Book Title: Mahavir Charit Mimansa
Author(s): Dalsukh Malvania
Publisher: Ramesh Malvaniya
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005291/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA pUrvAda dalasukha mAlavaNiyA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA (pUrvArdha) lekhaka dalasukha mAlavaNiyA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka rameza mAlavaNiyA 8, operA sesAyaTI amadAvAda-7 prathama AvRtti, 1992 sarvahaka svAdhIna mUlya ; rUA. 36/ mukhya vitaraka : pAye prakAzana nizA piLa rilIpha roDa amadAvAda-380 0 01 mudraka : kriznA prinTarI harajIbhAI ena. paTela 96 6, nAraNapurA jUnA gAma amadAvAda-13 phona : 084393 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNa mArA parama mitra harivallabha bhAyANune temaNe paNa saMzodhanakSetre je pazcimaprerita zodhapaddhati AdarelI che, te paraMparA anusAranuM prastuta pustaka mahAvIracarita mImAMsA sAdara samarpita karuM chuM. dalasukha mAlavaNiyA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstAvika I. sa. 197ra mAM saurASTra yunivarsiTIe mAruM- "prabhuzrI mahAvIra svAmIne jIvana saMdeza" pustaka prakAzita karyuM hatuM. te meM sAmAnya vAcakane samakSa rAkhIne lakhyuM hatuM, paNa lakhatI veLAe jema jema AgaLa vadhato gayo tema tema bha. mahAvIranA jIvananI pratyeka ghaTanA viSe saMzodhakone najara samakSa rAkhIne eka pustaka lakhavAne vicAra daDha thatuM gayo hato. tenA paripAkarUpe A pustaka vidvAne samakSa mUkatA mane AnaMda thAya che. pratyeka ghaTanA vize te tenA mULa svarUpamAM kevI hatI, jeNe tenuM sarva prathama nirUpaNa karyuM. ane pachI temAM kevAM kevAM parivartana parivardhane thatAM gayAM-tenI AmAM mImAMsA che. AmAM huM keTalo saphaLa thaye chuM te vidvAne ja kaheze. mArI mImAMsAmAM kSatio hovAno pUro saMbhava che. vAcakane te dhyAnamAM Ave te mAruM dhyAna dore tevI vinaMtI karuM te asthAne nahIM gaNAya. te jANI mane AnaMda thaze ane bIjI AvRttine avakAza maLaze te te kSatio dUra karavA avazya prayatna karIza. prastuta pustakanuM samarpaNa me. Do. harivallabha bhAyANIne karyuM che te temaNe svIkAryuM ke mAre mATe AnaMdano viSaya che. temanA jevA saMzodhakoe ja mane AvuM lakhavA preraNA ApI che te jANavuM te anucita nahIM gaNAya. prastuta pustakanA prakAzamAM zrI navInabhAI zAhe rasa na dAkhavyo hota to emane ema aTALAmAM paDayuM raheta. tethI temane ahIM vizeSa AbhAra mAnuM chuM. citrakAra hirena nAnAlAla gajajara tathA mudraka kriznA prinTarIvALA zrI harajIbhAIne AbhArI chuM. prapha jovAmAM mArA putra rameze sahAya karI tene ahI yAda karuM chuM. perA sesAyaTI amadAvAda "tA. 25-8-92 dalasukha mAlavaNathA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMketasUci AvyA A cU A ni. AcA. TI. A ni ha0 A malaya utta AcArAMga sUtra Avazyaka cUrNi Avazyaka niryukti AcArAMga TIkA Avazyaka niyukti, haribhadra TIkA Avazyaka niyukita, malayagiri TIkA utarAdhyayane mUtra kalpa sUtra upUnamahApurisacariya triSaSTizalAkA puraSa caritra dIghanikAya pAli bRhatkapabhASya vizeSAvazyaka bhASya kalpa cau0 triSaSTi dIdha mR0 vizeSA vi. sthA, sthAnAMga haribhadra hari Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkaraciratanI mAtRkAonuM mULa AcArAMgagata ghaTanAe-2: kalpasUtragata ghaTanAo-3; niyuktigata mAtRkA-1 Avazyaka niyuCktigata mAtRkA (2) 7, Avazyaka niyu`ktigata bha. mahAvIracaritanI mAtRkA (3) 7, paumacariya mAtRkA (1) 7. pravacanasArAdhAra gata mAtRkAo 10, vicArasAragata mAtRkA 10 (8) sattarisayaThANa gata mAtRkA 11. bhagavAna mahAvIranA prAcIna vaNaka pUrva bhavA 12-13 AcArAMga-prathama zrutaskaMdha-13, sAdhakanA varNanamAM-13; upadezakanA va namAM-15; sUtrakRtAMga prathama-zruta skaMdha-18; AcArAMga-dvitIya zrutaskaMdha-20; sUtrakRtAga-dvitIya zrutaskaMdha 21; anya aMgaprathAmAM tathA anyatra-22 2452 samyakatvaprApti-grAmaciMtaka-24; marIci-29; parivrAjakabhavA 7-38; vizvabhUti nidAnanuM duSpariNAma-40; tripRvAsudeva-45; zeSa pUrvabhavA-tItha' kara-nAmakarmonA baMdha-50; bha. mahAvIranA kalyANakA bha. mahAvIranuM phaLa garbhAvataNa anukramaNikA mAtAne svapnA-69 garbhApaharaNa kaTuMbIjanA janmanagarI gabhamAM pratijJA janma ane abhiSeka nAmakaraNa-va mAna mahAvIra saMmati 81 1-11 13-14 55-64 65-71 72-73 74 75 76 77-78 79 40 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA 97-99 dAna-98; saMbodhana-99, niSkramaNa dIkSA 99 dIkSA pachIne abhigraha 103 chadmasthaLanI ghaTanAo : kaThora sAdhanA 104-132 AcALa (9-17-2-105; (9.ra zayyA uddezaka -115, (9.3) parISahe- upasargo-11; (94) rogacikitsA-121; bhagavAna mahAvIrane vihAra 123-132 zAlaka prasaMga 133-1366 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkaraciratanI mAtRkAnuM mULa Avazyaka niyuktidi granthAmAM tIthaMkaracarita sabadhI mAtRkAe maLe che tene AdhAre joI zakAya che ke te te kALe tItha' karaciratanI kaI kaI bAbate nu mahattva hatuM. A mAtRkAo jotAM pahelAM AcArAMga ane kalpasUtranAM tItha''karacaratAne AdhAre joie ke kaI kaI mAtRkA temAMthI phalita thaI zake che. AcArAMga(tRtIyasulikA)mAM mAtra bhagavAna mahAvIracaritra che, jyAre kalpasUtramAM 24 tIrthaMkaranAM rite che. te bannemAM carita ApavAnuM prayojana ke AcAranA niyamonI paraparA kayAMthI zarU thaI te batAvavu te eka ja chatAM AcArAMgamAM eka ja bha. mahAvIranuM ane kalpamAM badhA ja tI karAnu carita che te sUcave che ke kalpasUtramAM jinacaritanI bhUmikA AcArAMga pachInI che. jaina dharma'mAM kALacakranI gAThavaNI ane temAM thanArA yathAkrame 24 tIrthaMkarAnIyeAjanA e kramika vikAsa sUcave che. mAtra bha. mahAvIra ja A pramANe AcAranA upadeza ApatA nathI paNa temanI pUrve thanArA 23 tIthaMkaroe paNa Ave ja upadeza ApyA che ema kahI jaina dharmAMte manuSya sa`skRtinA Adi kALanI Upaja TharAvavAne A prayatna che. AvA ja prayatna anya vaidika ane bauddha dharmAMmAM paNa dekhAya che. purANA ane mahAbhArata, rAmAyaNamAM ane smRtiomAM dharmIne sanAtana siddha karavA prayatna thayA che ane aneka avatArenI ane manvantaronI kalpanA thaI. te ja pramANe buddhanA caritagranthAmAM paNa temanI pUrve aneka muddo thayA tema nirUpaNu karavAno prayatna che. Ama A bhAratIya dharmAnuM eka khAsa lakSaNa banI rahe che. have ApaNe AcArAMga ane kalpasUtramAM tItha' karacaritAnA nirUpaNamAM keTalI ghaTanAonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che te joIe. AcArAMgamAM mAtra bha. mahAvIranuM ja rita che ane kalpasUtramAM jo ke 24 tIrthaMkarAnu carita che. chatAM paNa temAM paNa mahAvIra, pA, ariSTanemi ane RSabha ATalAmAM ja kAMika vistAra che, bAkImAM te mAtra kalpasUtra lakhAyuM tyAre temane thayAne keTale kALa vyatIta thayA. tene ja mAtra nirdeza karI patAvyu` che. eTale uta cAra tIrthaMkaranA jIvanacaritamAM nirUpAyelI dhaTanAe ja ahI devAmAM AvI che. ane A ghaTanAne AdhAre ja AgaLa jaI mAtRkAonu` nirmANa thayu' che, te saheje samajI zakAze. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA AcArAMgagata ghaTanAo (mahAvIra carita) 1. cyavana AdinA nakSatra (175) 16. mAtA-pitA (pArthApatya marIne (vana, garbhapaharaNa, janma, devakamAM pachI mahAvidehamAM dIkSA, kevaLa, nirvANa) mukti (178). 2. kALacakramAM kyAre vana (16) 17. dIkSA pUrva dAnara (eka varSa 3. kyAMthI cavana (devAyuM) (176) sudhI) (179) 4. kyAM cyavana nagarI) (16) 18. deva dvArA saMbodhana (100) 5. mAtA pitA (prathama) (176) 19. deve dvArA dIkSAutsava 6. vana samaye jJAna (176) zibikAvahana (179) 7. garbhApaharaNa deva dvArA (176) 8. mAtA-pitA, nagarI (dvitIya) 20. dIkSA prasaMge leca-indra dvArA 9. garbhaharaNa vakhate jJAna (176) kezagrahaNa (179). 10. janma (16) 21. siddhanamaskAra karI sAmAyika11. de dvArA utsava Adi ane grahaNa (dIkSA) (179) thiyarAbhiseya (16) 22. mana:paryAya (179) 12. nAmakaraNa (kAraNa sAthe (16) 23. abhigraha (17) 13. pAMca dhAtR dvArA uchera (16) 24. vihAra (179) 14. kAmabhege (76) 25. upasarga (179). 15. nAmAntare (tIrthakara ane 26. kevaLajJAna (19) mAtA-pitA AdinAM) (177) (te samaya, sthAna, Asana, tapasyA) 1. AmAM svapnane nirdeza nathI te dhyAna devA jevuM che. 2. A pachI padAmAM hakIkate Ave che te sUcave che ke te mAtRkAmAMthI lIdhI che. ahIM AvelI gAthAomAMnI 1, 2, 3, 6 e vizeSAvazyaka bhASyamAM che gA. 1861, 1862, 1865, 1868. niyukitamAM eka vAra te gAthAone niyukita gaNI che paNa bIjI vAra bhASyanI gaNI che juo malaya0 pR. 260 ane pR. 203 3. A pachI paNa pAchI gAthAo Ave che je vizeSAvazyakamAM che. ane tene niyuktimAM bhASyanI gaNI che. AthI jaNAya che ke A paNa umeraNa che. juo vize. gA. 1873thI. gA. pattamAM nathI paNa keTyAcAryamAM che. gA. 11 vizeSAmAM nathI. vaLI gA6 ane 7mAM saMvAda nathI tethI gA9 pachIthI umerAI hoya ema kahI zakAya tema che. 4. A pachI be gAthA che jemAMnI eka vizeSAvazyakamAM gA1899 che. bIjI viSe jaNAyuM nathI. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakaracaritanI mAtRkAonuM mULa 27. prathama devane pachI manuSyane 28. upadeza (jIvanikAya ane . upadeza (179) pAMca mahAvratane bhAvanA sAthe) (179) kaparAgata ghaTanAo (mahAvIra carita) 1. avana AdinAM nakSatro (1). (e) svakhapAThaka dvArA phalajyana 2. kALacakramAM kyAre (vIza (64-70) tIrthaMkara pachI) (2) (f) temAM tIrthakara, cakravatI, 3. kyAMthI cyavana (devAyuM) (2) baladeva-vAsudeva, mAMDalikanI 4. jyAM vana (2) mAtAnAM svapna (71-78) 5. mAtA-pitA (2) (prathama) (g) siddhArtha dvArA trizalAne 6. cyavana samaye jJAna (3) svaphalakathA (79-83) (a) mAtAne 14 svapna (4-5) (h) devo dvArA siddhArthanI saMpatti(b) patine svanivedana (6) - vRddhi ane tethI vardhamAna (c) svapnaphala Adi (7 thI 12) nAma rAkhavAne saMkalpa (84-86) 7. garbhapaharaNa deva dvArA (8-30) (a) indra dvArA stuti (13-16) (i) garbhanI nizcalatA ane (b) daridrakulamAM avanathI mAtAnuM dukha, puna:calanA Indrane ciMtA (17) (80-90) (8) Azcaya (18) (j) garbhamAM saMkalpa-mAtA-pitA (d) hariNegameSi dvArA garbha jIvita hoya tyAM sudhI dIkSA parivartana (19-30) nahi. (91) 8. mAtA-pitA, nagarI (dvitIya) (27) 10. janma (92-93) 9. garbhaharaNa samaye jJAna (29-31) 11. devo dvArA utsava ane titha(a) devAnaMdAnA svapnaharaNa ane yarAbhiseya (4) - trizalAnAM svapano (32-48) (a) bAlakano janmotsava nagarImAM (b) patine svapnanivedana (49-51) (95-100) (c) pati dvArA phalakzana ane (b) bAlakanA saMskArajAgaraNa (para-57) (101-102) (d) siddhArthanI dinacaryA (58-63) 12. nAmakaraNa (103) Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. *14.. 15. nAmAntaro (tIthaMkara ane mAtA -pitA AdinAM (104-109) * 16. mAtA-pitAnu devalAkagamana- (mAtra nirdeza) (110) 17. dIkSApUrva tyAga ane dAna ... ... (111) 18. devA dvArA sa`khAdhana dIkSA saMkalpa pUrvI ane pachI (110-112) * 19. devA--manuSyA dvArA dIkSAutsava (112-114) svaya lAca * *20. *21, *23. *231 *l. 29. nirvANa (123) 30. devA dvArA dIvALI (124-125) 31. gautamane kevaLa (126) 32. navamallakA Adi dvArA dIvALI (127) 73. nirvANa samakAlIna sthiti (128-132) 34. guNadhara Adi saMpatti (133-) 35. AyuvibhAga (146) 36. aMtima samayanA upadeza (146) 37. nirvANu vItye keTalo samaya ? (147) 38. para parA (201~) A bAbatamAM spaSTanirdeza nathI. mAtA-pitAnA meAkSagamananI carcA kalpasUtramAM nathI. vaLI AmAM deve dvArA zibikAvahananI carcA nathI. vaLI indre keza lIdhAnA paNa nirdeza nathI. vaLI mAtA-pitAne kalpasUtramAM pArthApatya nathI kahyAM e dhyAnamAM rAkhavu jarUrI che. ane siddhune namaskAra ane pratijJAnA nirdeza paNa kalpamAM nathI. AthI jaNAya che ke AcAra ane kalpamAM keTalIka hakIkatA ekakhIjAthI judI che, nyUnAdhika paNa che. 1. AcArAMgamAM upasargI sahana karavAnA abhigraha lIdhe che. te pramANe AmAM nirdeza nathI paNa te upasargo temaNe sahana karyA evA nirdeza che. 2. AcArAMgamAM eka sATaka sAthe dIkSAnA prasa`ga che. deva AbharaNAla kAra laI le che evA nirdeza che paNa sATaka cheDavA nirdeza nathI. (a) devaSya sAthe dIkSA (114).2 (b) eka va'-eka mAsa cIvaradhArI rahyA pachI acela ane pANipAtra (111) mahAvIracarita mImAMsA 24. vihAra (119, 122) 25. upasaga (116) (a) bhagavAnanA guNAnu varNana (117-119) 26. kevaLajJAna (120~121) *27. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tItha kacaratanI mAtRkAonu` mULa mahAvIracaritramAM ATalA vistAra kalpasUtramAM che paraMtu anya traNa tItha karAnAM je caritra ApyAM che tene AdhAre kahI zakAya ke anya tItha kara caritramAM nIcenI ghaTanAevu vaSa~na jarUrI manAyuM hatuM-- 1. cyavana AdinAM nakSatrA (148) 2. cyavananA kALa, nagarI, (149) 3. mAtA-pitA (149) 4. cyavanasamayanAM jJAna (150) 5. janmasamaya, nAma (151) 6. dIkSA mATe deveA dvArA sakheAdhana (152) 7. dIkSA, keTalA sAthe ? (153) 8. upasa* (154) 9. kevaLajJAna (155) 5 10. gaNadharAdi saMdha (156) 11. AyuvibhAga (159) 12. nirvANa anete vItye keTaleA samaya (16 0) A ciratAnA namUnAne AdhAre ja AgaLa jaI mAtRkAo nakkI thaI haze ane temAM uttarAttara vadhArA thatA rahyo che te mAtRkAonA adhyayanathI spaSTa thAya che. Avazyakaniyuktigata mAtRkAe mUlAcAra nAme prasiddha granthamAM Avazyakaniyukti ApavAmAM AvI che. 1 pazcimanA vidvAna lAyamenanuM kahevu' che ke Avazyakaniyu`ktinI vAcanAmAM mUlAcAragata vAcanA prAcInatama che. e bAbatanI puSTi tItha kareAnI mAtRkA athavA tA tItha``karacaritamAM ca'vAnI sAdhAraNa khAtA viSeno vicAra karIe te siddha thaI zake che. mUlAcAragata Avazyaka niyuktimAM e mAtRkAone sthAna maLyu ja nathI. paNa zvetAmbarasa'mata Avazyaka niyu^kti jenI cUNi vagere TIkAe eka pachI eka lakhAI che temAM A mAtRkAone nirdeza savaprathama maLe che te sUcavI jAya che ke prAcInatama vAcanAmAM tene sthAna hatuM nahi ane pachIne kALe tenI vAcanAmAM je vRddhi thai temAM A prakaraNa umeravAmAM AvyuM che. eTale have tene AdhAre ahI` mAtRkAonI carcA karavI ucita che. AvazyakaniyuktinI mAtRkAe (1) AcArAMga ane kalpasUtra pachI Avazyakaniyu`kti AdimAM je mAtRkAe che te joi e jethI tIae kara ciratamAM krame karI ghaTanAva namAM kevI vRddhi thaI che te jaNAI Avaze. ahIM vizeSAvazyakamAM je Avazyakaniyukti aMtarhita che, prathama tene AdhAre mAtRkAe ApavI eTalA mATe ucita che ke te AvazyakaniyuCktinI sarvAdhika prAcIna TIkA che--temAM prathama A gAthA che--jemAM mAtRkA ApavAnI pratijJA karavAmAM AvI che. 1. paDAvayakAdhikAra sAtameA, mUlAcAra pR. 392. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ubhacaritAdhikAre sanvesiM jiNavarANa sAmaNNaM / saMbodhaNAti vottu vocchiti patteyamasabhassa // 198 // 1636 // AmAM pratijJA karavAmAM AvI che ane gaNAvyAM che tethI temAM nIcenI mAtRkA arthAt badhA jinavaronI sAdhanAdi sAmAnya hakIkatA ahIM ApavAnI pachInI gAthAomAM te sAdhanAdi siddha thAya che. 1. sa`edhana 2. parityAga = dAna 3. keTalA sAthe dIkSA 4. upadhi 5. kuliMga (anyaliMga ke kuliMga 6. grAmAcAra 7. parISahu 8. jIvanI upalabdhi 9. zrutalAla 10. pratyAkhyAna 11. sayama mahAvIracarita mImAMsA 12. chadmasthakAla 13. tapasyA 14. jJAna(kevaLajJAna)te utpAda 15. (ziSyAditA) saMgraha 16. tIae 17. gaNa 18. gaNadhara 19. dharmAMpAyanA dezaka 20. paryAya (Ayu) 21. aMtakriyA (nirvANu) 22. nirvANupUrvAM tapa AvazyakaniyuktinI A mAtRkAomAMthI prAyaH evI eka paNa nathI jenI sUcanA AcArAMga ane kalpasUtranA tItha karacaritAmAMthI phalita na thatI hoya. bheda eTalo che ke AmAMnI ghaNI mAtRkAe evI che jenuM varNana badhA tIko mATe Avazyakaniyu^ktimAM jarUrI manAyuM che paNa AcArAMga-kalpasUtramAM badhA tIrthaMkarA viSenI A badhI hakIkate ApavAmAM AvI nathI. AthI kahevu paDe che ke AcArAMganA mahAvIracarita ane kalpasUtranAM mahAvIra, RSabha, ariSTanemi ane pAzva caritamAM apAyela hakIkatAne AdhAre ja A mAtRkAonuM nirmA thayu` che. eTale ke Avazyakaniyu`ktinA kALa sudhImAM ema para MparA sthira thaI hatI ke koI paNa tIthaMkaranu carita ApavuM hoya teA temAM ATalI hakIkatAnA nirdeza to thavA ja joI e. AthI je kalpasUtramAM khUTatuM hatu. tenI pUrti karI levAnI sUcanA AvazyakaniyuktimAMthI maLI jAya che. ahIM vizeSA.tI snApataTIkAyukta AvRttino upayoga karyAM che. A. malayagirinI TIkAmAM A prakaraNa gA. 230 thI zarU thAya che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakaracaritanI mAtRkAonuM mULa Avazyakaniyuktigata mAtRkA (2) tIrthakaracaritanI mAtRkAo AgaLa jaNAvavAmAM AvI che. paraMtu eka bIjA prakAranI mAtRkA paNa AvazyakaniyuktimAM maLe che. ane te jina = tIrthaMkara, cakravatI ane vAsudeva e traNanAM saMmilita caritanI. arthAta ema kahI zakAya ke mAtra tIrthakaronI ja nahi paNa jyAre temanI sAthe anya uttama puruSonI paNa kalpanA karavAmAM AvI tyAre temanAM caritenA nirupaNa mATe je mAtRkA banI te A hatI. (Avani. gA. 294 vi. gA. 1739) 1. varNa 5. Ayu 2. pramANa 6. nagara 3. nAma 7. mAtA-pitA 4. gotra 8. paryAya 9. gati Avazyakaniyuktigata-(bhagavAna mahAvIracaritanI) mAtRkA (3) AvazyakaniyuktimAM bhagavAna mahAvIracaritanI mAtRkAo ApavAmAM AvI che te A pramANe che. (gA. 341, vi. gA. 1822) - 1. svani 8. bhISaNa 2. avahAra 9. vivAha 3. abhigraha 10. apatya 4. janma 11. dAna 5. abhiSeka 12. saMbodhana 13. niSkramaNa che. smaraNa AnI tulanA kalpasUtragata anya tIrthakaracaritanI sAthe karavAmAM Ave te mULamAM mAtRkAo keTalI haze tene A che khyAla AvI zake che. paumacariyanI mAtRkAo : have "vamavarijmAM (20 mo udeza) je mAtRkAo che tenI sUcI joIe. padmacaritamAM paNa AvI sUcI 20 mA parvamAM che. AmAM kevala tIrthakara ja nahIM, paNa cakravatI Adine paNa sAMkaLI levAmAM AvyA che. AvI saMkalana kalpasUtramAM nathI te dhyAnamAM rAkhavuM jarUrI che. 1. pAcharitamAM paNa AvI sUcI 20 mA parvamAM che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA "paumacariyaramAM mAtRkAo A pramANe che. 1. tIrthakaranA nAma (20-4-) 2. * devapUrvabhavanI nagarI (20-7-) 3. devapUvabha (20-12-) 4. devapUrvabhavanA guruo (2017-) 5. devabhava jyAMthI cyavana (20-2-) 6. janmanagarI (20-26-) 7. mAta-pitA 8. nakSatra pratyeka tIrthakaranI A hakIkata 9. jJAnavRkSa | ekasAthe gaNAvI che. 10. nirvANasthAnA 11. rAjyaRddhi (2053-) kaNacakravatI ane kaNasAmAnya 12. dehavarNa ! rAjA ane koNe rAjya ne kayuM.) 13. nirvANakAlanuM aMtara (2003) 14. tIrthakaronI ane kulakaranI UMcAI (20-93) 15. , , , Ayu (2009) 16. tIrthakara gALAmAM cakravatI ane temanA pUrvajo (2010-) 17. vAsudeva (20-169-) 18. balade (20-188-) 19. prativAsude (20-201-) tIrthakara Adine ahIM "mahApuruSa' saMjJA ApavAmAM AvI che. (ra0167). AcArAMga ane kalpasUtramAM uparanA naM. 2, 3, 4, 11, 12, 14 tyAdi viSe kazuM sUcana nathI. te sUcave che ke paumariyamAM A hakIkato vadhArAnI ApavAmAM AvI che. tethI ema paNa kahI zakAya ke AcArAMga-kalpasUtranA prastuta aMza pachInI racanA paumariya che. Avazyakaniyukti (1) mAM apAyela mAtRkAo karatAM paNa AmAM vizeSatA che. Avazyakaniyukti (1) mAM AmAMnI naM. 2, 3, 4, 9, 11, 12, 13, 14, 16, jovA maLatI nathI. aMtima traNa viSe Avazyaka niyuktimAM anyatra carcA >> devalekamAMthI badhA tIrthakare janmatA hoI te pUrva bhava ahIM abhipreta che. tenuM pAribhASika nAma "dicaramabhava" evuM che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -tIrthakaracaritanI mAtRkAonuM mULa che ja paNa paumariyamAM mahApuruSone saMkalita karI mAtRkAo che-e tenI vizeSatA jANavI joIe. AthI kahI zakAya ke Avazyakaniyukti (1) karatAM paumacariyamAM mAtRkAone vikAsa spaSTa che. - harivaMzamAM (saga 60) paNa AvI mAtRkAo che. tileyapaNuttigata mAtRkAo : tiyapattimAM "sApurA 63 bharatakSetramAM thAya che tema jaNAvyuM che. (4-510) ane pachI te 63 nA nAme paNa ApI dIdhAM che. 24 tIrthakara, 12 cakravatI, 9 baladeve 9 nArAyaNa (vAsudeva) ane 9 pratizatru (prativAsudeva) ema kula 63 che. uparAMta (4.511) tIrthakara kALamAM 11 rudro thAya che e paNa *ullekha che. (4-5ra0-pa21). A pachI tIrthakaronI mAtRkAonuM nirUpaNa che. (4522 thI 41281). te A pramANe- (1) devabhavathI vana (2) mAtA-pitA (3) janmanakSatra-tithi (4) janmanagarI (5) vaMza-kula (6) janmakAlaaMtara(utpatti) () Ayu (8) kumArakAla (9) utsadha (10) varNa (11) rAjyakAla (12) cihna (13) cakravatI (14) vairAvyanuM kAraNa (15) dIkSAnagarI (16) tithi-nakSatra, sthAna dIkSAnuM ane dIkSApUrva tapasyA (17) dIkSAnA sAthInI saMkhyA (18) dIkSAne samaya (rAjyakALa athavA kumArakALa) (19) pAraNuM (20) chAsyakALa (21) kevaLajJAna-nakSatra-tithi-nagarI (22) kevalajJAnanuM aMtara (utpatti samaye thanArI ghaTanAo) (23) samavasaraNuM (mAnastaMbha, stUpa) (24) atizaya (34) (25) kevalajJAna-vRkSAdi mahAprAtihAryAM (ATha) (26) yakSa-yakSiNI (27) kevalIkAlapramANu (28) gaNadhara pradhAnagaNadhara (ra9) gaNadhara Rddhi (64) (30) RSi (31) saMdha (7) pUrvadhara Adi (32) Arya saMkhyA, pradhAna Aryo (33) zrAvaka (34) zrAvikA (35) mukti, keTalA sAthe , tithi-nakSatra, sthAna (36) agaavasthAkAla-sUktipUrva (37) Asana, muktipUrvanuM (38) anubaddhakevalI saMkhyA (39) anuttaramAM janArA ziSya (40) siddhi janArA sAdhu (41) kevalajJAna thayuM ane pachI mukti janArA ziSyo (42) devaloka janArA ziSya (43) muktikAlanuM aMtara (44) tIrtha pravartanakALa (45) dharmabucchitti.2 1. ahIM mukhya zrAvaka-zrAvikAnAM nAmanI sUcanA nathI te dhyAnamAM levAnI bAbata che. 2. uparanI bAbatone nakazo racI tileyapattinA bIjA bhAgane aMte saMpAdaka nirdeza karyo che pR. 1013. tyAM saMkhyA 50 che tenuM kAraNa e che ke ahI meM keTalIka bAbatane ekasAthe lIdhI che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 A pachI cakravatI' AdinI hakIkatA Ave che. A tileAyapaNuttigata tItha karamAtRkAnI anya sAthe tulanA karIe to vadhAre vistRta che je sUcave che ke te paumariyathI pachInI che. pravacanasArAddhAragata mAtRkAo : vikramanI 13 mI zatIthI pUrvamAM thanAra AcAya temicandre pravacanasArAdvAranI