________________
જ્યારે કોઈ પ્રભુને અનુસરે છે, સંયમ અંગીકાર કરે છે ત્યારે તે પ્રભુપુત્ર બને! તે પ્રભુનું બાળ બની જાય છે !
પ્રભુના માર્ગ પર આવનારા મુમુક્ષુ આત્માઓ માટે પ્રભુએ “કરેમિ ભંતે !’’ ના શ્રેષ્ઠ મંત્ર દ્વારા શ્રમણોને એક વિશિષ્ટ બોધ આપ્યો છે. ‘કરેમિ’ શબ્દથી પ્રભુ પ્રેરણા આપે છે કે, ‘હે જીવ, તું સદા અપ્રમત્ત રહેજે ! સતત ભાવના ભાવજે કે હવે તારે શું કરવું જોઈએ ! સદા આત્મગુણોને ખીલવવામાં પ્રયત્નશીલ રહેજે !’’ ‘ભંતે’ શબ્દ દિશા આપે છે. “જ્યારે પણ તને વિકલ્પ આવે કે હવે શું કરવું તો ‘ભંતે’ શબ્દ યાદ કરજે, વિકલ્પ દૂર થઈ જશે. માર્ગ મળી જશે. જે મેં કર્યું, તે જ તારે કરવાનું છે. તું મને યાદ કરજે, મારા ગુણોને યાદ કરજે, મારા જીવનચરિત્રને યાદ કરજે અને મારા બોધવચનોને યાદ કરજે, તને યોગ્ય માર્ગ મળી જ જશે. તું હવે ક્યારેય ખોવાય નહીં જાય, ક્યારેય ભટકી નહીં જાય. હું તારો રાહબર છું અને તને સતત દિશા બતાવીશ, તારી આંગળી પકડીને તને લઈ જઈશ !’” ‘ભંતે’ શબ્દ અદ્ભુત છે ! તે પ્રભુપુત્રને માર્ગ તો દેખાડે જ છે, સાથે સાથે ક્યાં પહોંચવાનું છે તેનું લક્ષ પણ નક્કી કરાવે છે. “જ્યાં સુધી તું મારો ન બની જાય, જ્યાં સુધી તું મારા જેવો ન બની જાય, અને જ્યાં સુધી તું સ્વયં ભંતે ન બની જાય ત્યાં સુધી તારે પ્રયત્નશીલ રહેવાનું છે.’” ભંતે માર્ગ છે, માર્ગદર્શન છે અને ભંતે મંઝિલ પણ છે !
જેણે પણ ‘કરેમિ ભંતે’ મંત્રના શરણમાં સ્વને સમર્પિત કર્યું છે તેઓ તરી ગયા છે !
મેતાર્ય મુનિને જ્યારે પૂછવામાં આવે છે કે સુવર્ણદાણા ક્યાં ગયા તો મુનિ મૌન રહે છે. સર્વ પરિષહ સહન કરે છે છતાં પણ કહેતા નથી કે ચકલી સોનાના દાણા ચણી ગઈ છે ! કેમ ? કેમકે તેઓ પ્રભુપુત્ર હતા. પ્રભુના મુખેથી સદા હિતકારી, શ્રેયકારી, મંગલકારી શબ્દો સરતા હતા, તો પછી એવું સત્ય જો કોઈનું અહિત કરે, કોઈની હિંસાનું કારણ બને તેવું સત્ય કહેવા કરતા મેતાર્ય મુનિ મૌન રહ્યા. સોની
જ્ઞાનધારા - ૨૦
૨૯૮
મુનિને ચોર સમજીને સજા આપવા માટે ચામડાની પટ્ટી પાણીમાં બોળીને મુનિના મસ્તક પર તાણીને બાંધી દે છે. જેમ જેમ ગરમી વધે છે તેમ તેમ તે ચામડાનો પટ્ટો વધારે સંકુચિત થાય છે અને મુનિના માથાની બધી નસો દબાઈને તૂટવા લાગે છે. તે છતાં મુનિ મૌન રહે છે. મારા પ્રભુ ઉપસર્ગોને સહન કરતા હતા, મારે પણ ઉપસર્ગોને સહન કરવા છે. મારા પ્રભુ ક્યારેય બીજાના દોષનું અવલોકન ન કરતા, મારે પણ સોનીને કે પછી ચકલીને દોષી નથી માનવું ! તેમણે જે કર્યું તે તેમની પરિસ્થિતિ હશે, મને તો માત્ર મારા જ કર્મોને કારણે સજા મળી છે. પ્રભુ જેવા ઉત્તમ ક્ષમાના ભાવો તેમના આત્માથી સ્ફુરવા લાગ્યા. તે શ્રેષ્ઠ ભાવોની વૃદ્ધિથી મેતાર્ય મુનિ કેવળજ્ઞાનને
પ્રાપ્ત કરીને સિદ્ધ ગતિ પામે છે.... ‘કરેમિ ભંતે’ એમના સંયમજીવનનો મંત્ર હતો. તે મંત્રએ એમને સાધુજીવનમાં સ્થિર રાખીને સ્વયં ભગવંત બનાવી દીધા !
અનંતા જીવો મોક્ષે ગયા છે, પણ તે અનંતમાં એક પણ જીવ એવું નથી જેણે ‘કરેમિ ભંતે’ નો ભાવ ન ભાવ્યો હોય ! આ શ્રેષ્ઠ મંત્ર શ્રાવકને સાધક, સાધકને શ્રમણ અને શ્રમણને વીતરાગ અને અંતે સિદ્ધ બનાવી દે છે. પ્રથમ ગુણસ્થાનકથી અંતિમ ગુણસ્થાનક સુધી પહોંચાડવાની ક્ષમતા ‘કરેમિ ભંતે' મહામંત્રમાં સમાયેલી છે !
(મુંબઈ સ્થિત જૈનદર્શનના અભ્યાસુ ડૉ. મધુબહેન ઉવસગગ્દરં ભક્તિ ગ્રુપ તથા સોહમ્ મહિલા મંડળ સાથે સંકળાયેલા છે. તેમના સંપાદિત અને અનુવાદિત ચાર પુસ્તકો પ્રકાશિત થયા છે.)
સંદર્ભગ્રંથ ઃ
(૧) આવશ્યક અપાવે આત્મરાજ, લેખિકા - પૂ. ડૉ. પન્નાબાઈ મહાસતીજી (૨) દીક્ષા સોવિનીયેર, પૂ. ડૉ. આરતીબાઈ મહાસતીજી
જૈન મંત્ર, સ્તોત્ર અને યંત્ર
૯
