMdha thatuM nathI, te prakAranA saMhanone chedavRtta saMhanana kahe che. cha prakAranA saMhanamAMthI chavuM chedavRtta saMhanI sUkSmapRthavIkAyika jIvane hoya che. jo ke sUphamapRthvIkAyika jIvemAM hADakAM Adine sadbhAva hato nathI, paraMtu audArika zarIravALA jIvomAM asthiyukta sahana na hovAthI. je zaktivizeSane sadabhAva hoya che, te zaktivizeSane sUphamapRthvIkAyikomAM paNa sadUbhAva hoya che. tethI aupacArika rUpe tene ahIM saMhanana rUpa kahevAmAM Avela che. te zakita ahIM atyaMta alpa pramANamAM hoya che, paraMtu temane paNa audArika zarIra te hoya che ja. tethI sevA saMhanana viSayaka jaghanya zakita vizeSane temanAmAM paNa sadbhAva hoya che. tethI ja temane sevArtA saMhananavALA kahevAmAM AvyA che. saMhanadvAra samApta 3 jIvAbhigamasUtra 22 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauthA saMsthAna dvArakA nirUpaNa (4) sa`sthAnadvAra--"atti La mate ! nIvALa lIvA siMTiyA panmattA ?" he bhagavan ! A sUkSmapRthvIkAyika jIvA kevAM saMsthAna (AkAra)vALA haiAya che ? mahAvIra prabhunA uttara- nothamAM ! he gautama ! "masUramaMyiA vaLattA" temanA zarIrane AkAra masUra ane candranA jevA hAya che. masUranA AkAra gALa hoya che, candranA AkAra paNa masUr jevA ja hoya che. sUkSmapRthvIkAyika jIvAnA zarIranA AkAra paNa temanA jevA ja gALa hAya che. saMsthAnanA cha prakAra kahyA che. samacaturasa, Adi cha prakAre ahI samajavA, temanAM lakSaNA sUtrakAra pote ja AgaLa batAvaze. A cha mAMthI pahelAM pAMca saMsthAna masUra ane candranA jevAM AkAranA nathI, kAraNa ke temanuM koI khAsa niyata lakSaNa nathI. sUkSma pRthvIkAyaka jIvAnA zarIranA AkAra (sasthAna) masUra caMdrAkAra jevuM 'huMDasaMsthAna' hAya che. huMDa sasthAnanuM kayAMya paNa koI niyata lakSaNu hAtuM nathI-aniyata lakSaNa hoya che. te jIvAne sevAta' saMsthAna sivAyanuM kAi sasthAna hotuM nathI. saMsthAna dvAra samApta jA pAMcavA kaSAya dvArakA nirUpaNa (5)AyadvAra--- teai mate gIvALA lAyA padmattA he bhagavan ! A sUkSmapRthvIkAyika jIvAmAM keTalA kaSAya che ? kaSAyanA a--jee AtmAnA svabhAvanA ghAta kare che, temanuM nAma kaSAya che. athavA-jemAM jIvA aMdara eka khIjAnI hi'sA kare che, tenu' nAma 'kaSa' che. evA kaSa A saMsAra che. evA saMsAramAM jenA dvArA jIvanuM bhramaNa thAya che, te vastunuM nAma kaSAya che. jIvAnA krodhAdi pariNAma vizeSA rUpa A kaSAye che. A jIvAmAM krodhaSAya, mAnakaSAya, mAyAkaSAya ane leAlakaSAya, AcAre kaSAyeA hoya che. eja vAta sUtrakAre nIcenA sUtra dvArA samajAvI che--zothamA ! cannAra sAthA vanattAsaMnadA-jo lAla, mALasApa, mAvAlA, hoddAttA" aprIti rUpa pariNAma vizeSanuM nAma krodha che, gava pariNAmane mAna kahe che. anyane chetaravA rUpa je pariNAma che tenuM nAma mAyA che ane lAlasA rUpa je piraNAma che tenuM nAma lAbha che. sUkSmapRthvIkAyika jIvamAM A cAre kaSAyA mada pariNAma rUpe hAya che, tethI temanA A kaSAye bAhya zarIrAdi vikArone prakaTa karatA nathI, paraMtu anAbhAga rUpe ja te tyAM vividha prakAranI vicitratA rUpe vidyamAna rahe che. ApA chaThThA saMjJAdvArakA nirUpaNa (6) sa sAdvAra--ttetti naM aMte! pRthvIkAyika jIvAmAM keTalA prakAranI sattAe hAya che? sanmAo pannazAstro?, he bhagavan! sUkSma mahAvIra prabhunA uttara--"noyamA !' he gautama! "cattari sannAo vaLattao" sa'jJAo cAra kahI che.saMjJajjA' te nIce pramANe che-"A AlanA nAyaraTER'' (1) AhAra saMjJA, (2) bhaya saMjJA, (3) maithuna sa MjJA ane (4) parigraha saMjJA, (ahIM yAva padathI bhaya saMjJA ane maithuna sa'nA grahaNa karavAmAM Avela che). saMjJA be prakAranI hAya che-(1) jJAna rUpa ane (2) anubhava rUpa. jJAna rUpa saMjJAnA pAMca bheda che--matijJAna, jIvAbhigamasUtra 23 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zratajJAna, avadhijJAna, mana:paryayajJAna ane kevaLajJAna. A pAMcamAMnI kevaLajJAna saMjJA kSAyikI che ane bAkInI cAra saMjJAo lAyopathamikI che. pitAnA dvArA karAyelA asAtAvedanIya Adi karmanA vipAkedayane lIdhe anubhava saMjJA utpanna thAya che. ahIM prayojana anubhava saMjJA sAthe che. tathA projana dvArA ja jJAna saMjJAne parigraha thAya che. AhAra viSayaka abhilASA ke je sudhAvedanIya karmanA udayathI utpanna thAya che ane je AtmapariNAmavizeSa rUpa hoya che, tenuM nAma AhAra saMjJA che. A AhAra saMjJA asAtA vedanIya karmanA udayathI utpanna thAya che. bhaya mehadanIyanA udayathI bhayasaMjJA thAya che ane te trAsapariNAma rUpa hoya che. methana saMjJA vedanA udayathI thAya che ane te maithuna sevana karavAnI abhilASA rUpa hoya che. parigraha saMjJA lebhamehanIyanA udayathI utpanna thAya che, ane te mUcha (lAlasA) pariNAma rUpa hoya che. A cAre saMjJAo sUkSmapRthvI kAyika jIvomAM avyakta rUpe ja rahelI hoya che. saMjJAdvAra samAsa dA sAtavAM vezyAdvAra kA nirUpaNa (7) lezyAdvAra "tef m ma! navA varu surakSA punattAgo?" he bhagavana ! sUmapRthvIkAyika jIne keTalI vezyAo hoya che? mahAvIra prabhune uttara-"jo mA ! sirina lAga rUnattAtaMga-v ar, nesTisA, kaTTe' he gautama ! te jemAM nIce pramANenI traNa lezyAone sadbhAva hoya che-(1) kRSNalezyA, (2) nIlalezyA, (3) kApita lezyA. jenA dvArA AtmAne karmanI sAthe sabaMdha thAya che, tene lezyA kahe che-te vezyA kRSNa Adi dravyanI sahAyatAthI sphaTika maNinI jema AtmAnA zubha azubha pariNAma rUpa hoya che. kahyuM paNa che ke -"surrri dravyathA " ItyAdi. A vezyAnA nIce pramANe cha prakAro che (1) kRSNalezyA, (2) nIlezyA, (3) kApita lezyA, (4) te lezyA, (5) paddha lezyA ane (6) zukala lezyA. A lezyAonuM svarUpa jAMbu khAnArA che puruSonA daSTAMtathI jANI zakAya che. te daSTAMta nIce pramANe che badhA dimA chagar" ItyAdi-- bhUlA paDelA kaI cha puruSa koI eka jaMgalamAM jaI pahoMcyA. tyAM temaNe eka jAbanuM jhADa joyuM. teo te jhADanI nIce besIne A pramANe vAta karavA lAgyA -jAbu para khUbaja jAMbu pAkayAM che. eke kahyuM A jhADane jaDamULamAMthI ukheDI nAkhavuM joIe, te ja ApaNe tRpti thAya eTalAM jAMbu khAI zakazuM" bIjA puruSe kahyuM-"A jhADane jaDamaLamAMthI ukheDavAnI zI jarUra che? tene thaDamAMthI ja kApI nAkhavuM joIe. ema karavAthI tenI zAkhAo ane prazAkhAo paDI jaze ane temanI upara lAgelAM jAMbu ApaNe IcchA anusAra khAI zakazuM." - trIjA puruSe kahyuM--"thaDane kApavAnI zI jarUra che? je zAkhAo para jAMbu lAgyAM che, te zAkhAone kApI nAkhavAthI ApaNI abhilASA siddha thaze" cothA puruSe kahyuM-"zAkhAone kApavAnI zI jarUra che? jAMbunAM je gucha DALIo para lAgyAM che, temane kApI levAthI paNa ApaNe te jAMbu khAI zakIzuM" jIvAbhigamasUtrA 24 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamAM puruSe kahyuM- jAMbunAM gucchAo kApavAnI zI jarUra che? gucchAomAMthI mAtra pAkAM jAbune ja teDI levA joIe." - chaThThA puruSe kahyuM "pAkAM jAMbune nIce pADavA jaIzuM, te kAcAM jAMbu paNa nIce tUTI paDaze, te karatAM jamIna para paDelA pAkAM jAMbuM ja ApaNe vaNIne khAvAM joIe." A daSTAMta dvArA pariNAmenuM jJAna thaI jAya che ane tenA dvArA lezyAonuM svarUpa (bhAva) paNa jANI zakAya che. A sUkSama pRthvIkAyika jIve ati sakilaSTa pariNAmavALA hoya che. devalokamAMthI evelA jIvonI temAM utpatti thatI nathI. tethI A jIvomAM pahelI traNa-kRNa, nIla ane kApita-lezyAone ja sadbhAva hoya che. lesthA dvAra samApta chA AThavAM indriyadvAra kA nirUpaNa (8) indriyadvAra-sevi mare ! navA ja AiruM punarAvuM ?" he bhagavAna! A sUkSmapRthvIkAyika jIne keTalI indriyehoya che? Indra eTale AtmA, kAraNa ke sapalabdhirUpa adhayathI te saMpanna che. tethI "phUkaranAr sutrA" A prakAranI tenI vyutpatti thAya che. te AtmAnuM je liMga (cihna) che, tenuM nAma Indriya che. te indriyanA nIce pramANe pAMca prakAra che-(1)zrotrendriya (2) cakSurindriya, (3) dhrANendriya, (4) rasanendriya, (5)spazendriya. te pratyeka IndriyanA dravyedriya ane bhAvendriya nAmanA babbe bheda paDe che. drandriyanA nIce pramANe be bheda kahyA che-(1) nivRtti ane (2) upakaraNa prativiziSTa saMsthA vizeSanuM nAma nivRtti che. nivRttinA paNa nIce pramANe be bheda che-(1) bAhya nivRtti. (2) Abhyantare nivRttinA, kAnanI jhililI ( ) Adi rUpa bAhyanivRtti hoya che. te bAdhyanivRtti vividha prakAranI hoya che, tethI tene kaI cokkasa rUpe varNavI zakAya tema nathI. jema ke mANasanA kAna ane tenI AMkhonI banne taraphanI bhamaro, A bane kAnanA uparanA bandhanI apekSAe samAna hoya che, ane gheDAnA kAna tenI bane AMkhe upara tIkSaNa agrabhAgavALA hoya che. saghaLA jIvonI AtyaMtara nivRtti eka sarakhI ja hoya che. AsUtra AtyaMtara nivRttinuM ja pratipAdana kare che. gautamasvAmIne prazna-"rohIta if i !ff raMTALasaMhis got ?" he bhagavana! jIvAbhigamasUtra 25 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrotrendriyane AkAra ke kahe che ? mahAvIra prabhune uttara-"noramA ! tAruMdhu saMsAraMkita gur" he gautama! zrotrendriyane AkAra kadaMba puSpa samAna kahyo che. prazna-"jiMpi " ItyAdi cakSuIndriyathI laIne sparzendriya sudhInAM sUtrone artha spaSTa che. khaDaga sthAnIya bAghanirvattinI je khaDagadhArAsthAnIya svacchatara pudgala rU5 Abhyantara nivRtti che tenI je zaktivizeSa che, tenuM nAma upakaraNa bendriya che. A upakaraNa rUpa dravyendriya AntaranivRtti karatAM saheja bhinna hoya che, kAraNa ke zakti ane zaktimAnamAM saheja bhinnatA hoya che. temAM saheja bheda A pramANe che-kadaMbapuSpanA AkAravALI bAhanivRttine sadbhAva hovA chatAM paNa atyaMta kaThora meghagarjanA Adi vaDe zravaNazaktine nAza thaI javAne lIdhe zabdajJAnane abhAva thaI jatA hoya che. bhAvendriya paNa labdhi ane upaganA bhedathI be prakAranI hoya che. temAMnI labdhibhAvendriya zroTondriya Adi viSayaka ane tadAvaraNa pazama rUpa hoya che. pita pitAnA viSayamAM labdhi pramANe AtmAne je jJAna vyApAra che, te upayoga bhAvendriya che. jo ke dravyarUpa, bhAvarUpa Adi prakAre Indriye aneka prakAranI hoya che, paraMtu ahIM te bAghanivRtti rUpa IndriyanA saMbaMdhamAM ja vAta cAlI rahI che, tethI tene ja anulakSIne vyavahAra pravRtti jovAmAM Ave che. jemake bakulAdi vRkSa vizeSomAM paMcendriya prANI manuSyanI jema pAMce bhAvedrinuM vijJAna anumAna dvArA anubhavI zakAtuM hovA chatAM paNa temanAmAM pAMca bAdrine abhAva hovAthI pacedriyavane vyavahAra thatuM nathI. kahyuM paNa che ke"if i3 ItyAdi. tethI ahIM bAghaIndriyaviSayaka ja prazna pUchavAmAM Avyo che, ema samajavuM. dravyandriyane ja anulakSIne mahAvIra prabhu uttara Ape che ke " mA!" ItyAdi. " mA" he gautama! T Fru guy?" A sUkSmapRthvIkAyikamAM mAtra eka sparzendriyane ja sadbhAva hoya che. InidrayadvAra samApta pATA nauvAM samughAta dvArakA nirUpaNa (9) samudraghAta dvAra--"ti " ItyAdi- prazna- tefa of maMte ! i ? samughAthA guttA ! he bhagavana ?" A sUkSama pRthvIkAyika jamAM keTalA samudughAta hoya che? samughAta sAta prakAranA kahyA che -(1) vedanA samudughAta, (2) kaSAya samuddaghAta, (3) mAraNAntika samuddaghAta, (4) vekiya samughAta, (5) taijasa samudaghAta, (6) AhAraka samudughAta ane (7) kevali samughAta, vedanA rUpa je samudraghAta che, tene vedanA samuddaghAta kahe che. A samudraghAta azAtAvedanIya karmane kAraNe thAya che kaSAyanA udayathI je samudghAMta thAya che, te kaSAya samughAta che. te kaSAyacAritra mehanIya karmane adhIna hoya che. maraNa samaye thanArA samudraghAtane mAraNAnika samughAta kahe che. vaikriyAne prAraMbha thatA je samudaghAta thAya che tene vaikriya samuddaghAta kahe che, te vaikriya zarIra nAmakarmane adhIna hoya che. teja sane kAraNe je samuddaghAta thAya che, tene tejasa samudaghAta kahe che. te tejasa zarIra nAmakarmane adhIna hoya che. jIvAbhigamasUtra 26 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhAraka zarIrane prAraMbha thatA je samadughAta thAya che, tenuM nAma AhAraka samudaghAta che, ane te AhAra zarIra nAmakarmane adhIna hoya che. aMtamuhUrtamAM prApta thanAra paramapada mokSane samaye je samudraghAta thAya che, tene kevali samudaghAta kahe che. "sa' ekAgra bhAvathI, "37" prabaLatA pUrvaka je ghAta thAya che, tenuM nAma samu. dUdhAta che. A ekAgrabhAva kenI sAthe thAya che, te prakaTa karavAmAM Ave che-te ekAgrabhAva vedanA AdinI sAthe thAya che. eTale ke AtmA jyAre vedanA Adi samudaghAtathI yukta thAya che tyAre te ekAgra bhAvathI mAtra. vedanA AdinA anubhava jJAnamAM ja pariNata thAya che, eTale ke tyAre te AtmA anya anubhava jJAnamAM pariNata thatuM nathI. prabaLatA pUrvaka ghAta kevI rIte thAya che, te have samajAvavAmAM Ave che - vedanA Adi samudaghAta pariNata AtmA, kALAntare anubhavanIya (hAlamAM jenuM vedana karavAnuM nathI paNa amuka kALa vyatIta thayA bAda jenuM vedana karavAnuM che evAM) vedanIya Adi karmapudagalene udIraNA dvArA kheMcIne udayAvalikAmAM lAvIne temanuM vedana karIne temane ghAta (nAza) karI nAkhe che temane AtmapradezamAMthI alaga karI nAkhe che. tenuM nAma ja prabaLatA pUrvakane ghAta che. have sUtrakAra vedanA Adi samudaghAtanuM varNana kare che-- vedanA samughAtathI yukta thayelA jIva vedanIya karma pudgalenuM parizATana kare chetemane AtmapradezamAthI alaga kare che. A kriyA A rIte thAya che-vedanAthI vyApta thayele AtmA anaMtAnaMta kamapugalothI vIMTaLAyelA pitAnA pradezane zarIramAMthI bahAra kADhe che ane te pradeza vaDe vadana, jAMgha AdinAM chidrone tathA karNa, skandha AdinA aMtarAlene bharI de che. tyAra bAda te AyAma ane vistAranI apekSAe zarIra pramANa kSetrane cAre taraphathI vyApta karIne eka aMtamuhUta paryanta avasthita rahe che. te aMtarmuhUrta pramANa kALamAM te AtmA ghaNAM ja asAtA vedanIya karmayugalenI nirjarA karI nAkhe che. kaSAya samudraghAtathI yukta thayele jIva kaSAya nAmaka cAritra mehanIya karmapudgalenI nirbhara kare che. jyAre AtmA kaSAyanA udayathI vyApta thAya che, tyAre te pitAnA Atmapradezane zarIramAMthI bahAra kADhe che ane te pradezo vaDe vadana, udara AdinAM chidrone tathA karNa, skandha AdinA antarAlone bharI de che. bharI daIne AyAma ane vistAranI apekSAe zarIra pramANa kSetrane cAre tarapha vyAsa karI daIne te tyAM avasthita thaI jAya che. A prakAranI paristhitimAM mukAyelo te jIva bahu ja kaSAya karma pudagalanI nirjarA karI nAkhe che e ja pramANe mAraNatika samudaghAtathI yukta thayele jIva Ayukarmayuda galenI nirjarA karI nAkhe che. vaikriyasamudaghAta yukta jIva potAnA Atmapradezane zarIramAMthI bahAra kADhIne temane zarIranI pahoLaI ane jADAI pramANe banAve che. tathA laMbAInI apekSAe saMkhyAta janapramANa daMDarUpa banAve che. tyAra bAda te pUrve upArjita karelAM yathA sthala vaikiyazarIra nAmakarmanAM pudagalanI nirjarA kare che. taijasa ane AhAraka samudaghAta vaikiya samudaghAtanI jema ja thAya che. paraMtu viziSTatA eTalI ja che ke taijasa samudaghAtathI yukta thayela chava tejasa zarIra nAmakarmane pudgalene nAza kare che ane AhAraka samudraghAtathI yukta thayele jIva AhAraka zarIra nAmakarmanAM pudgalanI nirjarA kare che. kevali samudraghAtathI yukta thayele jIva (kevaLI) sAtA asAtA vedanIyanAM zubhAzubha nAmakarmanAM ane uraca nIca gotrakarmanAM pudagalone vinAza kare che. pahelAM cha samudyAmAMnA pratyeka samudaghAtane samaya eka eka antamuM hRne che ane kevalisamudaghAtane samaya jIvAbhigamasUtra 27 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATha samayane che. A viSayane anulakSIne prajJApanA sUtramAM A pramANe kahyuM che"veynnaasmugdhaae NaM bhaMte! kai samaie paNNatte ? goyamA! asaMkhejjasamaie aMto muhutte evaM jAva AhArasamugdhAe / kevalisamugdhAe NaM bhaMte ! kai samadae paNNate ? goyamA ! ahasamaie paNNatte" A prakAre cha prakAranA je samudyA che, temAMthI sUphamapRthvIkAyika jemAM keTalA samuddaghAta hoya che, te jANavA mATe gautama svAmIe pUchelA praznane uttara ApatA mahAvIra prabhu kahe che ke-"nayama ! to samudhArA pauttA-saMnaE" he gautama! sUkSama pRthvIkAyika jemAM nIce pramANe traNa samudraghAtane ja saddabhAva kahyo che-"cAlakudhA, rANAyaNamuvApa, mAtacasamudA" (1) vedanA samuddaghAta, (2) kaSAya muddaghAta ane (3) mAraNatikasamuddaghAta. samuddaghAtadvAra samApta lo dasavAM saMzidvArakA nirUpaNa (10) saMjJAdvAra-"tenuM maMre ! kayA f sanI asaranI ?" he bhagavan ! sUphamapRthvIkAyika che saMjJI hoya che, ke asaMjJI hoya che? atIta, anAgata ane vartamAna bhAvanI je paryAlacanA che, tenuM nAma saMjJA che. A saMjJAne jemanAmAM saddabhAva hoya che temane saMsI kahe che. viziSTa smaraNadipa mane vijJAnavALA je jIve che, temane saMjJI kahe che, ane A mane vijJAnathI rahita je jIve che, temane asaMzI kahe che. gautamasvAmInA praznane uttara ApatA mahAvIra prabhu kahe che ke -"noramA ! no raNanI asarano" he gautama! sUma pRthvIkAyika jIve saMsI hotA nathI, paNa teo asaMsI ja hoya che, kAraNa ke temanAmAM viziSTa manolabdhine abhAva hoya che. hetuvAdanA upadeza anusAra paNa temane saMjJAvALA kahI zakAtA nathI, kAraNa ke abhisaMdhAraNa pUrvaka karaNazaktine temanAmAM abhAva hoya che. zaMkA-"no saMniH " "saMjJI hotA nathI' ATaluM ja kahevAthI temanAmAM asaMnnitva siddha thaI jAya che, chatAM paNa "saMkSiAH " "asaMsI hoya che, A prakAranuM kathana zA mATe karyuM che? uttaraevuM je kathana karavAmAM AvyuM che te vidhi pratiSedha pradhAna vALI vAta hoya che, te vAtane samajAvavA mATe karavAmAM AvyuM che. ahIM je jIvonuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che, te sUmapRthvIkAyika che svabhAvataH ja sAvadyogavALA hoya che, tethI teo asaMjJI ja hoya che, saMjJIdvAra samApta [10] | gyArahavAM vedadvArakA nirUpaNa (11) vedadvAra-"i mate ! navA irUrathIcA, phuriyA , najyA ! he bhagavan ! sUphamapRthvIkAyika che strIvedavALA hoya che, ke puruSavedavALA hoya che, ke napuMsaka vedavALA hoya che? je vedanA udayathI puruSanI sAthe ramaNa(saMjoga) karavAnI IcchA thAya che, te vedanuM nAma strIveda che. je vedanA udayathI strInI sAthe ramaNa karavAnI IcchA thAya che, te vedanuM nAma puruSada che. je vedanA udayathI strI ane puruSa baMnenI sAthe ramaNa karavAnI IcchA thAya che, te vedanuM nAma napuMsakaveda che. gautama svAmInA A praznano uttara ApatA mahAvIra prabhu kahe che ke "je vigherA, no purasoyA, nagarhe gautama! te sUphamapRthvIkAyika ja strIvedavALA paNa hetA nathI, puruSa vaidavALA paNa hotA nathI. jIvAbhigamasUtrA 28 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paranta napuMsaravALA ja hoya che, kAraNa ke teo samUcchima jIvo che. nAraka che ane saMmUcchika janmavALA jI niyamathI ja napuMsakadavALA hoya che, e bhagavAnane Adeza che. 11 muM vedadvAra samAsa bAharaleM paryAsiddhAra kA kathana (12) paryAsiddhAra--bapi i maMre ! nIva ja jannattI ittarA?" he bhagavAna A sUkSma pRthvIkAyika jemAM keTalI paryAptie haiya che? uttara-jozamAM ! cAri ghArI nAmo" he gautama! temanAmAM cAra paryAptio hoya che, "raMgA', je nIce pramANe che-"mANArAjJI ' (1) AhAra paryApti, "ttarIusjhI" (2) zarIra paryApti "vidyAna" (3) Idriya paryApti ane "mtta" (4) AnaprANa (%ASTravAsa) paryApti. prazna-baoNri ja maM! navA 46 kaDIgo paranattAgo! he bhagavana! paryAptidvAramAM jemano samAveza thAya che evI paryApti vidhinI aparyAptie. te sUkSamapRthvIkAyikamAM keTalI hoya che? uttara-"noramA ! he gautama cattAkara annatto ghanattAze"temanAmAM cAra aparyA. ptio hoya che, "saMer" je nIce pramANe che--"Aernmtta nAva AorriggkArI" (1) AhAra aparyApti, (2) zarIra aparyApti, (3) indriya aparyApti ane (4) zvAsocchavAsa aparyApti. [bAramuM paryAtidvAra samApta jIvo ke draSTiyAdi kAroM kA kathana tehara draSTidvArakA kathana (13) daSTidvAra-"se maMte ! navA f sI , mirajhAdI samAmirajhAdI!" he bhagavad ! sUmapRthavIkAyika jIva zuM samagra dRSTivALA hoya che, mithyA daSTivALA hoya che, ke samyamithyA daSTivALA (mizradaSTi hoya che ! sarvajJa prarUpita vastuta viSayaka aviparIta samajaNathI yukata jIvone mithyASTi kahe che je ekAntataH samyaga rUpa pratipattithIsamajaNathI rahita hoya che, temane mizradaSTi kahe che. mahAvIra prabhune uttara--"camA !" he gautama! "no samada' sUkSma pRthvIkAyika ekendriya jIva samyagu daSTi paNa hotA nathI, to tamArA dI" teo mizradaSTi paNa hitA nathI, paraMtu "fmarachAra" niyamathI ja mithyASTi hoya che. jIvAbhigamasUtra 29 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kathanane bhAvArtha e che ke-sUkSma pRthvIkAyika jIvane sAsvAdana samyakatvanI asaM. bhAvanA hovAne lIdhe temanAmAM samyakRtva saMbhavI zakatuM nathI. tenuM kAraNa e che ke sAsvAdana samyakatvavALA jInI sUkSmapRthvIkAyikomAM u5tti ja thatI nathI, sUmapRthvIkAyika jIvo ati saMkilaSTa pariNAmavALA hoya che, ane sAsvAdana samyaphattva pariNAma zubha hoya che, tethI sAsvAdana samyakRttvavALA jInI utpatti sUkSmapRvIkAyikamAM thatI nathI, A bAbatamAM adhika zuM kahuM ! temanAmAM nirantara saMkilaSTa pariNAme sadubhAva rahetuM hovAthI, samyaga mithyAdaSTiva-mizradaSTitva. pariNAma paNa utpanna thatuM nathI, ane pUrvabhavamAM samyagu mithyASTi saMpanna hoya e jIva paNa tyAM utpanna thatA nathI, kAraNa ke mizradRSTi avasthAmAM jIva kALa ja pAmato nathI. kahyuM paNa che ke - "no sAmami cho ne ? tethI ja sUtrakAre kahyuM che ke "no samanachAThThiI" sUtmapRthivIkAyika jIva samyagU mithyAdaSTi paNa hato nathI, che daSTidvAra samAsa 13 caudahave darzanadhAra kA nirUpaNa (14) darzAnadvAra "te i mate ! nIva icavuraMgI, jhADuvA, gohiNI vaDhava ?'' he bhagavan! sUkSmapRthvIkAyika jIva cakSudazanavALuM hoya che? ke acakSudezanavALo hoya che ? ke avadhidaMzanavALo hoya che ? ke kevaLardazanavALA hoya che ? jIvAdi padArthamAM sAmAnya ane vizeSa, A bane dharmone sadbhAva hoya che. temanA viSe ja sAmAnya baMdha thAya che, tenuM nAma dazana che, te dazananA nIce pramANe cAra prakAra che-(1) cakSurdazana, (2) acahyuzana, (3) avadhidazana, ane (4) kevaladezana. sAmAnya vizeSa rUpa bane dharmavALI vastunA sAmAnya rUpanuM cakSu dvArA je grahaNa thAya che, tenuM nAma cakSadarzana che. cakSaIndriya sivAyanI Indri dvArA ane mana dvArA je sAmAnya bodha thAya che, tenuM nAma avadhidarzana che. rUpI padArthonA viSayamAM avadhijJAna thayA pahelAM je sAmAnya avalokana thAya che, tenuM nAma avadhidarzana che. AkhA jagatanI vastuonuM je sAmAnya rUpe jJAna thAya che tenuM nAma kevaLadarzana che. ahIM e prazna pUchavAmAM AvyuM che ke A cAre prakAranAM darzanemAMthI kayAM kayAM dazanane sUkSmapRthvIkAyika jImAM sadbhAva hoya che ? A praznane uttara ApatAM mahAvIra prabhu kahe che ke "nayama" he gautama! "no varaghuvaMsa, no codata, no vaDhava, acAturaMta" sUkSmapRthvIkAyika cha cakSurdazanavALA paNa hatA nathI, avadhi darzanavALA paNa hotA nathI kevaLa darzanavALA paNa hotA nathI paraMtu acakSudrzanavALA ja hoya che. tenuM kAraNa e che ke te jIne mAtra sparzendriyane ja sadabhAva hoya che. te dRSTie ja te jIvomAM acakSudarzanane sadbhAva karyo che. che caudamuM darzanadvAra samApta che pannaharve jJAnadhAra kA nirUpaNa (15) jJAnadvAra "te maM? gItA jiM nALA, sAranA ? he bhagavana ? sUmapRthvI kAyika jIve zuM jJAnI heya che? ke ajJAnI hoya che ? mahAvIra prabhune uttara- "joinar.! no vero, anarro" he gautama ! sUma pRvIkAyika jIve jJAnI hotA nathI, teo niyamathI ja ajJAnI hoya che. temanAmAM matyajJAna ane zrutajJAnanI apekSAe ajJAnatA hoya che. eja vAta nIcenA sUtrapATha dvArA samajAvavAmAM AvI che -"navamA anAja, taMjJA mara anA, kucanA" ahIM mati jIvAbhigamasUtra 30 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAna ane zrata ajJAna sivAyanA cha bAdara Adi rAzinI apekSAe atyaMta a85 hoya che. kahyuM paNa che ke - "sarvani kIvI daguono di vIre" ItyAdi. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-sUkSma nigada aparyApta jemAM bhagavAne sauthI alpa pramANamAM upayoga lakSaNane sadbhAva je che. tyAra bAdanA-DhIdriya AdichAmAM kamazaH jJAnanI abhivRddhi bhagavAne dekhI che. te abhivRddhi lablinimittakakAya Indriya, vANI, mana, ane dRSTi, A karaNa (sAdhana)nI apekSAe kramazaH adhikane adhika hoya che. jemake mAtra kAyikalabdhivALA jIvamAM sauthI alpa mAtrAmAM upayoga lakSaNano sadubhAva hoya che temanA karatAM adhika abhivRddhi indriyalabdhivALAmAM hoya che, ane indriya, vANI, mana ane dRSTilabdhivALA jIvamAM kramazaH vadhArene vadhAre abhivRddhi samajI levI che paMdaramuM jJAnadvAra samApta solahareM yogadvAra kA kathana (16) yogadvAra --"se maMte ! navA u mAroLI, gharannA , jojo ?" he bhagavana ! A sUphamapRthvIkAyika jI zuM manoyogavALA hoya che ? ke vacanagavALA hAya ? ke kAyayegavALA hoya che? mahAvIra prabhuno upayoga-"mA " he gautama ! no maLanonI, no vAnoLI, jAvonI teo mane gavALA paNa hotA nathI, vacanagavALA paNa hotA nathI, paraMtu kAyayogavALA ja hoya che. karmaphaLane upabhega karavAne mATe jIva jenA dvArA yukta hoya che, tenuM nAma yoga che. A ga traNa prakAra hoya che--(1) manoga, (2) vacanaga ane (3) kAga. sUphamapRthvIkAyika jIvamAM mAtra kAgane ja sadUbhAva hoya che, bAkInA be yegane sadbhAva hotuM nathI | soLamuM yogadvAra samApta che satroM upayogadvAra kA nirUpaNa (17) upayoga dvAra-bare maM! kavA jAvakattA. saLarokarA ?" he bhagavad ! te sUkSama pRvIkAyika jI zuM sAkAro pagavALA hoya che ? ke anAkAropayogavALA hoya che? AtmAnuM caitanyAnuvidhAyI je pariNAma che, tenuM nAma upayoga che, te upayoganA nIce pramANe be prakAra paDe che-(1) sAkAra upayoga ane (2) anAkAraupayoga. pratiniyata vastunuM grahaNa karavA rUpa je vyApAra (pravRtti) che, tenuM nAma sAkAraupaga che, kAraNa ke "gAnA 3 viro" "AkAra ja vizeSa che" evuM siddhAntanuM kathana che. jJAnopaga ATha prakArano kahyo che--matijJAna Adi pAMca jJAna rUpa pAMca prakAra ane traNa ajJAna rUpa traNa prakAra kahyuM paNa che ke--"jJAnArAne vaccatrivivo" ItyAdi. dazane paga cAra prakArane kahyo che--(1) cakSudRzana, (2) acakSurdazana. (3) avadhidarzana ane (4) kevaladazana. eja vAta nIcenA blekAI mAM prakaTa karavAmAM AvI che-- rakSAkSaradha" gautama svAmInA praznanuM tAtparya e che ke be prakAranA upayogamAMthI sUphamepRthvIkAyika jIvomAM kayA upayogane sadbhAva hoya che ? mahAvIra prabhu tene uttara ApatA kahe che ke-"jayamA !" he gautama! "HTTrovasattA vi banAvaDattA vi" sUphamapRvIkAyika jIve sAkAraupayogavALA paNa hoya che ane jIvAbhigamasUtra Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAkAra upagavALA paNa hoya che. A jIvamAM matyajJAna (mati ajJAna) ane zrutaajJAna hoya che, A vAta to pahelAM kahevAmAM AvI cukI che tethI A be ajJAnanI apekSAe temanAmAM sAkAra upagane sadabhAva kahyo che. temanAmAM cakSadazana hotuM nathI. paNa acakSurdazana hoya che te kAraNe temane anAkAra upagavALA kahevAmAM AvyA che. | sattaramuM upayAgadvAra samApta che aThAhara AhAradvAra kA nirUpaNa (18) AhAra dvAra_bate ! navA urja adA mAta ?" he bhagavana ! te sUkSmapRthvIkAyika che ke AhAra kare che ? mahAvIra prabhune uttara-"jathamAM ! ravo tAruM vadhyAruM Ati" he gautama ! dravyanI apekSAe teo anaMta pradezevALA dravyone AhAra kare che. A kathana dvArA e vAta spaSTa thAya che ke teo saMkhyAta pradezevALA athavA asaMkhyAta pradezavALAM dravyone AhAra karatA nathI, kAraNa ke jIvanA dvArA grahaNa karavA cagya saMkhyAta pradezavALA skandha ane asaMkhyAta pradezavALA skandha hoya che. "ttama a nnaparAtAjuM kSetranI apekSAe teo asaMkhyAta pradezamAM avagaDha (rahelA) thayelAM dravyone AhAra kare che. "jAgo janaralamaf tirADuM" kALanI apekSAe teo keI eka samayanI sthitivALAM, athavA jaghanya sthitivALAM, athavA madhyama sthitivALAM athavA utkRSTa sthitivALAM dravyane AhAra kare che. AhArane yogya kanya rUpa pariNAmamAM je avasthAna che, tenuM nAma sthiti che. "mAraga vAgaMtAruM dharmAtAjuM maMtAruM RAramaMtArUM" bhAvanI apekSAe teo varNavALAM, gaMdhavALAM, rasavALAM ane sparzavALAM dravyane AhAra kare che, kAraNa ke pratyeka paramANumA eka varNa, eka gaMdha, eka rasa ane be sparze sadbhAva rahe che. prazna"huM mAvo ghagujmaMtANuM mahatti tAruM_ igavor hAri" bhAvanI apekSAe je varNavALAM dravyone teo AhAra kare che, te zuM eka varNavALAM hoya che, "huaviAruM mAdAtta, tivavorchuM ardAti, sAghavorchuM 3rdAti, paMcavaghADuM gati ? ke be varNavALAM hoya che ? ke traNa varNavALAM hoya che ? ke cAra varNavALAM hoya che? ke pAMca varNavALAM hoya che? eTale ke sUphamapRthvIkAyika che bhAvanI apekSAe je varNavALAM dravyane AhAra kare che te zuM eka varNavALAM hoya che eTale ke teo zuM eka varNavALAM dravyone AhAra kare che ke be varNavALAM dravyone AhAra kare che ? ke traNa varNa. vALAM dravyono AhAra kare che ? ke cAra varNavALA dravyone AhAra kare che ? ke pAMca varNavALAM dravyone AhAra kare che? teno uttara ApatA mahAvIra prabhu kahe che ke "jo mA! rAmai ggzva vaghAruM gi he gautama! sAmAnya dRSTie vicAra karavAmAM Ave te te sUmapRthviIkAyika jI eka varNavALAM dravyone paNa AhAra kare che, "Tughavorig? be varNavALAM dravyono paNa AhAra kare che, "tivaUrv$ fu, asavLAvuM fu, iacurr{ fg A"i traNa varNavALAM dravyone paNa AhAra kare che. cAra varNavALAM dravyone paNa AhAra kare che ane pAMca varNavALAM dravyone paNa AhAra kare che. ahIM je anaMta pradezavALAM ahiyamANa (grahaNa karAtAM) dravyo che, temAM eka varNavALAM, be varNavALAM, traNa varNavALAM, cAra varNavALAM athavA pAMca varNavALAM hoya che, A prakAranuM je kathana che te jIvAbhigamasUtrA 32 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAra nayanI apekSAe karavAmAM AvyuM che. nizcaya nayanI apekSAe te je anaMta pradezevALo skanya hoya che, te atizaya apa paNa hoya che ane pAMca varNovALA ja hoya che, ema samajavuM 'virAja pani ugatathA vidhAna mArganI apekSAe--vizeSa ciMtananI apekSAe-to te sUkSmapRthvIka yika che kALA varNavALAM dravyono paNa AhAra kare che, nIla varNavALAM dravyono paNa AhAra kare che, lAla varNavALAM dravyone paNa AhAra kare che, pILA varNavALAM dravyone paNa AhAra kare che ane zukala varNavALAM dravyane paNa AhAra kare che. "kALA varNavALA dravyone AhAra kare che", ItyAdi je kathana karavAmAM AvyuM che te vyavahAra nayanI apekSAe karavAmAM AvyuM che, kAraNa ke nizcaya naya anusAra te te dravya pAMca varNanAM hoya che, ema samajavuM joIe. gautama svAmIne prazna 'kAchuM avoro tAruM tAruM jiM ghaTTDhADuM mAhAta jAva anaMtagujarADhADuM mArA~ti ?" he bhagavan! je te sUkSmapRthvIkAyika ja varNanI apekSAe kALA varNavALA dravyone AhAra kare che, te zuM teo eka gaNA kALAvaLA dravyane AhAra kare che, ke bethI laIne daza gaNu kALA varNavALAM dravyane AhAra kare che, saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMtagaNa kALAvarNavALAM dravyane AhAra kare che ? mahAvIra prabhune uttara-"noramA ! guNAtrA ni ri, kAva aiago vADhazuM mahAti" he gautama ! teo eka gaNa kALA varNavALAM dravyone paNa AhAra kare che, bethI laIne dasa gaNuM, saMkhyAta gaNuM. asaMkhyAta gaNA ane anaMta gaNA kALAvavALAM dravyone paNa AhAra kare che. A rIte ahIM e vAta spaSTa karavAmAM AvI che ke teo game teTalA gaNuM kALAvarNavALAM dravyano AhAra grahaNa kare che. "gvuM kAva jiraDhA" e ja pramANe teo eka gaNathI laIne anaMta gaNa nIla dravyone paNa AhAra grahaNa kare che, e ja pramANe eka gaNuM rAtAvarNavALA dravyothI laIne anaMta gaNa rAtAvarNavALa dravyone paNa AhAra grahaNa kare che. e ja pramANe eka gaNAthI laIne anaMta gaNA pILAvarNavALAM dravyane AhAra paNa teo grahaNa kare che, ane eka gaNAthI laI ne anaMta gaNA zukalatAvALAM dravyone paNa AhAra grahaNa kare che. gautama svAmIne prazna--"karU mAro dharmAtAjuM ghaNuM sAtti, tAruM ji - viMdhANuM hArti, suidhAruM AdAti ?" je teo bhAvanI apekSAe dhayukta dravyone AhAra kare che, te zuM teo eka gadhavALA dravyone AhAra kare che ? te be gadha vALA dravyone AhAra kare che ? mahAvIra prabhune uttara -"yamAM ! rAmavALa dura aMdhAruM sAdAti, TuidhAruM Gi mAri" he gautama ! sAmAnya dRSTie vicAravAmAM Ave te teo eka gaMdhavALAM dravyone paNa AhAra kare che, ane be gaMdhavALAM dravyone AhAra paNa kare che. A kathana vyavahAra nayanA mata anusAra karavAmAM AvyuM che. nizcaya nayanA matAnusAra te badhAM dravya be prakAranA gaMdhavALAM hoya che. " vinA ghagzva gumaidhADuM mAhAti, TuriavighA f grUMtti" vizeSa vicAranI dRSTie te teo surabhi gaMdha vALAM (sugaMdhayukta) dravyone paNa AhAra kare che, ane durabhigaMdhavALAM (durgadhayukta) dravyone paNa jIvAbhigamasUtra 33 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhAra kare che, gautama svAmIne prazna "s idho khudamaighADuM mAdAra, tAruM vi TTLagfmaidhArUM sadAti, jJAva aiggesdhArUM sadAta" je teo gaMdhanI apekSAe surabhigaMdhavALAM dravyono AhAra kare che te zuM teo eka gaNI gaMdhavALA surabhigaMdhavALAM dravyone AhAra kare che, ke bethI laIne dasa gaNI, saMkhyAta gaNI, asaMkhyAta gaNI, ke anaMta gaNI surabhigaMdhavALAM dravyane AhAra kare che ? mahAvIra prabhune uttara-"jayamAM ! gunagudimaidhADuM kadAti, sAva aitA kurimadhAruM gi ti' he gautama teo eka gaNI surabhigaMdhavALAM dravyone paNa AhAra kare che, bethI laIne dasa gaNI surabhigaMdhavALAM dravyone paNa AhAra kare che, saMkhyAta gaNa surabhigaMdhavALAM dravyane paNa AhAra kare che, asaMkhyAta gaNI surabhivALAM dravyane paNa AhAra kare che ane anaMta gaNa surabhivALAM dravyone paNa AhAra kare che. "gvuM miidhA fu" evuM ja kathana durabhigaMdhavALAM dravyanA viSe paNa samajI levuM eTale ke jo teo durabhigaMdhavALAM dravyone AhAra grahaNa kare che, te zuM eka gaNI durabhigaMdhavALAM dravyane AhAra grahaNa kare che, ke be thI laIne anaMta paryata durabhigaMdhavALAM dravyone AhAra grahaNa kare che ? mahAvIra prabhune uttara-he gautama ! teo eka gaNI durabhigaMdhavALAM dravyane paNa AhAra kare che, bethI laIne dasa gaNI durabhigaMdhavALAM dravyone paNa AhAra kare che, saMkhyAta. asaMkhyAta, ane anaMta gaNI durabhigaMdhavALAM dravyane paNa AhAra grahaNa kare che. "sA na ghavLA" varNanA saMbaMdhamAM jevuM kathana karavAmAM AvyuM che, evuM ja kathana rasanA viSayamAM paNa samajI levuM rasanA viSayamAM A prakAranA praznottare banaze gautama svAmIne prazna-he bhagavAna ! je te sUkSma pRthvIkAyika jIvo bhAvanI apekSAe rasayukta dravyone AhAra karatA hoya, te zuM teo eka rasavALAM dravyane AhAra kare che, ke be rasavALAM, ke traNa rasavALAM, ke cAra rasavALAM, ke pAMca rasavALAM dravyone AhAra kare che? mahAvIra prabhuno uttara-he gautama ! teo sAmAnya dRSTie vicAravAmAM Ave, te eka rasavALAM dravyone paNa AhAra kare che, be rasavALAM dravyone paNa AhAra kare che, traNa rasavALAM dravyone paNa AhAra kare che, cAra rasavALAM dravyone paNa AhAra kare che ane jIvAbhigamasUtra 34 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca rasavALAM dravyeAnA paNa AhAra kare che, jo vizeSanI apekSAe vicAra karavamAM Ave, tA teo tikta (tIkhA) rasavALAM dravyAne paNa AhAra kare che, kaTu (kaDavA) rasavALAM dravyeAnA paNa AhAra kare che, kaSAya (turA) rasavALAM drabyAnA paNa AhAra kare che, khATA rasavALAM drabyAnA paNa AhAra kare che ane madhura rasavALAM drabyAnA paNa AhAra kare che. gautama svAmIne prazna he bhagavan ! je tikatAdi rasayukta dravyone te AhAra kare che, te dravyo zu eka gaNAM tikata Adi rasayukta hAya che, ke ethI laIne anaMta gaNAM tikatAdvi rasa yukata hoya che ? mahAvIra prabhunA uttara---eka gaNI kALAza Adi vaNa vALA AhAranA saMbadhamAM jevA uttara ApavAmAM Avyo che, evA ja uttara tikatAdi rasAnA viSayamAM paNa samajI levA joI e. eTale ke teo eka gaNIthI laIne ana Mta gaNI tikRtatA, kaTutA, kaSAyatA, khaTAza ane madhuratAvALA dravyonA AhAra kare che. gautama svAmIne prazna-nArUM mAvo jAlamatAnuMuArati, sArUM jijJAsAnuM nAva aTTa hrAsAduM !" he bhagavan ! sUkSma pRthvIkAyika jIvA bhAvanI ApekSAe je spavALAM dravyone AhAra grahaNa kare che, te dravyo zu' eka sparzIvALAM hAya che, ke bethI laI ne ATha patanA sparzAvALAM hoya che ? mahAvIra prabhunA uttara-poyamA ! TALamALa puSka~'' sAmAnya vicAranI apekSAe te teno vazAlA. AAti, no duSThAnArUM AdyAeti, notiSThAbhAva AjJAnaiti" eka pavALAM paNa heAtAM nathI, e sparzavALAM paNa heAtAM nathI, traNa spazavALAM paNa hotAM nathI, eTale ke te eka, be athavA traNa sparzIvALAM dravyonA AhAra karatA nathI, paraMtu "carAsArU pi AhArati; paMca nAsA vi Arati, nAva aDha hrAsAduM vi AdArati" te cAra sparzavALAM dravyonA paNa AhAra kare che, pAMca sparzavALAM dravyonA paNa kare che, cha sparzavALAM dravyone AhAra paNa kare che, sAta sporzAvALAM dravyono paNa AhAra kare che ane ATha sparzavALAM dravyonA paNa AhAra kare che. vijJAnamALa pahucca lAr' vi naiti" vizeSa dRSTie vicAra karavAmAM Ave, te teA kaka za spavALAM pudgalAne AhAra paNa kare che. jJAva jIvavAnuM tti bAdArati" mRdu sparzIvALAM, guru spavALAM, laghuspa vALAM, zIta spardhA vALAM, uSNu sparzIvALAM, snigdha spardhA vALAM ane rUkS pavALAM pudgaleAnA AhAra paNa kare che. gautama svAmInA prazna-nArUM hAlane vaDAr. aDhArati, tArUM divAnuLAhArUM AhArati, sAva anaMtamuLa jaNakAnuM AdyAetti ?" spardhAnI apekSAe kaza spazavALAM je dravyAnA tee AhAra kare che, te dravyo zu eka gaNA karkaza sparza vALA hAya che, ke bethI laIne anaMta gaNAM kaza sparzIvALAM hoya che ? mahAvIra prabhunA uttara-noyamAM ! mulakAtlRvi Aiti, jJApa anaMtakuLavaDAnuM vi AjJA ti" he gautama ! sUkSma pRthvIkAyaka jIvA eka gaNA karkaza spavALAM dravyonA paNa AhAra kare che, ethI laIne dasa gaNAM karkaza sparzavALAM dravyone paNa AhAra kare che, sakhyAta gaNAM karkaza sparzavALAM dravyone paNa AhAra kare che, asaMkhyAta gAM karkaza spa vALAM dravyonA paNa AhAra kare che ane anaMta gaNAM ka za 5 vALAM dravyone paNa AhAra kare che. 'DyuM nAva luvA taiyaLyA''karkaza spa'nA jevuM ja kathana mRdu, guru laghu zIta, uSNa, snigdha ane rukSa spardhAnA viSayamAM paNa samajI levuM jema ke prazna-spanI ape jIvAbhigamasUtra 35 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSAe je eka mRdu sparzavALAM dravyone teo AhAra kare che, te dravyo zuM ekagaNA mRdu sparzavALAM hoya che, ke bethI laIne anaMta gaNa mRdu sparzavALAM hoya che ? mahAvIra prabhune uttara-he gautama ! teo eka gaNuM mRdu sparzavALAM dravyone AhAra paNa kare che, bethI laIne dasa gaNuM mRdu spazavALAM dravyone paNa AhAra kare che ane asaMkhyAta ane anaMta mRdu sparzavALAM dravyone paNa AhAra kare che, evuM ja kathana gurU, laghu, zIta, uSNu snigdha ane rUkSa sparzenA viSe paNa samajI levuM gautama svAmIne prazna-he bhagavana ! je te sUma pRthvIkAyika cho eka gaNAthI laIne anaMta gaNuM karkazAdi sparzavALAM dravyane AhAra rUpe grahaNa kare che, te "tAruM maMte ! [ judA AdAti, margzhuM sArArIta ?" zuM jyAre te dravyo temanA Atmapradeze sAthe spaSTa hoya, tyAre teo temane AhAra rUpe grahaNa kare che? ke jyAre te dravyo temanA Atmapradezo sAthe pRSTa na hoya, tyAre temane AhAra rUpe kare che? teno uttara ApatA mahAvIra prabhu kahe che ke "jo mA puThThA sadAti, no agglhuM ardAra" he gautama ! te sUphama pRthvIkAyika che je eka guNita karkazAdi sparzavALAM athavA bethI laIne anaMta guNita karkazAdi spezavALAM dravyane AhAra kare che, te eka guNitathI laIne anaMta guNita paryatanA karkazAdi sparzavALAM dravyo temanA A tmapradezanI sAthe pRSTa hoya che, aspaSTa hotAM nathI je dravyo AtmapradezonI sAthe saMskRSTa hoya che, temanuM rahevAnuM sthAna AtmapradezAvagADha kSetranI bahAra paNa saMbhavI zake che. tethI have gautama svAmI mahAvIra prabhune evo prazna pUche che ke -"tAruM maMte ! tAruM gAri 3Lo nAhAruM kAti' he bhagavan ! je karkazAdi sparzavALAM dravyo spaSTa hoya che temane teo je AhAra kare che, te zuM te dravya AtmapradezanI sAthe eka kSetrAvasthAyI rUpe avagADha AtmapradezAvagAhI kSetranI bahAra avasthita (rahelAM) hoya che ? teno uttara ApatA mahAvIra prabhu kahe che ke "jo mA ! oDhADuM cAri, ne aoro hAruM hAri" he gautama ! te sUkSma pRvIkAyika jI pUrvokta vizeSaNovALAM avagADha dravyane ja AhAra kare che, anavagADha dravyane AhAra karatA nathI. gautama svA mIne prazna-"sAruM ane !i vaLatara DhADuM AdAti, guojADhAsuM gAri ?" che bhagavan! sUkama pRthvIkAyika jIvo jo avagADha thayelAM dravyane AhAra kare che, te zuM anantarAvagADha dravyono AhAra kare che? ke paramparAvagADha dravyane AhAra kare che ? anantarAvagADha AharaNane artha nIce pramANe che-je AtmapradezamAM je AharaNIya dravya (AhAra karavA yogya dravya) avyavadhAna rUpe raheluM hoya che, e ja Atmapradeza dvArA eja dravyonuM je AharaNa (grahaNa) karAya che, tenuM nAma anantarAvagADha AharaNa che. ane je eka be Adi Atmapradeza vaDe vyavahita hoya che, temanuM je AharaNa karAya che, tenuM nAma paraMparAvagADha AharaNa che, A praznane uttara ApatA mahAvIra prabhu kahe che ke-"jo mA ! aLasaronADhahuM kadAti, no paraMparAjavADuM jharati" he gautama ! je dravyo anantarAvagADha hoya che, temane ja teo AhAra rUpe grahaNa kare che paraMparAvagADha dravyone grahaNa karatA nathI. gautama svAmI prazna-"tAruM te ! jiM adhUruM rAri, vArANuM gAyoti?" he bhaganava ! je anantarAvagADha dravyone teo ahiAra kare che, te ananta pradezika dravyo zuM jIvAbhigamasUtra 36 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANu rUpe-DA ja pramANamAM temanA dvArA AhAra rUpe grahaNa karAya che ? ke bAdara rUpeadhika pramANamAM-temanA dvArA AhAra rUpe grahaNa karAya che ? mahAvIra prabhune uttara"jo mA gap fi gAta, vAi he gautama ! te dravyo temanA dvArA alpa pramANamAM paNa grahaNa karAya che ane prabhUta pradeza pacita dravya paNa temanA dvArA grahaNa karAya che. ahIM je aNu (apatnI ane bAdara- (adhikaTava)nuM kathana karavAmAM AvyuM che te eja AhAra yogya skalpanA pradezonI alapatA ane bahatAnI ape. kSAe karavAmAM AvyuM che, ema samajavuM joIe. gautama svAmIne praznana-tAruM jIvaMta , Atti , tirSi gAdAsuMtti" he bhadanta ! alpa rUpe athavA adhika rUpe je dravyono teo AhAra kare che, te dravya Urdhva pradezamAM rahelAM hoya che ? ke adhaH pradezamAM rahelAM hoya che ? ke tirya pradezamAM rahelAM hoya che ? ahIM jeTalAM kSetramAM sUkSma pRthvIkAyiko avagADha che, eTalA ja kSetramAM e apekSAe Urva adhara ane tiryakatA samajavI joIe. gautama svAmInA praznano uttara ApatA mahAvIra prabhu kahe che ke-"joyamA ! kavi mAtia vi mAdAri, tiriyA garAti" he gautama ! te ANurUpa athavA bAdara rUpe raheluM AhAra gya dravya Urdhva pradezamAM paNa raheluM hoya che. adhaH pradezamAM paNa raheluM hoya che ane tipha pradezamAM paNa raheluM hoya che tethI evAM ja te dravyane teo AhAra kare che. gautama svAmIne prazna-"ttArUM re hiMda mahuM mAri, ma mahAti, navasALe jAti !" he bhagavan ! je UrdhvapradezAvagADha, adha: pradezAvagADha ane tiryaka pradezAvagADha dravyono te sUkSmapRthvIkAyika AhAra kare che, te AhAra zuM teo AdimAM (prAraMbhe) kare che, ke madhyamAM AhAra kare che, ke ane AhAra kare che ? A praznanuM tAtparya nIce pramANe che-sUmapRthvIkAyika jIva anaMta pradezavALAM dravyone eka antamuhUrta kALa sudhI grahaNa kare che. eTale ke te AhAra yogya dravyone grahaNa karavAno kALa eka antarmuhuta pramANa hoya che. te ahIM e prazna pUchavAmAM Avyo che ke teo te dravyone A antarmuhUta-pramANa kALanI AdimAM-prathama samayamAM-grahaNa kare che? ke madhya samayamAM grahaNa kare che ? ke anta samayamAM grahaNa kare che ? mahAvIra prabhune uttara-bajAmA ! mArUtti AhAra, majo vi Adata, pakAvatA vi kAti he gautama ! teo te upabhegecita dravyone grahaNa karavAnA kALanA -eka attamuM chuM pramANa kALanA prathama samayamAM paNa te dravyone grahaNa kare che. madhya samayamAM paNa grahaNa kare che ane atima samayamAM paNa grahaNa kare che. gautama svAmIne prazna-"tAruM mare! kiM risA sadAti, avara jAti ?' he bhagavana ! je dravyone teo antamuhUrtanA Adi madhya ane atima samayamAM grahaNa kare che, te dravya zuM cita AhArane cogya hovAne kAraNe temanA dvArA grahaNa karAyA che, ke cita AhArane cagya na hoya evA dravyone paNa teo grahaNa kare che? mahAvIra prabhune uttara-"noramA ! savarapa bahAti no avasA AdhArita gautama !teo cita AhArane yogya dravyane ja grahaNa kare che, cita Aharane dravyone ja grahaNa kare che, cita AhArane na hoya evAM dravyone teo grahaNa karatA nathI. jIvAbhigamasUtrA 37 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautama svAmIne prazna-"tAuM re ! di AdAta ariggfa AdAtti ?" he bhagavana ! teo te svAcita AhArane gya dravyonuM zuM AnupUvIthI AharaNa (grahaNa) kare che ? ke anAnupUvIthI AharaNa kare che ? mahAvIra prabhune uttara "maggIva gati , it riggfa sAtti " he gautama! teo AnupUvI anusAra ja te dravyanuM AharaNa kare che, anAnupUvI anusAra temanuM teo AharaNa karatAM nathI. AnupUvI anusAra grahaNa karavAno artha A pramANe che - "jathaSHdana' pahelAM sauthI pAsenAM dravyonuM, tyAra pachI te dravyanI pAsenAM dravyanuM, A rIte kramazaH pAse pAsenAM dravyanuM AharaNa kare che- A kathananuM tAtparya e che ke sUkSmaprazvIkAyika jIve Urva adhaH ane tiryaka pradezamAM rahelAM cita AhArane gya dravyanuM AharaNa AnupUvIthI ja kare che, anAnupUvIthI karatA nathI, gautama svAmIne prazna-"huM maMre ! ati rahi mAdareta, vihi sadAti, jIrahi mAdAra !" he bhagavana ! je dravyanuM teo AnupUvIthI AharaNa kare che, te dravya zuM traNa dizAomAM rahelAM hoya che ? ke cAra dizAomAM rahelAM hoya che? ke pAMca dizAomAM rahelAM hoya che? ke cha dizAomAM rahelA hoya che ? ochAmAM ochuM traNa dizAomAM ja vAvagAha kSetra vyApta thayeluM jovAmAM Ave che, te eka dizAmAM athavA be dizAmAM vyApta thayeluM jovAmAM AvatuM nathI, tethI ahIM traNa Adi dizAo nA saMbaMdhamAM ja prazna pUchavAmAM Avela che, mahAvIra prabhune uttara-"mA! nivANAii jIvi" he gautama ! je pratibaMdhane abhAva raheto hoya, te te sthitimAM jIva che e dizAomAM rahelAM dravyone AhAra rUpe grahaNa kare che. "vAlAyaM pazua fNaya tiri, tiya va rSa, siya, paMjasi' paNa vyAghAtanI apekSAe vicAra karavAmAM Ave, te kayAreka traNa dizAomAMthI, kayAreka cAra dizAomAMthI, ane kyAreka pAMca dizAomAMthI maLatAM dravyone AhAra rUpe grahaNa kare che. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che kaI sUmapRthvIkAyika jIva leka niSphaTanA paryanta bhAgamAM adhistana prataranA agni keNamAM raheluM che. tyAre tenI nIceno bhAga alakAkAzathI vyApta hovAne kAraNe tyAM adizA saMbaMdhI mudrane abhAva hoya che. tathA agnikoNamAM te jIva rahele hovAne kAraNe pUrva dizAnA ane dakSiNa dizAmAM pudgalene paNa abhAva rahe che. A rIte adha dizA, pUrva dizA ane dakSiNa dizA, A traNa dizAo alekathI vyApta hovAne kAraNe A traNe dizAo sivAyanI je dizAo bAkI rahe che te dizAo-Udharva, pazcima ane uttara dizAo alAkathI vyApta nathI, tethI teo te traNa dizAomAMthI AvelAM pulane AhAra kare che, ane jyAre e ja sUmapRthvIkAyika jIva pazcima dizAmAM sthita (rahele) hoya che. tyAre te uparanI traNa dizAo uparAMta pazcima dizAmAMthI AvelAM pudgalene paNa AhAra kare che. te sthitimAM dakSiNa dizA ane adhodizA, A be dizAo alekA. kAzathI vyApta thaI jAya che, tethI te mAtra cAra dizAomAMthI Urva dizA. pUrvadizA, pazcima dizA ane uttara dizAmAMthI-AhArane yogya pudgalene grahaNa kare che. tathA jyAre te pRthvIkAyika jIva uparanA dvitIyAdi prataragata pazcima dizAne Azraya karIne rahe che tyAre uparanI jIvAbhigamasUtra 38 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " cAra dizAe uparAMta aAdizAmAMthI AvelA pudgalAne paNa te grahaNa kare che. A sthitimAM te mAtra pantavRtinI dakSiNa dizA ja alAkathI vyAhata rahe che, tethI A paristhitimAM te jIva Urdhva, pUrva, pazcima, uttara ane aA dizAmAMthI AvelAM pudgalene grahaNa kare che. kulanuM vALa pakura" uAELa" A dezI gAmaThI zabda prAyaH-ghaNu karIne e atha mAM Avela che, urasA' ghaNu karIne kAraNa vizeSane laIne te jIva vALo' varNa thI jAjAnuM nIhArUM nava suiA'? kRSNa nIla, yAvat, lAla pILAM dheALA varNavALA puaAnA AhAra kare che. tathA dho' gaMdhathI 'mAMdhAnuM sunidhAra' sugadhavALA ane durgaMdhavALA puaAnA AhAra kare che. lo titta nAva madhurAya rasathI tikata yAvata kaTu kaSAya amla, ane madhura rasathI yukta pudgalene AhAra kare che. nAro ghaDama jJAva nikajIvavApha' spa`thI kaza, mR yAvat gurU laghu zIta, uSNu snigdha ane rUkSaspa vALA pudgalAne AhAra kare che. tathA tela poALe vaLajjune temanA vaNarUpa guNAne, gadharUpa guNAne rasa rUpa guNAne ane spaza rUpa guNAne vipaLAma'ttA, parivAhakattA, sioNDaphattA, niMdattA' vizeSarUpe pariNamALIne arthAt AhIya mANu pudgalemAM A vaMmAna varNAdiNAnA nAza karIne ane ane putre vaLa june dha gune jAlazune kAphattA' tenAthI judA khIjA apUrva - vilakSaNa-vaNa guNAne gadhaguNAne rasaguNAne ane sparzI guNAne tenAmAM utpanna karIne 'battalooDhA' tene svazarIra paNAthI pariNumAvava mATe 'sattva vA yap' saghaLA Atma pradeze' dvArA AdaramAnhAne'tti' AhAra paNAthI gRhaNa kare che, aDhArasu AhAra dvAra samApta unnIsarve utpAtaddAra kA nirUpaNa egaNIsamu upapAtadvAra te naM aMte ! nIvA jodito pravatti' ItyAdi TIkA--he bhagavan A sUkSmapRthvIkAyaka jIvA sUkSma-pRthvIkAyika paNAmAM kayAMthI marIne utpanna thAya che? 'f naiaito jIvavaiti tivibhramanu reverdito kayaIti" zuM naiyika jIvA marIne sUkSmapRthvIkAyika paNAthI utpanna thAya che ? athavA tiya caiAnika jIva marIne sUkSma pRthvIkAyika paNAthI utpanna thAya che ? athavA manuSya marIne sUkSma pRthvIkAyika paNAthI utpanna thAya che ? athavA deva marIne sUkSmapRthvIkAyika paNAthI utpanna thAya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke--toyamA ! no nairjito thayati" jIvAbhigamasUtra 39 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he gautama nairayika marIne sUkSamapRthvIkAyika paNAthI utpanna thatA nathI paraMtu " ttidkaffhRto karava=tti majuti kavAri" tirvegenika jIva marIne sUphamapRthvIkAyika paNAthI utpanna thAya che, paraMtu bano to savavanaMti deva eNvIne sUmapRthvI kAyika paNAthI utpanna thatA nathI "jiasoLiyAkanAttApadaMta annavANA - vati DAvari" jyAre sUmapRthvIkAyika paNAthI tiryacanika jIva marIne utpanna thAya che, te teomAM je asaMkhyAta varSanI AyuSya vALA bhega-bhUminA tiryaMca che, teo marIne sUkSmapRthavIkAyika paNAthI utpanna thatA nathI paraMtu karmabhUmi ja tiyo ja cAhe teo paryAptaka hoya cAhe aparyAptaka hoya marIne sUkSmapRthvIkAyika paNAthI utpanna thAya che. tathA "nagrdato amabhUmi gaNekavADavardito vavavanaMti' jyAre manuSyomAMthI marIne jIva sUkSamapRthvIkAyika paNAthI utpanna thAya che, tyAre tyAM paNa karma bhUminA aMtaradvIpanA ane asaMkhyAta varSanI AyuSyavALA karma bhUminA manuSyone cheDIne bAkInA paryAptaka hoya athavA aparyAptaka hoya ane prakAranA manuSyomAMthI marIne sUkSmapRthvIkAyika paNAthI utpanna thAya che. arthAta akarma bhUminA ane aMtara dvIpanA tathA asaMkhyAta varSanI AyuSyavALa karmabhUminA manuSya sUkSma pRvIkAyika paNathI utpanna 2. "varatI 3vavA marofthaat' A rIte jemake prajJApanA sUtrane 6 ThThI vyutkrAMti padamAM kahevAmAM Avela che. e ja pramANe ahiyAM paNa kahevuM joIe. 19 muM upapAtadvAra samAsa sU. 10 bIsarve sthitidvAra kA nirUpaNa vIsa muM sthiti dvAra- baoNrti mare ! vA ghara ja riTTa gunttA" ItyAdi he bhagavana te sUkSmapRthavI kAyika jIvanI sthiti keTalA kALanI kahevAmAM AvI che A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke "nAthamA naLa prato muhurta karo vi caMto muhurta" he gautama ! A jIvonI sthiti jaghanyathI ane utkarSathI paNa eka aMtarmuhUrtanI kahelI che. A rIte jaghanya ane utkRSTasthiti eka aMtamuhUtanI ja kahevAmAM AvI che. te paNa te aMtamuhUrtamAM jaghanya padathI utkRSTapada adhika samajavuM ra0 vIsamuM sthitidvAra samApta che ikavIsarve samudradhAtaddAra kA nirUpaNa ekavIsa 21 muM samudraghAta dvAra "te NaM bhaMte ! jIvA mAraNaMtiyasamugdhAeNaM kiM samohayA maraMti asamohayA mati" he bhagavana te sUmapRthvIkAyika jIve zuM mAraNAMtika samudraghAtathI samavahata thaIne mare che ? ke mAraNAtika samuddaghAta karyA vinA mAre che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke -"noramA ! modazA mati akhodayA ura mati" he gautama ! teo mAraNAnika samuddaghAta karIne paNa mare che, ane mAraNAnika samuddaghAta karyA vinA paNa mare che. kemake--teonuM maraNa bane prakAre thaI zake che. 21 ekavIsamuM samudughAta dvAra samAsa che jIvAbhigamasUtra 40 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvIsarve yavanadhAra kA nirUpaNa bAvIsamuM 22 ovana dvAra ja saM! navA aMtare 34ardarA f Tdara diM vavannati" he bhagavana te sUkSmapRthvIkAyika jIva-sUmapRthvIkAyikaparyAyane choDIne kayAM utpanna thAya che ? arthAt kaI gati prApta kare che? " A rItanA praznathI jIvanA gamana dharmaka 5NArUpa paryAyAntarane Azraya karIne ane utpattirUpa dharma paNAnuM pratipAdana karavAthI jeo jIvane ekAntarUpathI vyApaka ane anutpatti -(utpanna na thavuM te) rUpa dharmavALo mAne che, te teonI mAnyatA parAsta thaI jAya che. kemake-sarvathA vyApaka paNAmAM ane anutpatti dharma paNAmAM AtmAnA saMbaMdhamAM Ave prazna ja uThI zakato nathI. * zuM te sUmapRthvIkAyika jIve "reraNag vavannatti nirayikamAM utpanna thAya che? athavA "sivikaLig 3ghavata" tiryacanikamAM utpanna thAya che ? athavA Hgp vAnnati" manuSyamAM utpanna thAya che ? athavA "du yuvati " devAmAM utpanna thAya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke - "joyA! no nerANu varavata' he gautama ! te sUphamapRthvIkAyika jIva marIne narayikomAM utpanna thatA nathI. paraMtu tarikvopikuvarabrati" tiryaMca nikomAM utpanna thAya che. "magg" manuSyamAM utpanna thAya che. dhana revavakati" tathA te sUmapRthvIkAyikajI marIne devAmAM utpanna thatA nathI. ""gfvg karthavati nAva uristhitifatforg vavanaMti" he bhagavana je A sUkSmapRvIkAyika jIva marIne tiryaMca yonikamAM utpanna thAya te, "" manuSyomAM utpanna thAya che. "no setu yuvakanaMti te sUphamapRthvIkAyika jIva marIne devamAM utpanna thatA nathI. "f gfg 3vavannati kAra urivattivikaLioug vavanaMti" he bhagavana je A sUkSmapRthvIkAyika jIva marIne tiyaca nikamAM utapanna thAya che, te zuM teo ekendriya tiryomAM utpanna thAya che? athavA be Indriya tiyomAM utpanna thAya che ? ke te Indriya tirya-caeNmAM utpanna thAya che ? ke cI Indriya tiryaMcAmAM utpanna thAya che athavA paMcendriya tiryamAM utpanna thAya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke - he gautama!te sUkSmapRthvIkAyika jIva marIne asaMkhyAtA varSanI AyuSya vALA bhegabhUminA tiryaMcAne choDIne paryApta aparyApta eka indriya vALA tiyacanikothI laIne pAMca IndriyavALA (paMcendriya) tiryaMca nikamAM utpanna thAya che. pharIthI gautama svAmI pUche che ke - he bhagavana je sUkSmapRthvIkAyika jIva marIne je manuSyamAM utpanna thAya che, te "madhusaipha avAjamabhUmi aMtarIyA araNejavANAvajohu ; vavanaMti'' asaMkhyAta varSanI AyuSyavALA akarmabhUmimAM utpanna thanArA manuSyone oDine akarma bhUminA tathA aMtaradvIpanA ane asaMkhyAta varSanI AyuSya vALA bhegabhUminA manuSyone choDIne bIjA paryAptaka aparyAptaka manuSyamAM utpanna thAya che. arthAta teo akarma bhUmimAM utpanna thavAvALA manuSyomAM tathA aMtara dvIpamAM utpanna thavAvALA manuSyamAM tathA asaMkhyAta varSanI AyuSyavALA bhegabhUmimAM utpanna thavAvALA manuSyamAM utpanna thatA nathI, paraMtu paryApta aparyApta saMkhyAta varSanI AyuSyavALA karmabhUmimAM utpanna thavAvALA manuSyamAM te utpanna thAya che. 22 bAvIsamuM cyavana dvArA samApta che jIvAbhigamasUtra 41 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevIsave gatyAgatidvAra kA nirUpaNa tevIsa 23mu gatyAgatidvAra- te aMte ! nIvA r naDyA klR bALA vaAsA' he bhagavana te sUkSmapRthvIkAyika jIvA keTalI gativALA ane keTalI AgativALA hoya che ? uttaramAM prabhu kahe che ke--tovamAM ! Tu dyA hu AnA vanattA''huM gautama A sUkSmapRthvIkAyika jIvA e gativALA hoya che. arthAt ti cagati bane manuSyagati A be gativALA hoya che. eTale ke A e gatiAmAM janArA hAya che. kema ke tyAMthI nIkaLelA sUkSmAyikAnA utpAta (utpatti) narakagatimAM ane deva gatimAM thatA nathI tethI teo e gativALA kahe. vAya che. tathA sUkSmapRthvIkAyika jIvatuM naraka gati ane devagatithI Avavu thatu nathI. teo tiya ca ane manuSya gati A egatiyAmAMthIja Ave che. tethI teo dvei Agati' vALA kahevAya che, "pattiA masaMvedanA vanattA samaLAko" huM zramaNa huM AyuSman gautama ! A jIvA pratyeka zarIravALA hoya che. asaMkhyAta leAkAkAza pradeza pramANa vALA hAvAthI asaMkhyAta kahelA che. te sa~sudumapuDhavIjAthA'' AvA prakAranA A sUkSma pRthvI kAyikA che. AsU 10nA A tetrIsa 23mu. gatyAgatidvAra samAsa. 5 A rIte A sUkSmapRthvIkAyikAnuM prakaraNa samApta / / bAdara pRthvIkAya jIvoM ke bhedoM kA nirUpaNa have sUkSmapRthvIkAyikAnuM kathana karIne sUtrakAra bAdarapRthvIkAyikAnuM kathana kare che"se di saM yAvarapuDhavI AcA" ItyAdi. he bhagavan mAdara pRthvIkAyikAnA keTalA bheda hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-vAyarapuDhavIjAyA puSidA pantattA / / hai gautama ! khAdarapRthvIkAyikA e prakAranA hAya che, teM nanhA / te A pramANe che,--savAyanuDhIThADyA ya ghavAyarapuDhInA " zrlaGgamAdarapRthvIkAyika ane kharakhAdarapRthvIkAyika AmAM je daLelA leSTa kahetAM patthara sarakhA mRduM-komaLa pRthvI-tarUpa je jIva che, te lakSNabAdarapRthvIkAyika jIva che. joke daLelA patthara vigerenA jevI kemaLa pRthvI hoya che evI pRthvI je jIvAnI kAya-kAyA zarIra hAya che, te jIvA paNa lakSaNAthI lakSNabhAdarapRthvIkAyika kahyA che je saMghAtavizeSa ane kADhinya-kaThaNa paNA vALI pRthvI che te khara pRthvI che. A khara pRthvI je jIvAnI kAyA-zarIra rUpa che te kharakhAdarapRthvIkAyika jIva che. ahiMyAM paNa je kharapRthvIkAyavALA jIvAne khara khAdara pRthvIkAyika vA e pramANe kahyA che, paNa lakSaNAthI kahyA che tema samajavuM. have gautama svAmI lakSNakhAdarapRthvIkAyikAnA bhedone jANavA mATe prabhu maiM pUche che ke-te nita savAya puDhIyA'' he bhagavana lakSNa khAdara pRthvIkAyika jIvA keTalA prakAranA kahyA che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke "noyamAM ! sattavihA naLasa'' he gautama ! kSakSNa khAdara pRthvIkAyika jIvA sAta prakAranA kahevAmAM AvyA che, "teM najjA' te A pramANe samajavA jemake--Triya" kRSNa mRttikA jIvAbhigamasUtra 42 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALI maTivALA vigere kSetro jJadA nanavaLApa" prajJApanAsUtramAM A lakSNa khAdara pRthvI kAyikAnA bhedo je rIte kahyA che jemake--nAva te samAso duvidyA vaLattA taM nannApaJattanA ya apAttanA ca" yAvat te sakSepathI paryAptaka ane aparyAptakanA bhedathI khe prakAranA che, A sUtrapATha sudhI je rIte varNavyA che. eja pramANe te badhAM bhede ahiyAM paNa sUtrarUpe kahevA joI e. te prajJApanA sUtranuM prakaraNa A nIce pramANe che.