racanA karI che. temAM tIthaMkaracaritanI mAtRkAe ApavAmAM AvI che. vicArasAra prakaraNa ane AmAM keTalAka viSayA evA che je ekabIjAmAM maLatA nathI tenI yAdI A. Ana'dasAgare pravacanasArAdvAranI prastAvanAmAM ApI che. pravacanasArAhAramAM nIce pramANe mAtRkA maLe che. (dvAra cha-45) 1. nAma 2. prathama gaNadharanAmeA 3. pravrutinI nAmA 4. tIrthaMkaralabdhinAM kAraNo 5. mAtA-pitA 6. mAtA-pitAnI gati che. ekakAlika sakhyA 8. guNadhara saMkhyA 9. muni sa`khyA 10. zramaNI saMkhyA 11. vaikriyalabdhidhArI Adi 12. zrAvaka saMkhyA 17. zrAvikA sakhyA 14. yakSa 15. jinadevI (yakSiNI) mahAvIra carita mImAMsA; 16. tanumAna 17. va 18. vrataparivAra 19. sarvAyu 20. muktigamana parivAra 21. nirvANasthAna 22. jinAMtara 23. jina-cakriAdinA kALa, zarIra mAna, sarvoyu 24. tIvicchedakALa 25. mahAprAtihAya (8) 26. atizaya (34) 27. niSkramaNa tapa 28. jJAtapa 29. nirvAMtapa A sUcI tilAyapaNutti karatAM sakSipta che e bannenI tulanA karavAthI jaNAI Ave che. vicArasAragata mAtRkAo : vikramanI 14mI zatImAM thanAra padyumnasUrie vicArasAra prakaraNamAM nIcenI mAtRkAe ApI che (dvAra 11 thI pa0 tathA 94-96, 106-11, 114-117 * AcAya siddhasene sa. 1248 mAM AnI vRtti racI che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakaracaritanI mAtRkAonuM mULa (1) tIrthakara nAme (2) pUrvabhavo (3) aMtimadevabhava (4) janmanagarI (5) mAtA-pitA (6) mAtA-pitAnI gati (7) svapna (8) bimArInuM kArya (9) abhiSeka (10) janmanakSatra, rAzi, (11) lAMchana (cihna) (12) varNa (13) janmAtizaya (14) dehamAna (15) kumAra-rAjya kAla (16) varavarikAdAna (17) lekAMtika deva dvArA saMbodhana (18) dIkSA samaye sAthI (vrata parivAro ane liMga (19) dIkSAzibikA (ra0) dIkSAkAlIna avasthA (21) vratakAla (22) vratasthAna (23) vratatapa (24) prathama pAraNuM (25) prathama dAtA (26) chadmasthakAla (27) jJAnatapa (28) jJAnotpatti sthAna (29) jJAnavRkSa (30) jJAnotpattiatizayo (31) samavasaraNa (32) prIti dAna (33) gaNadharanAma (prathamanA) (34) gaNadhara saMkhyA (35) sAdhu saMkhyA (36) pravatinI saMkhyA (37) sAdhvI saMkhyA (38) sarva sAdhu-sAvI saMkhyA (39) prathama zrAvako (40) zrAvaka saMkhyA (41) zrAvikA saMkhyA (42) yo (43) yakSiNI (44) kSatapa (45) mokSakAlanA sAthI sAdhu (46) mokSasthAna (47) mekSasamaya velA) (48) kalyANanakSatro (49) mokSa saMsthAna (50) kalyANaktapa (51) jinAMtara (para) tIrthavicchedakALa (53) mahAprAtihArya AmAM ane tileyapannatti gata mAtRkAomAM lagabhaga samAnatA che ema kahI zakAya. sattariyaThANa" athavA "saptatizata sthAnagata mAtRkAe zrI saMmatilakasUri racita mAtRkA viSene svataMtra graMtha sattariyaThANa che. tenI racanA saM. 1387mAM thaI che. AmAM tIrthakaro viSe badhI, vaLI graMthanA nAma pramANe 170 bAbatono samAveza che. tethI mAnavuM rahyuM ke AmAM sauthI vadhAre bAbate saMgharavAmAM AvI che. saMpAdake prAraMbhamAM keSTakamAM e 170 bAbate ApI dIdhI che. tethI ahIM tenuM punarAvartana jarUrI nathI. paNa je keTalIka navI hakIkato umerelI jovA maLe che temAMthI keTalIkana neMdha levAthI AnI vizeSatA jaNAI Avaze-pUrvabhavonI nagarI Adi, pUrvabhavanA guru, pUrvabhavanuM Ayu, garbhasthiti, janmadeza, phaNa saMkhyA, lakSaNa (cihna nahIM paNa 108), varNa ane rUpanuM pArthaka, AhAra, vivAha, dIkSArAzi, locamuSTi, devadUSa, prathama, dAtAnI gati, abhigraha, pramAdakALa, upasarga, bhaktanRpa, nAma, Adeza, vastravaNuM, prasiddhajine, Azvarya Adi. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIrane prAcIna varNa ke zramaNa dharmanA nAyaka, tIrthaMkaranAM varNanamAM je keTalAMka vizeSaNa vaparAyAM che temAMnAM sarvasAdhAraNa chatAM keTalAMka te te zramaNa saMpradAyamAM vizeSa grAhya banyAM ane tema banatAM anya saMpradAyamAM tevAM vizeSaNono upayoga kame hAsane pAmyA ema dekhAya che. A hakIktanI puSTi bha. mahAvIra mATe vaparAtA varNake uparathI paNa phalita thaI zake che. prastutamAM te bha. mahAvIra vize kALakrame kevAM kevAM vizeSaNa vaparAyAM ane temAMthI kALakrame keTalAMka nAma jevAM banI gayAM tenI tAravaNI karavAnuM dhyeya rAkhyuM che. arihaMta, ahaMta, buddha, ji. vara, mahAvIra, tathAgata, A badhA mULe te koI paNa eka ja saMpradAya sAthe saMbaddha hoya evA nathI, paraMtu sAmAnya zabda che jeno upayoga game te saMpradAyanA puruSa mATe thato. paraMtu kALakrame A zabdo jANe ke zramaNone ijA hoya evA banI gayA. arihaMta ke Ata zabdo bha. buddha ke mahAvIra pahelAM paNa vaparAzamAM hatA. paraMtu te bannenA thayA pachI e zabdo brAhmaNa-ke vaidika paraMparAnA koI paNa ArAdhya mATe sAmAnya rIte vaparAtA nathI. te ja rIte buddha zabda keI paNa jJAnI mATe vaparAto paraMtu bha. gautama buddhanA thayA pachI e zabda temanA vizepanAma jevo banI gayo ane bha. mahAvIra mATe te zabda vaparAvA chatAM pachInA kALe te zabdathI temane bodha thaI zakatuM nathI. vIra ke mahAvIra e zabdo paNa sarvasAdhAraNa che, paraMtu te kALakrame bha. mahAvIranA nAma jevA banI gayA. jina zabdanI vaparAza paNa sarva zramaNamAM sAdhAraNa hatI. buddha, gozAlaka ke anya zramaNAnA nAyake mATe e "jina" zabda sAdhAraNa hatuM. paraMtu bha. mahAvIra mATe te vizeSa vaparAte thaye tethI temanA anuyAyI jena tarIke vizeSa prasiddha thayA. bauddhono paricaya paNa "jaina" zabdathI lAMbA kALa sudhI apAto hato paraMtu Aje "jaina" kahevAthI mAtra bha. mahAvIranA anuyAyIone ja bodha thAya che. te ja pramANe "tathAgata' zabda paNa sAdhAraNa hatuM te bha. buddha mATe vizeSanAma jevo banI gaye, A hakIkata che. Ama zabdonA arthane saMkeca kALakrame thayA kare che. A saMdarbhamAM ahIM bha. mahAvIrane apAtAM vizeno vicAra karavAnuM gya mAnyuM che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA prAcIna va ke AcArAMga--prathama zrutaskaMdha tIthakara mahAvIra vizenI prAcInatama sAmagrI AcArAMganA prathama zrutaska che. temAM prArabhanAM adhyayAmAM temaNe ApelA upadezanuM saMkalana che ane aMtima adhyayanamAM temaNe karela sAdhanAnu citra che. A bene AdhAre temanA sAdhakajIvananA vana prasaMge ane upadezakajIvananA vanaprasa Mge temane vize AcArAMganA sakalaliyatAe kevAM kevAM vizeSaNo vAparyA che. tene vicAra ahIM karave che. 13: sAdhanA varNanamAM sAdhanAkALamAM bhagavAna mahAvIra potAne bhikSu' - bhikSu kahetA eve spaSTa nirdeza maLe che. (9. 2. 12). temanA kuLane paricaya ApatA nirdeza 'nAyaputta' (9. 1. 10) ke 'nAyasuya' (9. 1. 10) ema maLe che, je temane nAmadaka khanI gayA che. AthI tee jJAta ke jJAtR kuLanA hatA tema jANI zakAya che. mAtra 'gf' (9. 1; 9, 20) evu' vizeSaNu paNa jovA maLe che, je zramaNAmAM je sAdhaka hAya tene mATe sAmAnyarUpe vaparAya che. AcAravaMta puruSone 'mAhaNu' - brAhmaNa kahevAnuM zramaNA pasaMda karatA tenI sAkSI bauddha dhammapada ane jainAnu uttarAdhyayana Ape che. dhammapadamAM 'brAhmaNavargI' (26)mAM bha. mudde brAhmaNu kANu kahevAya tenI vistRta vyAkhyA ApI che. te pramANe vaNu` ke janmathI nahi paNa guNathI zrAhmaNu kahevAya te temane abhipreta che. e ja pramANe uttarAdhyayanamAM paNa jAtithI brAhmaNanI apekSAe munine vadhAre mahattva apAyu che, ane jAtivAdane nirAsa karI tapa ane anya sadAcArayukta cAMDAla muninu' jAtithI brAhmaNa karatAM vadhu mahattva svIkArAyuM che. eTalu` ja nahi paNa sAcA AdhyAtmika yajJanuM svarUpa zu hevuM joIe tenI paNa carcA che (utta. a. 12). ane dhammapadanI jema ja sadAcArIne ja ame brAhmaNa kahIe chIe, janmathI kAI brAhmaNu evu` kahI zakAya nahi - A vastu spaSTa karavAmAM AvI che (utta0 25). AcArAMganA prathama zrutaskaMdhanuM nAma che 'brahmaca'. AmAM zramaNAne AcaravAnA dharmAMtA upadeza che. AthI brahmacaryane kAraNe ja koI ne brAhmaNa kahI zakAya anya kAraNe nahi AvI mAnyatA zramaNeAmAM haze. tenA paDadhA uttarAdhyayana paNa pADe che---- Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA samayAe samaNo hoi bambhacereNa bambhayo / nANeNa ya muNi hoi taveNa hoi tAvaso / / kammuNA bambhaNo hoi kammuNA hoi khttio| vaiso kammuNA hoi suddo havai kammugA / / (utta. 25. 32-33) AthI ApaNe joIe chIe ke bha. mahAvIra vize vAraMvAra vALa majhumarA " avavA (9. 1. 23, 9, 2. 16: 9. 3. 14, 9. 4. 17; (9. 2. 10, 9, 4. 3) jevA zabdo vaparAyA che. rA'--jJAnI (9. 1. 16) ane "mA" - medhAvI (9. 1. 16) jevAM vizeSaNe paNa vaparAya che, jethI temanAmAM cAritra sAthe jJAnane vega hato tevI mAnyatA siddha thAya che, saMyamamAM parAkramane kAraNe temane vAraMvAra mahAvIra paNa kahyA che (9, 1. 13; 9. 3. 8; 8. 4. 8, 14, 9. 2. 1, 9, 3. 13) ane A ja nAme teo pachInA kALe vizeSarUpe prasiddha thayA che. ahIM e paNa jANavuM jarUrI che ke A saMjJA devoe dIdhelI evuM phalita thatuM nathI. bha. buddhanI jema "mane mAvaM' (9. 1. 1) - zramaNa bhagavAnU A vize ghaNuM paNa temanA pratye pUjyabhAvadarzaka vaparAyuM che. ane "majayaM" "mAvaMte "mAvavA (9. 1. 4, 15, 9. 2. 5, 6, 15; 9. 3. 12, 169. 4. 1, 3, 5, 9. 3. 7; 9. 4. 9, 12, 9. 1. 23, 9, 2. 16) te. aneka vAra prayukta che je cave che ke lekhakanA manamAM bha. mahAvIrano prabhAva utkaTa hato ane tene. te kALe bhagavAna rUpe prasiddha thaI gayA hatA. sAdhaka avasthAmAM teo isama vi . . 5) chadmastha chata "sAruM - kaSAya vinAnA ane viroNI' - kRddhi vinAne ka. 4. 15 hatA evuM varNana che. spaSTa che ke AcArAMganA prastuta aMzamAM temane "bhagavAna' "zramaNa bhagavAna" kahyA che, paNa hajI "tIrtha" evuM vizeSaNa jovA maLatuM nathI. ane ahIM e paNa dhyAnamAM levA jevuM che ke A pachInI racanAmAM paNa sAmAnya jamaNo ane sthavirene paNa "bhagavaMta kahyA che. (AcA. 2,71,162) eTaluM ja nahi paNa bhikSu sAmAnya strIne "bhagavatI' kahI bolAve e sUcana (AcA) 2.134) che je batAve che ke "bhagavaMta' e zabda AdarasUcaka chatAM temAM "nAyaka' ke dIkarIne je mahattva maLyuM tenI sUcanA nathI. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA prAcIna vaNake 15 upadezakanA varNanamAM AcArAMganAM prAthamika adhyayanamAM upadezaka bhagavAna mahAvIrane je vizeSaNa ApyAM che te joIe. prasaMge e jaNAvavuM jarUrI che ke ahIM 'vIra' ke mahAvIra' e vizeSaNe parAkramI mATe sarvasAdhAraNa jevAM che, mAtra bha. mahAvIra mATe vAparAyAM nathI. je mahAvIra vizvarita' (AcA0 1.172) "gvaM teAiM mahAvIrALa' (1.185, 188), "tehi mahAvIre hiM' (1.188) vIrAM' (1.140). A badhAmAM bha. mahAvIranI vAta nathI, parAkramI mahApuruSone nirdeza che. ahIM dhyAna devA jevI vAta e che ke sAdhanAnuM varNana karatAM bha. mahAvIra mATe "vIra "mahAvIra' evAM vizeSaNo prayojAyAM che. chatAM AcArAMganA A temanA upadezanA saMkalana kALa sudhI temanuM "mahAvIra" evuM "nAma" prasiddha nathI ane te nAma deve dIdheluM che tevI kathA jyArathI cAIte pahelAM teo mahAvIranA nAme jarUra prasiddha thayA haze. paNa e samaya prastuta AcArAMganA saMkalana pachIno ja hovo joIe ema nizcita karI zakAya che. pAli "nigUMTha nAtapura" ke "nAthapura" e ullekha paNa "mahAvIra nAmanI prAcInatAmAM bAdhaka che ja. te ja pramANe buddha ke "prabuddha e vizeSaNa paNa vizeSajJAnIo mATe vaparAtAM hatAM tema AcArAMgamAMthI jaNAya che. kevaLa bha. mahAvIra mATe nahi paNa sAmAnya jJAnI mATe buddha' (139, 177, 8.8.2; 204) vizeSaNa vaparAyuM che ane "vahU-prabuddha (160) vizeSaNa paNa temanA jevA anya mATe dekhAya che. A 'buddha' vizeSaNa pachInA kALe bauddha dharmanA sthApaka siddhArtha gautamanuM nAma banI gayuM. sAdhakanI jema upadezaka mahAvIra mATe paNa "nAyaputta' zabda (8.8.12) vaparAyo che. vaLI "bena maphA " e paNa dekhAya che (200, 206) ane "mAvavA " jevA prayoga vAraMvAra dekhAya che (1, 10, 15, 16, 23, 45, para, 58, 90, 185, 214, 216, 220). uparAMta mAyA verU mAtuvannenuM jJAna 3yA (ra00) evA prayogomAM temane AzA uparAMta jJAna-darzanasahita jaNAvyA che. ane "kurukSma jaMtai" (166) ema kahI bha. mahAvIrane kuzalanI upAdhi paNa ApI che. 1. sUtrAMka beTo mudita che. te 16 joIe, 2. " vare vahi ke huM poyaNa (86) athavA te 90mAM ane 140mAM vIra' zabda bhagavAna mahAvIra mATe nathI vaparAye. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA ahIM bhagavAnane "tIrthakara kahyA nathI te sUcaka che. pAli dIghanikAya. jevA graMthamAM "tithara" zabda vaparAya che paraMtu ahIM nathI vaparAya te pAli piTaka karatAM AcArAMganA prathama zruta-skadhane prAcIna TharAve che. muLanA vareM (153, 159)mAM spaSTa rIte bha. mahAvIrane 'muni' kahyA che. 'hiM mAvaMtA (126)thI samAnadhamAM aneka arihatinI sUcanA ApI che. uparAMta traNe kAlanA paNa jaNAvyA che. tethI jyAre A saMkalita thayuM tyAre atItakALamAM paNa samAnadhamI arihaMta thayA che tevI mAnyatA sthApita thaI gaI hatI te sUcita thAya che.-bauddha dharmanA sthApaka mATe paNa "arahaMta' vizeSaNa vaparAyuM che. mULe te A zabda vaidika kALathI mAnA pUjya puruSa mATe vaparAtuM hatuM. te badhA dharmanA anuyAyIoe apanAvyuM che, paraMtu zramaNa. dharmoe tene vizeSa prayoga pitAnA pUjya puruSo mATe karavA mAMDyo eTale kALakrame. vaidika paraMparAmAM e zabda prayoga mahApuruSo mATe vaparAvo baMdha thaI gayuM ane zramaNonA mahApuruSone ja te bodhaka banI gayo. ' hiM' (1926)-kSetrajJa" e vizeNa paNa upadeza mATe ahIM ane pachI paNa jovA maLe che. rAhaLa'nI jema vayavI' (vedavita ) e vaidika AryomAM jJAnI puruSa mATe vaparAte zabda paNa jeno pitAnA mahApuruSo mATe javAnuM cAlu rAkhyuM hatuM. tenI paNa sAkSI AcArAMga (139) pUre che. ane te ja pramANe "mAuife g" (146, 187, 207)mAM potAnA mAne "Aya" kahevAnuM paNa pUrvaparaMparAne anusarIne cAlu rahyuM che. paNa pachI krame karI A vizeSaNa kavacita ja jovA maLe che. AvuM ja eka bIju vizeSaNa prajJAvALA mATe "mahesI'-maharSi paNa, vaparAyuM che je pUrvaparaparAnuM anusaraNa che (16 0) ane te paNa krame karI lupta thaI gayuM che. "DhAvI' (191) "nAmaM" (139, 160, 188) jevAM vizeSaNa paNa upadezake mATe vaparAya che, paNa te paNa kALakrame gauNa banI gayAM che. pachInA kALe paNa je vizeSaNa cAlu rahyuM che te che "nir" (162). paNa te paNa AcArAMgamAM vizeSarUpe bha. mahAvIra mATe vaparAyuM nathI paraMtu sAmAnya rIte vaparAyuM che te sUcaka che. ekAda vAra "zAstA -(Brathamava-188) vaparAyuM che 1. "ratithiyA' A zabda sUtrakR0 16.1mAM vaparAyela che. 2. juo pAlikoza (P.T.S.) "arahaMta' zabda Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA prAcIna varNa paNa A vizeSaNa bha. buddha mATe jeTalA pramANamAM pAlimAM jovA maLe che tevo vyApaka praga ahIM nathI. jenoe jenA upara vizeSa bhAra Apo te samyagadarzanane anulakSIne upadeza mATe "sattaLo ' (134) paNa vaparAyuM che. sArAMzamAM kahI zakAya ke "La", ", Augtta ane "mA " A vizeSaNo bha. mahAvIra mATe vizeSarUpe AcArAMgagata temanA upadezaka jIvanane anusarIne vaparAyAM che. ahI paNa " tira' jevo zabda nathI vaparAya te dhyAnamAM rAkhavA jevuM che. jina" zabada boddhoe paNa vAparyo che chatAM te jenAmAM vadhAre pracalita thayo ane bauddhomAM "buddha'. te ja pramANe bauddhomAM "zAstA" ane jemAM "tIrthakara" zabda kALakrame pracalita thayo. AthI bauddhoe tIrthakara zabdano prayoga "buddha mATe nathI karyo ane pachInA kALe jenoe potAnA tIrthakare mATe "buddha' zabda prayoga kavacita ja karyo che. joke A zabdo sAmAnya hatA, paNa pachI te te saMpradAyamAM te vizeSarUpe pracalita thayA. 'pAripiTakamAM bha. mahAvIra vize "saka ttawAra -e prayoga che - tethI teo sarva-sarvadA' tarIke prasiddha thayA te pachInI te racanA siddha thAya che. AcArAMgamAM bha. mahAvIra ke temanA jevA anya dharma ke mAganA upadezake mATe je vizeSa vaparAyAM che temAM mAtra evuM ya (126, 32), 'va7 "o" (134) pannAna" (139, 160, 188), "prAtihA huM nA; (140), vArAhata (140), "yatva' (139), "kurata TuMba' (16 6), "su " (177, 204), "hA (101), "kayA (200, 206), "sAniram (9.1.11), "nA" (9.1.16) sAsunegA navA vAyA' (200), "gAvavadhU rALavivartI (93), "2majaq' (159), "arUvijha", "khUla' (3.2.1), "nAgavaM', veva', 'nAhiM ghara kALarU ro" (107), "navamanAthavanAna' (155), maminAtha (9.1.11), avinALa' (9.1.16) "vahAlA" (3.3.2)--AvA zabdaprayogo che. temAMnA keTalAka te "sarvasa" pratipAdaka kahI zakAya tevA che paNa sarvajJa" ane "sadaza" A zabdo te vaparAyA nathI e cokkasa che. A pachInI racanAomAM e zabdono prayoga pracalita thaI gayela che. AcArAMganI A bAbata paNa tenA prAcInapaNunI khAtarI karAvI de che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 mahAvIracarita mImAMsA sUtrakRtAMga prathama-mutaskaMdha sUtrakRtAMganA prAcIna aMza prathama zrutaskadhamAM bhagavAna mahAvIrane apAtAM vizeSaNa ane nAmomAM pragati dekhAya che. sAmAnyapaNe vaparAtA zramaNa, brAhmaNa, jevAM vizeSaNa ahIM paNa dekhAya che. uparAMta temAM navAM umerAya che. ane nAme paNa have sthira thaI gayAM hoya tema jaNAya che. AcArAMgagata bhagavAna mahAvIranuM 'vIra" ke "mahAvIra' vizeSaNa hatuM. sUtrakRtAMgamAM "vIra' (1. 1. 1. 1) e nAma banI gayuM che ane "mahAvIra' nAma paNa banI gayu che--nApu mahAvIre' (1. 1. 1. 17) pvada te vare... (1. 2. rara) vimurAda nigaLe maJvIra mAmuLI' (1. 9. 24), "ra vIre" (1. 14. 11). muni uparAMta mahAmuni paNa have teo kahevAtA hatA (1. 9, 24; 1. 2. 2. 15, 1. 2. 1. 14). | 'nAgapura uparAMta have temane "dAyaa'- vatarIke paNa oLakhAvavAmAM AvyA che. A temanuM gotra hatuM tethI siddhArtha gautama jema mAtra gautama nAme prasiddhine pAmyA tema bhagavAna mahAvIra paNa mAtra kAzyapa evA nAme paNa prasiddhine pAmyA che---" turakAsI mAsa (1.2.2.7), "vAvaE 4jIvanAro (1.2.2.25: 1.2.3.20), ' veba gverUa (1.3.3.20;1.3.4.21;1.11.5,3,2; 1.15.21), 'kAve rAhune' (1.5.12;1.6.0) "nA" athavA "nAyapurae ullekha paNa kAyama che ja- 'nAyapura mahAvIra' (1.1.1.27; 1.2.7.22); (1.2.3.31) "nAyaDu (1 6.2); "samajanArApura' (1.6.14.23); "nApu(.6. 21, 4). A uparAMta temane verAsTiT -vaizAlika paNa kahevAmAM AvyA che. (1.2.7.22). jina" ane "arahA' paNa kahyA che te pUrva paraMparAnuM anusaraNa che (1.2. 3.19; 1.2.3.221.6.26;1.6.29) A ja pramANe "bhagavAn " paNa vaparAya che (1.2.3. 22: 1.16,1. 1.2.3.14.). ahIM eka vizeSatA jovA maLe che te e che ke "maLavAnuETao (1.2 3. 14); "nirAkApa mudA" (1.3,4.9); nijAna' gha' (1.6.7); nirvANuvAdamAM zreSTha nAyapura (1.6.21); RSiomAM zreSTha (1.6.22): nibaLavaLa (1.14.11}; nijAdi' (1.96) -A sUcave che ke bhagavAna mahAvIrano dharma te jinone dharma ke jinonuM zAsana che ane tenA temanA jevA anya pravartake paNa che tenI sAkSI vAraMvAra ApavAmAM AvI che-vahiM saI gvaM' (1.2.1.11); "mAha Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA prAcIna varNa ke 19 ttine haLave chen' (1.2.3.19); "nirofi: (1.9.1). Ane AdhAre AgaLa -upara temane dharma jaina dharma tarIke oLakhAya tenuM mULa AmAM che. A jina zabda uparathI banela jaina zabda bauddha dharma mATe paNa kavacit vaparAya che paNa mukhyatve te te dharma jainane badale bauddha evA nAme vadhAre prasiddha thaye. "jine' "buddha' paNa kahevAtA tenI sAkSI sUtrakRtAMga paNa pUre che chatAM mahAvIrane dhama jaiina dharmane nAme ja vizeSarUpe prasiddha thaye e hakIkata che.--gulA' (1.11. 25; 1.11.36; 1.1ra. 16; 1.2.18: 1.15.18). mAtra buddha ja nahi paNa tathAgata' zabada paNa pUrNa jJAnI mATe (1.13.2; 1.15. 20) jevA maLe che paraMtu te zabda paNa bha. buddha mATe vizeSa vaparAe tethI jemAM tene pracAra ocho thaI gayo." bha. pArzvanA vizeSaNarUpe anyatra vaparAyela " grLA zabda paNa ahIM jovA maLe che. (1.9.34). ahIM paNa savANu' zabdano prayoga nathI. paraMtu 'nAgagttA nathi nALI" (1.6.24); "kALajabU' (1.6.6; .6.25; 'karUDhI minnA (1.65); 'naLanALI' (1.1.14): 'aiAnALaNI 1.9.24; "gvaM se 36 gapuranA majuttAThuMsI prabhuttaranA kaLaghare 1 (1.2.3.2 ; prAkRvane (1.5.12; 1.6 7); yana se yuti rAmune prazaMsanALI maLa taNI 1.6.3); tironarsa (1.14.16); jAvaMyaMti (u.va. 3.31): jevA prayogo maLe je te ja arthane sUcaka zabdo che. uparAMta jenA paribhASAmAM je zreSTha jJAna gaNyuM che te kevaLajJAnanI sUcanA paNa prathama vAra ahIM jovA maLe che- pu ruM ke marelI (1.1.1.1); "vuM kevaLio " (1.11.38); veva samApti 1.14.15). kamavicAraNAnA pariNAme-taLAvatA ' (.15.1)--ema kahyuM che ane darzanAvaraNane aMta karanArane trikALajJAnI ko de e paNa navI hakIkata jaNAya che. paNa jJAnAvaraNa vize kazuM nathI kahevAmAM A vyuM te dhyAnamAM rAkhavuM jarUrI che. A uparAMta pUrva paraMparA pramANe nikA (1.9.24), mALa (1.11. 1; 1.9.1) nI -maharSi (1.6.26), varamana (1.6.17), mukha (1.6.7), a (16.28), (1.6.14, 23) evAM sAmAnya vizeSaNo paNa dekhA de ja che. paNa "tIrthakara" vizeSaNa te ahIM paNa dekhAtuM nathI, sUtrakRtAMganA 16mA adhyayanamAM brAhmaNa, zramaNa, bhiluM ane nigraMthanI je vyAkhyA che te ekabIjAne atyaMta najIka lAvI mUke che. AthI guNIjana vize e zabdono prayoga sarvasAmAnya rIte thaI zake ema phalita karI zakAya. 1. "hAyapara evi -340 a no aMta. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAvIrcarita mImAMsA AcArAMga-dvitIya zrutaskaMdha AcArAMganA dvitIya zrutaskaMdhamAM bha. mahAvIranuM sAdhapUrva---avasthAnuM jIvana AvyuM che (AcA2.175thI) je vize tenA prathama zrutaskaMdhamAM kazI hakIktA maLatI nathI. ahIM temane "aLamajavAna madAvA e nAme ja vizeSa bhAve oLakhAvyA che tethI jaNAya che ke have teo A ja nAme vizeSarUpe prasiddha thaI gayA hatA (AcA, 2. 175). temanuM mAtApitAe Apela nAma te kumAra vardhamAna hatuM e paNa ahIM spaSTa karavAmAM AvyuM che (AcA, 2. 176) paraMtu "mahAvIra' evuM nAma deve dIdheluM che evI paraMparA paNa sthApita AmAM ja thayelI jaNAya che (AcA. 2.177). uparAMta temane vizenuM nAma bAbatane vaka paNa A pramANe che-"ne mAve mahAvIra nA nAgapura navaniro vizvede vijeTrine virejo vihatU (AcA0 2. 179). AmAMthI temanA pitAnA kulane AdhAre jJAtR ane jJAtRputra nAmo che e phalita thAya che ane temanI mAtAnuM eka nAma videhadinnA (AcA0 2. 