________________
અહિંસક છે. આ સૂક્ષ્મદેહધારી દેવદેવીઓ સાથે મંત્ર દ્વારા એટલે કે ધ્વનિના સ્પંદનો દ્વારા અનુસંધાન થઈ શકે છે, જે અનુભૂતિનો વિષય છે. ઋષિમુનિઓએ યોગીઓને કે સંતોને સમાધિ અવસ્થામાં મંત્રનું દર્શન થાય છે. માટે તેઓ મંત્રના રચનાર નહીં પણ મંત્રદેષ્ટા કહેવાય છે. મંત્રો બે પ્રકારના હોય છે - (૧) બીજમંત્ર (૨) નામમંત્ર.
બીજમંત્રમાં માત્ર અક્ષર હોય છે. દા.ત. હું શ્રીં ક્લીં આદિ આ અક્ષરનો કોઈ અર્થ હોતો નથી, પણ એના ધ્વનિના સ્પંદનોની અસર હોય છે. આ ધ્વનિના
સ્પંદનોની frequency અને wavelength નો જે તે સ્તરના દેવી દેવતાઓની frequency અને wavelength સાથે Resonanse થાય પરિણામે એ દેવી-દેવતાઓ સાથે મંત્રસાધકના અનુસંધાન થઈ શકે છે. ઓમ નમો શિવાય, શ્રી કૃષ્ણ શરણં મમ એ નામમંત્ર છે. જૈનોમાં નામમંત્ર લોન્ગસ સૂત્ર છે. પેટરબાર સ્થિત શ્રી જયંતિલાલ મહારાજ સાહેબે એમના પુસ્તક ‘તીર્થકર નામમંત્ર ફલાદેશ' માં તીર્થકરોના નામના રટણથી થતા લાભનું વર્ણન કર્યું છે, જે એમની અનુભૂતિ છે.
મંત્રસાધકમાં સાધકનો ચૈતન્ય, સાત્ત્વિકતા અને પવિત્રતા અગત્યની છે. મંત્રનો જપ કરતી વખતે ઓમકારનું પ્રથમ ઉચ્ચારણ કરવાનું વિધાન છે. દરેક મંત્રને ઓમકારનો સંપુટ જોઈએ. મંત્રજપથી ચૈતન્ય પર એક લિસોટો પડી જાય છે.
આપણી જિહા પર ત્રણ પ્રકારની અશુદ્ધિઓ જોવા મળે છે - (૧) ભોજનથી થતી (૨) અસત્ય બોલવાથી થતી (૩) કલહ અને ટીકાથી
(૪) મંત્ર વિનિયોગ - મંત્ર શું કાર્ય કરશે ? (૫) મંત્રજાસ - અંગન્યાસ, કરન્યાસ (સ્થાપન કરવું)
મંત્રના અક્ષરો અંગત, પવિત્ર અને રહસ્યમય છે. મંત્રનું વર્ણનાત્મક અને અર્થગત મૂલ્ય ઘણું ઓછું છે, પણ પરમ સાથેના તાર જોડવામાં ઘણું મૂલ્ય છે.
મંત્રમાં શક્તિમાન વર્ણ કે વર્ણસમૂહનું વારંવાર મનન કરવાથી સંસારના ક્ષયની શરૂઆત થાય છે.
અજ્ઞાનનો, તમસનો, જડતાનો આવા અનેક અંધકારો દૂર કરવાનો પ્રયાસ એટલે જ મંત્રસાધના. લેખક શ્રી સુભાષ ભટ્ટના શબ્દોમાં કહીએ તો મંત્રદૃષ્ટા ઋષિઓ શક્યતાઓના શિલ્પી હતા, અશક્યના ઈજનેરો હતા, અનંતના આંકડાશાસ્ત્રીઓ હતા અને અજ્ઞેયને ઓળખનારા હતા. મંત્ર દ્વારા જીવનઊર્જાનો પ્રવાહ સરળ, સાહજિક, અવિભાજિત અને અખંડ થઈ શકે છે. પરિણામે વિસંવાદિત ઊર્જા સંવાદિત બને છે અને આનંદ પ્રગટે છે. મંત્રનો સૂક્ષ્મ મનોગત અને ભાવગત ઊર્જાઓ સાથે સંબંધ છે.
૨૫00 વર્ષથી અખંડ ચાલતી જૈન પરંપરાના મૂળમાં આચાર્યોની સૂરિમંત્રની આરાધના છે. સૂરિમંત્ર અને તેની આરાધના ગોપનીય અને રહસ્યમય છે. સૂરિમંત્ર કલ્પ સમુચ્ચય ગ્રંથમાં નિમ્નલિખિત બીજાક્ષરોનો | શબ્દોનો ઉલ્લેખ છે, જેનો અર્થ નથી પણ એની અસર છે.
વષ્ણુ વચ્ચું - ઈરિ કિર્િ ગિર્િ સિ િહિ િપિર્િ
#ાં ક્ષી ગ્રાં ગ્રીં હ્રીં શ્રાં શ્રીં હું આ ગ્રંથના પાના નં. ૫૨ ઉપર શ્લોક નં. ૪૩૭ માં કુંડલિની ભુજંગાકૃતિ શબ્દ છે. શ્લોક ૪૩૮ માં આજ્ઞાચક્ર અને શ્લોક નં. ૪૪૦ માં શંભુ, બ્રહ્મા, વિષ્ણુનો ઉલ્લેખ છે. પાના નં. ૧૩૩ ઉપર હિલિ હિલિ કિલિ કિલિ શબ્દોનો ઉલ્લેખ છે. પાના નં. ૧૫૭ પર રેચક પૂરક - કુંભણ (કુંભકનો) ઉલ્લેખ છે.
સૂરિમંત્ર વિશે વિવરણ કરીશ.
થતી.
મંત્રજપ કરતાં પહેલાં મુખશોધન કરી લેવું જોઈએ, અશુદ્ધ જિહાથી મંત્ર ન બોલવા જોઈએ, મંત્રસાધના દ્વારા પશુત્વ છોડી દેવત્વમાં પ્રવેશાય છે.
કોઈપણ મંત્ર હોય તેમાં મંત્રશાસ્ત્રની દૃષ્ટિએ પાંચ અંગો અગત્યના છે - (૧) મંત્રઋષિ
મંત્રના દે (૨) મંત્ર છંદ - દા.ત. અનુછુપ આદિ (૩) મંત્ર દેવી દેવતા - દેવી દેવતા સાથે અનુસંધાન
જ્ઞાનધારા - ૨૦
જૈન મંત્ર, સ્તોત્ર અને યંત્ર
