________________
(૮) ચંદ્રપ્રભુ ભગવાન તાળવાનું રક્ષણ કરે છે.
ચંદ્ર જેવો શીતલકારી પ્રભાવ છે જેમનો. પ્રભુનું નામ સ્મરણ તનના તાપ અને મનના ઉતાપને શાંત કરે છે. તજા ગરમીના પ્રભાવે મોઢામાં, જીભમાં ને તાળવામાં ચાંદા પડે છે. ગરમીનો ઉપદ્રવ વધે તે ઉપદ્રવમાં ચંદ્રપ્રભુનું સ્મરણ ઔષધિનું કામ કરે છે ને ગરમી મટાડે છે.
હે પ્રભો ! નામકર્મના અનુસાર તાળવું મળ્યું. પિત્તનું જોર વધે તો ગરમી ઊભી થાય છે. એના કારણે દાહ થાય. એનું ઉપશમન પ્રભુ આપ કરો છો, પરંતુ હે પ્રભુ! અંદરમાં જે કષાયની ગરમી છે તે મારી શાંત થાઓ. તાળવામાં આપની પ્રતિષ્ઠા કરું છું. તાળવામાં અણુ પરમાણુ પવિત્ર અને નિર્મળ થાઓ. જ્યારે પાણીની ખૂબ તરસ લાગે ત્યારે દીર્થ શ્વાસની સાથે શીતલ પ્રાણાયામથી પણ ફાયદો થાય છે. હે પ્રભો ! આપના જેવો શીતલ અને શાંત બનું એ જ ભાવના સહ ૐ હ્રીં શ્રી ચંદ્રપ્રભુ સ્વામીને નમઃ ની એક માળા કરવી. (૯) કંઠની રક્ષા શ્રી સુવિધિનાથ ભગવાન કરે છે.
સુવિધિનો સંબંધ કળા સાથે છે. તેનું બીજું નામ પુષ્પદંત. તેના દાંત પુષ્પની કળી જેવા છે. દંત શબ્દનો અર્થ રસ છે. તેમાં કોઈ રસ ઉપાદેય છે તો કોઈ રસ હેય છે. સજ્જન માણસની કળા સુવિધિપૂર્વકની હોય તેથી તે આદરણીય છે. દુર્જન માણસની કળા કવિધિની હોય તેથી તે ત્યાજ્ય છે. સુવિધિનાથ ભગવાનનું સ્મરણ કળામાં પારંગત બનાવે છે.
(૧) સુવિધિ (૨) કુવિધિ (૩) વિધિ (૪) અવિધિ. આ ચાર રીતે વસ્તુ નિર્માણ થાય છે. આપણે સામાયિક પાળતી વખતે બોલીએ છીએ કે સામાયિકની વિધિઓ કરતા અવિધિએ થઈ હોય તો મિચ્છામિ દુક્કડમ્. અવિધિને કવિધિ ખરાબ છે. લાંબા સમયની અવિધિ કરતા અલ્પ સમયની વિધિ સારી. કવિધિ ને અવિધિ એટલે વેઠ ઉતારવી. ઉપયોગ વિધિમાં રહ્યો છે તે વિવેકબુદ્ધિ ને અર્થબોધ કરાવે છે.
જ્ઞાનધારા - ૨૦
હે પ્રભો ! કોઈને શુભ નામના ઉદયે સુસ્વર કંઠ મળ્યો. કોઈને અશુભ નામના ઉદયે દુઃસ્વર કંઠ મળ્યો. સારો કંઠ સાંભળીને વખોડીએ છીએ. રતિ અરતિના પાપનું સેવન કરીને દુર્લભબોધિ બની જશું. કોયલ ને કાગડાનો રંગ સમાન, ગતિ સમાન તથા એકને સુસ્વર કંઠ મળ્યો ને બીજાને દુ:સ્વર કંઠ મળ્યો.
હે સુવિધિનાથ ભગવાન ! આપની પ્રતિષ્ઠા કંઠ પર કરું છું ને સુલધબોધિ બની શુભ નામકર્મને ઉપાર્જન કરી તારી ભક્તિ કરું, ગુણગાન કરી સ્વયં તારા જેવો બનું એ ભાવના સહ આપની ભક્તિ કરવામાં કંઠનું મહત્ત્વ નથી, ભાવનું મહત્ત્વ છે. 3 હું શ્રી સુવિધિનાથાય નમઃ ની એક માળા કરવી. (૧૦) શીતલનાથ ભગવાન હૃદયનું રક્ષણ કરે છે.
શીત = શાંતિ, સુખ અને લ = લાવવું. શાંતિ કે સુખને લાવે તે શીતલ. આ પ્રભુનું નામ આંતરિક ઉતાપને શાંત કરે છે. રોગના સંતાપ, પીડા તેમજ આંતરિક સંતાપને અને તેનાથી વધુ કટુ વચનના સંતાપને હરનાર છે.
આપણે ત્યાં કહેવત છે કે ભાલાનો માર્યો સારો થાય, તલવારનો માર્યો ઊભો થાય પણ કટુ વચનનો માર્યો બેઠો થતો નથી. હૃદયમાં કોઈએ કહેલા કટુ વચનનો સંગ્રહ કર્યો છે માટે વચનના કંટક કાઢવા મુશ્કેલ છે. દશવૈકાલિક સૂત્રમાં કહ્યું છે વાયાદુરુતાણી દુરુઘરાણી. વચનની તીર ખૂબ ખરાબ છે, એ કોના માટે ? અજ્ઞાની જીવ માટે જ્ઞાની તો કર્મ બંધ કરાવે એવા વચનનો સંગ્રહ કરતા નથી.
હૃદયમાં તારા વચનોનો સંગ્રહ કરું, જેથી કર્મ ઉદયમાં આવે ત્યારે આપની વાણીને વાગોળવાનો અવસર આવે ને મારા હૃદયને સ્વચ્છ તથા પવિત્ર બનાવવા માટે આ ધ્યાનમાંથી બહાર નીકળી, ધર્મ ધ્યાનમાં સ્થિર થાય તેવી કૃપાદૃષ્ટિ વહાવજો. 38 હૂ શ્રી શીતલનાથાય નમઃ ની એક માળા કરવી. (૧૧) શ્રેયાંસનાથ ભગવાન બાહુયુગલનું રક્ષણ કરે છે.
શ્રેય = કલ્યાણ, અંશ = ખભો. કલ્યાણને ટેકો આપે, કલ્યાણને સર્જે તે જૈન મંત્ર, સ્તોત્ર અને યંત્ર
૩૯
( ૩૮