177) evuM paNa che tethI tenA AdhAre bha. mahAvIranA nAmamAM paNa videhe Adi vizeSaNo AvyAM che. A uparAMta parApUrvathI cAlyA AvatA uttaLa (2. 179), jinava vara (2. 179) Adi paNa dekhAya che. paNa vizeSa vAta to e che ke ahIM bha. mahAvIranA titharAmika (2. 176) tathA devo dvArA 'ti pari(2. 179) jevA ullekho maLe che te have temanA jIvanamAM paurANikatA lAvavA prayatna che. vaLI temane prathama vAra ahIM 'tisthayara' (AcA, 2. 109) paNa kahyA che. eTaluM ja nahi paNa prathama ja vAra ahIM--se mayaM nine varI tanU saMghamAvAriNI (2. 179) temane sarvajJa ane kevalI tathA sarvabhAvadazI kahyA che, je vizeSaNe pAlimAM paNa maLe che. jema ahIM bhagavAnane spaSTa rIte kevalI ane sarvajJa kahyA che tema temane traNa jJAna dIkSA letI vakhate hatAM, ane cothuM mana:paryava jJAna dIkSA pachI utpanna thayuM te paNa jaNAvyuM che (2.170) ane spaSTa rIte jesTiAnatAjhma (2.169) ane vAraMvAra "jevI gUThA jevA prayogo maLe che (AcA0 2.13, 17, 26, 36, 38, 115, 116, 146, para, 179) je 1. bha. buddhane paNa upadeza ApavAnI brahmAe vinaMtI karI hatI. pachI ja temaNe upadeza de zarU karyo e bAbata ahI tulanIya che. Warder, Indian Buddhism', p. 50 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA prAcIna vaNake sUcave che ke bhagavAnanA upadezanI vizeSatA temanA kevaLajJAnane kAraNe hatI. tethI sAdhake temanI viruddha vartavuM nahi. paraMtu temanI AjJA pramANe ArAdhanA karavI. AvI mAnyatA have sthira thaI gaI hatI. sUtrakRtA-dvitIya zrutaskaMdha AcArAMgana ditIya zrutaskaMdhane vize niyuktikAre je vidhAna karyuM che " ke te pAchaLathI sthaviroe umeryo che (AcArAMganI ki.gru.nI niyukti gA0 6) te A uparanI carcAthI paNa saMgata thaI zake che, paraMtu sUtrakRtAMganA dvitIya zrutaskaMdha vize niyuktikAra evI koI sUcanA ApatA nathI chatAM paNa te paNa pAchaLathI ja lakhAyuM che enAM anya pramANe te che ja, uparAMta bha. mahAvIranAM vizeSa ane nAmo paNa tene purAvA rajU kare ja che ane AcArAMga ane sUtrakRtAMga e baMnenA mitIya & dhamAM kAladaSTie pUrvAparabhAvano vicAra karIe te jaNAya che ke sUtrakRtAMgane dvitIya zrataskaMdha AcArAMganA dvitIya zrutaskaMdha karatAM pUrvakAlIna nathI. AcArAMgamAM hajI dvAdazAMga gaNipiTakano ullekha AvyA nathI. mAtra pAMca mahAvratanA ane cha ivanikAyanA upadezanI vAta che. jyAre sUtrakRtAMgamAM gaNipiTaka paNa ullekha che. (sU) 2. 1. 11) AcArAMgamAM titva, tiyara che tema ahIM paNa dhammatirthInI (sU) 2. 1. 8) ane tisthAyaNa (2. 7. 11)nI vAta che. AmAM vaLI ? gvAM vaM vavA (sU2. 3. 2) tathA bhAvArya prAsa (ra. 4. 2, 4) jevA prayogo che. bhagavAnane mATe sana (2. 6. 1), mAdaLa (2. 6. 4), temaNe navapu (2. 6. 19) rAta (2. 6. 40) jevA pUrvathI cAlyA AvatA prayogo dekhAya che ane kada (2 6. 42, muni (2. 6. 42) jevAM vizeSaNa paNa pUrvAnusArI ja che. bhagavAnane ziSya gautamane mATe paNa mard (2. 7. 4) prayoga che. bhagavAnanA jJAnane "" (2. 6. 49) to kahyuM ja che uparAMta vana gamLA nA" (2. 6. 50) kahIne te jJAnanI vizeSatA paNa jaNAvI dIdhI che. ane AcArAMganI jema ja "mane maLavuM mahAvIra" (sU0 2. 7. 14) praga paNa jovA maLe che. bhagavAnanA dhamane nijaratha ghanna (2. 6. 4ra) kahyo che ane 'gAvavA" paNa kahyuM che (2. 2. 23; 2. che. 2). traNe kALanA anya arahaMtanI vAta paNa AcArAMga jema ja che (2. 2. 4). Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA vaLI ahI jJAna, darzana ane cAritra e traNenA ekasAthe vyavahAra paNu savaprathama jovA maLe che (ra. 7. 14). 22. vaLI peDhAlaputtane pAsAcihna maLava` niyaMtra (2. 7. 4) kahIne pArzva para parA sAthe bha. mahAvIranI paraparAnA bheda paNa darzAvAye che. A badhuM e sAbita karavA pUratuM che ke krame karI bha. mahAvIranI paraMparA kevI rIte vyavasthita thaI rahI hatI ane temanA vizenI mAnyatA paNa krame kevI vikasatI jatI hatI. anya agatra thAmAM tathA anyatra AcArAMga ane sUtrakRtAMga pachInA badhA ja Agama graMthAmAM AmaNu bhagavAna mahAvIra' A rIte ja bha, mahAvIra vize ullekha sAmAnya banI gaye che. paNa A sAmAnya nAma uparAMta je vaNuka sthira thayA che tenI taidha paNa ahIM laI te A prakaraNa puru karIe. 'samaNe bhagava' mahAvIre' Aigare titthagare sahasaMbuddhe purimuttame purisasa he purisavarapuNDarI purisavaragandhahatthIe loguttame loganAhe logappadIve lAgapajjoya gare abhayada cakkhuda maggadae saraNadae dhammadesa sArahI dhammasvAtacakaTTI appasihayavaramANadaMsaNadhare viyacchaume jiNe jAvae buddhe johara mutte moe savvaNNU savvadarisI tivanayalamaruyamaNaM tamakyAbAhana puNavattaya siddhigainAmave ThANa samAviSTadAme. --mAtrA pU. AmAM 'zramaNa bhagavAna mahAvIra' to che ja uparAMta vaidrikAmAM puruSasUktathI mAMDIne 'puruSa'ne je mahattva maLyuM hatu pa tene paNa svIkAra karIne bha, mahAvIrane puruSAttama Adi kahyA che. vaLI temAM purANaprasiddha viSNu Adi IzvaranA nAmA svIkAra thayA hoya ema jaNAya che. viSNu Adi mATe 'puruSottama' jevAM nAmeA vaizvikAe vAparyAM ja che. 'puruSapuNDarIka' vaidikAmAM vaparAto zabda che. temAM 'vara' 1. mahAvyutpattimAM yuddhane 'vIra' 2. mahAvyutpattimAM buddhane nareAttama tathA zAkasi' kahyA che. meAdhisattvAnAM nAmamAM eka 'gandhahastI' evuM nAma che, mahAvyutpattimAM na 3. 74. 4. mahAvyutpattimAM 'rA', 'za' 5. jue meni. saMskRta koSamAM 'puruSa' zabda Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA prAcIna vaNake umeravAmAM AvyuM che. puruSavara'e viSNunuM nAma mahAbhAratamAM che ja. ane tethI "puruSavarapuMDarIka' e paNa viSaNunuM nAma gaNI zakAya. "gadhahastI" zabda baLavAna gajanA arthamAM che. ane "gadhagaja" carakamAM vaparAya che. lekanAtha zabda paNa viSNu Adi mATe mahAbhAratamAM vaparAya che. jokapradIpa' vizeSapaNe buddha mATe buddhacaritamAM vaparAyuM che. AnI sAthe bha. buddhane varNaka tulanA karavA jevo che - 'mo bhagavA araha sammAsaMbuddhovijjAcaraNasampanno sugato lokavidU anuttaro pumimAthI tathA temanuSkAne zudro maLavAnI maMjurI 3.285. AnA ekeka zabdanI vistRta vyAkhyA vizuddhigamAM (pR. 133) ApavAmAM AvI che. AmAM buddhane vRddha kahyA che te bha. mahAvIrane haidra kahyA che. anuttaramAM puruSottama bhAva che. "vaSNasAne sthAne buddhine purimaer kahyA che. "sarathA" e ghaANane paryAya che. vina ane sArA ekAIka che. vinAnaLasAna ane sTAvi kahIne je kahyuM che tene maLatuM vizeSaNamautrA saMvA ghara ane vikrama kahI zakAya. paNa bannemAM "buddha' zabda sAmAnya che te dhyAna devA jevuM che. spaSTa che ke buddhanI prazaMsAnA vaka pachI bha. mahAvIranI prazaMsAne varNaka che. bha. mahAvIranAM "Ha - safpI3 e vizeSaNonuM samarthana pAlipiTakamAM paNa maLe che paraMtu buddha to kaI buddhane satranU sarasAvI aparise zAsana vadivAnAti ityAdi rUpe varNave te te mithyAvacana thAya ema jaNAvyuM che. mAtra rino kamaLo to ema je kaMI kahe to te yathArthavAdI che tema jaNAvyuM che. Ama chatAM pachInA kALe eTale ke aThakathAmAM 'savacchatAne svIkAra thayele ja che (dIdho a. 1.100) ane mahAvyutpatti AdimAM buddhane sarvA kahyA ja che. 1. A uparAMta bhagavAna buddhanA paryAya mATe juo mahAvyutpattine prAraMbha. 2. AmAM arthabheda spaSTa che. 3. aMguttaranikAya, bhAga 1, pR. 22, majhimanikAya, devadahasutta. 4. majhimanikAya tevijasutta. 5. "saMprasAdamAM A prakaraNa chapAyuM che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhavo samyakatvaprApti-cAmaciMtaka zamaNuparaMparAmAM avatAravAda nathI paNa utthAnavAda che. tethI kaI pUrNAtmA avatAra le che ane jagatamAM adharmanuM nirAkaraNa karI dharmanI prasthApanA kare che-evuM manAyuM nathI paraMtu evI mAnyatA che ke keI eka jIva anAdikALathI punarjanmanA cakramAM bhaTakato bhaTakate kyAreka saMsArathI vimukha thaI nirvANamArgAbhimukha bane che ane pitAnA AtmAmAM rahelA doSonuM nirAkaraNa karI pUrNa nirmaLa AtmA bane che. ane tevA aneka AtmAomAM koI evA paNa hoya che je mAtra pitAnA uddhArathI saMtuSTa na thatAM anyanA uddhAra mATe paNa prayatna kare che. AvA uttamottama AtmAne jaina paribhASAmAM tIrthakara ke arihaMta kahevAmAM AvyA che ane bauddhomAM buddha. jaina sivAyanI te kALanI Avaka Adi paraMparA paNa pitAnI paraMparAnA mahApuruSane tIrthakara nAmathI ke arihaMta nAmathI oLakhatI ema jANavAnuM sAdhana jaina Agama ane pAlipiTaka tathA zilAlekhe pUruM pADe che. prastutamAM tIrthakara bhagavAna mahAvIra viSe paNa kahI zakAya ke temanA jIvananuM je nirUpaNa prAcIna kALathI thatuM AvyuM che te AvI jainanI mULa mAnyatAne puravAra kare che. je prakAranI sAdhanA bhagavAna mahAvIrane potAnA aMtima jIvanamAM paNa karavI paDI che, ane je prakArano prayatna pitAmAM rahelA deSone dUra karavA temaNe karyo che-e jotAM ema nizcitapaNe kahI zakAya ke mahApuruSonA jIvananI prakriyA avatAravAdamAM je prakAranI chetethI sAva judA ja prakAranI zramaNamAM, khAsa karI jena-bauddhomAM che. prathama svauddhAra pachI ja para uddhAra--AvI prakriyA avatArI puruSa rAma ke kRSiAdinA jIvanamAM dekhAtI nathI. kAraNa teo te janma sAthe ja pUrNa puruSa heI nirdoSa manAyA che. temaNe pitAne nirdoSa karavAne koI prayatna karavo jarUrI nathI. paNa zramaNanA mahApuruSomAM 1. avatAravAda ane utthAnavAda emAM prathama zuM tenI carcA mATe juo, cau0 prastAvanA. P. 8. 2. tattvArthabhASyagata prAraMbhika kArikAo-kA6-9 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhavo te Avo prayatna e prAthamika pharaja thaI paDe che. ane buddha hoya ke mahAvIra, temaNe prathama pitAnuM utthAna karavuM jarUrI che. te thayA pachI ja jagadusthAnane ke jagatanA jIvone uddhArano mArga teo batAvI zake che. e mArganI zodha prathama aneka prakAranAM tapasyA Adi sAdhano dvArA karavI paDe che. ane pachI e ja bIjAne mATe teo mArgadarzaka banI zake che. AthI ApaNe joIe chIe ke buddha hoya ke mahAvIra temanA jIvanamAM sAdhanAkALanuM AgavuM mahattva che. AvuM koI mahattva sAdhanAne avatArI puruSanA jIvanamAM dekhAtuM nathI. teo to prAraMbhathI mukata ane nirvANane prApta che ja. eTale temane sAdhanAnuM kaI prajana paNa nathI. bhagavAna mahAvIranA pUrvabhavo anAdikALathI anaMta thayA haze. paraMtu jyArathI teoe saMsArathI vimukha thavAnI dRSTi prApta karI tyArathI temanA pUrvabha mahatvanA gaNAya. AthI bhagavAna mahAvIranA jIvananA nirUpaNamAM pUrvabhavonuM nirUpaNa jayArathI zarU thayuM che tyArathI temaNe je bhavamAM daSTi prApta karI te bhavathI ja temanA pUrvabhavonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. Aca rAMga ane kalpasUtramAM to mAtra pUrva devabhavamAMthI cuta thaIne chellA manuSyabhavamAM janma dhAraNa karyo eTalI ja sUcanA che. te devapUrvanA koI pUrvabhava viSe kazI jANakArI ApavAmAM AvI nathI. paraMtu te viSenI mAhitI pachInA granthamAM maLe che. te ApaNe have je e. ahIM e paNa seMdhavuM jarUrI che ke bhagavAna mahAvIra caritra svataMtra rIte lakhAyuM hatuM teno AbhAsa AcArAMga Ape che. paNa pachInA koLe jyAre kALacakranI vyavasthAmAM 24 tIrthakaro goThavAyA tyAre tenA eka bhAgarUpe temanuM caritra lakhAyuM - temanA caritanI bIjI bhUmikA che. ane te ApaNane kalpasUtramAM ane anyatra maLe che. paraMtu tIjI bhUmikAmAM to kASabhapautra marIcine saMbaMdha cakravatI_vAsudevanI kalpanA sAthe joDI mahAvIra sAthe joDavAmAM AvyuM te Avazyakaniyukita AdimAM jovA maLe che. Ama traNa bhUmikAmAMthI pasAra thaI ne pachInA granyakAromAM mahAvIra caritra AvyuM che. A tIjI bhUmikAmAM ja pUrvabhavonI yejanA che, te yAda rAkhavuM jarUrI che. pUrvabhavonI sUcImAM parivartana-parivadhana jevAya che. vaLI prAcInatama granthamAM te vizenuM keI sUcana nathI. pUrvabhavonI kathAomAM paNa lekhake paraMparAne 1. ejana, kA0 11, 15-18 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA vaphAdAra rahevA chatAM pitAnI rIte rajUAta karavAnI chUTa lIdhI che. tethI nizcitapaNe kahI zakAya che ke bha, mahAvIra caritamAM pUrvabhavo nirUpavAnI paraMparA meDI zarU thaI che. prAcIna kALamAM te hatI nahi. tenuM sauthI jUnuM sUcana AvazyakaniyuktimAM che. AvazyakaniyuktinAM paNa aneka saMskaraNo thayAM che. tenA prAcInatama saMskaraNa-mUlAcAramAM te viSe kazuM sUcana nathI. AtmonnatinI sAdhanAmAM daSTilAbha ke bodhilAbha ane jenaparibhASAmAM samyakatvanI prApti e unnatinuM prathama pagaluM che. AcArAMga ke kalpasUtramAM e dachilAbha bha. mahAvIrane kyAre thayo tenI keI sucanA nathI. paraMtu sarvaprathama e bAbatano ullekha AvazyakaniyuMktimAM maLe che. anAdikALathI jIva saMsAramAM bhaTakate hoya che paNa e samyakatvanI prApti tenAmAM saMsAranI abhimukhatAne badale jIvane mekSAbhimukha banAve che. e pahelAM enI daSTimAM mAtra sAMsArika sukha e ja parama sukha hoya che ane tethI te tenI prAptimAM tatpara hoI saMsArane vadhAravAnI ja pravRtti karato hoya che. daSTilAbha thayA pachI bhalene tene saMsArasukha gamatAM hoya paNa tenI DI samajano phera tenI daSTine navI dizA Ape che. saMsAranA sukha karatAM paNa anya AMtarika sukha pratye abhiruci pidA kare che. AthI saMsAra pratyenA tenA valaNamAM phera paDe che. te tenA jIvananI pratyeka pravRttine zarIrasukha nahi paNa AtmasukhanI daSTie mUlave che. AthI e Atma-anAma viveka tene mokSa ke nirvANanA mArgane pathika banAve che. daSTrilobha keTalAkane AtmasUjha ke sAMsArika pravRttimAM koI Thokarane kAraNe. prApta thAya che, jyAre keTalAkane satsaMgathI eTale ke saMtapuruSanA upadezathI. bhagavAna mahAvIrane dakhilAbha satsaMgathI prApta thaze tema Avazyakaniyuktine AdhAre kahI zakAya. aTavImAM bhUlA paDelA sAdhu-saMtone temaNe mArga batAvyo ane badalAmAM temane mokSane mArga maLe. eTale ke sAdhusaMtoe bha, mahAvIrane upadeza Ape, ane temane mokSamArganI daSTi maLI. ane pachI IvAku kuLamAM bharatasuta marIci thayA. AvazyakaniyuktimAM A dRSTilAbha samaye pUrva bhavamAM temanuM nAma zuM hatuM ke te kyAMnA nivAsI hatA te kazuM ja jaNAvyuM nathI. A ninI 1. vara mittA sAdhU, pravivivaDhALa sattavaDhamAM varSo varamALat || mArA ni. 141, vi. 1547 | 2. 10 vi0 142, vi. 1550 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhava 27* vyAkhyAmAM A. jinabhadra spaSTIkaraNa karyuM che ke te aparavidehamAM grAmaciMtakahatA. sAdhuone mArga batAvyA uparAMta anukaMpA karI dAna paNa karyuM ane saudharma devamAM jaI pachI marIci thayA. AvazyakacUrNimAM paNa A prasaMge keI navI hakIkta umeravAmAM AvI nathI. mAtra kathAprasaMga jarA vistArathI Apyo che ane umeryuM che ke te sAdhuomAM eka dharmakathA karavAmAM labdhisaMpanna sAdhu hatA temaNe upadeza Ape ane te grAmaciMtakane saMvega bhAva prApta thayo ane samyakatvanI prApti thaI. Ama kahI zakAya ke tattvArthamAM je AstikaLyAdi lakSaNo samyakatvanAM jaNAvyAM che temAMthI anukaMpA ane saMveganuM prAbalya A grAmaciMtakanA bhavamAM bha. mahAvIrane hatuM. ane temaNe saMsArathI vimukha thaImekSAbhimukha thavAnI dRSTi prApta karI. bhagavAna mahAvIre aTavImAM mArga bhUlelA e maNone mArge caDAvyA te ghaTanA ane bhagavAna gautamabuddha pUrvabhavamAM jyAre sumedha paMDita hatA tyAre temaNe dIpaMkara buddha mATe mArga taiyAra karyo ane dIpakare tenA viSe bhaviSyavANI karI4. te banemAM "bhAganI ghaTanA sAmAnya che. te Akasmika na paNa hoya. banemAM bAhya mArgamAM sahAyaka thavAne badale AMtarika zuddhinA bhAgarUpe maLe che te paNa samAnatA dhyAnamAM levA jevI che. paraMtu A ghaTanAne guNabhadra bIjI ja rIte varNavI che. bha. mahAvIranA pUrvabhavonA varNanamAM temaNe prathama bhavanuM nAma purUravA ApyuM che. grAmaciMtakane badale bhIlano mukhI-vyAdhAdhipa kahyo che. te jaMgalamAM mArga bhUlela muni sAgarasenane mRga samajI mAravA jatA hatA, tyAM tenI patnIe tene vAryo ane kahyuM ke te te vadevatA che. tethI temanI pAse jaI zraddhAthI temane upadeza sAMbhaLe. ane zraddhAnvita thaI madhu Adi traNa vastu na levAnI pratijJA karI. Ama e te spaSTa che ke prathama bhAvamAM aTavI ane mArga bhUlela munino satsaMga samAna che paNa zraddhA uparAMta thoDo tyAga paNa tenA jIvanamAM nirUpe che. AcArya jinabhadra videhamAM A vAta banI ema jaNAvyuM che tenuM paNa AmAM samarthana che ja. paNa jinabhake aparavidehano nirdeza karyo che jayAre guNabhadra pUrva videhane, jinabhake nAma nathI ApyuM. guNabhadra purUravA ApyuM cheuttara purANa 94. 14-22. 1. vi. 1548, 159; A0 cU0 pR0 128 2. A0 cU0 pR. 128 3. jAtakakathA, sumedhakathA, pR. 10 (jJAnapITha) 4. ejana, pR. 12 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA AcAya. guNacaMdranA 'mahAvIracariya'mAM prAra'bhamAM pUrva bhavAnA sakSepa ApyA che ane pachI krame vana che. temAM nayasArane grAmaciMtaka kahyo che. tenA svabhAvanA vanamAM guNabhadrathI judI ja rIte guNu-na karAvyuM che. tene viziSTa AcAranA pAlanakartA, dharmazAstranA zravaNathI yApAdeyane jANanAra, gaMbhIra, prakRtithI sarala, vinIta, prakRtithI parepakAraparAyaNa jevAM vizeSaNAthI navAjyA che. pR. 3a. 28 AcAya jinake grAmaci takanI kathAnAM khInne sUcavyAM hatAM te khIjone laIne AcAya' guNacaMdre eka kavine zAbe e rIte grAmacitaka nayasAranI kathAne 'mahAvIracariya'mAM gUMthI che. ane ene ja sAra AcAya hemacaMdre ApyA che. te spaSTa che. tulanA karo mahAvIracariya, pR02-7; triSa0 10.1. 1-24. ahI' e noMdhavuM jarUrI che ke bha. mahAvIracaritamAM pUrvajanmanAM kRtyonu phaLa jIva kevI rIte pAme che te batAvavAnA udrAthI janmajanmAntaramAM pAtrone sabadha joDI ApavAnI pravRtti 'mahAvIracariya' ane uttarapurANa'mAM vizeSarUpe apanAva vAmAM AvI che. AcArya hemacaMdra paNa grAmaciMtakanuM nAma navasAra ApyuM che. ane akRtyathI parAhmukha Adi sadguNAtA dhaNI jaNAvyA che.-triva0 10, 1. 1-24. guNabhadranA purUravA durguNa pradhAna che, jyAre guNacaMdra hemacandrano nayasAra grAmaciMtaka sadguNI che-A pramANe bannenI pAtrasRSTi judI paDe che te ke vyakti eka ja che. paumariyamAM (uddeza 20mo) covIze tIkAnA pUrvabhavenI hakIkatA Ave che paNa te tIthaMkara pUrvanA be bhatreAnA--- eka devabhavanI ane te pUnA manuSyabhavanI. AthI temAM je hakIkata maLe che te e ke bhagavAna mahAvIra pUrva bhavamAM chattAyAranagarImAM (20-10) sunada nAme hatA ane temanA guru pATila hatA (20.21). A sunaMda marIne puSpattara vimAnamAM gayA ane tyAMthI AvI vardhamAna thayA (20.24). Ama vamAna pahelAMnA mAtra e bhagAnI carcA temAM che. paraMtu grAmaciMtakanA bhavatI ke temAM samyakatvaprAptinI koI carcA paumariyamAM nathI te dhyAnamAM rAkhavA jevuM che. vaLI RAbha pAse dIkSA lAMdhAnA marIcino ullekha paumacariyamAM Ave che. para Mtu te mahAvIrano pUrvabhava che ke RSabhane te pautra che evI koI sUcanA paumariyamAM nathI. AthI jaNAya che ke marIcinA sabaMdha bha. mahAvIra sAthe hato tenI paumariyanA kartAne jANa nathI. 1. 15-26, pR01-2 2. vizeyA 1548-49 3 paumacariya 11.94; 82.24, 26, 116 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva marIrika : AvazyakaniyuktimAM grAmaciMtakanA bhavathI bha. mahAvIranA pUrvajonI. gaNatarI karavAmAM AvI che te A pramANe che. 1. grAmaciMtaka (A. ni. gA. 141 vi. 1547; mA, ni.. 146) 2. sIMdhama devaleka (bhASyAnusAra gA. 1549) 3, marIci (A.ni. 142, vi. 1550; . ni. hR. 149) AvazyakaniyuktimAM A marIci viSe kahyuM che ke prathama tIrthakara RSabhanA putra bhArata ane bhAratanA putra marIci thayA. (A.ni. 187; A.ni. hR. 196; vi. 1597). e marIci RSabha pAse dIkSA lIdhI (A.ni. 270; vi. 1709 A.ni ha. 344; A.ni. 273, vi. 1712; A nihi. 347) ane RSabha. sAthe vicaraNa karavA lAgyA ane tapa, saMyama AdimAM rasa levA lAgyA. ane guru pAse sAmAyikAdi agiyAra aMgonuM adhyayana paNa karyuM paraMtu ekavAra garamInA divasomAM zarIramAM garamI lAgI ane snAna karavAnuM na hovAthI akaLAmaNuM thaI. AthI vicAra thayo ke zramaNone guNono bhAra te mera jevaDe che ane te, vahana karavAnuM sAmartha mArAmAM nathI. zramaNaveza che chatAM paNa mArAmAM zramaNanA guNa to che nahi paNa sAMsArika AkAMkSA che. A prakAre vicAratAM tene sUjhayuM ke A zramaNe traNa daMDathI virata che, ane zarIranAM aMgone saMkecIne rahe che. paNa meM to e traNe daMDa thayA nathI mATe huM tridaMDanuM bAhya cihna dhAraNa karyuM - e ucita thaze. A pramANe to leca karavAthI bAhya dekhAve muMDa che ane AMtarika bhAve Indriyone vijaya karyo hovAthI muMDa che paNa mArAthI te evuM banyuM nathI. mATe huM astrAthI muMDa thAu ane zikhA dhAraNa karI ane zrAvakenI. jema skUla prANAtipAtathI virata thAuM. A pramANe te temanI pAse parigraha na hovAthI akiMcana che paNa huM te thoDo ghaNo parigraha rAkhIza. A pramANe te zIlanI suvAsa dharAve che paNa mArAmAM te nathI (mATe bAhya sugaMdha candana AdinI svIkAravI). A zramaNomAM meha nathI paNa mArAmAM te meha bharyo paDyo che te 1. vAraMva , je putra trita che sAta putra che 3 I AviSTa thA 34 dA putra nAbhi / nAbhipatnI marudevI-se RSabha / RSabhavaMzake samAja ke putra marIci mAyAvatuM 5.1; viSNupurANa, 2.11. maura se prAcIna varitrANa che 2. A sAmayikAdi adhyayananI bAbatavALI gAthAne haribhakaTIkAmAM bhASyanI gaNI che. pR. 153 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA AvaravA mATe chatrano upayoga karIza. A zramaNo jeDA vAparatA nathI, huM vAparIza. A zramaNo vetAmbara athavA te digaMbara che paNa huM to dhAtuthI raMgelAM kapaDAM paherIza; kAraNa huM aMdarathI kavAyathI raMgAyela chuM ja. A zramaNo pApabhIru che tethI bahujIvathI samAkuLa jalane upayoga karatA nathI paNa huM te parimita jala snAna ane pAna mATe vAparIza. A pramANe teNe pitAnI matithI kalpanA karIne navA prakAranA sAdhuvezano svIkAra karyo ane parivrAjaka dhamanI pravartana karI. tenA AvA navA vezane joIne loko tene dharma viSe pRcchA karatA te te yationA-zramaNonA dharmanI ja vAta karato paNa sAthe potAnA mananI kamajorI paNa pradarzita karatuM hatuM ke te dharma uttama chatAM mArI zakti bahArano chetethI meM A prakAre vezano svIkAra karyo che. koI tyAganI bhAvanA pradarzita karatuM to tene bhagavAna RSabha pAse ja mokalate ane e rIte te bhagavAnanI sAthe ja vihAra karato hato. ekavAra rAjA bharate bhagavAna RSabhane pUchayuM ke A sabhAmAM e koI che je bhAratavarSamAM tIrthakara thaze ?4 e sabhAmAM eka khUNAmAM AdiparivrAjaka evo mahAtmA svAdhyAya ane dhyAnamAM rata marIci je RSabhanA pautra hato. te hate. jine tene narendrane dekhADyo ane kahyuM ke juo A vIra nAme chellA dharmacakravatI thaze. vaLI dazArane Adikara eTale ke vAsudevomAM pahele tripRSTha nAme patanA nagarIne adhipati thaze ane te ja vaLI videhavarSamAM priya mitra nAme mUkAnagarImAM cakravatI thaze.' A sAMbhaLIne rAjA bharate romAMca anubhavyo ane pitAnI AjJA laIne marIcine abhivaMdana karavA gaye. vinayAvanata thaIne tenI traNavAra pradakSiNA karIne tenI madhuravacana vaDe stuti karavA lAge-te to ghaNuM sAre lAbha lIdho che, 1. AcArya guNacandranA mahAvIracariyamAM paNa upara jaNAvela jaina zramaNa ane parivrAjakanA veza vagerenI bhedarekhA jaNAvIne marIcie parivrAjaka dharmanI pravartAnA karI ema spaSTa jaNAvyuM che-pR. 14; 2.84, pR. 15. 