-TM maTTicA' dUSTi kathana TIkAthI samajI levuM, A sUtronI TIkA prajJApanAsUtramAMthIja samajI levI. A kathananuM tAtparya eja che ke-lakSNa khAdara pRthvIkAyika jIvA kRSNa, 1 nIla, 2 lohita (lAla)3, hAridra (pILA)4, zukala (sapheda)pa, pAMDu 6, ane panakamRttikA 7 nA bhedathI sAta prakAranA thAya che. ane kharakhAdarapRthvIkAyika jIve aneka prakAranA che, te zarA vAlukA vigere sUryakAnta maNi sudhI sUtramAM kahyA che. te paNa te sivAya A rIte khIjA paNa kharakhAdarapRthvIkAyikA che, te madhA saMkSepathI paryAptaka ane aparyAptakanA bhedathI e prakAranA hoya che. te badhA bhedonu kathana prajJApanAsUtramAM sUtrakArUM kahela che tethI ja meTro yathA prajJApanacAm' A pramANe ahiyAM sUtrakAra kahela che. tethI te tamAma bhedo jIjJAsuoe tyAMthI samajI levA. bAdara pRthvIkAyikoM ke avagAha Adi dhAroM kA nirUpaNa have sUtrakAra khAdara pRthvIkAyika chavAnI avagAhanA Adi A badhAnA vivecanarUpa bAkInA bAvIsa dvArAnu kathana kare che. A sabaMdhamAM gautamasvAmIe prabhune evuM pUchyu che ke--tetti nuM maMte ! jhIyALa k lorA pannA" huM bhagavana te kkSaNa ane khara mAdara pRthvIkAyika vAnA keTalA zarIro kahelA che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke"noyamA ! to sIrA paLattA" he gautama ! te kSNa ane khara khAdarapRthvI kAyikAnA traNa prakAranA zarIra hoya che. tuM na" jemake-"oTi" setha, mana' audyArika taijasa ane kANu zarIra 'tuM ceva saLaM" tathA sUkSmapRthvIkAyakAnI avagADunA vigere saMjJA dvAra sudhInA cha dvArAnuM varNana je rIte karela che eja pramANe te avagAhanA vigere saghaLuM kathana mAdarapRthvI kAyikAnuM paNa samajavuM, have sAtamAM lezyAdvAranu kathana karavAmAM Ave che -navara cAri chellAzo" paraMtu vizeSa kevaLa eTalu ja che ke-mAdarapRthvIkAyaka jIvAne cAra lezyAo eTale ke~~~ kRSNa, lezyA 1, nIla lezyA 2, kapAta lezyA 3, ane tene lezyA 4. A cAra lephyAe hoya che. te ahiyA tejo lezyA kevI rIte thAya che ? A rItanI zakA karavI nahI. kemake byantara vigere devA tathA IzAnadeva leAka sudhInA deva, bhavana, vimAna vageremAM-atimUcha vazAt cavIne potAnAja ratnakuMDala vigeremAM paNa utpanna thaI jAya che. jevI lezyAmAM jIva mare che, evI lezyA vALAmAM te upanna thAya che. nasse mar taheNe savavana' A pramANe siddhAMtakAranuM kathana che. ratnakuDala vigere pRthvIrUpa che. tethI kAMIka kAlasudhI aparyAptAvasthAmAM tejalezyAvALA paNa hoya che. A rIte khAdara pRthvIkAyikAne cAralezyA hAya che, tema kahevAmAM Avyu che. avaseluM nanhA sudumapuDhADyA' A lephyA saMbaMdhI kathana sivAyanuM khAkInuM Indriya samudghAtathI laine upayAganA kathana sudhInA sattara 17 dvArAnu` kathana sUkSma pRthvI kAyikaiAnI jema che tema samajavuM aDhAram' AhAradvAra che. jemakedAro nAva niyamAM jIvAbhigamasUtra 43 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chafa emane AhAra niyamathI cha dizAethI AvelA pudgala dravyone hoya che. kemake-bAdara pRthvIkAyikone upapAta-utpattI lekanI madhyamAM hoya che. tethI ahiyAM vyAghAtane saMbhava hoI zakatuM nathI. sUphamapRthvIkAyika jInA prakaraNamAM teo pRSTa pujhala dravyone AhAra kare che. ItyAdi saghaLuM kathana tyAM jevI rIte kahevAmAM Avela che. eja pramANe te saghaLuM kathana ahiyAM paNa kahI levuM joIe. eja vAta ahiyAM yAtpada thI pragaTa karavAmAM AvI che, jemake-teo pRSTa pudgala dravyone AhAra kare che. aspR. Tone nahIM sUkSma pRthvIkAyika jIvone utpAta-utpatti lekanA caramAntamAM paNa saMbhavita hoya che. tethI teo vyAghAtanA abhAvamAM cha dizAomAMthI AvelA pudgala dravyone paNa AhAra kare che. tathA vyAghAta hoya tyAre kaI vAra traNa dizAomAMthI kaI vAra cAra dizAomAMthI koI vAra pAMca dizAomAMthI AhAra kare che. paraMtu ahiyAM A vAta nathI. ogaNIsamuM upapAta- utpatti dvAra-tiryaMcenikamAMthI marelA jIva, manuSyonimAMthI marelA che, ane devayonimAMthI cyavelA jI bAdara pRthvI kAyika paNuthI utpanna thaI zake che. jemAM paNa saghaLA deva nahIM paraMtu "kAra rodaNAto " vyaktara devathI laIne saudharma ane IzAna deva sudhInA devaja cavIne bAdarapRthvIkAyika paNAthI utpanna thaI zake che. tethI ja temanI utpatti devomAMthI tiryamAMthI ane manuSyo mAMthI kahelI che. vIsamuM sthiti dvAra--" kavi saMto teonI sthiti jaghanyathI eka aMtarmahattvanI che. ane "kuvAre vAre vArasadarajJA" utkRSTathI 22 bAvIsa hajAra varSanI che. sUkSmapRthvIkAyikajInI utkRSTa sthiti to ekaja aMtamuhUrtanI kahI che. ekavIsamuM samudraghAta dvAra--"te i maMte navA mAratiyaramughai liMda karothA masi garamothA mati" he bhagavan A bAdarapRvIkAyika jIve zuM mAraNAntika samudaghAtathI samavahata thaIne eTale ke samudraghAta karIne mare che ? athavA mAraNAnika samuddaghAtathI asamavahata-arthAta samuddaghAta karyA vinA mAre che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke--"jo mA ! mora vi mata gaNodavi mati he gautama ! A bAdarapRthvIkAyika jIva mAraNAntika samudraghAtathI samAvahatasamuddaghAta karIne paNa mare che, ane mAraNatika samudraghAta karyA vinA paNa mare che, e ja pramANe sUkSmapRvIkAyika jIva paNa mAraNAntika samudughAta karIne tathA karyA vinA ema bane prakArathI mare che. bAvIsamuM vanadvAra-"te aMte kIyA vaLatAM udAdittA vArda chaMti hUM vavava vaMti" he bhagavana A bAdarapRthvIkAyika jIva marIne kyAM jAya che ? ane kyAM utpanna thAya che ! zuM teo narayikomAM utpanna thAya che ? athavA tiryaMgyani kema utpanna thAya che ? athavA manuSyomAM utpanna thAya che ? athavA devAmAM utpanna thAya che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-"jovA no repaNu kAvatti " he gautama ! A bAdarapRthvIkAyika jIvo marIne narayikomAM utpanna thatA nathI. "no veNu vattakati" devAmAM utpanna thatA nathI. paraMtu "sivilatforg 3vavanaMti" tiryomAM utpana thAya che. ane manuSyamAM utpanna thAya che. " va nAva karaMnnavAlA3vadi jIvAbhigamasUtra Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM cera" je pramANe sUkSmapRthvIkAyika jIvanA saMbaMdhamAM kathana karavAmAM AvyuM che, eja pramANenuM kathana samajavuM arthAt asaMkhyAta varSanI AyuSya vALA bhega bhUminA manuSyane cheDIne bAkInA bIjA paryAptaka athavA aparyAptaka badhA manuSyamAM utpanna thAya che. tevIsamuM gatyAgatidvAra---"te ja maM! jA jA jA sArU mArUcA" he bhagavana te bAdara pRthvIkAyika jIva marIne keTalI gatiyomAM javAvALA hoya che ? ane keTalI gatimAMthI AvavAvALA hoya che ? arthAt marIne kaI kaI gatimAM jAya che ? ane kaI kaI gatimAMthI AvIne ahiyAM utpanna thAya che ? - A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke--" mA! Tu naphayA ti mAravA" he gautama A bAdara pRthavI kAyika jIva marIne tiryaMca gati ane manuSyagatimAM jAya che. paraMtu narakagati ane devagatimAM jatA nathI tethI ja teo dvigati aTale ke be gativALA kahevAya che. ane traNa gatithI marIne jIva ahiyAM bAdarapRthvIkAyika paNAthI utpanna thAya che. arthAta tiryagati, manuSyagati ane devagatithI marIne jIva ahiMyAM janma le che. tethI vyAgatika" traNa prakAranI A gati-AvavAnI gativALA kahevAya che. "pittA gaNe. ==aa ja samaurrSaNo" he zramaNa Ayuman pratyeka zarIra vALA jIvanA pradeza asaMkhyAta kAkAza pramANa hovAthI asaMkhyAta kahyA che. "je te vAyagDhavIvAhA" A rIte saMkSepa ane vistArathI bAdarapRthvIkAyikanuM varNana karyuM che. "he ta guDhavIza?" te A pRthvI kAyika jIva che. arthAt A sUkSma ane bAdarapRthvIkAyikanuM varNana samApta thayuM. sU. 11. akAdika jIvoM ke zarIrAdidAro kA nirUpaNa pRthvIkAcikenuM varNana karIne have apUkAyika jIvonuM varNana karavAmAM Ave che--je jiM nai AjAdacA" ItyAdi. TIkAthe-gautama svAmI prabhune pUche che ke - he bhagavana apUkAyika jIva keTalA prakA ranA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke -"arsaagt vidA junattA" he gautama apUkAyika jIva be prakAranA hoya che. te kaha" te A pramANe che -"ggmagAvavAthI ja vAyara maraigyA " sUkama apUkAyika ane bAdara apUkAyika-eTale ke-je apUkAyika jIvonA sUkSama nAma karmane udaya hoya che teo sUkSama aprakAyike che. ane je apUkAyika jInA bAdara nAmakarmane udaya hoya che, teo bAdara aprakAyika jIva kahevAya che. sUkSma aprakAyika jI sarva lekamAM vyApelA hoya che. ane bAdara apUkAyika che ghanedadhi vigeremAM rahe che. taomAM "ggrawAjA surirA narA'' sUkSma apUkAyika jIva be prakAranA kahevAmAM AvyA che. "a ser" jemake - jIvAbhigamasUtra 45 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSama paryApta ane sUkSma aparyApta " i mate ! rara rararI paranA" he bhagavana sUkSama apUkAyika jIvone keTalA zarIra kahelA che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-no mA ! ta sarI punattA" he gautama ! sUkSma apUkAyika jIne traNa zarIre kahelA che. te naha" te A pramANe che. jemake -"raDhiA , teyA " audArika taijasa ane kAmaNa "jumagDhavIvAya' sUkSmapRthvIkAyika jInA avagAhanAdi dvAra je pramANe kahevAmAM AvyA che. e ja pramANenA avagAhanAdi apAyika jIvAnA paNa samajavA. nava gi " paraMtu temanA karatAM A aprakAyika jInA saMsthAna dvAramAM aMtara paDe che. te A pramANe che. sUmapRthvIkAyikanuM saMsthAna masUra ane caMdranA jevuM geLa kahela che. paraMtu A sUphama apUkAyikanuM saMsthAna-stibuka-bud buda eTale ke pANInA parapoTA jevuM kahela che. bAkInA avagAhanA vigere eTale ke avagAhanA 1, saMhanana 2, kaSAya 3, saMjJA 4, vezyA 5, Indriya 6, samudakSAta cha, saMjJI 8, veda 9 paryApti 10, daSTi 11, dazana 12, jJAna 13, ega 14, upayoga 15, AhAra 16, upapAta 17, sthiti 18, samavahata 19, vana 20 gatyAgati 21 A dvArA saMbaMdhI kathana sUkSmapRthvIkAyika nA prakaraNamAM je pramANe kahela che, e ja pramANenuM kathana A apUkeyika sUkSma jInA saMbaMdhamAM paNa samajI levuM. eja vAta-dhare te ceva vAva supayA sumArUtha paritA sarahadanA nar'' A sUtra pAThadvArA kahela che. ke-saMsthAna dvAranA kathana sivAya bAkInA avagAhanA vigere tamAma dvAra saMbaMdhI kathana ahiyAM sUphamapRvIkAyikanA prakaraNamAM kA anusAra ja che, A sUkSma aprakAyika jIvapaNa be gatimAMthI AvavA vALA hoya che. pratyeka zarIrI asaMkhyAta hoya che. "te saM yusuma bAvAyA?" A pramANe sUkSma apUkAyika jIvanuM kathana che. sUkSma aplAyika jIvanuM nirUpaNa karIne have bAdara aplAyika jIvonuM nirUpaNa sUtrakAra kare che -AmAM gautama svAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke te taM vAra marsrANA" he bhagavana bAdara nAma karmodayavALA te bAdara aplAyika che keTalA prakAranA che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-"vAva gAthA gajavadA vAtA" he gautama! bAdara aplAyika che aneka prakAranA kahelA che. " kadA" te A pramANe che gorA dime sAva je rAvane tacurist te samAja suvi nara' avazyAya -esa, hima, cAvata e pramANenA bIjA paNa jeo che, te badhA bAdara apakAyika jI che. A bAdara apUkAyika ja saMkSepathI be prakAranA che. "saM ', jemake " vattajAra apa karavAthaparyApaka ane aparyAptaka ahiyAM "vA di ga" A vAkyamAM je A yAvata para AveluM che. tenAthI "dizA, , rutajU , zuddha, sIgA do, tAro, mAvo, DhALo, vIro, rogo, roNa," A tamAma aprakAyikone saMgraha thayela che. temA avazyAya eTale esa, hima eTale bapha thAya che. meghane piSa vigere garbhamAsamAM bASpa-bApha varALanA je ghummala je sUkSma jINe varSAda thAya che. ghummalA tene mahikA kahe che, olA-varSAda sAthe je karAo paDe che tene "karakA kahe che, zAlI vigerenA akura, upara ane tRNa-ghAsa vigerenA agra bhAga para je pANInA TIMpA jevuM banI jAya jIvAbhigamasUtra 46 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, tene haratanu kahe che. meghamAMthI paDela varSAda athavA talAva nadI vigeremAM rahelA pANIne zudhdhAdakA kahe che. A pANI rasa ane spanA bhedathI aneka prakAranuM hoya che, jemake zItAdaka-himAlaya vigere parvatamAMthI nIkaLatuM pANI, DaMDu pANI, khaTTodaka- khATuM pANI svabhAvathI ja kaMIka kaMIka khaTAza rasa mizrita pANI, jemake AMmaLA vigerenA rasarUpapANI khArAdakakhArUM pANI, khArA kuvA vigerenu pANI, amlAdaka-svabhAvathI atyaMta amla-khaTAza vALuM pANI. jemake-ja khIra-lIMbU vigerenAM rasarUpa pANI lavAdaka-lavaNasamudranA jevuM khArU pANI, varNeAdaka vArUNa samudranuM pANI, khIrAdaka- kSIrasamudranA jevuM pANI, kSeAdodaka-Innu (zelaDI) rasanA jevuM mIThuM pANI, raseAdaka-puSkara samudra vigerenuM pANI, A badhA prakAranuM pANI tathA AvA prakAranuM khIjuM je dhRtAdaka vigere prakAranu pANI che. te badhuM khAdara aprakAyika kahevAya che. A bAdara akAyika paNa saMkSepathI paryAptaka ane aparyAptakanA bhedathI e prakAranu kahela che. 'tuM ceva sayaM" A saMbaMdhI saghaLu kathana khAdara pRthvIkAyikanA saMbaMdhamAM je kathana pahelAM karyuM che, e ja pramANe samajavuM. arthAt "khAdara asUkAyika jIvAne keTalA zarIra hAya che ?'' ItyAdi zarIra dvAranA kathanamAM khAdara pRthvIkAyikAnA kathana pramANe zarIra dvArathI laine gatyAgati dvAra sudhI kahela che, eja pramANe bIjA badhA ja dvArAnuM kathana apa kAyikAnA saMbaMdhamAM paNa samajavuM. jemake-khAdara aAyikajIvAnA zarIra keTalA prakAranA che ? te A praznanA uttaramAM evuM kahevuM joi e ke--tene audArika. tejasa, ane kAma Nu e rIte traNa prakAranA zarIre heAya che. eja pramANe avagAhanA vigerenA saMbaMdhamAM paNa mAdara pRthvIkAyikanA saMbaMdhamAM kahyA pramANe khAdara aAyikAnuM kathana paNa samajavuM paraMtu A bAdara aspRSThAyikAnA kathanamAM je judA paNu che, te "nava" A zabda dvArA kahevAmAM Avela che. arthAt bAdara pRthvikAyikA karatAM A bAdara acUkAyikAmAM saMsthAna, lezyA AhAra, upappAta (upattI) ane sthiti A pAMca dvArAnA kathanamAM vizeSa paNuM che, te ja kahevAmAM Ave che--"trivruttaEtriya" khAdara aAyikAnA zarIranuM saMsthAna pANInA mud mudde eTale ke parapoTA jevuM che, "cattArI chellAko" khAdara aprakAyika jIvane kRSNa nIla, kApAta, ane taijasa A cAralezyAo hAya che, "prAdo niyamAM Trili temanA AhAra niyamathI cha dizAAmAMthI AvelA puggala dravyeAnA hoya che. kemake--temanA sabhAva-vidyamAna pazu' leAkanI madhyamAM ja kahela che "vavAmo rivoniyamanusa rerito" temanA utpAda (utpattI,) tIya ca gati, manuSyagati ane devagati A traNa gaticaiAmAMthI thAya che. arthAt A traNagatiyA vALA jIvA khAdara acUkAyika paNAthI utpanna thAya che. 'Di nane aMtomutyutta joseLa sattavAsasattA tenI jaghanya sthiti eka aMtarmuhUtanI hoya che, ane utkRSTasthiti sAtatujAra varSoMnI hoya che, A kathana sivAyanuM bAkInu bIjuM saghaLuM kathana bAdara pRthvIkAAkAnA kathana pramANe ja che. e ja vAta "sesuM tuM evananA vAyavuDhavAcA'' A sUtrapATha dvArA pragaTa karela che, A rIte bAdara pRthvIkAyika jIvAnA kathanathI A khAdara aAyika jIveAnA kathanamAM saMsthAna, lezyA, AhAra, upapAta ane sthitinA sabaMdhamAM pheraphAra che, bAkInA dvArAnA kathanamAM kaI ja pheraphAra nathI. eTale ke bAkInuM saghaLuM kathana khAdara pRthvIkAyikAnA kathana pramANe ja che. kayAM sudhinuM kathana bAdara pRthvIkAyikAnI barAbara che ? e bAbatamAM sUtrakAra kahe che ke jIvAbhigamasUtra 47 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAva sunayA ti aDyA parittA asaMInA vatttattA' cAvatuM A khAdara apkAyika jIva dvigatika--e gativALA eTale ke e gatimAM javAvALA ane 'catti' traNa gatimAMthI AvavAvALA haiAya che. A pratyeka zarIrI asakhyAta che, bhAdara apkAyika paNAmAMthI marIne jIva tiya ca ane manuScAmAMja utpanna thAya che. tethI temane dvigatika' e gativALA kahelA che. tathA tikheMca, manuSya, ane deva A traNa gatimAMthI AvIne jIva khAdara aplAyika paNAthI utpanna thAya che, tethI tene tyAgatika' traNa gatithI AvavA vALA kahelA che. A rIte he zramaNa AyuSman ! A khAdara aplAyikAnA saMbaMdhamAM kathana karyuM che. se sa mANAdya' A pramANenA A khAdara aplAyikAnA saMbaMdhanu kathana jANavuM. sU. 13aa pratyeka vanaspatikAya jIvoM ke zarIrAdiddAro kA nirUpaNa alkAyikAnuM kathana karIne have sUtrakAra vanaspatikAyikAnuM kathana kare che-tte tti saM vaLaAEjAya" ItyAdi. TIkA--haritakAya tRNa, vRkSa, guccha, gulma, latA, vigerenu nAma vanaspati che. A vanaspatIja je jIvA nA zarIra rUpe hAya che, tenuM nAma vanaspatikAya che. A vanaspatikAya ja vanaspatikAyika kahevAya che. A vanaspatikAyika jIvA keTalA prakAranA bheda-prabheda vALA hAya che ? A pramANenA prazna gautama svAmIe bhagavAna mahAvIra prabhune pUchavAthI tenA uttaramAM bhagavAna mahAvIra prabhu kahe che--vaLakSADyA, 'truvidA naLasA'- he gautama vanaspatikAyika jIvA be prakAranA kahevAmAM AvelA che. teM hA te be prArA A pramANe samajavA-"dumayaLasAthI ya, vAyavaLattAthA ca" sUkSmavanaspatikAyika ane mAdaravanaspatikAyika je vanaspati kAyika jIvAne sUkSma nAma karmAMnA udaya hAya che. teo sUkSma vanaspatikAyika kahevAya che. ane je vanaspatikAyika jIvane Adara nAma karmanA udaya thAya che, teo khAdara vanaspatika,yika kahevAya che. A sUkSma paNu, apapaNuane bAdara gu-sthUlapaNuM Ara ane kapittha-keAMThAnI jema apekSA vALuM hAtu nathI. paraMtu sUkSmatva ane bAdaratva nAmakamane AdhIna che. "se di te sunnumavaLa(vAcA" he bhagavan sUkSma vanaspatikAyika jIveAnA keTalA prakAranA bhedo kahelA che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-nuhumavaLalAyA duvijJA vaLattA'' sUkSma vanaspatikAyika jIva e prakAranA kahelA che. "tuM naha" te A pramANe che. vruSNasagA ya avagnatanA ca'' paryAptaka ane aparyAptaka"tadeva" A sUkSmavanaspatika jIvanA jIvAbhigamasUtra 48 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdhamAM zarIra vigere dvAranuM kathana sUmapRthvIkAyika jIvanA saMbaMdhamAM kahyA pramANe ja samajI levuM. sUkSmapRthvIkAya vALA cha karatAM A sUkSma vanaspatikAyanA saMsthAna dvAramAM kevaLa eja vizeSatA che ke-A sUma vanaspatikAyika jIvanuM saMsthAna "anighaMstha hoya che. arthAta A sUma vanaspati kAyikanuM saMsthAna keI niyata-nizcita hotuM nathI. aniyata AkAra vALA temanA zarIra hoya che. kemake jemAM te praveze tevA ja AkAravALA teo hoya che. A prakAre niyata AkAranI pratIti -khAtrI thAya che, te "IthaMstha" saMsthAna kahevAya che ane AnAthI bhinna hoya te "anivaeNstha saMsthAna hoya che. sUkSma pRthvIkAyika jIvenA zarIre A "IthaMstha" saMsthAna vALA hoya che. saMsthAna dvAranA kathana sivAya bAkInA saghaLA dvAranuM kathana sUkSmapRthvIkAyikanA saMbaMdhamAM je pramANe kahevAmAM Avela che, eja pramANe che. "gujarA dubAlA apatti uta" sUma vanaspatikAyika jIva marIne tiryaMca ane ane manuSya A be gatimAM ja utpanna thAya che tethI teone "briti >> be gatimAM javAvALA kahyA che. tathA A sUkSama vanaspatikAyikomAM tiryaMca ane manuSya gatimAMthI AvelA jIvonIja utpattI thAya che, tethI teo ne "yAti" be gatimAMthI AvavA vALA kahelA che. "pariNA" A sUkSama vanaspatikAyika jIva -apratyeka zarIrI hoya che. pratyeka zarIrI hotA nathI. arthAta A sUkSma vanaspatikAyika jIvo anaMta kAyavALA hoya che. tethI ja teone anaMta kahelA che. he zramaNa ! AyuSyan "are purI thALa" sUkSma pRthvIkAyika jInA saMbaMdhamAM je pramANenuM kathana karela che, eja pramANe A sUkSmavanaspatikAyika jInA bAkInA zarIra vigere saghaLA dvAranuM kathana samajavuM. "re kudumavAra thA" A pramANe A sUkSma vanaspatakAyika jInA bheda saMbaMdhI ane dvAre saMbaMdhI kathana karyuM che. " jiM saM vAravAra " gautama svAmI pUche che ke he bhagavana bAdara vanaspati kAyikAnA keTalA bhede kahyA che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke nAthAva rdasaphAi suvidyA paurd" he gautama! bAdara vanaspatikAyika che be prakAranA kahelA che "kada" te A pramANe che.-uttara vALavArasAyA ja sArAzarIvAranavAraNarUvADA ': pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAyika ane sAdhAraNa zarIra bAdara vanaspatikAyika ahiMyAM sUtramAM je be cakArone pravega karyo che, te teonA aneka prakAranA bhede batAvavA karela che. tema samajavuM. jeonA bhinna bhinna zarIre hoya che, teo pratyeka zarIrI kahevAya che ane jeonuM zarIra ekaja hoya che - arthAt aneka januM je ekaja zarIra hoya che evA te jIve sAdhAraNa zarIrI kahevAya che. gautama svAmI pUche che ke-he bhagavad AmAM pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika ja keTalA prakAranA kahelA che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke -"rArIvAdAvarasAcA suvAyadA ?' he gautama ! pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAyika 12 bAra prakAranA kahyA che. " kadA" te A pramANe samajavA-"ravA, gudA, jumAM. hayA " ItyAdi. jenI aMdara sAra rahela hoya evA AMbA vigerene "vRkSa' zabdathI grahaNa karela che. jIvAbhigamasUtra 49 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMtAkI-rIMgaNI vigere je vanaspati che te "gucchA' zabdathI caMpakalatA vigere vanaspati latA" zabdathI jenA skaMdha pradezamAM eka udgha zAkhA sivAya bIjI zAkhAo nIkaLatI nathI te latAo kahevAya che. kRSmAMDa (koLuM) vigere vanaspati valI zabdathI, IkSa, (zelaDI) vigere vanapati parvaka zabdathI kuza, kAza vigere vanaspati tRNa zabdathI kadalI keLa vigere vanaspati "valaya zabdathI jenI chAla valayanA AkArathI vyavasthita hoya che te "valaya' kahevAya che. tAMdalIyA bathavAnI bhAjI vigere vanaspati "harita zabdathI zAlI (DAMgara) gadhUma (gha) vigere "oSadhi zabdathI pANImAM ugavAvALI vanaspati jala rUha' zabdathI ane jamInane pheDIne je potAnI meLe ja utpanna thavAvALI vanaspati che, te kuhaNa" zabdathI grahaNa karela che. AmAM jalarUha ne artha udaka, avaka ane panaka e pramANe karela che, A badhI kamala jAtanI pratyeka zarIrI vanaspati vizeSa che. panaka zabdathI je "nIla" phUlaNa, levAya che, te artha ahiyAM levAmAM Avato nathI. kemake-nIlaNa, phUlaNa, sAdhAraNa zarIra vanaspati che. te pratyeka zarIra vanaspati nathI. "haNa ne artha bhUmiTana e pramANe karyo che. arthAta jamInane pheDInenIkaLavA vALI vanaspati ke je sApanuM chatra e pramANe kahevAya che, te artha ahiyAM levAmAM AvatuM nathI. kemake te paNa sAdhAraNa zarIra vanaspati che. A te pratyeka zarIra vanaspatikAyanuM kathana cAle che. "AyakAya" e nAmathI kahevAya che. vaNa vada nittA" vRkSe be prakAranA kahyA che. "saM " te A pramANe samajavAgordizA 4 vaghuvIdhA ja jenA phalanI aMdara kevaLa ekaja bI hoya tevA phaLavALA vRkSe ekAsthika che. jemake-lImaDAnA vRkSo vigere. tathA jenA phalenI aMdara aneka bI hoya tevA phaLavALA vRkSone bahu bIjaka-bahu bIvALA kahe che. jevI rIte asthika, taMduka vigere vRkSa vize. banne phri taM dizA" he bhagavana ekasthika vRkSo keTalA prakAranA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke -"gordarA gaLavada pattA'' he gautama ! ekAsthika vRkSo aneka prakAranA hoya che. "te hA' jemake--nivAgaMtU jhAva chuurrgarAjahavA viuirsadA ao lIMbaDAnuM jhADa, AMbAnuM jhADa, jAMbunA jhADa yAvatu punnAganA jhADa, nAgavRkSa, ane azoka vRkSa A badhA puSpa vRkSa vizeSa che. ahiyAM yAvat padathI ke zAstra thI laIne azoka vRkSa sudhInA TIkAmAM traNa gAthAothI kahyA che, te badhA vRkSo ahiyAM grahaNa karAyA che tathA prajJA panA sUtramAM je kahelA che te tathA "je cAvaje tanA " bIjA paNa je evA prakAranA ke je vRkSonA phaLamAM ekaja goThalI nIkaLe evA phaLavALA vRkSo paNa ekasthika padathI grahaNa karAyA che gga i mUThA vi a nnanIvA" A lImaDA vigere jhADonA mULa paNa asaMkhyAta evovALA hoya che. tathA "gvuM vA, vaMdhA, rAA ghavATA," eja pramANe A jIvAbhigamasUtra 50. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRkSonA kanda, skaMdha, (thaDa) tvacA (chAla) zAkhA (DALa) pravALa (kuMpaLa) A badhA asaMkhyAta jIvA vALA hoya che. temaja "vattA pajJeya jhIvA" tenA patra-pAna pratyeka jIva vALA hAya che. arthAt tenA eka eka pAnamAM jUdA jUdA eka eka jIvA hoya che. tevA hoya che. "hradghA ghukriyA" tenA phaLAmAM kevala ekaja gelI-khI hAya che. tathA 'pughdhArM aneja nIvA" tenA puSpA aneka jIvA vALA hoya che. te saM kriyA'' A pramANe lImaDAnA vRkSa vigerene ekAsthika kahyA che. "te di saM vadhuthIyA'he bhagavan bahubIvALA vRkSo kayA kayA che ? noyamAM huM gautama ! cakSuthIyA aLavidyA pannattA" bahubIjavALA vRkSo aneka prakAranA kahelA che. "te jJadA" te A pramANe che-"sthiya te jutha, saMvara vide" asthika tiMduka, umaraDo, kAMThA vigere. A vRkSe jenA phaLAmAM aneka khIjo hAya che tevA eTale ke aneka khIvALA hAya che. e ja pramANe tenA jevA bahubIjavALA Amalaka, pansa, phaNasa) dADama, anAra (drAkSa) vaDanuM jhADa kAkAdumbarIya, (vRkSavizeSa) tilaka, lakuca, ane lAya (rAdaDA) A badhA vRkSo bahubIjavALA hAvAthI bahubIjaka kahevAya che. ahiyAM Amalaka e zabdathI leAka prasiddha AMmaLAnuM jhADa grahaNa karela nathI. kema ke te ekAsthika-eka bIjavALA hAya che. A Amalaka te eka bahubIjavALu vRkSa vizeSa che. eja pramANe lakuca zabdathI lAkaprasiddha 'lIcI' nAmanA phUlavALAvRkSane grahaNa karela nathI lakucane khaDahalA kahe che. tethI ahiyAM 'lakuca' zabdathI khaDahala nAmanu vRkSa grahaNa karela che. eja pramANe te cAvI tarttanA' A upara vaNu vela vRkSeA sivAyanA bIjA je A vRkSeAnA jevA vRkSeA hoya che te badhA ja bahubIja vRkSeAmAM gaNelA che. "patti mUvi asaMlegnIviyA nAva haTA catutha' A bahubIvALA vRkSanA mULa asaMkhyAta jIvAthI vyApta hoya che. yAvat tenA leA bahu khIjavALA heAya che. ahiyAM yAvat padathI kadathI laIne pravAla paryaMta skaMda, skaMdha, tvam (chAla) zAkhA (DAla) pravAla (kuMpaLa) sudhInA pade| grahaNa karAcA che, tethI e badhA asaMkhyAt jIvavALA hoya che ane pAna eka jIvavALA hoya che. gheruM vaghIyA" A rIte A bahu khIjavALA vRkSanu kathana karyu che. te saM havA" A rIte eka bIja, ane bahubIja banne prakAranA vRkSAnA bheda sAthe ahiyAM kathana karyu che. E gadA pannavaLApu tathA mALicavyuM. nAva ne cAyanne tattva che saM duLa" A pramANe A vRkSanA bhedo prajJApanAsUtramAM savistara rIte kahela che, te bhede guccha, gulma, latA, vallI, paka, tRNuvalaya harita ASadhI, jalarUha, kuhaNA, nA prakaraNa sudhInA te badhA ja bhedo ahiyAM paNa samajI levA. Aja rIte A vRkSAnI sarakhA khIjA paNa je vRkSeA hAya te badhA Aja vRkSAnI tulya pratyeka zarIra vanaspatikAya vRkSAmAM samAveza karI levA. "bALavirNakALA calALa" A vRkSarUpI vanaspatikAya jIvAnuM sasthAna aneka prakAranuM hoya che. "ghuttaviyA pantattA" A vRkSAnA pAna eka jIvavALA kahyA che. arthAt dareka vRkSAnA pAnamAM jUdA jUdA eka eka jIva hoya che. baMdhA vi QTnIvA' skaMdhamAM paNa eka jIva hAya che. kayA vrukSAnA skaMdhamAM eka jIva hAya che ? e jIvAbhigamasUtra 51 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdhamAM sUtrakAra kahe che ke "tArA hRAAjhipI" tAlasarala, nArIyeLa-nArIerI A pratyeka vRkSo mAM eka eka jIva hoya che. ane tene skaMdhamAM paNa eka eka jIva hoya che. zaMkA-je vRkSAdikanA mUla vigere pratyeka aneka pratyeka jIthI yukta hoya che te pachI eka akhaMDa zarIrAkAra paNAthI kema dekhAya che ? aneka khaMDa zarIrAkAra paNAthI te dekhAvA joIe. uttara-A praznano uttara ApatAM prabhu dRSTAMta sAthe kahe che ke-"HdalAsTara havA, pANInA" A gAthA A nIce pramANe che. / "jaha sagalasarisavANaM silesamissANaM baTiyA vaTTI / patteyasarIrANaM, tahahoMti je kaleSa dravya padArthathI mizrita thayela sarSanIgaLI eka rUpa ane eka AkAravALI hoya che, e ja pramANe pratyeka zarIrI jIvanA zarIrasaMghAta judA judA sva. sva. avagAhanA vALA hoya che. A kathananuM tAtparya e che ke-je rIte aneka sarasavanA dANA snigdhacikaNA padArthamAM maLIne eka lADu, vigere prakArathI eka rUpa banI jAya che, tyAre te eka piMDa rUpa hovA chatAM paNa pita pitAnI avagAhanamAM temAM judA judA dezavALA thaIne rahe che. e ja pramANe piMDarUpa eka vRkSamAM pratyeka zarIravALA aneka jIve rAgadveSathIupArjIta pitA potAnA karma rUpa zleSa-dravya-padArthathI yukta thaIne pRthaka pRthak skaMdha mUla, vigere rUpe vRkSadezamAM rahe che. e ja pramANe che ke teo aneka sthaLe rahe che te paNa eka AkArathI daSTigocara thAya che. have A saMbaMdhamAM bIju dRSTAMta batAvatAM sUtrakAra kahe cheke -"nA vA tikTariyA" jevI rIte tala pradhAna leTavALI apUpikA-talapApaDI, te jema aneka tala thI maLelI hoya che. te paNa eka ja kahevAya che chatAM paNa temAMnA tala judAjudA pota potAnI avagAhanAmAM rahelA che. e ja pramANe pratyeka zarIrI che nA zarIrasaMghAta paNa kathaMcita eka rUpa thaIne paNa pRthaka pRthaka pitapatAnI avagAhanAmAM rahe che. "phuvArA ti " teo ahiMthI marIne tiryaMca ane manuSya gatimAM ja jAya che, tethI dvigatika-be gativALA kahelA che. tathA tiryaMca manuSya ane deva e traNa gatimAMthI nIkaLI ne ahiyAM utpanna thAya che, tethI teone "cAgatika traNa Agati vALA kahyA che. ahiyAM puSpa vigere zubhasthAnomAM devonI paNa utpattI thAya che. "ifpattA karaMjJA" A pratyeka zArIri asaMkhyAt hoya che, "re joravAyAvakSara jA" A pramANe ahi sudhInA A pratyekazarIravALA bAdara vanaspatikAyika jIvanuM pratipAdana karyuM che, sUtra 13 | sAdhAraNa vanaspatikAya jIvo ke kA nirUpaNa have sAdhAraNa zarIra bAdara vanaspatikAyika jIvo nuM nirUpaNa karavAmAM Ave che, A saMbaMdhamAM gautama svAmIe prabhune evuM pUchyuM che ke-"se f saeN hAdArI ' ityAdi "re jiM te taerLAsarAvAyaarNArUar" ItyAdi TIkAtha-bare saM sAdAjaLasarIvAranavArasadAra che ityAdi he bhagavAna je sAdhAraNa zarIra bAdara vanaspati jIva che. temanA zuM lakSaNa che ! ane tenA keTalA bhedo che? A prazna nA uttara mAM prabhu kahe che ke-"nAdAjInIvA vArasadArA ane jAdA pUnattA" he gautama ! sAdhAraNazarIra bAdaravanaspatikAyika jIva aneka prakAranA jIvAbhigamasUtrA 52 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahelA che, A jIne sAdhAraNa zarIra bAdara vanaspati nAmakarma no udaya thAya che, jethI e sAdhAraNa zarIra bAdara vanaspati kAyika jIvo kahevAya che, 'taM naEUR" A aneka prakAro A pramANe samajavA, jemake-"caU, " Ala. (baTAkA) maLA "dire A ri4i hirilI, 'siriddhi sirilI, kSittiff4 sisTirilijidira kiTikA uchA' kSIrikA "chifar'DhiyA kSIraviDAlikA "ghara" kRSNakaMda "ajhare vAkaMda "zULa#re' sUraNakaMda "vastu khaluTa vimitI' kimirAzI, "mothA bhadramothA dri' haladara sror" lauhI, "fig --hi thuvara mui stibhu "rA ' azvakarNa "rI vLa siMhakaNI "TI sIuThI mUrtI' mUSaDhI AbadhA sAdhAraNa vanaspatikAyikanA bheda che, AmAM keTalAka te lekamAM prasiddha che, ane keTalAka judA judA dezamAM prasiddha che, je vAvane tazeg te tamAro duvirdI ghanattA eja pramANe bIjA paNa je AnA jevA hoya te paNa sAdhAraNa vanaspatikAyamAM grahaNa karI levA, A sAdhAraNa vanaspatikAyika saMkSepathI be prakAranA kahelA che, "sa gadA' je A pramANe che-"kAttA ja kAttA 4' eka paryAptaka ane bIjA aparyAptaka paryAptithI yukta je hoya te paryApaka ane je paryApta na hoya eTale pUrA paryApta na hoya te aparyAptaka " telaM che te ! navA varu rIjA rA' he bhagavana A sAdhAraNa vanaspatikAyikone keTalA zarIra hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-"noramA ! to rIjA punattA" he gautama? A sAdhAraNa vanaspati kAyikonA traNa prakAranA zarIre kahelA che, "hA' te A pramANe samajavA, rori, tethag, jAnag" audArika, tejasa, ane kAmaNa "deva gIra rAvapurA bAdara prakAcikenA prakaraNamAM bAdarapRthvIkAyikonA zarIra vigere dvAronuM je pramANe kathana karyuM che, e ja pramANe te saghaLA dvAronuM kathana A bAdaravanaspatikAyikanA saMbaMdhamAM paNa samajI levA tAtparya e che, ke-ahiyAM lAdvAramAM sAdhAraNa zarIra bAdara vanaspatikAyikone traNaja lezyAo hoya che. pratyekazarIra vanaspatikAyikane aparyAptAvasthAmAM devonA Aga mananI saMbhAvanAthI cAra vezyAo hoya che, "bava' bAdara pRthvI kAyikonAM karatAM A bAdara vanaspatikAyikanA kathanamAM je vizeSa paNa che te batAvatAM sUtrakAra kahe che ke rAjazr Tumi aMguraNa ma jamai savAre rAjakodAra bAdara pRthvIkAyika jInA kathana karatAM A bAdara vanaspatikAyika jIvana kathanamAM e vizeSatA che ke-bAdaravanaspatikAyikonA zarIranI avagAhanA jaghanyathI AgaLanA asaMkhyAtamAM bhAgapramANunI hoya che. ane utkRSTathI kaMIka vadhAre eka hajAra ejana hoya che.-A utkRSTa zarIranI avagAhanA pratyeka zarIra bAbara vanaspatikAyikonI apekSAe samajavI, je A avagAhanA eka jIvanI kahI che, te bAhyadvIpanI je valI-vela vigere che, tenI apekSAthI kahI che, tathA samudra gotIrthomAM je padmanAla vigere che, tenI apekSAothI kahI jIvAbhigamasUtra 53 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tema samajavuM. bAkI sAdhAraNa zarIra vanaspati kAyikAnI avagAhanA teA jaghanya ane utkRSTa khanne prakArathI AMgaLInA asa`khyAtamAM bhAgapramANeja hoya che. tenAthI vadhAre hAtI nathI. tevA bhAva samajavA. "sarIranA anitthastha chaMDhyiA'' khAdara vanaspatikAyika vAnA je zarIre che, te anittha stha sauMsthAna vALA che. eTale ke niyata saMsthAnavALA hAtA nathI. "rphi nameLa atomudutta jose vAlalallA" teonI sthiti jaghanyathI eka aMtarmuhUta nI che. ane utkRSTathI dasa hajAra varSoMnI che. A sthiti paNa pratyeka zarIra vanaspatikAyika jIvanI apekSAthI jANavI. A sAdhAraNa zarIra vanaspatikAyikAnI sthiti jaghanya athavA utkRSTa ema banne prakAranI aMtarmuhUta pramANuja hoya che. A kathananu' eja tAtpaya che. "nAva dugaDyA ti mADyA' A khAdara vanaspatikAyika jIvAnI utpattI tIya ca ane manuSyAmAM thAya che. tethI tene dvigatika eTaleke e gativALA kahelA che. temaja tiya ca manuSya ane deva gatimAMthI AvIne jIvA A khAdara vanaspatikAyikAmAM utpanna thAya che. tethI tene tyAgatikA traNa gatithI AvavAvALA kahyA che. kemake puSpa vigere zubha sthAnAmAM devAnI paNa utpatti hoya che. ahiyAM paNa je A traNa gatithI aneka paNAnu kathana che, te paNa pratyeka zarIra vanaspatine laIne ja kathana karela che. anyathA sAdhAraNa zarIra vanaspatimAM devAnI utpatti thatI nathI ane tethIja A sAdhAraNu zarIra vanaspatikAya tiya kheMca ane manuSya e gatithI AvanArA hovAthI teo e AgativALA ja hAya che. sUtramAM pratyeka zarIra vanaspatikAya ane sAdhAraNu zarIra vanaspatikAya A bannenI eka sAthe vivakSA karI che. ahiyAM yAvapadathI zarIra, avagAhanA, saMsthAna, ane sthiti dvAra zivAya badhA ja dvArAnA saMgraha thayelA che. e badhA dvArA khAdara pRthvIkAyakAnA kathanamAM je pramANe kahyA che. eja pramANe ahiyAM paNa kahevA joI e. devAnI utpatti puSpa vigere zubha vanaspatimAM thAya che. tethI teone yAgatikatraNa gatithI AvavAvALA e pramANe kahela che. "rittA arNavattA arittA ajaMtA vaLattA" A pratyekazarIra asa`khyAta ane apratyeka zarIra anaMta kahelA che, huM zramaNa ! he AyuSyaman te n sAdAraLalarIra vacaravaLaEr pADyA' A rIte A sAdhAraNa zarIra khAdaravanaspatikAyikAnuM varNana thayu, "se naM. vAyavaLarasalhAA" A rIte khAdara vanaspatikAyika jIveAnuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. "se saM thAvA" ane eja pramANe sthAvara vanaspatikAyika jIvAnu paNa nirUpaNa samajI levuM. // sU. 15 // trasakAya Adi jIvoM ke zarIrAdidhArokA nirUpaNa pRthvI, as ane vanaspatikAyika rUpa sthAvAnu nirUpaNa karIne have trasajIvAnu kathana karavA mATe gautama svAmI prabhune evu' pUche che ke--se siM talA" ItyAdi. TIkA _"maiM ja tuM sA" he bhagavan trasajIvA keTalA prakAranA kahyA che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke--jee pAtAnI icchA vinA ja urdhva-upara adhaH-nIce ane tiyA~gU-vAMkAcukA cAle che, te trasajIvA kahevAya che. AvA A trasajIva vijJA" pAntA'' traNa prakAranA kahevAmAM AvyA che. "tuM naha" te A pramANe che. '"tevA, vADyA, ochA talA vALA" tejaskAyika, vAyukAyika, ane audArika trasa prANI. jIvAbhigamasUtra 54 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je jIvanA zarIra tejasa rUpa hoya che, teone taijaskAyika kahyA che. A cha vasanAma karmanA udayavati hoya che. audArika trasa pratyakSa thIja-spaSTa paNAthI trasatvanA kAraNabhUta je abhisaMdhi pUrvakanI gatirUpa liMga (cihna) che tenAthI pratIta thAya che. jeo uSmA- garamI vigerethI duHkhI thaIne vivakSita sthAnamAMthI chAyA vigerenuM sevana karavA mATe bIjA sthAna para jAya che. te trasajI kahevAya che. A audAMrika trasa prANa prIyiAdi jIva kahevAya che. eTale ke be Indriya vigere jI trasa prANu kahevAya che. be IndrIya vALA ane dArika trasa prANa kahyA che. bane UM te se vA " he bhagavan tejaskAyika jIvanuM zuM lakSaNa che? ane tenA keTalA bhede kahyA che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che -"tevA vidyA punattA" he gautama ! tejaskAyika jIvo be prakAranA kahyA che. "da" te A pramANe che. "judumate vArUkA ya vAya te jarUyA " sUma tejaskAyika ane bAdara tejaskAyika temAM sUma nAmakarmanA udayathI sUkSamapaNuM ane bAdara nAmakarmanA udayathI bAdarapaNuM kahyuM che. sUkSamatA-apapaNuM ane bAdaratA-sthUla paNuM, bora ane AmaLAnI mAphaka AmAM nathI. sUtramAM be cakA2kahyA che, te pota potAnA aneka bhedonuM sUcana karavA mATe prayukta karyA che. re jiM saM yusumArazA" he bhagavana sUma tejaskAyikanuM varNana kevuM che? arthAt sUma tejaskAyikanA keTalA bheda kahyA che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke -"kudumaracAyA gaThThA thI rUcA" je pramANe sUma pRthvIkAyikanuM kathana karavAmAM AvyuM che, e ja pramANe A sUphama tejaskAyika jIvAnuM paNa kathana samajI levuM kevaLa saMsthAna dvAranA kathanamAMja sUma pRthvIkAyikanA kathana karatAM vizeSatA che te evI rIte ke-"navAM vararAjA rUjhAvAMkiyA" temanA zarIra sUcikalApa (seInA gucchA) jevA saMsthAna vALA che. A aMtara sivAya bIjuM badhuM ja kathana sUkSmapRthvIkAyikanA kathana pramANe ja samajavuM. "vana dvAramAM sUkSmapRthvIkAyika tyAMthI uddhatita thaIne eTale ke--tyAMthI nIkaLIne tiryaMca ane manuSyamAM utpanna thAya che. tema kahyuM che. paraMtu A prakaraNamAM sUkSma tejaskA. yika kevaLa tiryaMca gatimAMja utpanna thAya che. kemake-tejaskAyika ane vAyukAyika mAMthI nIkaLelA ja manuSya gatimAM jatA nathI. tema niSedha kare che. kahyuM paNa che ke ttama maraNa netA ityAdi arthAt sAtamI naraka mUmI thI nIkaLelA nairayike tathA tejaskAyiko ane vAyukAyike tathA asaMkhyAta varSanI AyuSya vALA manuSya A badhA marIne manuSya paryAya prApta karatA nathI. "giAthA, Tu majA pattA a jJA numttA A sUkSma tejaskAyika jIva eka gativALA ja hoya che. arthAta sUkSma tejaskAyikamAMthI jIva kevaLa eka tiya gatimAM ja utpanna thAya che. tethI teo ekagatika eka ja gatimAM javAvALA e pramANe kahela che. tiryaMca ane manuSya e be gatijemAMthI AvIne jIva A sUkSma tejaskAyika paNathI utpanna thAya che. tethI teone kayA gatika be gatiyomAMthI AvavAvALA e pramANe kahela che. "te ra" saMsthAna dvAra ane yavana dvAra, nA kathana sivAyanuM bIjuM badhuM ja kathana sUkSma pRthvIkAyanA prakaraNamAM je jIvAbhigamasUtra 55 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANe kahyuM che teja pramANe samajyuM "te haiM sudumate pADyA' A pramANe A saghaLu kathana sUkSma tejaskAyikAnuM kahyuM che. sUkSma tejaskAyikAnuM varNana karIne A khAdara tejaskAyikAnuM vaNu na karavAmAM Ave che.--se di te vAyate'yAyA' he bhadanta ! khAdara tejaskAyike keTalA prakAranA che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke-"vAyate'AthA anevidA jUnatta" he gautama! bhAdara tejaskAyika jIvA aneka prakAranA kahyA che. "teM na" te A pramANe samajavA 'phaMgADhe, nAle, mummudde, nAva sUpavaMtaLinisi'" agAra, javAlA, mumu rAvasthAvALA agni yAvat sUryakAnta maNimAMthI nIkaLela Agni ahiyAM cAvat padathI A nIce jaNAvavAmAM Avela bAdara tejaskAyikA grahaNa karAyA che, phzAhe jJAhe, mumune, kaccI, mahApu, sudhAnaLI, sattA, vijjU, asaLI, nizcAya, saMghalilamudila,' AmAM dhumADA vinAnI je agni hoya che, ane ekadama tejasvI hoya che. tene agAra rUpathI kahI che. agninI je zikhA che, te athavA divAnI je zikhA che, te javAlA kahe. thAya che. bhasmavALA agninI aMdara je agnikaNu hoya che, tene mumura khAdara agnikAyika kahela che. je javAlA agninA samadha vALI na hoya tene arci kahevAya che. keAI lAkaDA nA TukaDAmAM agni lagAvIne tene cAre tarapha pheravavAthI je gALa cakakara jevu' dekhAya che, te unmuka kahevAya che. tapAvelA lekhaMDanA piMDa vigeremAM pravezela agni zuddhAgni kahe. vAya che. ghAsanA DhagalAmAM saLagatI je agni che, te athavA eka dizAmAMthI bIjI dizA mAM jatI evI vilakSaNa je tejomALA che, tene ulkA kahevAya che. baLataNu vinA megha vigeremAMthI utpanna thayela prakAza samUha jevI je agni che, te vidyut (vIjaLI) kahevAya che. IndranA vajAnuM nAma azanI' che. vikriyAthI je anipAta thAya che, te nirdhAta kahevAya che, ragaDavAthI eTale ke vastunA ghasavAthI je agni utpanna thAya che, jemake cakamaka athavA araNinA kASTane ghasavAthI jaMgala vigeremAM je agni utpanna thAya che, te saMgha thI thayela agnine saMgha samusthita agni kahevAya che. prakhara sUryaMnA kiraNAnA paza`thI sUryaMkAnta maNi vigeremAMthI je agni nIkaLe che, te sUryakAnta maNi nizrita agni kahevAya che. tathA ne Avane taddana " A kahela agninA bhedA sivAya je AvA prakAranI agni hoya te tamAma agniyA paNa khAdara tejaskAyika agni kahevAya che. A khAra tejaskArika agni "maiM samArao virA vanattA" sakSepathI e prakAranA kahela che, A bAdara tejarakAyika cAhe aMgAra vigere rUpe hAya athavA tenAthI bhinna prakAranA hAya te saghaLA paryAsa ane aparyAptanA bhedathI e prakAranA kahyA che. tRpti na maMtte ! nIvAna rU sarI' vaLattA" he bhagavan A khAdara tejaskAyikAne keTalA zarIro hAya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke--jovamAM! to sarIyA pannA" he gautama ! A mAdara tejaskAyikAnA traNa prakAranA zarIro kahyA che. "taMjJA" te A pramANe che. "o hila, teja, zammala", audArika, zarIra, tejasa zarIra ane kAmhaNu zarIra, selluM taM ceva" zarIra dvAranA kathana sivAya avagAhanA dvAra ane sahananadvAranuM kathana pRthvIkAyikAnA prakaraNa - pramANe samajavuM. paraMtu A khAdara tejaskAyikAnA zarIradvAra ane sasthAna dvAra pRthvIkAyi jIvAbhigamasUtra 56 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAthI judA prakAranu hoya che. jemake-"sInA sUkuM hradghAvasaMDhiyA''bAdara tejaskAyikAnu N zarIra sUcikalApa-soInA bhArA-gucchA nAmanA saMsthAna vALu hoya che. A sivAya lezyAdvAra, sthitidvAra, ane upapAta (utpattI) dvAramAM paNa bhinnatA che jemake-"tini sevA" A khAdara tejaskAyikAne kRSNa, nIla, ane kApAta e traNaja lezyAe hAya che. "dire saraLa gamatomudutta hoseLa timni rAraMyiApha" teenI sthiti jadhanyathI eka aMtarmuhUtanI hAya che, ane utkRSTathI traNa rAtri divasanI hAya che. paraMtu pRthvIkAyika jIvAnI sthiti to jaghanya ane utkRSTathI kevaLa eka aMtarmuhUtanI ja kahelI che. paraMtu ahiyAM utkRSTa azamAM bheda che. 'ttilimanucchediMto vavAze" khAdara tejaskAyikezanA upapAta-utpattI tiyaca ane manuSya gatithI marIne AvelA jIvAmAMthIja hAya che. "zveta teM reva" lezyA dvAra sthitidvAranA kathana sivAyanuM badhAjadvArAnuM kathana khAdara pRthvIkAyikAnuM je pramANe kathana karyuM che, teja pramANenu samajavu' AvA dusthA" eka gitamAM javAvALA eTale ke tee marIne kevaLa eka tiya cagatimAM jvA vALA hoya che. manuSya gatimAM jatA nathI. kemake--"sammi dineba" ityAdi Agamanu pahelAM kahyu che. tethI e Agamavacana pramANe te koIpaNa eka tiyaMca gatimAM jAya che. tethI teone ekagatika kahelA che. hrayAgatika-teone e gatithI AvanArA e mATe kahyA che ke--teo tiyaOca ane manuSya A che gatimAMthI AvelA jIve mAMthI utpanna thAya che, pattA asaMvegnA pannattA' pratyeka zarIrI. asaMkhyAta kahyA che. "se saM thA" A pramANe bAdara tejaskAyikonuM nirUpaNa karyuM che A khAdara tejaskAyikAnA kathananI samApti thatAM ja sAmAnya paNAthI tejaskAyikAnuM kathana samAsa thayuM. AsU. 165 vacana tejaskAyikAnuM kathana karIne have sUtrakAra vAyukAyikAnuM nirUpaNa kare che.--se i OM vAkAcA'' ItyAdi. TIkA-se ja sa~vADAvA" he bhagavan A vAyuAyikAnuM zuM lakSaNa che ? ane tenA keTalA bheda hAya che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke'vANIyA suvidyA paLattA" he gautama vAyukAyika jIvo e prakAranA kahyA che. tuM nada" te e prakAre A pramANe che. "jItuma vAgavAthA ya vAyara vAkADyA ' sUkSma vAyukAyika ane bAdara vAyukAyika ahiyAM paNa sUkSma paNu' ane khAdara paNuM sUkSma ane bAdara nAmaka ne adhIna che, tema samajavu, temAM "duduma vAGavAyA nahA suduma tejavAyA'' sUkSma vAyukAyikAnuM varNana sUkSma tejaskAyikAnA kathana pramANe ja che. tethI sUkSma tejasphAyikAnA zarIra dvArathI laI ne cyavanadvAra sudhInuM je pramANe kathana karyuM' che, eja pramANe A sUkSma vAyukAyikAnA te badhAja dvArAnuM kathana samajavuM. paraMtu sarI paDaeniyA" tenuM zarIra patAkA-dhvajAnA AkAra jevuM hoya che. te A kathana sivAya bAkInuM saghaLuM kathana sUkSma pRthvIkAya jIveAnA kathana pramANe che. tee "jJA huA" A jIvA eka gativALA hAya che, kemake sUkSma vAyukAyikA mAMthI nIkaLelA jIvo kevaLa eka tiya gatimAM ja jIvAbhigamasUtra 57 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utpanna thAya che, tathA tiyaMca ane manuSya gatimAthI nIkaLelA jIvAja A avasthAmAM AvIne utpanna thAya te, tethI teone dvayAgatika' e gatimAMthI AvavAvALA kahelA che. 'vandittA asaMEnnA' pratyekazarIrI asa`khyAta heAya che. se sa~ suhumavAkADyA' A pramANe A sUkSma vAyukAyika jIvAnu nirUpaNa che. bAdara vAyukAyikAnuM nirUpaNa A pramANe che.-- 'te jiteM cAyavAlAyA' gautama svAmI prabhune pUche che ke he bhagavan bAdara vAyukAyika jIvAnuM zuM lakSaNa che ? ane tenA keTalA bhedo che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke--vAya vAramadAvA agenavidA vaLattA" he gautama ! khAdara vAyukAyika jIvA aneka prakAranA kahelA che. tuM nadA' te A pramANe che. pADILavA paDILavA. prAcIna vAyu pratIcIna vAyu vigere ne vAvane sadavattA" khIjA paNu je prAcIna vAyu vigerenA jevA paNa prAcIna vAyuthI bIjA prakAranA vAyue che, te badhAne bAdara vAyu kAyika paNAthI ja mAnelA che. jema ke dakSiNa vAyu, uttara vAyu vigere te samAlo tuSidA pannA'' A badhA vAyu saMkSepa thI e prakAranA kahyA che. taMjJa" te be prakAro A pramANe samajavA. 'jannattA ya paAttA tha' paryApta vAyukAyika ane aparyApta vAyukAyika khAdara vAyukAyika nA saMbaMdhamAM prajJApanAsUtramAM evu` kahyuM che ke-te vidha taM vAyara thAvAthA, vAyara vAGAvA aga vihA paNNattA" taM jahA" pAINabAe, paDINavAe, dAhINavAra, udINavAe, uDDhavAe aare fafefears, vAubbhAme, ghAukkaliyA, maMDaliyAvAe, ukkaliyAvAe, guMjAvAe, jhaMjhAvAe, saMvaTTagavAe, ghaNavAe. taNuvAe, suddhavAe, je yAvaNNe tahapagArA te samAsao suvijJA paLattA-ta nA' vakhtakhtA ya annattA " AmAM gautama svAmI prabhune pUche che ke he bhagavana khAdara vAyu kAyikAnuM zuM svarUpa che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che. ke hai gautama ! bAdaravAyukAyikA aneka prakAranAM kahyA che, te prakAro A pramANe che. je vAyu prAcI kahetAM pUrva dizAmAMthI Ave che, te prAcIna vAyu kahevAya che. ane eja pramANe je vAyu pratIcI-pazcima dizAmAMthI Ave che, te vAyu pratIcIna vAyu che. je vAyu dakSiNa dizAmAMthI Ave che. te vAyu dakSiNavAyu kahevAya che. je vAyu uttara dizAethI Ave che, te vAyu udIcIna vAyu kahevAya che. je vAyu upara vAya te vAyu kahevAya che. ane je vAyu nIcenI tarapha vAya che, te vAyu adhA vAyu kahevAya che. je vAyu tirachA (vAMkA cuke) vAya che, te tiga vAyu kahevAya che. vidizAomAMthI je vAyu Ave che te viddiz vAyu kahevAya che. je vAyu anavasthita-asthira hoya che vAyu vAtAdsamavAyu kahevAya che. nIcenI tarapha jatA vAyu utkalikA vAyu kahevAyache. aneka ma`DalikAthI mizrita thaine maMDalAkAra je vAyu vAya che, tene maMDalikA vAyu kahevAya che. zabda karatA thatA je vAyu vahe che, te guMjAvAta kahevAya che. varasAdanA samaye je vAyu cAle che, te varasAdathI mizrita thayele vAyu jhaMjhAvAta kahevAya che. yuganA aMtamAM eTale pralayakALamAM jevAyu cAle che, te saMvartaka vAyu kahevAya che, jemake kahyuM che ke--numaMtasiM paMghaTTavAcaM vivijhaLa" iti. ratna prabhA vigere pRthvInA adhA bhAgamAM dhana pariNAma vALA je vAyu che te ghanavAta kahevAya che. ghanavAtanA nIcenA pradezamAM rahelA je vAyu che, te tanuvAta kahevAya che. manta--stimita vAyunu` nAma zuddha vAyu kahevAya che. jIvAbhigamasUtra 58 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kahela prakArathI bIjA paNa je vAyuo hoya che te badhA vAyukAyiko ja kahevAya che. A vAyu kAyika , paryApta ane aparyAptanA bhedathI be prakAranA thAya che. have bAdara vAyukAyikAnA zarIra vigere dvArenA saMbaMdhamAM gautama svAmI prabhune pUche che ke "sesi je mare ! kIyA vA sojA ghanattA" he bhagavan A bAdara vAyukAyikAnA keTalA zarIro hoya che ? A pramANe A zarIra dvAranA saMbaMdhamAM gautama svAmIne prazna che. A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke -"noramA ! vAri ravIvA guttA" he gautama ! bAdara vAyukAyikone cAra zarIra hoya che. " TET" te A pramANe che. jemake -"nosTika, revA , teyA, rAjamA," audArika, vaikriya, tejasa ane kAmaNa. ahiyAM bAdara vAyukAyika jIvane eka vaikriya zarIra adhika kahela che. kemake ahiMyAM tenI saMbhAvanA che. "Hit iAudizA A bAdara vAyukAyika jIvane zarIranuM saMsthAna patAkA-dhajAnA jevuM hoya che. "cattAra rajuvALA" A vAyu kAyika jIne cAra samadaghAte hoya che, jenA nAme A pramANe che vedanA samudUghAta 1, kaSAya samudaghAta 2, mAraNAMtika samuddaghAta 3, ane vaikiya samuddaghAta "mAdA ni vAgharvi " A bAdara vAyukAyika jIvane AhAra vyAghAtanA abhAvamAM cha e dizAomAMthI AvelA pudgala dravyone hoya che. kemake-A lekanI madhyamAM rahelA che. "vAghANaM dara kalA utafa uttara visa. tija paMkSi ' ane jyAre vyAghAta thAya che, te vakhate emano AhAra kaI vAra traNa dizAothI ane koI vAra cAra dizAomAMthI ane koI vAra pAMca dizAemAMthI AvelA pudgala dravya hoya che. tyAM vyAghAtanA loka nikuTa rUpaja che. kemake bAdara vAyukAyika leka niSphaTa vigeremAM paNa maLI Ave che. "vavA jevaAgi neru. paNa nIi" teone utpAda-utpattI deva, manuSya, ane nairayikamAM thatuM nathI kevaLa tiryaggatimAMja hoya che "f sC/ri nomuhuraM vase niritra vAraeA " A bAdara vAyukAyika jInI sthiti jaghanyathI eka aMtamuhUrtanI hoya che, ane utkRSTa thI traNa hajAra varSanI hoya che. "he te reva" zarIra, saMsthAna, samudraghAta AhAra, utpAda ane sthiti ATalA sivAya bAkInA bIjA tamAmaDhArenuM kathana A bAdara vAyu kAyikanA saMbaMdhamAM je pramANe kahyuM che te ja pramANe sUphama vAyukAyikanA saMbaMdhamAM paNa samajavuM. A bAdara vAyukAyika che " DyA, sumAra" eka gativALA ane kayAgatika-eTale ke eka gatimAM janArA tathA be gatimAMthI AvavA vALA hoya che. kemake - teo A paryAyathI chUTayA pachI sIdhA eka tiryaMca gatimAM janma le che. ane A bAdara vAyukAyika 5NAmAM tiryaMca ane manuSyagati A be gatimAMthI sIdhA ja AvIne janma dhAraNa kare che. "uttA araNejA samarisNo" he zramaNa ! Ayumana pratyeka zarIrI bAdara vAyukA yika asaMkhyAta che. - have A prakaraNane upasaMhAra karatAM prabhu kahe che ke-"he raM vAraMvAra ra he gautama ! A rIte A bAdara vAyukAyikonuM nirUpaNa karyuM che. A nirUpaNa thavAthI "se raM vAvAyA" A sAmAnya rUpe vAyukAyikenuM nirUpaNa saMpUrNa thAya che. A sU0 16 | tejaskAyika ane vAyukAyikanuM prakaraNa samApta che jIvAbhigamasUtra pa9 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ audArika trasa jIvo kA nirUpaNa vAyakAyikenuM nirUpaNa karIne have audArika trasa prANiyenuM nirUpaNa karavAmAM Ave che. A saMbaMdhamAM gautamasvAmI prabhune evuM pUche che ke-"he viM dArA tA 17 ityAdi he bhagavad jeo audArika zarIra, nAma karmanA udayavALA eka trasa jIve che. te keTalA prakAranA che ? ane tenA zuM lakSaNa che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke -"goDhA taNA gharLA caviMda guttA"he gautama ! audArika trasajIche cAra prakAranA kahevAmAM AvyA che. "taM kadA" te A pramANe samajavA "revA ,serikA, sariMdriA, variyA" be iMdriya, te Indriya, ca Indriya ane paMcadriya trasa, be hiIndriya vALA jIvone sparzana ane rasanA A be indriya hoya che, kRmi, gaDelaka vigere indriya ja kahevAya che, spazana, rasanA, ane prANa (nAka) A traNa indriye je jIvone hoya che. teo traNa indriya vALA jIvo kahevAya che. jemake-kIDI vigere. sparzana, rasanA, prANa (nAka) ane netra A cAra indriye je jene hoya che, teo cI indriya jIva kahevAya che jemake-macchara, mAkhI, vagere tathA sparzana, rasanA, ghANa, netra ane kAna A pAMce Indriyo je jIvene hoya che, teo paMcendriya je kahevAya che. jemake--mANasa, paza vigere re f zaikriyAhe bhagavan be indriya vALA jIvonA zuM lakSaNa che ? ane tenA keTalA bhedo che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke -"verA vaha guttA" he gautama! be indriyae vAtrasa jIvo aneka prakAranA hoya che. "R TEaa" je A pramANe che.- "ujAmiyA nAva samustrijaar" pulAkRmika yAvatuM samudra likSa, ahiyAM yAspada A nAja pramANene saMpUrNa pATha grahaNa karAya che. tema samajavuM. "kurAmiyA, kucha kimiyA, kaNDUlagA golomA, neurA, somagalA, vaMsImuhA, suimuhA, gojaloyA, jaloyA jl3thA, hA, saMarr[, purahyA, ghuNaThA, vArA, sAttiyA, jattiyA, moriyA, vajuvA, vAsA, egatotattA, duhatIvattA. naMdiyAvattA, saMpukkAbhAhabAhA, sipi saMpuDA caMLA, samuddhinA'' vAyu pradezamAM-gudA pradezamAM je kRmi utpanna thAya che, tene "purA miliyA kahyA che. peTamAM je ladhu kRmi utpanna thAya che, te "muchiima kahevAya che. piTamAM ja utpanna thavA vALA ane prANamAM thavA vALA. kaMIka moTA kRmine vaMdoDha nAmathI kahe che. gAyanA remamAM je jIvo utpanna thAya che, tene "noToma" kahevAya che A badhA ja be indriya vALA jIve che. "je 4 thI laIne tathA saMkSiA '' sudhInA badhA ja jIvo kIndriya ja kahevAya che, ane te badhAnuM varNana zAstra pramANe samajI levuM jIvAbhigamasUtra So Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joIe. Aja pramANe AvA prakAranA bIjA paNa je cha hoya, ke jeo AvAja be Indriya jIvanI jevA hoya che, jemake--marelA zarIra vigeremAM kRmi hoya che, te badhA be indriya jIva kahevAya che. A be Indriya jIva saMkSepathI be prakAranA kahevAmAM AvelA che. te be prakAre A pramANe che. "gazttanA 4 ttA " eka paryAptaka hIndriya che ane bIjA aparyAptaka dvIndriya jIvo "seliM maMto navA 6 sarajA paviA" gautama svAmI pUche che ke-he bhagavana A kIndriya jIvone keTalA prakAranA zarIre kahelA che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke--"joyA! to rAjA guttA" he gautama ! be indriya vALA jIvene traNa zarIre kahelA che. " nada" jemake -ojis, sevara mag, audArika, zarIra, tejasa zarIra, ane kAmaNa zarIra, bali vi navA 4 madAAi rojAdaur guttA" he bhagavad A dvIndriya vALA jInA zarIranI avagAhanA keTalI moTI kahI che? navamA ! zmit saMpuTara sanna mA 3oseLa vArasoyaNuM" he gautama ! teonA zarIranI avagAhanA jaghanyathI AgaLanA asaMkhyAta bhAga pramANunI ane utkRSThathI bAra yojanA pramANanI kahelI che. "da saMghava' temanuM saMhanana sevAtuM hoya che"huM phariyA'' A kIndriya jI haMDaka saMsthAna vALA hoya che. jemanA zarIra avayave barobara na hoya te huMDa saMsthanALA kahevAya che. "ttAni jANAyA" teone krodha, mAna, mAyA ane lebha A cAra kaSA hoya che "ttari sanALo" teone AhAra, bhaya, mithuna, ane parigraha A prakAranA cAra saMjJAo hoya che. leNyAdvAramAM teone "tirina rahyo " traNa lezyAo hoya che. be idri hoya che. "to saTghAya" vedanA, kaSAya, ane mAraNablika A traNa samudaghAta teone hoya che. "je sA avLa" A be Idriya vALA che saMjJI hotA nathI paNa asaMjJI hoya che. vedanAdvAramAM "gar" napuMsakaveda vALA ja hoya che. strIvedavALA ane puraSada vALA detA nathI. paryAptidvAramAM ' vaMnnI paMca avjharImAM teo pAMca paryAptivALA hoya che, ane pAMca aparyAptiyAvALA hoya che daSTidvAramAM-"samaf vi mirajhAdI vi" A be indriyavALA ja samyagdaSTivALA paNa hoya che. ane mithyAdaSTivALA paNa hoya che paraMtu "no tamAmachArI" teo mizra daSTivALA hotA nathI. ahiyAM evuM samajavuM joIe ke-jema ghaMTa vAgatA pahelAM mATe avAja thAya che. te tenA pachInA samayamAM kema kramathI ghaTatA ghaTatA chevaTe e zabda ghaMTanI lAlA-laTakaNa sudhI ja rahI jAya che. A rIte "ghaMTa lAlA"nyAyathI avasAna samaye eTale ke maraNakALe jIvanA AsvAdana mAtra sAsvAdana samyaktva bAkI rahe che. evI avasthAmAM marIne keTalAka be IdriyamAM utpanna thaI jAya che. tethI teonI aparyAptAvasthAmAM keTalAka kALa sudhI sAsvAdana samyakatva rahe che. tethI teone samyagdaSTi kahelA che. zeSa pachInA kALamAM mithyAdaSTi hoya che. tethI teone micchAdaSTi paNa kahelA che. paraMtu tevA prakAranA bhava jIvAbhigamasUtra 61 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svabhAvathI tathAvidha pariNAmone emane vega thatuM nathI. A kAraNathI teo samyuzkiyAdaSTi-eTaleke mizraSTi rUpe tyAM utpanna thatA nathI. samyammiglAdaSTi avasthAmAM jIvanuM mRtyuM ja thatuM nathI. kemake zAstramAM tene niSedha che. jema ke -" miro para vADha" sammazmidhyAdaSTivALA che kALa karatA nathI. arthAta maraNa pAmatA nathI. darzanadvAramAM--teo "no mohiMsaLI no caturaMtaLI agvaMtaLI no vaDhanI avadhI dazana vALA hotA nathI. tathA cakSadazanavALA paNa hotA nathI paraMta acakSudarzanI hoya che. tathA teo kevaLadazanavALA paNa hotA nathI. teone je "acakSu dazanI kahyA che te spazana ane rasanA A be IdriyonI apekSAthI kahelA che. have gautama svAmI jJAna dvAranA saMbaMdhamAM prabhune pUche che ke-"nALo anALI" he bhagavana teo jJAnI hoya che? ke ajJAnI hoya che? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke- "orii vi avorfja vi" he gautama ! teo jJAnI paNa hoya che ane ajJAnI paNa hoya che. "je bALI te vimA suvorLI je teo jJAnI hoya te teo niyamathI be jJAnavALA hoya che "" jemake "zivodiranALI sucanALI " AbhinibAdhika jJAnI ane zratajJAnI. arthAt teo AbhinibAdhika jJAna ane zrutajJAna A be jJAnavALA hoya che. A be jJAna teonI aparyAptAvasthAmAM hoya che. "je anAja te unAmA " je ajJAnavALA hoya che, te te be ajJAnavALA hoya che. jemake-"zarU karanAra anAmati ajJAna ane zrata ajJAna A be ajJAnavALA hoya che. yogadvAramAM "o mana vayajJAna jAthano" teo mane cagavALA hotA nathI. paraMtu vacana gavALA eTale ke teomAM vacana yogane avyakta rUpe saddabhAva hoya che, tathA kAyayegavALA hoya che. upayogadvAramAM teo "rAzAvavatta vi aUTTrisovarattA vi" sAkArapagavALA paNa hoya che ane anAkArapagavALA paNa hoya che. AhAradvAramAM " Aje niyama dina" niyamathI chae dizAomAMthI AvelA pudgaladravya ne teo AhAra kare che. kema ke dvIndriyone saddabhAva trasa jIvemAM kahelo che. upapAta dvAramAM "kavavA siriyamagg ne reva prasaMnnAlAla vajetu" Abe indriya vALAjIvone upapAta-utpattI tiryaMca ane manuSyamAM arthAt A be gatimAM ja hoya che. nAraka ane devomAM temanI utpatti hotI nathI tathA manuSyamAM paNa asaMkhyAtavarSanI AyuSya vALA manuSyomAM teone janma thatuM nathI. sthitidvAramAM-"fTarNa dai saMto muhurta karo vAtavarachatAruM' teonI sthiti jaghanyathI te eka aMtarmuhUrtanI hoya che. ane utkRSTathI bAravarSanI hoya che. samavahatadvAramAM- "mAratA vi mati asamajatAvi mati" teo mAraNAntika samuddaghAta karIne-samavahata thaIne paNa mAre che, ane mAraNAtika samuddhAtathI e samavahata eTale ke mAraNAntika samudughAta karyA vinA paNa mare che. yavanadvAramAM--"huM eMti hebhagavad A be indriya vALA cha be IndriyapaNAthI marIne kyA sthAna parajAya che ? A praznanA javAbamAM prabhu kahe che he-"noramA ! re reva gaNe navAvAsAva jenu jati" A be Indriya vALA jI be indriya jIvAbhigamasUtra 62 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gatimAMthI nIkaLI ne nairayikamAM devAmAM ane asaMkhyAta varSanI AyuSyavALA manuSyamAM janmaletA nathI. paraMtu tiryaMca gati ane saMkhyAta varSanI AyuSyavALA manuSyamAM A be gatimAM ja upana thAya che. gatyAgatidvAramAM-A be IndriyavALA jIvo "hurUar sumA " be gativALA hoya che. arthAta be indriya paNAthI nIkaLIne A tiryaMca ane manuSya A be gatimAM ja jAya che. ane prayAgatika hoya che. arthAta tiryaMca ane manuSya A be gatimAMthI AvIne ja jIva A dvIndriya paNAmAM janma le che. "ghtttA saMjJA punattA samar3 he zramaNa Ayumana A pratyeka zarIrI asaMkhyAta hoya che kema ke-ghana rUpe karelA lekanI je urva--uparanI adhaH- nIcenI Ayata pradezevALI zreNI che. te badhI asaMkhyAta jana keTAkoTI pramANe AkAza sUciMgata pradeza rAzi pramANa che. te e pratyeka zarIrI ATalA pramANavALA che. tethI teone asaMkhyAta kahyA che. - prakaraNArthane upasaMhAra karatA have sUtrakAra kahe che ke- "se naM phaMdrithA" ArIte he gautama kIndriya jIva nuM nirUpaNa karyuM che. sU0 18 trIndriya ivaM caturindriya jIvo kA nirUpaNa havesUtrakAra te Idriya ane cauIdriya jIve nuM nirUpaNa kare che. AmAM gautamasvAmI prabhu ne evuM pUche che ke-"re jiM saM te phuriyA'' ItyAdi TIkAtha-"re viM te tevA " he bhagavAna te Indriya jenuM zuM lakSaNa che ? ane tenA keTalA bhede kahyA che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmI ne kahe che ke"raMdriya avidA guttA" he gautama te Idriya aneka prakAra nA kahelA che, hA" te A pramANe che, "jovAlA, raziyA, nAva IMcitarA" ahiyAM yAva5dathI A viSayane prajJApanA sUtrane pATha samajIle. ke je pATha AsUtranI TIkAmAM ApavAmAM AvyuM che. te pATha "jovAlA, dif " thI laI ne hastizuDanA kathana sudhInA jIva teIdriya jIva che. ane temAM keTalAka prasiddha che. ane keTalAka dezavizeSa thI samajI levA. " vAvane tadaghArA te tamAma vidyA guLatA" tathA AnAja jevA bIjApaNa je jIve che, te saghaLA teIdriya jIvo samajavA. te driya jIva saMkSepa thI be prakAranA che. "haiT" te be prakAre A pramANe che. "g mttA ya mArA " paryApaka ane aparyAptaka, "tadeva nA ceriyA" zarIra dvArathI laIne gatyAgatika kArasudhInuM teonuM varNana je pramANe hIndriyajInA prakaraNamAM karyuM che. e ja pramANenuM samajI levuM. paraMtu be Idriya nI apekSAe A tendriya jInA prakaraNamAM je vilakSaNapaNuMjudAI che te batAvatAM sUtrakAra kahe che ke-navAM sarakAranA koseLa tirina pADayA" be IMdriya jIvonI jema A traNaIdriya vALA nI jaghanya avagAhanA AgaLanA asaM. khyAtamAM bhAgapramANanI che. ane tenI utkRSTa avagAhanA traNakAsanI che. ttina "i teone sparza rasanA, (jIbha) ane prANa (nAka) A traNa Idriya hoya che. "ki no daMto muhurta kor giviuMTiyA" temanI sthiti jIvAbhigamasUtra 63 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaghanyathI eka aMtamuhUrtanI hoya che. ane utkRSTathI 49 ogaNa pacAsa rAtadivasanI hoya che. " " avagAhanA Idriya. ane sthitidvAranA kathana sivAya bAkInA je zarIra saMhanana vigere dvAro che. te badhA be iMdriyavALA nA kathana pramANe ja che. A te Indriya jIve "TucA phugAvA" dvigatika ane jAgatika hoya che. kema ke-teo A paryAyamAMthI jyAre nIkaLe che, te tiryaMcagati ane manuSyagati A beja gatimAMthI Avela jIva ja utpanna thAya che tethI temane prayAgatika kahelo che. rittA aaNe nA pattA" A pratyeka zarIrI asaMkhyAta hoya che A pramANe tene Idriya jIvanuM kathana karIne have sUtrakAra A prakaraNane upasaMhAra kare che. ted te "i A rIte teIndriya jInuM A nirUpaNa karyuM che. - have caudriya jIvonuM nirUpaNa karavAmAM Ave che. A saMbaMdhamAM gautamasvAmI prabhune pUche che ke ki & variza'' he bhagavana cauidriya jIvonuM zuM lakSaNa che ? ane tene keTalA bhede kahelA che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke - he gautama ! "23vidyA ane virAM vaLA " cauindriya che aneka prakAranA kahyA che.-"raMgadA" te A pramANe che. "aMdhA, juttithA. nAva nomaTA ", adhikA, patrikA yAvat gamaya kaDA ahiyAM yAvadathI prajJApanA sUtramAM A viSayamAM kahelepATha samajI le ke je pATha saMskRta TakAmAM ApavAmAM Avela che. alpikA, patrikA, makSikA (mAkhI) mazaka-macchara vigere gomeya kITa sudhInA che ke je prajJApanA sUtramAM kahelA che, te badhA caudriya jI che. temAM keTalAka nAmo ghaNAja spaSTa che. ane keTalAka nAme deza-videza thI samajI levA. tathA A pramANenA bIjA paNa je jIve che, te badhAja cauindriya jIve che. badhA cauIndriya jIve -"mAro suviThTha pavnttA" saMkSepathI be prakAranA kahelA che. "sa dA" te A pramANe samajavA "pannattanA , mannattanA ' paryAptaka ane aparyAptaka "rti it mane gAvA ja sarIra guttA" he bhagavana A cauIdriya ane keTalA zarIro hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke - he gautama ! teone "tamAM sattA gharanA?' traNa zarIre hoya che. "teM jeva" te traNa prakAra-audArika zarIra, tejasa ane kAmaNa e pramANenA che. avagAhanA dvAramAM tenA zarIranI avagAhanA jaghanya thI te AMgaLanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANanI che ane utkRSTathI cAra kosa pramANanI che riyA cAri" teonI Idri pazana rasanA, ghANa ane cakSu A pramANe cAra hoya che. te ja kAraNathI teonuM nAma cauIdriya jIva e pramANenuM che. | darzana dvAramAM-teone cakSudarzana ane acakSudarzana A pramANenA be dazane hoya che. sthitiDhAramAM "rSi purA jAsa" teonI sthiti ja ghanyathI eka aMtamaha. nI hoya che ane utkRSTathI teonI sthiti chamAsanI hoya che. "sevaM gadA seriyA nAva saMe govar" A pramANe zarIra, avagAhanA' Idriya, darzana sthiti AkAre nA kathana sivAya bIjA je saMsthAna vigere dvAro che, te badhA pratyeka zarIrI piyata Idriya jenA prakaraNamAM je pramANe pratipAdana karyA che, e ja pramANe A cauIdriyonA prakaraNamAM paNa pratipAdana karI levuM. A pratyeka zarIrI jI asaMkhyAta hoya che. have sUtrakAra A prakaraNane upasaMhAra karatAM kahe che ke -"se naM ra ?" A pramANe A cauIdriya jIvonuM nirUpaNa karyuM che. sU0 19 jIvAbhigamasUtrA 64 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccendriya jIvoM kA nirUpaNa have paMcendriya jIvonuM nirUpaNa karavAmAM Ave che.- " jiM tuM vaMcivA" ItyAdi TIkAW_"je liM vaM rivilA'' he bhagavAna paMcendriya jIvanuM zuM lakSaNa che ? ane tenA keTalA bhede che? A pramANenA gautamasvAmInA praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke--he gautama! "avinA jasfar runttA" paMcendrica jene sparzana. rasanA, prANu cakSu ane kAna A pramANenI pAMca Idriya hoya che, tethI ja teo paMcendriya kahevAya che. tenA cAra prakAro A pramANe che. " ja narayika jI tiriNALiyA" tirya "magar' manuSya jIva ane "revA deva temAM jeo narakAvAsamAM rahe che, te nairayika kahevAya che. jyAMthI ISTaphala saMpAdaka karma nigata thaI gayuM hoya che. tenuM nAma niraya che, A narakAvAsa rUpa niramAM je hoya che. arthAt rahe che, te narayika jIve che. A nairayike badhI rIte kaSTaprada phalenejabhegavanArA hoya che. je ja tiryaMca gatimAM janma dhAraNa kare che, teo tiyaca yoni vALA jIve che. manuSya ane deve prasiddha ja che. AmAM pahelAM narayikenuM nirUpaNa karavAmAM Ave che -"re te nerA " ItyAdi gautamasvAmI prabhune pUche che ke he bhagavAna "re " narayika jIve keTalA prakAranA che ? ane tenA zuM bhede che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke-he gautama ! " zA ravidA guLA" narayika jIva sAta prakAranA kahelA che- "me' te sAtaprakAre A pramANe che.