________________
આકૃતિઓમાં અનેકાર્થી ગેય શબ્દોનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. આચાર્યશ્રી જણાવે છે કેજિનેન્દ્ર ભગવાનની આરાધના કરનાર મનુષ્યનો આત્મા આત્મીય તેજથી ઝગમગી ઉઠે છે. આવો મનુષ્ય સર્વોત્કૃષ્ટ માનવી બને છે અને તેને મહાન પુણ્યનો સંચય થાય
તેઓની કીર્તિ સર્વત્ર વ્યાપી ગઈ. ત્યારપછી આચાર્યશ્રી પોતાના ગુરુ પાસે ગયા અને ફરીથી દીક્ષા લઈ ધર્મપ્રચારનું કાર્ય ચાલુ કર્યું.
આ પ્રમાણે પોતાની સર્વતોમુખી મહાન આધ્યાત્મિક પ્રતિભાનો વિકાસ કરી, લગભગ ૪૭ વર્ષ સુધી લોકકલ્યાણ અને જિનશાસનની અદ્ભુત પ્રભાવના કરી, આઘસ્તુતિકારની પદવી પામેલા અરિહંત પ્રભુના પરમ ભક્ત, યુગપ્રધાન આચાર્યશ્રી સમંતભદ્રસ્વામીએ વિ.સં. ૨૪૧ માં સ્વર્ગારોહણ કર્યું. ધર્મપ્રચાર :- પોતાની દીર્ઘકાલીન સાધુ-અવસ્થામાં તેઓએ કશ્મીરથી કન્યાકુમારી અને ઢાકાથી દ્વારકા સુધી વિહાર કર્યો. તેઓ જ્યાં જ્યાં જતા ત્યાં તેઓની પ્રતિભાથી, પ્રવચનશૈલીથી, શુદ્ધ ચારિત્રથી અને અલૌકિક વાકછટાથી સૌ પ્રભાવિત થતા. તેમણે સર્વત્ર અહિંસાધર્મનો અને પ્રભુ મહાવીરની અનેકાંતવિદ્યાનો પ્રચાર કર્યો અને ભલભલા વાદીઓને નિરુત્તર બનાવી ધર્મવિજય પ્રાપ્ત કર્યો. તેમના આ મહાન કાર્યની અને સત્સાહિત્યની ભૂરિ ભૂરિ પ્રશંસા તેમના પછી થયેલા સર્વશ્રી જિનસેનાચાર્ય, શુભચંદ્રાચાર્ય, વર્ધમાનસૂરિ, વાદિરાજસૂરિ, વિદ્યાનંદ મુનિ, અનિવાદીભસિંહ, ભટ્ટારક સકલકીર્તિ તથા શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી આદિ અનેક મહાત્માઓએ કરેલી છે. આ ઉપરાંત અનેક શિલાલેખો પણ તેઓની પુણ્યકીર્તિના યશોગાન ગાય છે. સત્સાહિત્ય નિમણ:- આચાર્યશ્રીએ રચેલા ગ્રંથો આ પ્રમાણે છે : (૧) બૃહતુ સ્વયંભૂસ્તોત્ર (૨) સ્તુતિવિદ્યા - જિનશતક (૩) દેવાગમ સ્તોત્ર - આપ્તમીમાંસા (૪) યુજ્યનુશાસન (૫) રત્નકરડશ્રાવકાચાર (૬) જીવસિદ્ધિ (૭) તવાનુશાસન (૮) પ્રાકૃત વ્યાકરણ (૯) પ્રમાણ પદાર્થ (૧૦) કર્મપ્રાભૃત ટીકા અને (૧૧) ગંધહસ્તિ મહાભાષ્ય.
ઉપરોક્ત ગ્રંથોમાંથી પ્રથમ પાંચ ઉપલબ્ધ છે.
જિનશતક' માં ૨૪ તીર્થકરોની સ્તુતિ ૧૦૦ શ્લોકમાં ચિત્રકાવ્યના રૂપમાં, એક પ્રકારની વિશિષ્ટ શૈલીમાં કરવામાં આવી છે. તેમાં ચક્ર, કમળ, મૃદંગ ઈત્યાદિ
‘દેવાગમ સ્તોત્ર' અથવા આપ્તમીમાંસા સમંતભદ્રજીની યુગપ્રવર્તક કૃતિ છે. આ સ્તોત્રમાં ૧૧૫ પદ્ય છે. આચાર્યશ્રી શ્રદ્ધાને તર્કની કસોટી પર ચડાવીને સાચું અને શ્રદ્ધેય શું છે તેની આપણને પ્રતીતિ કરાવે છે. એકાંતવાદી દર્શનોની આલોચના દ્વારા અનેકાંતમત, સ્યાદ્વાદનું પ્રબળ સમર્થન કર્યું છે. આથી સ્યાદ્વાદના વિસ્તૃત વિવરણ અને સમર્થનનો આ પ્રથમ ગ્રંથ ગણવામાં આવે છે.
‘યુજ્યનુશાસન’ માં ભગવાન મહાવીરનું ૬૪પદોમાં સ્તવન કરવામાં આવ્યું છે અને એકાંતવાદીદર્શનોના દોષની સ્પષ્ટતા કરતાં વીરપ્રભુના અનેકાન્તાત્મક સર્વોદય તીર્થના ગુણોની સ્પષ્ટતા કરવામાં આવી છે.
રત્નકરડક શ્રાવકાચાર' ના ૧૫૦ પદોમાં શ્રાવકોના આચારનું નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે. આ ગ્રંથમાં મુખ્યત્વે આટલી વાતોનો નિર્દેશ છેઃ (૧) આત્મદર્શન (સમ્યગુદર્શન) નો મહિમા (૨) શ્રાવકના આઠ મૂળ ગુણોનું વિવેચન (૩) પરમાત્માની પૂજાનું મહત્ત્વ (૪) વ્રતોનું સમ્યફ પાલન કરનાર મહાનુભાવોના ચરિત્રો (૫) મોહયુક્ત મુનિની અપેક્ષાએ નિર્મોહી શ્રાવકની શ્રેષ્ઠતા (૬) સમ્યગુદર્શનયુક્ત ચાંડાલને પણ દેવતુલ્ય ગણવાનો ઉદાર દૃષ્ટિકોણ (૭) સમાધિમરણનું સ્વરૂપ, વિધિ અને માહાભ્ય.
પરમભક્તિ, ઉત્તમ જ્ઞાન, દેઢ ચારિત્ર, પરીક્ષાપ્રધાનપણાની સાથે સાથે શ્રદ્ધાવંતપણું, સત્યનું અનુશીલન અને સર્વજ્ઞના શાસન પ્રત્યે સર્વસમર્પણતાના ભાવવાળા સમંતભદ્રાચાર્યજીએ ધર્મનું પદ્યમય, સુંદર તથા બુદ્ધિયુક્ત આલેખન કરીને જૈનશાસનની ઉત્ક્રાંતિમાં અમૂલ્ય ફાળો આપ્યો છે.
જ્ઞાનધારા - ૨૦
જૈન મંત્ર, સ્તોત્ર અને યંત્ર
૧૬૯
