________________
સાંકળોથી જકડી લીધું, તેમજ દરેક સાંકળના બંધ આગળ એકેક તાળા માર્યા. આ રીતે કુલ ૪૪ સાંકળો બાંધી અને ૪૪ તાળાં માર્યા. પછી તેમને એક અંધારા ઓરડામાં પૂરીને તાળાં મારી ફરતો પહેરો ગોઠવી દીધો. તે સમયે સૂરિજીએ ભાવભક્તિભરી વાણીથી ‘ભક્તામર પ્રણત મૌલિમણિ પ્રભાણાં’ એ પદથી શરૂ થતું શ્રી આદિશ્વર ભગવાનનું સ્તોત્ર રચવા માંડ્યું. તેમની ભક્તિભરી વાણીના પ્રભાવથી એક એક ગાથાની રચનાથી એક સાંકળ અને એક તાળું તૂટતું ગયું. એ રીતે સ્તોત્ર પૂરું થતાં જ ૪૪ સાંકળો અને ૪૪ તાળાં તૂટી ગયા. તેમજ ઓરડાના દ્વાર ખૂલી ગયા. આચાર્યશ્રી પ્રસન્નવદને રાજસભામાં પધાર્યા. રાજાએ જૈન ધર્મની ભારે પ્રશંસા કરી. રાજાની આગ્રહભરી વિનંતીથી આચાર્યશ્રીએ આ સ્તોત્ર પ્રજાજનોને સંભળાવ્યું. આ સ્તોત્રથી
રાજા પ્રભાવિત થયા. ત્યારથી આ સ્તોત્રનો મહિમા વિસ્તાર પામ્યો.
કલ્યાણમંદિર સ્તોત્ર :- સિદ્ધસેન દિવાકરનું આ સ્તોત્ર પ્રાચીન સ્તોત્ર સાહિત્યમાં ગણનાપાત્ર છે. એમાં શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુની સ્તુતિ છે. મહાકાલપ્રાસાદમાં આ સ્તવનની રચના થયેલી છે. આ સ્તોત્રના પાઠથી શિવમૂર્તિમાંથી તીર્થંકરની પ્રતિમા નીકળેલી
એવી ચમત્કારિક કથા પ્રચલિત છે. આવા ચમત્કારથી પ્રભાવિત થઈને રાજા વિક્રમાદિત્ય અને બીજાઓએ જૈન ધર્મ અંગીકાર કરેલો. આ સ્તોત્રમાં વસંતતિલકા છંદના ૪૩ પદો છે અને છેવટનું એક પદ આર્યાવૃત્તમાં રચાયેલું છે. બૃહત્ શાંતિ સ્તોત્ર :- શ્રી નેમિનાથ પરમાત્માના માતા શિવાદેવી જ્યારે દેવીપણામાં હતા ત્યારે તેમણે આ સ્તોત્રની રચના કરેલી. કેટલાંક આ મતથી જુદા પડે છે અને કહે છે કે આ સ્તવની રચના વાદીવેતાલ શ્રી શાંતિસૂરિજીએ કરી છે. કર્તા ગમે તે હો, પરંતુ આ સ્તવમાં વિવિધ મંત્રાક્ષરો દર્શાવ્યા છે અને નાનામાં નાના પ્રાણીથી લઈને સમગ્ર વિશ્વની શાંતિ ઇચ્છવામાં આવી છે. આ સ્તોત્રમાં શાંતિકર મંત્રો દ્વારા ‘શાંતિ’ ની કામના કર્યા બાદ ત્રણ મંગલમય ગાથાઓમાં શાંતિનાથ ભગવાનની પ્રાર્થના કરવામાં
આવી છે. શ્રી શાંતિનાથ ભગવાન જે આ ક્રિયાના અધિનાયક દેવ છે તેમના સ્મરણ,
જ્ઞાનધારા - ૨૦
૨૮૦
નામોચ્ચારણ અને નમસ્કારમાં એવી અદ્ભુત શક્તિ રહેલી છે કે જે ઉપદ્રવોને, ગ્રહોના દુષ્ટ યોગને તેમજ દુઃસ્વપ્ન અને દુર્નિમિત્તો વગેરેની અસરોને નાબૂદ કરી નાખે છે. તેની જગ્યાએ સુખ અને સૌભાગ્યનો અનુભવ કરાવતી શાંતિનો પ્રસાર કરે છે.
આ સ્તોત્ર તેની મંગલમયતાને કારણે તે પાક્ષિક, ચાતુર્માસિક અને સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ સમયે પણ બોલવામાં આવે છે. નવ સ્મરણમાં ‘મોટી શાંતિ’ એ નવમું સ્મરણ છે.
લઘુશાન્તિ સ્તવ :- આ સ્તોત્રના કર્તા શ્રી પ્રદ્યોતનસૂરિના શિષ્ય અને તપાગચ્છના ઓગણીસમા પટ્ટધર શ્રી માનદેવસૂરિ છે. મારવાડમાં આવેલ નાડોલ નગરમાં તેમનો જન્મ થયો હતો. તક્ષશિલામાં મહામારીનો વિષમ ઉપદ્રવ થયો. આથી પ્રજાજનો ત્રાસી ઉઠ્યા. આનો પ્રતિકાર કરી શકે એવા નાડોલ નગરમાં ચાતુર્માસ વિરાજિત માનદેવસૂરિજીને શ્રી સંઘે વિનંતીપત્ર સાથે માણસને મોકલ્યો. પત્રમાં બધી વિગત જણાવી હતી. શ્રી માનદેવસૂરિજીએ તરત જ ‘શ્રી લઘુશાંતિ સ્તવ' ની રચના કરી આપી. સાથે જણાવ્યું કે, “આ સ્તોત્ર દ્વારા મંત્રિત કરેલ જળથી આખી નગરીની પ્રદક્ષિણા દેવી અને દરેક વ્યક્તિએ આ સ્તોત્રનું પ્રતિદિન સ્મરણ કરવું. આમ કરવાથી ઉપદ્રવ શાંત થઈ જશે, પરંતુ હવે તમારે સર્વેએ જેમ બને તેમ તાત્કાલિક આ નગરીનો ત્યાગ કરી દેવો.” આ સ્તોત્રના પ્રભાવથી મરકી શાંત થઈ ગઈ અને પ્રજાજનોએ તે નગરી ત્યજી દીધી.
આ લઘુશાંતિ સ્તવમાં શ્રી શાંતિનાથ પરમાત્માની સ્તુતિ તેમજ મંત્રાક્ષરોની સરસ ગૂંથણી કરવામાં આવી છે. આ ચમત્કારિક સ્તોત્રને દેવલિક (દેવસીય) પ્રતિક્રમણમાં દાખલ કરવામાં આવ્યું છે અને દરરોજ પ્રાંતે તે બોલાય છે. આ જ પ્રાભાવિક આચાર્યે ‘તિથ્યપહૂત્ત' નામનું બીજું પ્રભાવપૂર્ણ સ્તોત્ર પણ રચ્યું છે. જયતિહુઅણ સ્તોત્ર :- આ સ્તોત્રનું નામ પણ તેની શરૂઆતના શબ્દ પરથી પડેલું છે. આ સ્તોત્રની રચના કરનાર નવાંગી ટીકાકાર તપસ્વી અને મહાપ્રભાવિક આચાર્યશ્રી
જૈન મંત્ર, સ્તોત્ર અને યંત્ર
૨૮૧