-"tharevma pulavI ne rUpA gAuM re sattama gDhavI jeraphA" ratnaprabhA pRthvI nairayika yAvat adhaHsaptamI pRthavI narayika ahiyAM yAvata zabdathI zarkarA prabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tama prabhA A pRthvInA nArakone saMgraha thayela che. A sAte nArako-"tamAro suvihA var" saMkSepathI be prakAranA kahelA che "saM nahA" te be prakAre A pramANe che. "gjharA 2 apakattA je paryAptaka ane aparyAptaka "hiM ja mate navAd as arrr Grrar" he bhagavAna A nAraka che ne keTalA zarIre kahelA che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke - "jo mA ! at a guttA"he gautama ! teone traNa zarIre kahelA che. "saM gaDhA" te traNa zarIra A pramANe che. "jeTiva, teyA, apa, vaikiya zarIra, taijasa zarIra, ane kArmaNa zarIra, teone bhavapratyayathI vaikriya zarIra hoya che. audArika vigere zarIra hotA nathI. tathA taijasa ane kAzmaNa A be zarIra sarva jIva sAdhAraNa hoya che. tethI te temane paNa hoya che. avagAhanA dvAra saMbaMdhamAM gautamasvAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke -"hiM re navA che madAAi rorgr gumttA'' he bhagavad A jIvone zarIranI avagAhanA keTalI moTI hoya che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke - "joyA! vidA rAjenarvi guttA"he gautama ! temanI zarIrAvagahanA be prakAranI kahelI che. "R " te A pramANenA che. "mavALA ja 3ra3ravA ja eka bhavadhAraNIya zarIravagAhanA ane bIjI uttarakriya zarIravagAhanA je avagAhanA dvArA janma dhAraNa karavAmAM Ave che. te bhavadhAraNIya bhavanA prabhAvathI thavAvALI arthAta utpAda-u5ttinA samaye thavAvALI avagAhanA che. ane uttarakriyanI avagAhanA je bhavAntaranA vairI rU5 nArakane mAravA mATe uttarakALamAM dhAraNa karavAmAM Ave che. te che. A avagAhanA vicitra rUpa hoya che. "tatha if nA sA mavadhArAnA vA ne caMgutra karaNe karuM mA?" bhavadhAraNIya zarIravagAhanA jaghanyathI AgaLanA asaMkhyAta mAM bhAgapramANa jIvAbhigamasUtrA 65 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vALI hoya che. ane joseLa paMca dhanusArUM" utkRSTathI pAMcase dhanuSa pramANavALI hAya che. jaghanya avagAhanA upapAta kALamAM hoya che. ane utkRSTa avagAhanA sAtamI pRthvImAM hoya che. dareka pRthvImAM rahela naiyika vAnI bhavadhAraNIya zarIranI utkRSTa avagAhanAnuM pramANa A pramANe che.-prathama pRthvImAM nairiyakAnI utkRSTa avagAhanA pANA AThe dhanuSa ane cha AMgaLanI hAya che. 1aa bIjI pRthvImAM sADA paMdara dhanuSa ane khAra AMgaLanI hAya che. ArA trIjI pRthvImAM savA ekatrIsa dhanuSanI hAya che. 1aa ceAthI pRthvImAM sADA bAsaTha dhanuSanI hoya che. 4aa pAMcamI pRthvImAM savAsA dhanuSanI hoya che, pa, chaThThI pRthvImAM aDhIsA dhanuSanI hAya che. 6aa ane sAtamI pRthvImAM pAMcasA dhanuSanI hoya che. ke je sUtramAMja kahI che. tathALuM nA lAguttaOviyA sA narUbena anunnasaMghe'mAnaM" uttaravaikriyakI zarIrAvagAhanA jaghanyathI AMgaLanA sa MkhyA tamAM bhAgapramANanI hAya che. asa MkhyAtabhAgapramANa vALI hotI nathI. roseLa pazuRE" ane utkRSTathI sAtamI pRthvImAM A avagAhanA eka hajAra dhanuSa pramANunI hAya che. bAkInI pRthvIyAnA nairAyikAnI uttara vaiyika utkRSTa avagAhanA A pramANe che. pahelI pRthvImAM sADA pAMdara dhanuSa ane khAra AMgaLa bIjI pRthvImAM savA ekatrIsa dhanuSa, trIjI pRthvImAM sADA khAsaTha dhanuSa 3 ceAthI pRthvImAM ekase pacIsa dhanuSa 4, pAMcamI pRthvImAM aDhIsA dhanuSa, pa, ThThImAM pAMcase dhanuSa, 6, ane sAtamI pRthvImAM eka hajAra dhanuSanI nairayakeAnA uttara vaikriya zarIranI utkRSTa avagAhanA hoya che. e vAta sUtramAM ja kahI che. taittinmaMte ! nIvAna sarIrA ni saMdhacaLI vaLattA'' he bhagavan te nAraka jIveAnA zarIra kayA sahanana vALA hAya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-noyamA ! indre saMghacaLAnuM asaMdhavanI" he gautama ! nAraka jIveAnA zarIra cha sahananAmAMthI kAI paNa saMhanana vALA hAtA nathI. arthAt tenA zarIra sahanana rahita hoya che. tenA zarIra sahanana vinAnA hovAnuM kAraNa e ke teemAM hADakA hAtA nathI. eja vAta navadI' A sUtrAMza dvArA pragaTa karavAmAM AvI che. nava chi'' temAM zirAo aTale ke nADIyeApaNa hotI nathI, "ne vajjA' temAM snAyuo-hADakAne AMdhavAvALI nADIye paNa hAtI nathI tethI beva saMghathaLasthi" teonA zarIza ne sahanana vinAnA kahela che. kahevAnuM tAtpa e che ke--asthiyA-hADakAnA samUhanuM nAmaja sahanana che. paraMtu te badhA nAraka jIvAne hAtA nathI. teja kAraNathI tene asahanana vALA kahyA che. mukhya vRttithI asthiyA-hADakAnA nicaya-samUha rUpa saMhanana heAya che. tepaNa pahelAM eka Indriya vALA jIvAne sevA saMhanana vALA ja kahyA che, te audArika zarIranA saMbadhanA sad bhAvathI kahela che. tethI teomAM saMhananapaNu aupacArika ja che. vAstavika nathI. tathA prajJApanA jIvAbhigamasUtra 99 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra vigeremAM je devene A saMhanana vALA kahelA che, te paNa gauNa vRttithI ja kahelA che. tenuM kAraNa e che ke-A manuSya lekamAM vA 4Sabha, nArAca saMhanana vALA cakravarti vigerenI je zakti hoya che. te saghaLA zeSa manuSyonI apekSAthI asAdhAraNa hoya che. paraMtu teonI apekSAthI paNa parvatane ukhADavArUpa adhika zakti devonI hoya che. tema sAMbhaLavAmAM Ave che. te paNa teone zrama thatuM nathI tethI vajI sahanananI samAnatA ne laIne de ne vaja saMhananI-vA saMhanana vALA kahelA che. vAstavika rIte teo saMhanana vALA hotA nathI. kema ke zAstramAM asthinicaya-hADakAnA samUhane ja saMvanana kahela che. nArakane paNa hADakA vigerenA abhAvathI saMhanane abhAva hoya che. ahiyAM evuM kahevuM joIe ke- saMhanana nA abhAvamAM zarIra ba dha kevIrIte thaI zake che ? kema ke upabheganA AvavAthI ja zarIrane vyavahAra thAya che. A praznanane uttara ApatAM prabhu kahe che ke temAM koI paNa doSa nathI, tathAvidha-tevA prakAranA pudgalaraka dhonI jema zarIrane baMdha thaI ja jAya che. tethI sUtrakAra kahe che ke "je purADhA, udA, metA, maghA , aNumAM, gamaguru, amAmA" je pudagale aniSTa che, eTale ke mananI IcchAnI bahAra che. akAnta che. eTale ke sehAmaNuM nathI, akamanIya che. eTale ke atyaMta azubha varNa vALA che. ane tethIja apriya che. eTale ke-dekhatAM ja je priyabuddhi janaka nathI. azubharasa gaMdha sparza vALa che. manojJa che. manane AnaMdadAyaka nathI paraMtu vipAka kALamAM duHkha utpanna karAvanArA che. amaneDama che - eTale ke-jaMtuone upabhoga mATe je koI paNa vakhate teonA manane rUcikara nathI. evA te pudgale "sesi vaMdhAvattA nimaMti'' e nAraka jIvonA zarIranA sa ghAtarUpathI arthAt tevA prakAranA zarIranI pariNatinA rUpamAM pariNAmane prApta thaI jAya che. A rIte teone zarIra baMdha thaI jAya che A saMhananadvAra samApta. have saMsthAna dvAranuM kathana karavAmAM Ave che -temAM gautama svAmI prabhune pUche che ke -"septi mare ! navA nIranA vidizA gharanA" he bhagavana A nArakanA zarIra kevA saMsthAna vALA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke - "jo mA ! suvi vvmttA" he gautama ! nArakonA zarIra be prakAranA kahevAmAM AvelA che. " TET" te A pramANe che. "mAdhAja kattaviyA " eka bhavadhAraNIya zarIra ane bIjuM uttara vaikriya zarIra temAM je bane te mAdhAnikA" je bhavadhAraNIya zarIra che, "te phuTiyA" te badhA haMDaka saMsthAna vALA hoya che. kemake-te nArakanuM A bhava dhAraNIya zarIra svabhAvathI ja te pakSInA zarIra jevuM hoya che, ke jenI banne pAMkho bilakula mULamAMthI ukhADI levAmAM AvI hoya. temaja grIvA roma vigere jenA zarIramAMthI kahADInAkhavAmAM AvelA hoya evA pakSi jovAmAM jema atyanta bibhatsa-kharAba bihAmaNA lAge che, te ja pramANe A nArakIyo paNa zarIrathI evA ja bIhAmaNuM dekhAya che. teonA zarIranI racanA A saMsthAnamAM bilakula beDoLa hoya che. tathA je " divA re jIvAbhigamasUtra 67 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi hRdiyA punattA" uttarakriya zarIravALA hoya che, te paNa haMDaka saMsthAnavALA ja hoya che. je ke-uttara vikraya zarIranI jyAre teo vikrvaNA kare che, tyAre teo eve ja vicAra kare che ke-ame zubha vikiyA ja karIzuM. paraMtu atyaMta tathAvidha azubha nAma karmanA udayathI teonA A zarIranI atyaMta azubhatara vikiyA ja hoya che. tethI teo paNa huDaka saMsthAnavALa hoya che. saMsthAnadvAra samApta pAMcamA kaSAyadvAranuM kathana karatAM prabhu kahe che ke -"tAra nANA" nArakone kodha, mAna, mAyA, ane lobha A cAra kaSA ja hoya che. kaSAyadvAra samApta thayuM saMjJAkAra-"vattAna sAma" A nArakane AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha A cAra saMjJAo hoya che. saMjJAdvAra samApta. sAtamuM leNyAdvAra-tidina terasa" nArakajIvone kRNa, nIla ane kApata A traNa ja vezyAo hoya che. temAM AdinI je ratnaprabhA ane zarkarAmabhA pRthivIve che, tyAM kApotalezyA hoya che trIjI nAraka pRthvImAM keTalAka nArakAvAsamAM kApatalezyA hoya che. ane keTalAkamAM nIlezyA hoya che. cothI nAraka pRthvImAM nIlalezyA hoya che. pAMcamI pRthvImAM keTalAka narakAvAsomAM nIlalezyA hoya che. ane keTalAka narakAvAsamAM kRSNalezyA hoya che. chaThThI tamA nAmanI nArakapRthvImAM kRSNa lezyA hoya che ane sAtamI nAraka pRthvImAM parama kRSNa lazyA hoya che. vyAkhyAprajJaptimAM kahyuM che ke -"lAlA voDu tarUNa mItivA nIjhi" 23thI" ItyAdi. lezyAdvAra samApta AThamuM IndriyadvAra-"citriA " A nArakane sparzana, rasanA, ghANa. cakSu, ane kaNa A pAMca Indriya hoya che. IndriyadvAra samApta sadhAradvA-"rAri namughAthA aDhiA " nArakane AdinA cAra samudraghAte hoya che. tenA nAmo A pramANe che. vedanA samudughAta 1 kaSAya samuddaghAta 2 mAraNAnika samadughAtaka ane vikriyasamudughAta 4, samudraghAta dvAra samApta. dasamuM saMkSidvAra-"nniti maNanA vi" te nArAjI saMjJI paNa hoya che, ane asaMjJI paNa hoya che. temAM jeo garbhaja chamAMthI marIne nArakI thayela hoya che, teo saMzI kahevAya che. ane jeo samUchana jIthI AvIne utpanna thAya che, teo asaMzI kahevAya che. A asaMjJIjI ratnaprabhA pRthavImAM ja utpanna thAya che. tenI AgaLanA bIjA narakamAM utpanna thatA nathI. joke Azaya vinA je azubha dAruNa kiyA paNa hoya che, tene vipAka mAtra evA phaLavALe ja hoya che. arthAta ratnaprabhA pRthvI paya taja laI jIvAbhigamasUtra 68 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javAvALA hoya che. tenAthI AgaLa nahIM kahyuM che ke - "sAni vahu gharma, sTAra che saMjJIdvAra samApta che agiyAramuM vedakAra -" " nArakajI kevaLa napuMsaka vedavALA ja hoya che. paraSada ane strIvedavALA hotA nathI. vedadvAra samApta ! - bAramuM paryAptidvAra-- " g to cha magsjhatI A nAraka chaparyAptivALA ane cha aparyAtivALA hoya che. paryAptidvAra samApta, teramuM daSTidvAra-ttivi vidI" A nAraka che ne traNa prakAranI dRSTio hoya che, jema ke eka samyagadaSTi, bIjI mithyAdaSTi, bane trIjI mizradaSTi kahevAnuM tAtparya e che ke-nAraka che samyagadaSTivALA paNa hoya che. mithyAdaSTivALA paNa hoya che. ane mizraSTivALA paNa hoya che. daSTidvAra samApta, caudamuM darzana dvAra--"sirina haMsaLa" A nAraka jIvone traNa darzana hoya che. te traNa dazane A pramANe che. cakSudarzana 1, acakSudazana. 2 ane avadhidarzanaka, dezanadvAra samApta. paMdaramuM jJAna dvArA sigaranA vi' te naraka jIve jJAnI paNa hoya che, ane ajJAnI paNa hoya che. je nA te niyama tinA' je nAraka che jJAnI hoya che, te niyamathI traNa jJAna vALA hoya che. te kaDhA" te A pramANe che. "minivodira nALI' Abhinibadhika jJAna 1 "punALa' zrutajJAna "divALI' avadhijJAna ArIte A nArako traNa jJAnavALA hoya che. "karanALo te sugaranAra' athenA uttaranALI" je AmA ajJAnI hoya che temAM kaI kaI be ajJAnavALA hoya che, ane kaI koI traNa ajJAnavALA hoya che. ane phuganALI te niyama maganALI sugaranALI " je nArake be prakAranA ajJAnavALA hoya che. teo niyamathI mati ajJAnavALA ane kRtAjJAnavALA hoya che. ane je nArake traNa ajJAnavALA hoya che teo niyamathI mati ajJAnavALA zrata ajJAnavALA ane vibhaMga jJAnavALA hoya che kahevAnuM tAtparya e che ke-je nArake asaMsI hoya che. teo aparyAptAvasthAmAM be ajJAnavALA hoya che. kema ke-asaMziyamAMthI AvIne utpanna thavAvALA je nAraka hoya che, teone tathAvidha bedhanI mahattAthI aparyAptAvasthAmAM avyakta avadhinI paNa prApti thati nathI. tethI teo aparyAptAvasthAmAM be ajJAnavALA kahelA che. ane paryAptAvasthAmAM asaMjJI traNa ajJAnavALA hoya che, saMsI nArakI te paryApta ane aparyApta bane avasthAmAM traNa apAnavALA ja hoya che. zAnadvAra samApta. soLamuM gadvAra-uttarade kone nAraka jIvene traNa prakArane vega hoya che. jema ke-mane yoga, vacanaga ane kAga, gadvAra samApta. jIvAbhigamasUtra 69 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattama' upayeAgadvAra--viDhe thotte' nAraka jIvAne sAkAra upayAga ane anAkAra upayAga A e prakAranA upayAga hoya che. upayAgadvAra samApta, aDhAramu` AhAradvAra--"Itti AdAtte" nAraka jIvAnA AhAra chadizAomAMthI AvelA pudgala dravyAnA hAya che. kemake nAraka jIvAnuM avasthAna-raheThANa leAkanI madhyamAM hAya che. tethI leAka niSkuTarUpa pratibaMdhakanA abhAva rahe che. tethI tee cha dizAomAMthI AvelA pudgalA ne AhAra kare che. 'bosanuM DALa paTTuccuM' prAyaH kAraNu nA Azraya karIne tee vaLojAhArUM nAva mAmAdA'ti' vaNa thI kALAvaNuM vALA pudgalA nA AhAra kare che, ahiyAM yAvat zabdathI prajJApanA sUtranA aThayAvIsamAM AhAra padmanA pahelA uddezAnA pATha grahaNa karavA joI e. ke je pATha TIkAmAM ApavAmAM Avela che. tenA anAraka jIva va`thI kALA ane nIla vaNu ema e vaNavALA AhArapudgale grahaNa kare che. eja rIte gandhanI apekSAthI durabhIgadha-eTale ke durgaM dhavALA, rasanI apekSAthI tIkhA, kaDavA sparzanI apekSAthI karkaza, gurU zIta ane rUkSa A cAra prakAranA sparzIvALA AhArapunlRgale grahaNa kare che. te grahaNa karelA AhAra pudgalAmAM junA va, gaMdha rasa ane sparzanA guNa hAya che. temane khIjA piraNAma vALA banAvIne eTaleke dUra karIne pirazita karIne ane tenA vidhvaMsa nAza karIne temAM bIjA apUrva va Nu, gadha guNa, rasaguNa, ane spaza guNAne utpanna karIne potAnA zarIramAM avagAhita evA AhAra pudUMgalAnA saprakArathI AhAra kare che. !! AhAradvAra samApta !! mAgaNIsamu upapAtadvAra-'jIvavAe tithimanudito' nAraka jIvAnA upa pAta tiya 'cAmAMthI ane manuSyamAMthI hAya che. arthAt pa'cendriya paryApta ti``ca manuSya mAMthI tA hoya che. paraMtu asaMkhyAta varSanI AyuSyavALA, tiya ca manuSyAmAMthI thatA nathI. // upapAta dvAra samAsa ! vIsamu' sthitidvAra- Tirpha naneLa TUlavAsannatlRlA' nAraka jIvAnI sthiti jaghanyathI dasahajAra varSanI hoya che ane utkRSTathI''jJAnendra tettIya jJAnovamAOM' tetrIsa sAgara - pamanI hAya che. II sthitidvAra samAsa !! ekavIsamu' samavahatadvAra--'duvidyA maitti' A nAraka jIvA mAraNAntika samudghAtathI samavadyuta-thaIne paNa mare che. ane asamahata thaI ne paNa mare che. arthAt samuddhAt karIne paNa mare che. ane samuddhAt karyA vinApaNa mare che, bAvIsamuM uddhRttanA (cyavana) dvAra--vaTTA mALiyavI prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkrAMtikapadamAM nArAnI uddatanA je rIte kahela che, eja pramANe te ahiyAM paNa samajI levI. kahevAnuM tAtpaya' e che ke nAraka paryAyathI nIkaLI te jIva asakhyAta vanI AyuSyavALA, tiya``ca ane manuSyane cheDIne saMjJI pacendriya tiyaca ane manuSyAmAM jIvAbhigamasUtra 70 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja utpanna thAya che. "nava saM melu parise' paraMtu saMmUchima manuSyamAM utpanna thavAne niSedha che. arthAta saMmUchiemAM nAraka utpanna thatA nathI. che udvartana-vanadvAra samApta !! gatyAgatikAra-"sumA phugAnagar" tiryaMca ane manuSyomAM ja nAraka jIvonI utpattI thAya che tethI teo dvigatika-be gativALA kahevAya che tathA A nAraka ja tiryaMca ane manuSyamAMthI ja AvIne janma dhAraNa kare che tethI teo dvayAgatika-be gatithI AvavAvALA kahevAya che. "ifettA aiar guttA samaUTSaNo" he zramaNa ! AyuSyan ! pratyeka zarIra asaMkhyAta kahelA che. have prakaraNArthano upasaMhAra karatAM sUtrakAra kahe che "nea" A rIte A nArakanA saMbaMdhamAM zarIra vigere dvAranA saMbaMdhamAM vivecana karyuM che. sUi 20 || samUrchAima jalacarAdi tiryaka paccendriya jIvoM kA nirUpaNa nArakanuM varNana karIne have sUtrakAra paMcenidraya tiryaMconA saMbaMdhamAM kathana kare che che.-re jiM te uciyitiriyaasopiyA" ItyAdi TIkAtha-bare ja te varitarikaajhoLA" he bhagavana paMcendriya tiryanuM zuM lakSaNa che.? ane tenA keTalA bhede che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke - caMtijinonA suvidA guttA" he gautama ! paMcendriya tiryaMca java be prakAranA kahelA . che "te dA" te be prakAre A pramANe che-"kurijhamaciMtiratirijanonA , jamavati ciMdriti#igoLiyA " saMmUrNima paMcendriya tiryaya penika ane garbhavyutkAntika paMcendriya tiryAnika. mAtA pitAnA saMyoga vinAja je prANinI utpattI thAya che, te saMmUcchima kahevAya che A saMmUcchimathI je jIva utpanna thAya che. teo saMmUrNima kahevAya che. evA saMmUriSThama je paMcendriya tiya ca nike che. teo saMmUrNimapaMcendriyatiyaMgyAnika che. tathA mAtApitAnA saMyegathI jemanI utpatti thAya che, teo garbhavyutkAntika kahevAya che jeo garbhavyutkrAMtika paMcendriya tiyaya nika jIve che, teo garbhavyakrAMtika paMcendriya tiryaMca yonika kahevAya che. je di saM saMkurijhamaifvinirivAjorLA" he bhagavana saMmUrchAima paMcendriya tiryanika jIva keTalA prakAranA kahelA che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-"HErijhamadharAttijanonA uttaravaha guttA" he gautama ! saMmUrchAima paMcendriya tiryaMca nikajIva traNa prakAranA kahayA che. "R na' te traNa prakAre A pramANe che"gaDhavA, tha , davA" jalacara, thalacara, ane khecara, je jIvo pANImAM cAle che. teo jalacara kahevAya che. jema ke-mAchalA vigere sthalamAM eTale ke jamIna para je ja cAle che. teo sthalacara kahevAya che jema ke -gAya, bheMsa vigere, tathA AkAzamAM je cho cAle che. teo khecara jIvo kahevAya che. jema ke-kabUtara vigere pakSI. autamasvAmI pUche che ke -"R fuM taM " he bhagavana jalacara jI nAM zuM lakSaNe che ? ane tenA bhede keTalA kahelA che. A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke - "paMcavaTA guLatA" he gautama ! jalayara jIve pAMca prakAranA kahyA che, " TdA' te pAMca prakAre A pramANe che. "marachA, chama, mArA, jAdA suMdumAra ' jIvAbhigamasUtra 71 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ masya, kacchapa (kAcabA) makara-maghara grAha ane siMsmAraka "se I saM madajhA' he bhaga. vAna pAMca prakAranA jalacara paikI monA keTalA prakAra nA bhede kahelA che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke "gvaM ghavoravin nAva re saM kuMkumarr'' prajJApanA sUtranA helA padamAM je prakArathI matsya, mAchalA. karachapA-kAcabA, maghara cAha ane zizamAMronA bhede kahyA che, e ja pramANe te pAMce prakAranA jalacaronA bhedo ahiyAM kahevA joIe. bhAva" yAvata "se naM kuMkumAra" A pada sudhInA jalacare grahaNa karavA.te prajJApanA sUtranuM prakaraNa saMskRta TIkAmAM Apela che. "cha" A padane artha A pramANe che. matsya aneka prakAranA kahelA che. jema ke-snigdha matsya-avala mAsya jugamasya, vijajhaDimamasya, halita matsya, magarImasya, rohitamasya, halIsAgaramasya, gAgarA vaTA, vaTakara gabhayamasya, timi tathA timiMgalamasya, kakamasya, taMdulamasya, kaNikkamasya sAlisvastikamasya patAkAmasyA patAkAtipatAkAmasya, A badhA ma nuM svarUpa ane nAme lekavyavahArathI ja samajI levA. - je vAvane tacurrer" tathA bIjA paNa je A mAchalAonI jevA hoya agara A mothI judA prakAranA hoya, te badhAja masteja che. tema samajavuM. A masyAnuM varNana purUM thayuM have gautamasvAmI kAcabAonA bheda jANavAnI IcchAthI tenA saMbaMdhamAM prabhune pUche che ke - he bhagavana ka75-kAcabA keTalA prakAranA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke- kAcabAo asthi karachapa ane mAMsachapa erIte be prakAranA hoya che, A kAcabAonuM kathana pUrNa thayuM. pharIthI gautamasvAmI "grAha' nA saMbaMdhamAM prabhune pUche che, ke he bhagavana grAha keTalA prakAranA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-grAha, dilISTaka, maja pulaka, ane sImAkAra A pramANe pAMca prakAranA hoya che. zAhanuM varNana purUM thayuM. pharIthI gautamasvAmI prabhune pUche che ke -maghare keTalA prakAranA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke -he gautama ! maghare seMDazuMDA maghara ane mallu maghara e pramANenA be bhedavALA hoya che A magharanuM varNana thayuM. have gautamasvAmI sisumArenA saMbaMdhamAM prabhu ne pUche che ke - he bhagavana siMsumAra keTalA prakAranA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke- he gautama ! siMsamAra ekAkAra-ekaja prakAranA hoya che. "A hiMsumAranuM kathana thayuM." jIvAbhigamasUtra 72. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A badhA jalacara saMmUchima paMcendriya tiyAnika jIvenuM varNana prajJApanA sUtranA prajJApanA nAmanA pahelA padamAM savistara Apela che je prajJA panA sUtrane pATha saMskRta TIkAmAM Ape che, te temAMthI samajI levuM. "je ghAvane A prakAranA bIjA paNa je jalacara jIve che, "te samAgo suvidA g=narA' A badhA matsya vigere jalacara saMkSepathI be prakAranA hoya che. "saM gadA' te be prakAro A pramANe che.-- "jJattA ja bannattA " eka paryAptaka ane bIjo a5yosaka. have jalacara saMmUchima paMcendriya tiryAnike nA zarIra vigere dvAronuM kathana karavAmAM Ave che -"sesi i mare ! navAI varU sarI paumar" he bhagavan te jala cara saMmUrNima paMcendriya tiryaMcenika jIvanA keTalA zarIro kahelA che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke -"noramA ! to zarIra gunttA" he gautama! jalacaronA traNa zarIro kahelA che "huM kada je A pramANe che. "morfDha, tevA #Amag" dArika, tejasa, ane kArpaNa "rAjA" A jalacara jIvonA zarIrenI avagAhanA "garaje aMgurjara prasaMgamA" jaghanyathI eka AMgaLanA asaMkhyAta bhAga pramANanI kahI che. ane "3Are gocarara '' utkRSTathI eka hajAra jana pramANanI hoya che. "varaMag" teo sevA saMhananavALA hoya che. " daMdi ' teonA zarIra haMDaka saMsthAnavALA hoya che. "cAri vAva" teone krodha, mAna, mAyA ane lAbha e cAra kaSAye hoya che. "Hvorgo cattAkara' teone AhAra, bhaya, maithuna, ane parigraha e cAra saMjJAo hoya che. "seearo paMca" teone kRSNa, nIla, kApita, tejasa, ane padma be pAMca prakAranI vezyAo hoya che. huMkA utta" teone pAMca Idriyo hoya che. sparzana, rasanA, ghANa (nAka) netra, ane zrotra. (kAna) e pAMca ja Idriyo hoya che. "sudhArA sini' A jalacara saMmUviMchama jIvone vedanA, kaSAya, ane mAraNAnika A traNa samuddaghAte hoya che. 'sanI asaranI" teo saMsI hotA nathI paNa asaMjJI hoya che. asaMjJI hovAnA kAraNe teonuM saMmUrima pANuM chekemake saMmUrichama jIvene mana hotuM nathI. " jankA' teo badhA napuMsaka divALA ja hoya che. teo strIvedavALA ane purUSa divALA hotA nathI. "qnnattama mAnnI paM' A jalacara saMmUchima jIvone pAMca paryAptiyo ane pAMca aparyApti hoya che. teone mana paryAptine abhAva hoya che "ro riTTI' A jalacara saMmUchima jIva samyagdaSTi vALA paNa hoya che. ane mithyAdaSTivALA paNa hoya che "ao raMNaorr? teone cakSudarzana ane acakSudarzana e pramANe nA be dazana hoya che. " " matijJAna, ane zrutajJAna e pramANenA be jJAna temane hoya che. roganA temane mati ajJAna ane thatAjJAna e rIte be ajJAna hoya che. 'suvize no' temane kAyayoga ane vacanayoga e pramANenA be pega hoya che. vi vavano' teo sAkAra upayoga ane anAkAra upaga e pramANe nA be upa jIvAbhigamasUtra 73 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gavALa hoya che. "jhAdAje chahi teone AhAra chadizAo mAMthI AvelA pugala dravyo ne hoya che. kema ke teo lekanI madhyamAM rahe che. "ghavAgo tithimajurase. ti" tiryaMca ane manuSyomAMthI AvelA jIvo A jalacaremAM utpanna thAya che. "no reriMto no joruuf" teomAM devomAMthI ane narayikamAMthI AvelA jI utpanna thatA nathI. "ttiuifhUMto mahenatANAvajor' jeo tiyacomAMthI Ave che teo asaMkhyAtavarSAyuSka tiryaMcomAMthI AvelA che ahiMyAM utpanna thatA nathI. 'navaamadaMtAlIvAlAvAsAvato majurardita eja pramANe je manu mAM thI AvelA chamAMthI teone upapAta-utpatti thAya to te akarmabhUmija aMtaradvIpanA manuSya ke jeo asaMkhyAtavarSanI AyuSyavALA hoya che. temAMthI thatI nathI. "ki karadi caMdutta' A jalacara saMmUchima jIvonI sthiti jaghanyathI eka aMtamuhUrtanI hoya che. ane " 3 gaoDI' utkRSTathI eka pUrva koTinI hoya che. "jAti samughari phuvA mata A jalacara saMmUrNima jIvo mAraNAtika samuddaghAtathI samAvahata-arthAt samuddaghAta karIne paNa mare che, ane mAraNAnika samughAtathI asamavahata AghAta prAptakaryA vinA paNa mare che. 'maitAM kadAdittA e" jalacara saMmUcchima jIva jalacara paryAya ne choDI ne kayAM utpanna thAya che ? zuM teo nairayikomAM utpanna thAya che ? athavA tiryAnikamAM utpanna thAya che ? athavA manuSyomAM utpanna thAya che ? athavA devAmAM utpanna thAya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke - he gautama ! A saMmachima jalacara jIva marIne "nairses a nairayikamAM paNa utpanna thAya che. tivivinofrogra' tiryAnikomAM paNa utpanna thAya che. "magg tti manuSyamAM paNa utpanna thAya che. revi" devAmAM paNa utpanna thAya che. A saMmUrchAima jalacara jIvo jalacaranI paryAyane choDIne je narakamAM utpanna thAya che, te virANu nathacure' tyAM teo ratnaprabhA nAmanA pahelA narakamAM ja utpanna thAya che. anya bIjI vigere narakamAM utpanna thatA nathI. arthAta asaMjJI jIva prathama naraka sudhI ja jaI zake che eja vAta "serey ofhado' A sUtradvArA pragaTa karI che. A rIte ratnaprabhA zivAyanA narakamAM teone utpAda-utpatti thatA nathI. "siriyag ag vi vavavanaMti' tiyacanikomAM badhA ja prakAranA tiyAmAM utpanna thAya che. tiryamAM kayAMya paNa utpanna thavAne niSedha karela nathI. tethI teo saghaLA tiryamAM utpana thAya che "kAvAsAku vi saMkhyAtavarSanI AyuSyavALA tiyacomAM paNa utpanna thAya che. "gaNejhavAnarug vi' asaMkhyAta varSanI AyuSyavALA tiyAmAM paNa utpanna thAya che. "23cquhu vi" catuSpadomAM paNa utpanna thAya che. "javIku vi" pakSImAM paNa utpanna thAya che. "magg sahu rAmaminu saghaLA karmabhUminA manuSyamAM utpanna thAya che. "no avamabhUmiug" A jalacara saMmUpicchama jIva akarma bhUminA manuSyomAM utpanna thatA nathI "aMtIvANu vi' aMtaradvIpaja manuSyomAM teo utpanna thAya che. cAhe te teo saMkhyAta varSanI AyuSyavALA hoya ke asaM. khyAta varSanI AyuSyavALA hoya teja vAta batAvatAM sUtrakAra kahe che ke-"saMvinavAsa jIvAbhigamasUtra 74 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuvattu vi' saMkhyAta vaSa~nI AyuSyavALA manuSyomAM paNa teo utpanna thAya che. "garsalekhtavAsAghu vi" asakhyAta vanI AyuSyavALA manuSyomAM paNa te utpana thAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke--jo manuSyamAM utpanna thAya che, te kevaLa tee aka bhUminA manuSyane cheDIne badhAja manuSyeAmAM utpanna thAya che. revattu khAva vALamatA' jo teo jalacara samU`ima jIva devAmAM utpanna thAya che, te tee bhavanavAsI devAmAM ane vAnavyaMtara devezamAM utpanna thAya che te zivAya nA khIjA devezamAM thaI zakatA nathI kema ke--tyAM asajJI Ayune abhAva che. gatyAgatidvAramAM A jalacara sa`mUrcchima jIva caturttiA:' cAre gatiyeAmAM jaI zake che arthAt tiya cagatimAM jaI zake che, narakagatimAM paNa jai zake che, manuSya gatimAM paNa jaI zake che. ane devagatimAM paNa jaI zake che. tathA teo 'dudghAtijJA' teonuM Agamana tiya ca ane manuSya e egati mAMthIja hAya che, arthAt e be mAMthI AvIne jalacara sa'mUIima paNAthI utpanna thAya che. tethI te hrayAgatika kahevAya che. "parittA asaMghejJA paLajJA' ahiyAM pratyeka zarIrI-asaMkhyAta kahyA che. he zramaNa AyuSmana 'A tuM nacaraNamuSThimAM tivijJA' A pramANe A jalacara saMsmUcchimAM pacendriya tiya caiAnika vAnA bheda prabheda sAthe zarIrAdi dvArAnu nirUpaNa karyuM che. prasU. 21 sampUrcchima sthalacara paccendriya jIvoM kA nirUpaNa sthalacara catuSpadAdi paccendriya tiryaMgyonikoM kA nirUpaNa have sUtrakAra sa`sUcchi''ma sthalacara pAMcendriya tiya cayAniketu nirUpaNa karatA nIce pramANenuM sUtra kahe che-te ita thai saMzcimiiiinayalanobiyA' ityAdi TIkAne tuM thalayara saMmucchimapaMcidiyatirikkhajoNiyA' he bhagavana sthalacara saMbhUmi pacendriya tiryaMgyAnika jIvA keTalA prakAranA kahyA che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-'dhasaMiiciyitivijJoLiyA tuvidA paLattA' he gautama ! sthalacara samUcchima poMcendriya tiya caiAnika jIva e prakAranA kahelA che. OM nA'' te che prakAra A pramANe che.---'cavathaya saMmuSTijIma/cayitikila noLiyA' catuSpada-sthalacara sa`mUoi Mma poMcendriya tiryaMgyAnika jIva ane 'vruttva ghaTa jIvAbhigamasUtra 75 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ casaMmucchima citriyatiriyaloLiyA' parisapa sthalacara "mUrchimAM pacendriya tiya jyeAnika jIva A catuSpada ane parisa` nA bhedathI sthalacara pacendriya tiryaMcaiAnika jIva e prakAranA kahyA che. te di saM thaccaracasaMmuSTibhrama citivijJoLiyA' 'he bhagavan syalacara catuSpada sa'mUrcchima paMcendriya tihu~ca jIvA nA keTalA bhedo kahelA che ? A prazna nA uttaramAM prabhu kahe che ke--thathacavavAMmuddhimAMciniryAtaNi goLiyA carnA naLannA De gautama ! sthalacara catuSpada sama~kima paMcendriya tiya - caiAnika jIvA cAra prakAranA kahelA che. taeN naTM" te cAra prakArA A pramANe che. [ juDA, hujurA, maMdivacA, saLIyA nAya' eka kharI vALA, e kharIvALA, gaMDIpada ane sanakhapada, ahiyAM yAvata padathI prajJApanA sUtranA A prakaraNa ne lagatA pATha sagrahIta thayela che. tethI prajJApanA sUtranA pahelA padamAM catuSpada sthalacara jIvA nA bhedo jerIte vaNu vavAmAM AvelA che. eja pramANe te badhA bhedo ahiMyAM samajI levA. A prajJApanA sUtranuM' prakaraNa saMskRta TIkAmAM ApavAmAM Avela che. tenA artha A pramANe che.-teemAM jene eka kharI hAya che, teo eka kharIvALA jAnavara kahevAya che. jema ke gheADA vigere eka kharIvALA hoya che. jeAne e kharI hoya che. te e kharIce vALA jAnavara kahevAya che. jema ke--gAya, bheMsa, uMTa, vigere. jenA paga gaDI--eTale ke seAnI nI eraNa jevA gALa AkAranA hAya che, teo gaMDIpada jAnavara kahevAya che. jema ke hAthI vigere che. tathA jenA paga lAMmA lAMkhA nakhavALA hAya che, te sanakhapada jAnavara kahevAya che, jema ke--siMhu, vAgha vigere. sUtramAM sanakhapada jAnavareAmAM dvIpaka--dIpaDA citraka vigere kahyA che. A badhA jaMgalamAM rahenArA jaMgalI jAnavarA che. tathA A upara kahyA zivAyanA je khIjA jAnavarA che. te leAka vyavahAra thI samajI levA, tathA ne yavane tadapa' Aja pramANe bIjA paNa je ekapuravALA jAnavara hAya ke jeo A upara gaNAvelA ekapura jAnavarAnI jevAja hAya tathA teothI jUdA prakAra nA hoya paNa eka kharavALA hoya tA te paNa eka khuravALA jAnavareAnI jemaja catuSpadomAMja samAvI levA joie. te samAsago duvidyA vaLajJA'A eka khurAdi pazuo sakSepathI me prakAranA kahelA che. tuM nA' te be prakAro A pramANe nA samajavA.--'paTMttA ya apanna tAruM eka paryAptaka ane bIjo aparyAptaka have tenA zarIra vigere dvArAnu kathana karavA mATe sUtrakAra kahe che ke--to sarInA' tene traNa prakAranA zarIrA hoya che. te audArika, tejasa, ane kANu e jIvAbhigamasUtra 79 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANenA traNa zarIre samajavA. "onA aMguraNa gaNana mAna teonI avagAhanA jaghanyathI eka AgaLanA asaMkhyAta bhAga pramANanI hoya che. ane '3 nArApura utkarSathI saMmUchima catuSpada sthalacara jIvonI avagAhanA gabhUti prathakRtva arthAta e kegAuthI laIne nava gAvasudhInI hoya che. "ki kavi saMto datta teonI sthiti (AyuSyakALa) jaghanyathI eka aMtarmuhUrtanI hoya che, ane koseLe ra3raNIvArasadRsArUM' uSTakRSTasthiti (AyuSya kALa) coryAsI hajAravarSa sudhInI hoya che. are nA nAnA A sthana zivAya eTale ke avagAhanA ane sthiti dvAranA kathana zivAya bAkInA zarIra vigere saghaLA dvArA te cyavana dvArA paryata jalacara saMmUricchama paMcendriya tiryAnikenA prakaraNamAM je pramANe kahela che, eja pramANe ahiyAM paNa samajI levA A catuSpado "rAjA sumanadayA' cAra gativALA ane be AgativALA eTale ke-cAra gatimAMjavAvALA ane be gatithI AvavA vALA hoya che. have zarIra vigere saghaLA dvAronuM kathana karavAmAM Ave che. zarIra dvAramAM-teonA zarIra audArika, tejasa, ane kAmaNa A traNa prakAranA hoya che. 1, avagAhanA dvAramAMvilakSaNa paNuM hoya che. te A pramANe che. saMmUrNima sthalacara catuSpadonI avagAhanA jaghanyathI AgaLanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa vALI hoya che ane utkRSTa avagAhanA gabhUta pRthaphatva arthAta dvigabhUta-be gAuthI laIne navagacUta nava gAusudhInI hAya che. 2, saMhanana dvAramAM teone sevA saMhanana hoya che. 3, saMsthAna dvAramAM teonA zarIra haMDa saMsthAna vALA hoya che. 4, kaSAya dvAramAM teone krodha, mAna, mAyA, ane lobha A cAra kaSAye hoya che. 5, saMjJAdvAramAM A saMmUrNima sthalacarene AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha A cAra saMjJAo hoya che. 6, leNyAdvAramAM teone kRSNa, nIla. kApata e pramANenI traNa lezyAo hoya che. 7, iMdriyadvAramAM teone sparzana, zrautra-cakSu prANa rasanA A pAMca prakAra nI Idriyo hoya che. 8, samughAta dvAramAM A saMmUriSThama catuSpadone vedanA, kaSAya, ane mAraNAnika etraNa samudaghAte hoya che. 9, saMjJAdvAramAM teo saMjJI hotA nathI. paraMtu asaMjJI hoya che. kema ke teone manahotuM nathI. 10' vedadvAramAM teo niyamathI napu. saka vedavALA ja hoya che 11, paryAsiddhAramAM teo pAMca pati vALA ane pAMca aparyAmi vALA hoya che. 12. daSTidvAramAM A catuSpade samyagadaSTivALA paNa hoya che ane mithyAdaSTinALA paNa hoya che. 13, dazadvAramAM-teone cakSudarzana ane acakSudarzana ema be dazana hoya che. 14, jJAnadvAramAMteone matijJAna ane zrutajJAna e be jJAna hoya che. ane ajJAnamAM teone mati ajJAna ane zrata ajJAna e be ajJAna hoya che. 15, gadvAramAM teone vAyega ane kAya yaMga e be yoga hoya che 16, upayoga dvAramAM teone sAkAra upayoga ane anAkAra upaga e be upaga hoya che. 17, AhAra dvAramAM teone AhAra niyamathI cha e dizAomAMthI AvelA pudgala dravyano hoya che. 18, upapAta dvAramAM - A catuSpada jIvone upapAta-utpatti tiryaMca ane manuSya mAMthI hoya che. devomAMthI ane nairayikamAMthI hotI nathI. jo tiryaMcamAMthI jIvAbhigamasUtra 77 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. to asaMkhyAta varSanI AyuSya vALA tiryamAMthI hotI nathI. bAkInA saghaLA tiyAmAMthI thAya che. je teonI utpatti manuSyamAMthI hoya che, te akarmabhUmija, aMtaradvIpa ja asaMkhyAta varSAyuSka manuSyamAMthI hotI nathI. 19 sthitidvAramAM-jalacara nI apekSAe je vilakSaNapaNuM che, te A pramANe che-temanI jaghanya sthiti eka atarmahIMnI hoya che. ane utkRSTa sthiti ceryAzI hajAra varSanI hoya che. 20. evA nadvAramAM-saMmUrNima sthalacara catuSpada paMcendriya tiryaMcanika jIva mAraNAntika samada. ghAtathI samavahata thaIne paNa mAre che. ane asamavahata-eTale ke AghAta prApta karyA vinA paNa mare che. 21. temAMthI uduvRta (nIkaLelA) thayelA jI nairayikamA, tiryamA , manuSyamAM ane devomAM jAya che. je narakamAM jAya che te ratnaprabhA nAmanA pahelA narakamAM jAya che. te sivAyanA bIjA, trIjA, vigere narakamAM jatA nathI. jo teo tiyAmAM jAya che, te saghaLA niyAmAM eTale ke saMkhyAta ke asaMkhyAta varSanI AyuSyavALAmAM ema banemAM jAya che. ane cArapagAomAM ane pakSimAM paNa jAya che je teo manuSyomAM jAya te teo karmabhUmivALA manuSyomAM ja jAya che akarmabhUmika manuSyamAM nahi. aMtaradvIpamAM paNa saMkhyAta varSanI AyuSyavALAomAM paNa jAya che, ane asaM. khyAta varSanI AyuSyavALAomAM paNa jAya che. je teo dezamAM jAya che, te bhavanavAsI devAmAM ane vAnavyantara devAmAM ja jAya che. te zivAyanA AgaLanA devalokamAM jatA nathI, kemake-tyAM asaMsI AyuSyane abhAva che. 22. gatyAgatidvAramAM-A sthalacara catuSpadajI "vaphA " teo ahiMthI nIkaLIne narakagati, tiryaMcagati, manuSyagati ane devagati A cAre gatiyomAM jAya che. tethI teo "catutika kahevAya che. "du aAkAtyA" sthalacara catuSpada je dvayAgatika-be gatithI AvavAvALA hoya che. arthAt teo tiya ane manamAMthI utrata thaIne-nIkaLIne ahiMyAM A saMmUci7ma sthalacara catuSpadanImAM Ave che. 23 rittA annA nattA" pratyeka zarIrI teomAM asaMkhyAta kahelA che. te caDhavAcakacqyasaMkurijhamaiAriririvahanoLiyA" A rIte A sthalacara catuSpada saMmUriSThama paMcendriya tiryanika eka khurathI laIne sanakhapada sudhInA cAre prakAranA badhA kArathI nirUpita karyA che. sU0 21 sthalacara catuSpadonuM nirUpaNa karIne have saMmUrNima sthalacara parisarponuM nirUpaNa karavAmAM Ave che."siM thayaufact saMkurijhamaifcayitAvavozir" ItyAdi. TIkAI-- "thagracgyrimacaMdritini"i ItyAdi. he bhagavana sthalacara parisarSa saMmUchima paMcendriya tiyonikajIva keTalA prakAranA che? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke "paDhAtiharijhamAM vidyA paurd" he gautama ! sthalacara parisarSa paMcendriya tirlagenikajIva be prakAranA kahelA che. "te kadA" te be prakAre A pramANe che. "paticumrijhamAM musipalamurijhamA" eka ura parisarSa saMmUri chama paMcendriya ane bIjA bhuja pari. sapa saMmarNima paMcendriya. jeo chAtIthI sarakIne cAle che, arthAt chAtInA baLathI cAle che. tevA che uraH parisarpa saMbhUmi tiryapaMcendriya jIva che. tathA jeo hAthanI sahAyathI cAle che, teo bhujapasipa saMmachima tiryapaMcendriya jIva che. "je f sa kararilau{ chamA" he bhagavan te uraH parisarpa saMmUrNima paMcendriya tiryaMgyanika jIva keTalA prakAranA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke sAtticrifchamAM cakajIvAbhigamasUtrA 78 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viThThar gujttA he gautama! ura:parisarpasaMmUmi tiryanika jIve cAra prakAranA hoya che "saM =" te cAra prakAre A pramANe che-"adI, gayA , mANAjiyA, mane ahisarSavizeSa ajagara, sthUla zarIravALe sarSavizeSa AsAlika-sa5vizeSa. ane mahAraga, " ahI" he bhagavana sarSavizeSamAM je ahi nAmanA sape che, te keTalA prakAranA hoya che? "adI suvida pawttA" he gautama ! sarSavizeSarUpa ahI be prakAranA hoya che. te rAte A pramANe che. "TrI, mAstrIjA" eka dIkarI ane bIjA mukulI, temAM jeone phaNa hoya che teo davAkara kahevAya che. ane jemane phaNA hatI nathI teo mukulI kahevAya che. "je jiM thanar'' he bhagavad devIkara sapanA keTalA bhede kahelA che ? "ovA vidaf gorg" he gautama! davIkara ahi aneka prakAranA hoya che. " kadA" te A pramANe che, "mAraNitA nava setta vyava" AsIviSa vigere ahiyAM yAvata padathI prajJA panA sUtrane saghaLe pATha A viSayane lagate grahaNa karyo che. ane te pATha TIkAmAM batAvavAmAM AvyuM che. tene artha A pramANe che-AzIviSa-jenI dADhamAM viSa hoya che, tevA sarpo AzIviSa kahevAya che. jemake -"rIDhA tApavilA, AAi davA AzInAma dADha che. te dADhamAM je ene jhera hoya che, teo AzIviSa kahevAya che. daSTiviSa-jeonI daSTimAM viSa hoya tevA sapaeN, ugraviSa eTale ke jemanuM viSa ghaNuM vadhAre hoya ane jherIluM hoya evA sarpo, bhegaviSa-jeonA zarIramAM ghaNuM vadhAre viSa hoya evA sapera bhega viSa kahevAya che. tvaviSa--jeonI cAmaDImAM virSa hoya che. evA sarpo viSa kahevAya che. lAlAviSa-jeonI lALamAM viSa hoya che, evA sape lAlAviSa kahevAya che. niHzvAsa viSa-jeonA zvAsamAM viSa hoya che. evA sarve niHzvAsaviSa kahevAya che. tathA kRSNasarpa, sarpa, kAkedara, durabhipuSpa, kolAha ane zailezya A badhA devIkara sapanA bhede che A bhedone laIne davAkara sarpo aneka prakAranA kahevAya che. " masTi'' he bhagavana mukulI sarpa keTalA prakAranA hoya che ? "schiLa kALavidA guoit" he gautama! mukulI sarSa aneka prakAranA hoya che. "R =" te A pramANe che -"vA joiNA gAya che je ma"i divya, nasa, vigere ahiyAM yAva5dathI prajJApanAstranuM A sabaMdhane lagatuM prakaraNa grahaNa karAyuM che. "re ahI" A rIte ATalA sudhInuM saghaLuM kathana "ahI" nA saMbaMdhamAM kahela che. tema samajavuM have sUtrakAra "ajagara' nA bhede prakaTa kare che. A saMbaMdhamAM gautama svAmI prabhune pUche che ke -"re siM saM ajA ' he bhagavana ajagara keTalA prakAranA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke "mArA hALA good" he gautama ! ajagara ekaja prakAranA hoya che. pharIthI gautama svAmI pUche che ke-"re hiM haM jAji" he bhagavana AsAlika sarSa keTalA prakAranA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke "sADhiyA 5 rupavirg" he gautama! prajJApanA sUtramAM A viSayamAM je pramANe kahela che, eja pramANe ahiyAM A AsAlikAnA saMbaMdhamAM samajI levuM te prakaraNa ne jIvAbhigamasUtra 79 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva A pramANe che. gautama svAmI pUche che ke -ke bhagavana AsAlike nA keTalA bheda che? ane teo kayAM saMmUcchita thAya che ? AnA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke-he gautama te AsAlike DhAI dvIparUpa manuSya kSetranI aMdara saMmUcchita thAya che. arthAt saMmUcchana paNAthI utpanna thAya che. nirvAdAta bhAvane laIne arthAt vyAghAta suSama suSamAdirUpa tathA duSama duSamAdirUpa kAla nA abhAvamAM teo paMdara karmabhUmimAM saMmati thAya che. arthAta pAMca bharata, pAMca airavata, ane pAMca videha A paMdara kama. bhUmimAM utpanna thAya che. tathA pahelAM kahela vyAghAta ne laIne teo suSama suSama duSaNa duSama vigere kALa rUpa vyAghAtanI apekSAthI teo pAMca mahAvidehomAM tathA cakra. vatinA skandhAvAmAM eTale ke kaTakamAM. tathA baladevanA skaMdhAvAmAM, vAsudevanA skadhA vAramAM mAMDalikona kaMdhAvAmAM grAmanivezamAM grAmanA jana samUhanApaDAvamAM nagara nizeSomAM beTa nivezamAM karbaTa nivezamAM, maDao nivezamAM, droNamukha nivezamAM. pattane nivezomAM, Akara-khANanA nivezamAM Azrama nivezamAM, rAjadhAnInA nivezamAM, ane tenAja vinAzomAM arthAta vinAzanI upasthitimAM AsAliko saMmUrzita thAya che. arthAta A saghaLA sthAnamAM AsAlika samUcchanA janmathI utpanna thAya che. tenI avagAhanA jaghanyathI AMgaLanA asaMkhyAta bhAga pramANanI hoya che. A avagAhanA temanA utpAda-utpattInA prathama samayanI che. ane utkRSTathI teonI avagAhanA bAra ejananI hoya che. pitAne anurUpa viSaMbha ane bAhalyathI-vizALa bhUmine vidArIne tyAMthI saMmUcchita thAya che. teo asaMzI hoya che. mithyAdaSTi vALA hoya che. ane ajJAnI hoya che. teo eka aMtamuhUrtanI AyuSyane laIne saMmUchita thAya che. A AsAlike garbhaja hotA nathI. paraMtu saMmUchana janmavALA hoya che. manuSya kSetranI aMdara ja teo saMmUrijIta thAya che. manuSya kSetranI bahAra nahI. manuSyakSetramAM paNa teo badhe ja utpanna thatA nathI. paraMtu aDhAI dvIpamAM ja utpanna thAya che tethI teo lavaNasamudramAM ane kAledadhi samudramAM utpanna thatA nathI. tema samajavuM. - have sUtrakAra mahoraga sarponuM varNana kare che. temAM gautamasvAmI pUche che ke jiM tuM maro " he bhagavan mahAraga sarponA keTalA bhedo che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke-"do kahyAM sugard" he gautama! prajJApanA sUtramAM mahAragenA bheda batAvatAM je pramANenuM nirUpaNa karela che. e pramANe te saghaLuM nirUpaNa ahiyAM samajI levuM, prajJApanA sUtranuM te prakaraNa TIkAmAM ApavAmAM Avela che. tene artha A pramANe che -gautamasvAmI e jyAre prabhune evuM pUchyuM ke he bhagavana mahora keTalA prakAranA che ? tathA tenuM zuM svarUpa che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke he gautama ! mahArage aneka prakAranA hoya che. moTAmAM moTA je sarpo hoya che, tene mahora kahevAya che. teonA zarIre ghaNA ja vizALa hoya che. te paikI keTalAka mahArago evA hoya jIvAbhigamasUtra Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke--jeo eka AMgaLanI avagAhanAvALA hoya che. ahiyAM AgaLathI urAya AMgaLa samajavuM. kemake zarIranuM pramANa sUtrakAra pote ja AgaLa kaheze. keTalAka mahorage evA hoya che ke-jeonA zarIranI avagAhanA be AgaLathI laIne nava AMgaLa sudhInI hoya che. pRthaktva zabda pAribhASika che. A pRthakRtva zabda be AMgaLathI laIne nava AMgaLa sudhInI avagAhanA ne ahiyAM bodha karAve che. keTalAka mahorage evA hoya che, ke jenA zarIranI avagAhanA vitasti eTale ke bAra AMgaLa pramANunI hoya che. keTalAka mahora evA hoya che ke-je enA zarIranI avagAhanA vitasti pRthakatva eTale ke be vitastithI laIne nava vitati sudhInI hoya che. keTalAka mahora evA hoya che ke-jeonA zarIranI avagAhanA eka rani pramANa hoya che. keTalAka mahora evA hoya che ke-jemanA zarIranI avagAhanA be patnithI laIne nava rAtni sudhInI hoya che. ratni be vitati eTale ke covIsa AMgaLanI hoya che. arthAt eka hAtha jeTalA pramANunuM nAma rahni che. keTalAka mahera evA paNa hoya che, je enA zarIranI avagAhanA kukSipramANu-eTale ke be hAthanA hoya che. keTalAka mahorago evA hoya che, ke jeo kukSi pRthaphattva sudhInI AvagAhanAvALA hoya che. "ghajI"i keTalAka mahoro evA hoya che ke-jeonA zarIranI avagAhanA eka dhanuSa arthAt cAra hAthanI hoya che. cAra hAthanuM eka dhanuSa pramANukahela che. "ghaNuputtiyA vi" keTalAka maharago evA hoya che ke-jeo be dhanuSathI laIne nava dhanuSa sudhInI avagAhanAvALA hoya che. keTalAka mahArago evA hoya che ke jeo "paryAva eka kesa-eka gAunI avagAhanAvALA hoya che. be hajAra dhanuSa pramANane eka kesa thAya che. keTalAka mahArage evA hoya che ke-jeo be kesanI avagAhanAthI laIne nava kesa sudhInI avagAhanAvALA hoya che. keTalAka mahArago evA hoya che ke jeo eka yojananI avagAhanAvALA hoya che. cAra kesano eka jana kahevAya che. keTalAka mahorago evA paNa hoya che ke-jeo be jananI avagAhanathI laIne navayojana sudhInI avagAhanAvALA hoya che keTalAka mahArage evA hoya che ke jeo eka jananI avagAhanAvALA hoya che. tathA keTalAka mahera evA paNa hoya che ke jeo baso yojanathI laIne navase jana paryantanI avagAhanAvALA hoya che. A mahAraga jo ke "ghare jAva' sthalamAM pRthvImAM utpanna thAya che. te paNa teo "he va rati" jalamAM paNa cAle che. "tha vi ti" ane sthaLamAM paNa cAle che kemake teono svabhAva ja evA prakAranA hoya che. "te wtha juduMvATTarapaNu rIvaramuddedu hRti" AvA prakAranA A mahoro ke jeo A manuSya kSetramAM dekhAtA nathI tenuM kAraNa temanuM tyAM avidyamAna paNuM che. kemake Ate manuSya kSetrathI bIjA bAhyadvIpa ane samudramAM hoya che. A pramANe A prajJApanA sUtranA pAThane artha che. have sUtrastha pATha kahevAmAM Ave che. -"re 4 maho " A pramANe mahAranuM kathana karela che. e ja rIte "je sAvaje tAjA " bIjApaNuM je ahi vigere nI jevA sarpo hoya teo paNa ahi vigere rUpe samajavA. A upara kahela ahi vigere "samAro suvighA guttA" saMkSepathI be prakAranA kahelA che "i ar" te be prakAre A pramANe che. nA 4 jhAjhA " eka paryAptaka ane bIjA aparyAptaka paryAptaka guNa viziSTa ahi jIvAbhigamasUtra 81 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vigere paryApta ane aparyAptaka guNa viziSTa ahi vigere aparyApta kahevAya che. tuM eva navara sItteAdaLA najUbheLa aMgurutta saMkSennamArga, koseLa noyaLavunnutta'' jalacarax jIvAnA prakaraNamAM je pramANe zarIra vigere dvArAnu kathana karela che, eja pramANe ura; parisapa` sa'mUrcchima sthalacara paMcendriyo nAsaMbadhamAM paNate zarIra vigere saghaLA dvArA tuM kathana samajIlevuM. para`tu jalacarAnA prakaraNukaratAM AmAM je bhinnapUNa che, te evI rItanu che ke--ura:parisa sthalacara jIvAnA zarIranI avagAhanA jaghanyathI eka AMgaLanA asa khyAtamAbhAga pramANanI che, ane utkRSTathI ceAjana pRthakatva arthAt e yeAjanathI laine navayeAjanasudhInI hAya che, rUiM na bheLa aMtomunnutta" teenI sthiti-AyuSyakALa 62: parisapenI jaghanyathI eka aMtarmuhUtanI che ane joseLa sevA cANasajjatArUM" utkRSTathI tepana hajAra varSanI che "sela nanhA nacALA nAva caDyA dukAna" A rIte zarIranI avagAhanA ane sthitinA kathanazivAya cyavanadvArasudhInA badhA ja dvArAnuM kathana jalacarAnA prakaraNamAM je pramANe kahela che, eja pramANe te tamAmadvArA ahiyAMpaNa samajIlevA. teo cAra gatika-eTaleke cAra gatimAM javAvALA ane e mAgatika-be gatithI AvavAvALA hAya che. kemake-ura:parisapethI marIne jIva narkagatimAM, tiya gatimAM, manuSyagatimAM, ane deva gatimAM ema cAre gatimAM janma dhAraNa karI zake che. tathA tiryaMca ane manuSyamAMthI marIne AvelAjIva uraH parisaperdhAmAM janma le che. A gatyAgati kadvAra sudhI kathana samajI levu joie. "rittA akSayenganja vaLattA" pratyeka zarIrI asa. khyAta kahelA che. "le n 35palippA" A pramANe A uraH parisarpa sthalacara sa'mU-i menuM nirUpaNa karela che. = have sUtrakAra u: parisa` sabhUmbrima sthalaconuM nirUpaNa karIne bhujapasipa samUcchi mAnuM nirUpaNa kare che.-- se itaM munapaniSpa" ityAdi gauramasvAmI bhujapari sanA saMbaMdhamAM prabhune pUche che ke te siM mulapattivarNamuSTimapayA" he bhagavana jee bhujAethI sarake che, eTaleke cAle che, tevA gAdhA-dhA nakula,--nALiyA vigere bhujaparisapa samUIima sthalacara jIva keTalA prakAranA kahelAche ? tathA tenA lakSaNo zuM che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-'mujJapativarNamuddhimathavA maLe navidA paLattA'' he gautama ! bhujaparisapa` saMmUmi sthalacara jIvA aneka prakAranA kahelAche. "tuM nadA" te A pramANe che. "noTTA naGA nAva" ghA, nALiyA vigere ahiMyAM cAvapadathI prajJApanA sUtramAM je bhedo kahelAche, te tamAma bhedo samajI levAM prajJApanA sUtranA pAThanA bhAvAya A pramANe che--geAdhA-ghA A sthalacara jaM tuvizeSa che. nakula-nALIyA A paNa prasiddha sthalacara vizeSajIva che. sarpane ane A nALIyAne janmathIja vera haiAya che. sarpane dekhIneja A nALIyA tene pakaDIle che. ane sapanA TukaDaeN TukaDA karInAkhe che. sarTa-kAca'Do, A kAMcaDA beThA beThA mAthuM halAve che, ane te jhaDa vigere para cAMTI rahe che. dhoriyA A deza vizeSamAM prasiddha zabda che, gujarAtamAM khisakeAlI kahe che, ane hiMdImAM tene gilaharI' kahe che. vayaMma" ne hiMdImAM "viSasatta'' kahe che. ane te makAnanI divAleA-bhIMtAmAM cAMTirahe che jene gujarAtImAM 'ghareAlI' kahe che. te rAtre prakAzathI Avela pataMgo vigerene khAI jAya che. A zivAyanA bIjA je jIvAbhigamasUtra 82 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdahoya te lekabhASAthI athavA dezavizeSathI samajI levA. " vAvane tadagr" tathA AnAthI je bhinna jIve che, paNa te nakula-naLIyA jevA hoya te te badhA ja bhuja parisarpa saMmUriSThama paMcendriya tiryonika paNAthI ja samajavA. "je samAna tuvidai govar" je A ghe, neLIyA vigere bhuja parisarpa saMmUri7ma paMcendriya tiryaMgyanika jIva che, teo saMkSepathI be prakAranA kahelA che. "raM, kada" te be prakAre A pramANe samajavA " vattA ja mArA ' eka paryApta ane bIjA aparyApta A rIte bhujaparisarpa saMmU7ima sthalacara jIvenA bhedo ane upabhede batAvIne have sUtrakAra teonA zarIra vigere dvAranuM kathana karatAM kahe che ke -"rAjA" ItyAdi teonA zarIranI avagAhanA "semi guhAgarUmA" jaghanyathI eka AMgaLanA asaMkhyAta bhAga pramANunI che. ane "dhaUpura" utkRSTathI dhanuSa pRthakRtva che. eTaleke be dhanuSathI laIne nava dhanuSa sudhInI che. "di naguo saMtomuhura, 3jora vAyochIra vArasAmAM temanI sthiti jaghanyathI eka aMtamuhUrtanI che, ane utkRSTathI beMtAlIsa hajAra varSanI che. "sepha= =DhavA A rIte zarIranI avagAhanA ane sthitidvAranA kathana zivAya zarIra vigere dvArenuM kathana jalacara saMmUcchima jIvo nA prakaraNamAM je pramANe kahela che. teja pramANe A bhujaparisarSa saMmUchima ghe, neLiyA, vigerenA saMbaMdhamAM samajI levuM ane te jalacara jIvonuM prakaraNa ahiMyAM "gAva caDayA Tu mArA " A sUtrapATha sudhI te kathana grahaNa karavuM. jethI jalacara jIvonA gatyAgatidvAra sudhI A prakaraNa grahaNa thayela che tema samajavuM. A bhujaparisarpa sthalacara jIva A paryAyane cheDIne jyAre gatyantara-bIjagatimAM jAya che. te teo sIdhA cAre gatimAM jaI zake che. manuSyagatimAM paNa jaI zake che. ane devagatimAM paNa jaI zake che. tethI teo cAra gativALA kahevAya che. tathA tiryaMca ane manuSyamAMthI nIkaLIne jIva sIdhA A bhujaparisarvemAM janma le che. A rIte A dvayAgatika-be gatithI AvavAvALA e pramANe paNa kahevAya che. "ttiA male-vourit" pratyeka zarIrI ke je ghA nALIyA vigere bhuja parisarSa sthalacara jIva che, te asaMkhyAta kahelA che. banne saM muzariNacgidanA" A rIte A bhujaparisarpa saMmUrchAima paMcendriya tiryaMca nikenuM varNana karela che. bare ra caDhA " A rIte A sthalacara catuSpada ane sthalacara parisarSa A mukhya be bhedadvArA sthalacarenuM nirUpaNa samApta thayuM ? jalacare ane sthalacarenuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra khecara nuM nirUpaNa kare che.-khecara saMbaMdhI kathana jANavAnI IcchAthI gautama svAmI prabhune pUche che ke -"sef te udaya" he bhagavana khecara-AkAzagAmI cha keTalA prakAranA kahelA che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke-"ca carivae guttA" he gautama ! khecara jIve cAra prakAranA hoya che. " kate A pramANe che. "mArIf" carma pakSI jenI pAMkha carma rUpa ja hoya che, te carma pakSI kahevAya che. "magvI" lema pakSI jeonI pAMkhe rUMvATA vALI hoya che te lomapakSI kahevAya che. "samudAgva" uDatA uDatA paNa je pakSionI bane pAMkhe, saMkucIta rahe che. tevA pakSIo samudra pakSI kahevAya che. "viratapasvI" jemanI baMne pAMkha hamezAM jIvAbhigamasUtra 23 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phelAvelI rahe che teo vitatapakSI kahevAya che. A rIte khecara-AkAzamAM pharanArA pakSiyanA saMbaMdhamAM sAmAnya paNAthI samajaNa meLavIne have gautama svAmI A saMbaMdhamAM vizeSa paNathI samajaNameLavavA mATe prabhune evuM pUche che ke banne siM yamapurI" he bhagavad te carmapakSIye keTalA prakAranA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-"vakha varalI vidai guttA" he gautama ! carmapakSI aneka prakAranA kahelA che. "taM ' te A pramANe che. " jAva re vAvane tArA" vagulI yAvata bIjA paNa AnA jevA aneka je hoya te badhA samajIlevA. ahiyAM yAvatpadathI "jovA, rahasyA, surNI, nIvaDIyA, kuMvArA chAtiyA narDhayA" A prajJApanA sUtramAM kahelA pATha pramANe khecara-AkAzagAmI no saMgraha thayo che. A tamAma pakSIyonuM svarUpa lekavyavahArathI samajI levuM. re vaSaparva" A pramANenuM A tamAma kathana carma pakSIonA saMbaMdhamAM kahyuM che. have tema pakSInA saMbaMdhamAM gautama svAmI pUche che ke-"re f saM sromaf" he bhagavana lemapakSI keTalA prakAranA kahelA che,? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-"stromagI maLeLavaET gumttA"he gautama! lemapakSI aneka prakAranA kahyA che. "kada" te A pramANe che.-"daMbA vA ne cAra tadag?' DhaMga kaMka-gIdha pakSI, tathA AnA jevA bIjA pakSI AbadhA pakSIyo lema pakSI tarIke samajavA. lemapakSionA saMbaMdhamAM prajJApanAsUtranuM je prakaraNa TIkAmAM Apela che. tene bhAva A pramANe che. Dha -gIdha pakSI. kurara-pakSivizeSa vAyasa-kAgaDo, cakravAka, pakSivizeSa. haMsa, kalahaMsa, ratava-bataka, rAjahaMsa pitahaMsa,-ADabatakanI jAta, seDI, bagalA, vAriplava-pANImAM rahenAra kAgaDe, balAgA-bagalAnI ekajAta kauca, sArasa, masara-masUra, mayUra-mera, saptahasta, gahara puMDarIka, kAgamoTe kAgaDe, kAliMjaya, vaMjulaka, tItara-tetara, vastaka-pakSi-vizeSa. lApaka-baTeranI ekajAta, kapota-kabUtara, kapiMjala,-cAtaka, pArAvata-kabUtaranI eka jAta, citraka, vizA, kukakuTamaraghA, zuka-popaTa, bahi-moranIeka jAta, madanazalAkA-menA, kekila-koyala ane zleNa varillaka vigere AmAM keTalAka lemapakSite prasiddha ja che. ane keTalAka dezavizeSathI samajIlevA. "tta stromavjo" ArIte A saghaLuM kathana lemapakSInA saMbaMdhamAM kareluM che. - have samudgaka pakSInA saMbaMdhamAM kathana karavAmAM Ave che. A saMbaMdhamAM gautamasvAmI prabhune pUche che ke- je jiM hai jApA " he bhagavana samudagaka pakSI keTalA prakAranA kahyA che? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmI ne kahe che ke he gautama ! "sapaNa charrer guttA' gadA guruLApa" samudugapakSI prajJApanA sUtramAM kahyA pramANe ekaja prakAranA kahelA che. prajJApanA sUtranuM te prakaraNa A pramANe che "je li saM - pakkhI samuggapakkhI egAgArA paNNattA' te NaM Natthi ihaM vAhiraesu dIvasamuddesu bhavaMti" A samudgaka pakSiye eka ja prakAranA hoya che, ane te ahiyAM manuSyakSetramAM rahetA nathI, paraMtu bahAranA dvIpasamudromAM hoya che A rIte samudgapakSinuM kathana karIne have sUtrakAra vitata pakSiAnuM nirUpaNa kare che. paraM vitaraNa kAra" je pramANe prajJA panA sUtranA prakaraNamAM samudga pakSInuM nirUpaNa karavAmAM Avela che, e ja pramANe vitata pakSiAnuM nirUpaNa paNa samajI levuM. prajJApanAsUtrano te pATha A pramANe che.-"re f saeN vitara jIvAbhigamasUtra Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ reat faaaurat gAgArA paNNattA te NaM natthi ihaM, bAhiraesu dIvasamuddesu bhavaMti se taM vitatapathI' A pAThane sArAMza A pramANe che. jyAre gautamasvAmIe prabhune evuM pUchyuM ke he bhagavana vitatapakSI keTalA prakAranA kahyA che? tyAre A praznanA uttaramAM prabhue gautamasvAmIne kahyuM ke-he gautama! vitatapakSI ekaja prakAranA kahela che ane te ahiyAM manuSyakSetramAM hAtA nathI. paraMtu bahAranA dvIpa ane samudrImAM ja hoya che. tathA "ne thAyane sadattva'' A vitatapakSInA jevA khIjA je pakSiyA hAya te saghaLA pakSiyo nI gaNitrImAM AvI jAya che. te tamAro duSidA vaLattA" A pahelA kahela saghaLA pakSiye saMkSepathI e prakAranA kahelA che. te saTTA" te e prakAza A pramANe samajavA "vanattA ya apAtA tha" paryAptaka ane aparyAptaka. A carma pakSI, leAmapakSI, samudnagakapakSI, ane vatatapakSI, paryApta ane aparyAptanA bhedathI e prakAranA hAya che. tenA zarIradvArathI laIne cyavanadvAra sudhInA badhA ja dvArAnu cana jalacarajIvAnA prakaraNamAM kahyA pramANe samajavuM. paraMtu jalacarajIvA .. ja nA prakaraNa karatAM A prakaraNamAM je bhinna paNuM che, te teenA zarIradvAra avagAhanA dvAramAM ane sthiti dvAramAM che. je A pramANe che.--bALasa'sIoLAdaLA ganeLa gujAraMjJamAna utteseLa thatupuddatta" ahiyAM nAnATya- judApaNuM A pramANe che. A pakSiceAnA zarIranI avagAhanA jaghanyathI AMgaLanA asakhyAtamAM bhAga pramANanI che ane utkRSTathI dhanupRthaktva che. eTale ke-e dhanuSathI laIne nava dhanuSa sudhInI che. rphei nannubheLa gato munnutta koseLa vAvara vAttattadalA++' temanIsthiti jaghanyathI eka aMtasunI che, ane utkRSTathI kheterahajAra varSanI che. A sa`kha'dhamAM e gAthAe nIce pramANenI kahela che.--"noyaLatta kSa" ityAdi saMmuttughnanokI" ityAdi tenI vyAkhyA A pramANe che.--sa'bhUmi jalacarajIvAnA zarIranIavagAhanA utkRSTathI eka hajAra ceAjananI hAya che. sa'mUrchAima catuSpadAnI avagAhanA gabUta pRthak hAya che. ur: parisarpAnI utkRSTathI zarIrAvagAhanA cAjana pRthanI hoya che, tathA sa'mUrchimAM bhujaparisaperrAnI ane khecarAnI utkRSTa avagAhanA darekanI dhanupRthatvanI hAya che. samUmi jalacarAnI utkRSTa sthiti pUrva kAti pramANu hAya che. samUmi, catuSpada nI cArbozIhajAra varSanI hAya che. ura:paripnanI temanahajAra varSonI hAya che. bhujaparisarpAnI khetAlIsahujAra varSAnI hoya che. ane pakSiyAnI sthiti khetera hajAra varSonI hAya che. narsa naTTA gacALa" zarINavagAhanA ane sthitinA kathana karatAM saghaLA dvArA eTaleke zarIradvArathI laine cyavanadvAra sudhInu' A khecaro sa badhI kathana jalacarajIvAnA sabadhamAM kahyA pramANenuM samajavuM' "jJAva caDyA huALA" yAvat cAra gativALA ane e AgativALA hoya che, kheMcarA jyAre pAtAnI paryAyathI chUTe che. tyAre teo sIdhA narakagati mAM paNa jaI zake che, tiryaMcagatimAM paNa jai zake che, manuSyagatimAM paNa jaI zake che, ane devagatimAM paNa jaI zake che. tethI te caturgatika kahevAya che. tathA tiya ca ane manuScAmAMthI marIne sIdhA A khecara jIvAmAM utpannathAya che, tethI teone dvayAgatika kahelA che. pattA asaMvegnA pattA'' pratyeka zarIradhArI A khecaro asakhyAta kahelA che. "settu vacalamuddhitivijJoLiyA" A prakArathI khecara sa mUcchima tiya caiAnika vAnu nirUpaNa kahyuM che. "setta saMmuddhimaciddi tiSThittvajJoLiyA" ArIte bheda prabhedo sahita samUcchima paMcendriya tiryaMcayeAnikajIvAnuM nirUpaNa thayuM che. prasU022A sa jIvAbhigamasUtra 85 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhavyutkrAntika paccendriya tiryaMgyonika jIvoM kA nirUpaNa samU`ima pa'cendriyatiya caiAnikAnuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra gabha ja paMcendriya tiya cainika jIvAtu nirUpaNa kare che.--adi te avatiyapaMciddhitivijJanoLiyA' ityAdi TIkAtha-- te ja tanmaya tiyaciniyatiriyaloLiyA'' he bhagavan gavyutkrAMtika paMcendriya tiya caiAnikajIvAnu zalakSaNa che? ane tenA bhedo keTalA kahelA che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-namavaskRticiiilinoLiyA tividAvaLattA" he gautama gabha ja paMcendriya tiryaMcaiAnikajIvA traNa prakAranA kahelA che. saMnadA' te traNa prakAro A pramANe che. "navA, thayA, hrathA' jalacara, sthalacara, ane khecara. je jalamAM rahe che tevA jIvA jalacara kahevAya che. sthaLa kahetA jamInapara jIvA rahe che, te sthalacara kahevAya che. ane je jIvA AkAzamAM uDe che, tevA jIvA khecara kahe. vAya che. maiM ja teM nahacA" huM bhagavAna jIlacara jIvA keTalA prakAranA kahyA che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke--"nnapUrA paMcavidyA jLattA" he gautama! jalacara jIvA pAMca prakAranA kahelA che "tuM nadA" te A pramANe che. "macchA, jImA, mA, dardI puttumAro," maccha-mAchalAM kacchapa-kAcabA, makara-maghara, grAhu ane si'sumAra savva tti mevo mALivyo sava naddA vaLavAla" prajJApanA sUtramAM A matsya, kacchapa, makara, grAha ane si sumAra ebadhAnA je pramANe bhedo kahyA che, eja pramANe ahiyAM paNa tamAmabhedo samajIlevAM. A matsya vigerenAbhedo ahiyAM sa'mUrcchima jalacara prakaraNamAMthI samajIlevA. ane prajJApanAsUtranuM A saMbaMdhanuM prakaraNa "jJAva ne yAvI sarvajJa" kathana paryaMta ja ahiyAM grahaNa karavuM. matsya vigere jalacara paNAthI mAnelA ga ja jIve "samAsae duvidA vaLattA" sakSepathI be prakAranA kahelA che. saMjJaTM" je e prakAra A pramANe che. nannAtha annattA" paryApta gaja jalacara ane aparyApta gaja jalacara jevAne pota potAnI yeAgya paryAsiyA pUrNa thaI jAya che. teo paryAsa kahevAya che, ane jeone paryApti pUrNa hAtI nathI. te aparyApta kahevAya che. have tenA zarIra vigere dvArane jANavA mATe gautamasvAmI prabhu ne pUche che ke--"atti naM aMte ! nIvALa phloranA vaLattA" he bhagavan A gavyutkrAMtika jalacara jIvAne keTalA zarIrA hAya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-jayamA ! cattAsIranA paLattA A gaMja jalacara jIvAne cAra zarIrA kahyA che. "tuM nadA" te A pramANe che. "orA jhi, vairgA, teya, jammu," audArika, vaikriya, taijasa, ane kANu, garbha` ja sthalacara jIvAne vaikriyazarIra paNa sabhavI zake che. tethI ahiyAM vaikriya zarIrane laI ne cAra zarIro 33 jIvAbhigamasUtra 86 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyA che. avagAhanA dvAramAM-teone sItterlRLa" zarIranI avagAhanA roga anujamla aTalejJazmA' jadhanyathI AMgaLanA asaMkhyAtamAM bhAgapramANanI hoya che. tathA holena" utkRSTathI 'noyaLasadaR" eka hajAra caiAjana pramANanI hAya che, saMhananadvAramAM vviA saMdharanI vaLattA'" tee cha prakAranA sahananavALA hoya che. nakA' te cha prakAro A pramANe che.varttattamanAthanuMpacaLI" vajI, RSabha nArAca sahananavALA paNa hoya che, 'lakSamanArAyaLasaMdhaLI'RSabha nArAca sahananavALA paNa hoya che. 'nAcaRcaLI'nArAca sahananavALA paNa hAya che. "abdunAyanuMvaLo" adhanArAca sahananavALA paNa hoya che. "jIjiyAEdhathaLI" kIlIkA sahananavALA paNa hoya che. ane "sevaTasaMdhayaLI'" sevA sahananavALA paNu hAya che. A rIte A gabha ja jalacara jIvA cha sahananavALA hoya che. A sahananAnu svarUpa batAvavAvALI e gAthAo nIce pramANenI che.--valida'' ityAdi "riso tha" ityAdi jenAthI zarIra purdUgala dRDha ane tenu N nAma saMhanana che Asasanana hADakAnA racanA vizeSa rUpa hoya che. athavA zakti vizeSa rUpa hoya che, A saMhananA cha prakAra kahevAya che. tenA nAme A pramANe che. pahelA saMhanananuM nAma vA- RSabhanArAca che. khIjA saMhanananuMnAma RSabhanArAca che. trIjA saMhanananuM nAma nArAca che. cAthA saMhanananuM nAma anArAca che. pAMcamAM saMhanananu nAma kIlikA' che. ane chaThThA saMhanananuM nAma sevA" saMhanana che. A cha saMhananA che. 15 A saMhananAne zabdArtha A pramANe che.