________________
પહોંચ્યા પછી જ પ્રગટે છે. સામાન્ય રીતે જોઈએ તો સાતમા ગુણસ્થાને જીવમાં પ્રભુ અને સ્વ વચ્ચેની અભેદબુદ્ધિ જાગૃત થાય છે અને તે વિશેનું અનન્ય ચિંતન પ્રગટતા જીવ જાગૃતિ કેળવી શ્રેણી માંડે છે અને એ અનન્ય ચિંતનમાં લીન થઈ સર્વ ઘાતી કર્મોનો ક્ષય કરી કેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શન પ્રગટાવી સર્વજ્ઞ બને છે.
(મુંબઈ સ્થિત રશ્મિબહેને જૈનદર્શનમાં યોગ વિષય પર સંશોધન કરી પી.એચ.ડી. કરેલ છે. તેમના ચાર પુસ્તકો પ્રગટ થયા છે. જ્ઞાનસત્રોમાં તેઓ અભ્યાસપૂર્ણ શોધપત્રો પ્રસ્તુત કરે છે.) સંદર્ભસૂચિ:(૧) શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિજી વિરચિત કલ્યાણમંદિર સ્તોત્ર, પં. ચંદ્રશેખરવિજયજી મ.સા. (૨) કલ્યાણ મંદિર સ્તોત્ર વિવેચન, પૂ. જયંતમુનિજી (૩) કલ્યાણમંદિર સ્તોત્ર, ડૉ. સરયુ મહેતા
પદાર્થ સાથે તુલના થઈ શકતી નથી. સાધનામાં ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરનારા મહાત્માઓ અભેદબુદ્ધિથી, સમ્યક બુદ્ધિથી પરમાત્માનું ધ્યાન ધરે છે, તેઓ નિશ્ચયથી પ્રભુસમાન વિશુદ્ધ આત્મા બને છે. અભેદ બે પ્રકારના છે - તાદામ્ય અભાવ અને સ્વરૂપાભેદ. તાદાત્મ અભેદમાં અભેદ હોવા છતાં અન્ય તત્ત્વની અભિસંજ્ઞા છે, પણ સ્વરૂપ અભેદમાં પરના અવલંબનનો સર્વથા અભાવ છે. ‘આપ જેવા છો તેવો હું છું.’ આ તાદાત્મ ભાવની સીમા પાર કરીને જ્યાં “આપ અને હું બંનેનો અભાવ છે એવું શુદ્ધ વસ્વરૂપ એ સમ્યગુદર્શન છે. આ સ્વરૂપ અભેદ એ ભક્તિની પરાકાષ્ઠા છે. આચાર્ય શ્રી કહે છે, આ પ્રકારનું અભેદ પ્રગટ થાય તે એ વ્યક્તિની પ્રતિભા નથી પરંતુ જિનેન્દ્રદેવની કૃપાનું ફળ છે. જિનેન્દ્ર ભગવાનની કૃપા થતાં આત્મા-પરમાત્મા રૂપ ચિંતનની ધારા એને લક્ષ્યવેધ કરે છે.
છદ્મસ્થ અવસ્થામાં રહ્યા છતાં વિશુદ્ધ આત્માનું (અર્થાત્ પરમાત્માનું) ચિંતન કરવાથી, ધ્યાન કરવાથી વિશુદ્ધ કેવી રીતે થઈ શકાય આ સમજાવવા આચાર્યશ્રીએ સુંદર દૃષ્ટાંત આપ્યું છે. પાણીને તીવ્ર ચિંતનના પ્રભાવથી અમૃતતુલ્ય થઈને વિષનું વિઘાતક પણ કહેલ છે. સામાન્ય પાણી લઈને તે પાણીમાં શ્રદ્ધાપૂર્વક અમૃતપણાનું આરોપણ કરી અભેદભાવે નિરંતર ચિંતન કરતાં ખરેખર તે પાણીમાં અમૃતપણું પ્રગટ થાય છે. એ પાણીમાં ઝેરથી થયેલા વિકારને હણવાની શક્તિ પ્રગટ થાય છે. અહીં દેષ્ટાંતનો અભેદભાવ આરોપિત છે પણ આત્મા પરમાત્માનો અભેદભાવ પરમ સત્ય છે. આ અભેદભાવ જ સાધના કે ભક્તિનું મર્મસ્થાન છે ધ્યાન કરવાથી શું પ્રાપ્ત થાય છે - મોહભાવ અર્થાતુ અજ્ઞાન અને વિકારીભાવનો નાશ થાય છે. પાણી જેમ અમૃતમય બની જાય છે તેમ આત્મા પણ અમૃતમય બની જાય છે. ભક્ત ભગવાનનો ભેદ તો સુપ્રસિદ્ધ છે, પરંતુ ભગવાનને પોતાના સ્વરૂપમાં સમાવિષ્ટ કરવા અને પોતાને ભગવાનના રૂપમાં જોવા આ અભેદ સર્વોપરી છે. આવી અભેદબુદ્ધિ કેળવી વિશુદ્ધતા પ્રાપ્ત કરવા માટેનું ચિંતવન કરવાનું છે અને આવી અભેદબુદ્ધિ આત્માની અમુક વિશુદ્ધ અવસ્થાએ
જ્ઞાનધારા - ૨૦
જૈન મંત્ર, સ્તોત્ર અને યંત્ર
