________________
મંત્રવિજ્ઞાન અને સૂરી મંત્ર
નાદ બ્રહ્મ વિશ્વરૂપ નાદ હી સકલ જીવરૂપ નાદ હી કર્મ, નાદ હી ધર્મ નાદ હી બંધન, નાદ હી મુક્તિ નાદ હી શંકર, નાદ હી શક્તિ નાદેમ નાદમ સર્વ નામ નાદમ નાદમ નાદમ નાદમ
ભાષાંતર : ધ્વનિ બ્રહ્મ છે, (as per original: ધ્વનિ બ્રાહ્મણ છે) બ્રહ્માંડની અભિવ્યક્તિ છે, ધ્વનિ સ્વયંને જીવનના પ્રત્યેક રૂપમાં અભિવ્યક્ત કરે છે, ધ્વનિ બંધન છે, ધ્વનિ મુક્તિ માટેનું સાધન છે, ધ્વનિ જ બાંધે છે, ધ્વનિ જ મુક્ત કરે છે, ધ્વનિ જ લાભકર્તા છે, ધ્વનિ પ્રત્યેક વસ્તુ પાછળની ઉર્જા છે. ધ્વનિ સર્વસ્વ છે. તમે જો તમારા અસ્તિત્વને એ ગીતમાં ભેળવી દો, તો એક વિશિષ્ટ ઊર્જા મળશે. એમાં તમે જો સ્વયં ને ખરેખર હોમી દો, તો એનામાં તમને એકાકાર કરી લેવાની શક્તિ છે.
(મુંબઈ સ્થિત સેજલબહેન મણિબહેન નાણાવટી વિમેન્સ કોલેજના ગુજરાતી ભાષાના વિભાગાધ્યક્ષ છે. “પ્રબુદ્ધ જીવન' ના તંત્રી છે. તેઓએ બે પુસ્તકો લખ્યા છે. ‘મુઠ્ઠીભરની આઝાદી” અને “આંતરકૃતિઓ અને ગુજરાતીમાં તેનો વિનિયોગ”, “ગુજરાતી પધવિમર્શ: ફાગુ મારમાસી” અને “જૈન સાહિત્ય વિમર્શ” નું સંપાદન કર્યું છે.)
- સુરેશ ગાલા
મંત્ર એ ધ્વનિનું વિજ્ઞાન છે ધ્વનિના સ્પંદનો દ્વારા મંત્ર અસરકારી બને છે. શ્રી લાભશંકર પુરોહિત કહે છે કે મંત્રનું મંત્ર– ધ્વનિમાં છે, લિપિમાં નથી. ઓશો રજનીશજી કહે છે કે જેની પુનરુક્તિ શક્તિ અર્જીત કરે એ મંત્ર છે. મનનાર્ ત્રાયતે ઇતિ મંત્ર / સતત રટણ કરવાથી રટણ કરનારનું ત્રાણ અથવા રક્ષણ જે કરે એને મંત્ર કહે છે. મનની પાર લઈ જાય તેને મંત્ર કહે છે.
પ્રાચીન સમયમાં જૈન મંત્રસાધકો શ્રીં હૂ ધૃતિ કીર્તિ બુદ્ધિ અને લક્ષ્મી એમ છ દેવીઓની સાધના કરતા હતા. જૈન મંત્રસાધકો સોળ વિદ્યાદેવીઓ તથા તીર્થકરોના શાસનદેવ અને શાસનદેવીઓની પણ સાધના કરતા હતા. આ સાધનાથી અનેક પ્રકારની સિદ્ધિઓ સાંપડે છે. દેવદેવીઓ મુખ્યત્વે ધર્મશાસનના અને આરાધકોના વિદ્ગો કે ઉપસર્ગો શાંત કરવાનું કાર્ય કરે છે. પરિણામે આરાધકો પોતાની આરાધના શાંતિથી કરી સમ્યગુદર્શનની પ્રાપ્તિ કરી શકે. જૈન ધર્મના દેવદેવીઓ સાત્ત્વિક, સૌમ્ય અને
જ્ઞાનધારા - ૨૦
જૈન મંત્ર, સ્તોત્ર અને યંત્ર
૧૧૩