--RSabha e nAma paTTanu che, kIlikA e nAmanu vajra che, ane je banne bAjuthI maDha baMdhavALu hoya che tenu nAma 'nArAca' che.rA A rIte je saMhanana hoya te vaRSabhanArAca sahanana che. tathA anne bAju maTanA badhathI baMdhAyela ane paTTanI AkRtI je trIjA hADakAthI vIMTaLAyela evA e hADakAupara je e traNe hADakAne ghaNu vadhAre majabUta karavA mATe khIlAnI jema lAgela rahe ke jenuM nAma rItanI vizeSa racanA je zarIramAM hAya te vaRSabha kathananu e che ke je zarIranuM veina khIlA ane hATakA RSabhanArAcasahanana kahevAya che. vyavahAramAM paNa jerIte ekASTa khaDAne joDavA mATe pahelAM lAkhaDanA pAMcathI tene jakaDI levAmAM Ave che. ane te pA~ca upara vadhAre prakAranI majabUtI mATe khIlA mAravAmAM Ave che. AvI racanA je zarIranA hADakAnI hAya che eja vaRSabhanArAcasahanana kahevAya che. ? khIjuM sahanana RSabhanArAca che. A saMhananamAM vajra nAmanuM hADakuM hetu nathI kevaLa RSabha ane nArAca ja hAya che. trIjuM sa'hunana nArAca che. A sahananamAM vA ane RSabha e ane hAtA nathI. kevaLa nArAca--ubhayataH markaTa madhaja hAya che. vA che. A tAtparya A eja vA nArAca saMhanana che. vA maya hAya che. ceAthu' sa`hunana anArAca che. A sahananamAM eka-taraph nArAca hAya che. ane bIjI tarapha va hAya che. pAMcamAM saMhanananu. nAma kIlIkA che. A saMhunanamAM hADakA va nAmanA khIlAthI kharUMdhAI rahe che. chajhUThu sahanana sevA che. A sahananamAM hADakA eka khIjAnA khUNAthI maLIne rahe A sahanana tela lagAvavuM tela mAlIsa karavI, thAka lAgetyAre ArAma karavA rUpa parizIlatAnI apekSA rAkhe che. A rIte A cha sahanananuM vaNa na che. sasthAnadvAramAM vidhAsaMAivaLannA" gabha ja jalacara jIvA cha e prakAranA jIvAbhigamasUtra 87 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsthAnavALA hoya che. jemake-"mAraMaffar" samacaturastra saMsthAnavALA 1, "narodhamaeNstrakiyA" nyagrodha parimaMDala saMsthAnavALA 2, "sArA " sAdi saMsthAnavALA 3, "hukArakiyA" kunja saMsthAnavALA 4, "rAmA phadiyAvAmana saMsthAnavALA 5, ane "huMphariyA" huMDa saMsthAnavALA 6, hoya che. je saMsthAnamAM zarIranA avayave catuSkoNa yathAvasthita pramANa anusAra hoya che, "te samacaturasa saMsthAna kahevAya che. 1 je saMsthAnamAM zarIrane AkAra nyagrodha kahetAM vaDanA jhADanA je upara te saMpUrNa pramANa vALa hoya ane nIce hIna-ochA pramANavALo hoya tevA saMsthAnane "nyodha parimaMDala saMsthAna kahevAya che. A saMsthAnamAM duMTIthI upara sudhInA avayata saMpUrNa AkAravALA hoya che, ane nIcenA avayavo hIna-nyUna heya che. 2 nAbhIthI nIcene je bhAga che, te Adi che. A nAbhIthI nIcenA deha bhAgarUpa AdithI je zarIrane AkAra yukta hoya che, te sAdi saMsthAna che, jo ke vicAra karavAmAM Ave te saMpUrNa zarIra ja AdithI yukta che, tethI A sAvi vizeSaNanuM sArthaka paNuM anyathA utpanna na thavAne kAraNe ahiyAM vilakSaNa ja pramANa lakSaNavALuM Adi grahaNa karavAmAM Ave che. ahiyAM evuM kathana samajavuM ke je saMsthAna nAbhinA nIcenA bhAgamAM te pramANapata hoya ane nAbhInI upara hIna-arthAt jUnAdhika hoya evA saMsthAnane sAdisaMsthAna kahevAya che. A saMsthAnamAM nAbhInI nIcenA avayave vistRta-vistAravALA hoya che ane nAbhInI uparanA avayava saMkucita hoya che. 3, lujhadilasaMsthAnamAM mAthu ane gaLuM tathA hAtha, paga vigere avaya te barAbara pramANayukta hoya che, paraMtu chAtI ane piTa vigere avayavo maMDalarUpa-barobara pramANavALA hotA nathI, arthAt A saMsthAnamAM chAtI agara vAMsAmAM kubaDa-khUdha nIkaLI Ave che, tevA saMsthAnane "kunja saMsthAna kahevAmAM Ave che 4, je saMsthAnamAM chAtI ane peTa vigere avayavo babara pramANayukta hoya, paraMtu hAtha, paga vigere avaya kharekhara pramANayukta na hoya arthAta hIna-nyUnAdhika hoya tevA saMsthAnane "vAmana saMsthAna kahevAya che. 5. je saMsthAnamAM zarIranA saghaLA avayavo pitApitAnA lakSaNethI hIna hoya tevA saMsthAnane "huDaka saMsthAna kahevAya che. 6, A garbha ja vyutkrAMtika jalacara che A chae saMsthAnavALA hoya che. A saMsthAne ane tenA nAmo batAvanArI be gAthAo A nIce pramANenI che.-"samajasia" ItyAdi "suha4 vigha" ItyAdi A gAthAone artha uparanA kathanamAM AvI jAya che. kaSAyadvAramAM--"ttara jatA A garbha ja jalacara jIvane krodha, mAna, mAyA, ane lebha A cAra kaSA hoya che. saMjJA dvAramAM-"iUTgo cAri" teone AhAra, bhaya, maithuna, ane parigraha A cAra saMjJAo hoya che. leNyAdvAramAM-"chattA teone kRSNa, nIla, kApata, tejasa, jIvAbhigamasUtra 88 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paddha ane zukala A chae vezyAo hoya che. IndriyadvAramAM teone "u4 phebriA kAna, cakSu, ghANa-nAka, rasanA, spazana A pAMca indriyo hoya che. samudraghAta dvAramAM-"iamuvAcA AstriA " temane AdinA vedanA, kaSAya, mAraNunika, vaikriya, ane tejasa A pAMca samudraghAte hoya che. saMjJikAramAM"um no aavu'' saMjJI ja hoya che, asaMjJI hotA nathI. kemake-garbhaja jalacara jIvone "mana hoya che. vedadvAramAM--"riviNa verA" jalacara jI traNa vedavALA hoya che. eTale ke-strIvedavALA paNa hoya che, puruSa veda. vALA paNa hoya che. ane napuMsaka vedavALA paNa hoya che. paryAptidvAramAM-teone "jhAkarI che agsSattaro" che paryApti hoya che, ane cha aparyApti hoya che, pita. pitAne yogya paryApti pUrNa na hoya te aparyApti kahevAya che. daSTidvAramAM--"Ii. nividA vi" teo samyaga daSTivALA paNa hoya che, mithyA duSTivALA paNa hoya che. ane sammagnidhyA daSTivALA paNa hoya che. eTale ke traNa prakAranI dRSTivALA hoya che. dazana dvAramAM--"tti saMsAra" teone cakSudarzana, acakSudarzana, ane avadhidarzana e traNe darzana hoya che. jJAnadvAramAM- "jALI vi anALo vi" teo jJAnI paNa hoya che, ane ajJAnI paNa hoya che. "je kALI ne kalyA2thA phuvALI gAthA jinA?' teo je jJAnI hoya che te keTalAka matijJAna ane zrutajJAna e be jJAnavALA hoya che. ane keTalAka matijJAnavALA, zrutajJAnavALA ane avadhijJAnavALA ema traNa jJAnavALA hoya che, kemake-kaI kaI garbhaja jalacara ne avadhijJAnane sadubhAva hoya che. e ja vAta "je sunAjI te niramA AminivodiranALI gujarAtI che, je tiranALI nAnA gAmaLiyodinALA, sugharALI, goranALI" A sUtra pATha dvArA prakaTa karavAmAM Avela che. pUrva jhauLA vi Aja pramANe je garbhaja jalacara jIva ajJAnavALA hoya che, te temAM keTalAka mati ajJAna, ane zrutajJAna e be ajJAnavALA hoya che, ane keTalAka mati ajJAna, chUtaajJAna ane vibhaMga jJAna ema traNa prakAranA ajJAnavALA hoya che, jeo samyak daSTi hoya che. teone avadhijJAna hoya che. ane jeo mithyASTivALA hoya che, teone virbhAgajJAna hoya che. kahyuM che ke-" Tekzana mithyAdRSTeviparyAsa" _gadvAramAM- "go sivire" gabhaMja jalacara tiyaeNne manega, vacana ane kAyAga ema traNa prakArane yoga hoya che. upayogadvAramAM "3Ano Tu"i teone banne prakAranA upaga hoya che. eTale ke-sAkAra upayoga paNa hoya che, ane anAkAra upaga paNa hoya che. AhAradvAramAM "gANA chiita" teone AhAra cha e dizAomAMthI AvelA pudgalene hoya che. kemake-garbhaja jalacara jIva lekanI madhyamAM ja vidyamAna che. tethI teo chae dizAomAMthI AvelA pudgalene AhAra kare che. upUpAtadvAramAM-bAvavAno ne hiMtAM garva attimA" jalacara jIvenA u5pAta-utpatti nirAyakAthI laI ne eTale ke pahelA narakathI laIne yAvat sAtamA naraka sudhA kahela che. jIvAbhigamasUtra 89 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kathananuM tAtparya e che ke- garbhaja jalacara jIva badhI ja gatimAMthI AvIne utpanna thAya che, ratnaprabhA pravIthI laIne tamastamAM ke je sAtamI pRthvI che. tyAMnA nairayikomAMthI teone utapAta-utpatti thAya che. je tiryAnikemAMthI teone utpAdautpatti hoya te "vijaLaruM to, rUti karAvAsAkIvadaMto" asaMkhyAta varSAyuSka tiyAne cheDIne bAkInA karmabhUminA saghaLA tiryamAM teone utpAta hoya che. "purrito avAjamammata trIvatraNevAsAvajato akarmabhUminA ane aMtaradvIpanA manuSyamAM temane utpAta-utpatti thatuM nathI. kemakeA badhA asaMkhyAta varSanI AyuSyavALA hoya che, asaMkhyAta varSanI AyuSkavALA emAMthI temane utpAta thavAne niSedha karela che. tethI tenA zivAyanA bAkInA saghaLA manuSyamAMthI temane utpAta-utpatti thAya che. "rdita nAva saMsAra" je devomAMthI temane utpAta thAya che, te saudharma devalethI laIne sahastrAra devakasudhI arthAt saudharma 1 IzAna 2, sanakumAra 3, mahendra 4, brahma , lAntaka 6, mahAzuka che, ane sahastrAra 8, A ATha devalokanA devAmAMthI temane utpAta thAya che. tethI AgaLanA eTale ke Anata, prANata vigere devalekamAMthI temane utpAta thatuM nathI. kemake -upara kahela saudharmathI sahasmAra devalokanI AgaLanA devalokamAMthI temanI utpattino niSedha karela che. sthitidvAramAM ikA saMtorg'' A jalacara jIvonI sthiti jaghanyathI eka aMtamuMhatanI hoya che. ane "3oNe kudavArI" utkRSTathI eka pUrva keTInI hoya che "duvievi mati" teo mAraNatika samudraghAta thI samavahata thaIne ane samavahata. thayA vinA ema bane prakArathI mare che. eTale ke mAraNatika samudraghAtathI AghAta prApta karIne paNa mare che, ane AghAta prApta karyA vinA paNa mare che. vanadvAramAM--"anaMta kavaddittA nenag SAva re sAmA" A garbhaja jalacara jIva jyAre jalacara paryAyathI udUvRtta thaIne eTale ke temAMthI nIkaLIne je teo narayikamAM janma dhAraNa kare che, te pahelI pRthvIthI laIne sAtamI pRthvI sudhInA nairayikAmAM janma dhAraNa karI zake che. "ttittinofvg magg gg' je tiya genika jIvomAM teo janma le che, te saghaLA tiryAnike mAM janma dhAraNa karI zake che. ane je manuSyamAM janma le te saghaLA manuSyomAM janma laI zake che. tathA je teo devomAM janma le che, te "nAva saMdaraNA" saudharma devalokathI laIne sahasAra eTale ke AThamA devaleka sudhInA devAmAM teo janma le che. tethI AgaLanA Anata, prANata, vigere devalokamAM teone janma thavAne niSedha karela che. kemake sahasAra devakathI AgaLa teonuM gamana thatuM nathI. "23 jarUca : gAjazA' A garbha ja jalacara jIvo marIne nAraka, tiyaca, manuSya ane deva A cAre gati mAM jaI zake che. tathA-cAre gatimAMthI AvelA jIne garbha ja jalacara jIva paNuthI utpAda-u5tti-thaI zake che. A rIte teo caturgatika-ane caturAgatika kahelA che. "gharA sarvajJa guttA ahiyAM pratyeka zarIrI kahevAya che. ane asaMkhyAta kahyA che. A rIte he zramaNa AyuSmad garbhaja jalacara jenuM nirUpaNa tenA lakSaNe ane bhede batAvIne karavAmAM AvyuM che. sU0 23 jIvAbhigamasUtra Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhavyutkrAntika sthalacara jIvoM kA nirUpaNa bheda sahita gaCja jalacara jIvAnu nirUpaNa karIne have sUtrakAra ga`ja sthalacara jIvAnu nirUpaNa kare che. temAM gautamasvAmI prabhune pUche che ke---- seviMda saMthahayara" ityAdi TIkAtha--tte ja tuM thayA bhagavan ! gaja sthalacara jIvAnA zuM lakSaNa che ? ane tenA keTalA bhedo kahelA che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke--jayarA duvidhA naLannA'' he gautama ! gaja sthalacara jIvA be prakAranA kahelA che "taM naTTA" te e prakAro A pramANe che.--cavAya pattivA ya'' eka catuSpadru ane bIjA parisapa jene cAra paga hoya che teo catuSpada kahevAya che. ane jee chAtInA khaLathI athavA banne bhujAothI cAle che, te parisa kahevAya che. "nne ji te cayA' he bhagavan catuSpada jIvAnA zu lakSaNA che ? ane tenA keTalA bhedo kahelA che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke--cavA carayyiAvaLattA" he gautama ! catuSpada jIve! cAra prakAranA kahelA che. "tuM nA' te cAra prakAro A pramANe che.bAluDA lo caiva mevo" eka kharIvALA vigere bhedonu je pramANe samUIima sthalacaronA prakaraNamAM kathana kayuM che, eja pramANenA bhedo ahiyAMpaNa samajI levA. te saMmUIima sthalacarAnuM kathana kayAM sudhI grahaNa karavuM joIe te mATe kahe che ke--nAva" ItyAdi cAvatu tyAM sudhI ke "ne cAvane tattvajJAnta" AnAthI judA paNa AvA prakAranA khIjA paNa sthalacara catuSpada jIvA hAya, tee paNa AnA jevAja samajI levA joie "te samAlo tuvidA vaLattA" te sthalacara catuSpada jIvA sakSepathI e prakAranA kahelA che, "taM hradA" te be prakAre A pramANe samajavA, "pannattA ca avanattA tha" paryApta ane aparyApta paryAmi nAmakarmanA udayavALA jIvA paryAsa kahevAya che, ane aparyApti nAmakarma nA udaya vALA jIvA aparyApta kahevAya che. have sUtrakAra gavyutkrAntika sthalacara catuSpada jIvAnA zarIra vigere dvArAnu nirUpaNa kare che. temAM gautamasvAmIe prabhune evu' pUchyuM che ke--he bhagavan ! A garbha vyutkrAntika sthalacara catuSpada jIvAne keTalA zarIro hoya che? A praznanA uttaramAM prabhugautama svAmIne kahe che kecarAtti sarI' ityAdi audArika vaikriya taijasa ne kANu nA bhedathI teone cAra prakAranA zarIrA kahelA che.A rIte A zarIradvAranuM kathana samApta thayuM che. avagAhanAdvAra--onArdanA sadnene aMtuhala arpaNejJarmAnuM' tenA zarIranI avagAhanA jaghanya thI eka AMgaLanA asa khyAta bhAga pramANanI hoya che. tathA jIvAbhigamasUtra 91 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'kravAre cha vAruM utkRSTathI teo nA zarIra nI avagAhanA chagabhUta pramANanI hoya che. A rIte avagAhanAdvAranuM kathana che. sthitidvAra- 3La sini vimA teonI sthiti-AyuSkALa jaghanya thI aMtamuhUrta pramANanI hoya che. utkRSTathI traNa palyopamanI hoya che. A rIte sthitidvAra kahela che. udvartanA dvAra "navaraM udAttA jenu carathag jati jalacara nI apekSAe sthalacara mAM eja vilakSaNapaNu-judAI che ke A sthalacare ahithI nIkaLI ne nArakamAM jAya te cethI pRthvI sudhI ja jAya che. paraMtu tenAthI AgaLa jatA nathI re gadA kayA' zeSa-zarIradvAra avagAhanAdvAra sthitidvAra udvartanAdvAra zivAyanA bIjA badhA ja dvArenuM kathana garbhavyutkrAMtika jalacara jIvenA kathana pramANe A sthalacara che paNa samajavA, e jalacara prakaraNa kayAM sudhInuM ahiM grahaNa karavuM joIe? e praznanA uttaramAM sUtrakAra banAva' ityAdi sUtranuM kathana kare che. te A pramANe che. "vi rAjA rAvyAjApharAra A sthalacarajI nAraka, tiryaMca, manuSya ane deva A cAragatimAM javA vALA hovAthI caturgatika kahevAya che. tathA nAraka tiryaMca manuSya ane deva A cAra gati thI nIkaLIne ahIMyAM AvavA vALA hovAthI "caturAgatika" kahevAya che. pittA yahajAra pauTrA? A sthalacara jIvo pratyeka zarIrI asaMkhyAta kahyA che. have catuSpada prakaraNa ne upasaMhAra karatAM sUtrakAra kahe che ke te 3uthA' A rIte bheda prabhedathI catuSpada jIvana nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. have sUtrakAra sthalacarenA pahelA bheda rUpa catuSpada chenuM nirUpaNa karIne tene bIje bheda je parisaryuM che. tenuM nirUpaNa kare che. temAM gautama svAmI prabhune evuM pUche che ke-"re i vacci"he bhagavan parisarponA zuM lakSaNo che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke--"jiagr suvidA " he gautama! parisaryuM prakAranA kahelA che, "raM kahA" te be prakAra A pramANe che. "pariNA 2 mujhAriNacvA " eka ura parisarSa ane bIjA bhujaparisarSa, temAM jeo chAtInA baLathI cAle che, teo ura parisaryuM che, ane jeo hAthanA baLathI cAle che, teo bhuja parisa che. he bhagavana "hai tuM sarita" ura:parisarpanA zuM lakSaNa che ? ane tenA keTalA bhedo kahelA che ? saMmUrchAima ura:parisarSa nA atideza dvArA prabhu kahe che ke - sara" he gautama ! saMmUrchAima ura parisarSa nA prakaraNamAM je pramANe ura parisarponuM nirUpaNa karavAmAM Avela che, e ja pramANe ahiyAM paNa A garbhaja uraH parisaponuM nirUpaNa samajI levuM. paraMtu "jAvAsTicAkara mero mALio " te prakaraNanA kathana karatAM A prakaraNamAM je vizeSa paNuM che. te eTaluM ja che ke-ahiyAM AsAlikanuM varNana karavAnuM nathI. kema ke-AsAliko saMmUriSThama ja hoya che garbhaja hatA nathI AsAlika e uraH parisarpone eka bheda che. teja kAraNathI tene ahi vata kahela che. jIvAbhigamasUtrA 92 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have tenA zarIra vigere dvArAnuM kathana karavAmAM Ave che. cattAra sIvA" gaja ura:parisapeAMne--audArika, vaikriya, tejasa, ane kANu A cAra zarIra hAya che. ovAdanA nAmeLa aMgurukSa prasaMnne mAna" tenI avagAhanA jaghanyathI eka AMgaLanA asaMkhyAtamAM bhAgapramANanI hAya che. tathA jovai" noyanasa rahyuM" utkRSTathI eka hajAra ceAjananI hAya che. urdU nona ato mutyutta koneLa puvajoDI" temanI sthiti jaghanyathI eka atamuhUrtanI ane utkRSTathI eka pUrva kATInI hoya che. uddhRtanAdvAramAM paNa jalacara jIvAnA karatAM evuM bhinnapaNuM-jIdAI che ke--'vakRttA ne" nAva pama puSi tAva, pati" A sthalacara ura parisapa jyAre peAtAnA A paryAyane cheDe che, ane jyAre naiyikAmAM jAya che, te teo pahelI pRthvI thI laI ne pAMcamI pRthvI sudhInA nairiyakAmAM jAya che. te pachInA narakomAM jatA nathI. iiva manussetu savvetu" ane jyAre tee tiya nyAnikamAM jAya che, te saghaLA tiya gyeAnikAmAM jaI zake che. ane jyAre tee manuSyeAmAM jAya che, teA saghaLA manuSyAmAM jAya che. ahiyAM kAMya paNa temane javAnA pratibadha-niSedha thayela nathI. "reve nAva sara ssAdA" ane jyAre teo devAmAM jAya che, te pahelAdevalAkathI laIne sahasrAra sudhInA arthAta AThamA devalAka sudhInA devAmAM jAya che. tethI AgaLanA devAmAM jatA nathI, "mersa nanhA nathALa" A rIte zarIradvAra, avagAhanAdvAra, sthitidvAra ane uddatanA dvAranA kathana zivAyanA bAkInA madhA dvArAnuM' kathana gA~ja jalacara jIvAnA prakaraNamAM je pramANe kahela che, eja pramANenu` kathana ahiyAM samajI levuM. "nAva" yAvat "cADyA 23mA " A cArati vALA ane cAra AgativALA hoya che. A uraH parisarpa ahithI eTaleke uraH parisarpa paNAthI uddhRta thaI ne-nIkaLIne nairayakAmAM paNa jAya che, tiryaMcainikamAM paNa jAya che, manuSyamAM paNa jAya che, ane devAmAM paNa jai zake che. A rIte cAre gatiyAmAMnA jIvA ahiMyA AvI zake che. *tttattA asaMvenA battA" A pratyeka asaMkhyAta zarIravALA kahelA che. se saM ka lippA" A rIte ahiM sudhInu' A kathana gaja uraH parisanA saMbaMdhamAM kahela che. ura:parisaperrAnuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra bhuja parisanuM nirUpaNa kare che.--A bhujaparisaperrAnA saMbaMdhamAM gautamasvAmI prabhune pUche che ke-nne ja te murghAsavA" he bhagavana bhuja parisarpAnu zu lakSaNa che ? ane tenA keTalA bhede che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke "meTro tadeva" je pramANe samR ima bhujaparisarponA bhedonuM kathana kayu che, eja pramANe gaja sthalacara bhujaparisaoNMtu kathana paNa samajI levuM. have bhujaparisapernA zarIra vigere dvArAnuM nirUpaNa karavAmAM Ave che.~cattAta sItta" A bhujaparisarpAnA zarIradvAramAM tene cAra zarIrA hoya che. te A pramANe samajavA. audArika zarIra 1, vaikriya zarIra 2, tejasa zarIra 3, ane kArmAMNu zarIra 4, jIvAbhigamasUtra 93 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avagAhanAdvAramAM--proparlRLA noLa RtuhAsaMle mAna" tenA zarIranI avagAhanA jaghanyathI eka AMgaLanAM asaMkhyAtamAM bhAganI hAya che, ane utkRSTathI STpururtta'' gabUta pRthakRtvanI hAya che. eTale ke eka gabUtathI laine nava gagRta sudhInI hoya che. sthitidvAramAM teonI sthiti RLa vrato murtta'' jaghanyathI eka aMtarmuhUta nI hAya che, ane romena puvArI" utkRSTathI eka pUrva keATInI hoya che. "zailevu TALelu nadI utttavA" A rIte zarIra, zIrAvagAhanA ane sthiti A dvArAnA kathana zivAya badhA ja dvArAnuM kathana ahiyAM je rIte gA~ja u2:parisarpanA prakaraNamAM karavAmAM Avela che, eja pramANe ahiyAM paNa-A gaCja bhujaparisaperyAMnA sabaMdhamAM samajI levu' ura:parisaryAM karatAM A bhujaparisanA uddanAdvAranA kathanamAM je judAI che, te A pramANenI che. navara phorbsa puvaeN gati" bhujapario jyAre potAnI paryAya choDe che, ane jyAre nArakAmAM jAya che, tA tee khIjI je zarkarA pRthvI che, tyAMnA nArakAmAM jAya che, tethI AgaLa jatA nathI. ura:parisa` te pAMcamI pRthvI sudhI jAya che. A rIte A bannenA kathanamAM kevaLa narakagatimAM javAnI khakhatamAM judA paNu` kahela che. bAkInuM tamAma kathana ura:parisanA kathana pramANe ja che, A rIte "seteM mukhyat sA vaLatta' A kathana sudhInuM A prakaraNa bhujaparisanA bheda prabhAde sahita kahela che. "setta thayarA" A pramANe sthalacara jIvAnA bhedo ane prabhedo sahitanuM temanA saMbadhanu A prakaraNa samApta thayuM. zAs. 24aa garbhavyutkrAntika khecara jIvoM kA nirUpaNa gaCja jalacarA ane sthalacarAnuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra gaja khecaronu nirUpaNa kare che.--AmAM gautamasvAmIe prabhune evuM pUchyuM che ke "se di taM vacara'' ityAdi. TIkA-ne vija taM svacA'' he bhagavan gaCja khecarAnA zuM lakSaNA che ? ane tenA bhedo keTalA kahelA che ? A praznanA uttaramAM samUrcchima khecara jIvAnA atidezathI prabhu kahe che ke-"zrvathA caravidA vaLattA" he gautama! khecarajIvA cAra prakAranA kahelA che.--"tuM nadA" jemake-"cammaraghI sadeva meTro' carma pakSI vi. pahelAM saMbhU ima kheMcarAnA cAra prakAra ane tenA bhedo pragaTa karyA che, eja pramANe gabha ja khecarAnA paNa cAra prakAranA bheddA hAya che tema samajavuM. A gaja khecara jgyAnA zarIra vigere dvArAnu vana, garbhaja jalacara jIvAnA jIvAbhigamasUtra 94 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNamAM je pramANe zarIra vigere dvArenuM kathana karela che, e ja pramANe samajavuM. paraMtu garbhaja jalacaronA karatAM jeTalA aMzamAM judA pADyuM che, te "gorAdA" vigere sUtrAMza dvArA ahiyAM batAvavAmAM Avela che, te nIce pramANe che. TIMaa kavori ga ka nnaDamA" avagAhanA ahiyAM jaghanyathI eka AMgaLanA asaMkhyAmAM bhAga pramANanI hoya che. ane " 3 i gydara" utkRSTathI dhanuSa pRthaphatvanI hoya che. eTale ke be dhanuSathI laIne nava dhanuSa sudhInI hoya che. sthitidvAramAM-fe sevLa saMtAturaM" kAraNe sTiva ahaMkAramALo sthiti jaghanyathI eka aMtamuhUrtanI hoya che, ane utkRSTathI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANanI hoya che. avagAhanA ane sthiti dvAranA saMbaMdhamAM ahiyAM A nIce pramANenI be gAthAo kahI che. "jo sarada" ItyAdi "jamaMmi" ItyAdi. A be gAthAne artha A pramANe che.-garbhaja jalacaronI utkRSTa avagAhanA eka hajAra jananI hoya che. catuSpadavALA jIvonI avagAhanA cha gabhUti pramANanI hoya che. ura parisarponI avagAhanA eka hajAra yojanAnI hoya che. bhujaparisarponI avagAhanA gabhUta prathakatvanI hoya che. pakSionI avagAhanA dhanuprathakRvanI hoya che. tathA gabhaja jalacaranI utkRSTa sthiti eka pUrvakeTinI hoya che. catuSapadenI avagAhanA traNa papamanI hoya che. ura:parisarponI ane bhujaparisarponI avagAhanA eka pUrvakeTinI hoya che. ane pakSiyenI avagAhanA pa9pamanAM asaMkhyAtamAM bhAga pramANunI hoya che. " TET 1tharA" A rIte avagAhanA ane sthiti dvAranA kathana zivAya zarIradvAra-saMhanana. dvAra vigere saghaLA dvArenuM kathana ahiyAM gabheja jalacara jenA kathana pramANenuM samajavuM. "navAM nava" vizeSatA kevaLa eTalI ja che ke-garbhaja jalacarajIvo ahithI uvRtta thaIne eTale ke-garbhaja jalacara paNAmAMthI nIkaLIne pahelI pRthvIthI laIne sAtamI pRthvI sudhInA narakamAM jAya che. ane A sthalacara taravaM purva chatti sthalacara paNAmAMthI nIkaLIne pahelI pRthvIthI laIne trIjI pRthvI sudhI ja jAya che. tethI AgaLa jatA nathI. narakamAM utpAda-utpatti thavAnA saMbaMdhamAM A nIce jaNAvela be gAthAo kahI che-' gaNavo ItyAdi "chaf a ' ityAdi. A bane gAthAne artha A pramANe che.-asaMgI jIva pahelA naraka sudhI jAya che. sarisRpa-sapa bIjA naraka sudhI jAya che. pakSI trIjA naraka sudhI jAya che. siMha cethA naraka sudhI jAya che. bhujaga pAMcamAM naraka sudhI jAya che. strI chaThThA naraka sudhI jAya che. matsyatadulamasyA ane manuSya e sAtamA naraka sudhI jAya che. jJara" thAva ahiM yAspadathI gatyAgatidvArane saMgraha thayela che. A gatyAgatidvAra paNa ahiyAM jalacarajInA kathana pramANe samajI levuM. A rIte A gaja khecara cho. cAra gatimAM janArA ane cAra gatithI AvavAvALA hoya che. saMdarajadamavarAtipaMcikitasvinAvA" A rIte khecara garbhaja tiryaMca paMcendriya jIvonuM nirUpaNa thayuM che. ahiyAM pratyeka zarIradhArI asaMkhyAta kahelA che. "se te tirivAjA" A pramANe ahiM paryanta bheda prabhede sAthe tiyaMgyanika jIvonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. sU0 25aa jIvAbhigamasUtra 95 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhavyutkAntika manuSyoM kA nirUpaNa paMcendriya tiryanika jIvonuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra manuSyanuM nirUpaNa kare che. A saMbaMdhamAM gautamasvAmIe prabhune evuM pUchayuM ke-"re taM majuratA'' ItyAdi. TIkAW---"re viA taM madhurakSA" he bhagavana manuSya keTalA prakAranA hoya che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke "magat suvidyA guttA" he gautama! manuSya be prakAranA hoya che. "tuM ka" te A pramANe che. "bhUmimadullA jamavatiyamajurA 4" eka saMmUrijI ma manuSya ane bIjA garbhaja manuSya "#fkhuM i maM! mUrijhamamagar" saMkurati he bhagavana saMmurNima manuSya kyAM saMmUcchita-utpanna thAya che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke -"yatomagat nA ti" ahiyAM yAvatpadathI saMpUrNa pATha grahaNa thayela che. te pATha TIkAmAM Apela che. tene artha A pramANe che.-pistALIsa lAkha jana pramANe A manuSya leka eTale ke madhyaka che. temAM aDhAI dvIpa samudra pramANa je A manuSyakSetra che, temAM ja A saMmUriSThama manuSya utpanna thAya che. jemake paMdara karmabhUmiyomAM trIsa akarmabhUmimAM, chappana aMtadvIpamAM A saMmUrchAima manuSyo utpanna thAya che. A garbhajanA uccAra-maLamAM, prasavaNa-pesAbamAM 2, khela-kaphamAM 3, siMghANanAkanA melamAM 4 vamana-ulaTImAM 5, pittamAM 6,zeNitamAM 7, zuka-vIryamAM 8, zukapudgalenAM parizaTanamAM 9, paMcendriya marela jIvonA kalevaramAM 10, strIpuruSanA saMgamAM 11, nagaranI naLImAM 12, ane badhA ja azuci-apavitra sthAnomAM 13, A saMmUchima manuSya utpanna thAya che. teonA zarIranI avagAhanA eka AMgaLanA asaMkhyAta bhAga pramANanI hoya che. teo asaMsI mana vinAnA hoya che. mithyASTivALA hoya che. teone cha paryAsiye paikI eka paNa paryApti pUrNa hotI nathI. tethI teo aparyApta ja hoya che. tenuM AyuSya eka aMtarmuhUrtanuM ja hoya che, te pachI teo marI jAya che. teone ladhya paryAptaka kahelA che. eTale ke labdhi -aparyAptaka kahyA che. A saMmUrichama manuSyanA zarIra vigere dvAre A pramANe che-"afa m maHari vaDu rAjA guttA" he bhagavana ! A saMmUchima manuSyone keTalA zarIro hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke -"noramA ! sirina sArA punattA" he gautama ! A saMmUrichama manuSyane traNa zarIra hoya che. "i " te A pramANe che-"raDhi, tethai, mag" audArika, tejasa ane kAmaNa, teonA zarIranI avagAhanA jaghanya ane utkRSTathI eka AMgaLanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANunI hoya che. saMhanana, saMsthAna, kaSAya, lesyA, A dvAranuM kathana je pramANe be indriyavALA jenA prakaraNamAM kahyuM che. e ja pramANenuM ahiyAM paNa samajI levuM. jIvAbhigamasUtra 96 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IndriyadvAramAM teone pAMca indriya hoya che. saMjJidvAra ane vedakAranuM kathana be IndriyavALA jIvonA prakaraNamAM kahyA pramANe samajavu. arthAta asaMjJI hoya che. ane vedamAM napuMsaka vedavALA hoya che. paryAptikaDhAramAM-teo pAMca aparyAptivALA hoya che. daSTidvAra, darzanadvAra, jJAnadvAra yogadvAra, ane upayogadvAra A kAranuM kathana pRthvIkAyika jIvanA prakaraNamAM kahyA pramANe ahiyAM samajI levuM. AhAradvAramAM-teone AhAra be indriyavALA jInA jevuM hoya che. teone u5pAta-utpatti nairayika, deva, teja, vAyu, ane asaMkhyAta varSanI AyuSya vALA eTalAne choDIne bAkInA jIvamAMthI thAya che. temanI sthiti jaghanya ane utkRSTathI eka aMtamuhUrtanI ja heya che paraMtu jaghanya aMtamuhUtanI apekSA utkRSTa aMtarmuhUrta adhika che. teo mAraNatika samud ghAtathI samavata thaIne eTale ke AghAta prApta karIne paNa mare che, ane samavahata thayA vinA eTale ke AghAta prApta karyA vinA paNa kare che. teo pitAnI paryAyane choDIne narayika, deva, ane asaMkhyAta varSanI AyuSyavALA sthAne cheDIne bAkInA sthAnamAM utpanna thAya che, gatyA gatidvAramAM-teo tiryaMca ane manuSya A be gati ane beja AgatinI apekSAthI be gatika eTale ke be gatimAM javAvALA ane prayAgatika eTale be gatithI AvavAvALA hoya che. A pratyeka asaMkhyAta zarIrI kahelA che, are # saMkurijhamamagar" A rIte samUriSThama manuSya saMbaMdhI kathana dvAro sahita kahyuM che. saMmUchima prakaraNa samApta have sUtrakAra garbhaja manuSyanuM nirUpaNa kare che,-AmAM gautamasvAmI prabhune evuM pUche che ke -"re jiM tuM jamavajaniyamagar" he bhagavad garbhaja manuSya keTalA ane kevA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke-Amavatiya majurA sividai gurd" he gautama ! garbhaja manuSya traNa prakAranA kahayA che. " aer" te traNa prakAro A pramANe che. "vAkSamRmayA, mammA, yaMtIvA" karmabhUmika, akarmabhUmika, ane aMtaradvIpaja je manuSya karmabhUmimAM utpanna thayA che, te karma bhUmija manuSya kahevAya che kRSi-kheti, vANijya-vyApAra vigerenuM nAma kama che. athavA mokSa prApti mATe je anuSThAna-ArAdhanA che. te karma che. AvA karmonI pradhAnatAvALI je jIvanI bhUmi che, te karma bhUmija manuSya che. karmabhUminA zivAya jeo akarmabhUmimAM utpanna thayA che. te cha akarmabhUmi ja kahevAya che. akarmabhUmimAM kRSi-vANijaya rUpa karma, athavA mukti prApta karavAne gya kamano abhAva hoya che. aMtara zabda madhya vAcaka che. aMtaramAM eTale ke -lavaNasamudranI madhyamAM je dvIpe che, te aMtaradvIpa kahevAya che, AvA aMtaradvIpamAM je manuSya utpanna thAya che. te aMtaradvIpaja kahevAya che, A rIte garbhaja manuSyo traNa prakAranA hoya che. "gve majura mero mALiyado?" A pramANe gabhaja manuSyonA bhede "nag gugrariaa tA rAvaNe mALavava" je pramANe prajJA panA sUtramAM kahela che, e ja pramANe saMpUrNa rItanuM kathana ahiyAM paNa samajI levuM, yAvat "kamarathA ja vastrI 2" teo chadmastha ane kevalI hoya che. prajJApanA sUtranA A kathana paryata prajJApanA sUtranuM garbhaja manuSya saMbaMdhI prakaraNa tyAM prajJApanA sUtramAM joI levuM. jIvAbhigamasUtra 97 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ re panAro TuvA pattA" A garbhaja manuSya saMkSepathI be prakAranA kahyA che. " nA" te be prakAre A pramANe samajavA. "qnnatA ja mausmttA " paryApta ane aparyApta jeo paryAptatA guNa vALA hoya che, teo paryApta kahevAya che, ane jeo aparyAptatA guNavALA hoya che, teo aparyApta kahevAya che. have garbhaja manuSyanA zarIradvAra vigere dvArenuM kathana karavAmAM Ave cheAmAM gautamasvAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke- "se iof mate ! navA varu tarInA guLA" he bhagavAn ! A garbhaja manuSyone keTalA zarIre hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe ke "joyA! paMca tIra ijarAhe gautama ! teone pAMca zarIre hoya che. "R dI' te A pramANe che. " jhis as Hu" dArika zarIra cAvata kArpaNa zarIra ahiyAM yAvatpadathI vaikriya zarIra, AhAraka zarIra ane tejasa zarIra A traNe zarIre grahaNa karAyA che. A rIte garbhaja manuSyanA audArika zarIra, kriya zarIra, AhAraka zarIra, tejasa zarIra, ane kAmaNa zarIra A pAMca zarIra hoya che. kemake - manuSyamAM sarvabhAva hovAnI saMbhAvanA hoya che. avagAhanA dvAramAM "oLA nago aMgarakSa sAmAja" A garbhaja manuSyanA zarIranI avagAhanA jaghanyathI eka AgaLanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANanI hoya che. ane "rUvoNe titti jADA utkRSTathI traNa gAu sudhInI hoya che. saMhanana dvAramAM--"jIva saMdhathar" te ene vajI. jhASabha, vigere chae saMhanana hoya che, saMsthAna dvAramAM- "rAja" samacaturasa vigere chae saMsthAne hoya che. kaSAyadvAramAM-A garbhaja manuSyone krodha kaSAya paNa hoya che, mAna kaSAya paNa hoya che, mAyA kaSAya paNa hoya che, ane lebhakaSAya paNa hoya che. eja vAta ahiyAM "re mare ! kIvA f yodarA nAva samajAI, " A sUtrapAThadvArA A pramANe pUchavAmAM Avela che.-he bhagavana te garbhaja manuSyo zu krodha kaSAyavALA hoya che ? yAvata lebha kaSAyavALA hoya che ? athavA kaSAya vinAnA hoya che ? ahiyAM yAva5dathI mAna ane mAyA A be kaSA grahaNa karAyela che. A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke - "camA ! sadavi" he gautama ! garbhaja manuSya kodha kaSAyavALA paNa hoya che, yAvata labha kaSAyavALA paNa hoya che. ane kaSAya vinAnA paNa hoya che. kema ke-vItarAga manu ene kaSAyane abhAva hoya che. saMjJA dvAramAM-"je je maMte ! navA f bAda nokarA nava maNano sattA na hovA" A viSayamAM gautamasvAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke-he bhagavad A garbhaja manuSya zuM AhArasaMpiyukta hoya che ? yAvata lAbha saMjJopayukta hoya che ? A praznano uttara ApatAM prabhu kahe che ke-camA ! vara" A garbhaja manuSya jayAre saMjJAvALA hoya che, tyAre AhAra saMjJAvALA paNa hoya che, bhaya saMjJA vALA paNa hoya ne, maithuna saMjJAvALA paNa hoya che. ane krodha, mAna, mAyA ane lebha saMjJAvALA paNa hoya che. nizcaya nayathI jeo vItarAga manuSyo che, teo jIvAbhigamasUtra EC Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjJopayukta heAtA nathI. tathA vyavahAra nayanI apekSAe je kAI cAritradhArI che. teo saMjJopayukta hAtA nathI. kema ke-teone leAkeAttara-alaukika citta-jJAnanA lAbha thaI jAya che. A cAritradhArI eghasaMjJA, ane leAla sa'nA e be sattAe meLavIne daze prakAranI sa'jJAthI vipramukta eTale ke sarvathA rahita hAya che. "tadukta - nirvANasAdhakaM sarva jJeyaM lokotarAzrayam saMjJAH hoddAzrayAH sarvA, mAragaruM pam // 1 // nirvANa kahetAM mAkSa sAdhaka je kAI anuSThAnA che, te khadhA alaukika hAya che, ane saMjJAo lokAzrita hAya che. ataH cAritra dhArIne vyavahArathI sajJopayukta mAnavAmAM AvyA nathI. lezyAdvAramAM-gautamasvAmIe prabhune evu pUchayu che ke--te naM aMte ! nIvA dija hellA yajJAva ahennA" huM bhagavan te gA~ja manuSya zu' kRSNalezyA vALA hoya che ? athavA yAvat alezyAvALA hAya che ? ahiyAM yAvapadathI nIla, kApAta, teja, padma ane zukala A lezyAe grahaNa thayela che. aTale ke--gautamasvAmI pUche che ke huM bhagavan A gaja manuSya zu kRSNAlezyAvALA hAya che ? ke nIla lezyAvALA hAya che athavA kApAtika lezyAvALA hAya che ke tejasa lezyAvALA hoya che ? athavA padmavezyAvALA hoya che? athavA zukala lezyAvALA hoya che ? ke lezyAvinAnA eTale ke alezya hoya ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmInA kahe che ke--oyamAM ! savvevi'' he gautama saghaLA gaja manuSyA kRSNalezyAvALA paNa hAya che. nIlalezyAvALA paNa hoya che. kApAtalezyAvALA paNa hoya che. tejo lezyAvALA paNa heAya che. padmalezyAvALA hoya che. zukalalezyAvALA paNa hoya che. ane vaizyAvinAnApaNa hoya che. temAM siddha purUSo alezya-eTale ke lezyA vinAnA hoya che. ane parama zukaladhyAnavALA ayAgI kevalIyeApaNu lezyAvinAnA hoya che. indriyadvAramAM--Agala ja manuSya "ooiSakattA nAva noTuMriyovattA vi" zroAndriyavALA paNa hAya che, yAvata nAIndriyavALA paNa hoya che. ahiyAM yAvata padathI rasanA-jIbha, ghrANu-nAka, cakSu, spena A cAra indriyA grahaNa karAI che. A gaja manuSya pAMceindriyavALA paNa hoya che, ane nAi driyavALA paNa hoya che. A ga`ja manuSyeAmAM kevalIyA nAiMdriyavALA hAya che. joke kevalIyAne paNa siddhi prAptinI pahelAM indriyA tA hAya che, te paNa teo tene kaMI paNa upayAga karatA nathI. tethI teone nAindriyavALA kahyA che. samuddhAtadvAramAM--"satta samu dhAyA" teene sAta samuddhAtA hAya che. ''dhyeyaLAsamu dhAva sAva mejisamu vAva'' vedanA samuddAta yAvat kevila samuddAta ahiyAM yAvapadathI kaSAya, mAraNAntika vaikriya, AhAraka, tejasa A samuddAtA grahaNa karAyA che. ahiMyA samuddhAtanA saMbaMdhamAM samuddAtAne kahevAvALI A gAthA che.-- vevaLa sAyamaLatiya'' ityAdi. arthAt sAta samuddhAte A pramANe che.---vedanA samuddAta 1 kaSAya samrudhAta ra, mAraNAntika samuddAta 3 vaikriya samudlAta 4. AhAraka samuddata 5, tejasa samuddAta 6, ane kevalisamuddhAta cha, saMjJIdvAramAM--sannI vanosanA no prasannI jIvAbhigamasUtra CC Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi A garbhaja manuSya saMjJI paNa hoya che, na saMjJI paNa hoya che ane te asa grI paNa hoya che. ne saMjJI ane neasaMjJI evuM je kathana kahyuM che, te kevaliyonI apekSAe kahela che. vedadvAramAM-A garbhaja manuSya "thiyA li nava ja vi" strIvedavALA paNa hoya che. purUSadavALA paNa hoya che. ane napuMsaka vedavALA paNa hoya che. tathA veda vinAnA paNa hoya che. vedane udaya navamAM guNasthAna sudhI rahe che. dasamA sUkSmasaM5rAya vigere guNasthAnamAM vedane udaya rahetuM nathI, tethI ahiyAM adaka paNa hoya che. evuM kahevAmAM Avela che. paryAptidvAramAM A garbhaja manuSya "ia vsna " pAMca paryAptivALA hoya che. ane pAMca aparyAptivALA paNa hoya che. jo ke paryAtiye cha prakAranI hoya che, paraMtu ahiyAM pAMca paryAptivALA hoya che. Ama je kahevAmAM AvyuM che te bhASAparyApti ane manaH paryAptimAM abhedanI vivaphAthI tema kahela che. daridvAramAM A garbhaja manuSya "nividA vi viThThI" samyaphadaSTi, mithyAdaSTi, ane samyakRmiyA daSTi ema traNa prakAranI dRSTivALA hoya che. dazanadvAramAM A garbhaja manuSya-"cattAra raMarr" cakSudarzanavALA paNa hoya che, acakSudazanavALA paNa hoya che, ane avadhidazanavALA paNa hoya che. jJAnadvAramAM A garbhaja manuSyo-"jALI vi aranALI " jJAnI paNa hoya che, ane ajJAnI paNa hoya che. " vALI te mArA kunANI teomAM je jJAnI hoya che temAM keTalAka be jJAnavALA ane keTalAka "sanALI" traNa jJAnavALA hoya che. "thenA 23=ALI" tathA keTalAka cAra jJAnavALA hoya che. ane "thevsar nALA' keTalAka eka jJAnavALA hoya che ane temAM jeo "duurr" be jJAnavALA hoya che, teo niyamathI AbhinibaMdhika jJAnavALA ane zrutajJAnavALA hoya che, "ne tiranALI te mAmaviodiranALI, karanALI, dinALI" jeo traNa jJAnavALA hoya che. teo Abhinibadhika jJAnavALA, zrutajJAnavALA, ane avadhi jJAnavALA hoya che. "paDhavA-grAmavidhinANI, suSanALA, maLagsjhavALI" athavA AbhinibaMdhika jJAnavALA zrutajJAnavALA ane manaHpayavajJAnavALA hoya che. kemake avadhijJAna prApta thayA vinA paNa mana:paryavajJAna thaI jAya che. 'je caunANI te NiyamA AbhiNibohiyanANI suyanANI ohinANI maNapajjavanANI ya" je garbhajamanuSya cArajJAnavALA hoya che, teo niyamathI abhinidhika jJAnavALA hoya che. zrutajJAnavALA hoya che. avadhi jJAnavALA hoya che ane mana:paryaya jJAnavALA paNa hoya che e rIte cAra jJAnavALA hoya che. "je nA te niyama vinA" je e eka jJAna vALA hoya che, teo niyamathI eka kevaLa jJAnavALA ja hoya che. kemake kevaLajJAna nA astitva paNAmAM bIjA jJAnenuM astitva paNuM rahetuM nathI. arthAt te temAM vilIna thaI jAya che. e ja pramANe kevalAleka ne prAdurbhAva thAya tyAre tenAthI judA kSudrAlekavALA matijJAna Adi jJAnene abhAva ja thaI jAya che. tethI kevalIo kevaLa eka kevaLa jJAnavALA ja hoya che. zaMkA-kevaLa jJAna utpanna thAya tyAre matijJAna vigere bIjA jJAnene abhAva kevIrIte thaI jAya che ? kema ke je atyAdijJAna pitapotAnA AvaraNanA kSayopazamathI utpanna jIvAbhigamasUtra 100 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che, tema tyAdijJAne pitApitAnA saghaLA AvaraNe no vilaya thaI jAya tyAre pite pitAnI meLe ja cAritra pariNAmanI jema pragaTa thaze ja. jema kahyuM che ke-"vAvattijaNeItyAdi arthAta dezataH jJAnAvaraNanI samApti thatAM jyAre matijJAnavigere pragaTa thAya che, te pachI pUrNarIte pitApitAnA AvaraNanI samApti thaI jaze te pachI teo jIvane kema nahIM rahe? arthAta avazya raheze. uttara-A upara pramANenI zaMkA yogya nathI. kemake -jema svabhAvathI zuddha evA marakata vigere maNiye mala vigere paryAyavALA thatAM azuddha avasthA vALA bane che. ane kAlAntare jema jema aMzataH te mela dUra thatuM jAya che, tema tema te pitAnI AMzika AMzika nirmaLa paNA mAM AvatA rahe che. ane jyAre te malAdi paryAyathI bilakula chUTi. jAya che tyAre te pitAnA pUrNa nirmalapaNAmAM ke je tenA svabhAva siddha che, temAM AvI jAya che. arthAt mela dUra thatAM te svAbhAvika zuddha rIte spaSTa dekhAI che. ahiMyAM je AMzika nirmaLatA kahI che te eka prakAranI nathI. paraMtu aneka prakAranI hoya che. paraMtu svAbhAvika je nirmalatA che, te eka ja prakAranI che eja pramANe saMsAra bharanA saghaLA padArtho ne hastAmalakavatu ekI sAthe jANI levAna jIvane paNa svabhAva che. eja tenI pAramArthika zuddhatA che paraMtu zuddhatArUpa svabhAva karmAvaraNa rUpa maLathI DhaMkAI jAya che. arthAta malIna thaI jAya che. te jyAM sudhI sakalakarmarUpa malane vinAza thato nathI, tyAM sudhI A saghaLA padArthone ekI sAthe hastAmalakavat jANI zakAtA nathI. tethI koIpaNa nimitta vazAt jema jema e karma rUpa AvaraNanemalane aMzataH nAzathatuM jAya che. tema tema A jIvane aMzataH aMzataH padArthane prakAza karanAra vijJapti-jJAna utpanna thatI rahe che. A vijJapti eka prakAranI hotI nathI. paNa aneka prakAranI hoya che. koI vakhata A vijJati tenA matijJAnarUpe kahevAya che. koIvAra zratajJAnAdirUpa kahevAya che. jema kahyuM che ke-"maTavimartha"i ityAdi tethI e mAnavuM joIe ke-jema malavALA maNinA aMzataH mala dUrathavAthI aMzataH spaSTatA thAya che, ane saMpUrNa paNAthI mala dUra thavAthI saMpUrNa zuddhatA thAya che. e ja pramANe jJAnadazana cAritra ane parUpa ratnacatuSTayanA prabhAvathI jyAre saMpUrNa AvaraNane nAza thaI jAya che, tyAre bAkInA padArthanA eka dezane jANanArA matyAdi jJAnene vyavaracheda-vilInIkaraNa thaI jAya che. tethI atyaMta zuddha ane sakalavastu paryAyane prakAzakaranAra vijJapti-jJAna arthAta kevaLajJAna utpana thaI jAya che. jema kahela che ke-"thA kAcI raca" ItyAdi. sanALI" je pramANe garbhaja manuSyane jJAnI hovAnuM kahyuM che, e ja pramANe teo ajJAnI paNa hoya che. "sugaranA ti anAjI" teo be ajJAnavALA paNa hoya che, ane traNa ajJAnavALA paNa hoya che. jeo be ajJAnavALA hoya che, teo niyamathI matiajJAnavALA ane zruta ajJAnavALA hoya che. ane jeo traNa ajJAnavALA hoya che. teo mati ajJAna, zrata ajJAna, ane vibhaMga jJAnavALA hoya che. gadvAramAM-A garbhaja manuSya "manoja ura vayanonA vi, rAyanonI manojI fa" maneyogavALA paNa hoya che, vacanayogavALA paNa hoya che. ane kAyayegavALA paNa jIvAbhigamasUtra 101 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. tathA kaI kaI agI paNa hoya che. amegI teo ja hoya che ke-jeo zIlerI avasthAne prApta kare che. upayogadvAramAM -"suvigha kavo " A garbhaja manuSya mAM sAkAra upaga paNa hoya che, ane anAkAra upaga paNa hoya che. AhAradvAramAM-A garbhaja manuSya ne AhAra chae dizAomAMthI AvelA pagaladravya ne hoya che. kemake A garbhaja manuSya leka nI madhyamAM ja hoya che. tethI teone AhAra prApta karavAmAM koI paNa prakArano pratibaMdha-aTale ke-aleka saMbaMdhI pratibaMdha-rUkAvaTa thato nathI. tene abhAva rahe che. tethI niyamataH chae dizAomAMthI AvelA AhAra pudgale teone grahaNa thatA rahe che. upAtAramAM--"kaargo nerazgfe de sAmavada" A garbhaja manuSyane utpAda (utpatti) sAtamI pRthvInA nairayikone cheDIne bAkInA chae narakanA nArakiye mAMthI thAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke manuSyane utpAda-utpatti cAragativALA jIvomAMthI thAya che. jyAre narayikAmAMthI utpAda thAya che, tyAre sAtamI narakanA nairayikane choDIne bAkI nA chae narakonA nairayikomAMthI thAya che. eTale ke sAtamI narakanA nairayiko mAMthI teonI utpatti manuSyamAM thatI nathI. kemake-sAtamI narakanA nArakIye marIne niyamathI tiryaMca nIparyAya mAM janma le che. e ja kahyuM che ke-"zaramaergar" ItyAdi. sAtamA narakanA nArakI tathA tejaskAyika ane vAyukAyika e traNa marIne manuSya thatA nathI. tathA asaMkhyAta varSanI AyuSyavALA manuSya ane tiryaMca paNa manuSya gatimAM utpanna thatA nathI. je "tirakaatforgfhaMto ughavAra" manuSyanI utpatti tiryani vALA chamAMthI thAya te bANejavANA3varda' asaMkhyAta varSanI AyuSyavALA bhegabhUmiyA tiya jIvomAMthI thatI nathI. kemake e marIne devagatimAM ja janma le che. eTale ke-tezivAyanA bAkInA tiryanivALA jIvomAMthI temanI utpatti thAya che " rdi" je manuSya mAMthI temane utpAda - utpatti thAya te asaMkhyAta varSanI AyuSyavALA akarmabhUmi bhegabhUminA manuSyamAMthI tathA aMtaradvIpaja manuSyamAMthI temane utpAda-utpatti thato nathI. kevaLa karmabhUmivALA manuSyamAMthI teo nI utpatti thAya che. rdUi sardi je temanI utpatti de mAMthI thAya che, te saghaLA devomAMthI teonI utpatti thAya che. sthitidvAramAM- A garbhaja manuSyanI sthiti "jto muduraM koNe sirina sTivamA" jaghanyathI eka aMtamuhUrtanI che, ane utkRSTathI traNa pAmanI che. samavahatadvAramAM--A garbhaja manuSya "suvidyA vi mati" mAraNAnika samughAtathI samavahata thaIne eTaleke AghAta prApta karIne paNa mare che. ane mAraNAnika samuddaghAtathI samavahata thayA vinA eTaleke AghAta prApta karyAvinA paNa mare che. udvartanadvAramAM-A garbhaja manuSya "guTTA rAju gAva anuttarovavApaNu" jyAre pitAnI paryAyane choDIne anya gatimAM janma dhAraNa kare che, te teo nArakomAM paNa janma dhAraNa kare che, saghaLA tirya nikamAM paNa janma dhAraNa karI zake che. sarva manuSyamAM paNa janma dhAraNa karI zake che. jIvAbhigamasUtra 102 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'arthagayA lignAti jJAva aMte reMti' keTalAka manuSyo' evA paNa hAya che ke jee eja bhavamAM siddha thaI jAya che. yAvat samasta du:khAnA aMta-nAza karIde che. ahiyAM yAvapadathI vrukRti, muotti, pariniyati, satuvALa" ApadonA saMgraha thayA che. A padonA artha evA che ke--keTalAka manuSya evA hAya che ke jeo Aja bhavamAM viSkRtti siddhine prApta karI le che. arthAt kRtakRtya thaI jAya che, "duSyante'" nirAvaraNa hAvAthI kevalAlekathI saghaLA padArthane jANIle che, 'mukhyante" jJAnAvaraNIya vigere saghaLA kameAMthI chUTijAya che. rinirvAnti" kamarUpI agninA saMtApathI rahitathaine zItalIbhUta thai jAya che. ataeva zArIrika ane mAnasika samastaduHkhAnA aMta-nAza karI de che. gatyAdidvAramAM--A gabha ja manuSya kevA heAya che ? e vAta gautamasvAmIe prabhune te [maMte novA dyo r mA vantattA'' A sUtradvArA pUchela che. gautamasvAmI pUche che kehe bhagavana A garbhaja manuSya 'katigatika' eTale ke keTalI gatimAM javAvALA ane ti Agatika eTale ke keTalI gatimAMthI AvavAvALA hAya che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke "noyamA ! paMca nA calALathA" A garbhaja manuSya pAMca gatiyAmAM javA vALA hoya che, ane cAra gatiyAmAMthI AvavAvALA hAya che. pAMca tiyeAmAM javAvALA hAya che' ene bhAva e che ke te nArakagati, tiya "cagati, manuSyagati, devagati ane siddhigatimAM jAya che. ane nAraka, tiyA~ca manuSya ane devagatirUpa cAra gatiyAmAMthI AvIne A gaCja manuSyeAmAM janma le che. tethI teone caturAgatika kahyA che. ' tttattA saMgheDanA vanattA" pratyeka zarIrI sakhyAta koTi pramANavALA hAvAthI sakhyAta kahelA che. "se saM manujJA' A pramANe zarIradvAra vigere dvArAthI laine gatyAgatidvAra sudhI kahela A manuSya sabaMdhI prakaraNa saMpUrNa thayuM. prasU. 265 devoM kA nirUpaNa ga ja manuSyAnu nirUpaNa karIne have sUtrakAra devAnu nirUpaNa kare che, temAM gautamasvAmIe prabhune evuM yu che ke seTMi te levA" ityAdi. TIkAne jitaM levA' huM bhagavana! devAnA keTalA bhedo che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-"vA carcAyA nakhattA" he gautama ! devAnA cAra bhedo kahelA che. jemanuM zarIra vilakSaNa prakAzavALu hAya che, ane kAMti yukta hovAthI je suMdara lAge che, teo deva kahevAya che. te devA cAra prakAranA che. tuM nadA" te cAra bhedo A pramANe che. "mavaLavANI vALamaMtA no jJayA temaLiyA' bhavanavAsI 1' vAnabhyaMtara ra, caiAtiSka 3 ane vaimAnika 4, te di te avaLavAsI" he bhagavan bhavanavAsI devAnA keTalA bhedo kahyA che, uttaramAM prabhu kahe che ke-"mavaLavAsI vidyA paLattA" hai gautama! bhavanavAsI dasa prakAranA kahyA che. "ta jJadda" te A pramANe che.-'anutta nAva thaLiyA" asurakumAra cAvat stanitakumAra ahiyAM yAvapadathI nAgakumAra 2, suparNa kumAra 3, vidyutkrumAra 4, agnikumAra 5, dvIpakumAra 6, udadhikumAra 7, dizAkumAra 8, vAyukumAra 9, ATalA grahaNa karAyA che. se haiM avaLavANI' A rIte bhavanavAsI devAnu nirUpaNa karyuM che. te di jIvAbhigamasUtra 103 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raM vALamaMta" he bhagavana vAnavyantaradeva keTalA prakAranA kahyA che ? he gautama ! "vanaMtari mero rada mALiyo' vAnavyantarathI laIne vaimAnika deva paryantanA samasta bhedo ke je pramANe prajJApanA sUtramAM kahela che. e ja pramANe ahiMyAM paNa kahevA joIe. jemake-kinnara 1, kiMpurUSa 2, mahAraga 3, gaMdharva 4, yakSa 5, rAkSasa 6, bhUta 7, ane pizAca 8. A pramANe vAna vyaMtara devA A ATha prakAranA hoya che. tiSikadeva-caMdra 1, sUrya 2, graha 3, nakSatra 4, tArA 5, A rIte pAMca prakAranA hoya che. vaimAnikadeva ka panaka ane kalpAtItanA bhedathI be prakAranA hoya che. temAM ka9papanakadeva saudharmaka9pathI laIne azrutaka95 paryantanA bAra prakAranA hoya che. kapAtIta deva raiveyaka ane anuttaropapAtikanA bhedathI be prakAranA hoya che. temAM caiveyakadeva adhastanApastana vigerenA bhedathI nava prakAranA hoya che. ane anuttarapapAtikadeva vijayavaijayA-jayanta aparAjIta ane sarvArtha siddhanA bhedathI pAMca prakAranA hoya che. 4 A rIte bhavanapati vigerenA bhedathI cAra prakAranA devenuM varNana prajJApanA sUtramAM kahyA pramANenuM samajI levuM. te kathana kyAM sudhInuM grahaNa karavuM? te mATe sUtrakAra kahe che ke-"nA" ItyAdi "jhAra" yAvatuM A kathana sudhI arthAt cAra prakAranA devonA varNana paryata samajI levuM. have sUtrakAra A denA bhedonA saMbaMdhamAM kahe che ke te tamAro suvi vvuttA" bhavanapati Adideva saMkSepathI be prakAranA kahyA che. " hA te A pramANe che.-"T=RA ja kAttA " paryApta ane aparyApta de mAM aparyApta paNu utpatti kALamAM ja samajavuM paraMtu aparyApta nAmakarmAnA udayathI nathI je ma kahyuM che ke-"nAthavati " ItyAdi nAraka, deva, tiryaMca, manuSya, garbhaja ane asaMkhyAta varSanI AyuSyavALA akarmabhUminA manuSya A badhA upata kALamAM aparyApta samajavA. 1 have sUtrakAra A denA zarIra vigere dvArenuM varNana kare che.-A dene "ro sarI traNa prakAranA zarIra hoya che. "kaviNa tejas, rAmag," vaikriya, tejasa, ane kAmaNa labdhI vigere vikriyAthI utpanna thayela je zarIra che, te vaikriya zarIra kahevAya che. avagAhanA dvAramAM-A denA zarIranI avagAhanA "konA vidaT" A kathana pramANe be prakAranI hoya che te be prakAre A pramANe samajavA "mavadhArAnA 4 3ttaravedikSA " eka bhavadhAriNIya zarIravagAhanA ane bIjI uttarakiya zarIravagAhanA "taratha if a Raa mavadhArAnA" temAM je bhavadhAraNIya zarIravagAhanA che. te "gagvi guDhakSa alaMkAmA" jaghanyathI AgaLanA asaMkhyAtamAM bhAgapramANunI hoya che. ane "phore" utkRSTathI "ttara vaLIno sAta hAtha pramANa hoya che. "pharavivA kagi guDha jJamA" uttara vaikayikI je zarIravagAhanA che, te jaghanyathI AMgaLanA saMkhyAta bhAga pramANavALI che. ane "ravAre korasada" utkRSTathI jIvAbhigamasUtra 104 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekalAkha jana pramANanI che. A eka lAkha jana avagAhanAvALA Abhigya jAtinAdeva jayAre airAvata hAthInuM rUpa dhAraNa kare che. tyAranI apekSAthI kahela che. - saMhanana dvAramAM "sarInA chavbda saMghathaLa pasaMdhavI" devanA zarIra cha saMhane vinAnA ja hoya che. tethI teone asaMhananI kahyA che. teonA zarIra saMhanane vinAnA eTalA mATe kahela che ke-temane "ma" hADakA hotA nathI. je fr" teomAM zirAo eTale ke nADI hotI nathI. "ora " teone snAyuo hotA nathI. tethI cheva raMdhavAmariza" teomAM asthi kahetAM hADakanA samUharUpa je sahanana hoya che, te hetuM nathI. zaMkA-hADakA vigerenA vilakSaNa samudAya rUpa je hoya che, tene zarIra evI saMjJA kahela che. te pachI teone zarIra che, e vyapadeza kevI rIte thaI zake che? A zaMkAnA samAdhAna mATe sUtrakAra kahe che ke- jo voDhiA, rUThThA, sattA, gAtra te tehiM saMdhAyarA rAmasi" je pudgale ISTa, mananI IcchAne rUce che, arthAt IchAnA viSayabhUta hoya che, ane zubha varSothI yukta hovAthI je kamanIya arthAta suMdara hoya che, yAvat je priya hoya che, manejha hoya che, ane manema hoya che, evA pudgala te denA zarIrarUpe pariName che. te pudgale je kAraNathI kAnta hoya che. e ja kAraNathI te priya sadA AtmAmAM priya buddhine utpana karanAra hoya che. tathA zubha gaMdha. zubha rasa, ane zubha spardhAtmaka hovAthI te pudgale zubha hoya che. te manejJa e mATe hoya che ke vipAkanA samaye paNa A sukha janaka hovAthI manane AnaMda denAra hoya che. te manema e mATe hoya che ke-te hamezAM bhegya hovAthI devanA manane rucikara hoya che. zarIranA kAraNabhUta hADakA vigerene denA zarIramAM jeke abhAva che, tethI tyAM zarIranA utpanna thavAnI saMbhAvanA thaI zakatI nathI paraMtu devazarIradvArA arthAt karmopasthApita bhAgonI upapatti anyathA na thAya tethI mAnavAmAM Ave che ke ISTa tatva vigere guNovALA pudgale ja devonA zarIrarUpe pariName che. deva pitApitAnI paryAyamAM zubhAzubha karmAnusAra bhegone bhagave che. ane A bhegenuM bhegavavuM te zarIra vinA banatuM nathI. tethI ja ema mAnavuM joIe ke-tyAM zarIranA kAraNabhUta hADakA vigerenA abhAvamAM paNa ISTatvAdi guNothI yukata pudgala saMghAta ja temanA zarIrarUpe pariName che. saMsthAna dvAramAM- "saMkiyA" he bhagavad devonA zarIre kayA saMsthAnavALA hoya che ? uttaramAM prabhu kahe che ke-he gautama ! denA zarIra "suvi vanarA" be prakAranA kahyA che. "i =" te be prakAre A pramANe che. "mavadhArafnnA 4 karavA za" bhavadhAraNIya zarIra ane uttara kriya zarIra, "tarA mAdhAnA " temAM je bhavadhAraNIya zarIra che, te te "samara3ravaTiyA nara"samacaturansa saMsthAnavALA kahela che. ane je uttaravA " uttara vaikiya zarIra che, "te i TriApaDiyA te aneka prakAranA saMsthAnavALA che. kemake devenI IcchAne vaza thaIne ja aneka prakAranA zarIrane prAdurbhAva thaI jAya che. tethI tenuM niyata saMsthAna hetuM nathI. jIvAbhigamasUtra 105 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAyadvAramAM-"rAri rANAyA" te dene krodha kaSAya 1, mAnakaSAya 2, mAyAkaSAyA 3, ane lebhakaSAya , A cAre kaSA hoya che. saMjJA dvAramAM "cattAra rajanA" teone AhAra saMjJA, bhayasaMjJA, mithunasaMjJA, ane parigrahasaMjJA A cAre saMjJAo hoya che. lezyA dvAramAM"cha teone kRSNalezyA, nIlalezyA, kApotalezyA, tejasalezyA paghalezyA, ane zukalezyA. A cha vezyAo hoya che. IndriyadvAramAM teone "ia phuriyAkarNa-kAna, cakSu, prANa-nAka, rasanA-jIbha ane sparze A pAMca indriye hoya che. samuddaghAtadvAramAM-paMca "samudAyA' vedanA samudughAta, kaSAya samuddaghAta, mAraNAnika samuddaghAta, vaikiya samuddaghAta, ane taijasa samughAta A pAMca samudraghAte teone hoya che. saMjJidvAramAM-teo "zanI vi raNanI vi" saMjJI paNa hoya che, ane asaMjJI paNa hoya che. vedakAramAM-teo "pfthA vi gujarAta vi no najravaiyA" strIvedavALA paNa hoya che, purUSadavALA paNa hoya che. paraMtu napuMsakadavALA detA nathI. paryAsiddhAramAMgsnI apanI tra" teo pAMca paryAptivALA ane pAMca apayAtivALA hoya che. ahiyAM bhASA ane manaH paryAptimAM abhedanI vivaphA kahI che. tethI ja pAMca paryAti" tema kahela che. daSTidvAramAM-"I " keTalAka de samyapha dRSTivALA hoya che, keTalAka de mithyASTi vALA hoya che, ane keTalAka de mizra daSTivALA hoya che. darzanadvAramAM- "ravina " teone cakSu darzana acakSudarzana ane avadhidarzana A traNa darzana hoya che. jJAnadvAramAM "bALa vi avert vi" teo jJAnI paNa hoya che, ane ajJAnI paNa hoya che. "a rivo te niyama taorit ourLI mayaNA'" temAM jeo jJAnI hoya che, teo niyamathI mati jJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna, e traNa jJAna vALA hoya che. ane jeo ajJAnI hoya che teomAM bhajanAthI keTalAka ajJAna vALA hoya che, ane keTalAka be ajJAna vALA hoya che. jeo be ajJAna vALA hoya che. teo mati ajJAna ane zruta ajJAna vALA hoya che, ane jeo traNa ajJAnavALA hoya che, teo mati ajJAnavALA kRta ajJAna vALA ane vibhaga jJAna vALA hoya che. evI rIte ajJAnI hovAnA saMbaMdhamAM je A be prakArene vikalpa che, te je deva asaMgnimAMthI AvIne utapanna thAya che, teonI apekSAthI kahela che cogadvAramAM--"tarike no" teone ma ga, vacana, ane kAya ga, evA traNe yoga hoya che. upayogadvAramAM"vire kaao temAM sAkAra upaga ane anAkAra upayoga ema be prakAranA upayega hoya che. AhAradvAramAM-"nAdAne niramA diNi" teone AhAra niyamathI lekanI madhyamAM teo rahelA hovAthI cha e dizAomAMthI AvelA pudgalene hoya che. bosanna radi ghar dajhirisTAruM nA mAdAramAri"prAyaH kAraNane laIne teo varNanI apekSA hAlidra-kahetAM pILA varNavALA, zukala varNavALA pudgalane AhAra kare che. ahiyAM yAvAdathI je pAThane saMgraha thAya che, te pATha TIkA mAM batAvyA jIvAbhigamasUtra 106 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, tene artha e che ke-deva, varNanI apekSAthI haridrA-pILA varNavALA, ane zukala varNavALA AhAra pudagalone grahaNa kare che. ane gaMdhanI apekSAthI surabhi eTale ke sugaMdha vALA, rasanI apekSAthI khATA ane madhura rasa vALA, sparzanI apekSAe mRdu, laghu snigdha ane uSNa pazavALA AhAra pudagalene grahaNa kare che. pachI te deva temanA pahelAnA varNa, gaMdha, rasa ane spazanA guNonuM vipariNamana, paripIDana, parizATana ane parividhvaMsana karIne arthAt pahelAnA varNa vigereno vinAza karIne anya varNa, gaMdha rasa ane sparzanA guNone utpanna karIne pitAnA zarIranA kSetramAM avagADha-rahelA pudagalene utpanna karIne potAnA zarIranA kSetramAM avagADha-rahelA pudgalane sarvAtmapaNAthI eTale ke sarvaprakArathI AhAra kare che.. - upapAtadvAramAM-teone upapAta-siriyamanu" saMjJI, asaMjJI paMcendriya tiyA comAMthI ane garbhaja manuSya mAMthIja thAya che. bAkInA sthAnamAMthI thatuM nathI. sthitidvAramAM "karuM gooo jAradattANuM" teonI sthiti jaghanyathI dasa hajAra varSanI hoya che ane "3Are teNe navamA utkRSTathI tetrIsa 33 sApapamanI hoya che samavahata dvAramAM -"vidA vi mati" teo mAraNAntika samudraghAtathI samavahata thaIne paNa mare che, ane samavahata thayA vinA paNa mare che. "daThThiA no nejA jarjata" udvartanA dvAramAM e deva, devaparyAyathI udavRtta thaIne eTale ke devapaNAmAMthI nIkaLIne narayikomAM jatA nathI, paraMtu "siriyamages =AraMmavaM" yathAsaMbhava tiya"ca : ane manamAM jAya che. "to sera chati" deva marIne devamAM utapana thatA nathI. kahevAnuM tAtparya e che ke-deva marIne yathAsaMbhava manuSyo ane tiyAmAM ja utpanna thAya che narayika ane devomAM utpanna thatA nathI. gatyAgatidvAramAM A de tuvara tu gAjarathA" dvigatika hoya che, ane dvayAgatika hoya che. arthAt be gatimAMthI Ave che. ane be gatimAM jAya che. deva vIne tiryaMca ane manuSyanI paryAya mAMja jAya che. ane tiryaMca ane manuSyomAMthI AvelA jIja A devanI paryAyathI utpanna thAya che. che tethI dvigatika ane prayAgatika kahyA che. "dirA gAMdhejA nar' A pratyeka deva asaMkhyAta zarIravALA hoya che. " tuM revA'' A rIte ahiM sudhI bheda prabheda sAthe narUpaNa karyuM che. ""R & far" A nirUpaNuM samApta thatA paMcadriya jIvonuM nirUpaNa purUM thAya che. "korATA tavA vir" A rIte dArika trasa jIvonuM kathana karavAmAM AvyuM chesUi 27 jIvAbhigamasUtra 107 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAvarabhAva aura trasabhAva kI bhavasthiti vaM kAlamAna kA nirUpaNa have sUtrakAra sthAvara bhAvanI ane vyasabhAvanI sthitirUpa kAlamAnanuM pratipAdana karavA mATe sUtra kahe che. "vAvarU jU mare" ityAdi. TIkArtha-gautama svAmIe prabhune evuM pUchayuM ke- "thAvaraNa naM mare ! tAruM karuM guttA'' sthAvara nAmakarmanA udayavALA sthAvara jInI keTalA kALanI sthiti kahI che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke - "norama" he gautama "kavja saMtodutta" sthAvara jIvonI sthiti jaghanyathI eka aMtamuhUrtanI ane "phorena" utkRSTathI vAvIraM vArasadA " bAvIsa hajAra varSanI kahI che. A utkRSTa sthiti pRthvIkAyika ne uddezIne kahevAmAM AvI che. kemake-apUkAyika vigere sthAvara jIvanI utkRSTa sthiti eTalI nathI. "ttakaraNa v maMte !jevayaM 4 di unttA" he bhagavana trasa jIvanI-trasa nAmakarmanA udayavALA jIvanI bhava sthiti keTalA kALanI kahI che? "noramA kago vaMto judu 32oNe tai7I sAjomAc" he gautama ! trasa nAma karmanA udayavALA jIvanI bhavasthiti jaghanyathI eka aMtamuhUrtanI ane utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropamanI kahevAmAM AvI che. ATalI meTI sthitinuM kathana devabhava ane nAraka bhavanI apekSAthI karela che, manuSyabhavanI ane tiryaMca bhAvanI apekSAthI karela nathI. kemake-tyAM eTalI moTI utkRSTa sthiti manuSya ane tiryaMcanI hotI nathI. tyAM te utkRSTa sthiti kevaLa traNa palyopamanI ja hoya che. "zaratLa maMre ! thAvatti zAstra diva " he bhagavana A jIva sthAvara che, e rIte keTalA kALa sudhI rahe che ? "jo mA ! soomi saMtonA savAre mata jADha" he gautama ! ja ghanyathI te A jIva sthAvara paNAthI eka aMtamuhUrta sudhI rahe che. aneka utkRSTathI anaMta kALa sudhI rahe che. A kathana vanaspati kAyikanI kAya sthitinI apekSAthI kahela che. A utkRSTa sthitimAM "aviA vasariNIonaLIo" anaMta utsarpiNI kALa ane anaMta avasaNi kALa vItI jAya che. tto maiar DhoLA" tathA kSetranI apekSAthI anaMtaka samApta thaI jAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke--sthAvara jIva sthAvarakAyamAM eTalA kALa sudhI rahI zake che. kSetranI apekSAe anaMtalaka samApta thaI jAya che ! ema kahevAne hetu e che ke - anaMta lokamAM jeTalA AkAza pradeza hoya che. te pradezane eka eka samayamAM apahAra karavAmAM Ave te jeTalI anaMta utsapiNiye ane anaMta avasarpiNi hoya che, teTalI anaMta utsapiNi avasapi sudhI A jIva sthAvara kAyamAM rahe che. A anaMta utsapiNiyamAM ane avasarpiNiyomAM "araNejJA pujAdyapariyA asaMkhyAta pudagala parAvarta grahaNa thayela che. ahiyAM kSetranI apekSA pudagala parAvata grahaNa thayela che. A rIte pugala parAvartAmAM jeTalI anaMta utsapiNi ane asapiNi saMbhavita hoya che, teTalI anaMta utsarpiNI ane avasapiNiyo sudhI sthAvara jIva sthAvara kAyamAM rahI zake che. asaMkhyAta pugala parAvarta thaI jAya che, tema kahevAnuM tAtparya evuM che. "te i gar4urdA mAthA gaNezA ' AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAgamAM jeTalA samaya hoya che, teTalA pudagala parAvata te anaMta utsapiNimAM ane avasapiNi mAM hoya che. A kathana vanaspati jIvanI kAya jIvAbhigamasUtra 108 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthitinI apekSAthI samajavAnuM che. pRthvIkAyika ane apakAyika jIvanI sthitinI apekSAthI samajavAnuM nathI. kemake pRthvIkAyika ane akAyika jInI kAyasthiti utkRSTathI paNa asaMkhyAta utsarpiNI ane avasarpiNI pramANanI kahela che. prajJApanA sUtramAM eja pramANe kahela che. "gDhavIjathALe mare" ityAdi he bhagavad pRthvIkAyika jIva pRthvIkAyika paNAthI keTalA kALa sudhI rahe che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke he gautama! pRthvIkAyika jIva pRthvIkAyapaNAthI jaghanyathI to eka aMtamuhUrta sudhI rahe che. ane utkRSTathI asaMkhyAta utsarpiNI ane asaMkhyAta avasarpiNI kALa sudhI rahe che. tathA kSetranI apekSAe asaMkhyAta leka sudhI rahe che. A ja pramANenuM kathana apUkAcikanA saMbaMdhamAM paNa samajavuM. ahiyAM A jIvAbhigamamAM vanaspatikAyika jIvanI je kAyasthiti kahI che, e ja pramANenI kAyasthiti prajJApanA sUtramAM paNa kahela che. jemake-" gha46gthA mareItyAdi Ano artha pahelA kahyA pramANe ja che. A vanaspati kAyika jIvone je kAyasthitine kALa kahyo che, te sAMvyavahArika jIvane laIne kahela che. tema samajavuM. kemake-asAMvyavahArika jInI kAyasthiti te anAdi rUpaja hoya che, tathAjorAm "thi aitA nIvA" ItyAdi evA paNa anaMtAnaMta jI atyAra sudhI che, ke jeoe trasAdi paryAya prApta karela nathI. arthAta nitya nigodathI jeo atyAra sudhI vyavahAra razimAM AvyA nathI, evA ja "asaMvyAvahArika padathI pragaTa karyA che. teonI kAyasthiti anAdirUpa che. paraMtu A anAdirUpa kAyasthiti keTalAka nI evI hoya che, ke jenI anAdi anaMtarUpa hoya che. ane keTalAka ja evA hoya che, jenI A kAyasthiti anAdi sAMtarUpa hoya che. jenI sthiti anAdi anaMtarUpa hoya che. evA te jIve kaI paNa asAMvyAvahArika jIvAzimAMthI nIkaLIne vyAvahArika jIvarAzimAM Avaze nahI tathA jenI sthiti anAdi sAMtarUpa hoya che, teo nitya nigodathI asAMvyAvahArika jIvarAzimAMthI nIkaLIne niyamathI vyavahArika jIvarAzimAM Avaze. - have trasAyika jIvonI kAyasthiti pragaTa karavAmAM Ave che. A saMbaMdhamAM gautama svAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke -"raNe ghai are! tAtti rajA citta do;" he bhagavana trasajIva trasakAya paNumAM keTalA kALa sudhI rahe che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke -"jayamA! kadaumi saMto mudutta jose mAMNe " he gautama jIva trasakAyapaNamAM ochAmAM ochuM eka aMtamuhUta paryata ane vadhAremAM vadhAre asaM. khyAta kALa paryata rahe che. temAM " annAmale kALI ijAsTa asaMkhyAta utsarpiNI ane apasapiNI samApta thaI jAya che. tathA kSetranI apekSA thI asaMkhyAta lekamAM jeTalA pradeza hoya che, tene eka eka samayamAM eka eka bahAra kahADavAmAM Ave tyAre jeTalI asaMkhyAta utsapiNi ye ane avasarpiNi hoya che, eTalA kALa sudhI A jIva trasakAya paNAmAM rahI zake che. ATalI A kAyasthiti gatibasa tejarakAyika ane vAyukAyika jIvane uddezIne kahevAmAM Avela che. tema samajavuM. jema prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke -"teravADa khAM " ! ItyAdi Ane artha pahelAM jIvAbhigamasUtra 109 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAmAM AvI gayela che. paraMtu labdhi trasane uddezIne kahela nathI. kemake-labdhi trasa jIvanI kAyasthitine utkRSTa kALa sAtireka-eTale ke--kaMIka adhika be hajAra sAgara5mane kahevAmAM Avela che. jema prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke - "tasavaE if maMre tasAyatti zAstro vaccattaro" ItyAdi Ane artha pahelAM kahevAmAM AvI gayela che. have sthAvara jIvanA aMtara-viraha-kALa saMbaMdhI kathana karavAmAM Ave che. AmAM gautama svAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke - thAvaraNa v maMre vAdya vahiM aMtara dA" sthAvara jIvane punaH sthAvarapaNAnI prAptimAM keTalA kALanuM aMtara hoya che ? A praznanA uttara mAM prabhu gautama svAmIne kahe che-"Tda taraphazigrrg" he gautama ! jema trasanI saMsthitimAM jaghanyathI eka aMtarmuhUrtanuM aMtara hoya che, ane utkRSTathI kALanI apekSAthI asaMkhyAta utsarpiNI ane avasarpiNInuM aMtara hoya che, tathA kSetranI apekSAthI asaM khyAta lokomAM jeTalA pradeza hoya che. tene eka eka samayamAM bahAra kahADavAmAM jeTalI asaMkhyAta utsapiNi ane avasapiNiye thAya che. eTalA kALanuM aMtara hoya che. ATaluM adhika aMtara ahiyAM batAvyuM che, te tejaskAyika ane vAyukAyikanI vacamAM teonA javAthI kahela che. tema samajavuM. kemake-teo bIje sthaLe jAya te ATalA adhika pramANa vALe aMtarakALa asaMbhavita che. "tarapha mare va AruM aMtara DhorU" he bhagavana trasa jIvone keTalA kALanuM aMtara hoya che ? arthAt trasaparyAyane cheDIne pharIthI te trasaparyAya prApta karavAmAM keTalA kALane samaya lAge che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che kendamoi saMtomudu savAre vAtAvo" he gautama ! ahiyAM jaghanyathI eka aMtamuhUrtanuM aMtara hoya che. ane utkRSTathI aMtara vanaspati kALa pramANa hoya che. te A pramANe samajavuM,-" ku avi fariaa" ItyAdi arthAta utkRSTathI anaMtAnaMta utsarpiNI avasarpiNiyo kALanI apekSAthI thaI jAya che, ane kSetranI apekSAthI anaMtaka pramANa kSetra ke jemAM asaMkhyAta pudgala parAvarta thaI jAya che. te pudagala parAvata AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAgamAM jeTalo samaya hoya che, eTalA pramANunuM hoya che. A vanaspatikALanA prakaraNamAM spaSTa karavAmAM Avela che. eTalA pramANu kALanuM A aMtara tene vanaspatikAyika jIvanI paryAya prApta karI levAthI thaI jAya che. kemake-bIjI koI paryAyanI prAptimAM ATaluM adhika aMtara alabhya hoya che.