2. A vAtane vistAra mahAvIracariyamAM che. 2.89 ff. - 3. A. ni. 274; vi. 1713, 1721; A.ni. ra77-288; vi. 1722 -1733; Ani ha. 350-36 1. 4. vi. 1767; mahAvIracariya 2. 124, pR. 18 5. A. ni. 30-36; vi. 1764-1770; A.ni.ha. 422-424. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva 31 tuM dharmacakravatIomAM chelle vIra nAme tIrthakara thavAno che. vaLI pitanAdhipati thaI tuM vAsudevamAM prathama vAsudeva thaze, ane vaLI mUkAnagarImAM videhamAM tuM priya mitra nAmano cakravatI paNa thaze. huM tArA atyAranA parivrAjaka bhAvane namaskAra nathI karato paNa tuM chello tIrthakara thavAno chuM te mATe namaskAra karuM chuM-Ama kahIne rAjA bharata te ayodhyA nagarImAM cAlyo gayo. bharatanAM AvAM vacana sAMbhaLIne marIci to atyaMta harSamAM AvI gayo ane traNa vAra paga pachADI bolyo - huM prathama vAsudeva, vaLI cakravatI ane chelle tIrthakara thavAno chuM-to te meM A ghaNuM badhuM prApta karyuM che. AthI vizeSanI mAre kazI abhilASA nathI. tenuM abhimAna jAgyuM ane vicAravA lAgyo ke vAsudevAmAM prathama huM, cakravatIomAM prathama mArA pitA ane tIrthakaromAM prathama mArA pitAmaha-ahAhA, mAruM kula uttama che ! ekavAra evuM banyuM ke te mAM paDyo. anya sAdhuono tenI cAkarI karI nahi ane kapile karI. kapile tene kahyuM ke tame dharmanI vAta Ave che tyAM RSabhadeve prarUpela dharmanI ja vAta karo cho ane saune temanI pAse ja dIkSA levA mokale che. zuM tyAM ja dharma che ane tamArAmAM nathI ? A sAMbhaLI te vicAramAM paDI gayo ane sahasA kahI dIdhuM ke ahIM paNa dharma che. arthAt tuM mArI pAse paNa dIkSA laI dharmamAgamAM ja cAle che ema mAna A sAMbhaLI kapile marIci pAse dIkSA lIdhI." ane tethI tenI parivrAjaka araparA cAlI. Ama tenA bhAgamAM dharma na hovA chatAM teNe A eka ja durvacana karyuM tenA pariNAma svarUpa te duHkhasAgaramAM paDyo ane kroDAkoDI sAgaropama eTale kALa saMsAramAM bhaye ane traNa vAra paga pachADI je kuLanuM abhimAne karyuM hatuM tene kAraNe teNe nIca gotra bAMdhyuM.* teNe A deza mATe pAzcAttApa karyo nahi ane tethI teNe saMsAra vadhAryo te A pramANe-- 1. A. ni. 307-15, vi. 1991-1779, A.ni.ha. 25-432. 2. mahAvIracariya pR. 21 3. A ni. 320, vi.1786; A0 ni ha0 437 mahAvIracariya " vi Ti -pR0 22 2. 4. A ni. 321-322, vi. 1787. 1788, A0 ni ha0 438 39; mahAvIracariya 2. 149 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra mahAvIracarita mImAMsa 4. brahmaleka nAmanA devavimAnamAM (1. grAmayita, 2. deva, 3. marIci). 5. kauzika -kollAkasaMnivezamAM (parivrAjaka) (vacce tiryaMca, nAraka, devAdi) 6. puSyamitra-chUNAmAM (parivrAjaka) 7. saidhadevalokamAM. 8. agniota brAhmaNa parivrAjaka) 9. IzAnakalpadeva 10. agnibhUti-maMdira saMnivezamAM (parivrAjaka) 11. sanatakumAra deva. 12. bhAradvAja-tavyAnagarI (parivrAjaka) 13. mahendra kalpadeva (pachI saMsAratramaNa) 14. sthAvarake rAjagRhamAM (parivrAjaka) 15. brahaleka (pachI saMsArabhramaNa) 16. vizvabhUti-rAjagRhamAM (jaidIkSA saMbhUti pAse 17. mahAzukadeva 18. tripRSTha (Adi vAsudeva) pitanapuramAM 19. nAraka 20. siMha (tiyaca) 21. nAraka-tiyaca-manuSyabhavo 22. priyamitra cakravatI mUkAnagarI, videhamAM (padila pAse dIkSA) 23. mahAzukadeva 1. carUmAM kauzika marIne saudharmadeva thAya che -pR97 ane tiryaMcAdi bhavo thAvara pachI gaNyA che. pR. 98 2. A ane pachInA pAMca manuSyabhavamAM te parivrAjaka banyuM hatuM. A ni. 326, vi. 1792; A0 ni ha. 443 3. ca30mAM A bhava nathI. AthI marIci sahita cha parivrAjakabhavo thAya che. pR. 97-98 4. mahAvIra cariyamAM AnI rocaka kathA ApavAmAM AvI che. pR. 23, 25 5. mahAvIra cariya pratAva trIje. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 pUrvabhavo , 24. naMda-chatrAgrAnagarI (dIkSA) 25. puSottara vimAnamAM deva 26 brAhmaNakulamAM (devAnaMdAnA garbhamAM) umariyamAM vabha pAse keTalAka narendroe dIkSA lIdhI temAM marIcie bha pAse dIkSA lIdhAno ullekha che paNa te jhaSabha pautra hato e ullekha nathI. paNa teNe parivAjane dharma pravartAtre e ullekha to paumariyamAM che ja (82.24). ATalI sUcanAne AdhAre koI kathAkAre temAM parivrAjakanA dharmane sAMkhyo sAthe jovA mATe kapilane tenA ziSya tarIke nirUpyA. Ama jaina ane sAMkhyono saMbaMdha joDI Apyo. jaina AcAramAM zithila thayelA marIcie parivAjono 2. dharma pravartAvyo e te paumariya paNa kahe che. tethI prAcIna 1 A. ni. 323-333, vi. 1789-199; A ni ha0 440-450, ahIM e noMdhavuM joIe ke AvazyakacUrNimAM AmAMnA deva-tiryaMcanaraka sivAyanA bhavanI kathAo ApavAmAM AvI che ane te kathAone AcArya haribha paNa TIkAmAM samAvI lIdhI che. vaLI AcArya zIlAMke pitAnA upannamahApuri cariyamAM marIcinA bhAvo vipRSTha sudhInA tripRSThanI kathAmAM AyA che -pR. 97. vaLI e paNa ahIM noMdhavuM joIe ke samavAyAMgasUtramAM jaNAvyuM che to mAM vIre tira thayarabhvggnnaao---chtthe polibhavagAhaNe ega bAsakoDi sAmannapariyAga pADaNittA sakAre varSa makavavamA revatAI 3Dhavajo" sUtra 134. paraMtu anyatra jyAM bhagavAnanA pUrvabhavanI carcA che tyAM kyAMI paNa temanA pokila' nAmanA bhavano nirdeza maLatA nathI. priya mitra cakravatInA bhavamAM temaNe piphila' pAse dIkSA lIdhI e ullekha che. prastuta sUtranI vyAkhyAmAM AcArya abhayadeve vardhamAnanA aMtima cha bhava A pramANe gaNAvyA che - 1. piTila, 2. deva, 3. nandana, 4. puSpottara vimAnamAM deva, 5. devAnaMdAnA garbhamAM, 6. trizalAnA garbhamAM. ane spaSTIkaraNa karyuM che ke - jamavaghaLa hi vinA nAnyada bhavagrahaNa SaSTa zruyate bhagavata ityetadeva SaSThabhavagrahaNatayAvyAkhyAtauM yasmAcca bhavagrahaNAdida SaSTha tadapyetasmAt SaSThameveti suSThyate tIrtha karabhavagrahaNAt SaSThe pATilabhavagrahaNe iti / " pR. 106 zIlAMka cau.mAM bhAgavatadharma pravartAvyAnuM kahe che. paNa kapila ane AsurI saThitaMtane ullekha paNa temaNe karyo che. tethI tyAM paNa sAMkhya abhipreta che ja. pR. 49, 97. muM. mI. 3 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA parivrAjake e jainadharmanA zithilAcArIo che evuM batAvavAne A prayatna che. bha.mahAvIranA jIvanamAM garbhapaharaNanI ghaTanA prathama ke marIcine bha.mahAvIranA pUrvabhava tarIke varNavo e prathama-e nakkI karavuM muzkela che. paNa eTaluM te cakkasa ke marIci viSe RSabha je bhaviSyakathana kare che tevI bhaviSyakathananI prakriyA jaina-bauddha banemAM samAna che. bhagavAna gautamabuddha viSe paNa prathama buddha dIpakarabuddha AgAhI kare che ke e buddha thaze. te ja pramANe prathama tIrthakara RSabha mahAvIra viSe AgAhI kare che. bamaNuM ane brAhmaNano saMgharSa jUno che. ane te saMgharSane paNa bha.mahAvIranA garbhApaharaNanI ghaTanA sAthe joDIne eka tarapha brAhmaNakuLane halakuM batAvavA prayatna karyo te bIjI tarapha kulAbhimAna na karavuM-evo upadeza Ape. marIcie pite tIrthakara, cakravatI ane vAsudeva thavAne che te sAMbhaLI kulAbhimAna karyuM te ghaTanA paNa sarva prathama niyuktimAM ja maLe che. | jinasenanA mahApurANamAM AvazyakaniyuktinI jema ja marIcine avabhane pautra kahyo che. teNe RSabha pAse dIkSA lIdhI paNa kaThina tapasyAmArga sahana nA thavAthI te paNa paritrAjaka vezadhArI banI gayo hato ane teNe ja yogAstra ane kAlizAstranuM pravartana karyuM che ema temAM jaNAvyuM che. (18.61-63) vaLI ema paNa jaNAvyuM che ke anya parivrAjaka prAyazcitta karI punaH namuni thayA paraMtu marIcie tema na karyuM. (24.182) paraMtu temAM RSabha dvArA bhAvI tIrthaMkara viSenI koI AgAhI karavAmAM AvI nathI. ane marIcine bha. mahAvaranA pUrvabhavarUpe paNa jaNAvyuM nathI. kAraNa e jaNAya che ke digaMbaramAM garbhapaharaNanI ghaTanA che ja nahi. tethI marIcinA kulAbhimAna vagerenI ghaTanA temAM sthAna na pAme te svAbhAvika che. paNa eTalI vAtamAM Ava. ni. ane mahApurANanI ekamati che ke parivAra kene dharma ane sAMkhyazAstranI pravartAnA mATe marIci javAbadAra che. A banne paraMparAmAM prAcInakALathI cAlI AvatI hakIkata haze tethI banemAM samAna bhAva jovA maLe che. AvazyakaniyuktimAM vizvabhUtine mahAvIrane pUrvabhava batAvI te pachI tripRSTha vAsudevarUpe paNa eka pUrvabhava gaNAvyuM che. uttara purANamAM guNabhaTe e 1. juo pAli para-nemsamAM "buddha', 'dIpakara', 'sumedha" zabda. jAtaka kathA (jJAnapITha) pR. 12 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhavo tripRSTha vAsudevanuM carita lakhyuM che temAM tripRSThanA pUrvabhavamAM tenA vizvanaMdIrUpe pUrvabhavanI carcA kare che. paNa tene saMbaMdha cheka marIci sudhI joDatA nathI (57. 68-85 57 98) e sUcaka che. paraMtu Azcarya che ke e ja AcArya guNubhaka AgaLa cAlI 74mA parvamAM bhagavAna mahAvIranA caritamAM pUrvabhavo gaNAvyA che ane punaH tenI saMkalanA u6mA parvamAM paNa karI che. te jovAthI eTaluM te nakkI thAya che ke marIci e temane mate bha.mahAvIrane pUrvabhava che ane tripRSTha paNa bhagavAna mahAvIrane pUrvabhava che. vaLI jinasene bhAvI tIrthaMkaraviSenI AgAhInI noMdha lIdhI nathI paraMtu guNabhadra te AgAhInI noMdha lIdhI che. phera e che ke temAM tripRSTha marIne jyAre siMha thAya che tyAre te siMhane eka cAraNamuni jaNAve che ke meM zrIdhara tIrthaMkara pAsethI sAMbhaLyuM che ke tuM AjathI dazame bhave aMtima tIrthaMkara thaIza. (74.204) zIlAMkanA cau.mAM paNa siMhanI kathA prasaMge AvI AgAhI karavAmAM AvI che. (pR. 100) ane te ja kathAmAM marIcithI mAMDI mahAvIranA tripRSTha sudhInA bhAva paNa gaNuvyA che. (pR. 97). AcArya guNabhadra uttara purANamAM je pramANe bha.mahAvIranA pUrvabhavonuM nirUpaNa karyuM che tenI ahIM noMdha laI laIe. temaNe paNa jyArathI mahAvIrane jIve aneka bha karyA pachI mAnusArI bane che tyArathI pUrvabhavonI noMdha lIdhI che te A pramANe che. 1. purUravA (74.14-21) 2. saudharmadeva (74.rara) 3. marIci (194.22-66) 4. brahmamAM deva (u4.6 7) che. 'jaTila parivrAjaka (74.69) 1. saudharmadeva (74.69) 7. puSyamitra parivrAjaka (u4.99-kara) 8. saudharmadeva (74 73) 8. 3agnisaha parivrAjaka (74 74-75) 1. A.ni.mAM kauzika 2. A.ni.mAM tiya"ca Adi aneka bhavo. 3. Ani mAM agnihota Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA 10. kesanamAra deva (74.75) 11. agnimitra parivrAjaka (74.76-77) 12. mahendra deva (74.78) 13. bhAradvAja parivrAjaka (tridaMDI) (74.78-79) 14. mahendradeva (74,80) 15. jhasasthAvarAdi aneka bha (94.81) 16. sthAvara parivrAjaka (74.82-85) 17. 8mahendradeva (74.85) 18. vizvanaMdI (janadIkSA) (74.86-117) 19, mahAzukadeva (74.118) 20. tripRSTha (vAsudeva) (74.122-166) 21. sAtamI naraka (74.16 7) 22. siMha (74.169) 23. prathama naraka (14.170) 24. 10siMha(74.171-218)ne upadeza pachI cAraNamuninI AgAhI ke tuM dazamA bhave aMtima tIrthaMkara thaIza ema meM kIdhara tIrthaMkara pAse sAMbhaLyuM che (74.204)ane zraddhApUrvaka zrAvakone svIkAra (74.20 8); 25, 11 saudharmadeva siMhaketu (74.219) 26. kanako jalavidyAdhara, jenadIkSA (34.222-229) 27. 11sAtamA vage deva (74.229) 28. 11hariNa, jaina dIkSA (74,230-233) 29. 11mahAzukamAM deva (74.234) 4. A.ni.mAM IzAnaka5 5. A.ni.mAM agnibhUti 6. A.ni.mAM sanakumAra 7. A.ni.mAM gA. 443 8. brahmaleka ane pachI saMsArabhramaNa A.ni.mAM 9. A.ni.mAM nAma vizvabhUti 10. tiya"camanuSyabhava A.ni.mAM 11. A.ni.mAM nathI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva bhavA 30. priyamitra cakravatI', jainadIkSA (74.235-240) 31. 1sahasrArakalpamAM 'prabha (74.241) 32. nandu, jainadIkSA provhila pAse, tIrthaMkara nAmakarmAMnA baMdha (74 242-246) 33. acyutanA puSpAttara vimAna (74.246; 34. siddhA patnI priyakAriNInA putra vardhamAna (74.251 ff.) A pUrvabhavAnI tulanA A.ni. sAthe karavAthI jaNAze ke AmAM koI mahattvanA taphAvata nathI, mAtra saMkhyAmAM taphAvata che. eTalu ja nahi paNa je bhave mahattvanA che te bannemAM sarakhuM mahattva dharAve che te have pachInA vivecanathI jaNAI Avaze. e paNa noMdhavu' jarUrI che ke marIcie 'ahIM paNa dhama' che' je kahyuM.tethI tene saMsAra vadhyA tema jaNAvI bhavAniyuktimAM gaNAvyA che jyAre uttarapurANamAM evA koi sabaMdha joDavAmAM AvyA nathI. ahI AcAya zIlAMkanA caupannamahApurisarcariyamAM bhagavAna mahAvIranA pUbhavAtI je carcA che te paNa noMdhavI ghaTe che. prastutamAM tripRSTha vAsudevanA caritramAM bha.mahAvIranA pUrvabhavAnI neAMdha che paraMtu RSabhacaritamAM nathI te teAMdhavu joIe. A ni.mAM tA RSabhacaritagata marIcinA prasaMge ja pUrvabhavA ApyA che. RSabhacaratamAM marIcinuM ritra Apyu che (pR. 49) temAM RSabhe marIci viSe te ardha cakI tivi, videhamAM cakravatI' ane vamAna tIthaMkara thaze evI bhaviSyavANI karI che. A pachI tripRSThanA caritamAM marIcithI mAMDIne nIcenA pUrvabhavA krame ApyA che. paNa AmAM grAmaciMtaka je marIcinA paNa pUrvabhava che te bAbata kazuM ja kahevAmAM AvyuM nathI te noMdhavA jevuM che. (cau.pR. 97) 1. mirii paritrA89 (marIci parivrAjaka) 2. brahmalokamAM deva 3. kAsiya parivrAjaka 4. saudha deva 5. nAma paritrAjaka kApa 6. IzAna deva che. mUitlR paritrAjaka 8. sanakumAra deva 9. mAdAma parivrAjaka 10. mAhendra deva 1. mahAzukra--A.ni. 2. purUravAthI mAMDIne vardhamAna sudhInA bhavAnI punaH gaNanA uttarapurANamAM tene aMte 66.534-546mAM karIne purANanI samApti karI che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 mahAvIracarita mImAMsA 11. thAvara parivrAjaka 14. mahAzukadeva 12. brahmaleka deva 15. tripRSTha 13. vismabhUti (jaina dIkSA) 16. apratiSThAna naraka sAtamI ATalA bhavo ApyA pachI zIlAMka kahe che ke "amo 3 vamaLatithacaravariyAdire hissAmo - pR. 103. paNa bha. mahAvIranA caritamAM zIlAMke mAtra eTaluM ja jaNAvyuM che ke marIcino jIva aneka bhAvo karIne puSpottara vimAnamAMthI devAnaMdAnA garbhamAM Avyo-(pR. 270). eTale tripRSTha pachInA bhAvo karyA hatA te viSenI kazI mAhitI zIlAMkanA bha. mahAvIra caritamAM maLatI nathI. vaLI marIcisahita cha parivrAjakanA bhavo che te paNa noMdhapAtra che jyAre anyatra marIci sivAyanA cha parivrAjakabha che. AcArya guNacandranA mahAvIracariyamAM dvitIya prastAva marIci viSe che. parivrAjakabhave che : marIci pachInA bha. mahAvIranA bha viSenI A noMdha pachI have te bhavamAM je mahattvanA che eTale ke jene viSe granthakAroe kathAo ApI che te kathAonI paNa carcA ahIM karavI prApta che. marIci pachInA manuSyabhavamAM te cha bhavamAM parivrAjaka bane che-(A. ni. 3ra6; vizeSA. 179ra) eTale ke pitAnI miAdaSTi te manuSyanA cha bha sudhI kAyama rAkhe che-A bAbatamAM A niva ane guNabhadanuM uttarapuraNa 94.60-85) ekamata che ane guNacandra paNa tema ja kahe che (mahAvIra cariyara-ra6). te sUcave che ke teoe ekasarakhI paraMparAnI neMdha lIdhI che. eTale ke samyakatva prApta thayA pachI paNa jIvane kumArge javAno ghaNe ja saMbhava che. mATe evA kumAge na caDI javAya tenI takedArI sAdhake rAkhavI jarUrI che ane prAMta zraddhAne TakAvI rAkhavA bhagIratha prayatna karavo Avazyaka thaI paDe che anyathA hAtha Avela zraddhA ratna marIcinI jema hArI javAya che, A chae parivrAjabhavo ane marIcine parivrAjakabhava emAM nigraMtha saMpradAyathI viruddha zI vAta hatI te joIe to prathama bhUmikAmAM to mAtra AcAra viSe ja bheda jaNAya che ane AcAranI zithilatAne kAraNe-digaMbara nahi paNa vastra ane bIjA upakaraNone kAraNe ja marIcine parivrAjaka saMpradAyano pravartaka gaNe che. temAM tAttvika mAnyatAnI bAbatamAM zo bheda hato te viSe niyuktimAM 1. A ni. 277-286. uttarapurANa. 74.51-9 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva bhave 39 te kazuM ja jaNAvyuM nathI. paraMtu pachInA granthAmAM tenA saMpradAyane sAMkhyadarzIna sAthe joDavA prayatna thayA che. AthI jaNAya che ke zramaNAmAM brAhmaNAthI je bheda hatA te mukhyarUpe gRhatyAgane hatA ane nitha zramaNAmAM gRhatyAga uparAMta paNa sathA aparigraha banavAnA-nigrantha banavAnA prayatna hatA. AthI prArabhamAM zramaNAmAM saMpradAyabhedamAM dArzanika mAnyatA gauNa hatI, AcArabheda mukhya hatA--ema jo kahevAmAM Ave te te sarvathA asaMgata nahi thAya. dAnika mAnyatAne AdhAre, samyakatva-mithyAtvanI bhUmikA pachIthI thaI, jyAre krame karI te te sa'pradAyAe peAtAnI dAnika mAnyatAe paNa vyavasthita karavA mAMDI. e pUrve' te AcAra ane vezanI ekarUpatA e ja te te zramaNAnA saMpradAyeAnu' niyAmaka tattva haze. dAnika bhUmikAbheda e saMpradAyabhedanuM niyAmaka bahu meADu banyuM haze-- ema jaNAya che. AthI marIcite samyakatva thavAnI je vAta che, tenI sAthe dAnika mAnyatA joDAyelI haze ja tema kahevuM kiThana che. jo hota te marIcinA vanamAM prAcIna kALathI ja ene ullekha thayA hota. te thayA nathI te batAve che ke mAtra AcArabhedane kAraNe tene nigrantha para parAthI judI para MparAnA pravruta ka batAvavAmAM AvyA che. marIci potAnA ziSya kapilane paNa je kahe che ke 'triA zrva viravitra (prA. ni. 320, vi 1786) ke ahI paNa dhama teA che ja arthAt bhalene mArAmAM AcAra thoDo zithila hAya paNa temAM dhama to che ja tethI marIcinI dArzanika mAnyatAmAM nigrantha paraMparAthI maulika bheda haze ja ema mAnavAne kAraNa nathI. AnuM e paNa pramANa che ke AvazyakacUrNimAM prathama vAra sAMkhyA sAthe marIcinI paraparAnA parivrAjAnA dharmonA saMbaMdha joDavA prayatna thayA che. temAM jaNAvyu` che ke--marIci te marIne devalokamAM gayA paNa tene ziSya kapila te mUkha hato. te viSenI kathA--A pramANe ApI che. "so vi kavilo mukulo, Na kiMci jAgati sattha vA potthaM vA / jo vi uTThAti Na tassa kahetu jANati / vari AsuriM pavvAveti tassa AyAragocaraM vavadisati evaM jAva sovi kAlagato baMbhaloe ukvanno ohiM pauMjati, AsuriM pAsati, tassa ciMtA jAtA, jahA mama sIso Na jANai kiMni / uvadesa se demitti so AgAse paMcavanna maMDala " karettA tattha ti / sa ca tatra darzayati abhyaktaprabhava vyakta caturviMzatiprakAraM jJAna prakAzayati / tataH pazyati ajJAnAvRttasya (?) tatraiva pralIyate / zrAt tat SaSTitantra saMskRtta / va dyutitha... gatam / to RvisrovaLamiti" (3600 pRo 229 1. A cU pR0 22. 2. visroDhimiti-. cU. mudrita pATha. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 mahAvIracarita mImAMsA A kathAmAM kapilanuM nAma AvatuM ja hatuM. tethI tenI sAthe AsurIno saMbaMdha joDI tenA darzanane sAMkhya paraMparA sAthe joDI devAne A prayatna che. ApaNe jANIe chIe ke sAMkhya paraMparAmAM mULa puruSa kapila manAyA che ane temaNe AsurIne sAMkhyavidyA ApI che. AsurIe paMcazikhane ApI ane pachI kame pachitatranI racanA thaI che (sAMkhyakArikA 70-72). jaina darzana ane sAMkhyadarzananI ghaNI bAbata evI che je samAnatA dharAve che. te bAbatamAM DA. jekobI jevA vidvAnoe lakhyuM paNa che. ethI ahIM e bAbatamAM vizeSa nirUpaNa jarUrI nathI. paNa marIcinI paraMparAne sAMkhya sAthe joDavAmAM jena-sAMkhya e bannenI samAna bhUmikA paNa eka kAraNa hoya ema kahIe to asaMgata nahIM gaNAya. pratyeka parivrAjakanA bhava pachI marIci svargamAM krame UMcA ne UMcA devalokomAM jAya che te paNa sUcaka che ane temAMthI sUcanA evI mAnyatAnI maLe che ke tyAga ane tapasyAnuM phaLa devaleka che. te jaina paribhASA pramANe zithilAcArI hatA chatAM gRhatyAgI to hato ja ane gRhatyAganuM phaLa naraka ke tiyacanA bhavo te hoya nahi paNa uttarottara UMcAM ne UMcAM svargo ja hoya. chatAM paNa prAcIna dAkhavela A udAratA pachInA jena AcAryothI sahana thaI nathI. tethI temAM ti"ca AdinA bhavo dAkhala kyAreka karyA hoya tema jaNAya che. Ane pariNAme ja te bhavo kyAM goThavavA temAM ekamati nathI dekhAtI. e sUcave che ke te bha maulika vicAraNAmAM hatA nahi, paraMtu mAtra devabha ja maulika hatA. vizvabhUti-nidAnanuM duSpariNAma AvazyakaniyuktimAM parivrAjakanA bhava pachInI vizvabhUtinI kathAnAM pAtro, dIkSA ane nidAna prasaMga-enI mAtra sUcanA che. pUrI kathA te AvazyakacUrNimAM ApavAmAM AvI che. parivrAjakanA bhavo pachI pharI te sumAge Ave che ane jaina dIkSA aMgIkAra kare che tethI A bhavanuM mahattva che. paraMtu nidAna kare che ane tene kAraNe parAkramI evA vAsudevanA bhavane pAmavA chatAM tenuM pariNAma to naraka ja che. Ama A bhavanuM nirUpaNa e siddha karavA mATe che ke sAdhanAnuM dhyeya cUkIne bIjI kaI AkAMkSA karavAthI patanane mArga ja UghaDe che ane kSamArgano avarodha Ubho thAya che. jenI paribhASAmAM jene nidAna kahevAmAM Ave che 9. Jain Studies, Part-I P. 53. 