________________
સ્તોત્ર સાથે સંકળાયેલ પ્રચલિત ચમત્કાર
મંત્ર, વ્યાકરણ અને વિદ્યાઓના પરિપૂર્ણ રહસ્ય જાણનાર, અધ્યાત્મરસનું ઉત્કૃષ્ટ પાન કરનાર, કાવ્યકલામાં અત્યંત કુશળ એવા વીતરાગી મુનિ નંદિષણ જ્યારે શ્રી શત્રુંજય ગિરિરાજ તીર્થ પર્વત ઉપર પધાર્યા. ત્યાં તેઓએ શિખરબંધી ભવ્યજિનાલયોમાં વિદ્યમાન જિન પ્રતિમાઓના દર્શન કરી કૃતકૃત્ય થયા. તેઓ એક એવા રમણીય સ્થળ ઉપર આવી પહોંચ્યા જ્યાં બીજા તીર્થકર શ્રી અજિતનાથ ભગવાનની ડેરી અને સોળમા તીર્થંકર શ્રી શાંતિનાથ ભગવાનની ડેરી સામસામે હતી. મુનિ ભગવંત જ્યારે ભગવાન અજિતનાથની સ્તવના કરે ત્યારે તેમની પૂંઠ શાંતિનાથ ભગવાનને પડે અને જ્યારે શાંતિનાથ ભગવાનની સ્તવના કરે ત્યારે તેમની પૂંઠ અજિતનાથ ભગવાનને પડે. મુનિ નંદિષેણ વ્યથિત થઇ ગયા અને તેઓએ પૂર્ણ ભાવના સાથે ભક્તિસભર મંત્રોથી અભિમંત્રિત છંદો વડે અલંકાર યુક્ત સુમધુર રાગથી બંને ભગવંતોની સ્તુતિ કરી આરાધના આરંભી અને આ સ્તોત્ર જ્યારે પૂર્ણતાને પહોંચ્યું ત્યારે એક ચમત્કાર થયો. બંન્ને ડેરીઓ જે એકબીજાની સામસામે હતી તે બાજુબાજુમાં આવી ગઇ અને આ રીતે પ્રભાવકારી શ્રી અજિતશાંતિ સ્તોત્રની રચના થઇ.
મુનિ નંદિષેણે બંન્ને તીર્થકર શ્રી અજિતનાથ ભગવાન અને શ્રી શાંતિનાથ ભગવાનની સાથે સ્તુતિ કરી છે. અજિતનાથ ભગવાને સર્વ ભયોને જીતી અને સર્વ અતિશયનો નાશ કર્યા છે. ત્યારે જગતના સર્વ રોગો અને પાપોનો નાશ કરનારા એવા શાંતિનાથ ભગવાન જેઓ જગતના ગુરુ છે અને સર્વત્ર પરમ શાંતિના ગુણને પ્રગટાવે છે. એવા બન્ને તીર્થકર ભગવાનના ગુણોને વંદન કરી સ્તુતિનો આરંભ કર્યો છે. તીર્થકર ભગવાન અશુભભાવોથી રહિત, તપવડે સ્વભાવનિર્મળ કર્યા છે એટલે કે સર્વ કર્મોથી મુક્ત થયા છે. તેઓ પ્રભાવી છે. પ્રથમ પંક્તિમાં ભયોને જીતવું તે અજિત અને પાપરહિત થવું તે શાંતિ. આમ, સમાધિ અને પરમશાંતિને પામવાનો રાજમાર્ગ છે.ભય સંજ્ઞાથી દરેક જીવ પીડાતો હોય છે, જ્યારે દરેક જીવ સુખ અને શાંતિને ઝંખે છે. જ્યાં
સુધી ભય છે ત્યાં સુધી અશાંતિ પણ છે. માટે આપણે જો ભયને જિતનારા એવા અજિતનાથ અને પરમશાંતિને આપનાર બન્ને જિનેશ્વરોને સાથે સ્તવીએ તો જીવ નક્કી ભયમુક્ત થઇ પરમશાંતિને પામે. આગળ મુનિભગવંત અજિતનાથ અને શાંતિનાથ ભગવાન સર્વકર્મો અને કષાયોથી મુક્ત છે. તેમની સ્તુતિ કરી સાધક નિર્મળ બને અને પરિભ્રમણથી મુક્ત થઇ પરમ શાંતિ પામી શકે છે માટે તેમનું આપણે શરણું સ્વીકારવું જોઇએ.
જૈનયોગમાં ધ્યાનમાં મુખ્યત્વે ત્રણ કે ચાર પ્રકાર બતાવ્યા છે. પિંડસ્થ, પદસ્થ, રૂપસ્થ અને રૂપાતીત અથવા તો પિંડસ્થ, પદસ્થ અને રૂપાતીત. આ સ્તુતિમાં પરમાત્માના ગુણોનું ધ્યાન કરી તેમની સાથે એકીકરણ, ચારિત્રની એકતા સાધવા મારે ધ્યાનની ત્રણે અવસ્થાઓ સ્તુતિમાં ગુંથેલી છે. ભગવાનની સાંસારિક તેમજ છદ્મસ્થ અવસ્થા પિંડસ્થ ધ્યાનમાં દર્શાવી છે. કેવળજ્ઞાન પામ્યા પછીની અવસ્થા એટલે પદસ્થ ધ્યાન અને છેલ્લી દશા માટે રૂપાતીત ધ્યાન. આ રીતે સ્તોત્રમાં પરમાત્માના ગુણોનું વર્ણન છે. આ ત્રણે પ્રકારના ધ્યાનનો સમાવેશ અને છેલ્લી ગાથાઓમાં ફળશ્રુતિ રચયિતાનો ધ્યેય આવી જતો હોય છે. આમ, આ રીતે પૂર્ણ સ્તોત્ર વૈજ્ઞાનિક ઢબે પ્રયોજિત લક્ષપ્રાપ્તિના અર્થ સહિત સર્જિત થયું છે.
ગાથા ૯ થી ૧૧ માં ભગવાનની રાજરાજેશ્વર અવસ્થાનું વર્ણન છે. ભગવાન અજિતનાથ તીર્થકર નામ ગોત્રના ચિહ્નો સાથે શ્રી શ્રાવસ્તિનગરીમાં (હાલ અયોધ્યા) જન્મ થયો હતો. તેમનું સંઘયણ શ્રેષ્ઠ હાથીના ગંડસ્થલ જેવું પ્રશંસનીય વિસ્તારવાળી તેમની આકૃતિ છે. સ્થિર અને સપાટ છે. તેમની ચાલ મદઝરતા, લીલા કરતા એવા ઉત્તમ ગંધહસ્તિઓના જેવી છે. તેમના હાથ હાથીની સૂંઢ જેવા લાંબા છે. (ઉત્તર પુરુષના લક્ષણો). તેઓ અનેક શુભ લક્ષણોવાળા અને દૈદિપ્યમાન સુવર્ણ વર્ણવાળા હતા. તેમની વાણી દેવોની દુંદુભિના અવાજ કરતાં પણ વધારે મધુર છે. એવા શ્રી અજિતનાથ ભગવાન રાજ રાજેશ્વર રૂપ સાથે જન્મ્યા હતા. લાંછન હાથીને ધ્યાનમાં જૈન મંત્ર, સ્તોત્ર અને યંત્ર
૨૪પ
૨૪૪
જ્ઞાનધારા - ૨૦