-arthAt ATaluM aMtara AvatuM nathI, have sUtrakAra teonA alpa bahatva paNAnuM kathana kare che. temAM gautama svAmI prabhune evuM pUche che ke-"gufa vi mane ! taNAi thAvarA 2 vAre riMta! kacur vA vAyA vA tulhA vA vitelAdiyA thA" he bhagavan A trasa ane sthAvara jAnI vacamAM kyA che kyA jIvonI apekSathI a5 che? kayA jInI apekSAthI vadhAre che ? kayA che kayA jInI apekSAthI tulya barAbara che ? ane kayA cho kayA jIvonI apekSAthI vizeSAdhika che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke "jothamA ! sadavaro vA tA'' he gautama! sauthI ochA trasajIve che. kemake--trasajInuM pramANa kevaLa asaM. jIvAbhigamasUtra 110 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khyAta ja kahela che. tenA karatAM "thavA anaMtakuorr" sthAvara jIva anaMtagaNa adhika che. kemake-e ajaghanyatkRSTa paNAthI anaMtAnaMta saMkhyAvALA kahyA che. have prakaraNane upasaMhAra karatAM sUtrakAra kahe che ke -"re 4 suvighA tAraNamAirItat TruttA" A pramANe pUrvokta kathana anusAra saMsAra samApanaka jIva-eTale ke -saMsArIjIva-trasa ane sthAvaranA bhedathI be prakAranA kahevA mAM AvyA che. prathama pratipattimAM A badhAnuM ja spaSTa paNe nirUpaNa karavAmAM Avela che. A pramANe jIvAjIvAbhigama sUtranI A be prakAranI pratipattI samApta thaI. zrI jaina zAstrAcArya-jainadharma divAkara pUjya zrI ghAsIlAlajI mahArAja viracita "jIvAbhigama' sUtranI prameya ghotikA nAmanI vyAkhyA mAM "dvividhA" nAmanI prathama pratipatti samApta nA trividha pratipatti meM saMsAra samApannaka jIvoM kA nirUpaNa trividha nAmanI bIjI pratipatti trasa ane sthAvaranA bhedathI be prakAranI pahelI pratipattinuM kathana karIne have sUtrakAra traNa prakAra vALI A bIjI pratipattine prAraMbha kare che, "taraNa je che te vAraMg' ityAdi. TIkAE-"sarA na re vAraMg" nava pratipattimAM je AcAryoe evuM kahyuM che ke-"sivida nArasamAvanA navA vid" saMsArIjI traNa prakAranA kahevAmAM AvyA che. banne paramahaMsu" te teoe A saMbaMdhamAM evo potAne abhiprAya pragaTa karyo che, ke -"zizuritA jajar" strI, purUSa, ane napuMsakanA bhedathI saMsArIjI, traNa prakAranA che temAM jeone strI vedane udaya thAya che ane tethI ja jeo strI cidothI yukta hoya che, te strI kahevAya che. purUSadanA udayathI jeone dADhI vagere cihno hoya che, te purUSa kahevAya che je strI ane purUSa e bannenA dADhI vigere cihnonA bhAvAbhAvasattA asattAthI yukata hoya che te napuMsaka che. "uddezAo pramANe nirdeza karavAmAM Ave che. A niyama anusAra sUtrakAra have strInA saMbaMdhamAM potAnuM kathana pragaTa kare che. temAM gautamasvAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke -"re ALI" he bhagavad striye keTalA prakAranI kahevAmAM Avela che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke -"sthI tivihAmo pauttAgo" he gautama ! stri traNa prakAranI kahevAmAM Avela che. "saM =" te A pramANe che-"uttaraM javanofstha, majurisathI, virathI" tiryanika strI, manuSya strI, ane deva strI A rIte tiryaMca, manuSya ane devanI striyAnA bhedathI stri traNa prakAranI kahI che. "re silinoLiyo" he bhagavana tiryaMcenika stri keTalA prakAranI che? "jevA jIvAbhigamasUtra 111 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sivilanonithIo tividyAo vaLattAgo' he gautama ! tiya cainika sriyA traNa prakAranI kahevAmAM Avela che. '"teM sadA'' te pramANe che. " carItro, thayarIo, layarIo'' jalacarI, sthalacarI ane khecarI je jaLamAM cAle che, agara jaLamAM rahe che, te jaLacarI kahevAya che, je sthalamAM cAle che, agara rahe che, te sthalacarI kahevAya che. je AkAzamAM cAle che-uDe che. te khecarI kahevAya che. "se ja te sahacarItro" he bhagavan jaLacara striyAnA keTalA bheTA kahyA che ? "noyamA ! nahacarItro paMcavaTTAo vaLattAzno'' he gautama ! jalacara sTriyAnA paMca bhedo kahelA che. "taM naTTA" te A pramANe che. "macchIo nAva kuMtumArIo" zrI cinha vAlI mAchalIe, kAcakhIe, magharI, grAhtI arthAt grAhI, ane saMsumArI eTale ke matsya zrI, kRma strI, makara strI, grAha strI, ane si~sumAra strI, A rItenA bhedathI pAMca prakAranI jalacara kriyA hAya che. te di saM thAo' he bhagavana sthalacarastriyA eTale ke pRthvI para calavAvALI siyAnA keTalA bhedo kahelA che ? "noyamA ! tharuvarIno vijJAbo pannatto'' sthalacara striyA e prakAranI hAya che. "tuM nA" te A pramANe che. paravarIo cariSinIo ca" catuSpadI striye, ane risippaNI zriyA "nne dia cakavIo" he bhagavan catuSpadA zriyAnA keTalA bhedo kahelA che. "vocamA ! cappImo carcAvAmo vaLattAze" he gautama ! catuSpaddI sriye! cAra prakAranI kahevAmAM Avela che. phkta jJA" te A pramANe che. "hAvurIo nAva saLIraeNzo" eka kharI vALI yAvat sanakhapadavALI smiyA ahiyAM yAvapadathI be kharI vALI sTriyA, ane ga'DIpadavALI sriyAnA saMgraha thayela che. eTale ke--eka kharI vALI, e kharI vALI, gaMDIpadI ane sanakhapattI e bhedathI catuSpada striye cAra prakAranI thAya che. se di saMAivaLIo" he bhagavan parisarpiNI striye keTalA prakAranI kahelI che ? joyamA ! vinIe yuviA vaLattA" he gautama ! parisipaNI spriMce e prakAranI thAya che. tuM nada" te A pramANe che. "kaviLIo ya murrAivaLIA ca' uraH parisi`NI eTale jee chAtInA baLathI cAle che te tathA bhuja pari : . sarpiNI eTale ke-je bhujAe hAthanA baLathI cAle che. te A pramANe parisapi NI zriyAnA be bhedo kahelA che. te hri saM pariqiLIo" he bhagavan ura:parisipa`NI keTalA prakAranI hAya che ? '"noyamA'" he gautama ! "35siviLIo sividdAo vaLattAmo' uraH parisarpiNI striye| traNa prakAranI hoya che. "tuM naaA" te traNa prakAza A pramANe che. "arUIo ayArIo, maDhoLItro' ahisrI-eTale ke sAmAnya sarpanI strI, ajagara sI, ane maheAragastrI, nne saMpakSitiLImo" A pramANe A parisapiNI striyAnA bhedo kahyA che. maiM di taM mukhyapalaLIo'" he bhagavan bhuja pirasaNI siyAnA keTalA bhede kahelA che ? toyamA! muthapattikaLiIo ane vidyAmo vaLattAo" he gautama / bhuja parisapiNIenA aneka bhedo thAya che. "tuM gaddA" huM A pramANe che. "noddIo'' gAdhikA--dhA. sTIyo' nakulI--nALIyAnI strI dveSAo" sedhA zAvaDI jenA zarIramAM kAMTA hAya che, nehAmo selA "sIno" kAcaDI sattAo" sasalI. jIvAbhigamasUtra 112 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "vArAko' khArA paMcajoyo" pacalaukika-bhujapasipa nI ekajAta "cavAo'' catuSpadikA "mUttiyAko" mUSikA-uMdaraDI "gulIno" ghohiyALo, noyiAmo vicirAjiyAtro" murusiyA-nALIyAnI eka jAtI. strivizeSa, gharALI vigere. A tamAma bhujapara iNIyA deza bhedathI tathA leAkabhedathI--eTale ke dezanI jUdI jUdI bhASAthI ane lAkanA jUdA jUdA vyavahArathI samajI zakAya che. ne nitaM lacarItro" he bhagavan khecara sTriyAnA keTalA bhedo kahyA che ? "oyamA ! lathaDIo, caravidAo vaLatto" huM gautama ! khecara striyA cAra prakAranI kahevAmAM Avela che. sa lajjA' te A pramANe che.--ramapANILItro nAva niyayavALImo se za vacarItro" cama pakSinI strInI jAtA-eTale ke vAgeALa-cAmAcIDiyAM vigere yAvata vitata pakSiNI ahiyAM yAvapadathI leAma pakSInI strI eTale ke rUvATA vALA pakSInA trie ane samudgaka pakSinI strI jAtA nA saMgraha thayA che, te tte ttinioLIbo" A rIte tiya cainika kriyAnuM A bheda prabhedo sahita kathana karyuM che. karavAmA Ave che. AmAM gautama svAmIe have manuSya zriyAnuM kathana prabhune evuM pUchyuM che ke be di te manusithIo'' he bhagavan manuSya zriyA nA keTalA bhedo kahyA che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che. ke-- joyA ! mattithIo vidyAzo vaLajJAo" manuSya srIyAnA traNa bhedo kahyA che, "teM nannA" te traNa bhedo A pramANe che. mamumiyo mabhUmiyAno, aMtaraCISicAlo' kama bhUmija striyA 1 akama bhUmija striyA ra, ane aMtaradvIpaja zriyA 3 se SThi tuM aMtaCIviyAo" he bhagavana aMtaradvIpaja striyAnA keTalA bhedo kahyA che. "ocamAM ! aMtara vidyAo aThThAvIsaravALe vaLattAko" he gautama! aMtarIpaja stri aThayA vIsa prakAranI kahI che. "tuM nA" te aThayAvIsa prakAranA bhedo A pramANe che. hoda niyo AmAriyAno, nAya suvrutIo" ekeArukanAmanA dvIpanI manuSyastriyA, AbhASaka nAmanA dvIpanI manuSyastriyA thAyat zuddha da Mta nAmanA dvIpanI manuSyastriye ahiMyA cAvapadathI prajJApanA sUtramAM kahela ataradvIpanI saghaLI striyAnA sa graha thayA che. tethI te pATha tyAMthI joIne samajI leve. naM aMtaraniyAo" A pramANe A ekAka nAmanA dvIpanI striye, ane aMtaradvIpaja striyAnuM nirUpaNa karela che. ple di te gamma bhUmiyo" he bhagavan akama bhUmija striyAnA keTalA bhedo kahyA che ? "noyamA ! gamma mUmiyA sIlavidhAo vaLattAo" he gautama ! akarma bhUmija striyAnA trIsa bhedo kahyA che. 'tuM nadA'' te trIsa bhede A pramANe che.--"paMcavuM temavavatu" pAMca hemavata kSetromAM utpanna thayelI striye, "paMcatu harAvavatu" pAMca araNyavata kSetramAM utpanna thayelI siyA "catu rivAsetu" pAMca hibrU kSetramAM utpanna thayela striyA, "paMca maLavAsetu" pAMca ramyaka kSetramAM utpanna thayelI srayA, "paMca taivANu" pAMca devakurAomAM utpanna thayelI striyA paMcattu uttarajApu" tathA pAMca uttara kurAomAM utpanna thayela striye| A jIvAbhigamasUtra 113 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte A trIsa prakAranI "gAma miyAmo" akarma bhUmija striyo che. "se ja saM rAjamabhUmijA" he bhagavAna karmabhUmi ja strikeTalA prakAranI kahelI che ? "jonI mamamiyAjanAvo ghanattAka' he gautama ! karmabhUmija sitra paMdara prakAranI kahela che. "teM kAda' te A pramANe che. "ju mag" pAMca bharata kSetromAM utpanna thayelI striye, "vaMja - agg" pAMca airavata kSetromAM utpanna thayelI striye, "ucamadadetu" pAMca mahA videhamAM utpanna thayelI siye A pramANe paMdara kSetromAM paMdara prakAranI striye thAr che. saM vajawbhUmimageNathI" A pramANe A paMdara prakAranI strine karmabhUmija manuSya stri kahevAmAM Avela che. "je jaM majutithIgo" A pramANe manuSya strinA bhede kahyA che. - havesUrAkAra kamAgata devanI strinuM nirUpaNa kare che. AmAM gautama svAmI prabhune evuM pUche che ke -"re jiM te vizI" he bhagavad deva striyonA keTalA bheda kahelA che? "noramA ! vitha ravidA guttA" he gautama ! devanI striya cAra prakAranI kahI che, "" te cAra prakAro A pramANe che.- "mAnavavivaraNI, vAImatavithI, koriyavirathIno mArA virathI" bhavanavAsI devanI striyo vanavyantara devanI stri, jyotiSka devanI stri ane vaimAnika devenI siye "je saM mAiafsavitho " he bhagavana bhavanavAsI devanI strinA keTalA bhede kahelA che? "jo mA avaLavANiyathI ravidA gauttA" he gautama ! bhavanavAsI de dasa prakAranA hovAthI teonI strinA paNa dasa bhede kahyA che. te kadA" te A pramANe che. "ahuramA mALavANivirathI nAva nAnAmavavAtivirathI" asura kumAra bhavanavAsi devanI striye yAvata svanitakumAra bhavanavAsI devanI sri. ahiM yAva5dathI bAkInA saghaLA bhavanavAsI devenI srine saMgraha thaye che. bhavanavAsI de dasa prakAranA che. je A pramANe che.-asura ke je mUlamAMja kahela che. ane dasamAM svanitakumAra paNa sUrapAThamAM kahelaja che, bAkInA ATha nAma A pramANe che-nAgakumAra suvarNakumAra vidyukumAra agnikumAra, dvIpakumAra udadhikumAra, dizAkumAra ane vAyukumAra A rIte bhavanavAsI deva daza prakAranA hovAthI teonI stri paNa dasa prakAranI ja kahela che. "se naM mALaaratvarathI" A pramANe A bhavanavAsI devAnI zvinuM nirUpaNa karela che. te I. te vALamaMtara vithI" he bhagavan vanavyaMtara devenI siye keTalA prakAranI hoya che ? "jo mA sAmaMtati thI agvAba guttA" he gautama ! vAnavyantara devanI stri, vAnavyantara deve ATha prakAranI hovAthI ATha prakAranI hoya che, vAnavyantarenA ATha prakAro A pramANe che pizAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kiMnara kiM purUSa, mahAraga, ane gaMdharva eja vAta "virAja vALa maMtavathI nAva saMdhyAmaMtathiI ." A sUtrapATha dvArA spaSTa karela che. tethI pizAca stri, bhUta stri, yakSa , rAkSasasTiyo, kinara zciye, ki purUSastri ane gaMdharva Dhiye yAvat padanI A ATha pizAca sviye grahaNa karavAmAM Avela che. "ze f saM golivarathI" he bhagavana jyotiSka devanI stri keTalA prakAranI jIvAbhigamasUtra 114 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahelI che? "jo mar! gosipathI vaMvidyAre junattAzo" tiSka devanI stri pAMca prakAranI kahI che. kemake jyotiSka deve pAMca prakAranA che. temanI strinA nAme A pramANe che - "rarimALosivirathI" caMdra vimAna tiSka devanI stri "jUra." sUrya vimAna tiSka devanI striyo, "T60" grahavimAna jyotiSka devanI stri "raNa" nakSatra vimAna jyotiSka devanI stri "tArAvimAnanofNavithI?" tArA vimAna tiSka devanI stri A pramANe caMdra, sUrya, graha, nakSatra ane tArAvimAnanA bhedathI tiSka deva pAMca prakAranA thAya che. tethI teonI striyo paNa pAMca prakAranI kahI che. re ra govivitho" A pramANe A jyotiSka devenI strinuM nirUpaNa karela che bae fe vaimAni virathI" he bhagavana vaimAnika devanI sviye keTalA prakAranI kahI che ? "noramA ! vemarfjAthiyo pavkhAtA" he gautama ! vaimAnika devenI stri be prakAranI kahela che. "saM ' te be prakAre A pramANe che. damanA fbAda vithI vALagvemarfjavithI saudharma kalapa vaimAnika devanI stri ane IzAna ka5 vaimAnika devanI striye AnAthI AgaLanA devalokamAM deviyenI utpatti thatI nathI. "se naM jemarfNavirathI'' A pramANe A be prakAranI vaimAnika devanI strinuM nirUpaNa karyuM che. sUtra nA siyoM ke bhavasthitimAna kA kathana have sUtrakAra zvinI bhavasthitinuM kathana kare che. " je aMte ItyAdi TIkAtha-gautama svAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke--he bhagavad "thI ekti ! vAM varji karuM guttA" priyAnI bhavasthiti keTalA kALanI kahela che ? A prazananA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke-jogamA ! ghoLa Aje to turaM 3woseLa pauruparigovanArUM' eka prakArathI arthAta eka apekSAthI strinI bhavasthiti jaghanyathI te eka aMtamuhUrtanI kahevAmAM Ave che. ane utkRSTathI 55 paMcApana 1pamanI kahela che. ahiMyAM je jaghanya sthiti eka aMtamuhUrtanI kahI che, ane utkRSTa sthiti paMcAvana patye pamanI kahI che te tiya strI ane manuSya strInI apekSAthI kahevAmAM Avela che. kemake-anya sthaLe sviyenI jaghanya sthiti AvI ochI banatI nathI. ane 55 paMcAvana palyopamanI je utkRSTa sthiti kahela che, te IzAna kalpanI aparigraha devIyenI apekSAthI kahela che. "evi aavi it koNe vADhiAmA" bIjI eka apekSAthI strinI bhavasthiti jaghanyathI te eka aMtamuhUrtanI che, ane utkRSTathI nava palyopamanI che. A kathana IzAna ka95mAM grahaNa karela deviyenI apekSAthI karavAmAM Avela che. jevi bIjI apekSAthI utkRSTathI nava palyopama "goLa mATevi Holi saMtomutta karo jIvAbhigamasUtra 115 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ravi satta triotamAruM' trIjI eka prakAranI apekSAthI striyonI bhava sthiti jaghanya thIte aMtarmuhUtanI che, ane utkRSTathI sAta pApamanI che. A kathana saudharma kapamAM parigRhIta-rahela devInI apekSAthI karavAmAM Avela che. "gdi voi =Ane to mudu karavori pnA sTivamArU" tathA eka cothA prakAranI apekSAthI jaghanya sthiti te strinI eka antarmuhurtanI che, ane utkRSTa sthiti pacAsa palyopamanI che. A kathana saudharma kalpamAM aparigRhIta deviyenI apekSAthI kahevAmAM Avela che. taduktam "sapariggaheyarANaM sohammIsANa paliyasAhiyaM ukkosasattapannA navapaNapaNNA ya tevI" pUrvokata je utkRSTa sthitimAM aMtara kahevAmAM Avela che, tenAja saMbaMdhamAM prakAza karavA mATe A gAthA kahevAmAM Avela che. A rIte sAmAnyataH strinI jaghanya ane utkRSTathI bhavasthitinuM pramANu kahIne have sUtrakAra tiryastrI vigerenA bhedane Azraya karIne bhavasthitinuM pramANa kahe che-AmAM gautama svAmIe prabhune paDyuM che ke tiraNanofjarathI maMti! kevAM sAruM kiruM gumttA'' he bhagavad tiyonika strinI bhAvasthiti keTalA kALanI kahevAmAM Avela che ? uttaramAM prabhu kahe che ke "jovA ! kadami saMto duAM kolevi tirina g4mAruM" tiryanika striyonI bhavasthiti jaghanyathIeka aMtamuhUrtanI ane utkRSTathI traNa palyopamanI kahevAmAM Avela che ahiMyAM A traNa palyo5manI utkRSTa sthiti kahI che, te devakurU vigeremAM catuSpada striyonI apekSAthI kahevAmAM Avela che. A rIte sAmAnyataH tiyonika striyone sthitikALa kahIne have sUtrakAra vizeSa prakArathI tiyonika trinA sthitikALanuM kathana kare che. AmAM gautamasvAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke - "kayatikinnatithIi pare ! virUSe jAruM kiruM gugram he bhagavana jalacara tiyanika sitranI bhAvasthiti keTalA kALanI kahevAmAM Avela che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke - "! aMtamuhuraM vase gudAjova'' he gautama ! jaghanyathI eka aMtamuhUrtanI ane utkRSTathI eka pUrva koTi A pramA nI bhavasthiti kahevAmAM AvI che. "vaphacuthatiritoLithI maM!" he bhagavad catuSpada sthalacara tiyaMgenika strinI bhAvasthiti keTalA kALanI kahela che. "jovA ! sivinodirathIgo he gautama ! je pramANenI bhavasthiti samuccaya tiryonika striyAnI jaghanyathI aMtamuhUtanI ane utkRSTathI traNa palyopamanI kahI che, eja pramANenI bhavasthiti catuSpada sthalacara tiyonikastrinI che, tema samajavuM. "Trufari - sivizva gathiI mane ! devAze vAruM dirka ittA" he bhagavan! uraH parisarSa sthalacara tiryanika strinI bhAvasthiti keTalA kALanI kahevAmAM Avela che ? "jogamA! ago saMtogtta varase pudako" he gautama ! jaghanyathI eka aMtarmuhUrtanI ane utkRSTathI eka pUrva koTinI teonI bhAvasthiti kahevAmAM AvI che. "gvaM muur jIvAbhigamasUtra 116 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa" ura: parisarSa sthalacara strinI bhAvasthiti je pramANe kahI che e ja pramANe bhuja parisarpa sthalacara strinI bhavasthiti paNa samajI levI, "gvaM ttAvA nofthaimgori-caMtAduraM 34 g vamarasa araNeja mA" becara tiryagenika striyenI bhavasthiti jaghanyathI eka aMtarmuhUrtanI che, ane utkRSTathI papamanA asaMkhyatamAM bhAga pramANa che. "dilathI mare'! ghaDyuM jAtuM di rugra?" he bhagavad manuSya strinI bhAvasthiti keTalA kALanI kahevAmAM AvI che ? "jo mA ! ghera pahuca kavLa gaMdu ghara uttarana 4i vamA kSetranI apekSAthI temanI jaghanya sthiti te eka aMtarmuhUrtanI kahevAmAM Avela che. ane utkRSTa sthiti traNa palyopamanI kahI che. kSetranI apekSAthI e pramANe je kahevAmAM AvyuM che, tenuM tAtparya evuM che ke-jyAre bharatAdi kSetromAM utkRSTa bhegabhUmine samaya hoya che, tyAre yugaliyonI apekSAthI, ane devakarU vigerenI strinI apekSAthI-kemake-ahiMyAM utkRSTa bhegabhUmi hovAthI ekAntataH suSama suSa mAkALanuM astitva rahe che, ane A kALamAM utkRSTa sthiti traNa patyopamanI hoya che. tethI ahiMyAM teonI ATalI utkRSTa sthiti kahevAmAM AvI che. tathA "pamA vaDu gaLe saMtonagiAM 3rosela reDUbA pudavArI" cAritra dharmanA sevanane Azraya karIne jaghanya thI eka aMtarmahatanI ane utkRSTathI kaMIka ochI eka pUrva koTinI teonI sthiti kahela che. kahevAnuM tAtparya e che-koI strio tathAvidha kSaye pazama bhAvathI- cAritra mohanIya karmanA kSapazamathI sarvavirati rUpa cAritra dharmane svIkAra karI lIdhuM hoya, te eja bhavamAM kamathI kama eka aMtamuhUrta bAda te pAchA pariNAma vazathI pratipatita thaIne avirata samyagdaSTi avasthAvALI banI gaI ke mithyAtvaguNa sthAna vALI banI gaI, te A cAritra dharmanuM teNe eka aMtamuhUrta kAla sudhIja pAlana karyuM tethI A apekSAthI tenI sthiti jaghanya eka aMtamuhurtanI kahevAmAM AvI che, athavA cAritrane svIkAra karyA pachI mRtyu paNa thaI jAya te paNa apramatta saMyama guNasthAnamAM aMtamuhUrta kAlanI saMbhAvanA cheja. utkRSTathI teonI sthiti dezana kaMIka ochI eka pUrva koTinA hoya che. evuM je kahe. vAmAM Avela che, tenuM tAtparya evuM che ke--manuSya striye cAritra dharmanuM pAlana vadhAremAM vadhAre dezanA pUrvakeTi kAla sudhI karI zake che. pUrva TimAM je deza-una kahevAmAM Avela che, tenuM tAtparya e che ke koI strI ATha varSanI avasthAmAM cAritrane svIkAra kare-kemake-"AThavarSanI avasthAnI pahelAM cAritradharma aMgIkAra karavAne niSedha che. te pachI tenA AyuSyanA chellA aMtamuhUta sudhI apratipatita pariNAme sabhAva rahevA thI cAritra grahaNa karavAmAM ATha varSanI nyUnatA rahI jAya che tethI deza una kahevAmAM Avela che. pahelAnuM pariNAma A pramANe che. "puravara 3 miA" ityAdi sittera (70) lAkha karoDa ane chapana hajAra karoDa (70, pa6000,0000000 sattara chappana ane dasa zUnya) varSone eka pUrva kahevAya che. ATalA pramANuvALA eka pUrvane Azraya evA deza una koDa pUrvanA cAritra dharmanI apekSAthI striyonI sthiti hoya che. "amUmikAmasurirI kiruM guttA" he bhagavad karmabhUmija jIvAbhigamasUtra 117 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSya strinI sthiti keTalA kALanI kahevAmAM Avela che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke "noramA ! hera vahu ne vaMtomuhura" he gautama ! kSetra sAmAnyathI karmabhUmirUpa kSetranI apekSAthI karmabhUmija manuSya strinI bhavasthiti jaghanyathI te eka aMtamuhUrtanI kahI che. ane barajore sini vimA utkRSTathI traNa palyopamanI kahevAmAM Avela che, A traNa palyopamanI sthiti bharata ane eravata kSetramAM jyAre suSama suSamA nAmane Are thAya che. tyAre thAya che. tathA-"hAca varUdava kaho tomudura 3oleja relULA vivo vI" cAritra dharma aMgIkAra karavAnI apekSAthI A karmabhUminI siyAnI jaghanya sthiti to eka aMtarmahata nI hoya che. ane utkRSTa sthiti dezana-kaMIka ochI eka pUrvakeTinI hoya che. "madeva bhUmimarfthI mare ! vevathuM TDha rphi guttA he bhagavana bharata ane eravata kSetrarUpa karmabhUminI manuSya striyAnI bhavasthiti keTalA kALanI kahevAmAM Avela che? "jo mA ! zejuM dura nagumLa aMtaHdutta" he gautama ! kSetranI apekSAthI te temanI jaghanya sthiti eka aMtamuhUrtanI kahevAmAM AvI che, ane utkRSTathI traNa papamanI sthiti kahela che "dhAmA papura jhamoi aMtamuhurta 3 i qir TdavArI" dharmacAritra-dharma svIkAra karavAnI apekSA e jaghanyathI eka aMtamuhartanI ane utkRSTathI kaMIka ochI eka pUrvakeTinI teonI bhAvasthiti kahevAmAM Avela che. 'puvidehaavaravidehakammabhUmigamaNussitthINa bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA" he bhagavana pUrva videha ane apara videha rUpa karmabhUminI manuSya strinI bhAvasthiti keTalAkALanI kahevAmAM AvI che ? A praznanA uttarArmA prabhu kahe che ke banne ghaDutra nadane saMto savAre kudavajavI che gautama kSetranI apekSAthI teonI jaghanya sthiti eka aMtamuhUrtanI che. ane utkRSTathI eka pUrva keTinI kemake-ahiMyAM utkRSTa sthiti eTalI ja kahela che. tathA "dhawari uduSya nA aMtamuhurta kavareja relULa sugharI dharmAcaraNa karavAnI apekSAthI temanI jaghanya sthiti eka aMtamuhUrtanI che. ane utkRSTa sthiti kaMIka ochI eka pUrvakeTinI che bharatakSetra ane airAvata kSetranI karmabhUmi ja manuSyastriyonI bhavasthiti suSama suSamA nAmanA pahelA ArAmAM kSetranI apekSAthI utkRSTa rUpathI traNa palyopamanI thAya che. pUrva videhamAM kSetranI apekSAthI eka pUrvakeTinI hoya che. kemakebharata, airAvata ane pUrva videhanA kSetrane tathAvidha svabhAvanA kAraNe bhArata ane airAvatanA suSama suSamakALamAM traNa pApamAMthI vadhAre tathA pUrva videhamAM kSetranI apekSAe pUrva keTithI vadhAre Ayune saMbhava nathI. kamabhUmika trionI sthitinuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra akarmabhUmi strinI sthitinuM nirUSaNa kare che. AmAM gautama svAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke-"gAmamUmikAma_dilathIf maMre ! vartha lAruM guttA" he bhagavana akarmabhUmija manuSya strinI sthiti keTalA kALanI kahevAmAM AvI che ?" A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke jIvAbhigamasUtra 118 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "goyamA ! jammaNaM paDucca desUNaM paliovamaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaUNagaM soLa uttarina vimA" he gautama ! akarmabhUmija manuSya siyAnI sthiti janmanI apekSAe jaghanyathI deza una-kaMIka ochI eka palyopamanI kahela che. palyopamamAM dezanapaNuM te AThamA bhAga AdithI nyUna thAya tyAre paNa AvI jAya che. paraMtu evuM nyUna paNuM ahiyAM vivakSita thayela nathI. eja vAta ne pragaTa karavA mATe kahe che ke-"pfzramaNa mAMgarUmA " te nyUna pANuM ahiMyAM palyopamanA asaMkhyAta mA bhAgarUpa samajavuM. A kathana hemavata ane hairaNyavata kSetranI apekSAthI samajavuM. kemake-ahiyAM eTalA pramANanI ja jaghanya sthitine saMbhava che. "pujArevi tirina sTivanAruM, tathA akarma bhUmika manuSya striyAnI sthiti utkRSTathI traNa 55manI kahI che. A sthiti devakupha ane uttarakurU kSetranI apekSAthI kahela che, tema samajavuM hai g" saMharaNakarmabhUminI strIne harIne akarmabhUmimAM laI javAnI - apekSAthI akarmabhUmi ja manuSya zvinI bhavasthiti " jami saMtomuhura" jaghanyathI te eka aMtamuhUrtanI che, ane bayjoseor" utkRSTathI rajA udayazorI" dezanA pUrvakeTinI che. kahevAnuM tAtparya e che ke-karmabhUmi ja strI paNa jyAre akarmabhUmimAM haraNa karIne lAvavAmAM Ave che. tyAre A akarmabhUmika kSetranA saMbaMdhamAM akarmabhUmika rUpathI vyavahAra thavA lAge che. leka vyavahAramAM paNa evuM ja jovAmAM Ave che ke-jyAre kaI manuSya magadhavigere dezamAMthI saurASTramAM jaIne rahevA lAge che. te le ke tene saurASTrane nAgarika kahevA lAge che. karmabhUmimAMthI haraNa karIne akarmabhUmimAM lAvavAmAM Avela koI kaI strI to eka aMtamuhUrta sudhI ja jIvatI rahe che. te pachI te tyAMthI karmabhUmimAM laI AvavAmAM Ave che. pachI te tyAMthI pharIthI pAchI haraNa karIne laI AvavAmAM Ave che. te eka koTipUrvanI AyuSyavALI te paNa eka kaTipUrva sudhI tyAM jIvatI rahe che. ArIte jaghanyathI akarmabhUmika strInI Ayu saMharaNanI apekSAthI eka aMtarmuhUrtanI ane utkRSTathI dezanA eka kaTipUrvanI kahevAmAM AvI che. tema samajavuM. zaMkA-bharata ane airAvata kSetra paNa karmabhUmimAM che. ahiMyAM jyAre ekAnta suSamA vigere kAI hoya che, tyAre traNa palyopama sudhI saMharaNa paNa thaI zake che -te pachI saMharaNanI apekSAe dezanapUrvakeTinI sthiti teonI kevI rIte kahevAmAM Avela che ? A praznane uttara e che ke-evI lAMbI sthiti karmabhUmikALa eTalA pramANane hoya che. tethI ahiyAM kahevAmAM AvI che, "mavA prAivara nAma paDyuM haimavata, eraNyavata akarmabhUmi ja manuSya strinI bhavasthiti janmanI apekSAthI nai relU jhivamaM vimaraNa annA mALa ka" jaghanyathI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgathI ochI eka palyopamanI che. ane ja "koNevi sTiorama" utkRSTathI pUrA eka palyopamanI te. "raMdALa ghaputra nagumi jtomutta kathAse reDUUT purAvI, saMharaNanI apekSAthI temanI bhAvasthiti jaghanyathI eka aMtarmuhUrtanI che, ane utkRSTathI kaMIka ochI eka pUrvakeTinI che. "grvAramavAra kAzmabhUmimaguttarathI mane ! varUNaM zaruM karuM gurr" he bhagavana ! jIvAbhigamasUtra 119 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hariva ane ramyaka varSIrUpa akama bhUminI manuSya striyAnI bhasthiti keTalA kALanI che, 'goyamA ! jammaNa paDucca jahanneNaM desUNAI do palio mAI paliovamassa asaMkhejjai mAnena nArUM' he gautama ! janmanI apekSAe hariva ane ramyakavanI manuSya striyAnI sthiti kaIMka AchI pApamanA asa`khyAtamAM bhAgathI echI e palyeApamanI che, ane zolenuM to hioya " utkRSTathI saMpUrNa e palyApamanI che. suMdaranaM pattucca nadaLA tomukura osena TeTULAvulvorI" saharaNanI apekSAe jAnyathI aMtamuhUtanI ane utkRSTathI kaika echI eka pUrva kATinI teenI sthiti che. revatta uttarajIgamabhUmimattisthILa maMtte ! vatha hAruM r3ei vaLattA,' he bhagavana devakurU uttarakurU, rUpa akama bhUminI manuSya striyAnI sthiti keTalA kALanI kahevAmAM AvI che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke "noyamA ! samaga vatuca, narlRLeLa taimULAra" ttini poimArMpattioyamala arthavennamAneLa bAra" he gautama ! janmanI apekSAthI devakurUnI manuSya striyAnI sthiti jaghanyathI lyeApamanA asaMkhyAtamA bhAgathI kaMika echI traNa palyApamanI che. ane "voseLa tinni pahiolamA'" utkRSTathI, saMpUrNa traNa palyApamanI che. naMdAM paDukhya noLa pratomuhurtta joyeLa phesUbA yudhvajonI" saharaNanI apekSAthI tenI sthiti eka aMtamuhUtanI che ane utkRSTathI kaMika ochI eka pUrva kATinI che. " 'sapTIvA amabhUminamanuslithIna mate ! he bhagavan aMtaradvIparUpa aka bhUminI manuSya striyeAnI sthiti keTalA kALanI kahevAmAM AvI che ? temAM ! namaLa vaDuca nannubena velULa pahiyovamala asaM(c)nnamAna' he gautama ! janmanI apekSA laIne jaghanyathI kaMika kama pakSepamanA asakhyAtamA bhAga pramANanI che. ane vukSoneLa hibovamala gaNaMdyumana' utkRSTathI palyApamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANunI che. tathA kuMdanaM pahucca saharaNanI apekSAe 'jjajJeLa aMtomudutta saLa pheraLAjuvArI" jadhanyathI teonI sthiti eka aMtarmuhUtanI che. ane utkRSTathI kaMIka ochI ekapUva kATinI che. / devasiyoM ke bhavasthitimAna kA nirUpaNa karmAka ja manuSya striyAnI sthitimAna khatAvIne have sUtrakAra devastriyeAnA sthitimAna ne batAvavA mATe nIce pramANe sUtra kahe che.--bhUttithI na mate ! ityAdi ' , TIkA-gautama svAmIe prabhune evu' pUchyuM che ke avisthA naM aMte ! vaca jAha jIvAbhigamasUtra 120 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iguttA" he bhagavana devAMganAnI sthiti keTalA kALanI kahevAmAM AvI che? A pramANe ne A prazna sAmAnya paNAthI devAMganAnI sthitinA saMbaMdhamAM pUchela che. A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke-"joyA! nA vArasadarahuM koleja vLagui trivamA" he gautama! jaghanyathI teonI sthiti daza hajAra varSanI kahevAmAM AvI che. ane utkRSTathI (55) paMcAvana palyopamanI kahela che. jaghanyathI daza hajAra varSanI Disinakana bhavanapati ane vyastaradeva strinI apekSAthI kahevAmAM Avela che. tema samajavuM. tathA (55) paMcAvana palyopamanI utkRSTa sthitinuM kathana IzAna devastrinI apakSAthI kahevAmAM AvyuM che tema samajavuM. ArIte sAmAnya paNAthI devAMganAne sthiti. kALa batAvIne have sUtrakAra vizeSa paNAthI judI judI devastrinA sthiti kAlane batAve che. AmAM gautamasvAmIe prabhune evuM pUchyuM che ke -"mavAvAvathIf mane vaphartha vAI dirka pAttA"he bhagavan bhavanavAsIdevInI sthitikALa keTale kahevAmAM Avela che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke... " mA! svf vAratA it avaMcamAruM sTigocamAruM" he gautama! bhavanavAsI devastriyonI sthiti jaghanyathI te daza hajAra varSanI kahela che, ane utkRSTathI sADAcAra palyopamanI kahI che. A sthitikALa bhavanapatinA bhedamAM je asurakumAra bhavanapati che, teonI strinI apekSAthI kahevAmAM Avela che. " rAmAmavAsivirathI kaDhane ravavavavatAruM vimA" nAgakumAra bhavanavAsI devAnI striyonI sthiti paNa ja dhanyathI dazahajAra varSanI che, ane utkRSTathI dezana- kaMIka ochI eka palyopamanI che "rva sevA utta nA niyakumAra" eja pramANe suvarNakumAra vighukumAra, agnikumAra, dvIpakumAra, udadhikumAra, dizAkumAra, vAyukumAra ane svanitakumAra ATalA bhavanavAsI devAnI striyonI sthiti jaghanyathI dasa hajAra varSanI ane utkRSTathI kaMIka ochI eka palyopamanI che. "vALamaMttarI nagumi savAranA koseLa avasTiorama" vAnavyaMtara devanI je devi che, temanI sthiti jaghanyathI dasa hajAra varSanI che, ane utkRSTathI apabhemanI che. je pramANe A sAmAnya paNAthI vyaMtaradeviyanI sthiti kahI che. e ja pramANe vyaMtaradevAnA bhedarUpa pizAcadevano deviyenI sthiti paNa eja pramANenI che tema samajavuM arthAta-pizAca vigere vyaMtara devenI badhIja viyenI sthiti jaghanyathI dasa hajAra varSanI che, ane utkRSTathI ardhA palyopamanI che. "vivithI aMte varadaM tAruM 3 guttA" he bhagavana ! tiSka devenI strinI sthiti keTalA kALanI kahevAmAM AvI che ? "noramA ! jJaof mjhiyamadumari s i ufjovaE vuTarg vArasadarda zamarthi" he gautama ! jatiSka devenI devInI jaghanya sthiti eka palyopamanA AThamAbhAga pramANanI che. ane utkRSTa sthiti ardhA palyopamanI che. AmAM- utkRSTasthitimAM--bIjA pacAsa hajAra varSa vadhAre che. A rIte pacAsa hajAra varSa jIvAbhigamasUtra 121 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhika ardhApalyopamanI utkRSTasthiti tiSka devonI striyonI che. tema samajavuM. A rIte A uparokta kathana sAmAnyapaNAthI jatiSka devonI deviyenA saMbaMdhamAM kahevAmAM Avela che. have jyotiSka devonA bhedamAM caMdra vigere che, temanI deviyAnI kaI kaI sthiti che. te batAvavA sUtrakAra kahe che. "vimAinovizavathI caMdravimAna jyotiSka devanI jhinI sthiti "kagooLa 23mAviSa" jaghanyathI eka palyopamanA cothA bhAganI ane "s vi & Ra" utkRSTathI pacAsa hajAra varSa adhika arthApatyemanI che. "phUvamaror koriNa devitthIe jahaNNeNaM caubhAgapaliovama ukkoseNaM addhapaliovamaM paMcahiM vAsasaehimabhahiyaM" sUrya vimAna tika sviyenI sthiti jaghanyathI palyopamanA cothA bhAga pramANunA che, ane utkRSTathI pAMcaso varSa vadhAre arthApatye pamanI che. "vimAnanotithiI nAne sAmA4iova, koNe kavi " grahavimAna tiSka devanI DhiyenI sthiti jaghanyathI palyopamanA cothA bhAga pramANunI che. ane utkRSTathI arthApatyepanI che. jyotiSka devamAM maMgaLa vigere grahonI strinI sthiti jaghanyathI popamanA cothA bhAga pramANanI che, ane utkRSTathI ardhApapama pramANunI che. " vimAna nosighavathI"nakSatra vimAna jyotiSka devanI striyonI sthiti "cAmAjazivamaM sakSone cakamavDhoramaM sArU" jaghanya eka palyanA cothAbhAga pramANa che. ane utkRSTathI kaMIka vadhAre palyopamanA cothA bhAga pramANunI che. "vimAnasicavirathI kaomut kadamagDhavamaM savAre vAra camanapaDhiva" tArA vimAna jyotiSka devanI siyonI sthiti jaghanyathI pApamanA AThamAbhAga pramANunI che. ane utkRTathI kaMIka vadhAre palyopamanA AThamA bhAga pramANunI che. A rIte sAmAnya ane vizeSa paNAthI jyotiSkadeviyanI sthiti pragaTa karIne have sUtrakAra sAmAnya paNuthI vaimAnika deviyAnI sthiti pragaTa kare che.- "mArAthavirathI kavi utoramaM 3Nevi guru vfzvamA" vaimA. nika deviyenI sthiti jaghanyathI te eka palyamanI che. ane utkRSTathI 55 paMcAvana palyamanI che. "noramavmAjiyavirathIf mane jevA jADha digurat" he bhagavana saudharmakalapanA vaimAnika devAnI striyonI sthiti keTalAkALanI hoya che ? "jayanA jhagori gfjIvamaM yuvA zivamAruM' he gautama saudharmaka95nA vaimAnika devAnI striyonI sthiti jaghanyathI to eka palyopamanI hoya che, ane utkRSTathI sAta palyopamanI hoya che. "pharavirathai Holi nANAM parivarma ra brigovamA" IzAna ka5nA vaimAnika devonI striyAnI sthiti jaghanyathI te kaMIka vadhAre eka pApamanI hoya che. ane utkRSTathI nava palyopamanI hoya che. A sthitinuM parimANu -pramANa-mApa parigrahIta-devi che, teonA saMbaMdhamAM kahela che. nahIM te jeo aparigrahIta-devi che, teonI sthiti jaghanyathI kaMIka vadhAre eka palyopamanI ane utkRSTathI 55 paMcAvana palyopamanI kahela che. sU0 3 jIvAbhigamasUtra 122 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siyoM ke strIpane se avasthAnakAlakA nirUpaNa A pramANe siyAnI sthiti pragaTa karIne have sUtrakAra e pragaTa kare che ke -strI, strIparyAyane cheDayA vinA lAgaTha strI paryAyamAM keTalAkALa sudhI rahe cheA rIte jIjJAsA thavAthI te kALanI apekSAthI A kathanamAM je pAMca Adeza-apekSAo che, te sUtrakAra pahelA kahe che "phathI i re ! sthitti" ItyAda TIkAthe--gautama svAmIe prabhune evuM pUchyuM che ke he bhagavana "thI sthira jAho rivara ro" strI, strI paryAyamAM keTalA kALa sudhI rahe che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke "jo mA! ghA mAre gALe ghara mAM 3ore datta vimAM kuvyavahiduttamadama" he gautama ! stri strI paNAmAM rahevAmAM pAMca Adeza-apekSAo sUtrakAre e kahela che. temAMthI eka Adeza-apekSA e che ke - je strI strIpaNAthI lAgaTha rahyA kare che te kamathI kama eka samaya sudhI ane utkRSTathI pUrva keTi pRthakatva adhika ekase dasa 111 palyopama sudhI thatI rahe. A kathananuM tAtparya evuM che ke-keI strI upazama zreNI para ArUDha thaIne tyAM teNe vedatrayane upazama karI devAthI adakapaNAno anubhava karyo te pachI te tyAMthI patita thaI jAya te eka samaya sudhI te strI vedamAM rahI ane bIjA samayamAM kola karIne te devaparyAyathI utpanna thaI jAya tyAM tenA strI paNa rUpe na rahIne puruSapaNu rUpe thaI jAya che. A rIte jaghanyathI strIpaNAne kALa eka samaya mAtra kahela che. tathA utkRSTathI strIpaNAthI rahevAne kALa je kahela che, te A pramANe che. ke-kaI jIva pUrva keTinI AyuSyavALI manuSya zvimAM athavA tiryakastriyomAM utpanna thaI jAya ane te tyAM pAMca athavA cha, vAra, utpanna thaIne IzAna kalpanI aparigrahIta deviyenI madhyamAM ke jeonI sthiti utkRSTathI 55 paMcAvana palyopamanI che, devIrUpe utpanna thaI jAya ane te pachI AyuSyane kSaya thaI jAya tyAre te sthAnathI cyavIne te pharIthI pUrvakeTinI AyuSyavALI manuSyastriyomAM athavA tizvi mAM utpanna thaI jAya, pachI bIjI vAra paNa te IzAnadeva lokamAM 55 paMcAvana palyopama pramANu AyuSyavALI aparigrahIta devIyomAM devIpaNAthI utpanna thaI jAya ane tyAMthI AyuSyane kSaya thayA pachI jyAre te cave che, tyAre te avazyaja vedAntara eTale ke strI vadane tyAga karIne purUSa vigere kaI veda prApta karI le che. A pramANe 110 ekase dasa palyopama ke je pUrva keTi pRthakatva vadhAre kahevAmAM Avela che, tenAthI yukta banI jAya che. tethI jIva utkRSTapaNuthI arthAt pUrvakeTi pRthakatva adhika 110 ekase dasa palyopama sudhI A prakArathI strIpaNuthI lAgaTha thaI zake che. ahiyAM koI evI zaMkA kare kestrInuM strIpaNAthI avasthAna-rahevuM je pUrva koTi pRthakatva adhika ekasodasa palyopamanuM kahyuM che, te te eTaluM ja kema kahyuM ? tenAthI adhika paNa maLe che. jema keI jIva devakurU uttarakurU vigere kSetromAM traNa palyopama AyuSyavALI strIpaNAthI janma le tyAre AnAthI vadhAre paNa strIvedanuM rahevuM saMbhave che? A zaMkAnA samAdhAna nimitte kahe che ke A pramANe tamAruM kahevuM egya nathI. kemake-A5 Ane abhiprAya samajyA nathI tema jIvAbhigamasUtra 123 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAge che. jeo-pahelAM te devIpaNuthI cyavatI devIne jIva asaMkhyAta varSanI AyuSya vALI siyemAM strI thaIne utpanna thatI nathI. ane te asaMkhyAta varSanI AyuSyavALI strI utkRSTa AyuSyavALI devIyAmAM janma laI zakatI nathI. A saMbaMdhamAM anyatra kahyuM che ke to kalekaGariAtha kovice rahuM " arthAta asaMkhyAta varSanI AyuSya. vALI strI utkRSTa sthitine pAmI zakatI nathI. te pachI pUrvokta avasthAna nA parimANathI adhika avasthAna pramANa kevI rIte thaI zake? tethI pUrvokta pramANa ja strIvedanuM utkRSTa avasthAna ThIka jaNAya che. A pahele Adeza-vivikSA che. jenA bIje Adeza A pramANe che.-"gori soni sai samaya savAro gaddArAsTivamA puravaripukuttama mahiyAruM" A apekSAthI strI paNuthI eka jIvanuM avasthAna kamathI kama eka samaya sudhI ane vadhAremAM vadhAre pUrva keTi pRthakatva adhika aDhAra palyopama sudhI rahe che. kahevAnuM tAtparya e che ke-jIva pUrva keTi pramANanI AyuSyavALI manuSya strImAM athavA tiryastrimAM pAMca athavA cha, vAra, utpanna thaI jAya che. ane te pachI tyAMthI te IzAnadevalokamAM bevAra utkRSTasthitivALI parigrahIta devImAM utpanna thaI jAya che.aparigRhIta devImAM utpanna thatA nathI. A pramANe strIvedanuM utkRSTa avasthAna pUrva koTi pRthakatvathI vadhAre aDhAra palyopamanuM siddha thaI jAya che. A bIjo Adeza che. rA trIjo Adeza A pramANe che.--" p f nadane irSA samartha koleja vajivanAruM udaghohigghuttamabhadayAre AmAM jaghanyathI strIvedanuM avasthAna eka samayanuM che. ane utkRSTathI pUrva keTi pRthakatva vadhAre cauda pApamanuM che-te A prakAre thAya che.- koI jIva pUrvakeTi pramANunI AyuSyavALI manuSyastrimAM athavA tiryagU striyomAM pAMca athavA cha vAra utpanna thaI jAya ane te pachI te saudharmadeva. lekamAM sAta palyopama pramANanI AyuSyavALI aparigraha deviyamAM devIpaNAthI bevAra utpanna thaI jAya A rIte A vivakSAmAM strIvedanuM utkRSTa avasthAna maLI Ave che. A rIte A trIjo Adeza che. rA cothe Adeza A pramANe che.-"gar agoo gvA samaye jo paDhiovAthe divoriyduttamamag" AmAM strIvedanuM avasthAna jaghanyathI eka samayanuM ane utkRSTathI pUrvakeTipRthakRtva adhika eka palyopamanuM kahela che. te A pramANe samajavuM. -kaI jIva pUrvakaTi pramANa AyuSyavALI manuSyastrimAM athavA tirya strimAM pAMca, athavA che, athavA bAra utpanna thaI jAya ane be vAra pacAsa popama pramANunI utkRSTa AyuSyavALI saudharma svarganI aparigRhIta devImAM devIpaNAthI utapanna thaI jAya te te A cothA AdezathI kahela kALa AvI jAya che. 4 jIvAbhigamasUtra 124 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcame Adeza A pramANe che.--"gar mAre nagori gva samartha phorena jasTivalamapuduttamamma"i AmAM strIvedanuM avasthAna-eTaleke strIveda paNAthI rahevuM te ochAmAM ochuM eka samaya ane utkRSTathI pUrva koTi pRthakatva adhika palyopama pRthaphatva kahevAmAM Avela che. te A pramANe samajavuM. jemake--kAI jIva pUrvakeTinA AyuSyavALI manuSyatrimAM athavA tiryastrimAM sAta bhava karIne AThamA bhAvamAM traNa palyopamanI ukaSTasthitivALI devakara vigerena siyemAM strIpaNAthI utpanna thaI jAya te pachI tyAMthI marIne te jaghanyasthitivALI devIni vacamAM saudharma devalekamAM devIpaNAthI utpanna thaI jAya te A rIte A kahela saghaLe Adeza banI jAya che. kemake- te pachI te anya vedane prApta karI le che. A rIte sAmAnyapaNAthI strI, strIbhAvane niraMtarapaNAthI tyAga na karatI thakI jeTalA kALa sudhI strIvedamAM eTalA kALanI potapotAnI apekSAthI A pAMca Adezo dvArA sUtrakAre kathana karyuM che. tethI A pAMce Adeza pitapatAnI apekSAthI yukata che. A pramANene A pAMcame Adeza che. pA - te strI sAmAnyapaNAthI strIbhAvane tyAga karyA vinA niraMtara strIpaNumAM keTalA kALa sudhI rahe che ? te vAta uparyukata pAMca Adeza dvArA pragaTa karela che. have tiryastrI paNAthI keTalA kALa sudhI tene tyAga karyA vinA rahe che te vAta sUtrakAra pragaTa kare che. AmAM gautama svAmI prabhune evuM pUche che ke -"sirijaafthId mere ! sivitanoformtti T4o jevazvara do" he bhagavan! tiryaMnyAnika strI strIpaNuthI kALanI apekSAthI keTalA kALa sudhI rahe che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke -"joya jahaNNeNaM aMtomuhuttaM unakoseNa tinni paliovamAI puvakoDipuhuttamabhahiyAI". gautama! tiryagUstrI tiryagUstrIpaNAthI ochAmAM ochA eka aMtamuhUrta sudhI rahe che. ane utkRSTathI traNa palyopama pramANu kALa sudhI rahe che. te A pramANe samajavuM.- kaI jIva tiryaMgastrIpaNuthI ochAmAM ochA eka aMtamuhUtakALa sudhI rahIne te pachI marIne bIjA vedanA udayanA vilakSaNapaNAthI manuSyabhavAntaranI te prApti karI le che. tethI jaghanyathI antamuhUtakALa kahela che. ane utkRSTathI pUrvakaTi pRthakatva adhika traNa pa5makALa je kahela che, te A pramANe che.-ahiyAM tiyaMgenika khecarone utkRSTathI ATha bhavathI vadhArebhava hotA nathI. kemake- "affthALa sattama" manuSya ane tiyAne sAta ATha jevo hoya che. A pramANenuM zAstravacana che. temAM sAta bhavato saMkhyAta varSanI AyuSyavALAne hoya che. ane AThamo bhava asaMkhyAta varSanI AyuSyavALAne hoya che. tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che. paryApta manuSya athavA paryApta saMpicendriya tiryaMca niraMtarapaNAthI yathA saMkhya-kamathI sAtaparyApta manuSyanA bhane athavA sAta saMjJI paMcuMdriya tiryaMcanA bhavone bheLavIne je AThamA bhAvamAM pharIthI te paryApta manuSyapaNAthI athavA paryApta saMpiceMdriya tiyacapaNathI utpanna thaI jAya to teo niyamathI asaMkhyAta varSanI AyuSyavALAo mAMja utpanna thAya che. saMkhyAtavarSanI AyuSyavALAomAM utpanna thatA nathI. ane jyAre A asaMkhyAta varSanI AyuSyavALA AThamA bhAvamAM mare che, te niyamathI devalekamAM utpanna thAya che, tyAre navame manuSyabhava athavA saMkSipaMcaMdriya jIvAbhigamasUtra 125 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiryabhava paNa teone prApta thaI jAya che. evo koI niyama nathI kemake-niraMtarapaNAthI tenI prApti thavI asaMbhavita che. A rIte teonA pahelAnA je sAta bha. che. te niraMtarapaNAthI thaIne saMkhyAta varSanI AyuSyavALA ja thaIne utpanna thAya che. temAM ekapaNa asaMkhyAtavarSanI AyuSyavALA hotA nathI. ane asaMkhyAtavarSanI AyuSyavALe je AThame bhava che, te pachI pharIthI manuSyabhava athavA tibhava prApta thatuM nathI. temAM jyAre utkRSTathI tiryaMgastrInA veda sahita pAchaLA sAtebhava pUrvakeTinI AyuSyavALA ja hoya che, ane AThame bhava devamurU vigeremAM thAya che. tyAre utkRSTa paNAthI pUrva keTi pRthaphatva adhika palyopama sudhI tiryastrI tiryastrIpaNAthI lAgaTha rahe che. kemake devakuphamAM utkRSTa paNAthI traNa pApamanuM AyuSya che. tethI tema kahela che. have sUtrakAra tiryavizenI je stri che, teonI bhavasthitinuM pramANa pragaTa kare che. "kasTayarI = catomuhuraM 3jo juvoSipuhu jalacarIpaNAthI je tiryastri che, teonI bhavasthitine kALa jaghanyathI te eka aMtamuhUrta che, ane utkRSTathI pUrva keTi pRthakRtva che.eTale ke be pUrvakeTithI laIne nava pUrvakeTi sudhI che. tAtparya e che ke-jalacarastriye ochAmAM ochA eka aMtamuhUrta sudhI hoya che. ane utkRSTathI pUrva keTi pRthakRtva sudhI hoya che. pUrva keTi AyuSyavALA sAtabhavanI pachI te jalacara striyAnA bhAvathI avazyaja chUTi jAya che. "vaphauthAnirikavoSithI nA dizA nirikvonithI" catuSpadasthalacara strIonI bhavasthitinuM pramANa je pramANe audhika tiryastrInI bhavasthitinuM pramANa kahevAmAM AvyuM che, eja pramANe samajavuM. eTale ke-jaghanyathI eka aMtamuhurtanuM hoya che. kemake-te pachI tene sthalacara strIbhava braTi jAya che. ane utkRSTapaNuthI pUrva koTi pRthakatva traNa palyopamane che. "3AAritradig paripisthI kaI gaDhayALa" uraH parisarpanI striIne ane bhuja parisarSanI cinuM bhavasthitinuM pramANa jalacaranI striyonI jema samajavuM. jemake-jaghanyathI eka aMtamuhUrta ane utkRSTathI pUrva ke TipRthava che. kevI rIte ? te bAbata pahelA kahyA pramANenI samajI levI. "durathI jhagi saMto mudutta 3jo gfsToramAra kAraMNe jAmai gaolIduttamadamayaM" khecara briAnuM strIpaNAthI rahevAne pramANukALa jaghanyathI eka aMtamuhUrtane che. ane utkRSTathI pUrvakeTipRthakatva adhika palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANe te pachI te strIbhavane tyAga karI de che. A pramANe sAmAnya ane vizeSapaNAthI tiryastrine avasthAnakALa kahyo have manuSyastrinuM avasthAnakALa sUtrakAra pragaTa kare che.-AmAM gautama svAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke "Pjuristha mane vastro ricAM dopha" he bhagavan manuSyastrIne mainaSyastrIpaNAthI rahevAne keTalekALa kahyo che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke "mA! he pahuca koLa atopRdutta, 3joseLa vimA purohigghuttamadiyA;" he gautama kSetranI apekSAe te jaghanyathI eka aMtamuM hatakALa che. jIvAbhigamasUtra 126 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a ane utkRSTathI pUrva kATi pRthakatva adhika traNa palyopamakALa che. A kevI rIte? tenA samavadhAna mATe kahe che ke manuSyasrInI bhAvanA sAmAnya tiya strImAM je rIte khatAvI che. eja pramANe ahiyAM paNa samajI levuM. tathA "dhammacaraNaM paDucca jahaNaNeNaM ekkaM samaya ukkoseNaM kaisthULA puvaeNjorI" dharmAcaraNanI apekSAthI-eTale ke cAritra dharmAMnI apekSAthI jadhanyathI eka samaya ane utkRSTathI kaika echA eka pUrva kATi che. "htva janmabhUmiyA vi' eja pramANe ka bhUmika manuSyasrInA saMbaMdhamAM paNa samajI levuM. jemake-kSetranI apekSAe sAmAnyapaNAthI jaghanyathI teA eka aMtamuhUta nA che. ane utkRSTathI pUkoTipRthakatva adhika traNapalyApamane che. temAM sAtabhava mahAvidehamAM hoya che. ane AThameAbhava bharata athavA airavata kSetramAM ekAMta suSamAdikAlamAM traNa patyeApamanA hoya che. tema samajavuM. A rIte pUrva kATi pRthaktva adhika traNa palyApama utkRSTathI kahela che. '' cAritra dharmone laIne jadhanyathI eka samayanu' strI paNAthI avasthAna--srIpaNAmAM rahevAnu kahyu che. kemake--savirati pariNAmanu' tadAvaraNa karyaMnA kSaceApazcamanI vicitratA thI eka samaya mAtra kALaja sabhave che. te pachI maraNa thaI javAthI savarita pariNAmanuM Agamana thai ja jAya che. ane utkRSTathI dezeAnapUrva kATi kahela che. tenu kAraNa e che ke-saMpUrNa cAritra kAlanuM utkRSTa pramANa eTalu'ja hoya che. ATha varSanI avasthA mAM cAritra levAmAM Ave che. tethI te AThava rUpa dezathI nyUna hAvAthI deze|na kahela che. "madevavi" sAmAnya manuSya srInA je avasthAna kALa kahela che. eja pramANenA avasthAnakALanuM pramANa bharata ane airavatamAM rahela kama bhUminI srInu paNa samajavu'. paraMtu sAmAnya manuSya strInA avasthAna kALanI apekSAthI AnA avasthAna kALamAM je atara che, te 'vara'' A sUtrapATha dvArA pragaTa karavAmAM Avela che. "navara" vizeSa e che keghelluM pattura" bharatAdi kSetranI apekSAthI AnA avasthAnakALanu' pramANu "dakheLa 'tonuvrutta'' jadhanyathI tA eka aMtarmuhUrtanA che. ane "koleOttini pajioramA' temULa punoTI ciAra utkRSTathI AnA avasthAnakALanuM pramANa dezeAnapUrNAMkoTi adhika traNa palsepamanuM che. A kathananu spaSTIkaraNa A pramANe che- eka pUrva kATinA AyuvAlI pUrvavidehanI athavA apavidehanI manuSya strI hoya ane te koinI mAta bharata vageremAM ekAMta suSamAdikAlanA sadbhAvanA samayamAM apahRta-haraNu karIne laI AvavAmAM AvI hAya tA evI sthitimAM te joke-mahAvideha kSetramAM utpanna thai hAya te paNa te bharata vigere kSetramAM lai AvavAnA kAraNe bharata kSetranI che. athavA aravata kSetranI che. tema kahevAmAM Avaze. have tyAM eka koTipUnI AyuSya sudhI jIvatI rahIne peAtAnA AyuSyanA kSayathI mare ane eja bharata vagere kSetramAM ekAMta suSamAdi kALanA prArambhamAM te manuSya srIpaNAthI utpanna thai jAya tA A paristhitimAM tenu manuSya strIpaNAthI rahevAnAkALa dezeAnapUrvakATithI adhika traNa palcApamane AvI jAya che. dhamma caLa vadhudhdha noLa ja samaya joyeLa lephLA yuvanodI" cAritra dharmane laIne tenA avasthAnakALanuM pramANa jaghanyathI te eka samayanuM che. ane utkRSTathI dezeAnapUrva jIvAbhigamasUtra 127 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koTinu` che, tenuM kAraNu karmabhUmija manuSyazrInA kathana pramANenuM samajI levuM. "puviveda avaravidehitthINaM khetta paDucca jahaNNeNaM aMtomuhutta unakoseNaM puvvakoDI puhutta, pUrva videha ane aparavidehanA sriyAnu avasthAna kSetranI apekSAthI jaghanyathI eka aMtarmuhUta sudhInuM hoya che. ane utkRSTathI pUrkeTipRthakatva sudhInuM hoya che. dhamacaLuM patturaca goLa lakSya samartha jolena TeTULA juththoDI' cAritra dharmanI apekSAthI jaghanyathI eka samaya sudhI ane utkRSTathI dezeAna pUrva kATi sudhInu' avasthAna rahe che. A pramANe sAmAnya ane vizeSa prakArathI kamabhUminI manuSya srInA sabadhamAM kathana karIne have sUtrakAra sAmAnyapaNAthI akama bhUmika manuSyasrInA sabaMdhamAM kathana kare che.~~AmAM gautama svAmIe prabhune evuM pUchyuM' che ke--ajmabhUmitta madhulithIbaM aMte ! ammamUminamadhulisthitti pAcho mecira o'' he bhagavan ! kALanI apekSAthI kama bhUmija manuSya strI, A akama`bhUmija manuSyasrI che, evA prakArathI keTalA samaya sudhI rahe che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che kendra goyamA ! jJamAM pazuca" he gautama ! janmanI apekSAthI tA te daLeLa reTsanuM pahiovama" jaghanyathI dezeAna kaIkakama eka patyeApama sudhI rahe che. te dezeAna "pattikovamasa trasaMghe'mAne na' palye pamanA asakhyAtamA bhAgathI nyUna hoya che. joseLa sinni pahibovamA' utkRSTathI traNapaye pama sudhI rahe che. te utkRSTAgabhUmi devakurU vigeremAM rahevAnI apekSAthI kahela che. "naMdarAM vattura" saharaNanI apekSAthI 'narbheLa gato muhurtta" eka bhUmikamanuSya zriyAnA srIpaNAthI rahevAnA kALa eka aMtarmuhUta'ne che. A aMtarmuhUta' AyubAkI rahe tyAre tenuM saharaNathavAnI apekSAthI kahela che. ane "olena timni hiovamAnuM TestULapuvayoDIna aAi utkRSTathI dezAnapUva keTithI vadhAre traNapalyApama sudhI kahela che. A avasthAnakALa pramANu kevIrIte thAya che ? te have batAvavAmAM Ave che--jema keAi ** pUrvIvidehanI manuSya srI hoya athavA apara (pazcima) videhanI manuSya srI hAya ane dezeAnapUrva kaDhi nA AyuSyavALA devakurU vigeremAM tenuM saharaNa thaI jAya, saharaNa thayelI te strI pahelA kahela magadhanA dRSTAMta thI devakurU vigerenI strI kahevAya te pachI te tyAM dezeAnapUrva kATisudhI jIvatI rahIne te pachI marIne tyAM ja traNa palyApamanA AyuSyavALAmAM thaine janma dhAraNa karIle e rIte dezeAna pUrva kATi adhika traNa patye pamanA kALa siddha thaI jAya che. saMharaNa ne laIne A jaghanya ane utkRSTa avasthAna kALamAna pramANa dekhADavAthI kaMIka nyUna a MtarmuhUta AyuSya jenuM bAkI rahyuM hAya tevIstrInu tathA gaCja strInuM saharaNu hotu nathI. e pramANe pratipAdana karavAmAM Avela che. nahIM te jaghanyathI atamuhUta ane utkRSTathI pUva koTinu dezezana paNu ja siddha thaI zakatuM nathI. A samuccayathI akama bhUmika manuSya strinA avasthAna kALa kahyo. have vizeSapaNAthI kSetranI ciMtAne laIne aka bhUmimAM rahela je haimavata, airaNyavata, hariva ramyakava, jIvAbhigamasUtra 128 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakurU, uttarakurU ane aMtaradvIpa A kSetronI saghaLI manuSya striyAnA janmanI apekSAthI je strInI jeTalA kALa nI sthiti hoya che, te strinA avasthAnakALa paNa eTalA ja kALa nA samajavA joIe. ane saharaNanI apekSA e janyathI aMtarmuhUta nu... avasthAna kahevu. joIe. tathA utkRSTathI je strInuM jeTalu utkRSTasthitinu kALa pramALa che, te pramANane dezeAna pUrva kArTithI adhika karIne te strInA teTale avasthAnakALa samajavA joIe. A sakSepathI bhAva kahyo che. have sUtrakAra Aja viSayane kramathI eka ekakarI te batAvatAthakA pahelAM haimavata, airaNyavata kSetranI manuSya striyAnA avasthAnakALa khatAve che. ' phremavaya vAvatha'' ityAdi "phremavayapuraar ammabhUmigamaNussitthINaM bhaMte ! hemavayaparaNNavaya akasmabhUmigamaNussitthinti kAlao cira o he bhagavan ! je haimavata ane araNyata akama bhUminI manuSya striyeA che, teonu' maka bhUminA strI paNAthI rahevAne kALa keTalA kahyo che ? uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke-"zothamA ! jJamAM vadhukhya gaDhoLa vemULa pAlDovamaM poivamarzI gayuM. ghennamAoLa DhaLana"he gautama ! tene avasthAva kALa jadhanyathI dezeAna padhyeApamanA asa"khyAtamA bhAgathIhIna eka palyApama nA che ane dAnaLa oivama" utkRSTathI pUro eka palyApamanA che. vadhAremAM vadhAre ATalAkALa sudhI haimavata ane airaNyavatanI manuSya strI manuSya strI paNAthI rahI zake che. "aMdara vadhukhya narbheLa asomudutta volena jinnovama relanA puvokI adina" saharaNanI apekSAthI a MtarmuhUta pramANunu AyuSya bAkI rahe tyAre tenuM saharaNa thaI javAnA kAraNathI jaghanyathI eka aMtamuhUta sudhI ane utkRSTathI dezeAna pUrva kATi thI vadhAre palyApama sudhI rahe che. A pramANa dezeAna pUrva kATinI AyuSyavALI strInuM sa haraNa thAya tyAre te tyAM ja marIne tyAM ja utpannathavA vALI strInI apekSAthI samajavu joie. viAlAvAla anmabhUmizamabulirathI La A te ! he bhagavan jeharava ane ramyakavanI akamabhUminA manuSya striyeA che, teone tyAM te manuSya strI paNAthI rahevAnAkALa keTalA kahyo che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke-- zauyamA ! jJamAM pazuccu naLaLa pherAvuM te pattiopamAre jiomana saMghe mAne LA '' he gautama ! jaghanyanI apekSAthI jadhanya kALa palyApamanA asaLyAtamA bhAgarUpa dezathI nyUna epalyopamanA che. ane koseLa to jijJovamArUM" utkRSTathI pUrA e patyeApamane che. A rIte hirava ane ramyaka varSanI akama bhUminI manuSya zriyA manuSya zrI paNAthI rahe che. "saMdaraLa pa46 soLa caMtAmudutta joseLa to pattibovamAra telULApa puvoDIpa acAra" saharaNanI apekSAthI jadhanyakALa eka aMtaDUtanA che. ane utkRSTakALa dezeAna pUrvakATithI vadhAre e palyApamanA che. tenI bhAvanA--eTale ke prakAra pahelA kahyA pramANe samajIlevI ' tevA uttarahAm. bhUmi." he bhagavana devakurU ane uttarakurUnI manuSya zriyAnu tyAMnI manuSya strI paNAthI rahevAnAkALa keTalA kahyo che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke--toyamA ! gammanuM pattu ca jIvAbhigamasUtra 129 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNaNeNa desUNAI tinni palio mAI paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNagAI" he gautama! uttarakurU ane devakurUnI zriyAnu tyAMnI manuSya strIpaNAmAM rahevAnA kALa janmanI apekSAthI jaghanyathI palyApamanA asakhyAtamAM bhAgathI kama traNapalye pamanAkahela che. tathA "rosena timni pattikovamA " utkRSTathI pUrA traNa palyopamanuM avasthAna rahe che. "saMharaNaM paDucca-jahaNNeNaM aMtomuhutta ukkoseNaM tinni paliovamAi desUNAe pussvjorI aniyA " saharaNanI apekSAthI devakurU ane uttarakurUnI manuSya zrI paNAthI rahevAnAkALa jaghanyathI aMtamuhUtanA che. ane utkRSTathI dezeAnapUrvakeTi adhika traNu palyApamanA che. "aMtaNIyA zramabhUmimanunnithALa aMte !'' he bhagavana aMtaradvIpaka akama bhUminI manuSya kriyAnA tyAM manuSya zrI paNAmAM rahevAnAkALa keTale kahyo che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke--joyanA ! nammaLa vaDuca naLe naM mULa pahinovamannAnuM mAne jiovamala asaM vejJamALeLA" he gautama janmanI apekSAthI te aMtara dvIpaja akama bhUminI manuSya ayAne tyAMnI manuSya strI paNAthI rahevAnA kALa janyathI kaMika A pachyApamanA asaMkhyAtamA bhAgathI Ache palye pamanA asakhyAtamA bhAgapramANanA che. ane "kolenuM jiovamakSa athavena6mAna" utkRSTathI palyeApamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANanA che. tyAM jaghanyathI ane utkRpRthI manuSyAnI eTalAja kALanI Ayu nA saMbhava che. kemake--tyAMthI maryApachI tee devayAnimAM utpanna thAya che. "saMdUranuM pattucca nadakheLa gatomuduttole paddhiyamala asaMAnnamALa traimULApa puththoTIla zramadiva" tathA saharaNanI apekSAthI jaghanyathI tene tevA rUpe rahevAne kALa eka aMtarmuhUta nA che. ane utkRSTathI dezeAnapUrva kATithI vadhAre palyeApanA asakhyAtamA bhAgapramANana che. tenI rIta pahelA pramANe samajI levI. A rIte sAmAnya ane vizeSapaNAthI manuSya srInA saMbaMdhamAM kathana karavAmAM Avyu che. have devIonA saMbaMdhamAM je vakatavyatA che tene sUtrakAra prakaTa kare che. AmAM gautamasvAmIe prabhune evuM pUchyuM che ke-- visphIna aMte ! viiitta jAho jaivacira ore" he bhagavan deviyAnuM devanI strI paNAthI rahevAne avasthAnakALa keTale kahela che? