________________
આ વર્ણ એકવર્ણ, દ્વિવર્ણ, ત્રિવર્ણ, ચારવર્ણ અને પંચવર્ણ પણ છે. તે અહ મંત્રની સાથે ચતુર્થસ્વર ‘ઇ’ કાર જોડવાથી અને રેફ, બિંદુ, નાદ આદિ જોડવાથી પ્રગટ થાય છે. સ્તોત્રના રચયિતા મહામુનિ હવે મૈં બીજમાં ચોવીસ તીર્થંકરોની સ્થાપના દર્શાવે છે. સર્વપ્રથમ ‘નાદ’ માં શ્વેતવર્ણવાળા ચંદ્રપ્રભસ્વામી અને પુષ્પદંત (સુવિધિનાથસ્વામી) ની સ્થાપના કરવામાં આવે છે. બિંદુમાં શ્યામવર્ણવાળા નેમિનાથ અને મુનિસુવ્રતસ્વામીની સ્થાપના કરાય છે. કલામાં પદ્મપ્રભ સ્વામી અને વાસુપૂજ્ય સ્વામીની સ્થાપના કરાય છે. ‘ઈ’ કારમાં મલ્લિનાથ અને પાર્શ્વનાથપ્રભુની સ્થાપના કરાય છે. શેષ ૧૬ તીર્થંકરો ‘હ’ કાર અને ‘ર’કારમાં સ્થપાય છે. આ રાગદ્વેષ, મોહથી રહિત, સર્વ પાપ વિવર્જિત, સર્વકાળમાં સર્વ દેવોમાં શ્રેષ્ઠ એવા આ ૨૪ જિનેશ્વરો છે. તેમ, તેમની સ્તુતિ કર્યા બાદ આ મૈં કારરૂપ દિવ્યચક્રના પ્રભાવે સાધકને સાત પ્રકારની વ્યંતરદેવીઓ ઉપદ્રવ ન કરે તેવી પ્રાર્થના કરવામાં આવી છે. આ ડાકિની, રાકિની, લાકિની, કાકિની, શાકિની, હાકિની, યાકિની આ દેવીઓ શરીરમાં રહેલ ષચક્ર અને બ્રહ્મરંધ્રમાં રહેલ અંતિમ સહસ્ત્રારચક્ર (કમળ) ની અધિષ્ઠાયિકા છે. એટલે અહીં પરોક્ષ રીતે પ્રાર્થના કરાઈ છે કે, જિનેશ્વર દેવોના ધ્યાનના પ્રતાપે સાધકના ચક્રો ખુલે અને સાધક ઊર્ધ્વગતિ કરતો હોય, ત્યારે ચક્રોની અધિષ્ઠાત્રી દેવીઓ આપ વિઘ્ન કરનારા ન થતાં, સહાયક બનજો. ત્યારબાદ સર્પ, હાથી, રાક્ષસ, અગ્નિ, સિંહ, દુર્જન અને રાજાઓ પણ સહાય કરનારા થાઓ એવી પ્રાર્થના કરાઈ છે. આ પ્રાર્થના પ્રથમ પ્રાર્થનાની જેમ સાંકેતિક છે કે કેવળ સ્થૂળ પદાર્થોને સૂચવે છે, તે નિશ્ચિત કરવું અઘરું છે.
પરમાત્માની જ્યોતિ ગૌતમસ્વામીના તેજથી અનેક ગણી છે, એમ કહેવાયું છે. ત્યાર પછીના શ્લોકોમાં ચાર નિકાયના દેવતાઓ રક્ષા કરે તેમજ લબ્ધિધારી મુનિઓ પણ રક્ષા કરે એવી પ્રાર્થના કરાઈ છે. આ ચોવીસ તીર્થંકરોના સ્મરણના પ્રભાવે દુષ્ટ
જ્ઞાનધારા - ૨૦
૧૦૨
દેવો, વેતાલ આદિનો ઉપદ્રવ શાંત થાય એવી પ્રાર્થના કરાઈ છે. ત્યારબાદ ત્રણ શ્લોકોમાં કેટલીક અત્યારે પણ પ્રસિદ્ધ અને કેટલીક તે સમયે પ્રસિદ્ધ એવી દેવીઓને સાધક માટે કાન્તિ, કીર્તિ, તેજ, બુદ્ધિ આદિને આપનાર થાય એવી પ્રાર્થના કરી છે.
હવે સ્તોત્ર રચનાર મુનીશ્વર આ ઋષિમંડળ સ્તોત્રની સાધનાવિધિ દર્શાવે છે. આ ઋષિમંડળ સ્તોત્ર દિવ્ય, ગુપ્ત છે અને જગતના કલ્યાણ અર્થે તીર્થંકરોએ દર્શાવેલ છે. અનેક વિપત્તિઓમાં તેનું સ્મરણ વિઘ્ન-વિનાશ કરનારું બને છે. વિપત્તિના સમયમાં સાધક સાચા હૃદયે મૂળમંત્રનું સ્મરણ કરે તો વિપત્તિ દૂર થાય છે, એવો અનેક સાધકોનો અનુભવ છે. આ સ્તોત્રને ગુપ્ત રાખવાનું તેમજ અન્યોને ન આપવાની સ્પષ્ટ ભલામણ કરાઈ છે. જે સાધક આ સ્તોત્રની આરાધના કરવા ઇચ્છતા હોય તેમણે ગુરુગમથી આ સ્તોત્ર ગ્રહણ કરવું આવશ્યક છે. આ સ્તોત્રની આરાધના એક
યા ત્રણ આયંબિલ કરી ગુરુગમથી - સદ્ગુરુ એવા સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંત પાસેથી ગ્રહણ કરીને કરવાની છે. આ સ્તોત્રની આરાધનાથી મનમાં ઇચ્છેલા ફળની પ્રાપ્તિ થાય છે. વળી, આઠ મહિના સુધી નિત્ય આરાધના કરનારને દિવ્યજ્યોતિરૂપ એવા પરમ તેજમય (જેનું સ્તોત્રમાં વર્ણન કરાયું છે તેવા) અર્હબિંબના દર્શન થાય છે. આ દર્શન થયા પછી સાધકનો સાત ભવમાં મોક્ષ નિશ્ચિત થાય છે.
આમ, સાધકને વિઘ્નવિનાશથી પ્રારંભ કરી મોક્ષ સુધી પહોંચાડતું આ દિવ્યસ્તોત્ર છે. આ સ્તોત્રમાં અર્હમ્, હીં કાર અને પરમાત્મપ્રતિમાના ધ્યાનની અનેક વિધિઓ દર્શાવી છે. ધ્યાનયોગના રસિકો માટે આ સ્તોત્ર ખજાનાસમું છે. આ વિધિઓ ગૂઢ હોવાથી મંત્ર-ધ્યાનના રસિકોએ અનુભવી ગુરુજનો પાસેથી પ્રાપ્ત કરવી.
આ સ્તોત્રના કર્તા કોણ છે તે નિશ્ચિત કરવું અઘરું છે. લોકપરંપરા. ગૌતમસ્વામીને આ સ્તોત્રના કર્તા માને છે, પરંતુ સ્તોત્રના મધ્યમાં ગૌતમસ્વામીનો ઉલ્લેખ તેમજ તેની સંસ્કૃત ભાષા આદિને કારણે વિક્રમની છઠ્ઠી - સાતમી સદીના કોઈ મહાન મંત્રવાદી મુનિભગવંતે આ રચના કરી હોય તેવું જણાય છે.
જૈન મંત્ર, સ્તોત્ર અને યંત્ર
૧૦૩
