Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 11 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 268

२५४
भगवती सूत्रे
"
,
तत्र खलु यः स ऋद्धिप्राप्तः पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकः, स खलु अस्त्येकोऽग्निकायस्य मध्यमध्येन व्यतित्रजेत्, अस्त्येको नो व्यतिव्रजेत् यः खलु व्यतिव्रजेत् स खलु तत्र ध्यायेत् ? नायमर्थः समर्थः, नो खलु तत्र शस्त्रं क्रामति, तत्र खलु यः सः अवृद्धिमाप्तः पञ्चन्द्रिय तिर्यग्योनिकः सः खच्छु अस्त्येकः अग्निकायस्य मध्यमध्येन व्यतिव्रजेत्, अस्त्येको नो व्यतित्रजेत् यः खलु व्यतिव्रजेत् स खलु तत्र ध्मायेत् ? हन्त, ध्मायेत्, तत् तेनार्थेन यावत् नो व्यतिव्रजेत् एवं मनुष्योऽपि, वानव्यन्तरज्योतिषिकवैमानिको यथाऽसुरकुमारः ॥ सू० १ ॥
,
9
"
टीका - चतुर्थोदेश के परिणामस्य प्रतिपादितत्वेन तदधिकारात् व्यतिव्रजनादिकं विचित्रं परिणाममधिकृत्य प्ररूपयितुमाह - ' नेरहया णं भंते, इत्यादि । ' नेरइया णं भंते । अगणिकायस्त मज्झं मज्झेणं वीइवएज्जा ? ' गौतमः पृच्छति - हे भदन्त | नैरयिकः खलु अग्निकायस्य मध्यमध्येन - सममध्यभागेन, व्यतित्रजेत् ? उल्लङ्घय गच्छेत् ? भगवानाह - ' गोयमा ! अत्थेगइए वीइवएज्जा अत्थे गए नो वीइवएज्जा' हे गौतम ! अस्त्येकः कश्चित् नैरयिकः व्यतित्रजेत्नैरविकादि की विशेषपरिणामवक्तव्यता
'नेरइए णं भंते! अगणिकायरस मज्झ मज्झेणं' इत्यादि । टीकार्थ- चतुर्थउद्देशक में परिणाम का कथन किया गया है सो उसी संबंध को लेकर यहां सूत्रकार ने व्यतिव्रजनादिक रूप जो विचित्र परिणाम है उसका प्रतिपादन इस सूत्र द्वारा किया है-इसमें गौतमने प्रभु से ऐसा पूछा है- 'नेरइयाणं भंते ! अगणिकायस्स मज्झ मज्झेणं वीवरज्जा' हे भदन्त ! जो नारक जीव हैं वे क्या अग्निकाय के बीच में से होकर निकल जाते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं - 'गोयमा ' हे गौतम! 'अत्थेrइए बीहवएज्जा' अस्थेगइए नो बीइवएज्जा' —નારયિકાહિની વિશેષપરિણામ વક્તવ્યતા—
" नेरइए णं भंते! अगणिकायरस मज्झ मज्झेणं " त्याहि
ટીકા-ચોથા ઉદ્દેશામાં પરિણામનુ' (પરિણમનનું) પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યુ` હવે સૂત્રકાર અહી... વ્યતિવ્રજનાદિક રૂપ જે વિચિત્ર પરિણામ છે, તેનુ' નિરૂપણ કરે છે આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને वो अश्न पूछे छे ! - " नेरइयाणं भंते ! अगणिकायस्स मज्झमज्झेण वीइवएज्जा ?" लभवन् ! ना२४ वे शु अभिधायनी वरये धर्धने नीडजी જઈ શકે છે ખરાં ?
महावीर अलुना उत्तर- " गोयमा ! अत्थेगइए बीइवपज्जा, अत्थेगइए नो
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૧