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke--ceya madire sangeva maMci kuLA maniyayyA" he gautama! tevA prakAranA bhava svabhAva hovAnA kAraNe daivicAmAM kAya sthiti hotInathI. tethI pahelAM je sAmAnya ane vizeSa prakArathI bhavasthiti kahI che, eja temanA avasthAnakALa samajavA, A rIte jaghanyathI daza hajAra nA ane utkRSTathI 55 pAMcAvana palyApamane temanA sAmAnya avasthAnakALa che, tema samajIlevu'. tathA vizeSarUpa thI daiviyAnI sthiti keTalI che? te samajavu hAya tA te sthitidvArathI samajI levu. arthAt--je je deviyAnA kathanamAM dareka devInI jeTalI bhavasthiti kahI che, te te pramANathI te te deviyAne avasthAna kALa samajI levA AsUjA jIvAbhigamasUtra 130 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siyo ke antarakAla kA nirUpaNa sAmAnya ane vizeSa prakArathI strI paNAnA avasthAnakALanuM pramANa batAvIne have sUtrakAra teonA aMtaradvAranuM kathana kare che. "phathI ! trimaMtara Dho" ItyAdi TIkArtha--gautamasvAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke--"rathI maMre ! vArtha zAstra aMtara doz" he bhagavana strIne pharIthI strI paNAmAM AvavAmAM keTalA kALanuM aMtara-vyavadhAna hoya che? arthAta strI jyAre strI paryAyathI chUTI jAya che, te pharIthI tene strIparyAyamAM AvavA mATe keTalA kALane viraha hoya che? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke-"joyA! kALajuM tomukuttAvo se gavid vo " he gautama! strI paryAyane choDayA pachI pharI thI pAchI strI paryAyamAM AvavA mATe kamathIkama eka aMtarmahatanA samayanuM aMtara kahyuM che. ane vadhAremAM vadhAre vanaspatikAlanI apekSAthI anaMtakALa nuM aMtara che. kAraNa ke-vanaspatimAM nA jI anaMtakALa sudhI rahe che. ATalA kALa pachI strI pharI thI strInA paryAyathI utpanna thaI jAya che. A kathananuM spaSTIkaraNa A pramANe che. koI strIe marIne parabhavamAM eka aMtamuhUrta sudhI purUSada athavA napuMsakavedano anubhava karyo te pachI te tyAMthI marIne pharIthI strI paryAyamAM AvI jAya te A prakArathI jadhanya aMtara eka aMtarmuhUrtanuM thaI jAya che. tathA utkRSTathI anaMtakALa nuM je vyavadhAna kahela che, te te anaMtakALa keTalA pramANa ne hoya che? tene mATe kahe che ke "vAraso vanaspatikALanI apekSAthI kahevAmAM Avela che. ane te vanaspatikALa asaMkhyAta pudgala parAvartarUpa hoya che. te pachI punaH niyamathI strIpaNAnA paryAyanI tene prApti thaI jAya che. A vanaspati kAlarUpa anaMtakALamAM "ratA karaNagimgogiI zAstro kSetta avitA Dhor annA nocida" kALanI apekSAthI anaMta utsarpiNI ane anaMta avasarpiNI samApta thaI jAya che. kSetranI apekSAthI anaMtaka AvI jAya che. ane asaMkhyAta pudagala parAvarta paNa thaI jAya che. ane A asaMkhyAta pudgalaparAvata AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAgarUpa hoya che. A rItane ATalekALa "vanaspatikALa e zabdathI kahevAmAM Avela che. ATalA adhikakALa sudhI strI paNAnuM aMtara-vyava cheda thaI jAya che. ane te vyatIta thaI jAya tyAre pharIthI strI strI paNAthI utpanna thaI jAya che. " sallA tiraphathIf" eja pramANe sAmAnya rIte kahevAmAM Avela strIpaNAnA viraha kAla anusAraja saghaLA jalacara, sthalacara khecara tiryaMga strinuM ane audhika sAmAnya jIvAbhigamasUtra 131 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSya zriyAne pharIthI srIpaNAnI prAptinA virahakALa jaghanya ane utkRSTathI vanaspatikAla pramANu kahela che. tema samajavuM, have ka bhUmija manuSya zriyAnA sabaMdhamAM sUtrakA2 kathana kare che. manusithALa letta vaDukhya gaTTundenuM atomudutta joseLa naLasa Aho' eja pramANe kSetranI apekSAthI kama bhUmija manuSyastrI, manuSyasrInI paryAyane choDIne pharIthI manuSya srInA paryAyanI prApti ochAmAM ochA eka aMtarmuhUta vItyApachI ane utkRSTathI vanaspatikALa vItI gayA pachI kare che. dhamasaraLa pa32 nadULanAM samaye sAmeLa baLatAruM jJAva ava phUlo hariyaTa pUrvAM'dharmAcaraNa-cAritranelaIne jaghanyathI ekasamayanuM aMtara ane utkRSTathI anaMtakAlasudhInuM aMtara yAvat dezeAna apAya purdUgalaparAvata sudhInu che. arthAt prAsakaravAmAM Avela caraNalabdhi eTalA samayasudhI rahIzake che. te pachI te niyata pratipatita thaI jAya che. kemake--saMpUrNa apA puddagala parAvata dezanalabdhinA pratipAta nAkALa te pradezamAM mAnavAmAM Avela nathI. eja kAraNe ahiyAM dezeAna apASa pudgala parAvata sudhInu aMtara kahela che, "DyuM nAva puvavidha avaiidiyo" Aja rIte bharata kSetra ane airavatakSetranI manuSya kriyAmAM pharIthI srIpaNuM prApta thavAnu aMtara kSetranI apekSAthI jaghanyathIteA eka aMtarmuhUta'nu che. ane utkRSTathI vanaspatikAla pramANa che. tathA cAritradhama ne laIne jaghanyathI aMtara eka samayanuM che. ane utkRSTa dezeAna apAya - dezAna pudgala parAvata nuM che. A rIte kama bhUminI manuSya sTriyAmAM krIthI strIpaNAnI prAptithavAmAM aMtaranuM kathana karIne have sUtrakAra akama bhUminI manuSya striyonuM aMtara batAve che--AmAM gautama svAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke--"amabhUminamanuslithIna mare! vacAruM aMtara do" he bhagavan kama bhUmija manuSya zrI pAtAnA strI paryAyane choDIne jo pharIthI te akra bhUminI manuSya strInA paryAyane prApta kare te temAM keTalAkALanuM atara kahyuM che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke--"noyamA! namAM pa65 goLa navAsavasAya baMtomukulamA " he gautama! janmanI apekSAthI te jaghanyathI eka atarmu`DUta adhika dasa hajAra vastu che. te pachI pharIthI tyAMnIja strI thaI zake che. ane sorakha vanasazAho' utkRSTathI vanaspatikAla kahela che. te pachI krIthI te strI tyAMnI strI anI jAya che. jaghanyathI eka aMtarmu'DUta adhika dasa hajAra varSanuM aMtara A rIte Ave che.-jema ke keAI aka bhUminI strI marIhoya ane marIne te jaghanyathI dasahajAra varSanI sthitivALA devAmAM utpannathaI jAya tyAM te dasahajAra varSanA AyuSyane bhAgavI ne tyAMthI cavIne jaghanyathI eka 'tarmuhUtanI sthiti vALA kamabhUminA manuSya purUSamAM athavA manuSya strI mAM te utpannathai jAya, kemake-devagatithI cavIne jIva sIdhA aka bhUmimAM utpannathatA nathI. tyAM te aMtamuhUtanuM AyuSya bhogavIne te pachI te akamabhUmi-bhAgabhUmimAM strI jIvAbhigamasUtra 132 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNAthI utpannathai jAya, tA A sthitimAM ahiyAM pharIthI akabhUminI manuSya strI thavAnuM aMtara eka aMtarmuhUta adhika dasahajAra varSanuM kahyuM che. "suMdaranaM pazuca namUneLa aMtomuduttta" saharaNanI apekSAthI jaghanyathI eka aMtarmuhUrtanu aMtara che. ane josena vaLalakAto" utkRSTathI vanaspatikALa sudhInuM 'tara kahyu che. kemake-akama bhUmimAM upattinI jema saharaNa nA sadbhAva paNa niyamathI eTalA ja kALanA kahela che. saharaNanI apekSAthI jaghanyathI eka aMtarmuhUta nuM aMtara A pramANe thAya che-- kAi akama bhUminI strI sa hatathaIne eTaleke haraNa thaIne kamabhUmimAM laiAvavAmAM Ave ane tyAM eka atamata sudhInA kALamAM pharI vicAradhArAnuM parivartana thaI javAthI te tyAM ja pAchI laIjavAmAM Ave A apekSAthI jaghanyathI eka aMtarmuhUtanuM aMtara kahevAmAM Avela che. saharaNanI apekSAthI utkRSTa aMtara vanaspatikALanuM AvIrIte Ave che--koI akarma bhUminI srIka bhUmimAM satathaIne AvIjAya ane peAtAnuM AyuSya kSayathayA pachI te aMtarakAla sudhI vanaspati vigeremAM paribhramaNa karIne te pachI tyAMthI kAinAdvArA saMhatathaI jAya tA akama bhUminI manuSya strI thavAmAM vanaspati kAlanA pramANa kAlathI aMtara vALI hAya che. rUM gAva aMtarIviyAo" je pramANe sAmAnya akama bhUminI srInu krI thI tyAMnIja strI thavAnAaMtarakALa kahela che, eja pramANe yAvapadathI grahaNakarAyela haimavata manuSya strI nA hairaNyavata manuSyasrInA harivarSe manuSyasrIne ramyakavarSoMnI manuSya srIne devakurUnI manuSyasrIne ane uttarakurUnI manuSyasrIne tathA aMtaradvIpanI manuSya srIno pharIthI tyAM ja manuSya srI thavAnA a MtarakAla janmanI apekSAthI jadhanyathI eka aMtamuhUta adhika dasahajAra varSanA ane utkRSTathI vanaspatikAla pramANakAlanA che. tema samajavu tathA saharaNanI apekSAthI jadhanya aMtarakAla eka aMtarmuhUta nA che. ane utkRSTakAla vanaspatikAla pramANa anaMtakAlanA che . have sUtrakAra daiviyenA aMtarakAlanu pratipAdana kare che. AmAM gautama svAmIe prabhune evuM pUchyuM che ke visphoLa maMtte! vacce AruM aMtara horpha '' he bhagavan deviyAnA aMtara kAla keTalA kahyo che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke--zaucamA ! ato mutyutta TrevisthILasAsi namULanomeLa vasavATo" saghaLI devIceAnA a'tarakAla jaghanyathI eka aMtamuhUtane che, ane utkRSTathI vanaspatikAlanA pramANanuM anatakALanuM che. jaghanyathI a MtarmuhUta A pramANenuM hoya che. keAi devI devIbhavathI cyavIne gabha ja manuceAmAM utpannathai hAya ane tyAM te paryAsinI pUrNatApachIja tevA prakAranA adhyavasAyathI marIjAya ane marIne te pharIthI devInA paryAyathI utpannathaijAya te| AvIrIte devInA paryAyane cheDIne pharIthI devI . paNAthI utpannathavAmAM AchAmAM oche atarakALa eka aMtahRtanA ja Ave che. ane utkRSTathI vanaspatikALa pramANe Ave che. devIyAnA A sAmAnya ane vizeSa prakArathI kahela jadhanya ane utkRSTa aMtarakALa nI jemaja asurakumAra devIyeAthI laIne yAvat izAna devIce sudhInA aMtarakAla samajavA. // sU0 5 / / jIvAbhigamasUtra 133 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnyata : tiryaMga manuSya aura devastriyo ke alpabahutva kA nirUpaNa have sUtrakAra saghaLI tiryaM-Anika vigerenI sriyAnuM alpa, bahupaNuM pragaTa kare che. te pAMca prakAranu` hoya che. temAM pahelA alpa, bahupaNAnuM kathana sAmAnyapaNAthI tiryaM manuSya srI tathA devIyenI apekSAthI karela che. 1, khIjA alpa, bahupaNAnuM kathana traNa prakAranI tig srIyAnI apekSAthI karela che. 2, trIjA alpa bahupaNA nu kathana traNa prakAranI manuSya sriyAnI apekSAthI karavAmAM Avela che. 3, ane cAthA alpa, bahupaNAnuM thana cAra prakAranI deviyAnI apekSAthI karela che. 4, pAMcamA alpa bahupaNAnuM thana potatAnA bheda vALI kriyA meLavIne kahela che. A pAMca prakAranA alpa, bahupaNAmAM pahelA prakAranuM je alpa, bahupaNu che, tenA viSayamAM gautamasvAmI prabhune pUche che ke--chyAsi haiM mate ! tilinosthiInuM madhutitthii, devitthaNa kayarA kayarAhito. appA vA bahuyAvA tullAvA viSenAdiyA vA,, hai bhaga van A tiyA~ca zriyAmAM ane daiviyAmAM kai striyA kaI sriyA karatAM alpa che ? kaIstriye kaI striyA karatAM vadhAre che ? ane kaI kriyA kaI striyAnI kharAbara che? ane kaI zriyA kaI kriyAthI vizeSa adhika che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke-- "jocamA ! savvasthavA manusithIo,, he gautama! sauthIochI manuSyanI striyA che kemake teonI sakhyA, sakhyAta keATI keTi pramANanI ja kahI che. siddhino La sthItro asaMnne muLAo,, tenA karatAM tiya jhyAnika spriMyA asakhyAtagaNI vadhAre kahela che. kemake dareka dvIpamAM, dareka samudramAM, tiryaMcaiAnika striyAnu pramANa ativizALa che. ane dvIpa samudrapaNu asa khyAta kahela che. tethI tenA AzrayathI rahela tiryaMcasiyAmAM manuSyastriyA karatAM asaMkhyAta pazu pAtAnI meLeja siddha thaI jAya che. "kRvisthIo asaMlensanuLo,, tiryaM ca sTriyAnA karatAM daiviye asakhyAta gaNi kahI che. kemake-bhavanavAsI, vAnanyata yaitiSTha saudhama aneizAna A devAmAM dareka devanI striyA asakhyAta zreNyAkAzanI pradezarAzipramANanI kahI che. tethI temAM saghaLI striyeA karatAM asaMkhyAta gaNuM kahyuM che. khIjA alpa bahutvanuM kathana A pramANe che.----cA siLa aMte! tivijhonithILa jalayarINa thalayarINaM khahayarINa ya kayarA kayarAhiMto appA vA, vahuyA vA, tullAvA, visenadiyA vA" he bhagavan je A jalacarI, sthalacarI, khecarI, tiyag yeAnika striye che, teemAM kai striyeA kai kriyA karatAM alpa nAma echI che kai striyA kaI striye karatAM vadhAre che ? kaI striyA kaI kriyAnI barobara che ? ane I striyA kai striyeA karatAM vizeSAdhika che ? jIvAbhigamasUtra 134 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke - "joinar! savovALo dAra rivivArathI he gautama! sauthI ochI khecara tiryanikastri che, tenA karatAM paDhafjavajojithI vaNeluurr" sthalacara tiryanika stri saMkhyAta gaNi che. kema ke- khecara stri karatAM sthalacaratri svabhAvathI ja vadhAre pramANamAM hoya che. "sTayati#iafthI guurro?" sthalacara trinA karatAM jalacara tiryanika stri saMkhyAtagaNI vadhAre che. kemake -lavaNa samudramAM, kAlodadhi samudramAM ane svayaMbhUramaNa samudramAM mAchalIne sadbhAva meTA pramANamAM hoya che. bIjA badhA samudro karatAM svayaMbhUramaNa samudra ghaNavistAra vALe che. tethI sthalacara kjhikaratAM jalacarastriye. saMkhyAtagaNI vadhAre che. parA ve bIjA prakAranAM je alpa baha pADyuM che. tene pragaTa karatAM satrakAra kahe che ke - "eyAsi NaM bhaMte ! maNussitthINaM kammabhUmiyANaM akammabhUmiyANaM aMtaradIviyANa ya kayarA kayarAhiMto! acq ghA, vaghuyA vA, tuDhA vA, visAdiyA vA," he bhagavana je A karmabhUmInI manuSya striya, akarmabhUminI manuSyastri, tathA aMtaradvIpanI manuSya stri che, teomAM kaI zciye, kaI stri karatAM a5-ochI che ? kaI stri kaI sviye karatAM vadhAre che ? kaI sviye kaI stri nI barAbara che. ane kaI striye kaI striyo karatAM vizeSAdhika che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke- "jo mA ! navaroNAgo vratarIvAmagnamUnimaNurisaraNIvALo" he gautama karmabhUmi, akarmabhUmi, aMtaradvIpa AtraNe kSetronI striyomAM sauthI ochI aMtaradvIpa akamaMbhumimAM rahela manuSyanI stri che. kemake aMtaradvIpa kSetra bahaa5-nAma nAnuM che. tethI temAM rahevAvALI striye paNa ghaNI alapa che. "devaguttara avazvabhUmimagttithIgo ro vi tarasyA kagrr" aMtaradvIpamAM rahela manuSya sji karatAM devakurU ane uttarakurUnI je manuSyastriyA che, teo parasparamAM tulya che. paraMtu te aMtara dvIpa nI stri karatAM saMkhyAta gaNI vadhAre che. "rivAramavAramabhUmiLamakurisarathI ro vi turA--haNe guja" banne kSetro sarakhA pramANa vALa hovAthI harivarSa ane ramyakavarSa A bane akarmabhUmi kSetronI stri paraspara samAna che.-paraMtu devakurU ane uttarakurU nI manuSya striyonI apekSAthI saMkhyAta gaNI vadhAre che. kemake - devakupha ane uttarakurU karatAM harivarSa ane ramakavarSa kSetra atyaMta vistAra vALuM che. svasthAnamAM je banemAM samAna paNuM pragaTa karyuM che, te kSetranA samAnapaNa ne laIne kahevAmAM Avela che. "mavayagrouTvAgawbhUmimagrisarathI ro vi tulhAsaMNeHTTrao haimavata ane airaNyavata kSetranI je manuSya stri che, teo parasparamAM tulya eTale ke samAna pramANavALI che. paratuM harivarSa ane ramya varSa nI strinI apekSAthI saMkhyAtagaNI vadhAre che. jo ke harivarSa ane ramyakavarSa kSetronI apekSA thI hamavata kSetra ane airaNyavata kSetra A banne kSetra vistAramAM ochA che. paraMtu ahiyAM rahevAvALI striyonI sthiti alpa hoya che. tethI evI striyo tyAM vadhAre hoya che " ma javAsamabhUmi majuttithIgo ro vi tujAro vaDanagunA bharatakSetra ane airAvata kSetra jIvAbhigamasUtra 135 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A karmabhUminA kSetro che. tethI ahinI manuSya striye haimavata ane airaNyavata kSetronI apekSAthI saMkhyAta gaNI vadhAre che. paraMtu paraspamAM teo sarakhI che. karmabhUminuM kSetra hovAthI ahiyAM svAbhAvika paNAthI strinI utpatti vadhAre hoya che. "gzvavideda garimafmAmagriNathIgo ro vi tucchAmI raMganuor> pUrvavideha ane pazci mavideha A be karmabhUminA kSetronI manuSya Dhiye parasparamAM sarakhI che. paraMtu bharatakSetra ane aravata kSetranI manuSya strinI apekSAthI teo saMkhyAta gaNI vadhAre che. kema ke- kSetranuM vizALa paDyuM che. tethI achata svAmInA kALanI jema svabhAva thI ja temanuM ahiyAM vizeSa paDyuM che. A trIjA prakAranuM alpa bahu paNu che. cothA prakAranuM alpa bahu paNuM A pramANe che.--"gNAvi ja mane ! sevathI ja mAvAliri vAghAmaMtai grNanI " he bhagavan A bhavanavAsI devanI deviye, vanavyaktara devanI deviya, jAtiSka devanI deviye, ane vaimAnikI devanI deviyAmAM "r" kaI devi " dito maur vA vAyA vA, tuDhA vA, virenAdiyA vA'' kaI deviyothI kaI devI alpa che? konAthI kaIdeviye vadhAre che ke kenI barobara che? keNa konAthI vizeSAdhika che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke jo mA ! sadavarAma kALAtevAthI" saghaLIdevi mAM sauthI ochI vaimAnika devanI devi che, kahevAne hetu e che ke - AMgaLamAtra pradeza rAzine je bIjo vargamULa che, tene trIjA vargamULathI guNavAthI jeTalI pradeza rAzi Ave che, eTalA pramANavALI ghanIkRtakanIja ekadezavALI zreNImAM jeTalA pradezo hoya te pradeza ne batrIsamAbhAgathI ochA karavAthI je pramANa bace teTaluM pramANa saudharma ane IzAna devalekanI deviyanuM che. "mANaaratvathI a nnakuurro vaimAnika devi karatAM bhavanavAsi devi asaMkhyAtagaNI vadhAre che. kahevAnuM tAtparya e che ke - AMgaLamAtra kSetranI pradeza rAzinuM je paheluM vargamULa che, tene bIjA vargamULathI guNavAthI jeTalI pradeza rAzI hoya eTalA pramANa vALI zreNimAM jeTalI pradeza rAzI hoya e pradeza rAzine batrIsamabhAga karavAthI je pramANa bace eTaluM pramANa bhavanavAsI devinuM che. A rIte karavAthI e samajAvavAmAM Ave che ke - vaimAnika devenI devi karatAM bhavanavAsi deviyAnuM pramANa asaMkhyAta gaNuM vadhAre che. "vALamaMtaravirathI parahejaguurr" vAnavyaMtara devi bhavanavAsI devi karatAM asaMkhyAtagaNI vadhAre che te AvI rIte samajavuM.-eka prataramAM saMkhyAtajana pratara pramANa vALA eka pradezanI zreNI pramANanA jeTalA khaMDa hoya, temAMthI batrIsamo bhAga ocho karatAM je bAkI rahe eTalA pramANavAlI vAnavyaktara devi che. "vivithI asaMhe guNAgo" tiSka denI devInuM pramANa vAvyantara deviyenA pramANathI asaMkhyAtagaNuM vadhAre che. arthAt 256 baso chapana AgaLa pramANanA jeTalA khaMDa eka prataramAM thatA hoya, temAMthI batrIsamo bhAga ocho karavAthI jeTalI pradeza rAzi bAkI bace eTalA pramANa jIvAbhigamasUtra 136 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vALI jyAtiSka daiviyA che. A rIte vAnavyantara daiviyeA karatAM jyAtiSTha devAnI devidhAnu pramANa asaMkhyAta gaNu vadhAre che. 54aa I have pAMcamu alpa ahu paNu' saghaLI striye ne laIne kahe che.--li La aMte ! tirikkhajoNitthINaM jalayarINaM thalayarINaM, khahayarINaM maNussitthINa, kammabhUmiyANa, akammabhUmiyANaM, aMtaradIviyANaM, devitthINaM bhavaNavAsiNINaM vANamaMtarINaM joisiNINaM vemANiNINa tha'' temAM jUdI jUdI siyAnA alpa bahupaNAnA sabaMdhamAM evuM pUchavAmAM Avyu che ke-- he bhagavat A tiya caiAnika strI rUpa jalacara striyAmAM sthalacariyAmAM, ane kheciraemAM manuSya strI rUpa ka bhUminI striyAmAM, akama bhUminI sriyAmAM ane aMtara dvIpano strIyAmAM ane devastriyAmAM anebhavanavAsI devAnI deviyemAM vAnabyatara daiviyezamAM jAtiSThadevicAmAM ane vaimAnika viyAmAM "thAo cAdito avA thA vasudhA vA, tulhA thA viSeAdiyA vA' kaI sTriyA kai striya karatAM alpa che ? kaI striyA kaI striyAkaratAM vadhAre che ? kaI striyA kaI striyAnI khAkhara che ? tathA kaI striye kaI striyA karatAM vizeSAdhika che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke-noyamA ! savvasthovA aMtarI vanabammabhUmimasithIthro' sauthI ochI aMtaradvIpa rUpa akama bhUminI manuSyastriye che. TevavuttaravuM, ammamUmina manusithIko yo.vi tuSTho sayennathuLo" devakurU ane uttara kurU rUpa akarma bhUminI manuSya zriyA a MtaradvIpanI manuSya striyAkaratAM saMkhyAtagaNI vadhAre che. peAtAnA kSetranI apekSA e banne samAna che.rIvAlamAvAlaajanmabhUmiza maHithIo ro vi tuOAbo saMghennanuLAno' hariva ane ramyaka varSa rUpa akarma bhUminI manuSya zriyA devagurU ane uttarakurUnI manuSya zriyA karatAM paraspara samAna che. ane saMkhyAtagaNI vadhAre che. ' devacavaLayathavAla (mUminamastrithIo Tro vi tulhAnnosaMghejJazuLo' haimavata ane airaNyavatarUpa akama bhUminI manuSya kriyA paraspara anne samAna che. paraMtu hariva ane ramyakavarSanI manuSya kriyAthI sakhyAta gaNI vadhAre che. "mattve vayavAsannamUmittamabuslithIno Tova tulkAbo saMlendrazuLo pUrva videha ane aparavideha rUpa kabhUminI manuSya zriyaiA paramparamAM tulya che, ane bharatakSetra tathA aravatakSetranI manuSya zriyathI saMkhyAtagaNI vadhAre che. 'veLiyavitthIo aruMhyunagunAtrA" vaimAnika daiviye pUviMdeha tathA aparavideha nI manuSya striyA karatAM asaM khyAta gaNI vadhAre che arthAt asaMkhyAta zreNyAkAza nA jeTalA pradeza hAya che, teTalA pramANavALI che. "mavaLavAsiTevitthIo asaMghe jJazuLAnno" bhavanavAsI devanI deviyA traimAnika devanI deviyeAkaratAM asaMkhyAtagaNI vadhAre che rativijJo'LathIo besa he zuLo" bhavanavAsI devanI dayA karatAM khecara tigyonika kriyA asa`khyAtagaNI vadhAre che kemake prataranA asakhyAtamAM bhAgamAM rahela asa`khyAta zreNI gata AkAzanA pradezAnI jeTalI rAzi hoya che, eTalI rAzipramANa khecara zriyA che. thacattali jIvAbhigamasUtra 137 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ noLithIo saMvaijJajhuLo'khecara sriA karatAM sthalacara tiyaka yeAnika siyA saMkhyAtagaNI vadhAre che. kemake--sthalacara sriyAnuM pramANa bRhattara ke je prataranA asa MkhyAtama bhAga che. te asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahelI asa khyAta zreNImAM rahela AkAza pradezarAzi che. teTaluM che. " yatithinoLithIno saMbhejuLako" sthalacara kriyA karatAM jalacara ti yAnika striyA sa khyAtagaNI vadhAre che. kemake--tenuM pramANa bRhattama--atyaMta moTA pratara nA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela je asakhyAtazreNimAM rahela AkAza pradeza rAzi che, eTaluM kahela che. vALamaMta devasthItro saMlennazuLo'' jalacara striyA karatAM vAnanyatara devAni device saMkhyAtagaNI vadhAre che kema ke vya'tara zriyAnuM pramANu-sa`khyAta keTA keTa yAna pramANa eTale ke eka pradezAnI zreNInA jeTalA khaMDa eka prataramAM hAya che, temAMthI khatrIsamAbhAgane kama karavAthI je rAzi zeSa rahe eTaluM kahela che. "oliyanevizthIo saMhennanuLo' vAnaLantara devAnIdeviyA karatAM jyAtiSTha devAnI daiviye sakhyAtagaNI che, te kevIrIte te bhAvanA-prakAra pahelAM kahevAmAM Avela che. A rIte A pAMcamu' saghaLI striyAnu alpa bahu paNa kahyuM che. sU.6|| strIveda karmakA sthitimAna kA nirUpaNa jIvane srIveda nI prApti srIvedana nAmakarmanA udayathI thAya che. tethI have sUtrakAra strIveda nAmakarmAMnI jaghanya ane utkRSTa sthitinuM pramANa batAve che.-- ziveyasa " mane ! // ityAdi TIkAtha--gautamasvAmIe prabhune evuM pUchyuM che ke--kRthiveyaNAM maMte ! manna vaDyuM nAnuM vAre pAttA" he bhagavan strIveda karmAMnI kha Mdhasthiti keTalA kALa sudhInI kahI che? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmI ne kahe che ke--"noyamA ! naroLa nAzajovamala viDyo vattamAno hiovamana asaMyennara mAtteno'-huM_gautama ! jagha nyathI srIveda karmanI kha'dha sthiti te pakScApamanA asakhyAtamA bhAgathI hIna sAgarApamanA deDha sAtiyAbhAga pramANa che. ahiyAM je palle pamanA asakhyAtamAM bhAgathI 15 7 hIna sAgaropama nA doDha sAtiyAbhAga pramANu kahela che, tenuM kAraNa evuM che ke--srIveda vigere karmAnA je pAtapeAtAne utkRSTa sthitibaMdha che tene mithyAtva kanI je sittera 70 kADA koDI sAgaropamanI sthiti che, tenAthI bhAgavAthI je zeSa rahe te paLyeAma nA asakhyAtamA bhAgathI nyUna jaghanya sthitinuM pramANa che. eja pramANe jJAnAvaraNIya vigere saghaLA karmAnI jaghanya anyasthitinI bhAvanA karIlevI joie. jemake--ahiyAM tenA saMbaMdhamAM eka karaNa gAthA kahevAmAM AvI che--vaSNupoTina' ityAdi arthAt jeje jIvAbhigamasUtra 138 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma no je je karma prakRti samudAya che, te te tene varga kahevAya che. jemake-jJAnAvaraNIya karmane prakRti samudAya jJAnAvaraNIya varga kahevAmAM Ave che. e ja pramANe bAkInA badhA karmonA prakRti samudAyanA saMbaMdhamAM paNa samajIlevuM. evA karmonA potapotAnA varganI je pota potAnI utkRSTasthiti-jemake-jJAnAvaraNIya karmanI trIsa kaDAkaDI sAgaropamanI che." ItyAdi utkRSTa sthiti ne mithyAtvanI utkRSTasthiti je 70 sittara sAgaropama keDAkeDinI che, tenAthI bhAgavAthI je zeSa vadhe tene palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgathI hIna karatA je pramANa hoya che te takarmanI jaghanya sthiti AvI jAya che. ahiyAM strI vidanI jaghanyasthiti batAvavI che. te strI vedanI utkRSTa sthiti paMdara 15 kaDA keDI sAgaropama pramANanI che, te paMdara 15 kaDAkaDInI mithyAtvanI sthiti 70 sittera keDAkoDI sAgaropamanI che tethI A 70 sittera kalAkeDIthI bhAgavAmAM Ave, te zUnya ne zUnyathI cheda karyo tyAre upara paMdara ane nIce sittera bacyA. A chedya chedaka rAzI ne dasathI apavatanA karavAmAM Ave arthAt A banne rAzi ne dazathI bhAgIne parivartana karavAmAM Ave tyAre upara deDha ane nIce sAta rahe che. teno artha e thayo ke- sAtiyA deDha bhAga athata eka sAgaropamanA sAta bhAga karavAmAM Ave temAMthI eka sAtiyAbhAga pUre ane bIjI sAtiyA bhAgamAMthI artho levAmAM Ave, temAMthI pAcho paamane asaMkhyAtamo bhAga hIna karavAthI je saMkhyAnuM pariNAma hoya che, teTalA kALanI strI vedakamanI jaghanyathI baMdhasthiti kahevAmAM AvI che. ane strIvedanI utkRSTa baMdha. sthitinuM pramANa "rograNAjayamorArIba" paMdara sagaropamano kaTAkoTi che. dareka karmane udayuM abAdhA kALa pachI thAya che. te abAdhAkALa je karmanI jeTalA koDAkeDI pramANanI sthiti hoya che eTalA ja hajAra varSone hoya che. jemake--strIveda karmanI utkRSTa sthiti paMdaraDA keDI sAgaropamanI hoya che. tene abAdhAkALa paMdara hajAra varSone hoya che. eja vAta sUtrakAra kahe che-"gooNavAranavA vAyA' paMdara varSanI abAdhA paDe che. tethI paMdara sAgaropama kaDAkaDI mAMthI A abAdhAkALane kAma karavAthI karma rithatinuM pramANa AvI jAya che. A kathananuM tAtparya evuM che ke sthiti be prakAranI hoya che, eka kamarUpatA avasthAna 35 ane bIjI anabhavAgya, strIveda kamanI je paMdara sAgarepama keTA keTi pramANa utkRSTa sthiti kahevAmAM AvI che, te karmarUpatAvasthAna rUpa sthiti che. tathA temAM je abAdhA kALane ghaTADIne sthitinuM pramANa rahe che, te anubhava yogya sthiti che. je karmonI jeTalA koTi keTi sAgaropamanI sthiti hoya che, temAM eTalA eTalAja so so varSonI abAdhA paDe che. ahiyAM adhikRta strI vedanI utkRSTa sthiti paMdara sAgara pama koTI koTInI kahela che. tethI ahiyAM paMdaraso varSanI abAdhA paDaze. A abAdhA kALathI hIna karmasthiti hoya che. ATalA abAdhAkALa pachI ja strIveda karma pitAnA udayavALo thaze. tenAthI pahelA nahIM. tethIja mULamAM sUtrakAre evuM kahyuM che ke-"mavAdaLiyAna ivAnnaLio " tenAthI utkRSTa sthiti vALA strIveda karmabaMdhane prApta karIne jIvAbhigamasUtra 139 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpathI paMdara varSa sudhI svavipAkodayane prApta karatA nathI. kemake ATalA kALa sudhI tyAM karmaniSeka arthAt karmadalikenI racanAne abhAva rahe che. abAdhA kALathI hIna je karma sthiti che, te anubhavayegya kahevAya che, tethI te karmaniSeka-kama-dalika racanA akhAdhA kALathI ja kahela che. - have sUtrakAra strI veda karmodayathI thavAvALe je strI veda che, te kevA svarUpavALo che, te vAta pragaTa kare che. "rathas i aMte ! parevvu" he bhagavAna strI vedakarmanA udayathI thavAvALe strIveda kevA prakAranuM che ? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che-"joyA ! jy gAjaramAne gue" he gautama! strIveda kuMku, agni arthAta karISAgni samAna hoya che "je naM rUcIgo" A pramANe bheda ane prabhede dvArA striyonuM nirUpaNa karyuM che. sUtrakA tirthaga manuSya aura deva purUSoM ke bhedoM kA nirUpaNa sAmAnya ane vizeSa prakArathI strI saMbaMdhI nirUpaNa pUrNa karIne have sUtrakAra purUSa saMbaMdhI nirUpaNa karavAne prAraMbha kare che.-"piM taM puratAityAdi. TIkAtha-gautamasvAmI e prabhune evuM pUchyuM che ke--he bhagavana purUSe keTalA prakAranA hoya che? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke-"gFratA nividA guar" he gautama! purUSe traNa prakAranA kahevAmAM Avela che. "i nada" te traNa prakAre A pramANe che-tiraNanoLiyagriNA majurApurA devapurA" tigenika purUSa 1, manuSya purUSa 2 ane deva purUSa 3, "re jiM te tikiyojika kuriNA" he bhagavana tiryanika purUSa keTalA prakAranA hoya che? "uttaravarAjayapuratA tividA vvna"he gautama tirdhanika purUSa traNa prakAranA hoya che. "saM sahA" te traNa prakAro A pramANe che.-- "8cA thar thA" jalacara tiryaMgyanika purUSa, sthalacara tiyanika purUSa, ane becara tiyonika purUSa "mero marfthavo' je pramANe tiryonika siyonA bheda ane upa bhede kahevAmAM AvyA che. e ja pramANe ahiyAM tiryAnika purUSanA bheda kahevA joIe. A rIte bhede ane upabhede "=Ava re svaya" A sUtrapATha paryanta arthAt jalacara, sthalacara, ane khecara tiryaMm purUSa saMbaMdhI bheda ane upabhede nuM prakaraNa jyAre samApta thAya che. tyAM sudhInuM te prakaraNa grahaNa karavuM. te prakaraNa samApta thatAM ja "sai raM tikillojika kurilA" tiryanika puruSanuM prakaraNa samApta thaI jAya che. are tuM majuagfar" he bhagavana manuSya purUSa keTalA prakAranA hoya che ! A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke - "majurapuriyA tithiar gumttA" he gautama ! manuSya puruSa traNa prakAranA kahyAM che. "sa na" te A pramANe che. "manA vAimabhUminA tArI vaLa pAMca bharata, pAMca airavata, ane pAMca mahAvideha kSetranA bhedathI paMdara prakAranA karmabhUmija manuSya puruSa che. haimavata, airaNyavata harivarSa ramyaka varSa devakurU ane uttarakurU rUpa akarmabhUminA manuSya purUSa, ane chappana aMtaradvIpanA aMtaradvIpaja manuSya purUSa, "re te majupurA " A rIte manuSya para traNa prakAranA kahelA che. "se tuM kevaUrilA" he bhagavana devapuruSo keTalA prakAranA hoya che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke - reva pujita 23. divaI puttA he gautama! deva puruSo cAra prakAranA kahyAM che. "rime mAtharavo" je pramANe deviyenA bhedo kahyAM che. e ja pramANenA devapuruSonA bhede paNa kahI levA joIe jIvAbhigamasUtrA 140 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane A devapuruSa sakha dhI prakaraNa sarvAM`siddha devapuruSanA prakaraNa sudhI kahevuM joIe, jemake -- devapuruSa cAra prakAranA kahyA che, bhavanavAsI devapuruSa vAnavyatara dhruva purUSa, jyotiSTha deva puruSa, ane vaimAnika devapuruSa, AmAM bhavanavAsI devapuruSa, asura, nAga, supaNuM, vidyuta, agni, dvIpa, udadhi, dizA, vAyu ane stanita kumAra devapuruSa A rIte dasa prakAranA hAya che. vAnatara devapuruSa pizAca deva purUSa, bhUtadevapurUSa, yakSadevapurUSa, rAkSasa devapurUSa, kinara deva purUSa,` ki`purUSa devapurUSa, maheAraga devapurUSa." gadha devapurUSa A pramANe ATha prakAranA hAya che. jyAtiSTha devapurUSa -- caMdra, sUrya, graha, nakSatra, ane tArA vimAnanA bhedathI pAMca prakAranA hoya che. vaimAnika devapurUSa kalpapapanna ane kalpAtIta e bhedathI e prakAranA hoya che. temAM kalpApapanna devapurUSa saudharmAdi deva purUSanA bhedathI bAra prakAranA hoya che. tathA kalpAtIta devapurUSa -- traiveyaka ane anuttarapapAtika nA bhedathI e prakAranA hoya che. Aja abhiprAya ne laIne sUtrakAre "jJAva sarvo vruttijJA" sarvArtha siddha devapurUSa paryaMta A pramANanA pATha kahela che. ! sU. 8 mAM purUSo ke bhedoM kA nirUpaNa A rIte sakSepa ane vistArathI devapuruSonA bhedo kahIne have sUtrakAra puruSonI sthitinuM pratipAdana kare che. pusila aaN aMte ! * ItyAdi TIkAtha - "pulisa na maMtte ! vaca AnuM rUMpaLattA" he bhagavan purUSanI sthiti keTalA kALanI kahI che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmI kahe che ke "nocamA! goLa aMto mujutaM oseLa sennInuM sAyarovamA" he gautama ! puruSanI sthiti jaghanyathI te| eka aMtamuhUtanI ane utkRSTathI tetrIsa sAgaropamanI kahevAmAM AvI che kemake -- tenA zivAya devAnI ATalA sthiti nathI. 'silikoLiyavrutrikALa manussAnuM nAceva rUthIAM cirUM sAM caiva maLavA' tiya jhyAnika puruSonI ane manuSyanI sthiti, tenI sriyAnI je sthiti kahela che, eja pramANanI che tema samajavuM. A rIte sAmAnya tiyaiAnika puruSonI jaghanya sthiti eka atarmuhUtanI ane utkRSTa sthiti traNa patyeApamanI kahI che. jalacara purUSonI sthiti jadhanyathI eka aMtarmuhUtanI ane utkRSTathI eka pUrva kATinI che. cApagAM sthalacara purUSonI jaghanya sthiti eka aMtamuhUtanI ane utkRSTa sthiti traNa palyApamanI che. uparisarpa sthalacara puruSonI jaghanya sthiti eka a MtamuM hata nI ane utkRSTa sthiti eka pUrva kaTinI che. bhuja parisarpa sthalacara purUSonI ane khecara purUSonI jaghanya sthiti eka aMtarmuhUta'nI ane utkRSTa sthiti palyopamanA aMsakhyAtamAM bhAganI che. sAmAnya rIte manuSya purUSonI jaghanya sthiti eka aMtarmu hanI ane utkRSTa sthiti traNa palyopamanI che. tathA - dharmAcaraNa cAritradharmanI apekSAthI jaghanya sthiti eka aMtamuhUtanI che, A kathana mAhyalI gavALI pratrayA jIvAbhigamasUtra 141 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAraNa karavAnI apekSAthI kahela che. tema samajavuM nahi te cAritra pariNAma eka samayavALa paNa hoya che. tethI samayanI jaghanya sthiti cAritra dharmanI apekSAthI kahevI joItI hatI. athavA cAritradharmanI apekSAe je kahela che te dezacAritranI apekSAthI kahela che, tema samajavuM. kemake - deza cAritra paNa cAritra dharmanuM eka aMga che. tethI te jaghanyathI eka aMtarmuhUta sudhI AtmAmAM rahI zake che. jo ke AtmAmAM sarva caraNa - sakala cAritra paNa saMbhave che. tethI tyAM je deza cAritranI apekSAnI vAta kahevAmAM AvI che. te A vAta samajAvavA mATe kahevAmAM AvI che. ke sakalacAritra prAyaH dezacAritra pUrvaka hoya che. taTUm- "mUttama 3 " ItyAdi Ane artha e che ke - samyakatvanI prApti pachI popama pRthakRtva arthAt be pApamathI nava palyopama sudhIne kALa kSapita thaI jAya che, tyAre jIvane zrAvakapaNa Ave che. kahevAnuM tAtparya e che ke -- AyuSkarmane choDIne bAkInA sAta karmonI pitApitAnI sthitimAMthI dareka karmanA eka eka kaDAkoDI sAgaropama zeSa rahe tyAre temAMthI pAchA jyAre popama pRthakva kSepita thaI jAya tyAre jIva zrAvaka bane che. tathA te pachI zrAvakapaNane kALa ke je palyopama pRthaphatva kama eka kaDAkaDi sAgaropamAne che, temAMthI jyAre saMkhyAta sAgaropama kSepita thaI jAya che. tyAre jIvane sarvavirati rUpa cAritranI prApti thAya che. cAritra dharmanI apekSAe utkRSTasthiti manuSya purUSonI dezAna pUrva koTI pramANuno che. kemake - cAritra dharmanI prApti utkRSTathI eka pUrva kenTinI AyubavALAne ATha varSa pachI ja thAya che. tathA karmabhUmi ja manuSyanI jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrtanI che ane utkRSTasthiti traNa palyopamanI che. tathA cAritradharmane dhAraNa karavAnI apekSAthI teonI sthiti jaghanyathI eka aMtamuhUrtanI che. ane utkRSTathI dezanA pUrvakeTinI che bharata ane airAvata karmabhUmi ja manuSya puruSonI jaghanya sthiti kSetranI apekSAthI eka aMtarmuhUrtanI che. ane utkRSTasthiti traNa pApamanI che. A traNa patyepama suSama suSamAkaLinA samajavA joIe, tathA cAritra dharmanI apekSAthI jaghanya sthiti eka aMtamuhUta nI ane utkRSTa sthiti dezanA pUrva keTinI che. pUrva videha ane aparavideha karmabhUmi ja manuSya purUSonI jaghanya sthiti kSetranI apekSAe atamuhUrta ane utkRSTa sthiti dezanA pUrva keTinI che. cAritradharmane laIne jaghanyathI aMtarmuharta ane utkRSTathI dezanA pUrvakeTinI che. akarmabhUmi ja manuSya purUSanI sAmAnya paNAthI janmanI apekSAthI jaghanya sthiti popamanA asaMkhyAtamAM bhAMgathI hIna eka pApanI che. ane utkRSTathI traNa palyopamanI che. saMharaNanI apekSAthI ja ghanya sthiti eka aMtamuhUrtanI che. ane utkRSTathI dezonapUrvakeTini che. akarmabhUmimAM saMhata pUrvavideha aparavidenA manuSyanI jaghanya thI tathA utkRSTathI eTalAja kALanA AyuSyane saMbhava che. hemavata ane araNyavata nA akarmabhUmi ja manuSyanI janmanI apekSAe jaghanya jIvAbhigamasUtra 142 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthiti palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgathI hIna eka papamanI che. ane utkRSTathI pUrA ekapalyopamanI che. tathA saMharaNanI apekSAthI jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrtanI che. ane utkRSTasthiti dezonA pUrva keTinI che. harivarSa ene ramyaka varSanA akarmabhUmi ja manuSya purUSonI janmanI apekSAe jaghanyasthiti palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgathI hIna be palyopamanI che. ane utkRSTa sthiti pUrA be palyopamanI che. tathA saMharaNanI apekSAthI teonI jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrtanI che. ane utkRSTa sthiti dezanA pUrva kenTinI che. devakurU ane uttarakurUnA manuSya purUSonI jaghanya sthiti janmanI apekSAthI te palyapamanA asaMkhyAtamA bhAgathI nyUna traNa palyopamanI che. ane utkRSTa sthiti pUrA traNa palapama che. tathA saMharaNanI apekSAthI jaghanyathI eka aMtamuhUrtanI che. ane utkRSTathI dezana pUrvakeTinI che. aMtaradvIpanA manuSya purUSonI janmanI apekSAthI jaghanyathI dezona palyo pamanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa che. -arthAt palyopamanA dezanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa che. ane utkRSTathI dezanA pUrva keTirUpa che. saMharaNanI apekSAthI jaghanyathI eka aMtarmuhUrta ane utkRSTathI dezane pUrva kenTinI sthiti che. A rIte A manuSya prakaraNa samApta thayuM. a gfsA vi =Ava sadAridA si tAva ki" devapurUSonI paNa yAvata tAvatu asurakumAra devapurUSothI laIe savArthasiddha vimAnanA devapurUSo parvatanA devapurUSonI sthitinuM kathana "s vvmaris feve taraMga mAnavadaghA" prajJApanA sUtranA cothA sthitipadamAM je pramANe kahela che. e ja pramANenuM kathana ahiyAM paNa samajI levuM. A rIte devapurUSanI sAmAnyarUpathI jaghanya sthiti dasa hajAra varSanI che. ane utkRSTa sthiti kaMIka vadhAre eka palyopamanI che. nAgakumArathI laIne svanitakumAra payatanA navanikAya bhavanapati devapuruSonI jaghanya sthiti dasa hajAra varSanI che. ane utkRSTasthiti kaMIka ochI be palyopamanI che. vanavyaMtara devapuruSonI jaghanya sthiti dasahajAra varSanI ane utkRSTa sthiti eka pApamanI che. tiSka devapuruSanI jaghanya sthiti palyopamanA AThamA bhAga pramoNanI che ane utkRSTa sthiti eka lAkha varSa adhika pUrA eka popamanI che. saudharmakalpanA devapuruSonI jaghanya sthiti eka popamanI che. ane utkRSTasthiti be sAgaropamanI che. IzAna kalapanA devapuruSonI jaghanya sthiti kaMIka vadhAre eka palyopamanI che. ane utkRSTa sthiti kaIka vadhAre be sAgaropamanI che. sanata kumAra kapanA devapuruSonI jaghanyasthiti be sAgaropamanI che. ane utkRSTathI sAta sAgaropamano hoya che. mAhendraka95nA devapuruSonI jaghanya sthiti sAtireka be sAgaropamanI che. ane utkRSTathI sAtireka sAta sAgaropamanI che. brahmalekanA devapuruSonI jaghanya sthiti sAta sAgaropamanI che. ane utkRSTathI dasa sAgaropamanI che. lAntaka kalpanA devapuruSonI jaghanya sthiti dasa sAgaropamanI che. ane utkRSTathI cauda sAgarepamanI che. mahAzukakalapanA devapuruSonI jaghanyasthiti cauda sAgarepanI che. ane utkRSTa sthiti sattara sAgaropamanI che. sahastrArakalpanA deva jIvAbhigamasUtra 143 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSonI jaghanya sthiti 17 sattara sAgaropamanI che. ane utkRSTa sthiti 18 aDhAra sAgare pamanI che, AnatakalpanA devapuruSonI jaghanya sthiti 18 aDhAra sAgaropamanI che. ane utkRSTa sthiti 19 ogaNIsa sAgaropamanI che. prANata kalpanA devapuruSonI jaghanya sthiti 19 ogaNIsa sAgaropamanI che ane utkRSTa sthiti vIsa sAgarepanI che. ArakalpanA deva puruSonI jaghanya sthiti 20 vIsa sAgaropamanI che, ane utkRSTa sthiti ekavIsa sAgaropamanI che azruta kalpanA devapuruSanI jaghanya sthiti ekavIsa sAgaropamanI che. ane utkRSTa sthiti bAvIsa sAgaropamanI che. adhastanAdhastana zaiveyakanA deva puruSanI jaghanya sthiti tevIsa sAgaropamanI che. ane utkRSTa sthiti evI sAgaropamanI che. aghastana uparitana greveyaka devapuruSonI jaghanya sthiti evIsa sAgaropamanI che. ane utkRSTa sthiti pacIsa sAgaropamanI che. madhyamAdhastana veyaka devapuruSonI jaghanya sthiti pacIsa sAgarepanI che. ane utkRSTa rithati chavvIsa sAgaropamanI che. madhyama raiveyaka devapuruSanI jaghanya sthiti chavvIsa sAgaropamanI che. ane utkRSTa sthiti satyAvIsa sAgaropamanI che. madhyama paritana veyaka devapuruSanI jaghanya sthiti satyAvIsa sAgaropamanI che. ane utkRSTa sthiti aThayAvIsa sAgarepanI che. uparitanAdhastana raiveyaka devapuruSonI jaghanya sthiti aThayAvIsa sAgaropamanI che ane utkRSTa sthiti egaNatrIsa sAgaropamanI che. uparitana madhyama raiveyaka deva puruSonI jaghanya sthiti ogaNatrIsa sAgaropamanI che. ane utkRSTa sthiti trIsa sAgaropamanI che uparitane paritana grecaka devapurUSanI jaghanya sthiti trIsa sAgaropamanI che. ane utkRSTasthiti ekatrIsa sAgaropamanI che. vijya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjita vimAnanA devapuruSonI jaghanya sthiti ekatrIsa sAgara5manI che. ane madhyama batrIsa sAgarepanI che. tathA utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropanI che. savArtha siddha mahAvimAnamAM rahevAvALA devapuruSonI jaghanya ane utkRSTa sthiti banne prakArathI tetrIsa sAgaropamanI che. A krama pramANe deva puruSonI sthiti saMbaMdhI vakatavyatA asura kumArathI laIne sarvArthasiddha deva puruSo sudhI kahevI joIe. - puruSonI bhavasiddhinuM pramANa kahIne have sUtrakAra e batAve che ke - puruSa puruSapaNAne keTalA kALa paryata cheDyA vinA niraMtara puruSa banI rahe che "g of aire! putti 4o devadizvara ro" he bhagavana puruSa pitAnA puruSapaNAne keTalA kALa sudhI tyAga karatA nathI ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmI kahe che ke "joyA ! nadavor to mudura 3jose vAjatevapuduraM sAti"he gautama! puruSa pitAnA puruSapaNAne tyAga na kare te te jaghanyathI eka aMtamuhUrta sudhI ane utkRSTathI te kaMIka vadhAre be sAgarepamathI laIne nava sAgaropama sudhI tyAga karatA nathI. kemake - ATalA kALa sudhI te niraMtara tiryaku nara amara A bhavamAM puruSapaNathI ja utpanna thatA rahe che ahiyAM sAtireka paNuM kaMIka adhika kahela che. te keTalAka manuSya bhavAnI apekSAthI samajI levuM jIvAbhigamasUtra 144 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joIe te pachI puruSanAmakarmodayanA tene abhAva thaI jAya che tethI te niyamathI zrI vigerlR bhavAmA cAlyA jAya che. A rItanu A sAmAnya kathana che. vizeSa kathana A pramANe che. "tivijJoLiyapuNe huM maMtte ! jo ceriyAM doD'' he bhagavana tiya ca puruSapaNAthI lAgaTha keTalA kALa sudhI anyA rahe che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke - poyamAM goLa aMtomutyutta jolena tinni patniovamAnuM puoripuruttamadiyA he gautama! tiyak puruSa tiya ca puruSapaNAthI ochAmAM ochA eka aMtarmuhUta sudhI banyA rahe che ane vadhAremAM vadhAre pUkreDiTa pRthatva adhika traNa palyApama sudhI banI rahe che. A kathana tiya klR puruSanu tirthaMka puruSapaNAthI niraMtara banyA rahevAnA kALanu sAmAnyarIte kathana che. "chyuM tuM caiva saMcidaLA naMdA-kUthI nAva vasiddhinoLiya pulila saMciDhaLA" A rIte AnA srI prakaraNamAM jevI rItanI sthiti kahela che. evI ja sthiti A prakaraNamAM paNa khecaratiyak purUSonA sabaMdhamAM paNu samajI levI. ane sasthiti prakaraNa jalacara, sthalacara, khecara tiya dyAnika purUSa nA sasthitiprakaraNa sudhI ahI' samajavI. tene spaSTAtha A pramANe che.--tiya gyAnika purUSa je peAtAnA tiya caiAnika purUSapaNAnA tyAga karatA nathI. te ochAmAM ochA te eka a tamuhUta kALa sudhI tyAga karatA nathI, te pachI te marIne khIjIgatimAM khIjA kAI vedamAM cAlyA jAya che. A saMbadhamAM je utkRSTa avasthAna kALa pUrva kATi pRthaktva adhika traNa palyApamane kahela che, te jayAre te marIne pUrva koTinA AyuSyane laine pUrvavideha vigeremAM utpanna thaI jAya che, tA e rIte lAgaTha tenA sAtabhava tyAM dhAraNa karIne pachI samApta thai jAya che, ane AThamAM bhavamAM te devakurU athavA uttarakurUmAM tijhyAnika purUSanA paryAyathI utpanna thaI jAya che. tyAM utkRSTa sthiti traNa palyApamanI hoya che. A rIte tig purUSanI kAyasthitinA kALa je kahevAmAM Avela che, te maLI rahe che. vizeSanI ciMtAmAM jalacara purUSanI kAyasthitinA kALa jaghanyathI eka atarmuhUta nA che. ane utkRSTathI pUrvaTi pRthe kahela che. jaghanya avasthAna kALanI samApti pachI marIne A jIvatiyaiAni zivAyanI cAni ane anya vedane prApta karIle che. utkRSTathI je mAnI kAyasthitine kALa kaheMce che,-te pUrva kATinA AyuSyane laine tyAMja be traNa Adi vAra utpanna thavAnI apekSAthI kahela che. cApagA sthalacara purUSanI kAyasthitinA kALa jaghanyathI eka a MtarmuhUta nA che, ane utkRSTathI pUva kaTipRthaa adhika traNa pApamanA che. AnI samaja sAmAnya tiya capurUSanI jema samajI levI. ura:parisapa sthalacara tiya purUSane ane bhujaparisapa sthalacara tiryaM ka puruSanA kAyasthiti kALa jadhanyathI eka aMtarmuhUta nA che. ane utkRSTathI pUrva kATi pRthaktva che. tenI samajaNu jalacara purUSanI jema samajI levI khecara purUSanI kAyasthitinA kALa jaghanyathI eka aMtamuhUtanA che. tenI samajaNa pahelAM kahyA pramANe karI levI ane utkRSTathI pU`keTa pRtha adhika palyApamanA asakhyAtamAM bhAgarUpa che. AvI rItanA A kAyasthitinA kALa je khecara purUSa sAtavAra sudhI pUrNAMkoTinI sthitivALA khecara purUSamAM utpanna thaI ne AThamAM bhavamAM jIvAbhigamasUtra 145 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthitivALA aMtaradvIpa vigerenA becara purUSAmAM utpanna thAya che. te apekSAe samajavuM. A rIte tiryanika prakaraNa samApta. nag@gar re ! jADhazo rivara phrati" he bhagavana manuSya purUSanI kAyA sthitine kALa keTale kahela che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke"goymaa ! khettaM paDucca jahaNNeNaM atomuhutaM ukkoseNa tinni paliovamAiM puvakoDi puhuramajhmadizA"he gautama manuSya purUSanI kAyasthitine kALa jaghanyathI eka aMtamuhUtane che ane utkRSTathI pUrva koTi pRthakRtva adhika traNa palyopamane che. "ghamA papurA GRof saMto datta cAritra dharmanI apekSAthI teonI kAyasthitine kALa jaghanyathI eka aMtarmuhUrtane koleja ane utkRSTathI " judA dezonapUrvakeTine che. "huM sadArazaA rIte jevI rIte A sAmAnya paNAthI manuSya purUSane avasthAna kALa-eTale ke-kAyasthitine kALa kahyo che. e ja pramANe badheja purUSane kAyasthitine kALa samajI le. thAvata-athatu bharata eravata pUrva videha ane apara videha sudhInA purUSanI kAyasthitine kALa paNa eja pramANe samajI le. "mamUkavAmagagani gAmAmagdhI" akarmabhUmija manuSya puruSanI kAyasthitine kALa jema akarmabhUmika manuSya sine kAyasthiti kALa kahevAmAM Avela che, eja pramANene samaja. ane aMtaradvIpa rUpa akarma bhUmija manuSya strinI kAyasthitinA kALa pramANeneja kALa yAvata aMtaradvIpaja manuSyanI kAyA sthitine kALa paNa samajI levo. A rIte yAvata padathI haimavata, hairaNyavata-harivarSa, ramyaka varSa, devakurU, uttarakurU, ane aMtaradvIpa akarmabhUminA manuSya puruSanI kAyasthitine kALa je je rIte tyAM tyAMnI manuSya siyonI kAyasthitine kALa kahyo che, e e rIte samajI levuM. A pramANene A kathanane bhAvArtha che sviyenI kAyasthiti pramANe ja avasthAna paNa aMtaradvIpa ja manuSya puruSo sudhIne samajI levuM. A kathananuM spaSTIkaraNa A pramANe che-bharata, eravata, aMtaradvIpa sudhInA manuSya puruSanuM avasthAna evI rIte kahevuM joIe ke jevI rIte bhArata vigere kSetranI manuSya strinuM avasthAna kahela che. te A kathana pramANe sAmAnya rIte manuSya puruSanuM avasthAna kSetranI apekSAthI jaghanyathI te eka aMtamuhUrtanuM che kemake-te pachI te marIne bIjI gatimAM athavA vedAntaramAM saMkramita thaI jAya che. arthAta pariNamI jAya che ane utkRSTathI tene avasthAna kALa pUrvakeTi pRthakRtva adhika traNa palyopamane che. ane temAM teonI pUrvakoTinA AyuSyane laIne sAta bhava te mahAvidehamAM thaI jAya che ane AThamA bhava deva kura vigeremAM thaI jAya che. tathA dharmAcaraNacAritra dharmane laIne tene avasthAna kALa jaghanyathI te eka samayane che. kemake-bIjA samayamAM maraNanI saMbhAvanA che, ane utkRSTathI tene avasthAna dezanapUvakeTi rUpa che. kemake- pUrvakeTinI AyuSya vALA manuSyane ja ATha varSa pachI cAritra dharmanI prApti thaI zake che. manuSya vizeSanA vicAranI apekSAthI sAmAnyathI karmabhUminA manuSya puruSa, karmabhUmirUpa kSetrane Azraya laIne jaghanya jIvAbhigamasUtra 146 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI eka aMtarmuhUta sudhI ane utkRSTathI pUrvakATa pRthaktva adhika traNa palyApama sudhI rahI zake che. ATalA avasthAna kALa tene e kAraNe thai zake che ke--A sAtavAra sudhI tA pUrvakeTinA AyuSya vALA manuSya puruSomAM utpanna thaIne AThamA bhavamAM A ekAnta suSamA kALamAM bharata athavA eravata kSetranA traNa palyopamanI utkRSTa sthitivALA manuSya purUSamAM utpanna thaI jAya che. cAritra dharmanI pratipattInI apekSAthI tene avasthAna kALa AchAmAM eche. eka samayanA che. kemake echAmAM AchA eka samaya sudhI paNa sarvaviratirUpa cAritra pariNAma tene thaI zake che. ane vadhAremAM vadhAre savaratirUpa cAritra pariNAma dezana pUrva kaiTa sudhI tene thaI zake che. kemake --sarva viratinA kALa eTalA ja che. bharata ane aravata, ka*bhUmika manuSya puruSanA avasthAna kALapaNa bharata, aravata kSetranI apekSA jadhanyathI eka aMtarmuhUnA che. ane utkRSTathI dezeAna pU kATi adhika traNa cepamanA che. ATale A kALa pUrva kArTi AyuSya vALA videha kSetranA puruSA je bharata vigeremAM sadguraNa karIne pharI lAvavAmAM Ave che, teNe bharatAdimAM nivAsa karyo mATe te bhAratIya che. evA vyapadeza vALA hAya che. te peAtAnA bhava saMbaMdhI AyuSya kSaya thAya tyAre ekAnta suSamA kALanA prAraMbhamAM utpanna thaI jAya che. te apekSAthI samajavuM. cAritra dhanI apekSAthI tenA avasthAna kALa jadhanya thI ekasamayanA che. ane utkRSTathI dezeAna pUrva kATinA che. A jaghanya ane utkRSTa bannenI bhAvanA pahelAnI jema karI levI. pUrva videha ane apara videha kama bhUmija manuSya puruSane avasthAna kALa kSetranI apekSAthI jaghanyathI eka a`tamuhU`nA che. ane utkRSTathI pUrva kATi pRthakksa che A avasthAna kALa phrI pharIne tyAMja sAtavAra utpanna thavAnA kAraNathI samajavAne che. kemake--tyAMthI nIkaLIne pachI bIjIgatimAM athavA bIjI cenimAM sa MkramaNa thaI jAya che. arthAt janmAntara thaI jAya che. cAritra dharmanI apekSAthI tenA avasthAna kALa jaghanya thI eka samayanA ane utkRSTathI dezezana pUrNAMkoTinA che. tathA sAmAnya rIte akarmIna bhUminA manuSya puruSanA avasthAna kALa janmanI apekSAthI jaghanyathI palcApamanA asa MkhyAtamA bhAgathIhIna eka palseApamanA che ane utkRSTathI traNa palyApama sudhIneA che. sa'haraNanI apekSAthI tenA avasthAna kALa jaghanyathI eka aMtarmuhUta sudhInA ane utkRSTanI dezeAnapUrva koTithI vadhAre traNa palyApamanA che. ahiyAM jaghanyathI je eka aMtamu DUtanA samaya kahyo che, te jenuM AyuSya aMtarmuhUta' khAkI haiAya ane jenuM saharaNa aka bhUmimAM thayu heAya evA jIvanI apekSAthI kahela che. tathA utkRSTa je samaya kahyo che. te dezezana pUrva kATinA AyuSya vALA jIva ke jenu' saharaNa uttarakuru vigeremAM thayu hAya ane tyAM ja utpanna thayA hoya teonI apekSAthI kahela che. `DiTamAM je dezeAnapaNu' kahyuM che. te garbhakALanI nyUnatAne laine kahela che. kemake garbhakALamAM saharaNa thavAnA pratibadha kahyo che. nahitara dezAna paNuM na kahIne pUrva pUrva keATI kahevAmAM Avata. haimavata ane aiNyavata akamabhUminA manuSya puruSanA avasthAna kALa janmanI apekSAthI ochAmAM ochA pApamanA asa`khyAtamAM bhAgathI hIna eka palyApamano jIvAbhigamasUtra 147 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. ane utkRSTathI pUrA eka palyopamane che. saMharaNanI apekSAthI tene avasthAna kALa jaghanyathI te eka aMtamuhUrta che. ane utkRSTathI dezanA pUrva keTi adhika eka palyopamano che. ahiMyAM tenI samajaNa pahelAM pramANe ja samajI levI. harivarSa ane ramyaka varSa rUpa akarmabhUminA manuSya puruSone avasthAna kALa janmanI apekSAthI jaghanyathI te palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgathI nyUna be palyopama sudhI che. ane utkRSTathI pUrA be patye mane che. jaghanya ane utkRSTathI tyAM ATalAja AyuSyane saMbhava che. saMharaNanI apekSAthI tenA avasthAna kALa jaghanyathI eka aMtarmuhUrtane che. kemake-jenuM AyuSya eka aMtamuhUrtathI nyUna ochuM hoya che. evA jIvanuM saMharaNa thatuM nathI. ane utkRSTathI tene avasthAna kALa dezanA pUrva koTi adhika be palyopama sudhInuM che. tenI samaja pahelA kahyA pramANe jANavI, devakura ane uttarakurU rUpa akarmabhUminA manuSya puruSane avasthAna kALa kSetranI apekSAe jaghanyathI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgathI hIna ochA traNa pApamAne che. ane utkRSTathI tene avasthAna kALa pUrA traNa palyopamane che. saMharaNanI apekSAthI tene avasthAna kALa jaghanyathI eka aMtamuhUrtane che. ane utkRSTathI dezanA pUrvakeTi adhika traNa pamapa che aMtaradvIpaja manuSya purUSane avasthAna kALa janmanI apekSAthI dezathI nyUna palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga sudhIne che. ane utkRSTathI tene avasthAna kALa pUrA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga sudhIne che. saMharaNanI apekSAthI tene avasthAna kALa jaghanyathI eka aMtarmuhUrtana che. ane utkRSTathI pUrva keTi adhika palyopamanA asaM khyAtamAM bhAgane che, "revALa taravaira kirUM cina nAa saravakRti " bhavanapatideva purUSothI laIne sarvArtha siddha devapuruSa sudhI pahelAM devenI je bhavasthiti kahI che. e ja pramANe kAyasthiti paNa che. tema samajavuM. zaMkA-kAyasthiti te aneka nA Azrita hoya che, te pachI te ahiyAM ekabhava mAM kevI rIte thaI zake che ? uttara-devapuruSa devapurUSa paNuthI satata keTalA kALa sudhI thatA rahe che? eja vAta kAyasthitimAM vivakSita che. kemake-deva cyavIne pAchA deva te banatA nathI. tethIja ahiyAM atidezathI tema kahevAmAM Avela che ke-revA nA dikuM sAcava vaMcitanA vivA" devonI je bhavasthiti che eja kAyasthiti che tema samajavuM. sU. 9 purUSa ke antarakAla kA nirUpaNa A rIte satata rIte purUSanA avasthAna kALanuM kathana karIne have sUtrakAra teonA aMtara kALanuM kathana kare che. "pfaa ma!" ItyAdi. TIkAtha-gautamasvAmIe prabhune evuM pUchyuM ke-he bhagavan! eka puruSane, puruSa paNAnA tyAga karIne pAchA purUSapaNane prApta karavAmAM keTalA kALanuM aMtara hoya che? A praznano uttaramAM prabhu kahe che ke -"joya gavi gai rasama koLe vaLAraNa jADho"he gautama! purUSa pitAnA purUSapaNAne tyAga karIne pharI purUSa paNAne prApta jIvAbhigamasUtra 148 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM ochAmAM ochA eka samaya pachI prApta karI le che. ane vadhAremAM vadhAre vanaspati ne eTale kALa kahyo che, teTalA kALa pachI te tene pharI prApta karI le che. A kathananuM tAtparya evuM che ke--jayAre koI purUSa upazama zreNI para ArUDha thAya che, te purUSa vedanuM upazAMta thaI javAthI te tyAM ochAmAM ochA eka samaya sudhI jIvate rahIne athata upazama zreNImAM vartamAna rahIne te pachI tenuM tyAM maraNa thaI jAya che, te niyamanI te devagatimAM utpanna thAya che. A rIte upazAMta thayela purUSadane pharIthI prApta karavAmAM ochAmAM ochuM eka samayanuM aMtara hoya che. ane utkRSTathI vanaspati kALa pramANanuM je aMtara kahyuM che, tenuM tAtparya e che ke -temAM "aitA pa Nacurro vastro, khettao, aNaMtA logA, asaMkhejjA poggalaparAyaTTA, te Na puggalaparAyaTTA AvaliyAe prakAmA" tenA kALathI anaMta utsapiNi ane anaMta apasapiNi samApta thaI jAya che. asaMkhyAta pudgala parAvarta thaI jAya che. ane A asaMkhyAta pudgalaparAvata AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga rUpa hoya che. A rIte sAmAnya paNAthI purUSatvanuM aMtara batAvIne have sUtrakAra vizeSa prakArathI tiyaka purUSa saMbaMdhI purUSa paNAnu aMtara batAvavA mATe A saMbaMdhamAM atideza dvArA kahe che- "fahonizAna aMtara varakoNe vAraMvADho" tiryonika purUSa paNAnuM aMtara jaghanyathI eka aMtamuhUrtanuM hoya che, ane utkRSTathI vanaspatinA kALa pramANanuM eTale ke anaMta kALanuM aMtara paDe che. A vanaspatinA kALa asaMkhyAta pudagala parAvarta rUpa hoya che pUrva jhAle hAra. tiritoLiyapuratA" je pramANe sAmAnya paNAthI tiryapha puruSanuM aMtara kahyuM che, eja pramANe vizeSa jalacara-sthalacara-ane khecara purUSonA purUSa paNAnuM aMtara paNa samajI levuM arthAta tirya strI prakaraNamAM je aMtara jaghanyathI ane utkRSTathI kahevAmAM AvyuM che, eja saghaLuM kathana ahiyAM paNa samajavuM. have sUtrakAra manuSya paNa saMbaMdhI aMtara samajAvavA mATe kathana kare che temAM gautama svAmIe prabhune evuM pUchyuM che ke -"mathurApuritA mane ! devazaM zaruM saMta ro" he bhadanta ! manuSya purUSane manuSya purUSa paNAthI chUTi javA pachI pharIthI te manuSya purUSa paNAnI prApti karavAnAM keTalA kALanuM aMtara hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke -"jayamAM rahetaM varudatta karo to surata" kSetranI apekSAthI tene manuSya paNAne prApta karavAmAM ochAmAM ochA eka aMtamuhUrta nuM aMtara hoya che ane vadhAremAM vadhAre vanaspati kAla pramANunuM anaMta kALanuM aMtara paDe che. "dhamavi Tdavi na madaM 3ro gavid vADha" cAritra dharmanI apekSAthI temane pharI thI manuSya purUSa pazu prApta karavAmAM ochAmAM ochuM eka samayanuM ane vadhAremAM vadhAre anaMta kALanuM aMtara paDe che koI manuSya puruSa jyAre upazama zreNIne prApta karIne purUSavedanA upazAMta thayA pachI ochAmAM ochA eka samaya sudhI tyAM jIvatA rahe che ane te pachI marIne te niyamathI deva purUSomAM utpanna thaI jAya che. te A apekSAe ahiyAM jaghanya thI eka samayanuM aMtara Ave che. ane utkRSTathI anaMtakALanuM jIvAbhigamasUtra 149 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtara hovAnuM je kahevAmAM AvyuM che, te AmAM "aitALo pharagiraogiI kAra yaanDhArdUi re' kALathI anaMta utsarpiNayo ane avasarpiNI thaI jAya che. yAvata kSetrathI anaMta ke thaI jAya che. te dezanA ardha pudgala parAvarta thAya che e abhiprAyathI kahyuM che. "mafriLa kAva vire kAra dharama pa ma revuM kathiI nAva tarIvA" ahiyAM pahelA yAva5dathI bharata aravata, pUrva videha, apara videhanA saghaLA karmabhUmija purUSo ane bIjA yAvatpadathI akarmabhUmi ja haimavata haimaNyavata varSa, ramyaka varSa, devakurU, uttarakurUnA manuSya puruSa grahaNa karAyA che. A rIte karmabhUminA manuSya puruSonA puruSapaNAnuM ane akarmabhUminA manuSya puruSonA puruSapaNAnuM aMtara potapotAnI strinA prakaraNamAM je je pramANenuM aMtara kahevAmAM Avela che. te te prakArathI samajI levuM jemake-sAmAnya manuSya puruSanuM aMtara kSetranI apekSAthI jaghanyathI aMtarmuhUrtanuM hoya che. te kevI rIte thAya che ? te pahelA kahyA pramANe samajI levuM. utkRSTathI anaMtakALanuM vanaspati kALa paryantanuM aMtara hoya che. kemake-cAritra pariNAmathI bhraSTa thayelA koI puruSane ekasamaya pachI cAritra prApti thavAnI saMbhAvanA hoya che. utkRSTathI ekadezathI nyUna addhi pudgala parAvarta paryantanuM aMtara hoya che. e ja pramANe vizeSa prakAranI vicAraNAmAM karmabhUmika bharata, aravata, pUrva videhanA manuSya puruSanuM aMtara janma ane cAritra A bannenI apekSAthI darekanuM aMtara pahelA kahyA pramANe kramathI ja ghanyathI ane utkRSTathI eka samayanuM tathA dezana aparAdha pudgala parAvarta kALa sudhInuM che. sAmAnya akarmabhUminA manuSya puruSanuM aMtara janmanI apekSAe jaghanyathI aMtamuhUrta adhika dasa hajAra varSanuM hoya che. kemake-akarmabhUminA manuSya purUSanI avasthAmAM marelAM akarmabhUmija manuSya puruSanI jaghanya sthiti vALA devomAM u5tti thAya, ane pAchA tyAMthI vIne te karmabhUmimAM strIpaNAthI athavA puruSa paNAthI utpanna thaI jAya che. tyAMthI pAchA marIne kaI kaInI pAchI karmabhUmika manuSya puruSa paNAthI utpatti thaI jAya che A apekSAthI ATalA kALanuM aMtara kahyuM che. kemake devabhavathI eNvIne sIdhI vyavadhAna vinA akarmabhUmimAM manuSya paNAthI athavA tiryakusaMjJI paMce ndriya paNAthI utpattI thaI zakatI nathI tethI vacamAM ekabhava karmabhUmimAM janma laIne te pachI tyAMthI maryA bAda akarma bhUmimAM utpanna thavAnuM kahyuM che. utkRSTathI vanaspati kALanuM aMtara hoya che. kemake--koI puruSane keI deva vizeSa saMharaNa karIne karmabhUmimAM laI javAmAM Ave ane te pachI aMtamahA~ kALa pachI tenI buddhimAM parivartana thavAthI pAchA tene akarmabhUmi mAM lAvIne rAkhI devAmAM Ave te apekSAthI jaghanya aMtara aMtarmuhUrtanuM kahyuM che. ane utkRSTathI vanaspatikALanuM aMtara hoya che. kemake-ATalA kALa pachI akarma bhUmimAM utpattinI mAphaka saMharaNa paNa niyamathI thAya che. e ja pramANe eTale ke sAmAnya akarmabhUminA manuSya puruSanI jema vizeSa jeo haimavata, airaNyavata, harivarSa, ramyakavarSa, devakurU, jIvAbhigamasUtra 150 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarakurU aMtaradvIpa A akarma bhUmiyAnA manuSya purUSanu aMtara janma tathA saMharaNanI apekSAthI jaghanya ane utkRSTa ema banne prakArathI sAmAnya kabhUmija manuSya puruSAnI jema samajI levuM. A rIte bheda prabhedo sahita tiya ca puruSanu ane manuSya puruSanuM aMtara kahIne have sUtrakAra deva purUSonA aMtaranuM pratipAdana karatAM kahe che-"vapuriyALa" deva purUSonu' 'tara "naraneLa thatomudutta jotenuMvaLalAjo" devapurUSone devapurUSapaNAthI chUTA pachI pharIthI te devapuruSapaNAnI prApti jaghanyathI eka aMtarmuhUta pachI thAya che, ane utkruthI vanaspatikALa eTaleke ana"takALa vItI gayA pachA thAya che. ahIM jaghanyathI je eka aMtarmuhUtanu aMtara kahyuM che, te tenA bhAva e che ke--koI deva devabha vathI vyuta thayA ane te garbhaja manuSya purUSomAM utpanna thayA. tA tathAvidha adhyavasAya vALA maraNathI pAchA paNakoI devanI paryAyathI utpanna thaI zake che-- avanavAli phevarisALa tAva nAva sattAro" bhavanavAsI devapurUSothI laIne sahasrAra sudhInA devapuruSonuM grahaNa ahiM yA yAvapadathI thayela che yAvapadathI daza prakAranA bhavanavAsi devapurUSo pachI ATha prakAranA vAnavyantara pAMca prakAranA jyotiSTha vaimAnika-kApapannaka ke je saudhama 1, IzAna 2, sanatkumAra 3, mAhendra 4, brAleAka 5, lAntaka 6, mahAzukra 7, ATalA deva puruSo grahaNa karAyA che. arthAt bhavanapati deva puruSAthI laI ne sahasrAra AThamA devaleka sudhInA deva purUSanuM aMtara sAmAnya deva puruSAnI jema samajI levu' eja vAta sUtrakAra prakaTa kare che--jJantaLa gatonukur" ahiyAM jaghanyathI eka aMtarmuhUtAnuM aMtara paDe che, "jo sena vaLattAjo" utkRSTathI vanaspatikAla pramANa eTale ke anaMtakALanu aMtara paDe che. A pramANe asurakumArathI laine sahasrAra kalpa sudhInA devapurUSonuM aMtara kahIne have navamA AnatAdi devapurUSanu aMtara sUtrakAra batAve che. ALaya devarNavAna mane" ityAdi. ALayeyaviALa aMte ! evaDyuM nAnuM aMtara ho" he bhagavan nata deva puruSonuM Anata devapurUSapaNAthI chUTayA pachI pharIthI tenI prApti karavAmAM keTalA kALanuM aMtara hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke-- "zothamA !" he gautama ! ahiMyAM aMtara '"duLe" jadhanyathI vAlaputturuM' vaSaeN pRtha--eTale ke--e varSathI navavarSa sudhInuM che. A kevI rIte ? te bAbatamAM kahe che ke--ahiMyAM je garbhastha kAI prANI badhI paryAptayAthI paryApta thaIne zubha adhyavasAyathI marIne Anataka pathI pahelAnA devA che. temAMthI utpanna thAya che. paraMtu ... Anata vagere devalAkamAM utpanna thatA nathI. kemake--eTalA ja kALamAM Anatakalpa vigerene yAgyo adhyavasAyanI vizuddhi thaI zakatI nathI. A kathananu tAtparya e che ke--je jIvA Anata vigere kalpAmAMthI cyavIne jo pAchA Anata vigere kAmAM utpanna thaze te niyamathI cAritra laIne ja tyAM utpanna thaze paraMtu cAritra lIdhA vinA utpanna thaI zakatA nathI. cAritra AThamA varSamAM prApta thAya che. tenAthI pahelAM prApta thatuM nathI. tethI jaghanyathI varSa pRthakktvanuM aMtara kahyuM che. se" utkRSTathI 'vaLaraNaya jAho" vanaspatikALa eTale ke--anaMtakALa sudhInuM che. jyaM gAva navaijJa Tevalisa vi" Anatadeva purUSonI jemaja prANata, AraNu, acyuta, kalpanA ane traiveyakanA deva purUSonuM aMtarapaNa samajI levu', te jaghanyathI varSa pRthakatva ane utkRSTathI jo jIvAbhigamasUtra 151 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanaspatikALa sudhInuM che. "anuttaravavarUdevapurasaNa nadaomLa vAtamuhuraM jhoLa sAduM sAvanAruM sAtti " anuttarapapAtika kalpAtIta devapurUSanuM aMtara jaghanya thI varSa pRthaphava-eTale ke be varSa thI laIne nava varSa sudhInuM ane utkRSTathI kaMIka vadhAre saMkhyAta sAgaropamanuM che. anuttarapAtika kapAtIta deva purUSo zivAyanA vimAnika deva purUSomAM saMkhyAtavAra tenI utpattinI apekSAthI ahiMyAM saMkhyAta sAgaropama kahyA che. tathA temAM je kaMIka adhika paNuM kahyuM che. te manuSya bhavene laIne kahela che. A rIte kaMIka vadhAre saMkhyAta sAgaropamanuM aMtara ahiyAM spaSTa thaI jAya che, je ke ahiyAM sAmAnya paNAthI ja anuttaropapAtika deva purUSonuM aMtara kahela che, te paNa aparAjIta deva purUSo sudhInuM ja aMtara samajavuM kemake sarvArthasiddhamAM te jIvanI utpatti ekavAra ja thAya che. tethI te aMtaranuM kathana banatuM nathI. A pramANe devapurUSanA aMtaranuM kathana jaghanya ane utkRSTathI je karyuM te samApta thayuM pasU0 1nA pahalA sAmAnyarUpa se tiryak manuSya aura deva I purUSoM ke alpabadutva kA nirUpaNa A rIte ahIM paryanta purUSonuM aMtara kahyuM che. have sUtrakAra teonA a95 bahupaNAnuM kathana kare che. "jhagvAghALi" ityAdi, 1 TIkArtha-"ag thagarfja navirathI" sAmAnya strI prakaraNamAM je pramANe alpa bahupaNAnuM kathana karavAmAM Avela che, eja pramANe sAmAnya puruSonuM a5 bahupaNuM kahI levuM "vAra paNa aMte ! vArikA" ane ahiMyA A alpa bahupaNAnuM prakaraNa yAvat deva purUSonA alpa bahupaNunA prakaraNathI pahelA pahelAnuM grahaNa karAyuM che. tema samajavuM. A a5 bahupaNuM pAMca prakAranuM hoya che. jemAM paheluM tiryaMca vigere purUSonuM sAmAnya alpa bahupaNuM che. 1 bIjuM traNa prakAranA tiya caeNnA saMbaMdhamAM che. 2 trIjuM traNa prakAranA manuSya purUSonA saMbaMdhamAM che. 3 cAthuM deva purUSonA saMbaMdhamAM che. 4, ane pAMcamuM alapa bahupaNuM tiyaca, manuSya, deva, A rIte maLelA purUSonA saMbaMdhamAM kahyuM che. 5 ahiyAM yAvata parathI pAMca prakAranA alpa bahupaNa mAMthI pahelAnA traNa alepa bahupaNAne saMgraha thayela che. jemake pahelAM sAmAnya tiryaMca manuSya devenuM 1 bIjuM jalacara vigere traNa prakAranA jalacaronuM 2 trIjuM kamabhUmija vigere traNa prakAranA manuSyanuM 3 A traNe a5 bahupaNuM teonI stri nA prakaraNamAM je pramANe kahyuM che, eja pramANe A purUSonA a95 bahupaNumAM paNa samajI levuM. pharaka eTaleja che ke-strI prakaraNamAM "aMte ! sivizvanoLi thI" ityAdi kaheluM che. ane ahiMyA "gufa u mare ! siritoSiputti" ItyAdi kahevuM joIe. tenA AlApakonA prakAra jJAtAthI samajI le. yAvatpadathI grahaNa thayela alapa bahupaNAno artha A pramANe che.