________________
થકી ઉપરી અમલદાર વગેરે સાધકનું કંઈપણ અહિત કરી શકતા નથી. એમાં ઉવસગ્ગહરં સ્તોત્રની પ્રથમ ગાથાને મંત્ર તરીકે સ્વીકારેલ છે. ઉપરાંત એના યક્ષ દેવનો બીજાક્ષર ‘ગં’ થી યંત્રના કેન્દ્રસ્થાનને તથા અન્ય બીજમંત્રોનો પણ ઉપયોગ કરી સુરક્ષાકવચ પૂરું પાડ્યું છે. જ્યારે ભક્ત સહાય માટે શ્રી ભક્તામર સ્તોત્રની ૩૧ મી ગાથાના દર્શન કરે છે ત્યારે જેવો એ કેન્દ્રમાં એની દૃષ્ટિને સ્થિર કરે કે આપોઆપ એની આસપાસ મંગળ અને કલ્યાણનું ઘર બની જાય. ૩૧ મી ગાથાના અર્થ મુજબ અહીં પ્રભુના ત્રણ છત્ર આગળ રવિનો પ્રકાશ પણ તાપ આપી શકતો નથી. પ્રભુનો તેજ પ્રતાપ ત્રણ ભુવનમાં છે, જ્યાં સાધક આશ્રય લે છે. આ ગાથાની અને એના મંત્રજાપને કારણે રાજા, શેઠ કે વડીલો વશ થઈ જાય છે.
ઉવસગ્ગહરં સ્તોત્રની બીજી ગાથામાં ગર્ભિત ‘વિષહર-સ્કૂલિંગ મંત્ર’ પણ શ્રી ભક્તામર સ્તોત્રની ગાથાઓમાં મંત્ર જાપ તરીકે ઉપયોગમાં લેવાયો છે.
આ પ્રમાણે આપણે ભક્તો પ્રભુ પાર્શ્વનાથના મંત્રજાપ થકી તન, મન નીરોગી રાખી મોક્ષમાર્ગે સંચરીએ એવા શુદ્ધ ભાવ રાખી પૂર્વાચાર્યોએ યુગો સુધી અમર રહે
એવી રચનાઓ કરી છે.
ઉવસગ્ગહરના મંત્રોચ્ચારના વૈજ્ઞાનિક રહસ્ય :
મનુષ્ય શરીરમાં અંતઃસ્ત્રાવી ગ્રંથિઓનું એક સક્ષમ તંત્ર છે, જે endocrine system કહેવાય છે. આ ગ્રંથિઓમાંથી જે સ્ત્રાવ (હોર્મોન્સ) નીકળે છે અને એ સીધો રક્તમાં પ્રવાહિત થાય છે. આ રક્ત-લોહી શરીરના સંપૂર્ણ અવયવોમાં ફરતું હોય છે. જ્યારે સાધક એકાગ્રતાથી લયબદ્ધ રીતે મંત્રોચ્ચાર કરે છે ત્યારે એના રટણથી વાઈબ્રેશન - સ્પંદન પેદા થાય છે. બે ભ્રકુટીની વચ્ચે મનને એકાગ્ર કરીને ઉવસગ્ગહર સ્તોત્રની પ્રથમ ગાથાનું મનન કરવાથી મસ્તકમાં અંદરના ભાગે રહેલી પિચ્યુટરી ગ્લેન્ડ જાગૃત થાય છે. ત્યાં ભીતરની ખાલી જગ્યા (કેવીટી) માં એના ગુંજનના પડઘા પડે છે, જેથી અંદર રહેલી અન્ય ગ્રંથિઓ પર પણ તેની અસર થકી સર્વ ગ્રંથિઓ કાર્યાન્વિત થઈ જાય છે.
૧૮
જ્ઞાનધારા - ૨૦
આ સ્તોત્રની બીજી ગાથા કંઠમાં એકાગ્ર ચિત્તે પઠન કરવાથી સ્વરયંત્રની નજીકની થાઈરોઈડ અને પેરાથાઈરોઈડ ગ્રંથિઓની અનિયમિતતા પર અસર થાય
છે અને તે ફરી ચેતનવંતી બને છે. વળી, અહીં ચિંતામણિ મંત્ર કે સ્કૂલિંગ મંત્રના જાપથી પણ સાધકની તંદુરસ્તી જળવાઈ રહે છે. આ ગ્રંથિઓ અતિ સંવેદનશીલ હોવાને કારણે ચિંતા, તનાવ, સ્ટ્રેસ વગેરેથી તરત જ પ્રભાવિત થઈ જાય છે. વર્તમાન સમયમાં દર ત્રીજી વ્યક્તિ થાઈરોડીઝમ કે હાયપર થાઈરોડીઝમ નામના રોગનો શિકાર બને છે. એના ઉપાય તરીકે આ સ્તોત્રની બીજી ગાથા કે એનો મંત્ર નિયમિત ભણવાથી વ્યક્તિ રોગમુક્ત બને છે.
નાભિની નજીક આવેલ એડ્રેનલ ગ્રંથિઓ પર પણ એની ચોથી ગાથાનો પ્રભાવ પડે છે. અહીં પેનક્રિયાસ આવેલું છે. આ ગ્રંથિઓ જીવનોપયોગી ઘણા રસાયણોનું ઉત્પાદન કરે છે. આ મંત્રજાપમાં દેવગુરુને વંદન કરવાથી મનુષ્ય અહંકાર મિટાવી નમ્રતા ધારણ કરે છે. આ ગ્રંથિ પર જાપ કરવાથી સાધક ક્રોધ, ભય, ઉત્તેજના, આર્ત્તધ્યાન વગેરે પર કાબૂ મેળવે છે, જેથી એનો એડ્રેનીલ હોર્મોન ખાલી થઈ જતો નથી.
આ સ્તોત્રની અસર સબકોન્શીયસ માઈન્ડ - આંતરમન પર પણ જોવા મળે છે. વિઘ્ન નિવારણ માટે પૂર્ણ શ્રદ્ધા અને ભક્તિ વડે નીરોગી થવાના સંકલ્પ થકી કરાતો જાપ સાધકના મનમાં વિશ્વાસ અને શ્રદ્ધા પેદા કરે છે, જેની ફળશ્રુતિ કાર્ય સફળ બનાવે છે.
આ પ્રમાણે ગૂઢ રહસ્યોથી ભરપૂર, ગહન અર્થસભર ચમત્કારિક પ્રભાવશાળી
સ્તોત્રના નિયમિત પાઠથી સાધક વિઘ્નરહિત બની અજરામર પદને પ્રાપ્ત કરે છે.
(મુંબઈ સ્થિત જૈન દર્શનના અભ્યાસુ રેણુકાબહેને આચાર્ય બુદ્ધિસાગરજીના જીવન અને કથન પર સંશોધન કરી Ph.D. કર્યું છે. “જેન જગત” સામયિકના હિન્દી વિભાગના સંપાદન સાથે સંકળાયેલા છે. તેમના ચાર પુસ્તકો પ્રગટ થયા છે.)
જૈન મંત્ર, સ્તોત્ર અને યંત્ર
૧૦૯