2. mahAvIracariya, trIjA prastAvamAM kAvyamayacarita ApavAmAM AvyuM che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhava tene so artha che-pote karelI sAdhanAnuM je svAbhAvika projana hoya te choDIne pitAnI tapasyA ane kaThora sAdhanAnuM saMsAravardhaka phaLa cAhavuM te. sAdhanAne pratApe te maLe to kharuM ja paNa tethI AtmAnuM patana ja thAya. vaidika purANomAM tApase ane tyAgI saMnyAsIo pitAnI tapasyAne baLe je zApa--ane prasAda Ape che tene maLatI A prakriyA che. tAtparya eTaluM ja ke sAdhanA mokSa mATe che te tenI ja AkAMkSA sevavI ane bIjI badhI AkAMkSAne tyAga karavo. Ama na bane to vizvabhUti jema pariNAme narakanAM kaSTo bhogavavAnuM Ave mATe nidAnane tyAga karavo. vizvabhUtine recaka kathA je AvazyakacUNi (pR. 230)mAM ApavAmAM AvI che tene sAra A pramANe che - rAjagRhanagaramAM rAjA vizvanaMdI hato. tenA putranuM nAma vizAkhanaMdI hatuM. rAjAne bhAI vizA khabhUti yuvarAjanuM pada bhogavato hato. tenI patnI dhAriNIne vizvabhUti nAme putra hato. nagaramAM pakaDaka nAme udyAnamAM vizvabhUti pitAnA aMta: puranI rANIo sAthe svarade vicaratA. tethI vizAkhanaMdIne tene lAbha maLato nahi. roja vizvanadInI patnInI dAsIo te udyAnamAMthI puSpa vagere lAvI ApatI ane vibhUtinI kIDAone jotI ane e avasara rAjaputra vizAkhanaMdIne maLato nahi tethI teNe Ivaza thaI. rANIjI kAna bhaMbheryA. eTale rANI kopabhavanamAM beThA ane vicAravA lAgI ke rAjA jIvatAM chatAM mArA putra vizAkhanaMdane phighAnamAM javAno avasara paNa na maLe to temanA maryA pachI to zI vale thAya ? rAnae ghaNI manAvI paNa mAnI nahi ane kahevA lAgI ke mAre tamAruM ke rAjyanuM paNa kAma nathI. mArA putranI dazA to dAsa jevI che. maMtrIe paNa samajAvI paNa kazuM vaLyuM nahi. maMtrIe rAjAne kahyuM ke ApaNA vaMzanI nIti pramANe jayAM sudhI udAnamAM te kIDA karato hoya tyAM sudhI bIjo te tyAM jaI zake nahi. mATe tene kADhavAne ke upAya vicAro ghaTe ane upAya evA karyA ke vizvanaMdI rAjA pAse atyaMta rAjAno eka dUta boTo patra laIne Avyo ke te caDAI karI rahyo che. eTale vizavanadIe te yuddhayAtrAnI taiyArI karI. A sAMbhaLI kumAra vizvabhUtie vizvanaMdIne kahyuM. ke mArA jIvatAM tame laDAImAM zA mATe jAva ? Ama kahI te ja laDAI karavA nIkaLe che. ane 1. "mahAvIracari-prastAva 3. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA pAchaLa vizAkhanaMdIe udyAno kabajo laI lIdho. vizvabhUtine A tUtanI khabara tyAre paDI jyAre teNe joyuM ke pratyaMta rAjAnI yuddhanI te kaI taiiyArI ja na hatI. te pAcho vaLI jyAre udyAnamAM javA jAya che tyAM dvArapALe rejyo ane kahyuM ke udyAnamAM te vizAkhanaMdI ramaNa karI rahyo che. A sAMbhaLI tene A kapaTanATaka joIne bhAre krodha caDyo. teNe kaviThalatAne eka mukko mAryo, tyAM to aneka phaLa jamIna upara roLAI gayAM. A joI teNe kahyuM ke je pitA viSe mArA manamAM gaurava na hota to A ja pramANe udyAnamAM ramaNa karanAranAM DakAM uDAvI deta kAraNa mane tame ThagIne bahAra kADhavyo che. paNa pachI tene vicAra Avyo ke AvA bhogathI saryuM jene kAraNe be bhAImAM paNa vaira thAya ane AvuM apamAna sahana karavuM paDe. ane teNe saMbhUtanAmanA sthavira pAse dIkSA svIkArI saMsArane tyAga karyo. A sAMbhaLI rAjA ane yuvarAja potAnA aMta:puranI rANIo sAthe nIkaLI paDyA ane kSamA mAgI paNa teNe te upara kAMI dhyAna ApyuM nahi ane tapasyAmAM lIna thaI vicAravA lAge. banyuM ema ke vizAkhanaMdI kumAra tenI phaInI putrI sAthe paraNavA mATe mathurA gayA hatA. ane rAjamArgamAM AvAsa karI rahyo hato. ane te ja divasomAM vizvabhUti aNagAra paNa mAsakSamaNanA pAraNA nimitte bhikSA mATe mathurAnA rAjamArgamAM pharI rahyA hatA. vizAkhanaMdInA anucaroe kahyuM ke juo A aNagArane oLakhe che ? teNe kahyuM nA. tyAre anucaroe oLakhANa pADI ke e vizvabhUti che. A sAMbhaLI tenuM vera jAgyuM ane krodhathI baLavA lAge. eTalAmAM te te aNagArane eka gAye pachADI dIdhe A joI vizAkhanaMdI Adi hasI paDyA. ane kahyuM - kyAM gayuM tAruM e baLa je te kavitthalatA upara dekhADayuM hatuM ane kavitvanAM phaLane roLI mUkyAM hatAM ? A sAMbhaLI teNe pApI vizAkhanaMdI sAme joyuM ane tene oLakhIne potAnA baLanuM pradarzana karavA te gAyane zIMgaDAthI pakaDIne UMce uchALIne paTakI dIdhI. ane dekhADI ApyuM ke game eTale durbala siMha hoya paNa zuM ziyALa teno mukAbale karI zake ? ane teNe vicAryuM ke hajI paNa A durAtmA mArA pratye roSa dharAve che te have to tene pUro badale Apavo ja joIe. Ama vicArI teNe nidAna karyuM ke je mArAM tapa-niyama-brahmacaryanuM kAMI phaLa hoya to 1. A nAma koThAMnuM jhADa. nAnA vRkSa mATe latA zabdano prayoga thAya che jema ke AmratA e laMgaDA kerInA jhADa mATe vaparAya che. 2. mahAvIracariyamAM paNa Ama ja che. pR. 40 a. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabha AgAmI bhavamAM aparimita baLavALo thAuM. Ama niyANa karyuM paNa tenI AlecanA ke pazcAttApa na karyo ane te marIne mahAzakamAM devarUpe utpanna thaye. ane tyAMthI AvI tripRSTha vAsudeva thayA. A kathAmAM nidAnanA duSpariNAmanuM nirUpaNa to che ja paNa vairane zamAvI devAmAM na Ave to janmajanmAntaramAM paNa tenA kevA pariNAmo Ave che tenI bhUmikA paNa A kathAmAM karavAmAM AvI che. AthI ja kahyuM ke vizvabhUtie nidAna kavuM paNa te bAbatano pastAvo karyo nahi tethI have tene te bAbatanAM phaLa to bhogavavA paDaze ja evI sUcanA A kathAmAMthI maLI rahe che. anyathA jaina dIkSA lIdhA pachI sAdhaka utarottara unnatine ja pAme. e unnatimAM paNa bhautika unnatinuM mahattva nathI ja. kAraNa vizvabhUti tripRSThanA bhamAM bhautika unnatinI daSTie te te parAkASThAne pAmyA hate. chatAM paNa te narakagAmI thAya che tenuM kAraNa bhautika unnati ja banI. mATe AMtarika unnati e ja kharI unnati ane te rAgadveSanA vijayamAM ja che, bAhya parAkramamAM nathI--e A kathAthI spaSTa thAya che, A kathA AvazyacUNine anusarIne caupagnamAM paNa ApavAmAM AvI che. mULa kathAnakanI ghaTanAomAM khAsa phera nathI. vigatamAM jarA-tarA bheda che. vaLI jarA vistArathI te ApavAmAM AvI che. madhurAne badale zaMkhapura nAma ApavAmAM AvyuM che. AvI nagaNya bAbatamAM ahIM tahIM bheda chatAM kathAnakanuM mALakhuM bannemAM eka ja che (u. 5. 9. .) paraMtu je rIte prasaMge upasthita karavAmAM AvyuM che tenI vizeSatA jarUra che ane te e ke trike siMhane jyAre mAryo tyAre siMhano jIva ja na hatA tyAre tripRSThanA sArathie tyAre tene kahyuM ke are siMha tane mAranAra sAmAnya puruSa nathI tyAre ja teno jIva gayo. A bAbatanuM kutUhala sArathIne hatuM tethI teNe jyAre guNacaMdra munine A bAbatamAM pUchayuM tyAre guNacaMdamunie marIcinA bhavathI mAMDIne tripRSThanA bhava sudhInI ane siMha ane tripRhanA pUrva bhagata veranI vAta karI ane jaNAvyuM ke te siMha ke nahi paNa vizvanaMdIkumArano jIva hato ane sArathI bha. mahAvIrano gaNadhara gotama thaze evI paNa bhaviSyavANI karI (u. pU. 96, 99, 100). AvazyakacUrNimAM siMha vizvanIkumArane jIva hato evI koI sUcanA nathI, vaLI tripRSTha jyAre siMhane mAre che ane tene jIva nathI jato tyAre tene samajAvanAra tripRSThanA sArathIne paricaya ApatAM cUrNikAra jaNAve che ke- " ' > loyAnI mAva sAda prANI (A.yU. pR. 234). AthI kahI. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 mahAvIracarita mImAMsA zakAya ke vera-prativeranuM pradarzana cUrNi karatAM upUnamAM AgaLa vadhyuM che. ane kathAprasaMgane judI ja rIte upasthita karavAnI navI paddhati eTale ke kaI jJAnI muni pUrva ane pachInA bhavenuM varNana karatA hoya-apanAvavAmAM AvI che. jeno vikAsa ApaNe samarAIzcakahA, kuvalayamAlA AdimAM joIe chIe. AcArya haribhadra AvazyakacUNinI ja kathAne jemanI tema utArI lIdhI che- AvazyakavRtti pR. 172. mahAvIracariyamAM kathAnakanI ghaTanAo sarakhI ja che. mAtra kAvya chaTAne phera che prastAva trIje. ane AcArya hemacaMdra paNuM prAkRtikathAne jarA maThArIne saMskRtamAM rajU karI che (triSa. 10.1.86-107). uttarapurAmAM mahAvIracaritamAM kathAnuM mULa khokhuM to samAna ja che paraMtu nAmomAM parivartana thaI gayuM che. vizvabhUtine badale vizvanaMdI nAma ApavAmAM AvyuM che ane tenA pitAnuM nAma vizvabhUti ApyuM che. kathAprasaMgamAM vidhabhUti dIkSA laI nAnA bhAIne rAja soMpI de che. paNa kathAmAMnI maulika ghaTanA udyAna konA kabajAmAM rahe, ane te meLavavA kapaTayuddhanI dhaTanA samAna ja che. vaLI mathurAmAM vizAkhanaMda rAjadUta banIne gayA hatA ane durAcArI hoI vezyAnA makAnamAM beTho hato tyAre tyAM rAjamArgamAM vizvanaMdI muni tarapha tenA mANasoe gAya tagaDI-ema kahI prasaMgamAM rocakatA vadhAravAmAM AvI che. kapitha latAne - badale uttarapurANamAM sAlavRkSa kahyuM che, AthI kathAmAM prabhAvakatA AvI che. kavinI kalpanA vaDe A kathAne uttarapurANamAM vadhAre kalAtmaka rIte rajU karI chee svIkAravuM joI e (uttarapurANa 74.86) paNa kathAnuM maulika rUpa juduM nathI. paraMtu AzcaryanI vAta e che ke e ja guNabhadra zreyAMsa tIrthaMkaranA carita prasaMge A ja tripRSTha vAsudevanI kathA ApI che. temAM tenA pUrva bhava vizvanaMdInI kathA je rUpe ApI che te ati saMkSipta che ane tenuM mALakhuM jarA juduM che. mAtra udyAna ane gAyane prasaMga samAna che. paraMtu kapinI vAta temAM nathI ane kapaTayuddhane prasaMga paNa nathI. UlaTuM bane bhAIomAM udAna mATe yuddha thAya che ane vizAkhanaMdI hArIne bhAgI jAya che. te pachI vizvanaMdIne vairAgya jAge che. vaLI vizAkhanaMdIe rakhevALane dATIdapaTIne udyAnano kabajo laI lIdhe temAMthI yuddha thayuM-ema nirU paNa che. A uparathI jaNAya che ke guNabhadranI samakSa A kathAnI pUrI hakIkato A lakhatI vakhate hatI nahi je mahAvIracarita lakhatI vakhate temane prApta thaI che. (uttara purANa.68-82). 1. mahAvIracariyamAM paNa 'kroviDhavAvo' che. pR. 36 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRbhavA tripRSAsudeva : vizvabhUti marIne mahAkramAM devabhava pUrA karI potanapuramAM tripRSTha vAsudeva ane che tenI kathA Avazyakaniyu`ktimAM nathI. mAtra nagarI-mAtA-pitAnAM nAmA ane te prathama dasAra (vAsudeva) che tenuM sUcana che. (A ni0 329-330; vi. 179pa-1796). paraMtu AvazyakacUrNimAM tenI kathA ApavAmAM AvI che. tene sAra A pramANe che. 1potanapuramAM prajApatinI patnI, mRgAvatInI kAkhathI te pedA thayA. prazna karavAmAM AvyA che ke bhagavata prajApati nAmanuM zuM rahasya che ? tenuM spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM ke mULa nAma te ripupratizatru hatu. ane tenI patnI bhadrAdevI hatI. ane te bhadrAne putra acala nAme hateA. ane putrI mRgAvatI nAme hatI, jenuM rUpalAvaNya anekhuM hatuM. yauvanamAM AvelI te mRgAvatI putrI pitRcaraNamAM vaMdana karavA gaI. pitAe tene kheALAmAM besADI ane tenAM rUpa-lAvaNya ane yauvananA sparzathI pitA mAha pAmyA. teNIne te kALe vidAya karI nagarajanone khelAvyA ane prazna karyAM ke ahI` ratna pedA thAya te kenu ? teoe uttara ApyA. 'tamAruM'-Ama traNa vAra pUchyuM ane uttara e ja maLyo. eTale teNe putrIne saunI sAme upasthita karI. AthI te sau lajjAthI bahAra cAlyA gayA ane cillAtA rahyA. ane rAjAe te potAnI putrI mRgAvatI sAthe gAMdhava vivAha karyA ane pAtAnI bhAryA banAvI. A joI ne bhadrA tA potAnA putra acalane laI ne dakSiNAthamAM mAhezvarI nagarI sthApIne tyAM rahI. putra g2ala mAtAne tyAM mUkI pitA pAse pAchA pharyAM. AthI lokoe tenuM nAma prajApati pADyu kAraNa potAnI prajA-saMtatinA pati banyA. vedamAM paNa kahyuM che ke--prajApatie potAnI putrInI kAmanA karI.' eTale ripupratizatru rAjA paNa prajApatine nAme prakhyAta thayA. ane--e prajApatinI rANI mRgAvatInI kAkhe jyAre vizvabhUtine jIva mahAzukramAMthI vyuta thaI AvyA tyAre sAta svapna teNIe joyAM. tenuM phaLa jozIe te vAsudeva thaze ema bhAkhyu. te jyAre janmyA tyAre tene traNa pRSThakara Dakara hatA tethI tenu` nAma tripRSTha pADayuM. mAtAe tenuM garama telathI mAliza karyu. ane te yauvanane prApta thayeA. 41 1. 'mahAvIracariya'prastAva tIjo pR0 41mAM A kathA che. 2. u0 (pR0 95)mAM 'vasatiya'--che. pRSThakara DakanA atha pIThamAM' khUdha' ema thAya. mahAvIracariyamAM-'tivirahasr' che-pR0 43 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 mahAvIracarita mImAMsa 'te ja kALe mahAmaMDalI adhagrIva nAmane rAjA hato. teNe nimittakane pitAnA mRtyu viSe pUchayuM ke mAre konAthI bhaya Ubho thavAno che ? javAba maLe ke je A siMhane mAraze ane caMDameghadUtane parAsta karaze tenAthI tAre mRtyuno bhaya che. teNe sAMbhaLyuM hatuM ke prajApatinA putra mahAbalI che. ane naimittike paNa ema kaheluM eTale teNe prajApati pAse pitAne dUta mokale. dUta rAjA pAse AvyuM tyAre prajApatinA aMtaHpuramAM prekSaka -nATaka bhajavAI rahyuM hatuM. rAjA Ubha thaI gayo ane nATaka baMdha karavAmAM AvyuM. rAjakumAra nATaka pratye AkRSTa hatA. temaNe pUchyuM ke A vaLI keNa AvyA ? javAba maLyo ke e te azvagrIvane dUta che. temaNe potAnA mANasone kahI rAkhyuM ke jyAre te ravAnA thAya tyAre amane khabara ApavI. rAjAe dUtane puraskAra ApI ravAnA karyo eTale rastAmAM ja kumAroe tene mAra mArI badhuM lUMTI lIdhuM. tenI sAthenA mANaso bhAgI gayA. prajApatine AnI khabara paDI eTale teNe dUtane traNa cAra gaNuM ApI kahyuM ke A vAtanI azvagrIvane khabara na paDe. paraMtu dUtanA mANasoe agrIvane khabara ApI ja dIdhA hatA ane te gusse thayA hatA. te jyAre jAyuM ke azvagrIvane te badhI khabara paDI ja gaI che. tyAre teNe paNa kharI hakIkata kahI dIdhI. rAjAe pharI prajApati pAse dUta mokalyo ane kahevarAvyuM ke "mArA zAlinI khetI thatI hoya tevI tyAre rakSA kare." dUta pAsethI A samAcAra sAMbhaLIne prajApatie kumArone Thapako Apyo ke zA mATe akALe mRtyune Ama che ? ApaNe vAro nathI chatAM ApaNane zAli rakSaNane Adeza maLyo che. rAjAe te pradhAnanI taiyArI karI paNa kumAroe temane rokyA ane haDathI teo ja che. tyAM khetarane rakSakone pUchayuM ke anya rAjAo kevI rIte rakSA kare che ane keTale samaya? javAba maLe ke azva, hastI, ratha ane puruSanA prakAra banAvIne jyAM sudhI dhAna rApAI jAya tyAM sudhI rakSA karavAnI hoya che. niSThamAre kahyuM : "ema rAha jovAnI zI jarUra ? mane te pradeza dekhADo kyAM e siMha raheto heya." teoe te guphA dekhADI jyAM siMha raheto hato. eTale tripRSTha rathamAM besI mukAmAM 1. juo mahAvIracariya-pR. 44 2. vAta ema hatI ke khetaramAM eka raMjADI siMha AvatA ane mANasane mArI khAto, jethI khetI thaI zakatI na hatI. tethI azvIne pitAnA khaMDiyA rAjAone rakSA mATe vAra bAMdhI Apo hato. (mahAvIracayipR. 44, 47) Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhavo dAkhala thaI gayo. leke kikiyArI karI eTale siMha nIkaLe. to tripRSTha vicAryuM ke A te pagapALe che ane huM rathamAM. A te visadaza yuddha thAya. eTale te talavAra ane khagra(DhAla) laIne nIce UtarI gaye. paNa karI tene vicAra Avyo ke AnI pAse to astromAM mAtra nakha ane dADha ja che ane mArA pAse talavAra ane DhAla A paNa ThIka nahi. eTale teNe talavAra ane DhAla paNa choDI dIdhAM. A joIne siMhane amarSa thayo-eka to A ratha upara caDI ekale guphAmAM Avyo. vaLI rathathI nIce utarI gayuM ane zastro paNa choDI dIdhAM. have te huM ene mArI ja nAkhuM ema vicArI khUba ja moTuM phADI trADa dIdhI. paNa tripuTe te eka hAthathI tene uparane ane bIjA hAthathI nIcene hoTha pakaDIne tene cha kapaDAne cIrI nAkhe tema cIrI nAkhyo, ane be kakaDA karI jamIna upara paTakI nAkhyo. te TANe leke e mATe ke lAhala karyo ane devatAe AbharaNa AdinI varSA karI. AthI siMha ane mAryo kaMpAyamAna thaI rahyo hato ke A prakAre eka kumAre mane mArI nAkhyuM. ane kyAMya sudhI tene jIva gaye nahi. te samaye tripRSThano sArathI je bhagavAna mahAvIra)ne ziSya gautama svAmI thavAnuM hatuM, teNe kahyuM : 'tuM Ama ama kare nahi. A te narasiMha che, jyAre tuM te mRgAdhipa che. te je siMhe ja siMhane mAryo hoya te temAM zuM apamAna thaI gayuM ?" A vacanonuM siMhe madhunI jema pAna karyuM ane marIne narakamAM utpanna thaze ane tripRSTha siMhanuM carma laIne pitAnA nagaramAM pAcho pharyo ane grAma sekene kahate ke tamArA rAja gheDamukhAne kahI de ke have sukhanI nIMdara le. lokoe jaI badhI vAta kahI eTale rAjA kAdhe bharAye ane datane prajApati pAse mokalI kahevarAvyuM ke mArIne mArI pAse mokale. tana te have vRddha thayA cho. huM temane rAme ApI temanuM sanmAna karIza. prapatie kahevarAvyuM. kumAro nahi Ave, huM ja AvuM chuM. eTale ne kahyuM ke kumArone nathI mokalatA te pachI tame yuddha mATe taiyAra thaI jAva. paraMtu kumAre e dUtane mAra mArIne kADhI mUkyo. yuddha ghaNA divasa cAlyuM ane temAM je saMhAra thayo te je mAre azvagrIva pAse dUta mokalyo ane kahevarAvyuM ke ApaNe bane ja laDIe anyanA saMhArathI sayuM. eTale bIje divase teo bane ja ratha upara savAra thaI laDavA lAgyA. Ayudha khUTI gayAM eTale azvagrIve tripRSTha prati cakra pheMkayuM. ane te triSThanI chAtImAM cakAvo karIne lAgyuM. paNa pachI te. e ja 1. mahAvIra cariya pR. 5. sAthe tulanA karI. 2. vida# suna 3 ki' AmAM tuvenane artha samajAte nathI. A. cU. . 234 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA cakrathI triae azvatrIvanu DAku kApI nAkhyuM. eTale devAe udghoSa karyA ke A tripRSTha nAme prathama vAsudeva che. ane pachI te teNe badhA rAjAne namAvyA ane abhAratane sAdhyuM. koTIzilAne daMDa ane bAhu vaDe ukhADIne dhAraNa karI. marIte sAtamI narakamAM utpanna thayo. (A. cU. pR. 232). 48 A kathAmAM vaidikAnA prajApatinI ADakathA mUkavAmAM AvI che, tenuM mULa aitareya brAhmaNu 3.33 mAM che. vizeSa mATe jue, 'bhArataSIya prAcIna caritrakAraza'mAM 'prajApati' zabda, pR. 464. vaLI vAsudevAmAM pradhama vAsudeva tripRSThanI kathAgata prativAsudeva azvatrIvanA mRtyubhayanI je ghaTanA mUkI che te kRSNavAsudevanI kathAgata kasane te prakAranA bhaya sAthe tulanIya che. (bhAgavata 10.2.34) kathA tathA anyatra purANu AdimAMnA nirdezo mATe ukta kAzamAM 'kasa' zabda jue, pR. 106. AcAya haribhadre A kathAne cUrNimAMthI ja AvazyakavRttimAM utArI lIdhI che. mR. 174. caupanna.mAM tenI pIThamAM sa~tiya hovAno ullekha che. tenA jyeSTha bhrAtA acalane bhadrAno putra jaNAvyA nathI. vaLI mRgAvatI tenI putrI hatI ane tene te paraNyo hato tema te jaNAvyu che. paraMtu te pahelAM bhadrA hatI tevA paNa kAI ullekha nathI. vaLI kathAnakanI canA paNa viziSTa che. tripRSThanI zIlAMkavi ta kathAmAM tenuM nAma prajApati kema paDayuM te sIdhuM kahevAmAM AvyuM nathI. paNa siMhumAraNanA prasaMge sArathIne! prazna thayo tyAre tenA pUrva bhavA marIcithI mAMDIne jJAnIe kahyA temAM tripRSThanA bhavamAM tenA pitAnuM nAma prajApati kema paDayuM te jaNAvyu` che. vaLI te kathAmAM paNa prajApratie grAmalokone khelAvI prazna karyAnI ghaTanAnI noMdha nathI. vaLI cUrNi` ane caupannAmAM kathA prasaMgo samAna hovA chatAM krama ekasarakhA nathI, te paNa dhyAnamAM levA jevI vAta che. si'hamAraNane prasa`ga caupanna.mAM svataMtra che jyAre cUrNimAM prativAsudevanI AjJAnA pAlana prasaMge che-A prakAre prasa`gavaSNu namAM bheda paDI jAya che, AthI ema te kahI zakAya ke para parA eka chatAM vanamAM lekhake chUTa lIdhI che.te sUcave che ke prasaMga viSenI paraMparA samAna chatAM je bheda paDe che te lekhakanI prasaMgava`nanI kalAne lIdhe paDe che. paNa 1. upA. pR. 95-103 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabha mukhya je mahavanuM sUcana caupanAmAM che te e ke A bhavamAM tenuM samyakatvaratna galita thaI gayuM. ane te narake gaye. cUrNimAM samyakatva galananI koI vAta che nahi. uttarapurANamAM tripRSThanI kathAmAM A bAbatano ullekha nathI paraMtu te pachInA siMha"nA bhavamAM te jyAre zikAra karI haraNa ArogI rahyo hato tyAre eka cAraNamuni tene upadeza Ape che. te prasaMge te muni tene kahe che ke tripRSThanA bhavamAM te ghaNA viSayabhoga bhogavyA ane chatAM asaMtuSTa ja rahyo ane te bhavamAM tuM "aja aaAra:' hato tethI tuM narakamAM gayo hate. (uttara purANa u4.182). uttarapurANanI tripRSThakathA kavitvavALI ane prasaMgone uThAva ghaNo suMdara chatAM temAM navI hakIkta maLatI nathI. chatAM paNa tene jhoka pUrva-pUrva bhavanA sAthI ke zatrune uttara-uttara bhavamAM te kyAM kevI rIte gyA ane parasparane zatrubhAva kevI rIte ghaTADo ke vadhAryo-AvI yojanAnuM saMkalana te uttarapurANamAM vizeSarUpe thayuM che ema kahI zakAya. vaLI vAsudeva sAthe saMbaddha ranonI saMkalanA paNa kathAmAM karavAmAM AvI che tethI strIratna teNe kevI rIte kyAMthI prApta karyuM enI sUcanA uttarapurANamAM che. (-35-155). uttarapurANanI jema ja mahAvIracariyamAM paNa siMhane vizAkhanaMdIne bhava batAvavAmAM Avyo che. (pR. 44) AcArya hemacaMdra tripRSThanI kathAmAM AvazyakacUrNinuM anusaraNa karyuM che paNa eka prasaMga umeryo che je cUrNimAM tripRSThanA caritamAM jovAmAM AvatuM nathI, ane te A pramANe che. ekavAra trikRcche pitAnA zavyApAlakane AjJA karI ke huM UMghI jAuM tyAre saMgItane sthagita karAvI devuM. paraMtu saMgItamAM lubdha thayela zayyApAlake rAjA UMghI gaye chatAM saMgIta karanAranuM visarjana karyuM nahi. vacce rAjA jAgI gaye eTale teNe zavyApAlakane pUchayuM ke zA mATe saMgIta baMdha nathI karAvyuM. ane jyAre teNe joyuM ke saMgItanA lebhe teNe saMgIta cAlu rahevA dIdhuM hatuM tyAre tripRSNe savAre te zavyApAlakanA kAnamAM sIsuM reDAvyuM. 1. "tassa ya atibala parakkamattaNao avamaNNiyasessapyurisasta aikUrajjhabasAiNo mri namUttarAya) ra3. pR. 202 / Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA AcAya. hemacaMdra samyakatvopano ullekha nathI karyAM. mAtra hiMsAthI avirata ane mahAra...bhI, mahAparigrahI hovAne kAraNe te sAtamI narakamAM to tema jaNAvyu che. triSaSThi. 