-sauthI ochA manuSya purUSa che. tenA karatAM tiryaMgyanika purUSa asaMkhyAta gaNA vadhAre hoya che. tirvegenika puruSo karatAM devapurUSa asaMkhyAta gaNA vadhAre hoya che. A rIte A paheluM alapa bahatva che. 1 tiryagenika purUSomAM sauthI ochA khecara purUSo che. khecara purUSe karatAM jalacara purUSa saMkhyAtagaNuM vadhAre hoya che, A bIjuM a5 bahupaNuM kahyuM che. 2 manuSya purUmAM sauthI ochA aMtaradvIpanA manuSya purUSa che. aMtakIpanA manuSya purUSa karatAM devakurU jIvAbhigamasUtra 152 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane uttara kurUnA manuSya purUSa anya anya banne sarakhA che. ane saMkhyAta gaNA vadhAre che. tenA karatAM riva ane ramyaka varSanA manuSya purUSA ane parasparamAM sarakhA che. ane sa`khyAta gaNA vadhAre che. tenA karatAM haimavata ane hairaNyavata kSetranA manuSya purUSo parasparamAM anne samAna che. ane saMkhyAta gaNA vadhAre che. tenA karatAM pUrva videha ane apara videhanA manuSya purUSA parasparamAM samAna che, ane sa`khyAta gaNA vadhAre che. A trIju alpa bahupaNu che. 3 A pramANe manuSya purUSa sudhI traNa alpa bahupaNAnuM grahaNa ahiMyA yAvat padathI thayela che. have cAthA devapuruSAtu alpa bahupaNu sUtrakAra poteja batAvatAM kahe che ke--"narNaya naM aMte !" ityAdi. "vRtti nuM maMte ! he bhagavan AvarittALa" deva deva purUSanuM ke jemAM 'mavaLavAlIna" bhavanavAsI devomAM ane purUSAnuM arthAt sAmAnya vALamaMtAna" vAnavya ntara devAmAM 'noniyALa' tiSTha devAmAM ane mALiyAna'vaimAnika devAmAM care jyati " kayA devA kayA devA karatAM aA vA vadhucA vA tulhA vA viselADhiyA vA' alpa che ? kayAdeva kayAdeva karatA vadhAre che ? kayAdeva kayAdevanI tulya che ? ane kayAdeva kayAdevathI vizeSAdhika che ? gautama svAmInA A praznanA uttaramAM prabhu kahe che---LomA! huM gautama ! "satvasthovAthemALiyarevaritA' sauthI ochA vaimAnika devapurUSa che. "mavaLavAlinevadhutA asaMvegnanuLa' vaimAnika deva purUSA karatAM bhavanavAsI deva purUSa asaMkhyAta gaNA vadhAre heAya che. "vALamaMta devapuriyA saMlejuLA' bhavanavAsI deva purUSA karatAM vAnabyantara deva purUSa asaMkhyAta gaNA vadhAre hoya che. "no sayadevatAsaMghenanuLA" vAnabhyantaradeva purUSo karatAM jyAtiSka deva purUSa saMkhyAta gaNA vadhAre hAya che. ahiyAM devAnA prasaMgathI kevaLa deva purUSAnu ja alpa bahupaNu khatAvavAmAM Ave che. devAmAM sauthI ochA anuttarApapAtika deva hoya che. kemake-te kSetra palyApamanA asakhyAta mAM bhAgavatI jeTalI AkAza pradezarAzi hAya che. eTalA pradezanA hAya che. anuttarApapA tika devapurUSA karatAM uparitana traiveyaka deva purUSA sakhyAta gaNA vadhAre hoya che. kemake-- bRhattarakSetra pApamanA asaMkhyAtamAM bhAgavatA AkAza pradezarAzi pramANa vALA hoya che. prazna--e kevI rIte jANI zakAya ke anuttaropapAtika dhruve karatAM uparitana traiveyaka deva saMkhyAta gaNA vadhAre hoya che ? uttara--ahiyAM uparitana traiveyaka prastaTamAM vimAnA vadhAre hAya che, jemake--anuttara devAnA pAMca vimAno hAya che. ane uparitana traiveyaka prastaTamAM se 100 vimAnA hAya che, dareka vimAnAmAM asaMkhyAta devA hAya che. jema jema nIce nIce rahevA vALA vimAnA vadhAre hAya che. tema tema temAM devA paNa adhika haiAya che. tethI jANI zakAya che ke--anuttara vimAna devapurUSa) karatAM bRhattara kSetra pApamanA asaMkhyAtamA bhAgavatI AkAza pradeza pramANa jIvAbhigamasUtra 153 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vALA hovAthI uparitana deva saMkhyAtagaNuM vadhAre hoya che. alapa bahupaNAnA saMbaMdhamAM A pramANenI bhAvanA karI levI joIe. uparitana vaiveyaka deva purUSa karatAM madhyama raiveyaka deva purUSa saMkhyAtagaNuM vadhAre hoya che. madhyama greveyaka devapuruSo karatAM adhistana raiveyaka prastaTanA devapuruSo saMkhyAtagaNuM vadhAre hoya che. adhastana raiveyaka deva purUSo karatAM acuta kalpanA devapuruSo saMkhyAtagaNuM vadhAre hoya che. azrutaka95nA deva purUSo karatAM AraNakalapanA deva purUSo saMkhyAtagaNI vadhAre hoya che. zaMkA-AraNa ane amyutaka95 A banne kalpa samakSaNa vALA ane sarakhI vimAna nI saMkhyAvALA che. te paNa amyukalpa karatAM AraNa kalpanA deva puruSamAM saMkhyAtagaNuM adhikapaNuM Apa kevI rIte kahe che ? uttara-ahiyAM je vAta kahevAmAM AvI che, tenuM kAraNa e che ke-kRSNapAkSika ja tathAvidha svabhAvathI dakSiNa dizAmAM adhika paNathI utpanna thAya che. tethI azrutakalpanA deva purUSo karatAM A AraNa ka95nA devapuruSo vadhAre kahyA che. te kRSNa pAkSika koNa che? A saMbadhamAM kRSNapAkSikanuM svarUpa batAvavAmAM Ave che-jIva be prakAranA hoya che. eka zukalapAkSika ane bIjA kRNu pAkSika, temAM jeone -saMsAra kaMIka nyUna apAI pudgala parAvartA mAtra bAkI rahe te zukala pAkSika che. ane tenAthI judA je dIrgha saMsArI ja hoya che, teo kRSNa pAkSika hoya che. jema kahyuM che ke "rimA ItyAdi arthAta jeone saMsAra apAI pudgala bAkI rahe che, teo zukala pAkSika ane tenAthI vadhAre saMsAra bAkI rahe che, teo kRSNa pAkSika kahevAya che. tethI alpa saMsArI hovAnA kAraNe zukala pAkSika cheDAja hoya che. paraMtu kRSNa pAkSika vadhAre hoya che. kemake dIgha saMsArI anaMtAnaMta hoya che. prazna--A vAta kevI rIte jANI zakAya ke--kRSNa pAkSika dakSiNa dizAmAM adhika paNAthI utpanna thAya che ? uttara- teone svabhAvaja e hoya che, kemake--kRSNa pAkSika dIrgha saMsArI hoya che. dIrdha saMsArI jIva ghaNuM pApanA udayathI thAya che. ghaNA pApanA udayavALA cha krUra karma karavA vALA hoya che. ane kUra karma karanArA je prAyaH tathAvidha svabhAvathI taddabhava siddhi vALA paNa dakSiNa dizAmAM ja utpanna thAya che. jema kahyuM paNa che ke -"mida kUvAmA" ItyAdi Ane artha uparanA kathanamAM AvI jAya che. - dakSiNa dizAmAM kRSNa pAkSika che ghaNuM hovAthI azruta kalpanA devapurUSo karatAM AraNa ka95nA devapurUSo saMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. kemake- ApaNuka95 dakSiNa dizAne devaka che. AraNaka95nA devapurUSo karatAM prANutakalpanA devapurUSa saMkhyAtagaNu vadhAre hoya che. prANutakalapanA devapurUSa karatAM Anata kalpanA devapuruSo saMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. ahiyAM ema samajavuM joIe ke uttara dizAnA devalokamAM rahelA deva purUSo karatAM jIvAbhigamasUtra 154 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakSiNa dizAnA devalokamAM rahevA vALA deva purUSa saMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che, kemake - dakSiNa dizAmAM kRSNa pAkSika ghaNuM pramANamAM utpanna thAya che. ane zukala pakSa vALAo karatAM kRSNa pakSavALA svAbhAvika rIte ja vadhAre hoya che. anuttara vimAnamAM rahevA vALA devethI laIne pazcAnupUvIthI AnatakalpamAM rahevA vALA de paryantanA devapuruSo "bApAthamA parasTAraMvamAnars" A vacanathI dareka ka5mAM rahevA vALA deve kSetra palyopamanA asaMkhyAta bhAgavata AkAza pradezonI rAzi pramANuvALA hoya che. tema samajavuM. kevaLa bheda eTale ja che ke--ahiyAM je saMkhyAta bhAga che, te aneka prakAra hoya che. tethI parasparamAM kahelA saMkhyAta guNa paNAmAM kaMIpaNa virodha AvatuM nathI. AnatakalapanA devapuruSo karatAM sahastrAra kalpamAM rahevA vALA devapuruSe asaMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. kemake-ghanIkRtalAkanI eka pradeza vALI zreNInA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAza pradeza hoya che, eTalA pramANavALA sahasAra kalpanA deva puruSo hoya che. sahastrAraka95nA deva puruSo karatAM mahAzuka ka95nA deva purUSe asaMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. kemake e bahattara zreNInA asaMkhyAta bhAgavatI AkAza pradeza rAzi pramANanA hoya che. e vadhAre kevI rIte hoya che ? temAM kAraNa batAve che ke--sahastrAraka9pa karatAM mahAzukra ka9pamAM vimAne vadhAre hoya che. jemake--sahunnAra kalapamAM te cha hajAra vimAne che, ane mahAzaka kalpamAM cAlIsa hajAra vimAne hoya che. bIjI vAta e che ke -nIce nIcenA vimAnamAM rahevAvALA de bahu bahutara hoya che. ane upara uparanA vimAnamAM rahevA vALA deva staka stakAra thoDA thoDA hoya che. te kAraNathI sahasAra ka9panA deva purUSo karatAM mahAzuka ka9pamAM rahevAvALA devapurUSo asaMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. mahAzukamAM rahevAvALA deva purUSo karatAM lAntaka ka9pamAM rahevA vALA deva purUSa asaMkhyAtagaNuM vadhAre hoya che. kemake-A bRhattara zreNInA asaMkhyAtamA bhAgavatI AkAza pradeza rAzi pramANa vALA hoya che. lAntaka kalpanA deva purUSo karatAM brahmalekavAsI devapurUSe asaMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. kemake--teonuM pramANa paNa "mUya:" pharIthI pahelAthI vadhAre eja pramANe eTale ke (lAntaka ka95mAM rahevA vALA deva purUSanI jema) bRhattara zreNInA asaMkhyAtamA bhAgavatI AkAza pradezanI rAzi jeTaluM hoya che. brahmalokamAM rahevA vALA deva purUSo karatAM mahendra kalpamAM rahevA vALA devapurUSa asaM. khyAta gaNuM vadhAre hoya che, kemake tenuM pramANa bhUstara pharI pharI pahelAM karatA vadhAre bRhattaramAM AkAza zreNInA asaMkhyAtavatI AkAza pradeza rAzi jeTaluM hoya che. mahendra kalpamAM rahevAvALA deva purUSo karatAM sanakumAra ka9pamAM rahevA vALA deva purUSo asaMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che kemake temAM vimAne vadhAre hoya che. jemake-- mAhendra kalpamAM te ATha lAkhaja vimAne che, paraMtu sanaskumAra ka5mAM bAra lAkha vimAna hoya che. bIjuM kAraNa e che ke-mahendrakalpa uttaradizAne devaloka che. ane A sanakumAra kalapa dakSiNa dizAvatI devaleka che. tenuM kAraNa paNa ahiyAM kRSNapAkSika ja ghaNA utpanna thAya che. tethI ja mahendrakalapamAM devapurUSo karatAM sanaskumAra ka95mAM rahenArA devapurUSo asaM. khyAta gaNuM vadhAre kahelA che. jIvAbhigamasUtra 155 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A saghaLA sahastrAra kalapavAsI devAthI laIne sanakumAra ka95 paryantanA devapuruSo dareka (eka eka kalpanA de) svasthAnamAM vicAra karatAM teo ghanIkRta lakazreNInA asaM. khyAta bhAgavatI AkAza pradezanA pramANu vALA che. tema samajavuM. temAM bheda kevaLa eTalo ja che ke--zreNIne asaMkhyAta bhAga asaMkhyAta prakArano hoya che. tethI te asaMkhyAta bhAga badhAthI eka bIjA karatAM judo judo samajavuM joIe. tema samajavAthI asaMkhyAta bhAgathI kahevAmAM AvanArA a95bahupaNumAM koIpaNa virodha Avato nathI. sanakumAra kalpamAM rahevA vALA devapurUSo karatAM IzAna ka5mAM rahevA vALA devapuruSo asaMkhyAta gaNA vadhAre hoya che. ahiMyAM adhikapaNuM kevI rIte bane che ? te kahe che ke-AMgaLamAtra kSetra pradeza rAzi saMbaMdhI je bIjo vargamUla che te trIjA vargamUlathI guNavAmAM Ave tene guNavAthI jeTalA pramANanI (jeTalI) pradeza rAzi hoya che eTalI saMkhyAnI ghanIkRtakanI eka pradezavALI zreNiyAmAM jeTalA AkAza pradezo hoya che, tene batrIsa bhAga jeTalA pramANane hoya eTalA pramANa vALA IzAna kalpanA devapurUSI hoya che. tethI sanakumAra kalpanA devapuruSo karatAM A asaMkhyAta gaNuM vadhAre kahyA che. - IzAna kalpamAM rahevAvALA devapuruSo karatAM saudharma ka95nA devapuruSo saMkhyAtagaNI vadhAre hoya che. kemake-A kalpamAM IzAna 95 karatAM vimAne vadhAre hoya che. jema IzAna kapamAM aThayAvIsa lAkha vimAne hoya che, paraMtu A saudharmaka9pamAM batrIsa lAkha vimAno hoya che. Aja kAraNathI IzAna kalpanA devapuruSo karatAM saudharma ka95nA devapuruSo vadhAre kahyA che. bIjI vAta e paNa che ke--saudharmaka95 dakSiNa dizAmAM che, ane temAM kRSNa pAkSika cho vadhAre utpanna thAya che, e kAraNathI paNa IzAna ka9pa karatAM saudharma kapamAM devapuruSa asaM khyAtagaNI vadhAre hoya che. ahiMyAM kaI evI zaMkA kare ke-A yukti te pahelAM mAhendra ane sanaskumAra A be kalpomAM paNa kahela che. paraMtu tyAM mAhendra ka95nA deva puruSonI apekSAthI sanakumAra kalpamAM rahevA vALA devapuruSa asaMkhyAta gaNA vadhAre kahyA che. ane ahiyAM saMkhyAtagaNI vadhAre kahe che. temAM zuM kAraNa che ? A praznanA uttaramAM kahe che ke-tathAvidha svabhAvathI A jANI zakAya che. saudharma kalpanA deve karatAM bhavanavAsI devapuruSe asaMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. kemake- ahiMyAM AMgaLamAtra kSetranI pradeza rAzi saMbaMdhI paheluM vargamULa bIjA vargamULathI guNavAmAM Ave ane tevI rIte guNatA temAM jeTalI pradeza rAzI hoya che. eTale ghanIkRta lokanI eka prAdezikI zreNiyAmAM jeTalA AkAza pradezo hoya che. tene batrIsamo bhAga jeTalo hoya, eTalA pramANa vALA A bhavanavAsI devapuruSo hoya che. tethI saudharma kalpa karatAM bhavanavAsI deva puruSe asaMkhyAta gaNuM vadhAre kahelA che. bhavanavAsI devapurU karatAM vyaMtara deva puruSa asaMkhyAta gaNA vadhAre hoya che. kemake eka prataramAM saMkhyAta kareDAkoDa jana pramANavAlI eka prAdezika zreNimAtranA jeTalA vAsa sthAnA jIvAbhigamasUtra 156 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa heAya che. ane tenA batrIsameA bhAga jeTalA pramANanA heAya eTalA pramANanA A byatara deva puruSa hAya che. vyaMtara deva puruSA karatAM jyAtiSka deva puruSA saMkhyAta gaNA vadhAre heAya che. kemake teo eka prataramAM 256) khaseA chappana AMgaLa pramANavALI eka prAdezika zreNImAtra~~ pramANanA jeTalA khaDA hAya che. tenA khatrIsamA bhAga jeTalA pramANunA hAya, eTalA pramANa vALA hoya che. tethI vyaMtara deva puruSA karatAM jyAtiSTha devapuruSa sakhyAtagaNA vadhAre hAya che. A rIte A kevaLa. devapuruSanu alpa bahupaNu samApta thayuM. have cAlu prakaraNanA Arabha karavAmAM Ave che--tyAM tiya vyenika puruSAthI laIne sarvArthasiddha devapuruSa paryaMnta badhAnuM ekI sAthe maLeluM alpa bahupaNu sUtrakAra kahe che.-"patti zaeN' ItyAdi. "si aaN aMte ! sivilanoLiyapurimALa" he bhagavan tiryaMgyAnika puruSa ke je "nacAnuM thahayALa lathaLa' jalacara sthalacara ane khecara puruSa, tathA "manuslapurisALaM" manuSya puruSa ke je "janmabhUmivALa mUniyALa vrataTIvALa" karmabhUminA eka mabhUminA ane AMtaradvIpanA manuSyarUpa ane "mevadhusiALa" deva puruSa ke je mavaLavAlIna vALamaMtarALagoliyAAM yemALiyAnuM jJAva sandhyavRttindrapALa ca" bhavanavAsI asurakumAra vigere dasa bhavanavAsI deva puruSa. vAnavyaMtara--pizAca vagere ATha prakAranA vAnavyatara deva puruSa, jyAtiSTha caMdra, sU vigere pAMca prakAranA jye to devapuruSa, vaimAnika--yAvat saudhama vigere khAra kalpApapannaka devapuruSa tathA uparitana traiveyaka vigere navathaiveyaka devapuruSa ane vijaya, vaijayanta vigere sarvArtha siddha paryantanA pAMca anuttara vimAnavAsI kalpAtIta devapurUSa A tiryaMca puruSa vigere badhA prakAranA jvAmAM jyare reDhito avA vA vadhucAvA, tujJa vA viselAdiyA yA" kayA kyA jIvA kayA kayA jIvA karatAM alpa-thADA che? kayA jIvA kayA jIvA karatAM vadhAre che ? ane kANu kanI tulya--sarakhA che? ane kANu kAnAthI vizeSAdhika che ? gautamasvAmInA A praznanA uttara ApatAM prabhu kahe che ke--noyamA" ItyAdi. he gautama ! A tiryaMnca puruSAthI laI ne sarvArtha siddhanA devapuruSA sudhInA jIvA mAM "savasthovAMsa TIvanamajussagriztA' sauthI ochA aMtaradvIpanA manuSya purUSA che, kemake--bIjA kSetra karatAM A aMtaradvIpa kSetra nAnuM hAya che. "devatA ajanmabhUmimanuslapuriyAto vi tulhA saMkSepnanuLA aMtaradvIpanA manuSya puruSA karatAM devakurU ane uttarakuru A banne kSetrAnA manuSya puruSA banne kSetronA samAna paNAne laIne paraspara anne sarakhA haiAya che. ane saMkhyAta gaNA vadhAre hoya che kemake--aMtaradvIpa karatAM A banne kSetro mATA hAya che. duviAlamanavAlabammabhUmimanullapuriyA Tro vi tujjA saMgvedajJALA'' devakuru ane uttarakurunA manuSya puruSo karatAM hariva ane ramyaka va A beu akama bhUminA manuSya puruSa paraspara samAna hoya che, ane sakhyAta gaNA vadhAre hAya che. kemake--devakuru uttaraku kSetra karatAM A beu kSetra vadhAre vistAra vALA che. "hemanvaya deLavavavAla ammabhUmi namanullapurilAle vi tulhA saMghe muLA" hariva ane ramyaka varSa kSetranA manuSya puruSo karatAM A haimavata ane hairaNyavata varSe A banne kSetranAmanuSya puruSa anya anya sakhyAmAM sarakhA che ane saMkhyAtagaNA vadhAre che. A kSetro nAnA haiAvA chatAM paNa tyAMnA manuSya puruSa alpa sthiti vALA hovAthI manuSya puruSa vadhAre pramANamAM maLe che. "mara jIvAbhigamasUtra 157 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deravavAmApUmikAmaNuputti ro tuTya saMjJaT" haimavata ane hairaNya vata varSa akarmabhUminA manuSya puruSo karatAM bhArata ane aravata A beu kSetronA manuSya puruSa kSetranA sarakhApaNuthI paraspara banne sarakhA che. ane saMkhyAtagaNuM vadhAre hoya che. kemake achatasvAmInA samayamAM utkRSTa paNanI mAphaka svabhAvathIja ahiyAM manuSya puruSa atyaMta vadhAre pramANamAM hoya che, "juvavivAlimabhUmikAmapupurisA to vi tArA saMmor" bhArata ane airAvata A banne kSetronA manuSya puruSo karatAM A pUrva videha apara videha A beu kSetronA manuSya purUSa kSetranA sarakhA paNAthI sarakhI saMkhyA vALA che. ane saMkhyAtagaNuM vadhAre che. kemake -bharata ane airAvata kSetranI jema ahiM paNa ajIta svAmI nA samayanA utkRSTa pazunI jema svabhAvathI ja ahiyAM manuSya purUSa vadhAre pramANamAM hoya che. "ajhurApovavA jillA kalejuLa" pUrva videha ane apara videhanA manuSya puruSa karatAM anuttarapapAtika deva puruSa asaMkhyAta gaNA vadhAre hoya che. kemake--te kSetra papamanA asaMkhyAtamA bhAgavatI AkAza pradazanI rAzi pramANa vALA hoya che. "gvarimacennapuritA zekzaTr" anuttaropapAtika devapurUSa karatAM uparitana raiveyaka prataTanA deva purUSa saMkhyAta gaNA vadhAre hoya che, "manjimavedevapuranA hennapu"uparitana greveyaka deva purUSakaratAM madhyama raiveyaka deva puruSa saMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. e ja pramANe "ddhimgevijjdevpurisaa saMkhejjaguNA" 'accuyakappe devapurisA saMkhejjaguNA jAva ANayakappe revapurita jJarLA' madhyama raiveyaka deva purUSo karatAM adhistana daiveyaka deva purUSa saMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. adhatana raiveyaka devapurUSo karatAM amRta ka95nA deva purUSa saMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. AvuM saMkhyAta guNA paNuM kyAM sudhI kahevuM joIe ? A saMbaMdhamAM sUtrakAra kahe che ke -"Uve che tevakurisA saM " amruta kalapanA deva purUSanI AgaLa pazcAnuM pUrvithI Anata kalpanA devapurUSa paryanta pahelA pahelAnI apekSAthI pachI pachInA deva purUSa saMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. A pramANenI vyAkhyA kahevI joIe. jemake-azruta kalpanA deva purUSo karatAM AraNa kalpanA deva puruSe saMkhyAta gaNA vadhAre hoya che. AraNa ka95nA deva purUSo karatAM prANata kalpanA deva purUSo saMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. prANata ka95nA devapurUSo karatAM Anata kalpanA deva puruSe saMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. tenAthI AgaLa pacAnupUrvithI ja AThamA sahastrAra ka9pathI laIne bIjA IzAna kalapanA devapurUSa paryata badhAja devapurUSa pachI pachInA asaMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. tema samajavuM. sUtrakAra eja kahe che ke --ssAre kappe devapurisA asaMkhejjaguNA mahAsukke kappe devapurisA asaMkhejjaguNA =Ava mATe vAve sevapunitA " Anata kalpanA deva purUSe karatAM sahastrAra ka95nA deva puruSa asaMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. "gAva mA " rUti che AnAthI AgaLa mAhendra kalpanA deva purUSo sudhInA deva purUSo eka ekanI apekSAthI asaMkhyAta gaNI vadhAre hoya che, jemake--mahAzukra kalpanA deva puruSa karatAM lAntaka jIvAbhigamasUtra 158 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpanA deva puruSe asaMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. lAntaka kalpanA deva purUSe karatAM brahmaloka kalpanA deva purUSe asaMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. brahmalekanA deva purUSo karatAM mahendra kalpanA deva purUSo asaMkhyAtagaNuM vadhAre hoya che. tathA "avmA je devapurA mAM nA " mahendra ka95nA deva purUSo karatAM sanakumAra kalpanA devapuruSo asaMkhyAta gaNA vadhAre hoya che. "vA devakutti gaNe guja" sanakumAra kalapanA devapurUSo karatAM IzAna kalpanA deva purUSo asaMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. A kathananuM tAtparya e che ke - sahastrAra ka95thI laIne IzAna ka95 sudhInA deva purUSo eka ekanAthI AgaLa AgaLanA deva purUSo kamathI asaMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. "sone jacje sevapurA raMganA" IzAna kalpanA deva purUSo karatAM saudharma kalpanA deva purUSo saMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. Ane sArAMza e che ke-pAnupUrvithI-acuta kalapanA deva purUSothI laIne Anata kalpanA deva purUSo sudhI adhatana raiveyaka deva purUSo kramathI eTale ke enAthI bIjA deva purUSo saMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. ane e ja pramANe pazcAnupUvathI Anata kalpanA deva purUSo karatAM sahastrAra kalpathI laIne IzAna kalpanA deva purUSo sudhI yathettara arthAt AgaLa AgaLanA kalpa vAsI deva purUSo asaMkhyAta gaNA vadhAre hoya che. ane saudharma kalpanA deva purUSo IzAna ka95nA deva puruSo karatAM saMkhyAta gaNA vadhAre hoya che, A anuttaropapAtika dethI laIne pazcAnu pUvIthI sIdhama ka5 sudhInA devenuM a5bahupaNuM kahyuM che. maLavArivarilA gaNe saudharma kalpanA devapuruSo karatAM bhavanavAsI deva purUSa asaMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. tenI bhAvanA upara kahyA mujaba samajI levI arthAt upara uparanA deva purUSo karatAM nIce nIcenA deva purUSo kamathI vadhAre vadhAreja hoya che, "vadayatinikhicarilA jJakuLa" bhavanavAsI deva purUSo karatAM khecara tiryaglonika purUSo asaMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. zaruttivivALiyapurisA saMjaTr' khecara tiyonika purUSakaratAM sthalacara tiryaMgenika purUSa saMkhyAtagaNuM vadhAre hoya che. kadafsavinoLiyapurisA gaNeTTTr" sthalacara tiryonika purU karatAM jalacara tiryoAnika purUSa asaMkhyAta gaNA vadhAre hoya che. "vAkhAmaMtaravapurA senirrr jalacara tiryagronika purUSakaratAM vAnayaMtara devapurUSa saMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. "nofsa vastuti ' vAnavyaMtara deva purUSo karatAM jyotiSka deva purUSa saMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. ahiyAM A pAMcamAM alpa bahupaNAno sArAMza e che ke -tiryaMca manuSya ane deva purUSa A badhAmAM sahuthI ochA aMtaradvIpanA manuSya puruSa hoya che. ane sauthI vadhAre . tiSka deva puruSa hoya che. A tiryaca, manuSya ane deva purUSoe saghaLAnuM saMmilita pAMcamuM a9pa bahupaNuM samAsa jIvAbhigamasUtra 159 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purUSaveda kI banyasthiti kA nirUpaNa "pfsasa mare ! vAmaja vara mAruM vaMdha igorg" ItyAdi. "puttirNa i re ! tAjama' he bhagavana purUSaveda karmanI "vaphartha jADha" keTalA kALanI " vaMda ghaar" baMdha sthiti kahI che. gautama svAmInA A praznane uttara ApatAM prabhu kahe che ke- "othamA ! kavLe gaTTa saMvacharApha" he gautama! purUSa vedakarmanI baMdha sthiti jaghanyathI ATha varSanI che. kemake tenAthI ochA purUSa vedanA baMdha vALA adhyavasAyanA abhAvathI tene ochI jaghanya sthitine saMbhava hotuM nathI. ane "kolef atAvamokalI' utkRSTathI 10 dasa sAgaropama kaTi koTinI kahI che. ahiyAM sthiti be prakAranI hoya che. (1) karmarUpathI avasthita rahevuM. ane (2) anubhava egya thavuM. A sthiti karma rUpathI avasthAne rahevA rUpa kahela che. tathA anubhava hevAne gya rUpa vALI je karmasthiti hoya che. te abAdhA kALathI hIna hoya che. arthAt je kaI karma udayamAM Ave che, te pitAnA abAdhA kALathI hIna Ave che. akhAdhA kALane hisAba A pramANe kahela che.-"vAratA gaNAdA" je karmanI utkRSTa sthiti jeTalA sAgaropama keTI keTInI hoya che, eTalAja se varSanI tyAM abAdhA paDe che. A hisAbathI ahiyAM purUSaveda karmamAM abAdhA kALa 1000 dasa se varSani hoya che. arthAt 1 eka hajAra varSano hoya che. utkRSTa sthitinA rUpamAM jyAre A purUSa veda karma baddha thAya che. te A dasa varSa sudhI jIvane potAne vipAkedaya dekhADatA nathI. kemake eTalA kALamAM dalika niSekano abhAva hoya che. jyAM sudhI Ane abAdhAkALa samApta thatuM nathI. tyAM sudhI karma vipAkanA udayamAM AvavuM. enuM ja nAma karma niSeka arthAt karma dalikenI racanA che. tethI ja kahyuM che ke"mavAdaLiyAM jamarUM, smare" abAdhA kALathI nyUna karmasthiti karma niSeka che. " g ve i aMte ! jiM je pauv" he bhagavan! purUSada kevA prakAranA svarUpa vALa kahela che ? A praznanA uttaramAM prabhu ! gautama svAmIne kahe che ke -"camA ! vaLa nAgAsTaramANe " he gautama! je pramANe vananA davAgninI jvAlAnuM svarUpa hoya che, te prAraMbhamAM tIvra dAha vALa hoya che, e ja pramANe purUSa veda paNa prAraMbhamAM tIvra hoya che. ane pachI jaladI zAnta thaI jAya che. " saM kurivA" A pramANe A bheda prabhedane laIne purUSonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. purUSa prakaraNa samApta sU0 12aaaa jIvAbhigamasUtra 160 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAraka-tiryaMca aura manuSyayonika tIna prakAra ke napuMsako kA nirUpaNa purUSAdhikAranuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra napusakAdhikAranuM kathana kare che -"se piM te javuM " ItyAdi. TekArtha--gautama svAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke-- " ki tuM bagar" he bhagavad napuMsake keTalA prakAranA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke--kuMvara tivA guwar" he gautama napuMsake traNa prakAranA hoya che. "te nA" te A pramANe che. "necanagar, tirikvocipurA, majuLiyaurg ar" nairayika napuMsaka, tiryanika napuMsaka ane manuSya nika napuMsaka. "re urja saM thagam" he bhagavana nairayika napuMsake keTalA prakAranA hoya che ? "bedarathajra sattA " he gautama ! narayika napuMsakI sAta prakAranA hoya che. te kA' te sAta prakAre A pramANe che. rathagmApunedanapurA sa mApurIne jJAna zaherAmaputravIrAyapura" rana prabhA pRthvInA nairayika napu saka, zarkarA prabhA pRthvInA nairayika napuMsaka yAvat adhaH saptama pRthvInA nairayika napuMsaka ahiyAM yAvatpadathI vAlakA prabhA, paMka prabhA, dhUmaprabhA, ane tama prabhA A pRthvInA narayika napusake grahaNa karAyA che "se racanajar" A pramANe nArakIya napuMsakanuM nirUpaNa che. have tiryagenika napusakenuM nirUpaNa karavAmAM Ave che. "re uf tirAvanojiman" gautama svAmIe prabhune evuM pUchyuM che ke-he bhagavana tiryanika napuMsaka keTalA prakAranA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke--jovA ! he gautama ! "sivinoLiyApu" tiryaMgyAnika napuMsaka "paMcAyadA pauttA" pAMca prakAranA hoya che. "a sEUR" te pAMca prakAre A pramANe che.- "ririvivALiya purA, revaMtivivALiyanajar" eka Indriya vALA tiryonika napuMsaka, beIndriya vALA tiryaMgyanika napuMsaka ane TUMtivirofthaujnA traNa Idriyo vALAM tiryanika napuMsaka "Tritikivocipajar" cAra Idriya vALA tiryanika napuMsaka ane "vinirivahanokiyapura" pAMca Indriya vALA tirya cAnika napuMsaka AmAM je eka Indriya vALA tirthaMnika napuMsaka che. tenA saMbaMdhamAM gautama svAmI mahAvIra prabhune pUche che ke - "re ja te niriririkvoniyanagar" he bhagavan! eka Indriya vALA tiryAnika napuMsaka che. te keTalA prakAranA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke "viratijinokiya bApunA paMcavidA gOaa he gautama! eka Idriya vALA tirvegenika napuMsake pAMca prakAranA hoya che. "taM kadA" te pAMca prakAre A pramANe che-"DhavIvAdathaufivinirivoLiya : gar" pRthvIkAyika eka Indriya vALA tirthaMnika napuMsaka "A30 40 vaSa0 varasan jAphavicatirivALiyapura" apakAyika ekendriya tiryanika napu saka, saijasAyika ekendriya tinika naka napuMsaka ane vanaspati kAyika ekendriya tiryagenika napuMsaka, A pAMca sthAvara kAyika napuMsaka che. "te se niyatirivahanonA punar" A pramANe A ekendriya tiryaMcenikanapuMsakanuM nirUpaNa che 6na, bAkIyaka are jIvAbhigamasUtra 161 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i veriririvallIbicajar" he bhagavana be Idriya vALA tiryo nika napuMsake keTalA prakAranA hoya che? "mA!" he gautama! vaivinirikaaoLiyamytA avihAM pauttA" be Idriya vALA tiryathonika napuMsake aneka prakAranA kahyA che. jemake -"puAimi nAva samudra" ItyAdi prajJApanA sUtranA pahelA padamAM kahevAmAM AvyA pramANe A saMbaMdhamAM tamAma kathana ahiyAM samajI levuM. "se te niriviNakoLiA" A pramANe be Idriya vALA tiryonika napuMsakanA saMbaMdhanuM kathana samApta thayuM. gve te iri cariyA vi" be Idriya vALA tirlagenika napuMsakonA kathana pramANe ja traNa Idriyo vALa tiryagronika napuMsako ane cAra Idriya vALA tiryaMgyanika napusakenuM nirUpaNa samajI levuM. * have pAMca Idriya vALA tiryanika napuMsakanuM nirUpaNa karavAmAM Ave che- bare i viiratarivahanoLiyAputA" he bhagavana pAMca Idriyo vALA tiryagenika napusake keTalA prakAranA kahyA che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke "noramA he gautama! "siddhivinoLiyAnusA tithigNA pAMca Indriya vALA tiryaMgyAnika napuMsaka traNa prakAranA kahyA che. "saM Har" te A pramANa che.-", tharA , dayA," jalacara napuMsaka sthalacara napuMsaka ane khecara napuMsaka, " te gaDhayA" he bhagavana jalacara paMcendriya tiryaMgyanika napuMsaka keTalA prakAranA hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke -"norama" ! he gautama ! "rera pulumero bAlAsTiyarino mALiyo" A saMbaMdhamAM AsAlika nAmanA bhedane Dine eja pahelAM kahela pahelI pratipattimAM kahelA saghaLA bhede ahiyAM kahevA joIe. ahiyAM evuM samajavuM joIe. ekendriya pRthvI vigere pAMca sthAvarakIya vALA be Idri-pulA, kRmi, kukSikami vigere trIndriya-payika, hiNika, kunyu, pipIlikA (kIDI) vagere caturiMdriyaAzvika, patrika, mAkhI, macchara, vigere paMcendriya tiryaMgyanika jalacara, sthalacara, khecara A badhAnA bhedo ane prabhedo prajJApanA sUtranA pahelA padamAM ane tadanusAra Aja jIvAbhigamanI pahelI pratipattimAM vistAra pUrvaka kahevAmAM Avela che. A tamAma bheda prabhede ahiyAM paNa kahevA joIe. AmAM bheda kevaLa eTaleja che ke tyAM ura parisarpane bhedomAM AsAlika e eka sarSane bheda kahela che, te bheda ahiyAM kahevAnuM nathI. kemake -te cakravatI' vigerenA skandhAvAra-sainyanA paDAva vigeremAM kayAMka kayAMka saMmUcchita hoya che. ane aMtarmuhUrta kAla mAtra tenuM AyuSya hoya che. tethI ahiyAM tenI vivakSA karavAmAM AvI nathI, "re 4 paMcaritra - sivitaifthag arr" A pramANe A badhA pAMca Idriyo vALA tiyonika napuMsakonA bhedonuM nirUpaNa karyuM che. have manuSya napuMsakAnuM nirUpaNa karavAmAM Ave che.-"re jiM te majurasanajam' he bhagavana manaSya napuMsaka keTalA prakAranA kahevAmAM AvyA che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke - "noramA !" he gautama ! "napurUnjar siviThThar gumttA" manuSya napuMsaka traNa prakAranA kahyAM che. "" te traNa prakAro A pramANe che. "rAmamUvinA" karmabhUminA manuSya napuMsaka " a mir" akarma bhUminA manuSya napuMsaka "saMta jIvAbhigamasUtra 162 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva ane aMtara dvIpanA manuSya napuMsaka "mero kAra mAnavo" ahiyAM karmabhUmi nA manuSyanA akarmabhUminA manuSyanA ane aMtaradvIpanA manuSyanA jeTalA bhede ane upabhedo che. ke je pahelA kahevAmAM AvelA che, te tamAma bhede ane upabhedo ahiMyA paNa samajI levA. jemake-pAMca bharata, pAMca airavata pAMca mahAvideha A rIte paMdara prakAranA karmabhUmija manuSya pAMca haimavata, pAMca hairaNyavata, pAMca harivarSa, pAMca ramyaka varSa, pAMca devakurU, pAMca uttarakurU, A rIte trIsa akarmabhUminA manuSya ane chappana aMtaradvIpanA manuSya A badhA napuMsaka manuSyanuM ahiyAM kathana samajI levuM. A pramANe bheda ane upabhede sahita manuSya napuMsakonuM ahiyA kathana samApta thayuM. sU0 13 napuMsakoM ke sthitimAna kA nirUpaNa A pramANe napusakenA bhedanuM kathana karIne have sUtrakAra teonI sthitinuM kathana kare che. --"japutArA ghai maste ! vAthe vAruM di uvotttA" ItyAdi. TIkArtha--gautama svAmIe prabhune evuM pUchyuM ke--bAputArA jo mane !" he bhagavad sAmAnya napuMsakanI "vaphAI ki ittA" keTalA kALanI rithati--AyuSya kALa kahela che. "jovA ! aMtamuhuAM jo temAM tenI sAravamA" he gautama ! napuM. sakonI sthiti jaghanyathI eka aMtarmuhUrtanI kahI che, A tiryaMca ane manuSyanI apekSAthI samajavuM. ane utkRSTathI 33 tetrIsa sAgaropamanI sthitinuM kathana sAtamI pRthvInA nArakenI apekSAthI karela che. kemake-sAtamI pRthvInA nArakanI utkRSTa sthiti 33 tetrIsa sAgaropamanI thAya che A kathana napuMsakonI sthitinuM sAmAnya paNAthI kahyuM che. have vizeSa paNAthI napuMsakanI sthiti pragaTa karavA mATe pahelA sAmAnya rIte ane pachI vizeSa paNAthI nairayika napuMsakonI sthiti pragaTa karavAmAM Ave che. jethagvAsa ja maMte ?" he bhagavAna narayika napuM sanI "varayaM vAsTa Ti guttA" sAmAnya paNAthI keTalAka kALanI sthiti kahevAmAM AvI che ? "noramA !" he gautama ! "s[vi rHllA " sAmAnya nArakanI sthiti jaghanyathI dasa hajAra varSanI kahevAmAM AvI che. "jo settIraM rAjIvamA" utkRSTathI 33 tetrIsa sAgaropamanI kahI che. "dofsa ki mAcivA jJAvi de sattama juvIne phA" ahiyA ratnaprabhA vigere saghaLI pRthvInA nArakonI sthiti jenI jeTalI hoya, tenI teTalI ahiMyA kahevI joIe. ane A pramANe A sthitinuM kathana sAtamI tamatamAM pRthvInA nairayakanI sthitinA kathana paryanta kahevuM joIe. kamathI nArakenI sthiti A pramANe che.--jana prabhA pRthvInA nArakenI jaghanya sthiti 10 dasa hajAra varSanI che, ane utkRSTa sthiti eka sAgaropamanI che. 1 zarkarA prabhA pRthvInA narayikanI jaghanya sthiti eka sAgaropamanI ane utkRSTathI 3 traNa sAgaranI che. 2 vAlukA prabhA pRthvInA nairayikonI sthiti jaghanyathI traNa sAgaropamanI che. ane utkRSTathI sAta sAgaropamanI che, 3 paMkaprabhA pRthvInA nArakonI sthiti jaghanyathI sAta sAgaropamanI che, ane utkRSTathI dasa sAgaropamanI che. 4 dhUmaprabhA pRthvInA nArakenI jaghanya sthiti dasa sAgaropamanI che. ane utkRSTathI 17 sattara sAgare pamanI che, 5 tamaprabhA pRthvIne nairayikonI sthiti jaghanyathI 17 sattara sAgaropamanI che, ane utkRSTathI 22 bAvIsa sAgaropamanI che. 6, tathA sAtamI ke je tamatamAM pRthvI che, tenA nArakenI jIvAbhigamasUtrA 163 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthiti jaghanyathI 22 bAvIsa sAgaropamanI che, ane utkRSTathI 33 tetrIsa sAgaropamanI che. 7 sivinoLiya maMtte " he bhagavana tiryanika napuMsakanI "vapha jADha kiruM guttA" keTalA kALanI sthiti kahI che. uttaramAM prabhu kahe che ke- "jonA !" he gautama ! " Gui saMto mudunAM savAre putro" sAmAnyapaNAthI tiyonika napusakanI sthiti jaghanyathI eka aMtamuhUrtanI che. ane utkRSTa sthiti eka pUrva keTinI che. "riririvAjathargvarasa " eka Idriya vALA tiyonika napuMsakanI sthiti keTalA kALanI kahevAmAM AvI che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke- gavLevi saMto mukutta, savArevi vIraM vAlasarasAduM" sAmAnya paNAthI eka IdriyavALA tiryAnika napusakenI sthiti jaghanyathI aMtamuhUrtanI ane utkRSTathI 22 bAvIsa hajAra varSanI che. "puDhavI kAiya egidiya tirikkha joNiya NapuMsagassa NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA" hai bhagavana pRthvI kAyika eka Idriya vALA tiyAnika napuMsakenI sthiti keTalAka kALanI kahevAmAM AvI che ? "kadauri aMtamuhurta 3ote vAvIsa vAranaI" vizeSa prakArathI vicAratAM pRthvIkAyika eka iMdriyavALA tiryanika napuMsaka jInI jaghanya sthiti eka aMtamuhUrtanI che. ane utkRSTa sthiti bAvIsa hajAra varSanI che. "sa i ijari ki mAcidavA" bAkInA je eka Idriya vALA tiryanika tejaskAyika, vAyukAyika, ane vanaspati kAyika napuMsako che te saghaLAnI eTale ke jenI jeTalI sthiti hoya tenI teTalI ahiMyAM samajIlevI. jemake-aprakAyika eka IdriyavALA tiryaMgyanika napuMsakonI jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrtanI che, ane utkRSTa sthiti sAta hajAra varSanI che. teja kAyikanI jaghanya sthiti eka atarmuhUrtanI ane utkRSTasthiti traNa rAtadivasanI che. vAyukAyika ekaIMdriyavALA, tiryanika napuMsakanI jaghanyasthiti eka aMtamuM hUrtanI che, ane utkRSTasthiti traNahajAra varSanI che. vanaspatikAyika eka IdriyavALA napusakanI jaghanyasthiti eka aMtarmuhUrtanA che, ane utkRSTasthiti 10 dasa hajAra varSanI che. "veriphivizaTyari minivaTavA" be IdriyavALA, traNa IdriyavALA cAraIdriyavALA, jInI jenI jeTalIsthiti hoya tenI teTalI sthiti ahiyAM kahevI joIe. jemake-beIndriyavALA tiryanika napuMsakanI jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrtanI che, ane utkRSTasthiti bAra varSanI che. traNa indriyavALA tinika napuMsakonI jaghanyasthiti eka aMtarmuhUrtanI che, ane utkRSTa sthiti 49 ogaNa pacAsa divasarAtanI che. cAra IndriyavALA tiryanika napuMsakanI jaghanyasthiti eka aMtamaMhatanI che, ane utkRSTa sithiti 6 cha mahinAnI che. "vitarikalpanALiviga i mare!" he bhagavad je pAMca IndriyavALA tiryanika napuMsake che, teonI sthiti keTala kALanI kahI che? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke jogama! | he gautama ! naMdane saMtomuduttA sAmAnyataH pAMcaIndriyavALA tiryAnika napuMsakonI jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrtanI che. ane "3oref ydarophI utkRSTasthiti eka pUrva koTinI che, "rva jJAtivivAthathayaavacy mukti sadaNa saMdarivivAra nA ro" pAMca IndriyavALA tiryonika napuMsaka jalacara, sthalacara ane khecaranA bhedathI traNa prakAranAM hoya che. temAM jalacara tiryanika napuM. sakenI cArapagA sthalacara uraparisarpa bhujaparisarpa tibenika napuMsaka ane khecara tirya. jIvAbhigamasUtra 164 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ni napusakenI jaghanya sthiti eka aMtamuhUrtanI che. ane utkaSTasthiti eka pUrvakeTanI che - have sUtrakAra manuSya napuMsakenI sthiti pragaTa karatA kahe che-temAM gautamasvAmI prabhune e prazna pUche che ke "manu puravAra # aMte ! varaghaM zaruM diguttA" he bhagavana manuSya napuMsakonI sthiti keTalAkaLanI hoya che? A praznanA uttaramAM prabhuautamasvAmI ne kahe che ke kSetta ghaDudA jJami saMto muhUrta karAM pujoDI" he gatama! kSetranI apekSAthI manuSya napuMsakanI jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrtanI che, ane " seLa" utkRSTasthiti 1 eka pUrvakeTinI che. sAmAnyapaNAthI Aja sthiti manuSya napuMsakonI che. ahiyAM je kSetranI apekSA laIne manuSya napuMsakonI sthiti kahevAmAM AvI che, te karma bhUmivALA manuSya napusakenI che. tathA "dhamavi uga Sumi aMtagurutta karAvef rr TeaokI" cAritra dharmanI apekSAthI karmabhUminA manuSya napuMsakenI jaghanyasthiti eka aMtarmuhUrtanI che, ane utkRSTa sthiti dezanA eka pUrva kenTinI che. ahiyAM ATha varSamAM saMyama prApta karyA pachI jIvatAMsudhI saMyama pALave eja dezanapaNuM che. "janmabhUmi putravyavahAravaTuM jajardara vi deva" bhArata ane airAvatakSetra rUpa karmabhUminA........ manuSya napuMsakanI sthiti paNa kSetranI apekSAthI ane cAritra dharmanI apekSAe jaghanyathI eka aMtarmuhUrtanI ane utkRSTathI pUrvokta kathana pramANenI samajavI tathA pUrva videha ane pazcima videhanA manuSya napuMsakonI jaghanya sthiti kSetranI apekSAthI eka aMtarmuhUrtanI che ane utkRSTasthiti eka pUrva keTinI che. tathA cAritradharmanI apekSAthI A karmabhUmi kSetranA napusakenI jaghanyasthiti eka aMtarmuhUrtanI che, ane utkRSTa sthiti dezanA pUrvakeTinI che. gAmamUnimaNurUpura mate vize varlDa sirpha guttA gautamasvAmIe pharIthI A sUtra dvArA prabhune evuM pUchyuM che ke-he bhagavana akarmabhUminA manuSya napusakenI sthiti keTalAkALanI kahevAmAM AvI che? A praznanA uttaramAM prabhuM kahe che ke-oya ! namavi nauvi saMtonA savAre ri saMtomutta" he gautama! janmanI apekSAthI akarma bhUminA manuSya napuMsakenI jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrtanI che. ane utkRSTa sthiti paNa eka aMtarmuhUrtanI che. akarmabhUmimAM manuSya napuMsake saMmUchima ja hoya che garbhaja hotA nathI. je akarmabhUminA manuSya garbhaja hoya che, teo napuMsaka hotA nathI, kema ke - yugaladhamImAM napuMsakapaNane abhAva hoya che. saMmUrchAima manuSya napuMsaka jaghanya ane utkRSTathI eka aMtamuhUrtanI AyuSyavALA ja hoya che te pachI maraNadharmane prApta karI le che ahiyAM jaghanya ane utkRSTa antarmuhUrtamAM e vizeSa paNuM che ke-jaghanyanA aMtamuhUrta kALathI utkRSTane je aMtamuhurta kALa che, te vadhAre meTo eTale ke braharUra hoya che "saMvi vajudA kadaurt saMtomudu saMharaNanI apekSAthI arthAt karmabhUminA manuSya napuMsako saMharaNathI akarmabhUmimAM laI javAmAM Avela hoya te apekSAthI akarmabhUminA manuSya napuMsake jaghanyathI eka aMtamuhUrtanI sthitivALA hoya che. ane "nurosevi mULA ughoDI" utkRSTathI dezena eka pUrvakeTinI sthitivALA hoya che. "ghauM kAvataravIva" sAmAnyapaNuthI akarmabhUminA manuSya napuMsakonI je pramANenI sthiti kahelI che, e ja pramANe nI sthiti janma ane saMvaraNanI apekSAthI haimavata vairaNyavata jIvAbhigamasUtra 165 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harivarSa ramyakavarSa, devamurU ane uttarakurU A akarmabhUminA manuSya napuMsakonI tathA aMtaradvIpanA manuSya napuMsakenI paNa samajavI. ane te jaghanya ane utkRSTa ane prakArathI samajavI. sU01 A pramANe napuMsakonI bhavasthiti pragaTa karIne have sUtrakAra temanI kAyasthitinuM kathana kare che.-"ujNA je mane ! gajtta vADhavo rica hoI ItyAdi TIkArca-gautamasvAmIe prabhune evuM pUchyuM che ke-"Tyag kare che bhagavAna napuMsaka je pitAnA napuMsakabhAvano parityAga na kare te te kyAM sudhI tyAga nathI karatA? te keTalAkALa sudhI napuMsaka avasthAmAM rahI zake che? e vAta pahelAM prakaTa karI dIdhela che--ke bhavasthiti ane kAyasthitinA bhedathI sthiti be prakAranI hoya che. keIpaNa janma pAmIne temAM jaghanya ane utkRSTapaNAthI jIva jeTalA kALa sudhI jIvatA rahe che te bhavasthiti che. tathA vacamAM koI bIjI jAtamAM janmadhAraNa karyA vinA keI eka ja jAtimAM arthAt paryAyamAM lAgaTha janma dhAraNa karatAM rahevuM e kAyasthiti che. A sthitine laIne ahiyAM gautama svAmIe prabhune evo prazna karyo che ke- he bhagavad napuMsake je lAgaTha napuMsaka avasthAvALA ja thatA rahe che te kayAM sudhI napuMsaka avasthAvALA thatA rahe ? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke- jogamA! vAva mAM 3oLa tAro" he gautama! napuMsakenI kAyasthiti ja ghanyathI eka samayanI che, ane utkRSTathI vanaspatikALa pramANu-ane takALanI che. A kathananuM tAtparya e che ke--kaI jIva upazama zreNI para ArUDha thAya ane tyAM teNe napuMsakavedane upazama karI dIdhuM ane pachI te tyAMthI patita thAya tyAre tene napuMsakavedane udaya thaI gayo ane te udaya tene ochAmAM ocho eka samaya sudhI rahe ane pachI tenuM maraNa thaI jAya che te A sthitimAM marIne devagatimAM deva paNAthI utpanna thaI jAya che tyAM utpanna thayA pachI tene purUSa vedane udaya thaI jAya. ahiyAM je utkRSTapaNAthI vanaspatikALa pramANe tene kALa kahyo che, te AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAgamAM samayanI jeTalI rAzI hoya eTalA pramANa asakhyAta pudgala parAvarta rUpa che. temAM anaMtautsarpiNI ane anaMta avasarpiNI samApta thaI jAya che. have sUtrakAra sAmAnyapaNAthI narayika napuMsakenI kAyasthitinuM kathana kare che. - AmAM gautamasvAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke -"jerA najauri mare " he bhagavan! narayika napuMsakenI kAya sthiti keTalAkALanI che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke -"oya !somvi vArasadRADuM terId sAvovamA"he gautama! narayika napuMsakenI kAyasthiti jaghanyathI te dasa hajAra varSanI che ane utkRSTathI tetrIsa jIvAbhigamasUtra 166 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAgaropamanI che. ahiyAM je bhavasthiti eja kAyasthitinA rUpamAM pragaTakaravAmAM AvI che. kema ke naraka jemAM ane dezamAM kAyasthiti hotI nathI. tyAM je bhavasthiti che, ejakAyasthiti rUpa hoya che. enuM kAraNa eja che ke nArake marIne nAraka thatA nathI. ane devamarIne devathatA nathI. "gvuM puDhavI kirka mALida" eja pramANe pRthvIkAyikenI sthiti kahevI joIe. "gDhavI" ahiyAM jAtimAM eka vacanane prayAga karyo che. tethI pRthvInI tema samajavuM joIe. arthAt ratnaprabhA vigere tamatamA paryanta sAte pRthvIonA nairayikanI eTale ke jenI jeTalIbhavasthiti kahIhoya eja ahiyAM kAyasthitimAM kahevuM joIe kemakenairayikene bhavasthiti vinA bIjI kaI kAyasthiti hotI nathI. teone je bhavasthiti che, e ja kAyasthiti hoya che. te sthiti A pramANe che. ratnaprabhA pRthvInA nairayika napuMsakenI sthiti jaghanyathI dasa hajAra varSonI che, ane utkRSTa sthiti eka sAgaropamanI che? eja pramANe zarkarAmabhA pRthvImAM jaghanyathI eka sAgaropamanI ane ukRSTathI traNa sAgarepamanI che. eja pramANe vAlukAprabhA pRthvImAM jaghanyathI traNa sAgaropamanI ane ukRSTathI 7 sAta sAgarapamanI che, 3 paMcaprabhA pRthvImAM jaghanyathI sAta sAgarepanI ane utkRSTathI dasa sAgaro pamanI che. 4 dhUma prabhA pRthvImAM jaghanyathI dasasAgaropamanI ane utkRSTathI sattarasAgare pamanI che. 5 tama prabhA pRthvImAM jaghanyathI sattara sAgaropamanI ane utkRSTathI 22 bAvIsa sAgare pamanI che. 6 ane adhaH saptamI tamatamAM pRthvInA nairayikenI jaghanyasthiti 22 bAvIsa sAgaropamanI ane utkRSTathI 33 teMtrIsa sAgaropamanI rithati che. A pramANe saghaLI pRthvIenI sthiti ahiyAM kahevI joIe. have sUtrakAra sAmAnyapaNathI tiryAnikanI kAya sthitino kAla mAna batAve che. gautama svAmI tirikkha joNiya napuMsaeNaM bhaMte ! tiriya joNiya NapuMsagatti kAlao kevacciraM dorDa" A sUtradvArA prabhune e prazna pUche che ke he bhagavane tiryonika napuMsaka A tiryanika napuMsaka che, A rIte keTalAkALa sudhI thatA rahe che. arthAta tiryanika napuMsakanI kAya sthitine kALamAna keTalo che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-"joyA! gavi ciMtAmukta koLa vaUritta mADho" he gautama! tiryAnika napuMsaka je tiryAnika napuMsakapaNAthI thatA rahe che te ochAmAM ochAM eka samaya sudhI thAya che, ane utkRSTathI vanaspatikALa pramANa eTale ke anaMtakALa sudhI thatA rahe che. A vanaspatikALa AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAgamAM jeTalA samayanI rAzi hoya che, eTalA pramANanI hoya che. AmAM asaMkhyAta pudgala parAvarta thaI jAya che. ghad grvica gajtara na" Aja pramANe tiryonika napuMsaka mAM eka IdriyavALA napusaka jInI kAyasthiti ne kALamAna che. eTale ke jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI vanaspatikALa pramANa arthAta anaMta kALane che. AmAM anaMta utsarpiNI avasarpiNI kALa samApta thaI jAya che. "vaLAsaphAyara vi" vizeSanI apekSAthI vanaspatikAyika eka IdriyavALA napuMsakanI kAyasthitinA kALamAna paNa sAmAnyataH eka IndriyavALAnI kAyasthitinA kAlamAna pramANe ja che. arthAta anaMtakALane kALamAna che. "rA' zeSa pRthvI kAyika apakAyika, te : kAyika ane vAyukAyikenI kAya sthiti "savLacaMtogu 3o karja jANuM jaghanyathI eka aMtarmuhUrtanI ane utkRSTathI asa khyAtakALanI che, "arAgo 34 fq goblioga 4i, rego, "AmAM kALanI apekSAthI asaMkhyAta utsarpiNI ane apasarpiNI samApta thaI jAya che. tathA kSetranI apekSA asaMkhyAtalaka jIvAbhigamasUtrA 167 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samApta thaI jAya che "vendriya seviTa cArika najrAya ne tomuduja kosajA ratana vADha be IdriyavALA, traNa IdriyavALA cAra IdriyavALA napu sakenI kAyasthiti jaghanyathI eka aMtarmuhUrtanI che. ane utkRSTathI asaMkhyAtakALanA che. A asaMkhyAtakALa saMkhyAta hajAro varSa hoya che. "ci itivi katLA gauri maittei ritika ttiriya kavi nagvapatti vadi diva do" gautamasvAmIe A sUtradvArA pAMca IdriyavALA tiryonika napuMsaka jIvonI kAsthiti keTalA kALanI che ? A pramANene prazna pUche che. A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che -"noramA ! chaLa saMtomudu ujALa kuvoriydutta" he gautama! pAMca IdriyavALA tirthagenika napuMsakajIvenI kAyasthiti jaghanyathI eka aMtamuhUtanI che ane utkRSTathI pUrva keTi pRthaphatvanI che. eTale ke be pUrvakeTithI laIne navapUrvakaTi sudhInI che. A pUrvakeTi pRthatva pUrvakeTi AyuSyanA sAtabhava napuMsakapaNAne anubhava karavAvALA tiryaMgyanika napuMsakanI apekSAthI samajavuM joIe. kemake-te pachI tenuM saMkramaNa bIjA vedamAM eTaleke strIveda athavA purUSadamAM athavA kaI judA ja prakAranA bhavamAM avazya thaI jAya che. guM nasTara riddhi 23uthara rUparisada mujAti morAri" pAMca IdriyavALA tiryanika napuMsakajIvanI jema ja jalacara tiyaMga copagA, thalacara-uraH parisarpa bhujaparisarpa, ane mahAraga A napuMsakonI kAyasthiti paNa jaghanyathI eka aMtarmuhUrtanI che, ane utkRSTathI pUrva koTi pRthakRtvanI che. "putrApuMjara je maMtte ! majura putti trio ricAM " he bhagavan manuSya napuMsaka lAgaTha manuSya napuMsakapaNAmAM keTalAkALa sudhI rahe che? arthAt manuSya napuMsakanI kAyasthiti ne kALamAna keTalAkALane hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke -"noramA ! he TS sgvo saMto " he gautama ! kSetranI apekSAthI manuSya napuMsakonI kAyasthitina kALamAna ochAmAM ocho eka aMtarmuhUrtane che, ane "oseLa purohI judu" utkRSTathI pUrvakeTi pRthakRtvane che, eTale ke be pUrvakeTithI laIne navapUrvakeTi sudhI che. "dharmari vhu kada ne vaM samathe Dole relUUT purghoDI" tathA cAritradharmanI apekSAthI manuSya napuM. sakanI kAyasthitinuM pramANa jaghanyathI eka samayanuM che, ane utkRSTathI kaMIka ochuM pUrva keTi che. ane sthAnanI bhAvanA-samajaNa pahelA kahyA pramANenI samajI levI. " janmabhUmi maravacapu imavavidhu vi mALiyava" sAmAnya napuMsakanI jemaja karmabhUminA eTale ke bharatakSetra, airAvatakSetra pUrva videha ane pazcimavidehanA je manuSya napuMsaka che, teonI paNa kAyasthiti paNa samajavI. arthAt A upara kahela tamAma karmabhUmimAM rahevAvALA manuSya napuMsakenI kAyasthiti kSetranI apekSAthI jaghanyathI eka aMtarmuhUrta che, ane utkRSTa thI pUrvakeTipRthakRtvanI che. tathA cAritradharmanI apekSAthI jaghanyathI eka samayanI ane utkaTathI dezanapUrva keTinI che. "akammabhUmiga maNussa NapuMsae Na bhaMte ! akammabhUmiga maNussa NapuMsaetti kAlao ciraM ho" he bhagavad akarmabhUminA manuSya napuMsaka lAgaTha akarmabhUminA napuMsakapaNAthI keTalAkALa sudhI rahe che? arthAt akurmabhUmika manuSya napuMsakanI kAyasthiti keTalA kALanI hoya che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke-! nAma : jIvAbhigamasUtra 168 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Tvm maMtomudatta 33i mtomudu judu' he gautama ! janmanI apekSAthI teonI kAyasthitinakALamAna ochAmAM ochA eka aMtamuhUrtane che. ane utkRSTathI aMtarmuhUrta pRthakRtva-eTale ke be aMtarmuhUrtathI laIne nava aMtarmuhUrta sudhI che. ahiyAM jaghanyathI je kALamAna kahyo che, te "eTalA paNa kALamAM te barAbara utpanna thaI jAya che.' e apekSAthI kahela che. tathA utkRSTakALa je aMtarmuhUrta pRthakatvarUpa kahela che, te ATalAkALa pachI pAchA e rUpathI te tyAM utpanna thatA nathI. A vAtane laIne kahela che. "sadai vputra to dura kare tenA putro" saMharaNanI apekSAthI teonI kAyasthitine kALa jaghanyathI eka aMtamuhUrtano che. kema ke--te pachI tenuM maraNavigere thaI jAya che. ane utkRSTa thI dezanaeTale ke kaMIka ochA pUrvakeTinuM che. "gvaM sati nA aMtara tIva" sAmAnya akarmabhUminA manuSya napuMsakanI jevI kAyasthiti che, e ja pramANenI badhAnI ja eTale kehemavata kSetranA manuSya napuMsakanI, ramaka varSa kSetranAM manuSya napuMsakonI, devakurUkSetranA manuSya napuMsakonI uttarakurUnA manuSya napuMsakonI ane aMtara dvIpanA manuSya napuMsakenI kAyasthiti janmanI apekSAthI aMtarmuhUrta pRthaphatvanI che. tathA haraNanI apekSAthI teonI kAyasthiti jadhanyathI eka aMtarmuhUrtAnI che. ane utkRSTathI dezanapUrva koTinI che. napuMsakoM ke aMtarakAla kA nirUpaNa kAyarithatinuM kathana samApta sU013 A pramANe napuMsakenI kAyasthitinuM kathana karIne have sUtrakAra teonA aMtaranuM kathana kare che- "sArU maMte ! varU karuM chatAM dore" ItyAdi TIkAryuM-he bhagavana napuMsaka thayela jIva napuMsaka avasthAthI chUTIne te pachI keTalAkALa pachI napuMsaka veda vALa thAya che ? A praznanA uttaramAM prabha gautama svAmIne kahe che ke "jayamA ! aMtamuhurta sAjomayajudutta rAti he gautama ! napuMsaka jIvane napuMsaka vedathI chUTayA pachI pharIthI pAchA napuMsaka thavAmAM kamathI kama eka aMta muharta nuM aMtara hoya che. ane vadhAremAM vadhAre kaMIka vadhAre sAgarepama zata pRthaphatvanuM che. kemake purUSa napuMsaka vigerene kALa eTalAja saMbhave che. A saMbaMdhamAM A pramANe kahevAmAM AvyuM che. "puritapuranA saMcita vApudutta" Ane artha A pramANe che. -niraMtara paNuthI rahevAnuM nAma saMciThThaNa che, AnuM bIjuM nAma kAyasthiti paNa che. purUSa ane napuMsakanI kAya sthiti kramathI arthAt purUSanI saMciThThaNa niraMtarathI eka sthAnamAM rahevuM ane napuMsakanuM aMtara utkRSTathI sAgaropama zata pRthaphatvanuM hoya che, jA bahusAra ja kare ! varSa rahyuM to" he bhagavana nairayika napuMsakene keTalA kALanuM aMtara hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne heka che ke "joyamAM ! saMtomuhurta koNe tahA " he gautama ! nerayika napuMsakanuM aMtara jaghanyathI eka aMtarmuhUrtanuM che. ane utkRSTathI tarUkALa pramANa eTale ke-anaMtakALanuM che. ahiyAM je jaghanyathI eka aMta mRtanuM aMtara kahyuM che, tenuM tAtparya evuM che ke - narayika napuMsaka sAtamI naraka pRthvIthI nIkaLIne taMdula matsya vigerenA bhAmAM eka aMtarmuhUrta sudhI janma dhAraNa karIne te pachI sAtamI jIvAbhigamasUtrA 169 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvInA nairayika napuMsaka thaI jAya che. tathA vanaspati kALa pramANa anaMtakALanuM utkRSTa aMtara ahiyAM kahyuM che. tenuM tAtparya evuM che ke-nerayika napuMsaka naraka bhavathI nIkaLIne paraMparA thI nigoda vigerenA bha mAM AvIne anaMtakALa sudhI tyAM rahe che. ane te pachI te tyAMthI marIne pharIthI nirayika napuMsaka banI jAya che. A aMtara kathana sAmAnyapaNAthI nairayika napuMsakonuM kahela che, purIne napuMsaka vizeSa prakAranA kathanamAM ratna prabhA pRthvInA nairayika napuMsakenI sthiti keTalAkaLanI hoya che ? A praznananA uttaramAM bhagavad kahe che ke-he gautama ! "goLa baMdu" jaghanyathI aMtarmuhUrtanI sthiti hoya che. ane "oraNe taho " utkRSTathI tarUkALa arthAta vanaspati kALanI hoya che. eTale ke anaMtakALanI sthiti hoya che. "rva baeNrinAM devattama" eja pramANe zarkarA prajAne narayika napuMsakathI laIne sAtamI pRthvInA nairayika napuMsakonuM aMtara paNa hoya che. arthAt jaghanyathI eka aMtamuhUrtanuM aMtara hoya che. ane utkRSTathI tarUkALa pramANu eTale ke anaMta kALanuM aMtara che. "tiraMvA iLapurA nA saMtomuhurta koseLa rasAvAvamAM Tdatta sAsu" tiryonika napuMsakenuM aMtara jaghanyathI eka aMtamuhUrtanuM che. ane utkRSTathI sAtireka eTale ke kaMIka vadhAre sAgaropama zatapRthakRtva nuM che. ahiyAM sAtireka- kaMIka vadhAre ema je kahyuM che, te keTalAka napuMsaka bhavone laIne samajavuM joIe, kemake-eTalA kALa pachI napuMsaka nAma karmanA udayane abhAva thaI javA thI strI bhAva athavA purUSa bhAva ne prApta thaI jAya che. "drA nirikA koLiya Lapuragss jahaNNeNaM aMtomuhutta ukkoseNaM dosAgarovamasahassAi saMkhejavAsamabhahiyAI" eka iMdriya vALA tiya napuMsakenuM aMtara jaghanyathI eka aMtamuhUrtanuM hoya che, ane utkRSTathI saMkhyAta varSa adhika be hajAra sAgaropamanuM che. tenuM kAraNa e che ke-eka Idriya vALA tiryaMgyAnika napuMsaka jIva marIne trasakAya paNAmAM utpanna thaI jAya tyAM pAchA tene eka Idriya jIvanI yoni prApta karavAmAM vyavadhAna karavA vALA trasa kAyane sthiti kALa utkRSTathI paNa saMkhyAta varSa adhika be hajAra sAgarepamo ja hoya che. A eka Idriya vALA tiryaMgyAnika napuMsakanuM aMtara sAmAnyathI kahyuM che. vizeSa prakArathI aMtaranuM kathana A pramANe che. "gvI A sevA koid wto[3oleja vaphAstro" pRthvIkAyika napuMsakanuM aprakAyika napuMsakenuM tejarakAyika napuMsakonuM ane vAyu kAyika napuMsakenuM aMtara jaghanyathI eka aMtamuhUrtanuM che. ane utkRSTathI vanaspatikALa pramANunuM aMtara che " vallakA= aMtamuhura" vanaspati kAyika napuMsakonuM aMtara jaghanyathI eka aMtaramuhurta nuM che, ane "dholekha garA vADha gAva maLe DhoyA' utkRSTathI asaMkhyAta kALanuM aMtara yAvat asaMkhyAta lekanuM che. asaMkhyAta kALanI apekSAthI asaMkhyAta utsarpiNa ane avasarpiNI rUpa hoya che. ane kSetranI apekSAthI asaMkhyAta leka pramANu hoya che. utsaNi ane avasarpiNInuM asaMkhyAta paNuM A pramANenuM samajavuM. jemake-asaMkhyAta lakA kAzanA pradezamAMthI pratisamaya eka eka pradezanA apahAra karavAthI bahAra kahADavAthI jyAre saghaLA pradezanA samApta thavAmAM jeTalI utsarpiNI ane avasarpiNIye vItI jAya jIvAbhigamasUtra 170 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTalI utsapiNI ane avasarpiNI asaMkhyAta kahevAya che. kemake-vanaspatinA bhavathI nIkaLIne jIva jyAre bIjA bhAgamAM phare che, tyAM pUrvokta asaMkhyAta utsarpiNI ane apasarpiNI kALa sudhI tenuM avasthAna hoya che. te pachI saMsArI jIvanI utpattI niyamathI vanaspatikAyamAM thAya che. "relAM gheriyAlI La nIvadayA" A ja pramANe zeSa- be Idriya vALA napuMsakanuM yAvata , traNa Idriya vALA napuMsakonuM, cAra Idriya vALA napuMsakenuM pAMca Idriya vALA tiryonika jalacara napuMsakonuM, sthalacara napuMsakonuM ane khecara navuMsakonuM aMtara "[vo to phalorala vAsta6 " jaghanyathI eka aMtarmahartanuM che, ane utkRSTathI vanaspati kAla pramANanuM che. "ajhurApurANa" sAmAnyapaNA thI manuSya napuMsakanuM aMtara raM duSya" kSetranI apekSAthI "sm" jaghanyathI te are kutta" eka aMtarmuhUrtanuM che, tathA ba La vadhAra6 rA' utkRSTathI vanaspati kALa sudhInuM aMtara che. "amacAvatucca gadA tha samaya savAre maur taM ?i cAritra dharmanI apekSAthI manuSya napuMsakanuM aMtara jaghanyathI te eka samayanuM ane utkRSTathI anaMta kALanuM che. agAva avaDha patraparicadaM reLa" dezona ardha pudgala parAvarta A anaMtakALamAM anaMta utsarpiNI kALa ane anaMta avasarpiNI kALa samApta thaI jAya che. tathA kSetranI apekSAthI anaMtaka samApta thaI jAya che. ane dezona eTale ke--kaMIka ochA apAI pudgala parAvarta kALa samApta thaI jAya che. eTale ardha pudgala parAvartana samApta thaI jAya che. janmabhUmikasa vi" eja pramANe karmabhUminA napuMsakanuM aMtara paNa kSetranI apekSAthI jaghanyathI eka aMtarmuhanuM che. kemake -badhIja jaghanya labdhipAtane kALa eka samaya ne che. ane utkRSTathI vanaspati kALarUpa che. tathA cAritra dharmanI apekSAthI manuSya napuMsakonuM aMtara jaghanyathI eka samayanuM ane utkRSTathI anaMta kALanu che. yAvat dezona apAI pudgala parAvarta kALa sudhInuM che. deza uNe ardha pudagala parAvarta amara vasa" bharata ane aivita kSetranA manuSya napuMsakenuM aMtara paNa sAmAnya napuMsakenA sthAna pramANe ja che. "gvavida avavide vi" je pramANe sAmAnya karmabhUminA manuSya napuMsakanuM aMtara kahyuM che, e ja pramANe pUrvavideha ane pazcima videhanA manuSya napuMsakenuM aMtara paNa kSetra ane cAritra dharmane Azraya karIne jaghanya ane utkRSTa paNathI samajavuM. "samabhUmi majutta purvajJa of se vartha lAruM sattatho" he bhagavana akarmabhUminA manuSya napuMsa sakonuM aMtara keTalA kALanuM hoya che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe cha - "goyamA! jammaNaM paDucca jahaNNeNaM aMtomuhutaM ukkoseNaM vaNassaikAlo" hai gautama ! janmanI apekSA jaghanyathI eka aMtamuhUrtanuM aMtara che. kemake temanI gatyaMtara vigerene laIne eTalA ja kALanuM vyavadhAna paDe che. ane utkRSTathI vanaspati kALanuM aMtara jIvAbhigamasUtra 171 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che, "daLa huI kaLa to mutta" saMharaNanI apekSAthI akarma bhUminA manuSya napuMsakenuM aMtara jaghanyathI eka aMtarmuhUrtanuM che, te A pramANe che ke - kaI karma bhUminA manuSya napuMsaka keInA dvArA akarmabhUmimAM haraNa karIne laI javAmAM Avela hoya ane tyAM rahevAnA kAraNe te tyAM akarmabhUmika kahevAyA che te pachI kaMI kALa pachI tathA vidha -te prakAranI buddhinA parAvartana-pheraphAranA bhAvathI te karmabhUmimAM pAchA lAvavAmAM AvyA hoya ane tyAM te eka aMtarmuhUrta kALa sudhI rahela hoya ane te pachI pharIthI tenuM apaharaNa akarmabhUmimAM thayuM hoya. A apekSAthI ahiyAM aMtamuM hUrtane kALa jaghanyathI kahyo che. tathA " seLa vatarU raDhio" utkRSTathI vanaspati kALa sudhInuM aMtara kahyuM che. "ilve kAva atIva jatti" eja pramANenuM aMtara yAvat aMtaradvIpanA manuSya napuMsakenuM paNa samajavuM. jevuM aMtara sAmAnyapaNuthI akarmabhUminA manuSya napuMsakathI kahyuM che. e ja pramAgenuM aMtara haimavata kSetranA manuSya napuMsakanuM hairaNyavata kSetranA manuSya napuMsakenuM. harivarSa kSetranA manuSya napuMsakanuM, ramyaka vaSa kSetranA manuSya napuMsakanuM devakaranA manuSya napuMsakanuM ane uttarakurUnA manuSya napuMsakanuM ane aMtaradvIpanA manuSya napuMsakenuM paNa janmanI apekSAthI jaghanyathI eka aMtarmuhUrta sudhInuM ane utkRSTathI vanaspati kALa sudhInuM samajI levuM, A sUTa 14 nAraka tirthaka manuSya napuMsako ke alpabadutva kA nirUpaNa A pramANe sAmAnya ane vizeSa prakArathI napuMsakAnA aMtaranuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra nAraka, tiryaMca ane manuSya nasakanA alpa bahupaNuM kahe che. "if i mane ! pura sivila no nikAuMsa" ityAdi. TakAtha- gautama svAmIe A sUtra dvArA prabhune evuM pUchayuM che ke he bhagavana A rayika napuMsakamAM, tiryanika nasakamAM ane manuSya napuMsakamAM "? to" keNu konAthI "nAda vizeSAdiyA" yAvatuM a9pa che, keNa konAthI vadhAre che, keNu kenA barAbara che? ane kaNa kenAthI vizeSAdhika che ? athatu he bhagavana sAmAnya paNAthI nAraka tiryaya ane manuSya napuMsakamAM ke jenAthI a5 che? keNa konAthI vadhAre che ? ane koNa konI barobara che? ane keNa kenAthI vizeSAdhika che ? A praznananA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke mA savallo vA mag4 pusa" he gautama ! sauthI ochA manuSya napuMsake che. kemake- teonuM pramANa AkAza zreNInA asaMkhyAta bhAgamAM jIvAbhigamasUtra 172 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeTalI pradezarAzi che, "khecavuMsanA asaMghejJa muLA" manuSya napusake! karatAM naiyika napuMsakenuM pramANu asaMkhyAtapaNuM vadhAre che. kemake--AMgaLa mAtra kSetra pradezarAzi ke je pahelu va mUla thAya che. e pahelA va mULane khIjA vagara mULathI cuNavAthI AMgaLa mAtra kSetra pradezarAzimAM jeTalI pradeza rAzi thAya che, eTalA pramANu vALI ghanI kRtaleAkanI eka pradeza vALI zreNImAM jeTalA AkAza pradezeAnI saMkhyA hAya eTalA nairayika napusake che. "sivila noLiyAnuMsA anaMtanuLa' naiyika napu sakeA karatAM niyaCgyeAnika napuMsakA ana Mta gaNA che. kemake--tiryaMgyAnika napu sakeAmAM nigeAda jIvA paNa AvI jAya che. ane nigoda jIvA anaMta hAya che. A pramANe sAmAnyapaNAthI napuMsakeAnu' alpa bahu pazupragaTa karIne have sUtrakAra kevaLa naiyika napuMsaketu' bIju` alpa bahu pazu pragaTa kare che. AmAM gautamasvAmI e prabhune evuM pUchyuM che ke la na maMtte ! caLapamApuDhavI kherA napula ratna prabhA pRthvInA naira dhUma prabhA tamaH prabhA jyare jyare dito nAva tulya ane vizeSAdhika gALuM nAva adde sattama puvI neya napulAvaLaya" he bhagavan A yika napuMsakAthI laI ne yAvat zarkarA prabhA, vAlukA prabhA, poMka prabhA, ane tamastama prabhA eTale ke adhaH--saptamI pRthvInA naiyikAmAM viselA diyA" kayA nairiyaka napusakA karatAM cAvatA alpa, vadhAre, che? A rItanA A alpa bahupaNAnA saMbaMdhamAM bIjo prazna che. A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke--noyamA ! savatho yA aDhe sattama puDhavI gherayaLa guMsA" he gautama ! sauthI ochA adha; saptamI pRthvInA nairacika napuMsake che. kemake --Amanu pramANa Abhyantara zreNInA asakhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAza pradezeA hAya che, eTaluM kahyuM che. 'chaThTha puvIne pusA alalennanuLA" sAtamI pRthvInA naiyika napu sakA karatAM je chaThThA tamA nAmanI pRthvI che, tenA nairayika napu Msako asaMkhyAta gaNA vadhAre che. nAva Tocca puDhavI benDsa julanA asalena muLa'chaThThI pRthvI naiyika yAvat mIjI pRthvInA nairiyaka napuMsakA karatAM chaThThI pRthvInA naiyika napuMsakA asaMkhyAta gaNA vadhAre che. chaThThI pRthvInA naiyika napuMsakA karatAM pAMcamI pRthvInA nairiyaka napuMsaka karatAM cAthI pRthvInA naiyika napuMsakA asaMkhyAta gaNA vadhAre che. ceAthI pRthvInA naira- yika napusake karatAM trIjI pRthvInA naiyika napuMsakA asaMkhyAta gaNA vadhAre che. trIjI pRthvInA naiyika napuMsakA karatAM bIjI pRthvInA naiyika napusake asaMkhyAta gaNA vadhAre che. A pramANe A saghaLA nairiyekeAnA piramANunA haeNtu rUpa je zreNInA asaMkhyAtamA bhAga che, e asaMkhyAtamA bhAganI pazcAtu pUvI'thI pachI pachInI asaMkhyAta asaMkhyAta gaNI je zreNIyA che. te zreNInA je asaMkhyAtamA bhAga che, te asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA AkAza pradezonI rAzInI kharAkhara che, A pramANe Anairayika napuMsakAnuM pramANu sAtamI pRthvInA nairayikA karatAM chaThThI pRthvInA nairiyeka napuMsakAnu asaMkhyAta gaNu' vadhAre jIvAbhigamasUtra 173 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIkaLI Ave che. tenA karatAM pAMcamI vigere pRthvInA nairayika napuMsakonuM pramANa asaM khyAta gaNu pUrvAnupUrvithI bIjI pRthvInA nairayikothI laIne pachI pachInA pRthvInA narayikanuM pramANa asaMkhyAta paNe hIna-ochuM hoya che. tema samajavuM. "mIre thagmAra gvI" tathA A ratnaprabhA pRthvInA banelA narayika napuMsaka bIjI zarkarA prabhA pRthvInA nairayika napuMsake karatAM sahejapu" asaMkhyAta gaNuM vadhAre hoya che. kemake-tenuM pramANa AMgaLa mAtra kSetramAM jeTalI pradeza rAzimAM rahelA pahelA varga mULane bIjA vargamULathI guNavAthI jeTalI pradeza rAzi Ave che, eTalA pramANanI eka pradeza vALI zreNImAM jeTalA AkAza pradeza hoya che, eTalA pramANanA ratnaprabhA pRthvInA nairayiko hoya che. A pramANe A bIjA alpa bahupaNAnuM kathana che. dareka pRthvImAM pUrva dizAmAM uttara dizAmAM ane pazcima dizAmAM je nAraka napuMsaka che, teo sauthI ochA che. tene karatAM dakSiNa dizAmAM je nAraka napuMsake che. teo asaMkhyAta gaNuM vadhAre che. pahelI pahelI pRthvInI dakSiNa dizA nA nairayika napuMsaka karatAM pAnu pUvIthI AgaLa AgaLanI pRthvImAM pUrva, uttara ane pazcima dizAmAM rahelA nairayika napuM. sake asaMkhyAta gaNuM vadhAre che. prajJApanA sUtramAM eja pramANe kahyuM che. "riAkhavAmAM ItyAdi pATha TakAmAM saMgraha karelo che. te te pATha tyAMthI joI le. tene artha A pramANe che. dizAnA anupAtathI arthAt dizAnI apekSAthI adhaH saptamI pRthvInA nairayika pUrva pazcima ane uttara dizAmAM sauthI ochA che. pUrva, pazcima ane uttara dizAnA nairayike karatAM dakSiNa dizAmAM asaMkhyAta gaNuM vadhAre che. adhaH saptamI pRthvInI dakSiNa dizAnA nairayikonI apekSA chaThThI pRthvInA pUrva, pazcima, uttara dizAnA narayike asaMkhyAta gaNu che. tenA karatAM tyAM dakSiNa dizAmAM asaMkhyAta gayuM che. 11. adhaH saptamI pRthvInA dakSiNa dizAnA nairayikanI apekSA chaThThI pRthvInA pUrva, pazcima, uttaradizAnA nairayike asaMkhyAta gaNA che. tenA karatAM tyAM dakSiNa dizAmAM asaMkhyAta gaNA che. rerA tamA pRthvInA dakSiNAtya nairayikA karatAM pAMcamI dhUma prabhAnA pUrva pazcima uttara dizA nA nairayike asaMkhyAta gaNuM hoya che. ane tene tenA karatAM dakSiNamAM asaMkhyAta gaNuM hoya che, 53 pAMcamI dhUma prabhAnA dakSiNa dizAnA nairayika karatAM cothI paMka prabhA pRthvInA pUrva pazcima uttara dizAnA nairayike asaMkhyAta gaNA hoya che. tenA karatAM tyAM dakSiNa dizAnA narayike asaMkhyAta gaNA hoya che. jethI paMka prabhA pRthvInA dakSiNa dizAnA nairayika karatAM trIjI vAlukA prabhA pRthvInA nairayika pUrva pazcima ane uttaramAM asaMkhyAta gaNuM hoya che. tenA karatAM tyAM dakSiNamAM asaMkhyAta gaNuM che. pA trIjI vAlukA prabhA pRthvInA dakSiNa dizAnA nairayika karatAM bIjI zarkarA prabhA pRthvInA nairayike pUrva, pazcima uttaramAM asaM khyAta gaNuM hoya che. ane tyAM tenA karatAM dakSiNamAM asaMkhyAta gaNuM che. 6aaaa bIjI zarkarA prabhA pRthvInA nairayike pUrva pazcima, uttaramAM asaMkhyAta gaNA che. tenAthI paNa tyAM dakSiNa dizAmAM asaMkhyAta gaNuM vadhAre narayike che. chA jIvAbhigamasUtra 174 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have trIjA prakAranA alapa bahupaNAnuM kathana karavAmAM Ave che. if i ma ! sivizvanoLiya ghusI ja" he bhagavana A tiryanika napuMsasakamAM "vika sijivavofor gir f" eka Idriya vALA tiryanika napuMsake mAM "kudI kAvapRthvAkAyika napuMsakamAM yAvat aprakAyika napuMsakamAM tejaskAyika napuM. sakemAM vAyukAyika napuMsakamAM " vallapha vi rivAya najar " vanaspati kAyikomAM "rica te dvi-cakra-vi tikriya koi ja " beIdriyavALA napuMsakamAM, traNa Idriya vALA napuMsakamAM, cAra IdriyavALAnapusakamAM pAMca IdriyavALA tiryagenikanapuMsake mAM "nA " jalacara paMcendriya tiryAnika napuMsakamAM " thar" sthalacara tiryagenika napuMsakamAM "arLA" khecara tirya nika napuMsakamAM "vAre vAre fhato !" ke jenAthI "agg " alapa che? koNa konA thI "vahu vA" vadhAre che ? koNa konAthI "tu vA' tulya-samAna che ? ane koNa kenAthI "ktisAhilA " vizeSAdhika che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke "joyA ! so vAra cira vivigha konika " he gautama ! sauthI ochA khecara tiryAnika napuM sako che, kemake-tenuM pramANa prataranA asaMkhyAta bhAgavatI je asaM- khyAta zreNiye che, te zreNiyamAM je AkAzapradeza rAzi che, tenI barAbara che. A khecaratiyaMgenika napuMsako karatAM"jAtiritralofNA pura hAir' sthalacaratiyaMgenika napuMsako che, teo saMkhyAtagaNuM vadhAre hoya che. kemake -tenuM pramANe je bRhattara pratara che, te prataranA asaMkhyAta bhAgavatI je asaMkhyAta zreNiye che, te zreNiyAmAM je AkAza pradeza rAzI che, tenI barobara che. sthalacara napuMsake karatAM "gaDhAtihi goLiyagvA saheka " je jalacara tiryAnike napuM sake che, teo saMkhyAtagaNuM vadhAre che. kema ke tenuM pramANa je bRhattara pratara che, te prataranA asaMkhyAtamA bhAgavatI je asaMkhyAta zreNiye che, te zreNiyAnA AkAza pradeza rAzInI barAbara che. "ravuriMdritiniLiyApura vilesAdiyA" jalacara napusake karatA cAraIdriyavALA tirthaMnika napuMsaka vizeSAdhika che. kemake-tenuM pramANa asaMkhyAta yojana kaTAkeTi pramANe AkAzanI je pradeza rAzi che. te pradeza rAzi pramANa ghanIkRta lekanI eka pradezavALI je zreNio che, te zreNiomAM jeTalAAkAzanA pradeza che, eTalA che. "terItirivA ci napuMsakavisevA " cAra IdriyavALA tiryanika napusake karatA traNa iMdriya vALA tiryanika napusake vizeSAdhika che kemake-tenuM pramANa prabhUtatara zreNimAM rahela AkAza pradeza rAzinI barAbara che "cendriya siriyala noLiya LapurA visAdiyA traNa iMdriyavALA tiryaMgyanika napuMsake karatAM be Idriya vALA je tiryanika napuMsake che, teo vizeSAdhika che. kemake teonuM pramANa prabhUtatama zreNimAM rahela AkAzanI pradeza rAzinI barAbara che. "tephiiiiA araNejapu" be Idriya vALA napuMsake karatAM tejaskAyika eka Idriya vALA tiryaMgyanika napuMsake asaMkhyAtagaNu vadhAre che. kemake-sUma ane bAdara tejaskAyi. jIvAbhigamasUtra 175 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kenuM pramANa asaMkhyAta leAkAkAzanA pradezAnI kharAkhara kahevAmAM Avela che. puvIADya zisthitivijJanoLiyA ' tejaskAyika eka iMdriya vALA tigyeAnika napuMsake karatAM pRthvI kAyika eka IMdriya tiya caiAnika napuMsaka viselAdiyA" vizeSAdhika che. kemake tenuM pramANa prabhUta asa`khyAta leAkAkAzanA pradezonI kharAbara che. evaM AU vAU efidiytirikkhjoLiya LavuMsavA anaMtanuLA " pRthvI kAyika eka iiMdriyavALA tigye nika napu Msaka vizeSAdhika che. kemake teonuM pramANa prabhUtatara asaMkhyAta leAkAkAzanA pradezeAnI barobara che. apakAyika napu sakA karatAM vAyukAyika eka iMdriya vALA tiryaMcaiAnika napusakeA vizeSAdhika che. kemake--teonu` pramANu prabhUtatama asa khyAta leAkAkAzanA pradezonI rAzinI barAbara che. ** vaNassai jADya niyitirikSa noLiya bahusAagatanu" vAyukAyika napuMsakAnA karatAM vanaspatikAyika eka IiMdriyavALA tigyAnika napusake ana tagaNA vadhAre che. kemake-- teonuM pramANa anaMtaleAkAkAzanA pradezeAnI kharAkhara che. A pramANe A tiryaMgyAnika napu sakonuM trIjuM alpa bahupaNuM kahela che. have manuSya napu MsakonA saMbaMdhamAM cAthuM alpa bahu paNu kahevAmAM Ave che. lina bhaMte. magussa puMsagANaM kammabhUmigaNapuMsagANaM akammabhUmiga NapuMsagANaM aMtara diivgaanncacareya hito ALA vA vA vA tukkA vA viselAdiyA vA " AmAM gautama svAmIe prabhune evu' pUchyuM che ke-he bhagavan manuSya napuMsakAmAM,kama bhUminA manuSya napuMsakAmAM akama bhUminA manuSya napuMsakAmAM ane aMtaradvIpanA manuSya napuMsakAmAM kayA manuSya napuMsake kayA manuSya napu sakethI alpa-AchA che ? koNa kAnAthIvadhAre che ? kaNakAnI khAkhara che? ane kANu keAnAthI vizeSAdhika che? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke--"joyamA ! aMtara rIvana ama mUmimajussuM napuMlA savvasthovA" he gautama ! aMtaradvIpanA je manuSya napuMsake che, teo sauthI ochA che. A aMtaradvIpanA manuSya napuMsakA samUmi janmavALA hAya che. kemake- garbhaCja manuSya napusakeAnI aMtaradvIpamAM saMbhAvanA nathI. aMtaradvIpamAM je gaOja manuSya napusakA hoya te teo kama bhUmimAMthI saharaNakarIne lAvavAmAM AvelA hAya che. paraMtu tyAMnA janmelA hAtA nathI. revattahaba mmamUminA rovi tukkA saMlemnanuLA'' deva kurU ane uttara kurU rUpa akarmabhUminA manuSya napusake aMtaradvIpanA manuSya napu sakA karatAM saMkhyAtagaNA vadhAre hAya che kemake akama bhUmimAM rahelA manuSyA aMtaradvIpanA gaja manuSya karatAM sakhyAta gaNA vadhAre hAya che. garbhaja manuSyeAnA uccAra, prasravaNa vigere malanA saMbaMdhathI tyA saMmUmi manuSyeAnA utpAda thavAthI tee asaMkhyAta gaNA che. devakurU ane uttarakurUnA manuSya napu Msake! parasparamAM samAna che. 'chyuM nAva puvyavivettAvarI viveda janmabhUmanuslaLa napulanA Trovi tukkA saMlengamuLa" devakurU uttaragurU eka bhUminA manuSya napuMsakA karatAM haviSa ramyaka vaSa~nA manuSya napuMsake sakhyAta gaNA vadhAre hAya che. paraMtu teo saMsthAnamAM sarakhA ja hoya che. tenA karatAM paNa hemavata kSetranA ane heraNyavata kSetranA jIvAbhigamasUtra 176 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je manuSya napuMsaka che teo saMkhyAta gaNA vadhAre che. paraMtu temAM paNa parasparamAM samAna paNuM che. tenA karatAM bharata eravakSetranA manuSya napuMsaka saMkhyAta gaNuM vadhAre che. ane parasparatulya che tenA karatAM pUrvavideha ane pazcima videhanA je karmabhUminA manuSya napuMsaka che. teo saMkhyAta gaNuM vadhAre che. paraMtu svAsthAnamAM A beu sarakhA che. A pramANe A manuSya napuMsaka saMbaMdhamAM cothuM a95 bahu paNuM che. have nAraka, tiryaMca ane manuSyane saMbaMdha laIne pAMcamA alpa bahupaNAnuM kathana kare che. "grfeit aMte ! be pusaTrLa" A sUtrathI gautamasvAmI prabhune evuM pUche che kehe bhagavana A nairayika napuMsakamAM " rAmA thajarLa" ratnaprabhA pRthvInA nairayika napuMsakamAM "jAva attamapuDhavi nehA pularm" yAvat adhaH saptamI pRthvInA nairayika napuMsakamAM "gvIra frdviti koLiyA" pRthvIkAyika eka Idriya vALA tiryaMcenika napuMsakamAM "nAva vakhata6 tivivigoLiya " thAvatu vanaspatikAyika eka iMdriya vALA tiryanika napuMsakAmAM yAvat padathI apakAyika eka IdriyavALA tiryagenika napuMsakomAM tejaskAyika eka IdriyavALA tiryanika napuM. sakamAM vAyukAyika eka Idriya vALA tigenika napuMsakomAM "dira teAi -cAMf vika risa ticita kobija bagambe Idriya vALA, traNa IdriyavALA tirya. nika napuMsakamAM cAra IdriyavALA tiryaMcenika napuMsakamAM ane pAMca IdriyavALA tiryanika napuMsakamAM "kADhayALa" jalacara napuMsakamAM "tha0thALa" sthalacara napuMsakomAM "hada apa'' khecara napuMsakAmAM "mAla" manuSya napuMsakamAM " mi " karmabhUminA manuSya napuMsakomAM "caMtavIvALa" ane akarmabhUminA manuSya napuMsakamAM je je ditoga thA vahu lA tuva vidiyA pA" kayA manuSya napuMsaka kyA manuSya napuMsake karatAM alpa che? keNa kenAthI vadhAre ? koNa kenI barAbara che? ane keNa kenAthI vizeSa adhika che? gautama svAmInA A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke -"jayanA ! savatho vA de tattama pudI ne gapura" he gautama! sauthI ochA adhaH saptamI pRthvInA nairayika napuMsake che. "chagydavA leraphathaupura saraMjA " sAtamAM narakanA napuMsake karatAM chaThThI tamA nAmanI pRthvInA je nairayika napuMsake che. te asaMkhyAta gaNa vadhAre che. "nA ronna pUcvI judAjulA annar" cAvatu bIjI pRthvInA nairayika napuMsaka asaMkhyAta gaNuM vadhAre che. arthAta ahiyAM yAvat pada thI A nIce pramANe ne artha saMgraha karIne batAvela che.-chI pRthvInA nairayika napuMsaka karatAM pAMcamI pRthvInA je nairayika napuMsake che, teo asaMkhyAta gaNuM vadhAre che. pAMcamI pRthvInA nairayika napuMsako karatAM cothI pRthvInA nairayika napuMsako asaMkhyAta gaNuM vadhAre che. jethI pRthvInA nairayika napuMsake karatAM trIjI pRthvInA narayika napuMsaka asaMkhyAtagaNI vadhAre che. trIjI pRthvInA nairayika napuMsake karatAM bIjI pRthvInA nairayika napuMsake che te asaMkhyAtagaNuM vadhAre che. bIjI pRthvInA nairayika napuMsako karatAM je "yaMtIvAmapurata jApurA jIvAbhigamasUtra 177 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMlenanuLA" tara dvIpanA manuSya napuMsake che, tee asaMkhyAta gaNA vadhAre che. A garbhaja manuSyeAnA uccAra, prasavaNu-malamUtra vigere zarIranA maLathI utpanna thavAnA kAraNe samUIima manuSya asaMkhyAtagaNA vadhAre hoya che. kemake--tyAM eTalA sa'mUrjiMta hoya che. aMtaradvIpa ja manuSya napusake karatAM devattara dura mabhUmina manulaLavuMsA vi tuA saMveGgacuLa" devakurU ane uttara kurU Aje manuSya napusaka che, te saMkhyAtagaNA vadhAre che, paraMtu... A banne svasthAnamAM tulya che. nAva puviveka avaviveda mmamUmiA manussuM navuMnavA saMlenanuLA ahiyAM yAvapathI devakurU ane uttaranA manuSya napuMsakAnA apekSAthI hariva ane ramyakavarSanA je manuSya napusake che, te saMkhyAta gaNA vadhAre che. paraMtu A banne parasparamAM sarakhA che. tenA karatAM bharatakSetra ane eravata kSetranA je manuSya napuMsake che, te saMkhyAtagaNA vadhAre che. ane svasthanamAM tulya che. tathA tenA karatAM pUrva videha ane pazcima videhanA karma bhUmija je manuSya napusake che, te saMkhyAtagaNA che. paraMtu te paNa svasthAnamAM tulya che. karmabhUmi ja pUvideha ane pazcima videha nA manuSya napuMsakeA karatAM vyaLapamApuDhavI ne caLavulA asaMlenanuLA'' ratna prabhA pRthvInA je nairiyaka napusake che. teo asaMkhyAtagaNA vadhAre che. tenA karatAM "lacapaciyitiriyalanoLiyaLavuMlA asaMghe muLa" khecara pacendriya tiryaMgyAnika napuMsake! asa MkhyAtagaNA vadhAre che. A khecara napusako karatAM thayara paciddhitivilano NiyaNapuMsagA saMkhejaguNA " sthalacara 5'cendriya tiyagyeAnika napu Msake sakhyAtagaNA vadhAre che. A sthalacara napu Msake! karatAM nava vaMcicitilinoLiyAjulA saMghe muLA" jalacara 5'cendriya tiyagaiAnika napu Msako saMkhyAtagaNA vadhAre che. A jalacara napu Msaka karatAM caristhitilinoLiyaLapulanA vilAdiyA" cAra IMdriyavALA tiya caiAnika napuMsake vizeSAdhika che--cAra IMdriyavALA napu MsakA karatAM "te vRitivijJoLiyaLayuMsa viSesAdiyA" traNa iMdriyavALA tigyeAnika napu Msako vizeSAdhika che. traNa IMdriyavALA tiya gyAnika napu MsakA karatAM "vayitirikSa noLiyaLapusA vizesAdiyA e indriyavALA tiryaMgyeAnika napu Msake vizeSAdhika che. e IMdriyavALA tiyainika napusake! karatAM "sevA pUrNasthitivijJoLiya pulanA praNettuLa taijasakAyika eka iMdriyavALA tiya caiAnika napu Msake| asa khyAtagaNA vadhAre che. tejaskAyika napusakA karatAM 'puDhavI AdyapiyitivilanoLiyaLaputtanA viSesAyi" pRthvIkAyika ekaindriyavALA tiryaMgyAnike vizeSAdhika che. pRthvIkAyika napusake karatAM "ArAtirivanoLiyApulA vile-diyA" aprakAyika eka iMdriyavALA tiyagyeAnika napusake vizeSAdhika che. ayika napu sa karatAM bAvA carNa yitithinoLiyAputtanA vilesA diyA" vAyukAyika eka iMdriyavALA tiya caiAnika napusake vizeSAdhika che vAyukAyika napu MsakeA karatAM "vaLalAya sthitivijJoLiyaLapulanA aLatazuLa '' vanaspatikAyika eka IMdriyavALA napu Msake anaMtaguNA vadhAre che. A pramANe A pAMcama naiyika, tiya iMca ane manuSya saMbaMdhI alpa bahupaNu kahyuM che. A rIte A napuMsakAnuM alpa bahupaNAnuM prakaraNa samApta thayuM. prasU017nA jIvAbhigamasUtra 178 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ napuMsakoM ke veda karma banyasthiti kA nirUpaNa have sUtrakAra napuMsaka vedakarmanI baMdhasthiti ane napuMsaka vedane prakAra pragaTa kare che."japutave re maravA devA { guttA" ItyAdi TIkArtha--ahiyAM gautamasvAmIe prabhune evuM pUchayuM che ke "napuNavadratta mane ! janma" he bhagavad napuMsaka veda karmanI jevacaM AruM caMdiruM [patti" baMdhasthiti keTalAkALanI kahevAmAM AvI che? A praznanA uttaramAM prabhugautama svAmIne kahe che ke-"joyA! Tumi sIjaDovama ni tattamAna paDhivamatta gaNeToLa kaLA"he gautama! napuMsaka vedakarmAnI baMdhasthiti jaghanyathI sAgaropamanA sAtabhAgamAMthI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgathI be sAtiyAbhAga pramANunI che. tathA "se vAha rAjAnevamoTo lI" utkRSTathI 20 vIsa sAgaropama keDA keDInI che. rorinA vAsattArUM vadhA" AmAM be hajAra varSane abAdhA kALa che "avAghaNiyA maMdira" abAdhA kALathI hIna karma sthiti "nmanise" karmaniSeka-karmadalinI racanA che. "punA mate " VT Tv" he bhagavana napuMsakada kevA prakAranA kahela che? A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke-"noramA ! mAravAmAM upaU" napuMsaka veda mahAnagaranA dAha pramANene kahela che. kemake-sadhaLI evI avasthAmAM madana dAha arthAt kAmavikAra mahAnagarane bALavA jeja hoya che. A vedanA udayamAM strI ane purUSa bannenI abhilASA thAya che. tethI tene mahAnagarane bALavAnadAha jevo je dAha tenA jevA dAhavALa kahela che. "samaja 3o" he zramaNa AyuSyanuM "ze te jajar" A rIte bheda ane prabhedone laIne napuMsakonuM nirUpaNa karavAmAM Avela che. A rIte A napuMsaka prakaraNa samApta sU0 18 sAmAnya prakAra se pAMca alpabadutva kA nirUpaNa have sUtrakAra nava a95 bahupaNAnA saMbaMdhamAM kathana pragaTa kare che. temAM sAmAnya paNAthI strI, puruSa ane napuMsakanA saMbaMdhamAM paheluM alpa bahupaNuM che. 1 sAmAnya paNathI tiryaMgyAnika strI, purUSa ane napuMsakanA saMbaMdhamAM bIjuM a95 bahu paNuM che 2 eja pramANe sAmAnya paNAthI manuSya strI, purUSa, ane napuMsakanA saMbaMdhamAM trIjuM alapa bahapaNuM che. 3, sAmAnyapaNuthI deva strI, purUSa ane nAraka napuMsakanA saMbaMdhamAM cothuM a5 bahu paNuM che. sAmAnya prakArathI saghaLAthI maLeluM pAMcamuM alapa bahupaNuM che. 5 pachI vizeSanI apekSAnI tiryAnika strI, purUSa ane napuMsakonuM chaThuM a5 bahupaNuM che.6 vizeSa prakArathI manuSya strI, purUSa napusakenuM sAtamuM alpa bahupaNuM che. vizeSathI deva strI, purUSa, nAraka napuMsakonuM AThamuM alpa bahupaNuM che.8 - tiryaMca manuSya strI purUSa ane deva strI purUSa napuMsaka A saghaLI vijAtIya vyaktionuM mizrita navamuM a5 bahupaNuM che. A pramANe A sAmAnya prakArathI pAMca ane vizeSa prakAra thI cAra e rIte A nava alpa bahupaNuM che. AmAMthI sUtrakAra pahelAMnA pAMca sAmAnya alpa bahupaNAnuM kathana kare che.--"tti le are ! phuthI puratA jajlA " ItyAdi. jIvAbhigamasUtra 179 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "" TIkA"--gautama svAmIe prabhune evuM pUchyuM che ke--he bhagavan sAmAnyapaNAthI dUrathIga '" srIyAmAM "puriyALa" sAmAnya purUSa jAtiyAmAM "navuMsaraLa tha" ane sAmAnya thI napuMsakeAmAM jyare jyatio" kANu kAnAthI '"avvA vA' alpa che? kANa konAthI vastuthA vA" vadhAre che? kANu keAnI "tukkA vA" tulya che? ane kANu keAnAthI "vivettAdiyA " vizeSAdhika che ? "" gautama svAmInA A praznanA uttaramAM prabhu kahe che-"noyamA" he gautama savvasthovA lA" sauthI ochA purUSo che, arthAt striyA ane napusake karatAM purUSo ghaNA echA che. dathIyo saMlejIna" puruSo karatAM striyA saMkhyAtagaNI vadhAre che, 'julanA akhatanuLa' sTriyA karatAM napu Msake anaMtagaNA vadhAre che. vanaspatinI apekSAthI temanuM ana tagaNApaNu kahyuM che. A rIte A pahelu alpa bahupaNu kahyuM che. 1 * * bIjuM alpa bahupaNuM A pramANe che--AmAM gautama svAmIe prabhu ne evu' pUchyuM che 3 - "pasi NaM bhaMte ! tirikkha joNitthINaM tirikkha joNiyapurisANaM tirikkhajoNiya nnsALa ca" he bhagavan A tiya caiAnika striyAmAM tiryaMcaiAnika purUSomAM, ane tinika napusakeAmAM jyare jyadito chappA vA vadhuyA vA tukkA yAnilezAdiyA vA" kANu konAthI alpa che ? kANu kenAthI vadhAre che ? koNa konI khAkhara che ? ane koNa konAthI vizeSAdhika che. gautama svAmInA A praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke "noyamAM ! savvasthovA tiriyaloniyana" he gautama ! sauthI ochA ti"gyAnika purUSa che. tivijJoLithIo annakSetnanuLa" tiryaMgyAnika striyA tijgyAnika purUSo karatAM asaMkhyAta gaNI vadhAre che. '"tivilanoLiyaLapurA baLatanuLA" ticainika striyA karatAM tiryaM yaiAnika napuMsakA vanaspati jIvAnI anaMtAnaMtatAnI apekSAe anatagaNA vadhAre che. A rIte A bIjI alpa bahupaNuM' A kahyuM che.ra trIjuM alpa bahupaNuM A pramANe che. "vRtti ga mate ! manussisthAne manullapuriyALa manulla pulanALa ca jyare jyahito appAvA, vadhucA vA tukkA vA vilenAdiyA vA" gautama svAmIe evA prazna karyAM che. ke he bhagavan A manuSya striyomAM manuSya purUSomAM ane manuSya napu MsakAmAM kANu kAnAthI alpa-echA che? koNa konAthI vadhAre che? kANu keAnI kharekhara che ? ane keANa konAthI vizeSAdhika che ? praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke -"noyamA ! savvasthovA manuslavruttiA" he gautama ! sauthI ochA manuSya-purUSa che. 'mastithIe thenna nu" manuSya triyA manuSya puruSo karatAM saMkhyAtagaNI vadhAre che. "manutta napuMsa alavenanuLA" manuSya triyA karatAM manuSya napusake| asaMkhyAtagaNA vadhAre che. A kathana samUIima manuSyanI apekSAthI kahela che. A rIte A trIjuM alpa bahupaNuM kahela che.3 " cAthuM alpa bahupaNuM A pramANe che.--si ga mate ! levisthILadevagliAna khecavuMlanALa ca jyare jyordito karavA vA vadhucA vA, tukkA vA, viselAdiyA thA" gautama jIvAbhigamasUtra 180 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmIe A saMbaMdhamAM evA prazna karyAM che ke--he bhagavan A devIyomAM, devapurUSomAM ane nairiyaka napuMsakAmAM kANu konAthI alpa che ? koNa konAthI vadhAre che ? kANu kAnI kharAkhara che ? ane koNa konAthI vizeSAdhika che ? A praznanA uttaramAM prabhue gautama svAmIne evuM kahyuM ke "noyamA" he gautama ! "vasthAva" sauthI ochA ne caLavuMsama" nairiyaka napu sakA che. kemake -teonuM pramANa AMgaLa mAtramAM jeTalI pradeza rAziyo che, tene tenAja pahelA vargamULathI guNatAM jeTalI pradeza rAzI Ave che, eTalI ghanIkRta leAkanI eka pradezavALI zreNiyomAM jeTalA AkAza pradezA hAya che. eTalA che. "vavapuAi a @RJLa" nAraka napuMsako karatA devapuruSo asaMkhyAta gaNA vadhAre hAya che. kemake--tenuM pramANa asaMkhyAta yojana koTAkoTi pramANu seAImAM jeTalA AkAza pradeze hAya che, jeTalI ghanIkRta leAkanI eka pradezavALI zreNiyomAM jeTalA AkAza pradeza che, eTaluM kahela che, "ki thIo saMcennanuLo'' devastriyo-devIyo deva purUSo karatAM sakhyAta gaNI vadhAre che. kemake --deviyonuM pramANa devAthI khatrIsa gaNu` vadhAre kahela che. A rIte A ceAthuM alpa bahu pazu kahela che. sAmAnyanI apekSAthI badhAthI maLeluM pAMcamu alpa bahupaNuM A pramANe che. --"siaM ! tirikakhajoNitthINa tirikkhajoNiyapurisANa, tirikkhajoNiya napuranA' gautama svAmIe A sUtra dvArA evuM pUchyuM che ke--A tirthaM glonika striyAmAM tiryaMcyeAnika purUSAmAM ane tigyeAnika napuMsako mAM "manuslidhI'" manuSya triyomAM 'manuskhalALa'manuSya purUSomAM "manulaLavuMlA" manuSya napusakomAM levIsthIna'" deveAnI striyeAmAM vavapuriyALa' deva purUSomAM ane "meca navuM lALa ca" nArayika napusakAmAM jyare cahito AvA vA, catuthAvA, tulhA nA viselAdiyA vA" koNa konAthI alpa-ochA che ? koNa konAthI vadhAre che ? koNa konI tulya che ? koNa kAnAthI vizeSAdhika che. A pramANe A pAMcamAM alpa bahupaNAnA sabadhamAM gautama svAmIe prazna pUchyA che. tenA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che. ke "noyamAM ! savvaghoSA manulaghuliA" hai gautama ! sauthI echA manuSya purUSa che. maristhIo asaMvekhtazuLa'' manuSya puruSo karatAM manuSyatriya asaMkhyAtagaNI vadhAre che. ',manulluM napuMsAra asalemuLa' manuSya napu Msako manuSya striyo karatA asaMkhyAta gaNA vadhAre che. A kathana samRrcchima manuSyonI apekSAthI kahela che. kemake--sa'mUrcchi ma manuSya niyamathI napuMsakeAja hoya che. UttvapulatA trasaMghenu' sa'mUrchima manuSya napu Msako karatAM nairiyaka napu Msake, asaMkhyAtagaNA vadhAre che. kemake temanuM pramANu asaMkhyAta zreNInA AkAza pradezeAnI rAzinI kharAbara kahela che. vijJoLiyapurijJA asaMvaijJa zuLA" nairayika napuMsako karatAM tiryaMgyonika purUSA asaMkhyAtagaNA vadhAre che. kemake --teonu pramANa prataranA asa`khyAtamA bhAgamAM rahevAvALI je asaMkhyAta zreNiyo che, e zreNiyomA je AkAza pradezarAzi che. tenI mareAkhara kahela che. "tiSiya goLinthiyAo thennaLuLo" tiya caiAnika purUSo karatAM tiya gyonika striyo saMkhyAtagaNI vadhAre che, kemake--temanu' pramANa puruSo karatAM traNagaNu kahevAmAM Avela che. "levapurilA alalennanuLA tiryaMgyAnika striyo jIvAbhigamasUtra 181 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatAM devapurUSa asaMkhyAtagaNuM vadhAre che. kemake- temanuM pramANa prabhUtatara prataranA asaMkhyAta mA bhAganuM che, te asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelI je asaMkhyAta zreNiyo che. te zreNiyomAM rahela AkAza pradeza rAzinI barAbara kahela che. "vithikA anargodevanI striyo devapurUSo karatAM asaMkhyAta gaNI vadhAre che. kemake-tenuM pramANa deva purU karatAM 32 batrIsa gaNuM vadhAre kahela che. "nirivahanothagar" deva strio karatAM tiryaMgyanika napuMsaka anaMta gaNuM vadhAre che. A adhikapaNAnuM kathana narakanigoda ja anaMtAnaMta hovAthI kahela che. A rIte pAMcamuM alpa bahupaNuM kahevAmAM Avela che sU0 19 vizeSa prakAra se tiryagAdi viSayaka chaThe alpabadutva kA nirUpaNa have vizeSa prakArathI tirthaM ca vigerenA saMbaMdhamAM chaThThA alpa bahupaNAnuM kathana karavAmAM Ave che.-AmAM gautama svAmIe prabhune evuM pUchyuM che ke - " pf f ! tithi nAgirathIba" he bhagavanuM A tiryanika striyomAM "ghara" jalacara strimAM "tha4tharALa sthalacara triomAM "vayarI" khecara strimAM "tiriyA koLiya puravALa" tiryo nika purUSomAM "gaDhA " jalacara purUSomAM "zayALa"sthalacara purUSomAM "" khecara purUSomAM "tirikvoLiyagarif'' tiryanika napuMsakomAM "Iriga rivivAfjA bagarLa" eka IdriyavALA tiryaMcenika napuMsakamAM tathA- "gAva vagaranAra ttivikafja basayAvatu apakAyika, tejaskAyika, vAyukAyika eka Idriya vALA tirya genika napuMsakomAM -vanapatikAyika eka Idriya vALA tiryaMgyanika napuMsake mAM-reritra tirikaatLA japutA" be IdriyavALA tiryaMgyanika napuMsakamAM arerAtivinija unALa" traNa I driya vALA tiryaglonika napuMsakamAM "cariMdrisinnivolivaghauMvALa" cAra IndriyovALA tiryaMgyanika napuMsakamAM "vacidvitiyaaoLiyApuraTr" pAMca IndriyovALA tiyonika napuMsakamAM "kahyutharA" garbhaja jalacaramAM caDha cA garbha ja sthalacaromAM ane "dayALa" garbhaja khecamAM "Ire reTiMto gAva vivAdiSA ar" kaNake nAthI alabhya che? keNa konAthI vadhAre che ? ke kenI barobara che? ane koNa konAthI vizeSAdhika che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che ke mA ! sAtholA vaghAsiriSaNano nicarilA' he bhagautama! sauthI ochA khecara tiryaMgyanika puruSa che. "varatikvinojiriyAmo saMhe jAgo" khecara tiryaMgyonika purU karatAM khecara tiryaMgyonika striyo saMkhyAta gaNI vadhAre che. kemake- purUSa karatAM striyonuM pramANa traNa gaNuM vadhAre che. "gha4thara ciyitiriyAkoLiupurivA taiNe naguNA" khecara jIvAbhigamasUtra 182 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ striyo karatAM sthalacara paMcendriya tiryAyonika puruSo saMkhyAlagaNA vadhAre che. "sTara 4 riririvaSako " sthalacara purUSo karatAM sthalacara pAMca Idriyo vALI triyA saMkhyAta gaNI vadhAre che kemake -purUSo karatAM stri traNa gaNI hoya che. sTa tiriNagovisA yaMkATr" sthalara stri karatAM jalacara tiryAnika puruSe saMkhyAta gaNA vadhAre che. "jAtiviiiracavAbo Turo jalacara purUSo karatAM jalacara tiryanika stri saMkhyAta gaNI che. kemake-purUSo karatAM strinuM pramANa traNagaNuM kahevAmAM Avela che, " paMcaNiyatirivoLiyay a " jalacara striyo karatAM khecara pAMca Idriya vALA tiryanika napuMsake asaMkhyAtagaNuM vadhAre che. " pariririkAnaurjarn rajA" khecara pAMca Idriya vALA tiryagenika napuMsako karatAM sthalacara pAMca Indriya vALA tiryonika napuMsako saMkhyAta gaNA vadhAre hoya che. "strI vaMcitasvinocinapurA raMmguNA" sthalacara navuMsako karatAM jalacara paMcaMdriya tiryanika napuMsaka saMkhyAta gaNA vadhAre hoya che "vinirivartanofgT vijJAhi" jalacara napusake karatAM cAra IdriyavALA tiyaMgenika napuMsako vizeSAdhika che, " tetharjar vinAdiyA' cAra IdriyavALA tiryanika napuMsake karatAM traNa Idriya vALA napuMsaka vizeSAdhika che. "veriyApura viretAdiyA" traNa IdriyavALA napuMsakA karatAM beIdriya vALA napusake vizeSAdhika che. te vinizvino ghauMnA maheMNe jJaTr" be Idriya vALA napuMsaka karatAM tejaskAyika eka Idriya vALA tiryagenika napuMsaka asaMkhyAta gaNuM vadhAre che. "puDhavIkAyagrdrajivanorLathaLakhuMvA nAdi pRthvIkAyika eka IdriyavALA tiryaMgenika napuMsaka tejaskAyika napuMsako karatAM vizeSAdhika che. "vaphA ijiriya tivinoLiyaujnA vivAdiyA" pRthvIkAyika napuMsake karatAM aprakAyika eka Idriya vALA tiryanika napuMsako vizeSA vika che. " va phAriririkavanofunger vizeSArikA" vAyukAyika eka Idriya vALA tiryAnika napusake apakAyanA napuMsaka karatAM vizeSAdhika che. "vA sattArUDha niMdritigioLiyApurA matakuLar" vAyukAyanA napuMsaka karatAM vanaspati kAyanA eka Idriya vALA tirthaMnika napuMsaka anantagaNA che. sU0 21 jIvAbhigamasUtra 183 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa ko lekara sAtaneM iva ATharve alpabadutva kA nirUpaNa have sUtrakAra vizeSanI apekSAthI sAtamA a9pa bahupaNu nuM kathana kare che, --"vA iLa tti ! magTsathI janmabhUmithALa lagnasUmiyA ItyAdi TIkAI- A viSayamAM "gvA iLe mo majuttithI ItyAdi prakArathI gautamasvAmI e sAtamA alpa bahupaNAne uddezIne prazna pUchayo che. temAM evuM pUchyuM che ke -"patti are ! madhunnisthaLa rAmamUriyALa gAmamUmikA aMtIvA" he bhagavan A manuSya striomAM-karmabhUminI manuSya strimAM akarmabhUminI manuSya strimAM ane aMtaradvIpanI manuSya trimAM "majurata pufari mamUriyA sAmiyA tarIvAja manuSya puruSa ke je karmabhUminA manuSya hoya che teomAM, akarmabhUminA manuSya purUSomAM, ane aMtaradvIpanA manuSya puruSomAM tathA "maga rjarn mamUmithALa gAmamAthA tararIvAja " manuSya napuMsakAmAM ane aMtaradvIpanA manuSya napuMsakomAM "vAre vAreto nA vA, vaghu vA tueTA vA virenAdiyA arkoNa konAthI alabhya che ke konAthI vadhAre che. koNa konI barAbara che ane kaNa konAthI vizeSAdhika che. praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che jovA ! aMtIya majuristhIre majurUpurisa ja he gautama! aMtaradvIpanI manuSya stri ane aMtaradvIpanA manuSya purUSo "guLa dunica" A banne "tuha vi vavA" paraspara samAna che. ane sauthI ochA che. kemake -aMtaradvIpanA satrI puruSa yugalika dharma vALA hoya che. "vattA samamiAmathiyAMgo magagrilA ca ggn sonna vi tucchA taNe baTr" devakurU ane uttarakurU rUpa akarmabhUminI manuSya siye ane manuSya purUSa A banne parasparamAM sarakhA che. paraMtu aMtaradvIpanI manuSyastriyo ane puruSe karatAM saMkhyAtagaNI vadhAre che. "rivAramavAra janmabhUmi mannitithalA magzna purisAya" harivarSa ane ramyakavarSa rU5 akarmabhUminI manuSya stri ane manuSya purUSa ggi roja tuThThA saMm/vr" A bane svasthAnamAM tulya che, paraMtu devakurU ane uttarakurUnI manuSya triya ane manuSya purUSethI saMkhyA tagaNuM vadhAre che. deva desAvA zrAmamUri magfkSa0iAmo maLuputsiA haimavata ane haraNyavata rUpa akarmabhUminI manuSya stri ane manuSya purUSa "o vi tuTTA" banne parasparamAM sarakhA che. ane harivarSa ane ramyaka varSanA tripurUSa karatAM "raNe jhaTsaMkhyAlagaNA vadhAre che. "maracavAmamUfmanamagyjillA ro vi tuTTA raMNenA " bharatakSetra ane aravatakSetra rUpa karmabhUminA manuSya purUSe haimavata ane hairaNyavata rUpa akarmabhUminI manuSya stri ane manuSya purUSa karatAM saMkhyAlagaNa vadhAre che. paraMtu A bane paNa parasparamAM sarakhA che. "maravA4mabhUmiLa majuriristhA ro vi tuccha araNeja guuT"bharata ane aravata kSetranA manuSya purUSa karatAM tyAMnI manuSya striyo parasparamAM samAna che. ane saMkhyAtagaNI vadhAre che. kemake - ahiyAM purUSakaratAM striyA satyAvIsa gaNI vadhAre che. "judAvida avavidda samabhUmiga mag agar vi tulachA saMjapr" pUrva videha ane aparavideha rUpa karmabhUminA manuSya purUSa jIvAbhigamasUtra 184 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parasparamAM samAna che, ane bharatakSetra ane aravatakSetranA manuSya striyA karatAM saMkhyAtagaNA vadhAre che. tathA--ghuvirea avanine janmabhUmi masTisthiyo no vi tullA sNkhejjtuLo'' pUrvavideha ane pazcima videhanA manuSya purUSo karatAM tyAMnI manuSya striyA parasparamAM sarakhI che, ane saMkhyAtagaNI vadhAre che. kemake--ahiyAM striye satyAvI sagaNI vadhAre che. "aMta TIvanamasaLavuMsanA asaMmuLA' pU-videha ane pazcimavidehu nI manuSya triyA karatAM aMtaradvIpanA manuSya napuMsake| asaMkhyAtagaNA vadhAre che, kemake-- teo zreNiyAnA asaMkhyAtabhAgavatI AkAza pradeza rAzi pramANa vALA hAya che. vajana saruha gAmamUmitra manulaLavuMsa" ro vi tulhA saMlenanuLA" devakurU ane uttarakurU rUpa akarma bhUminA manuSya napusake parasparamAM sarakhA hotAthakA aMtardvIpanA manuSya napuMsako karatAM saMkhyAtagaNA vadhAre che. tadeva nAva puviveda avaviveda janmabhUmi gamanuslaLavuMlA hovi tulhA saMNenuLA" Aja pramANe yAtA devakur ane uttarakurUnA manuSya napuMsako karatAM hariva` ane ramyakavanA manuSya napusakeA banne samAnatAvALA hAtAthA saMkhyAtagaNA vadhAre che. Aja pramANe harivaSaeN ane ramyakavanA manuSya napusakA karatAM haimavata ane hairaNyavata kSetranA manuSya napusake banne samAna haiAtAthakA saMkhyAtagaNA vadhAre che. haimavata ane hairaNyavata kSetranA manuSya napu MsakA karatAM bharatakSetra ane aravatakSetranA manuSya napusako parasparamAM sarakhA hotA thakA saMkhyAtagaNA vadhAre che. tenA karatAM pUrvavideha ane pazcimavideha rUpa kabhUminA manuSya napuMsako parasparamAM sarakhA hAtA thakA saMkhyAtagaNA vadhAre che A rIte A sAtamu apa bahuM paNuM che. chA have vizeSane laIne devAnI triyA, purUSo, ane nAraka napuMsakAnA saMbaMdhamAM A AThamAM alpa bahupaNAnuM kathana karavAmAM Ave che.AmAM gautamasvAmIe prabhune evu pUchyuM che kepthatti " mane ! vizthIne mavaLavAsiLI, vALamatarI, kosaLILa vaimAniLIna" he bhagavan A devastriyAmAM, bhavanavAsi devastriyAmAM vAnacantara devastriyAmAM, jyAtiSTha devatriyAmAM, vaimAnika devastriyAmAM "chyuM devattutijJALa" ane devapurUSAmAM "mavaLavAsiLaM" bhavanapAsidevAmAM 'jJAya cemALiyALa'... yAvat vaimAnikomAM "sozmA" saudhama ke mAM "va ethenksavALa" yAvat traiveyakAmAM izAnakalpathI laine greveyaka paryantanA devAmAM jemake-IzAna, sanakumAra, mAhendra, brAleAka, lAntara mahAzukra, sahasrAra, Anata, prANata, AraNu, acyuta, ane traiveyaka devAmAM tathA- anuttovavAvALa''. anuttaropatikAmAM 'ecaLavuMlALa' naiyika napuMsakAmAM 'tttaLalpamALuTathI becanapulaLa" ratnaprabhA pRthvInAM nairacikanapuMsakAmA banAva aTesattamaLeDthaLapulaLa" yAvat padathI zarkarAprabhA pRthvInA naiyika napu MsakeAmAM, vAlukAprabhA pRthvInA naiyika napu MsakAmAM, paMkaprabhA pRthvInA nairayika napuMsakomAM, dhUmaprabhA pRthvInA naiyikanapusakAmAM, tama:prabhA pRthvInA nairayika napusakeAmAM tathA adhaH saptamI pRthvI nA nairiyaka napusakAmAM vo diso apAvA, cakucA vA, sulhA vA, viselAdiyA vA' kANa kAnAthI alpa che? koNa konAthI vadhAre che ? kaNakAnI kharAbara che? ane kaNakAnAthI jIvAbhigamasUtra 185 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAdhika che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke--"noramA ! radaghovA 84gaovavAdevaritA" he gautama ! sauthI ochA anuttapipAtikadeva purUSe che. "sakaramadAvapurAnA saMkajakuorr'' anuttarapapAtika devapurU karatAM uparanA raiveyaka devapurUSa saMkhyAtagaNI vadhAre che. "R reva nava mApa vadhe tevapufNA hajhaTorr" eja pramANe madhyama greveyakathI laIne pazcAnupUvIthI Anataka95 sudhInA devapurUSa pachI pachInAM saMkhyAtagaNA vadhAre hoya che. jemake-uparitana greveyakadevapurUSo karatAM madhyama raiveyaka devapurUSa saMkhyAlagaNA vadhAre hoya che. madhyama zaiveyaka devapurUSo karatAM adhistana raiveyaka devapurUSe saMkhyAtagaNuM vadhAre che. adhastana zaiveyaka devapurUSa karatAM amyunakalpanA devapurUSa saMkhyAtagaNuM vadhAre che. azrutaka9panA devapurUSa karatAM AraNaka9panA devapurUSa saMkhyAtagaNuM vadhAre che. AraNaka95nA devapurUSa karatAM prANutakalapanA devapurUSe saMkhyAlagaNA vadhAre che. prANatakalpanA devapurUSa karatAM AnatakalpanA devapurUSo saMkhyAtagaNuM vadhAre che. have asaMkhyAta guNavALA devanuM kathana karavAmAM Ave che--are sattama uDhavI ucApurA mANekanapuur" Anataka95nA devapurU karatAM adha:saptamI tamatamA nAmanI pRthvImAM narayika napuMsake asaMkhyAtagaNu badhAre che "jhaTTiA pudI phanaputrA mAMchejhaTr" sAtamI pRthvInA nairayika napuMsake karatAM chaThThI pRthvInA narayika napuMsako asaM. khyAtagaNuM vadhAre che. "dakSare devapuranA hakanar" chaThThI pRthvInA nairayika napuMsake karatAM sahastrArakalpanA devapurUSe asaMkhyAtagaNuM vadhAre che "manu jAje tevA alakanagupa" sahastrAraka9panA devapurUSakaratAM mahAzuka ka95nA devapurUSe asaMkhyAtagaNa vadhAre che "paMcamAgha purI thagT " mahAzuka kalpanA devapurUSakaratAM pAMcamI dhUmaprabhA pRthvInA narayika napuMsako asaMkhyAtagaNuM vadhAre che. "daMta je sevA alaMNe naguNA" pAMcamI pRthvInA narayika napuMsako karatAM lAntaka kalpanA devapurUSe asaMkhyAta gaNA vadhAre che. "vAthI putravIra yAkula sahana kuLa" lAntaka kalpanA deva purUSe karatAM cethI paMkaprabhA pRthvInA nairayika napuMsaka asaMkhyAtagaNuM vadhAre che. "jaimahopa ja revapurA ahaMnnakuLa" cethI pRthvInA narayika napuMsako karatAM brahmaleka kalapanA devapurUSe asaMkhyAta gaNA vadhAre che. "tacApa judI rUpAusanA ahaNe guja" brahmaleka kalapanA devapura karatAM trIjI vAlukA prabhA pRthvInA nairayika napusake asaMkhyAtagaNuM vadhAre che. "mAdhei che punitA asaragaju" trIjI pRthvInA nAraka napuMsake karatAM mahendrakalapanA devapurUSa asaMkhyAtagaNA vadhAre che. "samAje tevapurA alagnanu" mAhendrakalpanA devapurUSo karatAM sanaskumAra ka95nA devapurUSe asaMkhyotagaNu vadhAre che. "roccApa guDhavA joratha orgvA TT" sanaskumAra kalpanA devapurUSa karatAM bIjI zarkarA prabhA pRthvInA narayika napuMsaka asaMkhyAta gaNA vadhAre che. "lAne je revahuti arvakanagu" bIjI jIvAbhigamasUtra - 186 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvInA naiyika napuMsakA karatAM izAna kalpanA devapurUSa asa MkhyAtagaNA vadhAre che. A kathana panta asaMkhyAtagaNAnuM kathana karyuM che. "sALe vaLe tevinthiyAtro saMghe zuLo" izAnaka95nA devapurUSo karatAM izAnakalpanI devastriyA-devIyeA saMkhyAtagaNI vadhAre che. kemake--devAkaratA devIyAnuM pramANu khatrIsa gaNuM vadhAre kahela che. "lokmeLe phevarilA saMghegnanuLA'" izAna kalpanI devIyA karatAM saudhama kalpanA devapurUSa sakhyAtagaNA vadhAre che. some pe trithiyAo thengamuLAo' saudhama kalpanA devapurUSo karatAM saudha kalpanI devastriAdevIye saMkhyAtagaNI vadhAre che. ' mavaLattiyevapulA attalendrazuLa"saudharmAM kalpanI deviyAM karatAM bhavanavAsI devapurUSa asaMkhyAtagaNA vadhAre che. "mavaLatti vaivinthiyAtro vaghunna tuLo" bhavanavAsI devAkaratAM bhavanavAsI devAnI striya--devIo saMkhyAtagaNI vadhAre che. F mIle caLavvamApuDhavIla zerathA asaMghe muLA" bhavanavAsi deviyA karatAM A ratnaprabhA pRthvInA je nairayika napu Msake che, te e asakhyAtagaNA vadhAre che. vALamaMta phevarilA asaMghenunA,, pahelI nAraka pRthvInA naiyika napu sako karatAM vAnabhyantara deva purUSa| asaMkhyAta gaNA vadhAre che. vALamata phevisthiyAtro saMle guLo" vAnanyatara devapurUSo karatAM vAnantara devastriyA sa MkhyAtagaNI vadhAre che. "no sivayuriyA saplenuLA" vAnavyatara deviyA karatAM jayaMtika devapurUSA saMkhyAtagaNA vadhAre che. nottiyasthivALo saMglenaJLAo" yetika deva purUSA karatAM jyAtiSTha devAnI triyA- devIyA sakhyAtagaNI vadhAre che. kemake devA karatAM daivIyAnuM pramANa khatrIsagaNu vadhAre kahayuM che. eTale ke jAti devapurUSA karatAM jAti deviyA batrIsagaNI vadhAre che. sU. 22aa vizeSata: tiryak manuSya srI purUSa napuMsaka tathA devasrI purUSa evaM nAraka napuMsaka viSayaka saMmizra navave alpabahutva kA nirUpaNa have sUtrakAra vizeSane laIne tiya`ca strI, purUSa ane napu Msaka manuSya strI, purUSa napuM saka, deva, strI purUSa ane nAraka napuMsaka A badhAnuM sauMmilita navamuM alpa bahupaNuM kahe che.---yAsi mane! vilanobisthILajJayarIne thayarIna' ityAdi. TIkA -- huM bhagavan A tiyagyeAnika striyamAM jalacara tiya jgyAnika striyAmAM, thajayILa" sthalacaratiya jgyAnika striyAmAM, tathA "varI" khecaratiya jgyAnikastriyA jIvAbhigamasUtra 187 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAM tathA "siddhinoLiyagarLa" tiryagenika purUSomAM jJALa jalacara purUSAmAM "zatrugharALa" sthalacara purUSamA "saMdarA' khecara purUSamAM. "tirivAjoLa pajar" tiyonika napuMsakomAM "riririvahanovijajar" eka IndriyavALA tiryonika napuMsakamAM "zukravIvAthavittisvinoLiyajarLa" pRthvIkAyika eka IdriyavALA tiryanika napuMsakamAM tathA " AghAtajavanonigaLaTI apakAyika eka IdriyavALA tiryanika napuMsakomAM " "jAva yuvA viviagoLiyaLagvALa" yAvat tejarakAyika eka IdriyavALA tirthaMnika napuMsakamAM, vAyu kAyika eka IdriyavALA tiryaMgyAnika napuMsakamAM, vanaspatikAya vALA eka IdriyavALA tiryagenika napuMsakamAM tathA "veritikivanociputa" be iMdriyavALA tiryAnika napuMsakomAM tathA "teDhittivika jiyaorgan" traNa iMdriyavALA tiryanika napuM napuMsakomAM tathA- "jasiMvittivivofurjar" cAraIdriyavALA tiryAnika napuMsakamAM tathA --"viviyativivANiyAputA" pAMca IndriyavALA tiyaMgenika napuMsakamAM, "gaDhALa thayALa" jalacamAM, sthalacamAM, becaramAM "marivArathI manuSyastriyomAM arthAta "hmamUriyALa" karmabhUmimAM utpanna thayelI manuSya striomAM "a. mabhUmizALa" akarmabhUmimAM utpanna thayelI manuSya strimAM "caMtavIvizALa" aMtaradvIpamAM utpanna thayelI manuSyastrimAM "magNapusaLa" manuSya purUSomAM arthAt "mabhUmivALa" karmabhUmimAM utpanna thaye manuSya purUSomAM "avamabhUmivALa" akarmabhUmimAM utpanna thayelA manuSya purUmAM "caMtIvA'' aMtaradvIpamAM utpanna thayelA manuSya purUSomAM tathA "visthA" devastrimAM arthAt "avaLavANiI" bhavanavAsi devamAM-eTale ke bhavanavAsi devastriyamAM vALamaMtara vyantara devasitramAM "kojiLI" tiSka deva strimAM "vemAna" vaimAnika devastriyomAM "reagritALa" deva purUmAM arthAt bhavaUAvi bhavanavAsi devamAM-bhavanavAsi deva purUmAM "mAthALa" vaimAnika devapurUSomAM "so " saudharmapanA devapUrUmAM "gAva jA" yAvat IzAna, sanakumAra, mAhendra, brahma, lAntaka, mahAzudra, sahasAra, Anata, prANati, AraNa ata A kalpanA devapurUSomAM tathAgaiveyaka devapurUmAM tathA "achuttaravayA' anu. ttaropapAtika devapurUSomAM tathA " " narayika napuMsakamAM arthAt "cA cvmagDhoLAva vALa" ratnaprabhA pRthvInAM nairayika napuM ke mAM, yAvat zarkarA prabhA pRthavInA nirAyika napuMsakomAM vAlukA prabhA pRthvInA nairayika napuMsakamAM, paMkaprabhA pRthvInA narayika napuMsakamAM, dhUmaprabhA pRthvInA nairayika napuMsakomAM, tama:prabhA pRthvInA narayika napuMsakamAM ane adha saMtamI pRthvInA nairayika napuMsakamAM vAre vArefhaMto allA vA, vA vA, saTTA va, vivAdiyA ar" keNa kenAthI ala5 ochA che? keNa konAthI vadhAre che? keNa konI barobara che ? ane keNa kenAthI vizeSAdhika che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautamasvAmIne kahe che ke--"joyA! tIvamama jIvAbhigamasUtra 188 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mizamanuMttithItro manullapuliAya" he gautama ! aMtaradvIpanI manuSyastriyA ane aMtara dvIpanA manuSyapurUSo 'lokhaMDavonA tukkA saghaghovA" e ane svasthAnamAM kharAkhara che. kemake-te yugalika dhamavA LA che. ane aMtaradvIpanI manuSya striya ane purUSa karatAM sauthI AchA che. yuttaravuM;T XnmabhUmizamanuMttithItro manunnapuriyAya saMvegunA te La ro vi tuhA" devakurU ane uttarapura rUpa akarma bhUminI manuSyastriyA ane manuSya purUSo sakhyAtagaNA vadhAre kahyA che. ane paraspara e banne sarakhA che. ddha rivAlamagvaas0 " eja pramANe devakurU ane uttara kurU manuSyastriyA ane manuSya purUSaSa karatAM hevi ane ramyakava rUpa akama bhUminI manuSya striyA ane manuSya purUSa sakhyAta gaNA vadhAre che. ane svasthAnamAM teo parasparamAM tulya che. E amayade Lavaca0" eja pramANe hariva ane ramyakavarSanI manuSyastriyA ane manuSya purUSA karatAM haimavata ane manuSya purUSa| saMkhyAtagaNA vadhAre "bhara heravayakammabhUmigamaNussapurisA aravatakSetra rUpa karma bhUminA manuSya heraNyata rUpa akama bhUminI manuSyastriyA ane che. tathA svasthAnamAM--parasparamAM tulya che. ro vi tuThThA saMvegnanuLA" bharatakSetra ane purUSo haimavata ane hairaNyavata rUpa akra bhUminI manuSyastriya ane manuSya purUSo karatAM sakhyAtagaNA vadhAre. ane svasthAnamAM teo parasparamAM tulya che. 'madevayAma bhUmimattithIo ro vi tulhA sathennaJLA' bharata ane aravata kSetranA manuSya purUSakaratAM tyAMnI manuSya striyA sa MkhyAtagaNI vadhAre che. tathA svasthAnamAM e paraspara tulya che. "duniyeda avarNavaveda janmabhUmiyamanuslapuriztA ro vi tulhA saMzleSnanuLA" bharata ane aravata kSetranI manuSyastriyA karatA pUvideha ane aparivadeha rUpa kabhUminA manuSya purUSA sakhyAtagaNA vadhAre che. tathA tee svasthAnamAM paraspara tulya che. 'purvAnedArana mUvaijaminamasTithiyo to vi tulhA saMghejJanuLA" pUrvavideha ane apara videha rUpa gaNA vadhAre kama bhUminA purUSA karatA pUrva videha ane pazcima videha rUpa kabhUminI manuSya striye saMkhyAtagaNI vadhAre che. kemake teo tyAMnA manuSyo karatAM 27 satyAvIsagaNI vadhAre hAya che. tathA svasthAnamAM teo paraspara tulya che. anuttovavAnevarasA saMlennathuLA' pUrvavideha ane pazcima videhanI manuSya striyA karatAM anuttara papAtika devapurUSa asakhyAta move tevadhurikA saMlennanuLA uparitana traiveyakane laIne padmanu pUrvIthI AnatakalpapantanA deva purUSo sa MkhyAtagaNA vadhAre che. jemake--anuttarASapAtika deva purUSo karatAMuparitana traiveyakanA je devapurUSo che, te saMkhyAtagaNA vadhAre che. 'nAva ALata pe sevalAsaMghe zuLa' yAvat AnaMta kalpamAM je devapurUSA che, tee saMkhyAtagaNA vadhAre che. A kathananA bhAva evA che ke--anuttarApAtika devA karatAM uparitana traiveyaka devapurUSA sakhyAtagaNA vadhAre che. tenA karatAM madhyama greveyaka devapurUSo sakhyAtagaNA vadhAre che. tenA karatAM adhastana traiveyakanA je deva purUSA che, te saMkhyAtagaNA vadhAre che. tenA karatAM acyuta jIvAbhigamasUtra 189 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalapanA je devapuruSe che, teo saMkhyAtagaNI vadhAre che. tenA karatAM ApaNe kalpanA je deva. purUSe che. teo saMkhyAtagaNI vadhAre che. tenA karatAM prANuta ka95nA je deva purUSe che, teo saMkhyAtagaNI vadhAre che. ane tenA karatAM AnatakalpanA devapurUche che, teo saMkhyAlagaNA vadhAre che. ahiMthI AgaLa asaMkhyAtagaNanuM kathana kare che. "are samApa gDhavI jaruvajunA kaNamguja" Anata ka95nA devapurUSe karatA adhaH saptamI pRthvImAM je nairayika napusake che, teo asaMkhyAtagaNA vadhAre che. chaThThas, pujAi jerA-jApura mahekaTr" chaThThI pRthvInA nairayika napuMsake sAtamI pRthvInA nAraka napuMsake karatAM asaMkhyAta gaNuM vadhAre che. "HdaraNa? je devapurA raM gu " sahastrAra kalpanA deva purUSe chaThThI pRthvInA nerAyika napuMsake karatAM asaMkhyAta gaNuM vadhAre "magrg. je devakulliA asaMesaror" mahAzuka ka9pamAM je deva purUSe che teo sahastrAra kalpanA devapurUSa karatAM asaMkhyAtagaNuM vadhAre che. "jarmag gDhavI geraphathaLautA gaNejha guor" pAMcamI pRthvInA narayika napuMsake mahAzukra kalpanA devapurUSo karatAM asaMkhyAtagaNI vadhAre che. "DhatA jacje revahutriA zaraNe jJaTr" lAntaka kalpanA deva purUSa pAMcamI pRthvInA nAraka napuMsake karatAM asaMkhyAta gaNA vadhAre che. "vaphathI gDhavI jethajta alaMkanaguor" lAntaka ka9panA devapurUSa karatAM cethI pRthvInA nArake asaMkhyAtagaNI vadhAre che. "mo devapurA a zu ' brahmaka kala5mAM je devapurUSe che, teo cothI pRthvInA nairayiko karatAM asaMkhyAtagaNuM vadhAre che. tacAi gDhavI ne dayanagar aNe " brahmaleka kalpanA devapurUSa karatAM trIjI pRthvInA nairayika napuMsake asaMkhyAtagaNuM vadhAre che. "mAre tevapurA aa " trIjI pRthvInA nArake karatAM mahendra kalpanA devapurUSo asaMkhyAtagaNI vadhAre che. "kumAre je devaritA sa nALA" mAhendra kalpanA deva purUSo karatAM sanakumAra kalpanA devapurUSo asaMkhyAtagaNI vadhAre che. "phoracA pulavIra phALajan asaranagisanaskumAra ka95nA deve karatAM bIjI pRthvInA nairayika napuMsaka asaMkhyAta gaNuM vadhAre che. "atIvavAmA majurapurA annari" bIjI pRthvInAM narayika napuMsake karatAM aMtaradvIpa ja akarmabhUminA manuSya napuMsake asaMkhyAtagaNI vadhAre che. ' have devakurU ane uttarakurUthI laIne mahAvidehaparyatanA saMkhyAtapaNAnuM kathana karavAmAM Ave che. - "vera sattAra rAmamUmikAmag#LapurA ro vi tulA raMgu" aMtaradvIpanA akarmabhUminA manuSyanapuMsaka karatAM devakarU ane uttarakurU rUpa akarma bhUminA manuSya napuMsaka saMkhyAtagaNuM vadhAre che. tathA teo svasthAnamAM parasparatulya che. " jJAva vira" eja prakArathI videha paryantanuM kathana samajavuM A kathananA bhAva e che ke-devakurUane uttarakurUnA manuSyanapuMsake aMtaradvIpanA manuSyAnapuMsake karatAM saMkhyAlagaNA vadhAre che. ne te bane svasthAnamAM paraspara tulya che. e ja pramANe harivarSa ane ramyavarSa akarmabhUminA manuSyanapuMsake, devakara vigere manuSya napuMsako karatAM jIvAbhigamasUtra 190 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakhyAtagaNu vadhAre che. tathA te beu parasparamAM tulya che. haimavata ane heraNyavata akamabhUminA manuSyanapu MsakA hariva, ane ramyakavanA manuSya napu MsakA karatAM saMkhyAtagaNA vadhAre che. ane svasthAnamAM te parasparamAM tulya che bharatakSetra ane aravatakSetranA manuSya napuMsako karatA videha ane aparavidenA je manuSya napusake che, tee saMkhyAtagaNA vadhAre che. tathA svasthAnamAM A banne tulya che. 'phephsALe pesevavuMrisA athave muLar' izAna kalpanA devapurUSo, pUrva videha ane pazcima videhanA manuSya napuMsakeA karatAM asakhyAtapaNA vadhAre che. "phesAne pe vaivithiyo salemuLako" IzAnakalpanI devastriyA IzAna kalpanA devapurUSo karatA saMkhyAtagaNI vadhAre che. "some pe tevapula cale RJLA" saudharma kalpamAM je devapurUSo che. tee IzAnapanI devastriyA karatAM saMkhyAtagaNA vadhAre che. some pe vinthiyAtro saMvegnanuLo" saudha kalpamAM je devastriyA che, te saudhama kalpanA devapurUSo karatAM saMkhyAtagaNI vadhAre che. "mavaLavaasidevpurisaa asaMkhejjaguNA " saudha kalpanI devastriye karatAM bhavanavAsideva purUSo asaMkhyAtagaNAvadhAre che. "mavaLavasiyevithiyAo salenanuLane'bhavanA vAsI devastriye| bhavanavAsi deva purUSo karatA sa`khyAtagaNI vadhAre che. mItte vaLa vamAlapuvIta khecavuMlAlaNejJanuLA" bhavanavAsI devastriyA karatAM A ratna prabhA pRthvImAM je nArakanapuMsake che, tee asakhyAnagaNA vadhAre che. "vayatirikSanoLiyapusiA selebnanuLA" ratnaprabhA pRthvInA naiyika napuMsakeA karatAM khecaratiya caiAnika purUSa saMkhyAtagaNA vadhAre che. svayaM noLithiyAo taNejuLo" khecaratiya gyAnika purUSAkaratAM khecara tiyagyeAnika sniyAM saMkhyAtagaNI vadhAre che. 'thaya tiviroLiyapurilA saMvaijJanuLA'' khecaratiyajyonika striyA karatAM sthalacara tiryaMgyAnika purUSo saMkhyAtagaNA vadhAre che. thathativijJoLithiyAo saMghe ghuLo' sthalacara tiya caiAnika parUSokaratAM sthalacara tiyagyeAnikatriye! sa`khyAtagaNI vadhAre che. 'cAsilinoLiyapuriyA saMgheGgamuLA" sthalacaratriyA karatAM jalacara tiya caiAnika purUSo saMkhyAtagaNA vadhAre che. jJayatiriyalanoAiyo selennaguo" jalacara tiya gyonika purUSo karatAM jalacara tiya cainika striye sakhyAtagaNI vadhAre che. vALamaMta vi nthiyAtro saMvegayuLo" vAnabhyantara deva purUSo karatAM vAnabhyantara devAnAstriya sakhyAtagaNI vadhAre che. "noliyonA saMghe muLA" vAnaSyantara devIyAkaratAM jayeAtika deva purUSo saMkhyAtagaNA vadhAre che. "novindhiyAo saMthenu" jayaMtika devatriye jayaMtikadeva purUSo karatAM siMkhyAtagaNI vadhAre che. 'yacinitivilanoLiya pullA saMghejhamuLA" jayeAtaSka devastriyA karatAM khecaratiya caiAnika napusakapurUSo, sa MkhyAta jIvAbhigamasUtra 191 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNuM vadhAre che. "tha4 napuMsA jJarr" khecara napuMsako karatAM sthalacara paMcendriya tinikanapuMsaka saMkhyAtagaNuM vadhAre che. "cApajna saMjJaTr" sthalacara tapasako karatAM jalacara napuMsake saMkhyAtagaNuM vadhAre che. vizaorgNaT vileNAdiyA" jalacara napuMsako karatAM cauraIdriyavALA napuMsaka vizeSAdhika che. " tethagvaIT vileji" cAra IdriyavALA napuMsake karatAM traNaIdriyavALA napusake vizeSAdhika che. di. aogvA vijJayi" traNa IdriyavALA napuMsake karatAM beIdriya vALA napuMsaka vizeSAdhika che. tenA ritikiamofbALapurA gadNe jJaTT" beI drivALA napuM. sake karatAM tejarakAyika eka iMdriyavALAtiyaMgenika napuMsaphe asaMkhyAtagaNuM vadhAre che. bagDhavIphAijijinikriocipurA vivAdiyA" tejaskAyika napuMsaka karatAM pRthvIkAyika ekendriya tiryaMgenika napuMsaka vizeSAdhika che. "sAranfjarita sivinothaTI vivAdithA" pRthvIkAyika eka IdriyavALA tiya nika napusake karatAM aprakAvika eka IdriyavALA tiryonika napuMsaka vizeSAdhika che. "ghAvadArjiniyatinivAjhoniyajNA vijetAdiSA" apakAyika eka IdriyavALA tiryonika napuMsaka karatAM vAyukAyika ekendriya tiryanika napuMsaka vizeSAdhika che. tathA vArtA riti#iamoLiyApura maitA" vAyukAyika napuMsaka karatAM vanaspati kAyika ekaI driya vALA tiryanika napuMsake anaMtagaNuM vadhAre che. kemake - nigada anaMta hoya che. sUrarA navamA a9pa bahu paNAnuM kathana samApta alpa bahupaNAnuM prakaraNa samApta strIpurUSa ivaM napuMsako ke sthitimAna kA nirUpaNa have sUtrakAra strI purUSa, ane napuMsakanI bhAvasthiti ane kAyasthitinuM pramANu kamaza: kahe che-"thI jo mane ! agyaM vArSi gharanA" ItyAdi. TIkAI-A sUtra dvArA gautamasvAmIe prabhune evuM pUchyuM che ke- "sthI ja mate ! devathe 8 ki paranA" he bhagavad triAnuM AyuSya keTalAkaLanuM kahyuM che ? A praznanA uttaramAM prabhu gautama svAmIne kahe che-"joyA ! pm mATe nA puvaeN maLi" he gautama ! eka AdezathI je pramANe pahelAM strI prakaraNamAM sthitinuM kathana karyuM che. eja pramANenI sthitinuM kathana ahiyAM paNa samajavuM. zaMkA- je strI prakaraNamAM A vAta kahevAmAM AvI gaI che, te pachI ahiyAM sUtrarUpe kahevAmAM punarUkti doSa kema nahI manAya ? uttara--A pramANenI zaMkA karavI ThIka nathI. kema ke-strI prakaraNamAM to strI vigerenI judI judI sthiti vigerenuM kathana karavAmAM Avela che. paraMtu ahiyAM samudAyarUpathI sthiti vigerenuM pratipAdana thayuM che. tethI punarUkintu doSApattine saMbhava nathI. "g grirasanna ri - sArU vi" purUSa ane napuMsakonI sthiti paNa tenA tenA saMbaMdhamAM pahelAM kahevAmAM Avela prakaraNamAMthI samajI levI. "saMvida' A traNenI kAyasthiti paNa eTaleke strI, purUSa ane napuMsakenI kAyasthiti. "da purvei mA " je pramANe te te prakaraNamAM pahelA jIvAbhigamasUtra 192 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahela che, e ja pramANe te ahiyAM paNa samajI levI. "attara "i strI purUSa ane napuMsakonuM aMtara paNa "s ga madhi tadA bedI" je pramANe pahelAM temanA prakaraNamAM kahevAmAM Avela che, e ja pramANe ahiyAM paNa samajI levuM. jemake -"thati mane ! suthI purisANaM NapuMsagANa ya kayare kayarehiMto appA vA, bahuyA vA tullA vA, visesAhiyA vA, vavavA khullA tho putra tayrao" gautama svAmIe A prakaraNa dvArA jyAre AvuM pUchayuM ke--he bhagavana A strI, purUSa ane napuMsakomAM koNa kenAthI alpa che ? koNa konAthI vadhAre che ? keNa konI barAbara che? ane keNa konAthI vizeSAdhika che ? A praznanA uttaramAM prabhue gautamasvAmI ne kahyuM ke - he gautama ! AmAM sauthI ochA te purUSa che. ane purUSo karatAM stri saMkhyAtagaNI vadhAre che. ane stri karatAM napuMsake aMtaragaNuM vadhAre che kemake--eka IdriyavALA ja napuMsakeja hoya che. ane teo saMkhyAmAM vanaspatinI apekSAe anantAnanda kahyA che. sU023 pahalAMnA sUtramAM ema kahevAmAM Avela che ke-puruSa karatAM striya saMkhyAtagaNI vadhAre che. te kaI striyo kayA svajAtIya puruSa thI keTalAgaNI vadhAre che? A praznanA saMdabhamAM kahevAmAM Ave che ke -"sirijhanizvika sirikaaoLiyapurato rizujo tirUvATikAgo" AmAM je tiryanika striyA che, teo tiryagenika purUSo karatAM traNa gaNI vadhAre che. eTale ke -teo trirU pAdhika che. "marfsathiA sattAvALAo manuSya yonika je sTiye che teo manuSya purUSo karatAM satyAvIsa gaNI vadhAre che. arthAt sattAvIsarUpAdhika che. "thiyAzo devaputo sAmo" devastriya deva purUSo karatAM batrIsagaNI vadhAre che. eTale ke batrIsapAdhika che. e ja pramANe bIjepaNa kahyuM che ke "tiguNA tirUvAhiyA tiriyANaM itthiyA muNeyavvA / sattAvIsaguNA puNa maNuyANaM tadahiyA ceva // 1 // battIsaguNA battIsarUvaahiyA u hoti devANaM // devIo paNNattA jiNehiM, jiyarAgadosehiM // 2 // A bIjI pratipattine upasaMhArakaratAM sUtrakAra kahe che ke--"se raM rivi saMsArasamApaUNIT navA vvuttA" A pramANe saMsAra samApanaka jIva traNa prakArathI kahevAmAM AvyA che. A adhikRta pratipattinA arthAdhikAranI saMgrahagAthA A pramANe kahI che.-- sivihetu" ityAdi Ano artha A pramANe che.-A traNe vedane nirUpaNa karavA vALI mattipattimAM strI, purUSa, ane napuMsaka e pramANe traNa vedonuM kathana karavAmAM Avela che. pahelA adhikAra A traNa vedomAM traNa traNa bheda kahyA che. te pachI A vedanI sthitinA saMbaMdhamAM bIje adhikAra kahyo che. te pachI saMciDUNA-A vedenI kAyasthiti ne kALa kahyo che. te pachI aMtara-virahakALa kahyo che. te pachI tenA saMbaMdhamAM alapa bahupaNAnuM kathana karavAmAM AvyuM che. A vedanI badhe sthiti keTalI ane kaI kaI che ? te samajAvavAmAM AvyuM che. tathA tenA prakAra kevo hoya che ? e paNa prakaTa karavAmAM Avela cheA rIte saMsAra samApanna-saMsAramAM rahelA traNa prakAranA javAnA saMbaMdhamAM A bIjI pratipatti kahevAmAM Avela che. sU024 jaina zAstrAcArya jainadharmadivAkara pUjya zrI ghAsIlAlajI mahArAja viracita chavAbhigama sUtranI prameyotikA nAmanI vyAkhyAmAM trividhA nAmanI bIjI pratiSatti samApta kerA jIvAbhigamasUtrA 193