10.1.108-181); jyAre guNacandra 'pathikSamatta maLo spaSTapaNe kahyu che. 50 AnuM kAraNa e paNa hoi zake ke jaina para parAmAM mahArabhI ane mahAparigrahI tene kahevAya che je mithyAlI hoya. tethI AcAya hemacandrane samyakatva parigalananA nirdeza jarUrI na jaNAyA hoya. A prasaMga AcAryaM hemacandre guNucandranA mahAvIracariyamAMthI lIdhA che te ahI noMdhavu joie (mahAvIracariya pR. 62.) jaina kathAmAM vAsudeva --nArAyaNa je adha'cakrI che tene marIne narakamAM ja javAnuM ane je cakravatI che tene mAse javAnI paNa zakayatA-AvA asama jasa jAtA nirUpaNa pAchaLanuM rahasya e jaNAya che ke jaina mahApuruSonI kathAmAM vAsudeveAnI yojanA vAsudevanA caritanI mahattAne ja laIne thaI che ane e to nizrita che ke kRSNavAsudeva tA vaidikAnA ArAdhyadevanuM sthAna pAmyA che. AthI jaina e mahApuruSane potAnI purANakathAmAMthI bAkAta rAkhI zake eva sthiti hatI nahi. paraMtu sAthe-sAthe vaidiko sAthene sadha` paNa hatA ja. AthI mahApuruSonI hAramALAmAM vAsudevAne sthAna ApyuM. eTaluM ja nahi paNa prathama vAsudevane bha. mahAvIranA pU`bhavamAM gaNAvyA ane tene narakamAM mokalyA pachI ja temanA uddhAra thaye. A ja nyAye kRSNavAsudeve paNa narakamAM jai te pachI ja potAnA uddhAra zekhavA rahyo. Ama sAMpradAyika sadhAI ane laukika mahattA A bannenA samanvayamAMthI vAsudeve narakamAM javuM ja joIe-e mAnyatA janmI hoya ema sabhAvanA thaI zake che. roSapUrva bhayeA - tItha kara-nAmakarmAMno ba"dha tripRSTha pachInA bhave kathAdaSTie bahu mahattvanA nathI. mAtra priyamitra cakravatI thayA ane jaina dIkSA lIdhI. te pachInA je manuSyabhavo thayA che te badhAmAM te dIkSA le che e vizeSatA che. ane aneka bhaveAnI jaina dIkSAne pariNAme te potAnI unnati sAdhI zake che teTalu emAMthI phalita thAya che. vaLI bIjI vizeSatA e che ke AvazyakacUrNimAM jaNAvyu che te pramANe naMdananA bhavamAM te tItha karanAmagAtra nAmanu kama bAMdhe che jene kAraNe vadhamAna bhavamAM Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhavo te tIrthakara bane che (A. cU. pR0 235). paNa dhyAna devA jevI vAta e che ke A. nimAM naMdananA bhavanI jyAM carcA che tyAM tIrthakara nAmagotra bAMdhyA viSene ullekha nathI. paraMtu devalekamAM jaI brAhmaNakuLamAM utpanna thAya che tenA nideza pachI mAtra tIrthakara nAmagotranAM je vIza kAraNa che te gaNavyAM che (A. ni. 334-337). tyAM e paNa jaNAvyuM che ke e kAraNomAMthI badhAM ja kAraNonI ArAdhanA aMtima tIrthakare karI che. kharI vAta evI che ke A kAraNa-nidarzaka gAthA RSabhacaritamAM AvI ja gaI che (A. ni. 172-175; vi. 15821585; A. ni. ha0 179-182) enuM ahIM punarAvartana karyuM che. A - gAthAo je kramamAM AvI che te kama je niyuktikArane paNa abhipreta hoya to tIrthakara nAmakarmane baMdha vadhamAna mahAvIranA bhavamAM thaye evuM -AvazyakaniyuktikArane abhipreta hoya ema anumAna karI zakAya. ane je ema mAnIe ke RSabhacaritanI vIza kAraNadarzaka gAthAo mAtra koI saMpAdake ahIM mUkI hoya te ema mAnavuM paDe ke AvazyakaniyuktikAranI samakSa tIrthakara getrane baMdha kyAre thaye te bAbatanI kaI paraMparA hatI nahi tethI te bAbatamAM temaNe mauna svIkAryuM che. eTaluM cokakasa ke e gAthAonI pUrvamAM ke pachI AvazyakaniyuktimAM temane saMbaMdha jaNAvavAmAM AvyuM nathI, jethI te kAraNone saMbaMdha bha. mahAvIranA koI eka bhava sAthe nizcita paNe joDI zakAya. uttara purANamAM zeSa bhavonI carcA prasaMge evI zamA siMhabhavamAM eka muni te siMhane tenA pUrvabhavonI yAda ApI upadeza Ape che ane dazame bhave tuM tIrtha kara thavAne che evI AgAhI paNa kare che (76-204). A sAMbhaLI te siMha aThThAvaMta banI zrAvakavratAno aMgIkAra kare che (74.208). uttarapurANamAM naMda nAmane je kara bhave che. temAM te tIrthaMkara-nAmakama bAMdhe che. temAM tIrthaMkara nAmaprakRtinAM 20 kAraNane badale 16 kAraNa hovAne ulekha che (u.25). AcArya guNacandranA mahAvIracariyamAM zeSa bhave mATe juo prastAva 3, pR. 63thI. 1. gAthA 332, 333; vi. 1798-99, A. ni. ha0 49-50 haribhadra naMdananA bhavanI carcAmAM teNe tIrthaMkara-nAmagotra karma bAMdhyAno ullekha nathI karyo. 2. paumariyA (2016) ane pAcarita (20.23)mAM sunaMdanAma che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA: AcArya guNacaMdra ane hemacandra paNa nandananA bhavamAM tIrthakara nAmakarmane baMdha thaze tema jaNAvyuM che. triSaSTi10.1.229 mahAvIra cariya pR. 111. Ama naMdana athavA naMda--e bhavamAM tIrthakara gotra bAMdhyuM--evI paraMparA zvetAmbara ane digabaramAM noMdhAI che ane te naMdane ke naMdanane bhava banene mate aMtimapUrvabhava puttara devavimAnanA bhAva pUrve che. AthI kahI zakAya ke : A paraMparA AvazyakaniyuktinA mUla saMskaraNa pachI kyAreka sthira thaI che. naMdananA bhava pachI aMtima pUrvabhava devabhava che. temAM badhA caritakAranuM aikamatya che. ane ahIM e paNa noMdhavuM joIe ke bha. mahAvIranI jema bhagavAna buddha paNa devakathI ja manuSyabhavamAM siddhArtharUpe avatare che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mahAvIranA kalyANako AcArAMganA dvitIya zrutaskaMdhamAM bhAvanA adhyayanane prAraMbha ane kalpasUtrane prAraMbha zramaNa bha. mahAvIrane ' vaMdhure jaNAvIne karavAmAM AvyuM che. tAryA che ke bha, mahAvIranuM garbhamAM AvavuM Adi pAMca prasaMge hastottara nakSatramAM thayA hatA. te A che--(1) cyavIne garbhamAM AvavuM, (2) garbhApaharaNa, (3) janma, (4) dIkSA ane (5) kevala jJAna. uparAMta svAti nakSatramAM parinirvANa thayuM hatuM ema jaNAvyuM che. (AcA - 2. 175; kalpa0 1.) have A bAbatamAM paumariya ane tileyapaNutti tathA digaMbara purANo ane vetAmbara purANomAM zI hakIkata che te joIe. te pahelAM e spaSTa karavuM jarUrI che ke garbhApahAranI ghaTanA mAtra vetAmbara granthamAM ja maLe che anyatra digaMbara granthAmAM maLatI nathI. bhagavatI sUtramAM jyAM garbhApahAranI zakyatAnI carcA karavAmAM AvI che (za0 5 u. 4) tyAM paNa bhagavAna mahAvIranA garbhApaharaNanI kaI carcA nathI. vaLI devAnaMdAne svayaM bhagavAna mahAvIre potAnI mAtA tarIke bhagavatImAM oLakhAvyAM che tyAM paNa trizalAno kaI ullekha nathI. (zataka 5. u0 33) A sUcaka che. digambara granthamAM te ekasvare priyaMkAriNI athavA trizalAne ja mAtA tarIke nirdeza che. devAnaMdAnuM nAma ja nathI. vaLI sthAnAMgamAM jayAM Azcaryo gaNuM vyAM che tyAM garbhApaharaNane paNa eka Azcarya ja gaNAvyuM che. A paNa sUcaka che. AthI mAnavuM rahyuM ke mahApuruSonA jIvanamAM vaNI levAmAM AvatI alaukika ghaTanAomAMnI A paNa eka che. ane te krame karI bha. mahAvIranA lokika jIvanane jyAre alaukika banAvavA prayatna thayo tyAre brAhmaNa ane zramaNanA paraspara virodhane AgaLa karI A ghaTanAnuM varNana karavAmAM AvyuM che. AvazyakaniyuktimAM devAnaMdAnA garbhamAM AvavAno ullekha che (gA. 339; vi0 nA 1820), paNa temAM nakSatrane ullekha nathI, jyAre upara jaNAvyA pramANe AcArAMga ane kalpasUtramAM che ane vizeSAvazyaka bhASyamAM paNa che. (gA. 1832) ane pachInA granthamAM te maLe che te svAbhAvika gaNAya. vaLI A prasaMge e "kalyANaka' evA nAme uparanA koIpaNa granthamAM nathI paraMtu jinasenanuM 1. zrI mahAvIrakathA pR. 88 2. sthAnAM--samavAyAMga pR0 891, 895 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 mahAvIracarita mImAMsA harivaMza purANa (vi. 840) A prasaMga kalyANaka kahevAtA thaI gayA hatA tenI sAkSI pUre che (2.55). paumacariya(vimala)mAM bha. mahAvIranuM mAtra janmanakSatra ja jaNAvyuM che ane te che hasta (20. 20) anya granthamAM nakSatro je jaNAvyAM che te nIce pramANe che.- gabha janma dIkSA kevaLa nirvANa - tileyapaNati - uttarAphAlganI uttarA maghA svAti (yativRSabha) (4.549) (4.6 67) (4.701) (4.1ra0) harivaMza uttarAphI uttarAphA uttarAphA , (jinasena) (2.23) (2.25) (2.51) (2.59) (66.16) uttara purANu utarASADhA , hastAra hastottarAphA ,, (guNabhada) (74.ra53) (74.ra62) (74.305) (74.348) (76.511) caupagnamahA. hastottarA hastAra , - (zIlAMka) (pR. ra70) (ra1) (ra73) - (333) triSaSTimahA. hastottaga , hastottarA svAti (hemacandra) (10.2.3) (10.2.51)(10.2.199) (10.54) (10.13.rarara Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mahAvIranuM kuLa pAligranthomAM bha. mahAvIrane 'nika nAtapura" athavA "niTa nAthapura" kahyA che. zrI malAlazekhare "nA" athavA "nAtha" e kuLanuM nAma che ema jaNAvyuM che-pAliproparanesa-bhAga 2, pR.64. paNa sAthe ja temaNe neMdhyuM che ke saMyukta nikAyanI TIkAmAM "nA" e bhagavAna mahAvIranA pitAnuM nAma hatuM tema jaNAvyuM che. te kaLa brAhmaNa ke kSatriyanuM te viSe pAlimAM kazI ja mAhitI nathI. bhagavAna mahAvIrane jaina AgamamAM paNa nAyaputta" "nA suya" AdirUpe oLakhAvyA che. prAcIna Agama AcArAMgamAM prathama zrutaskaMdhamAM "nAyapura" (9.1.20) nAyaDu (9.1.10) nAyaputta (8.8.12), ane mUtrakRtAMgamAM 'nA putte mahAvIre (1.1.1.27; 1.2..22) "nAmugha' (1.6.2), "samAnA putta (1.6.14, 23), "nAthapu" (1.6.21,24) bhagavAna mahAvIra viSe vizeSaNo vaparAyAM che. paraMtu temAM "nAya" e aMza pitAvAcaka che ke kuLavAcaka e nakkI thaI zakatuM nathI. A spaSTIkaraNa AcArAMganA dvitIya zrutaskaMdhamAMthI garbhApaharaNanA prasaMge maLI rahe che- tyAM sUtra cha , "nAyANa khattiyANa middhatyassa khatyissa kAsavaguttamsa tisalAe khattiyANAe vAratA " . 176. AthI e spaSTa thAya che ke acaLAMgane mane "nA" e kuLavAcaka zabada che ane te kSatriyonuM kuLa che. A ja spaSTIkaraNa kalpasUtramAM paNa maLe che. (sUtra 20). paraMtu bhagavAna mahAvIrane viSe prAcInatama manAtA AcArAMgamAM "IT" vizeSaNa vaparAyuM che te sUcaka che. jaina Agama pramANe paNa bha. mahAvIra temanA garbhaparivartana pahelAM brAhmaNI devAnaMdAnI kUkhamAM AvyA hatA ane pitAnuM nAma brAhmaNa RSabhadatta AcArAMga ane kalpasUtra bane jaNAve che. garbhaparivartana chatAM bIja siddhArthanuM nahi paNa RSabhadattanuM ja che tethI temane AcArAMgamAM "mAhaNa' kahyA che te yathArtha jaNAya che. AcArAMga prathama zrataskaMdhanA navamAM adhyayananA cAreya udezane aMte ekasamAna je gAthA Ave che te A che "isa vihI-aNukAnto mAhaNeNa ImayA, vaNe mavasaraLa maraq ga " Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA vaLI bhagavatImAM svayaM bhagavAna mahAvIre devAnaMdAne pitAnI mAtA jaNAvI che ane pitAne tenA Atmaja kahyA che. ane gautamane te prasaMge trizalA viSe kaze prazna thato nathI. e jotAM AcArAMgamAM temane je "mA" kahyA che, te ucita jaNAya che. jyArathI temanA garbhaparivartananI vAta dAkhala thaI tyAra pachI ja temane "khariya" tarIke varNavavAnuM pracalita thayuM ema mAnI zakAya che. bha. mahAvIranA kuLano vicAra bIjI rIte paNa karI zakAya tema che. temane je vAraMvAra "mAhaNa" kahevAmAM AvyA che te temanA brAhmaNakuLamAM janmane kAraNe nahi paraMtu guNane kAraNe paNa hoya. bauddha ane jaina baMnee brAhmaNane zreSTha mAnyA che paNa te janmathI nahi paNa guNathI. ane baMnene mate bhikSanA guNo dharAvanAra kaI paNa vyakti brAhmaNa kahI zakAya che. A rIte je zAstrakAre guNavAna bhiluM hAI bha. mahAvIrane "mAhaNa kahyA hoya te te paNa asaMbhava nathI. eTale ke sA bhikSu sAce brAhmaNa che e nyAye bha. mahAvIra brAhmaNa manAyA hoya te paNa saMbhavita che. have "nA" e kuLa che te viSe jaina Agama ane tenI TIkAomAM tathA anyatra mAhitI je maLe che te joIe. eTaluM te cokakasa che ke "jJA' kuLa e bahu prasiddha kuLa hatuM nahIM. vaidika ke jaina purANomAM je kuLo ke vazenI prAraMbhika carcA che temAM tene sthAna maLyuM nathI ane pAchaLathI kaLacarcAmAM sthAna maLyuM che te bhagavAna mahAvIra sAthe "jJAtR saMbadha thayo tethI ja tema banyuM che ema mAnI zakAya. AvazyakaniyuktimAM gAthA che- 2 uggA bhegA rAi khattiyA sagA bhave catudha / Azva guru kyamA saMsA je khattiyA te tu // 193 // AnuM tAtparya evuM che ke bhARSabhadevanA samayamAM temaNe jene saMdharyA te A cAra hatA -ugra, bhaga, rAjanya ane kSatriya. rakSake hatA te ugra, gurusthAnIya hatA te bhega , vayo-sAthIo-mitra-samavayaska hatA te rAja gaNuyA 1 bhagavatI 9.33.381-"revAzaMDhA mALI mA ! vAraMvA mAhaNIe attae" 2 A. malaya mAM A gAthA naM. 198 che. haribhadramAM 202. vizeSA. 16 04; vaLI juo, Ani. 205; vizeSA 1643. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mahAvIranuM kuLa 57 ane bAkInA badhAne kSatriyAmAM samAveza thaze. niyukti e AcArAMganA ane sUtrakRtAMganA dvitIya zrutaskaMdhathI prAcIna che. temAM mAtra jana paraMparA pramANe ugra bhaga, rAjanya ane kSatriya--ema cArano nirdeza che, je batAve che ke jaina paraMparA pramANe A cAra kuLonuM mahatva che ane svayaM RSabhathI jItvAkuvaMzanI zarUAta thaI evI mAnyatA che jethI te vadhArAnuM samajavuM (A.zi. gA. 181 vizeSa. 1591) AmAM "jJAtR'ne ullekha nathI paraMtu AvazyakaniyuktinA - bhAga-vizeSAvazyakamAM zrI mahAvIracarita prasaMge je gAthA che te A che-- 1 ranjramentvattiyu 17ko kave che dAri vana ya vinAle Ayati tahi puramasihA- 1829 AthI spaSTa thAya che ke jaina paraMparA pramANe niyuktinidi pUta kuLo uparAMta A. jinabhadranA kALa sudhImAM kaLA viSe navI paraMparA sthira thaI hatI ane temAM pUrvanirdiSTa ugra, bhoga ane kSatriya uparAMta IvAku, jJAtu ane kauravya ane harivaMzane paNa samAveza thavA lAgyo hate. paraMtu rAja ne judo gaNyA nathI te noMdhavuM joIe. paraMtu terArthanA saMbaMdhakArikAmAM vAcaka umAsvAtie bha. mahAvIranA vaMza viSe je jaNAvyuM che te A pramANe che 'jJAreas bina rA: 11 Ane artha je karavAmAM Avyo che te - rInA nAka laviA , tevAmAM veva rUkava: -devaguptakRta TIkA. Avazyakaniyukita ane A. jinabhadranA kALa sudhImAM ucca phaLonI je gaNatarI jovA maLe che temAM ekarUpatA nathI dekhAtI te nIcenA koSTaka uparathI jANI zakAya che. Avazyaniyukti ucca bhoga rAjanya kSatriya --- -- - - (193} vizeSAvazyaka , , , allAka jJAtR kauravya harivaMza (1610, 1829) bhagavatI (2008) , , , x , , , X sthAnAMga (497) , ,, , 4 , , , 4 prajJApanA (10) ,, ,, ,, 4 ,, , , 4 1. AcArya haribhadra, malayagiri ane dIpikAkAra A gAthAne bhASyanI gAthA gaNe che.-malaya. pR. 255. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 ,, "" bRhatka95(3265)1,, paumacariyara(501) sAma vidyAdhara x X viAku "" mahAvIracarita mImAMsA "" "" AvazyakaniyuktinI sUcImAM mAtra cAra kuLAnA nirdeza hatA, para Mtu samaya jatAM temAM aneka nAmeA umeravAmAM AvyAM. temAM vizeSAvazyakagata rivaza te mAtra temAM ja che ane anyatra nathI te sUcaka che. paraMtu paumacariya ane digabara purANAmAM anivAyaeN rUpe harivaMza-ullikhita che ja. ane te paraparAmAMthI A. jinabhake e vaMzanA ullekha zvetAmbara paraparAmAM karyAM hoya teA navAI nahi. pachI to zve. purANAmAM paNa tenI noMdha levAI che. 3. Dr. Chandra nuM ukta pustaka pR. 226. x ju Dictionery of Harivamsa. X rAjanya ane kSatriya e banneno ullekha AnimAM che paraMtu vizeSAvazyakamAM rAjanyane pRthak sthAna nathI ane bhagavatI AdimAM kSatriyane paNa pRthak sthAna nathI te neoMdhavA jevuM che. X hirava'za AvazyakaniyuktinA RSabhakAlIna ugra Adine badale paumacariya AdimAM sAma Adi mahAvAnI gaNatarI karavAnu zarU thayuM che ane kSvAku e eka ja evA vaza che jene ullekha prAcIna jaina AgamakALathI thate AvyA che ane tene paumariyamAM paNa sthAna maLyuM che. harivaMza paumariyamAM che. paraMtu zvetAmbarAmAM kalpasUtra jevAM pachInA kALanAMja Agame tenI nedha le che. te pUrvenA kAI AgamagranthamAM tenI noMdha levAI nathI. mAtRvazanA ullekha AvazyakaniyuktimAM nathI, paraMtu tenuM ekIkaraNa Avazyakaniyuktigata koI eka kuLa sAthe karavuM jarUrI hatuM. ane te mATe anumAna ema thAya che ke eka sUcI evI che jemAM rAjanyane bAda karI jJAtRne sthAna maLyuM che, ane bIjI sUcI evI che jemAM kSatriyane bAda karI nAtRne sthAna 1. gAthAmAM spaSTa cha kuLAryAM kahyA che ane gaNatarImAM sAta thatA hoI TIkAkAre jJAtR ane kauravyane eka bheda gaNavAnu jaNAvyuM che. 2. A uparAMta vAnara ane rAkSasa vaMzane paNa ullekha che. Dr. Chandra : A Critical Study of Paumacariyam p, 199 Prakrit Proper Names: Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mahAvIranuM kuLa 59 maLyuM che. eTale ema mAnI zakAya ke eka mate kSatriya sAthe tenuM ekIkaraNa karavAmAM AvyuM haze jyAre bIjA mate rAjanya sAthe. paraMtu etarapha Agame ane vizeSAvazyaka jevA granthamAM IvAka ane " jJAnuM pAthakaya che chatAM abhayadeva jevA lakhe che ke -"jJAtA: rukAvavizeSamattA:" jJAtA. TI. pR. 153 ane zIlAMka lakhe che ke siddhArtha -(mahAvIranA pitA) e "rUAvaMavmava' hatA caupana, pR. 27. ane Avazyaka cUrNimAM lakhyuM che ke - "ria nAma te samAdhama saLagaLA te gAtAMnA"pra. 24pa. Ama cUNinA mate bha. RSabhanA je svajane hatA eTale ke "jAtabhAI' hatA. te jJAtR' kahevAyA. Avazyakaniyuktigata cAramAMthI temane "kSatriyo" kahI zakAya. ane AnuM samarthana e paraMparAthI thaI zake jemAM kSatriya pada rada karI "jJAtR' svIkAravAmAM AvyuM che. tAtparya e che ke "jJA' kuLa je vizeSa prasiddha na hatuM tene saMbaMdha bha Sabha sAthe joDIne paraMparAmAM te kuLanI mahattA siddha karavAmAM AvI che. jJAtR" e "kSatriyane sthAne che enuM samarthana kalpasUtrathI paNa thaI kalpasUtramAM (17) tIrthakarane lAyaka kuLo je gaNAvyAM che. temAM ugra, bhoga, rAjanya, IkvAku, kSatriya ane harivaMza--e phaLono ullekha che. kAraNa AmAM kSatriya kuLano ullekha che te ja jJAtRkuLa abhipreta hoI zake, jethI jJAtRkuLa judu ulekhAyuM nathI. paNa AvI koI aspaSTatA na rahe te mATe jinabhake te uttama kuLo gaNAvI dIdhAM-te A hatAM ugAkulabhogavattiyakulesu ikkhAgaNAtakoranthe / davase 1 vikeTe caMne tenuM pasiM / vize. 1829 ahIM kSatriya tenA sAmAnya arthamAM vaparAye hovo joIe. vi = bAta e arthamAM nahi. AnuM samarthana bRhakalpanI nIcenI gAthAthI thAya che (1) (2) (3) (4) (5) uggA bhogA rAiNNaNa gvattiyA taha mAta karu / rUsvAI f e ja rAvi de te rmthal - mR. 3ra 65. A gAthAmAM kSatriyonA be bheda jJAta ane kaurava gaNIe eTale ja kulArya thAya che. "kSatriyIne to niyuktimAM pRthaka sthAna che ja eTale malayagirie e Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA pRthapha ekabheda gaNyo ane jJAta tathA kauravane eka mAnyA. paraMtu kharI rIte kSatriya" zabda je niyuktimAM che tenA ja jJAta ane kaurava-evA bheda karavAnuM saMgata thAya che. have RSabhadevano vaMza je IlAka hoya to temanA saMbaMdhIne -vaMza paNa ItyAku gaNAya evI dhAraNAthI jJAtavaMzane IvAkuvaMzavizeSa kahevAmAM AvyuM hoya ema jaNAya che. paraMtu vastutaH bhapunI paraMparAne ja IkvAku vaMza kahI zakAya e daSTie kulAyamAM vAkunuM nAma juduM che, kAraNa RSabhathI ja IvAku vaMzanI sthApanA che. purANomAM eka samavaMzanI zAkhAmAM "jJAti nAmaka badhuputrano ullekha maLe che. paNa tenAM vividha nAme judAM judAM purANamAM maLe che. 3 vasudevahiMDI(pR. 16 1) mAM ane A. ni. mAM (gA. 181 = vize. 1591) RSabhe "I' khAvAnI IcchA karI mATe temano vaMza "ilvAku sthApita karyo ema jaNAvyuM che. paumariyamAM bhAdine IvAku kuLanA uttama narendro kahyA che (94, 8); paraMtu IkvAkuvaMzanI utpatti bharataputra AdityayazA AdithI tha evo abhiprAya dharAve che eso te parikahio bhAicajasAinamayo vaMso / pato suNAhi naravara uttisomavaMsassa / / pR. 9 / / 1. "rAta ra3ra trayA karavA mukaverAgnavA-te TUMs gva me.." . TI. kara65. 2. ikvAkuvaMzanI sthApanA viSe juo A. cU. pR. 1para ; vize. 16 09; A. ni. mUla bhASya 8; hari. 5. 130. 3. prAcIna caritrakA (hindI) pR. 236. 4. "zyakao saMvarajAmsa ya sahassanapraNo bAmaNarUthI ucchukalAya gaheUza ubaki yo nagamitavaM / bhAvamA va livihAhAvaMga viSNApo devidA. hipAo / tato geNa svakhaNapasatyo harayo dAhiyo pArio / tato maghavayA pgtuitthe| bhagao-ki usanu agu ti / agu bhAlaNe yAU / jamhA ya 3 amita ; $ qgi fa kavi -vasudevahiDI, pR. 161; Avazyaka cUrNi, pR. 152; upana. pR. 37. pa. umacayine mane cAra vaMza che. dvArA, mora, unna , ane dRvi na pR. 1-2. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mahAvIranuM phaLa paumacariyanA mate paNa davAkuvaMzanuM nAma "dane AdhAre paDayuM che. (phavA ja rUvA-6.88), paraMtu kevI rIte athavA te kaye prasaMge te paumacariyamAM jaNAvyuM nathI. Ama vAku kuLa viSe paraMparAmAM joIe tevI spaSTatA nathI. saMbhava e che ke vaidika paurANika paraMparAmAM je uThyAku vaMzanI prasiddhi hatI te prasiddhine RSabha sAthe joDavAne jaina AcAryoe prayatna karyo che ane te vaMzanA mULamAM AditirthaMkara RSabha hatA tethI paraMparA UbhI karavAne ja prayatna che. tileyapatti(gA. 550)mAM tIrthakaronA vaMzo viSenA ullekhamAM spaSTatA karavAmAM AvI che ke dhama, ara ane kuyu e traNe kuruvaMzamAM thayA, mahAvIra nAhavaMzamAM ane pAzva ugravaMzamAM thayA. munisuvrata ane nemi yAdavavaMzamAM ane zeSa tIrthakare IphtAkukulamAM thayA-AthI jaNAya che ke tileyapaNittine mate bha. mahAvIrane vaMza dakviAku gaNAya nahi. ane e paNa phalita che ke "bAhya ane "vAku' e pRthapha vaMza hatA. paraMtu AcArya umAsvAti to pitAnA tattvArthanI. prAraMbhika kArikAomAM jaNAve che ke - "yaH zubhakarmAsevanabhAvitabhAvo bhavedhvanekeSu / jajJe jJAtekSvAkuSu siddhArthanarendrakuladIpaH / / 11 / / AthI jJAta-iphlAmAM bha.mahAvIra thayA tema temane abhipreta che. AthI jJAta ane IttvAku e pRthaka nathI evo abhiprAya umAsvAti che ema mAnavuM paDe che. vaLI jJAtane artha ahIM prasiddha IvAku ema paNa thaI zake. A. umAsvAti "jJAtR zabdano prayoga nathI karatA te paNa dhyAnamAM levA jevuM che. vaidika purANa prasiddha IkvAkuvaMza sAthe bha. mahAvIranA jJAtRkula ke vaMzane joDavAno prayatna e madhyakAlamAM thayo che. paNa e yathArtha hoya ke na paNa hoya. paraMtu bha.mahAvIrakALamAM e jJAtRkuLane saMbaMdha kenI sAthe hatA e jANavuM jarUrI che. te kALe vaizAlImAM licchavI athavA te vajInuM gaNarAjya hatuM. ane saMbhavataH te nava kulanuM haze jethI nava je cha evo ullekha maLe che. e navamAMnuM eka jJAtRkuLa hatuM evuM anumAna zrI rAhula sAMkRtyAyananuM che. 1. nirayAvaliyA, pR. 18; bhagavatIsUtra 7.9. bhagavatIsAra pR. 254 2. purAtattvanibaMdhAvalI pR. 109. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA paraMtu licchavIonuM gotra vAziSTha hatuM ane jJAtRvaMzI mahAvIra kAzyapa gotranA na hatA te temane licchavI vaMzanA kema kahevAya ? AthI licchavIthI pRthapha ja te vaMza hato ema mAnavuM ucita jaNAya che.-licchavInA paricaya mATe juo, Law, Some Kshatriya, p. 12. te jJAnukuLanA leke Aje jathariyA nAme prasiddha che. rAhulajIe - jJAtA = navara = = + + (saMskRta ) e pramANe jethariyA zabdane saMbaMdha jJAtR sAthe joDyo che te ucita jaNAya che. bha. mahAvIranuM gotra kazyapa che ane jathariyA jAtinA leke paNa kAzyapa gotranA che. vaLI vaizAlI eTale ke AjakAlanuM basADha je che temAM ja jathariyA lekanuM bAhulya che ane Aje je paragaNAmAM basADha che te dharatI' kahevAya che. ane rastIno saMbaMdha paNa jJAtu sAthe joDI zakAya che--rata = sTarna = ===AtI =nAdi (pAli) ane A "nAdi'-'bAtikA'-nAmanuM vajaIdezamAM jJAtRvaMzanA lokonuM eka moTuM gAma hatuM tema pAlipiTakanI sAkSI che. te vaizAlI ane koTigrAmanI vacamAM Avela che tevo ullekha pAlima che. 2 - jJAtRvaMza kSatriya chatAM Aje te bhUmihAra brAhmaNane nAme oLakhAya che tenuM kAraNa che rAhulajI Ape che ke gupta kALamAM kanIjanuM jyAre mahattva vadhyuM tyAre aneka jAtioe pitAnI guTabaMdI zarU karI ane te kALe keTalAya kSatriyoe brAhmaNamtimAM javAnuM pasaMda karyuM. Ane kAraNe jJAtRvaMzanA le ke Aje bhUmihAra brAhmaNa tarIke oLakhAya che. Ama A bhUmihAra brAhmaNa viSa eka 1. juo ka5. 21 temAM siddhArthane kAzyapagAtranA ane trizalAne vaziSTha getramAM kahyAM che. 2. A grAma vizenI vizeSa hakIkata mATe tathA tenA TIkAkAroe karela artha bAbatamAM juo pAli propara nemsamAM tika rAda. rAhulajI te. ene saMbaMdha jJAtRvaMza sAthe ja joDI Ape che. 3. purAtatvanibaMdhAvalI pR. 111. zrI rAhulajI lakhe che ke gaNataMtrIya sutriya pitAnI raktazuddhi mATe AgrahI hatA eTale prAcIna kALamAM brAhmaNa kanyAne paNa paraNatA nahi. paNa pachI emAM DhIla mukI che. bha. mahAvIre brAhmaNa devAnaMdAne pitAnI mAtA kahI che te A saMdarbhamAM vicAravuM jarUrI che. pitA tarIke te siddhArtha ja gaNAyA che. paNa mAtA tarIke trizalA ane devAnaMdA benAM nAma Ave che. ane tyAM devAnaMdAne mAtA kahe che ane pitAne tenA Amaja kahe che tyAM gabha parivartanane keI ullekha nathI, te sUcaka che. chatAM bhagavatImAM devAnaMdAnA pati RSabhadatta kahyA che tenuM spaSTIkaraNa ema thaI zake ke te kathAMza pAchaLathI joDI kADhavAmAM Avyo hoya. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mahAvIranuM kuLa spaSTIkaraNa che. paNa saMbhava kadAca evo paNa hoya ke kSatriyo brAhmaNa kanyAne jyAre paraNatA thayA tyAre je navI jati utpanna thaI te ja bhUmihAra brAhmaNa kema na hoya. bhUmihAra brAhmaNanA A prakAranA spaSTIkaraNane bha. mahAvIranI mAtA devAnaMdA brAhmaNI hatI te bhagavatIno ullekha je yathArtha mAnavAmAM Ave ane garbhaparivartananI ghaTanAne mahattva na ApavAmAM Ave te kadAca samarthana paNa ApI zake. 1jJAtRvaMzanA le ke vaizAlI ane tenI AsapAsa vasatA hatA. temAM kSatriya kuMDagrAma ane vANiyagrAma vizeSarUpe ullekhanIya che. uparAMta kollAga sanniveza paNa mahattvanuM sthAna hatuM. AmAMnuM kuMDagrAma te AjanuM basuDa hovAnuM viThAnenuM anumAna che. ane vaizAlI Aje basADhane nAme khyAta che. basuDamAM bihAra sarakAre bhImahAvIranI smRtimAM prAkRta ane jaina dharmanA abhyAsa mATe eka saMsthAnI sthApanA karI che. e sthAna mujhaphapharapurathI lagabhaga 40 mAIlane aMtare Avela che. kalAgasannivezanI bahAranA bhAgamAM jJAtRvaMzanA lokonuM jJAtRkhaMDa nAmanuM udyAna hatuM ane e udyAnamAM dUIlAsa nAmanuM caitya hatuM. vaizAlImAM rAjyavyavasthA gaNataMtranI hatI. aneka gaNa bhegA thaI eka mukhiyAne cUMTatA. bha.mahAvIranA pitA siddhArthane prAcIna avataraNomAM mAtra "kSatriya kahyA che, paNa pachInA kAraNe temane "rAjA" paNa kahevAmAM AvyA che. tethI eTaluM anumAna thAya che ke gaNarAjyamAM temanuM mahatvanuM sthAna haze. anyathA gaNanA mukhiyA cekanI bahena sAthe siddhArthane vivAha kevI rIte saMbhave ? A ceTaka, tenI bahena ane putrIonA vaivAhika saMbaMdha jatAM atyaMta prabhAvazALI haze ema jaNAya che. ane AthI ghaNuM vidhAnonuM mAnavuM che ke bha.mahAvIrane dharmapracAramAM e saMbaMdhane kAraNe saralatA thaI haze. paraMtu rAjA cekano A prakArane saMbaMdha jaNAvatI kathAo prAcIna nathI e paNa dhyAnamAM levuM jarUrI 1. Law, Some Kshatriya p. 121 2. A basuDa Aje tirahuta jillAmAM gaNAya che. A tirahutanuM jUnuM nAma tIra hatuM. ane caupUnamAM(pR. 270) to spaSTapaNe rAjA siddhArthane eka ThekANe tIragarIne rAjA kahyo che. AgaLa jaI 'vimuttapiTiva Tapu ema jaNAvyuM che. tyAM nijabhakitane badale mutti vadhAre saMgata jaNAya che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA che. ane sAthe ja bha.mahAvIranI sAdhanA kALanuM je varNana che te tarapha dhyAna ApIe to jaNAze ke bha.mahAvIre je kAMI saphaLatA prApta karI che temAM A prakAranA saMbaMdho karatAM temanAM tyAga ane tapasyAne prabhAva mahattvapUrNa bhAga bhajave che ema mAnIe te asaMgata nahi jaNAya. Ama pitRpakSane AdhAre temanA kuLane nirdeza jJAtRkuLa thayo paraMtu temanA mAtAnA kuLane AdhAre paNa temane ulekha thayela che. bha.mahAvIrane vide, vihine, kinnara vihUai (AcA. 2.17%) evAM je vizeSaNo ApavAmAM AvyAM che te temanI mAtAnA kuLane AdhAre che. kAraNa temanI mAtAnuM nAma vitadina evuM paNa maLe che. (AyA. 2.17).' bhAratanA pUrvabhAganI videha nAmanI jAti brAhmaNakALathI prasiddhimAM AvI che. upaniSadamAM videhajAtinA janaka rAjA prasiddha che. mahAbhAratamAM videharAjA janakanI rAjadhAnI mithilA jaNAvI che. videhajAtimAM aneka patnI karavAno rivAja hatA ema jaNAya che. ethI banArasanA rAjAe potAnI putrIne videhanA kumArane ApavAnuM TALyuM hatuM. sItA videhanI hovAthI vaidehI kahevAI tema trizalA paNa videhe ItyAdi nAmothI oLakhAI hatI. bha. mahAvIranuM eka vizeSaNa vesalie' (AcA. 1.2.3.23 uttarA. a. dine aMta) evuM paNa maLe che te temanA nagara vaizAlIne AdhAre che. 9. Law, Some Kshatriya, p. 126 ff Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhavataraNa BNata kalpanA puttarAvasaka vimAnamAMthI cyavIne mAhaNa kuMDagrAmamAM keDaralagotra brAhmaNanA ghare devAnaMdAnI kakSAmAM utpanna thayA. ema Avazyaka niyuktimAM ullekha che. AmAM devAnaMdAnA patinuM nAma nathI ApyuM. paNa tene ullekha anyatra kalpasUtra AdimAM che ane te pramANe tenuM nAma Avabhadatta che. bha. mahAvIranAM mAtA devAnaMdA hatAM tenuM samarthana bhagavatI sUtranI eka ghaTanA uparathI paNa thAya che. eka vAra bha. mahAvIra vihAra karatA karatA mAhaNa kuMDagrAmamAM AvI caDyA. te sAMbhaLI RSabhadata devAnaMdAne laIne temanA darzane AvyA. bha. mahAvIrane laIne devAdAnI je hAlata thaI tenuM varNana A pramANe che g ' mA vADhA mAM 3 10 g saMvaricavavAhA - tti 1 dhI vana vi sabUka , mA dipIra raLinirA TA nA vita''- bhagavatI ka. 33. 381. sArAMza che ke devAnaMdAnA stanamAMthI dUdhanI dhArA chuTI, AMkhamAM harSanA AMsu A vyAM, bhujA phATaphATa thaI, karamuka-kaLI hAtirekathI phATa phATa thaI varasAdanI dhArAthI kadaMbanI jema tenAM romeroma UbhAM thaI gayAM ane ugavAna mahAvIrane animeSa dRSTithI jotI UbhI rahI. devAnaMdAnI A dazA joI gaNadhara gautame bha, mahAvIrane prazna karyo ke, he bhagavAna, devAnaMdAnI AvI dazA kema thaI ? tene bha. mahAvIre je uttara Apo te Ama che-"pve hu moTA, revAne ma ma ka maff, mane sevAchde mAraNI attae, tae Na sA devANa mAhaNI tega gubaputtasiNehANugaeNa AgayapaNDyAjAva samUsaviyaromakUbA ma aNibhisae viTThIe dehamANI2 ciTThai' bhagavatI 9. 33. 381. Ane sAra che ke bha, mahAvIre gautamane javAba Ape ke devAnaMdA brAhmaNa mArI mAtA che ane huM tene Atmaja putra chuM. mATe tenI AvI dazA che. ahIM e noMdhavuM jarUrI che ke bhagavatInI prastuta kathAmAM RSabhadattanI samRddhinuM varNana eka rAjAne zobhe te rIte karavAmAM AvyuM che ane RSabhadatta 1. A. ni. 340, vize. 1821; A. ni. ha. 457; A. cU. pR. 236. 2. kapa. 2. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracaritanImAMsA '; '' ane devAnaMdA dIkSA laI nirvANa pAmyA ema paNu spaSTa karavAmAM AvyuM che.1 A kathAnakamAM gautamane e prazna nathI thayA ke jo devAna dA mAtA hoya to pachI bha. mahAvIra trizalAnaMdana tarIke prasiddhine pAmyA che, tene zA khulAse samajavA. vaLI bhagavAna mahAvIre paNu svaya' A bAbataneA khulAso nathI karyAM. AthI temanA jIvananI A bAbata rahasyamaya rahevA ja sarjAI che ema jaNAya che. e game tema hAya paNa bha. mahAvIranA jIvananI A ghaTanA tenA mULa svarUpamAM sacavAI rahI che tema mAnavuM paDe che. kAraNa temAM gabha parivatananI koI carcA nathI. bhagavatImAM RSabhadatta ane devAnaMdAne zramaNAnAM upAsaka kahyAM che. eTalu ja nahi paNa banne dIkSA laI meAkSe gayA ema paNa jaNAvyuM che. (9.33.382) paraMtu trizalA ane siddhA viSe A bAbate kalpasUtramAM kAMI ullekha nathI paraMtu AcArAMgamAM teo zramaNApAsaka thayAM ane marI acyuta kalpamAM gayAne! ullekha che. ane tyAMthI mahAvidehamAM jaI mokSe jaze ema kahyu` che-2. 178. paraMtu anyatra tevA koI ullekha nathI.2 gira AcAryo dvArA likhita caritamAM RSabhadatta-devAnaMdA viSe ullekha ane gabha parivartananI ghaTanA temAM nathI e nAMdhavA jevI bAbata che teone mate te devalAkamAMthI trizalAnA garbhamAM ja avataraNa thayuM che. AzrayanI vAta e che ke AcAya hemacandre triSaSTigata mahAvIracaritamAM4 garbhApaharaNanI ghaTanAnI rajUAta karI che. paraMtu yogazAstramAM te bAbatamAM je jaNAvyu che te A pramANe che-- 1. paraMtu kalpa vageremAM jyAM gabha`parivartananA kAraNo ApyAM che tyAM tuccha riMdra vagere kulamAM tIthaMkara nathI janmatA mATe gabha`parivartana Avazyaka jaNAvyu che. chatAM devAnaMdAne 'varamahilA' kahI che, vizeSA. gA. 1828, 1839. brAhmaNane tuccha kula mAnavA chatAM brAhmaNa gaNudharAne te "ve saLavisAlTayuvasa'' kahyA che-Ava.ni. 438, vize. 1987 vaLI 've haiM mALA lA' A.ni. 500; 2. 'samovAsaNmayanIvAlIne vajjUpuLayA "" sovAsiyA abhigayajIvAjIvA.. 3. A. ni. 340 = vize. 1821. 4. triSaSTi. 10.2. 1-29 9. 33. 380 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhavataraNuM" "zrI prALagmottaraviMmAnataH ! pUrva janmArjitaujasvitIrthakRnnAmakarmakaH // jJAnatrayavitrAmAM siddhArthavaramani ?' trizalAkukSI sarasyAM rAjahaMsa ivAgamat / / " -gazAstra. 1. 2 nI TIkA, pR. 3 ahIM e paNa seMdhavuM jarUrI che ke bhagavAna mahAvIrane temanI stutimAM sUtraptAMgamAM kSatriyomAM zreSTha nahIM paNa RSiomAM zreSTha kahyA che te sUcaka che -(1.6.22) AcArAMga AdimAM A avataraNa kyAre thayuM te viSe jaNAvyuM che ke A avasarpiNanA du:SamasuSimA nAmane cotho Aro bahu vyatIta thaI gayo hato ane tenAM mAtra 7pa varSa ane 8 mAsa bAkI hatA tyAre carama tIrthaMkara bhagavAna mahAvIranuM garbhamAM avataraNa thayuM che.' AcArAMgAdimAM vizeSamAM jaNAvyuM che ke te divasa aSADha mAsanI zukala pakSanI chaTha hatI ane hRtottara nakSatra hatuM. A bAbatamAM anyatra kaze vivAda nathI. paraMtu jayadhavalAmAM eka matAMtarano nirdeza che tadanusAra 75 varSa ane daza divaso cothA ArAmAM zeSa hatAM tyAre vadhamAna jina garbhamAM AvyA -jayadhavalA, 1. pR076-81. dhavalA; pu09, pR0 126. bha. mahAvIranI jema bha. buddhanA vizeSa avasaronAM nakSatrone nirdeza maLe che. bha. mahAvIranA nirvANa sivAyanA pAMca kalyANaka hastattarAmAM thayA. tema bha. buddhanuM garbha ane dIkSA -kalyANaka prathamopadeza ane AzcaryakAraka dharmanuM pradarzana e badhuM uttarASADhA nakSatramAM thayuM hatuM te aThakathAmAM nirdeza che.* ahIM AvazyakaniyukitamAM jeno ullekha nathI* paraMtu AcArAMga AdimAM jeno ullekha che te hakIkata noMdhavI joIe. ane te e ke jyAre bha. mahAvIra devakamAMthI cyavana karI rahyA hatA tyAre temane e jJAna hatuM ke -"narU@Ani tti jJAnarU, guma tti jJAna?'' paraMtu "maLe na jJAnarU, ame baMne rAtre vana -AcArAMga 2.3.176; kalpa 3, Ava0 cUta pR. 236. arthAt 1. kalpasUtra, 2; AcArAMga 2.3. 176; A cULa pR. 236. 2. kalpasUtra 2; AcArAMga 2.3.176, 3. uttarapurANa 74.253; jayadhavalA bhA. 1, pR0 74 dhavalA, pu. 9, pR.120 4. dIpanikAya aTTakathA sumaMgalA vilAsanI bhA. 3, pR. 422thI. 5. vizeSAvazyamAM -tihiM nAhiM vamaLa mAM - 1837 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA A jANavAnI zaktimAM dalIla e karavAmAM AvI che ke bhagavAnane te kALe traNanAna hatAM--'maLe mA mahAvIre rannAbo yAyi hoLA'-AcA. 2. 3. 176 kalpa. 7; A. cU. pR. 236, sinmAMLodhaLo hoyA, hA"-pRthvIcandrakRta kalpasUtraTippAnaka pR. ra. A traNa nAnA kayAM tenI mAhitI mULamAM ApavAmAM AvI nathI. paraMtu dIkSA samaye temane cothuM jJAna mana:paryAya utpanna thAya che evI paraMparA che tethI ahI mati, zruta ane avidha-~e traNa jJAtA samajavA joi e. A prakAranA cyavananA jJAnanI mAnyatA sAthe bauddha paraparAgata mAnyatAnI paNa tulanA karavA jevI che. khucaritamAM pAMca mahAvilokananI carcA Ave che, temAM svayaM buddha devalAkamAM rahyA rahyA peAtAnA AgAmI janma viSe kAla, dIpa, deza, kula ane mAtAnA Ayune vicAra kare che--jAtaka%0kathA, pR0 38-39 Ave koI vicAra tI''kare karyAM nathI. paraMtu khuddo viSenI je trIza bAbate sarakhI heya che temAM eka e paNa che ke yuddha jyAre gabha`mAM Ave che tyAre te bAbatanuM bhAna temane hAya che--jue buddhavaza aTyakathA, pR 278; pAlipreparanemsa, 'buddha' zabdanA vivaraNamAM--pR.296mAM ukta adnakathAne sAra ApyA che te jue; A bAbata tIrthaMkara mahAvIra ane anya tIrthaMkarAnA te bAbatanA jJAna sAthe avazya tulanIya che. 68 vaLI ahIM e paNa tulanAya che ke bha. yuddhane te satta-sadazI che ema koI kahe te te pasaMda na hatuM paNa jo koI temane vaividya kahe to te yathA hatuM--tema svaya' budhdhe kahyuM che ane A traNa vidyAmAM je samAviSTa che te A che--1 jAti smaraNa-aneka pUrvabhavAnuM jJAna, 2 sarvenI sugati ke durgAMti ane cyavamAna sthitinuM jJAna, 3 Asrave kSaya karI abhijJAA sAkSakAra ahIM e noMdhavu jarUrI che ke bha. yuddhane samyaksaedhi prApta thayA 1. A paraMparAnuM sama.na vize. 1837, Ava. ni. 184 = vize. 1504 (RSabhacarita) padmacarita 2.77; kare che. uttarapurANamAM---"caturthAMvAyA'sya'ethI sUcita thAya che ke temane dIkSA pahelAM traNa jJAna hatAM.74.312; paraMtu cauppanamAM vaLI dIkSA TANe cAra jJAnAtizaye thayAM ema jaNAvyuM che, pR0 273 jayadhavalAmAM spaSTa paNe 'sijadaro 15mA che---- bhAga 1. pR 74; dhavalA, pu. 9, pR0 120 2. A. umAsvAtie A traNe spaSTa gaNAvyAM che. prArabhika kArikA-12 3. majhimanikAya 2. pR0 174. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Chun garbhAvataraNa pachI A traNa vidyAe prApta thaI hatI jyAre jaina paraparA pramANe traNa nAnA bha. mahAvIrane janma samaye ja hatA ane temAM je avadhijJAna che te anya jIvonA bhavA paNa jANavAnI zakti dharAve che evI mAnyatA che. Ama jaina paraMparAnA AcAryAe bha. mahAvIranI jJAnazakti bha. muddhathI vizeSa hatI evuM pratipAdana karavAne ahIM prayatna karyAM hAya tema jaNAya che. vaLI e paNa dhyAnamAM levuM jarUrI che ke bha. mahAvIra mATeneA `ttasadI paNAno je prakAranA dAve che tevA dAvA bha. yuddhanA anuyAyIoe prathama karyAM nahI. paNa chevaTe teoe paNa bha. buddhane sa`jJa-sa`dazI" svIkArI ja lIdhA che. mAtAne svapna : devAnaMdAne bALakanu ga`mAM avataraNa thayuM tyAre 14 svapno AvyA, te A che gaya usa sIha. amitra dAma sasi diyaraM jha kuMbha | paumasara sAgara vimANa bhavaNa syaNuccaya sihaM ca // 2 hAthI, baLada, siMha, abhiSeka, mALA, candra, sUryAM, dhvaja, ku Mbha, kamaLavALuM sareAvara, samudra, vimAnabhavana, ratnarAzi ane agnijvAlA, mahApuruSonI mAtAne svapnonI carcA bhAratIya paraMparAmAM prAcInakALathI zarU thaI gaI hatI teno ja paDadhA A kathAmAM paNa che. bha. yuddhanI mAtA mAyAdevIe garbhakALe je svapna joyu. te A pramANe hatu cAra devA temane zayana sAthe upADIne hImavata parvata para laI gayA ane manezilAtalamAM zAlavRkSa nIce mUkavAM, pachI devIe AvIne temane anetatta taLAvamAM snAna karAvyuM, ane 1. Thomas Life of Buddha, P. 213. 2. (A ni hu. 0 Ani A gAthA Avazyaka bhASyanI che ema haribhadre kahyu pR 178) ane te vizeSAvazyaka bhASyanI che-gA0 1823. (gAthA 341 = vize. 1822)mAM to mAtra svapnanuM sUcana che. te sUcananI pUrti jinadre karI che. ane pachI kalpasUtramAM te te te svapnanA varSoM ko paNa umerAyA che je mULamAM hatA nahi, jue, munirAja zrI puNyavijayajInI kalpasUtranI prastAvanA, pR0 9. Ac. (pR0 236)mAM paN va ka nathI. AgyUnA RSabhacaritamAM (pR0 135) paNa svapnanA vaMke nathI. AthI kalpasUtramAM te vaMTo cUrNi` pachInA kALe dAkhala thayA haze ema mAnavu joI e. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mInAsAra divya vastro paherAvyAM. suvarNamaya prAsAdamAM divya zayAmAM suvADI dIdhAM ane pachI bedhisatva sUTamAM takamaLa laIne sapheda hAthInA rUpe temanI kukSImAM pravezyA.' bha. mahAvIranI mAtAne je svapna AvyA temAM hAthI prathama che. ane bodhisatva hAthInA rUpe mAyAdevInA udaramAM pravezyA evuM mAyAdevInA svapnamAM che AthI e sUcanA maLe che ke te bAbatanI paurANika kalpanAmAM hAthIne mahatvanuM sthAna che. | tIrthakaracaritamAM svapnacarcA kyArathI dAkhala thaI te paNa vicAraNIya che. A ni 17 ( = vize. 1587)mAM jyAM RSabhacaritane saMkSepa Ape che tyAM svapanane ullekha nathI paraMtu bha. mahAvIra caritano je A nimAM saMkSepa che (gA. 341 = vize. 1822) tyAM ja prathamavAra svapnano ullekha che. ane tethI tyAM vizeSAvazyaka bhASyamAM 14 ne gaNAvyAM che. A sUcave che ke Avazyaka niyuktikAranI samakSa hajI e paraparA sthira nathI ke tIrthakaranI mAtAne svapna Ave ja. eka vAra AcArya jinabhadra paraMparA sthira karI eTale pachI badhA tIrthaMkaranI mAtAne svapna AvyAnuM varNana jarUrI banI gayuM. AthI RSabhacaritamAM A cU0 (pR. 135)mAM te kahyAM che. paumariya (20.22)mAM trizalAne svapna AvyAno ullekha nathI. RSabhamAtA marudevIne svapna AvyAno ullekha che-paraMtu vizeSAvazyakamAM je kama Ape che tethI ja krama che ane nAmamAM paNa jarA phera che--- 2vasaha paya sIha varasiri dAma sasi ravi jhayauM kalasaM ca / jA sAtha vimaLavarama i rayA pauma0 3.75 vizeSAvazyakamAM abhiSeka che ane ahIM varasirI eTale lakSmI che. TIkAkAre abhiSeka lamIne evo artha kare che. anya digaMbara granthamAM 14 nahI paNa 16 no ullekha Ave che. vaLI bha. mahAvIranI mAtAe 16 svapna joyA pachI mukhamAM eka anya hAthIne paNa pravezate je, evo ullekha uttarapurANamAM che-74.256, 257. jina senanA AdipurANamAM marudevIne je soLa svapno AvyAM hatAM te A krama pramANe ulikhita che- 1. jAtakarDakathA, pR. 39 (bhAratIya jJAnapITha) 2, caupannamAM paNa RSabha mAtAne A prathama che. pR31; ane mahAvIra mAtAne paNa A prathama che, pR. 270 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhavataraNa 71 (1) indrane airAvata hAthI, (2) baLada (bha), (3) siMha, (4) lakSmI, (5) puSpamAlA be, (6) candramaMDala, (7) sUrya, (8) suvarNanA be kalaza, 9 be mAchalI, (10) taLAva kamaLavALu, (11) samudra, (12) siMhAsana, (13) svarganuM vimAna, (14) nAgendranuM bhavana (15) ratnarAzi, 16 dhUmarahita agni-AdipurANa 12. 103-119. vaLI A soLe svapna joyA pachI pitAnA mukhamAM vRSabhane pravezatA je evo paNa tyAM ullekha che-12. 12 0-121. Ama svapnanI paraMparAmAM aikaya nathI te sUcave che ke tenI prAcIna paraMparA jAmI na paNa hoya. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhApaharaNa bhagavAna mahAvIranA garbhanuM brAhmaNa devAnaMdAnI kuMkhamAMthI apaharaNa karI tene trizalAnA garbhamAM mUkavAmAM AvyuM te viSe kAraNe je ApavAmAM AvyuM che te pratItikAraka jaNAtuM nathI. je kALe bha.mahAvIra ane buddha thayA te kALanI paristhiti sarakhI ja hatI. bauddhagranthamAM bha. buddhanA janma prasaMge brAhmaNa ane kSatriya banne kuLane buddhajanmayogya mAnavAmAM AvyAM che. jyAre jaina gra pramANe brAhmaNakuLa tuca7hIna hoI garbhApahAranI ghaTanA banI che. digaMbaramAM evI koI ghaTanAne ullekha nathI mAtra . saMmata aMgetara Agama ane tadanusArI granthomAM Avo ullekha che. tethI sUcita thAya che ke A ghaTanA prAraMbhika kALanI nathI paNa pachInA kALanA sAhityamAM brAhmaNanI ugratAne kAraNe dAkhala thaI che. vaLI gaNadhara vagere to brAhmaNa ja hatA ane temane viSenA vanamAM temane uccakuLanA jaNAvyA che. te garbhApahAra prasaMge brAhmaNakuLane hIna kahevu te asaMgata jaNAya che. vaLI prAcIna bhagavatI jevA zAstramAM devAnaMdA ane tenA pati RSabhadatta viSe prazaMsAbharyo ullekha che te paNa sUcita kare che ke garbhApahAranuM kAraNa hInakuLa ApavAmAM AvyuM che te saMgata nathI. paNa e vAta te nakkI ja che ke jaina AgamomAM garbhApahAranI ghaTanA dAkhala thaI che ane te paNa pachInA kALanA promAM-eTale vadhAre saMbhava to e ja che ke te brAhmaNaSanuM pariNAma che, te dveSanuM mULa zuM hoI zake tene uttara te kALanI paristhiti ApI zake. vaLI 24 tIrthakaromAMthI mAtra bha. mahAvIrane ja jIvanamAM garbhApaharaNanI dhaTanAno ullekha tAmbara prAmAM maLe che. ane te paNa eka tIrthakara jIvananI eka AzcaryakAraka ghaTanA che tema spaSTapaNe sthAnAMgamAM jaNAvela che. badhAM maLI daze Azcaryo che. temAM pAMca te bhagavAna mahAvIranA tIrthamAM ja thayA che e paNa eka AzvaryA ja gaNavuM joIe. garbhApaharaNanI ghaTanA vedikenI kuSNabaLadevanI kathAne AdhAre levAmAM AvI che ke tethI paNa prAcIna che te vivAdane viSaya che. paNa evuM jaNAya che ke te jemAM IpUrvathI kyAreka mAnyatAmAM dAkhala thaI che kAraNa te bAbatanuM zi95 paNa mathurAnA avazeSomAM maLI Ave che. have e ghaTanA vizenA ullekha joIe. vizeSAvazyakamAM te A pramANe che. devAnaMdAe svapnanI vAta patine kahI ane teNe tenuM phaLa artha lAbha Adi jaNAvyuM ane surUpa putrane navamAsa ane sADAsAta divasa vyatIta thaye janma 1. AnA vizeSa vivaraNa mATe sthAnAMga-samavAyAMga pR. 891, 894. 2. upanna.nI prastAvanA pR. 7 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhAvatAraNa 93 ApIza ane te tAre putra cAreya vedane pAragAmI thaze ItihAsa ane nighaMTu, Adi vedanAM aMgonAM rahasyane pAmaze. paDaMgano jANakAra, SaSThitaMtramAM vizArada thaze ane brAhmaNanayamAM supariniSTita thaze. he devAnupriye ! te ghaNAM udAra svapna jeyAM che. paraMtu vidhie kAMIka juduM ja dhAryuM hatuM. devAnaMdAnI kakhamAM te 82 divasa rahyA teTalAmAM te sIdhama devakanA Indrane lAgyuM ke have garbhapaharaNane kAla thayo che. kAraNake arihaMta, cakavatI baladeva ane vAsudeva-e badhA uttama puruSa che. te tucha kulamAM janma letA nathI paraMtu ugra, bhaga, IdyA, jJAtR, kauravya ane harivaMza jevAM kuLamAM e puruSasiMha janma le che. eTale saudharmanA I-ke naigameSi devane kahyuM ke A tIrthakara mahAtmA che, lekamAM uttama che ane te brAhmaNa kulamAM utpanna thayA che. paraMtu temane kSatriya brAmamAM siddhArtha kSatriya che tenI bhAryA trizalAnI kekhamAM tuM emane laI jA. ApanI vAta barAbara che ema kahIne naigameSie hastottara: nakSatramAM terasane divase rAtre varSARtunA pAMcamA pakSamAM te garbhanuM apaharaNa karyuM. ethI devAnadAna te code ne te rAtre pratinivRtta thaI gayAM ane te ja rAtre trizalAnI dekhamAM garbhane praveza thavAthI trizalAe te ja cauda svapna nidrAmAM hatI tyAre joyAM. ane bha mahAvIra trizalAnI kokhamAM sADA cha mAsa traNa jJAna sahita saMsigarbharUpe rahyA ane sAtamA mAsamAM garbhamAM ja rahyA rahyA pratijJA karI ke mAtA-pitAnA jIvatejIva zramaNa nahi thAuM." 1. A cU. pR. 26- vizeSAvazyakamAM devAnaMdAe pitAnA patine svapna kahyAne nirdeza nathI. eTale tenA phaLanI carcA paNa nathI. 2. A cU.mAM ahI saudharmanA che ke jyAre jagyuM ke bha.mahAvIra garbhamAM AvyA che tyAre temanI stuti karI ane harigameSine devAnaMdAne gabhatrizalAmAM ane trizalAne garbha devAnaMdAmAM mUkI devAnI AjJA karI, kAraNa ke tenuM e kartavya hatuM ke te tIrthaMkarAdine janma tuccha, daridra, bhikSu, kRpaNuM Adi kuLamAM na thavA de. garbhaparivartana thaI rahyuM hatuM tenuM paNa bhAna bha.mahAvIrane hatuM -e pramANe che. pR. 23-239. 3. gautamabuddhanuM nAma siddhArtha che te ahIM noMdhavuM jarUrI che. 4. A.cu.mAM Aso mAsane ullekha che. ane bahala=kRSNapakSa jaNAvyuM che. vaLI garbhanA pArasparika parivartanano nirdeza ahIM nathI te dhyAnamAM levuM joIe. evo nirdeza cUrNimAM che. 5. vizeSAM. 1827-1838 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuTubIjanA kalpasUtramAM trizalAne vAziSageAtranI kahI che ane tenAM nAme trizalA uparAMta videhaNNiA ane priyakAriNI paNa kahyAM che (1.6). te ja pramANe kAzyapa gotrIya siddhArtha kSatriyanAM paNa nAmantarAmAM temAM senja'sa ane jasasa jaNAvyAM che (105). ane temanA anya sagA-saMbadhIomAM kAkA supA, moTAbhAI 21'didhana ahena sudANAnAM nAmeAnA nirdeza che. kauNDinya gAtranI yazAdAne bhAryA kahI che. (107). bha,mahAvIranI kAzyapAtrIya eka putrInAM nAme anavadyA ane priyadarzInA hatAM. 'putrInI putrI paNa kAzyapagotrIya zaiSavatI ane yazasvatI nAme oLakhAtI hatI (108-9) kalpamAM jeTalA vistAra svapnAnAM varNanAmAM maLe che tenA pramANamAM A hakIkatA mAtra nAma pUratI ja che ane temanA gRhasthajIvananI anya kazI hakIkatA ApavAmAM AvI nathI. AvuMja AcArAMgamAM paNa che (177). mAtA-pitA 'pAsAvaccijjA' pAoN-payika hatAM eTale ke pAnAM anuyAyI hatAM ane marIne acyuta devalekamAM gayAM eTalI vadhArAnI mAhitI AyArAMgamAM che (178). 1. uttarapurANamAM trizalAne badale priyakAriNI nAma che---74.256. harivaMzapurANamAM trizalA ane priyakAriNI banne che. 2.16,18. 2. caupannamAM te "nizila mALo 206, vAna'' (pR. 272) che tethI temane mate nAnAbhAI Thare. . 3. AcArAMgamAM Ane jyeSTabhaginI kahI che. AcA. 2.177 4. kalpamAM-'kAsavI'=kAzyapI che (109) para`tu AcArAMgamAM 'kAsiyA'--kauzikA pATha che, 167. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janmanagarI janmanagarI viSe noMdhavuM joIe ke ka5mAM kSatriyakuMDagrAma (25) che. AcArAMgamAM uttaravattiyapurasaMniveH (176) ema che. dakSiNamAM brAhmaNa pura saMniveza hatA temAMnI devAnaMdAnA garbhane uttaramAM Avela kSatriyakuMDapuranA saMnivezamAM trizalAnAgamAM lAvavAmAM AvyuM evo nirdeza AcArAMgamAM che. A uparathI kahI zakAya ke vaizAlInA dakSiNabhAgamAM A kuDapura ke kuMDagrAma haze.' ahIM A.ni.ne mahAvIranA janmasthAna viSe zuM abhipreta haze te joIe. A.ni.mAM A pramANe gAthAo maLe che.- mAhaNakuNDaggAme koDAlasagottamAho asthi tassa ghare uvavANo devANandAya kucchiMsi // suviNamavahAramigaha jammA abhimeza vaDhi saraNa ca bhIsaNa vivAhabacce dANe saMbodha zivastramaNe / / so devavarigihito tIsavAra i i gihavAse ammApItihi bhagavauM devatA pavaito // A.ni. 340-34ra=vize. 1821, 1822, 1860; A.ni.rU. 457; 458, 46 0. AmAM je vacalI gAthA che te je kharekhara A.ni.nI hota to tenuM sthAna jyAMthI bha.mahAvIranuM carita zarU thAya te pUrve hovuM joItuM hatuM. eTale ke prathama gAthAnI pUrve tevuM joItuM hatuM. AthI 'suviNa" ItyAdi gAthA Avazyaka niyuktimAM prathama staranI nahi paNa garbhaparivartana ane vivAha e banne bAbatanuM samarthana karanAra hoI bIjA staranI jaNAya che. vaLI A.ni.ha.gA.naM. 59 hayuttara'nuM sthAna paNa vizeSA. (gA. 1866=A.ni. 343)mAM badalAI gayuM che. tethI te gAthA paNa bIjA staranI hovI joIe evI saMbhAvanA thaI zake che. e gAthAmAM khAsa karI temane kSatriya jaNAvyA che. te jarUrI na hatuMAma A.ni.ne prAcIna stara bha.mahAvIrane devAnaMdAnA putra ja gaNe che. ane janma nagarI paNa mAhathakaMDagrAma che. AnuM samarthana bhagavatI sUtramAM che. jyAM svayaM bhagavAna pitAne devAnaMdAnA putra jaNAve che. 1. A.ni.mAM mAhaNa DagAma (A.ni. 340=vize. 1821) ane khattiya kuMDagAma vize. 1831, 1840)no ullekha che Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhamAM pratijJA vizeSAvazyakamAM te mAtra eTalu ja kahyuM che ke sAtamA mAsamAM garbha -- sthitimAM ja bha. mahAvIre pratijJA karI ke mAtA-pitAnAM vatAM huM zramaNa nahi thAuM` (gA. 1838). paraMtu A prasa`gane kalpasUtramAM A prakAre varNavyA che eka vAra garbhamAM rahyA rahyA bhagavAna mAtA upara anuka MpA lAvIne nizcala, nizceSTa thaI gayA. (te ema samate ke mAtAne halanacalanathI kaSTa thAya che mATe hala-nacalana na karavuM) para Mtu AthI te trizalAne potAnA garbha galita thai gayA che evI zakA thaI ane duHkhI thaI gayAM ane zekasAgaramAM DUbI gayAM. jyAre bha. mahAvIre mAtAnA A. maneAgata bhAvane jANyo tyAre pote eka dezathI halana--calana karyuM. AthI mAtA `mAM AvI gayAM ane haiye dhAraNa thai ke mArA garbha galita nathI thaI gayA. eTale bhagavAna mahAvIre pratijJA karI ke mAtA-pitA jIvita haze tyAM sudhI gharabAra cheADI aNugAra banIza nahI. A ghaTanA ke AvI koI pratijJAnA ullekha AvazyakaniyuktimAM nathI. AcArAMganA bhAvanA adhyayanagata mahAvIra caritramAM ke umariyamAM paNa nathI. tethI A ghaTanA pAchaLathI umerAI che e nizcita che, kAraNa A prasaMga digabara paraMparAmAM paNa ullikhita nathI. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janma ane abhiSeka A pramANe me varamahilAnA ga'mAM rahIne navamAsa ane sAta disasa thaye caitrazukalA trayodazIne rAja hastAtarA nakSatramAM kuMDagrAme bha. mahAvIre janma lIdhe tyAre AbharaNa ane ratnenI vRSTi thaI ane devarAja zakra AvyA.1 traNeya lokane sukhakArI evA bha. vamAne jyAre janma lIdho tyAre badhA ja deve saMtuSTa thayA ane AnaMda pAmyA ane janmasthAne AvyA. indra bha. mahAvIrane abhiSeka mATe meruparyaMte laI gayA ane abhiSeka karI mAtAne pAchA sopI dIdhA, pachI zakrendre kSeAmakuMDalayugala, zrIdAma--suMdara mAMLA ApI ane jabhaga devee maNikanaka AdinI vRSTi karI ane indranA kahevAthI suva dhaNu laI AvyA. OM meruka pana "aneka ndro dvArA thatI abhiSeka dhArAone bAlaka kema sahana karI zakazeAvI zakA indranA hRdayamAM thai tenuM nivAraNa karavA bhagavAne eka aMgUThAthI meruka'pana kayu` ane tethI samagra tribhuvanamAM kSAbha pedA thayo. indre vicAyu ke bhagavAnanA abhiSekathI te samagra vizvamAM zAMti thavI joIe tene badale bhUkaMpa kayAMthI thayA ? ane teNe potAnA adhijJAnathI avadhAyu. ke A te! zrIjinavaranA ananyasAdhAraNa sAma`tuM pariNAma che. eTale indra bhagavAnanI kSamA mAgI. ane praNAma karyA'caupanna. (pR. 271)mAM nirUpita agharanA prAcIna koI grantheAmAM nathI. mAtra paumariyamAM tenI sUcanA~~~ 1. kalpa 87--91, A ja prasaMgane jarA vadhAre kAvyamaya banAvI upapnna (pR. 270-71) mAM ApavAmAM Avyo che ane A. cU. mAM paNa A prasa`ganuM vaSa~na che-pR. 242, triSTi, 10. 2. 37-48; gucandra mahAvIra ca. pR. 114. 2. vize. 1839-41 3. kalpasUtramAM seruparyaMta para laI gayAnI vAta nathI. mAtra devAe titha kara janmaabhiSekane mahimA karyo. ema che-TrevekitigharAnnaraLAmisayama hemAN Adi66. ane AcArAMgamAM vaLI 'sthiramileyarlR mui 276 ema che. temAM paNa meruparyaMta laI javAnI vAta nathI. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 " Akampio ya jeNa merU aMguTThaeNa lIlAe / teNeha mahAvIro nAma ti kaya surindehi / / "-256 A pramANe abhiSaka prasaMge che. ane tenu anukaraNa AcArya guNacandra mahAvIracirayamAM (pR. 120) ateAcAya hemacandre paNa karyu che. ... (triSaSTi. 10.2.60-66) paraMtu AcAya guNabhadranA uttarapurANamAM paNa A ghaTanA ullekhita nathI e sUcave che ke A paNa kRSNanA govardhana uttolana jevI ghaTanAnA anukaraNamAM ja mahAvIracaritamAM dAkhala thaI haze. mahAvIracarita mImAMsA bALaka vamAnane agUThAmAM amRtanA lepa karavAmAM AvyA ane tene cUsIne vardhamAne bALabhAva pUrA karyAM~evA ullekha sarvaprathama paumacariya (2.28)mAM maLe che. 1. vize. 1842-1847; uttarapurANa 74.2 61-266 2. paNa A. hemacaMdre paNa zIlAMkanI jema ja A dhaTanA sabaMdha mahAvIra' evA nAmakaraNa sAthe joDayo nathI. tevu tA mAtra paumacariyamAM dekhAya che. ane tenA anukaraNamAM raviSaNu paNa padmapurANamAM e ja vAta kahe che (ra.76). Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmakaraNa-va mAna vardhamAna evA nAmakaraNane khulAso Avazyaka niyu`kti ke vizeSAvazyakamAM nathI. jo ke vizeSAvazyakamAM janmaprasaMge devA sAnuM ane raste siddhAnA dharamA lAvI Ape che ema jaNAvyuM che ane z2abhaga deveA maNiratna-AdinI vRSTi kare che ema paNa kahyu che (1846-47) paraMtu kalpasUtramAM spaSTa kahyu` che 'jyArathI zramaNa bhagavAna mahAvIrane jJAnakuLamAM lAvavAmAM AvyA (garbhApahArakarIte) che tyArathI AkhuM jJAtRkuLa rUpAthI vadhavA mAMDayuM, sAnAthI vadhavA mAMDayuM, dhanathI, dhAnyathI rAjyathI, rASTrathI, senA, vAhana ane bhaDArA-koThArAthI, nagarathI, aMta:purathI, jagapathI, ane jazakAtIthI vadhavA lAgyuM. tema ja vipula-baheALA dhana-gokuLa vagere kanaka, ratana, maNi, meAtI, za`kha, zilA, paravALAM, rAtAM ratana AdithI paNa vadhavA lAgyuM che. eTaluM ja nahiM paNa sAtakulamAM prIti, Adara-satkArapaNu abhivRddhine pAmyA che. mATe temanAM mAtA-pitAe vicAyu` ke putranu nAma vadhamAna rAkhIzuM' (85-86) ane janma thayA pachI e ja saMkalpa pramANe temaNe bhagavAnanuM guNaniSpanna nAma vardhamAna rAkhyuM (103, 104). A hakIkatanuM samatha'na AcArAMgamAM paNa che (ra.176) ane guNacandranA mahAvIracaritamAM paNa che-pR.114 124 Adi bha. mahAvIranuM 'vadha'mAna' nAma hatu. enI sAkSI tA prAcIna Agama paNa pUre che. sUtrakRtAMgamAM vIstuti adhyayanamAM-'mIseTa vajramAne' 1.6.22) kahIne bhagavAna vadhamAna mahAvIrane RSiomAM zreSTha kalA che. eTale e nAma heAvA viSe tA koI sadeha nathI ane paumacariyamAM paNa 24 tIrthaMkarAnA nAmanI gaNatarI karI che tyAM paNa vamAna nAma ja che (20-6)-te nAma koNe ApyuM tenI carcA paumacaryamAM nathI. paraMtu uttarapurANamAM 'dhIra' ane vaMmAna e baMne nAmeA indra pADyAM che evA spaSTa ullekha che (74.76)'vIra zrI vardhamAna zresvAghyAdvitaya pAt / raviSeNe mahAvIrane kAraNe Rddhi ane bIjI sapattinI vRddhinuM varNana karyu. che paNa te kAraNe vardhamAna' nAma paDyu evA spaSTa nirdeza nathI karyA'--padmacarita 2.79-83). harivaMzapurANamAM mAtA-pitAe vardhamAna nAma pADayAnuM jaNAvyuM nathI paraMtu jyAre deve abhiSeka mATe meruparyaMta laI jaIne temane mAtA pAse mUkI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsa dIdhA te avasare 'vamAna' kahIne temanI stuti devAe karI evA ullekha che 2.44. mahAvIra zrI varkIMmAnanuM mahAvIra nAma zAthI paDyuM te have vicArIe. Avazyaka niyuktimAM eka gAthA che-- 80 eva tavoguNarato aNupuveNa muNI viharamANo / ghora parIsahamu adhivAsittA mahAbI || 30 ni. 420 = vize.197ra = 0 0 0 128 A uparathI niyu`ktikAranA mate bha. mahAvIra potAnA sAdhanAkALamAM aneka prakAranAM parISahA ane kaSTo sahyAM tethI tevA 'mahAvIra' thayA ema anumAna tAravI zakAya che. ane te ucita paNa kahI zakAya tema che. paraMtu e mahAvIra nAma viSe anyatra judAM ja spaSTIkaraNa thayelA che te joie. ApaNe AgaLa joI gayA te pramANe paumacariyanA mate te janmAbhiSeka samaye meru kupana karyAM tethI te nAma dre ApyuM che, ane viSenA padmapurANamAM paNa enuM samarthAMna che. ----umariya. 1.26; padmacarita 2,76. paraMtu kalpasUtramAM AvazyakaniyuCktinI vAtane ja AgaLa karI che--eTale ke temaNe bhayaMkara parISahe! sadyA che ane bIjA guNA paNa hatA, tethI mahAvIra' nAma paDayuM che. bheda e che ke AvazyakaniyuktimAM svAbhAvikatA hatI tene badale e nAma ukta kAraNAne laI deve dIdhuM. evA ullekha che..... ""ayale bhamaravANa' parIsolagANI khetilaye parimANa pAlae ghIbha arti2 Tesathe praviNa locisane tevA, e nAmatha' samaLe maLavo mahAvIre" ~~~~50 104 AcArAMgamAM paNa kalpasUtra jevI ja vAta kahevAmAM AvI che-177 hema ane guNacandre paNa ema ja mAnyu che (triSa0 10.2.100 mahAvIraya--pR0 125, uttarapurANamAM, bAlakrIDA vakhate indra dvArA thayelI, khAlaka vadhumAnanI prazaMsA sAMbhaLI asUyA dhAraNa karI saMgama deve bAlaka vadhamAnanI parIkSA karI ane temanI nirrayatA joi temane 'mahAvIra' evu nAma ApyuM tema ullekha che-74295. A kalpanAnuM mULa nibhadre ApelI kathAmAM zeAdhI zakAya che. Avazyaka niyuktigata (gA0 341 = vize 1822) 'sa' dvAranI vyAkhyAmAM AcAya jinabhadre A pramANe kahyuM che- 1. ti mahAvIra ti trivAyunalaH sAmiH''--tattvArthe prArabhikakArikA na'. 13 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmakaraNa-vardhamAna bAlo. abAlabhAvo abAlaparakkamo mahAvIro 1. du saMzonuM ahiM karaMei. vi {82. eTale eka deve A vAtamAM azraddhA dhAraNa karI ane bhagavAnane DarAvavA (mITa-gA1853) jyAM bhagavAna ramI rahyA hatA tyAM AvyuM. paNa DarAvI zakyo nahi ane vadriya vAra niyo-vIrane namaskAra karI pAcho vaLI gaye -gA. 1854. ahIM A0 jinabhadranA varNana pramANe ane mAtra mahAvIra kahyA che paraMtu te nAma ApyuM nathI. ane parIkSA karatanAra deva paNa "vIrane namaskAra mAtra karIne pAcho jAya che-teNe kaI nAma ApyAne ullekha nathI. A dhaTanA viSe paraMparAmAM kAMIka kathA cAlatI haze tenI niyuktikAre mAtra bhIsaNa" zabdathI ullekha karyo. AcArya jinabhadra te ghaTanAnA varNanamAM devane dAkhala karyo ane uttarapurANamAM te te deva saMgamaka ane vaLI teNe mahAvIranI nirbhayatA joI "mahAvIra evuM nAma ApI dIdhuM Ama kathAtaMtu laMbAvAya che. ane A cUmAM te vaLI te devanI bhayaMkaratAnuM je varNana che te saune TapI jAya tevuM che. paNa tyAM jinabhadrane anusarIne deva pAcho vaLI gaye teTaluM ja jaNAvyuM che. nAmakaraNane ullekha nathI-50 246-248. upagnamAM paNa ghaTanA A pramANe ja che paNa nAmakaraNa nathI-50 271-272; hemacaMdra paNa tenuM ja anukaraNa kare che. triSaSTi 10.2.104118; guNacandramAM paNa tema ja che, pR. 125 bhagavAna vardhamAnanuM "mahAvIra' nAma AgamomAM prAcInakALathI vaparAyuM che tethI e te nakkI ja che ke temanuM vardhamAna nAma hovA chatAM teo potAnI dhIratA ane vIratAne kAraNe "mahAvIra" nAmathI ja vizeSa prasiddha thayA hatA- sUtrakRtAMgamAM (1.1.1.27) temane "nAyapura mahAvare' kahyA che. eTale pachInA kALe e nAmane khulAso aneka rIte karavAmAM Avyo ane temanA jIvanamAM alaukika tatava dAkhala thatAMnI sAthe je svAbhAvika vAta hatI temAM paNa deva ke indrane praveza karI devAmAM Avyo che. sanmati" nAma uttarapurANamAM vaLI eka vadhArAnA nAmanI upaSatti ApavAmAM AvI che. saMjya ane vijaya nAmanA cAramunione manamAM kAMIka zaMkA hatI. tevAmAM 2. vizeSa carcA mATe juo "zrI mahAvIranA prAcIna varNa ke e prakaraNa. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA bha, mahAvIrane janma thaze ane teo temanI najIka AvyA. eTalAmAM to temanA saMzayanuM nirAkaraNa thaI gayuM. AthI temaNe bhagavAnanuM "sanmati" evuM nAma rAkhyuM ane bhaviSya bhAkhyuM ke A tIrthakara thaze -74.282-283. vRddhi ane smaraNa: Avazyaka niyukitanI dvArA gAthA(314 = vize1822)mAM vRddhi ane smaraNa evAM be dhAre che. tenI vyAkhyAmAM vizeSAvazyakamAM jaNAvyuM che ke anupama zarIraSALA bha. mahAvIra devalokamAMthI cuta thaIne A lekamAM dAsIdAsathI ane pIThamathI gherAIne vadhavA lAgyA. temane varNa padmagaura hate. nayane suMdara hatAM bimba jevA oTha hatA, dhavala daMta paMkti hatI ane temane nizvAsa vikasita kamalanI sugaMdha dharAvatA hatA. temane jAtismaraNa eTale ke pUrvajanmanuM jJAna hatuM. ane vaLI apratipAtI evAM paNa jJAne hatAM. ane manuSyamAM temanI kAMti ane buddhi viziSTa hatAM." paumariyamAM ullekha che ke indra dIdhela AhAra vaDe ane aMgUThAmAM lipta amRtane cUsIne bha. mahAvIra vRddhine pAmyA. uttarapurANamAM jaNAvyuM che ke bhagavAnanA bhogapabhoganI sAmagrI zakanI AjJAthI kubera hAjara karate hata-74.287-8. 1. vizeSA. 1848-1850; A cU0 pR0 245 2. paumacariya-2.28 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlakrIDA AcArAMgamAM pAMca dhAI mAtAthI gherAyela bha. mahAvIranuM bALapaNa vyatIta thayAne nirdeza che. paraMtu bALakrIDA viSe koI nirdeza nathI. kalpamAM paNa kazuM ja nathI. sarvaprathama tenA nirdeza vizeSAvazyakamAM Ave che. jyAM A niSnA 'bhIsaNa' (Ani0341 = vize.1822) panI vyAkhyA prasaMge jaNAvyuM che ke bhagavAna hajI ArTa varSoMnA thayA na hatA te prasa Mge zakre devasabhAmAM prazaMsA karI ke ALaka vadhamAna bALakamAM na hoya tevAM parAkramA karanAra mahAvIra che. temane deve zuM paNa indro paNa kSeAbha pamADI zake tema nathI. indranAM A vacana sAMbhaLIne eka devane te bAbatamAM azraddhA thaI eTale te bALaka vamAnane DarAvavA mATe zrI vardhamAna jyAM bALakrIDA karI rahyA hatA tyAM Avyo. teNe prathama to sapanuM rUpa dhAraNa kayu`' ane bALakonI sAthe jyAM bhagavAna jhADa upara caDavAnI ramata ramI rahyA hatA tyAM AvyA ane jhADanA mULamAM uMcu meTTu karI besI gayA. anya chekarA tA joI DarI nAsavA lAgyA paraMtu khAla vadha mAne te tene hAthamAM pakaDIne pheMkI dIdhA. ane ramatamAM niyama pramANe je jIte tene anya hAranAra bALaka pITha upara besADIne lai jAya-ema hatu. eTale deve bALaka banIne bALaka vamAnane potAnI pITa upara besADavo. ane potAnuM vikarALa vizALa rUpa batAvyuM. paraMtu vinA ye bALaka vamAne te tene evA mukko mAryA ke te deva bhAMyabhegA ja thaI gayA ane bALakanI vIratAnI prazaMsA karI devalAkamAM cAlyA gayA.1 AcAya zIlAMke bALakonI ukta ramatanuM nAma 'AmalayakheDa" Apyu che -pR0 271. ane AcAya hemacandre 'Amana-zailA' kahI che-triSaSTi 10.2.106. A20mAM 'suMDhi vaDaLa" che-pR0 246; paNa haribhadranI TIkAmAM 'lalenDruna' che-pR 181; uttarapurANamAM 'dumakrIDA' kahI che 74.ra91 1. vize gA0 1851-1854; AnirubhA.hu0 72-75; AvyU pR0246; triSaSTi 10.2.193-118; upanna pR. 271 . Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhazAlAgamana mAtApitAe jyAre jANyu ke kumAra vamAna ATha vatA thayA che eTale tene lekhAcA` pAse laI gayA ane Asana upara besADI zake zabda viSe prazno pUchavA mAMDayA. je uttarA maLyA tenA AdhAre indra vyAkaraNanI racanA thai,' -vizeSAvazyakamAM taiAMdhAyelI A vAta kalpasUtramAM nathI ane AcArAMgamAM paNa nathI. ane Azraya' to e che ke caupannamAM ane uttarapurANamAM paNa nathI. paraMtu A cUmAM spaSTIkaraNa che ke AnimAM A dvArA ullekha na hovA chatAM tenI sUcanA -' zabdathI karavAmAM AvI che. AthI siddha thAya che ke A ghaTanA AcArya jinabhadranI ja sUjha che. tene AcUmAM ane anyatra pachI sthAna maLyu che--triSaSTi 10-2.119-122 guNa-mahAvIracariyamAM A ghaTanAne jarA kAvyamaya banAvavA prayatna karyAM che--pR.0 127--zlA. thI pR. 1271. 1. vize. 1855-1856; 2. yA iNamUnita cheAriyovaLayaLa, tivAra--060 rR0 248. ane vaLI jyAre mAtA-pitA nizALamAM laI jatAM hatAM eTale indranu Asana kapyu tethI kendra tyAM Avyo. Amae sthAne vaLI vadhAre alaukika banAvavAnuM mAna cUrNikArane che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagna bhagavAna mahAvIre lagna karyAM hatAM ke nahi e khAkhatanAM caritakAromAM matabheda pravate che. vizeSAvazyakamAM te bAbatamAM je jaNAvyu che te A che bALapaNa gayuM ane yauvanamAM pravezyA eTale mAtA-pitAe sAmanta kuLanI kanyA jasAdA sAthe lagna karAvI ApyuM ane pachI te manuSyanA kAmabhAge! bhAgavavA lAgyA. ane priyadarzInA nAmanI kanyAne janma ApyA. Ama temaNe trIza varSoMnI vaya sudhI gRhavAsa karyA' vizeSA. 1857-1860 AmAM je lagnanI ghaTanA che te vicAraNIya che. ' vizeSAvazyakamAM yAdAnA kuLane mAtra moTu sAmata kula kahyuM che. AthI tenA kulanI vizeSatA jANI zakAtI nathI. ane gAtra viSe te vizeSAmAM paNa kazu' ja kahevAmAM AvyuM nathI. paraMtu AcArAMga ane kalpasUtra bannemAM yAdAnu gotra jaNAvyu` che. paNa tyAM paNa pAThanI ekarUpatA dekhAtI nathI. kalpamAM yaMzeMdAne kAzyapI' kahI che. (107) ane AcArAMgamAM tene kauDinyAtranI kahI che. (177) harivaMzapurANamAM tene ikSvAkuva zanI jaNAvI che-66.4 paraMtu dhyAna devA jevI vAta to e che ke. AcArAMga ane kalpamAM bhagavAna mahAvIranA caritamAM kAMya vivAha karyAnI ghaTanA AvatI nathI. mAtra je prasaMge bha. mahAvIra aMte temanA saMbaMdhIonAM nAma gaNAvyAM che tyAM temanI patnI, putrI ane dauhitrInAM nAmeA ApIne ja caritrakAre sa MteSa mAnyA che AthI sUcita jarUra thAya ke kalpane mate bha. mahAvIra paraNyA hatA. para`tu kahI zakAya ke bha. mahAvIranA jIvananI A ghaTanA paNa temanA caritamAM pachIthI ja dAkhala thaI che. te paNa AvazyakaniyuktinA mate mahAvIra tItha' kara caritanA vanamAM je keTalIka bAbatA jarUrI che tenI sUcI maLe che temAM 1 bha, buddhanI patnI rAhulamAtA yazeAdharAne nAme prasiddha che. 2. A ni. 342 = vize 1860 3. A cUmAM kazI vizeSa hakIkata nathI. pR. 249. 4. ahIM e taidhavu joie ke sarvAMtItha' karatI sAmAnya vananA je dvArA che temAM A dvArA nathI-Ani 198-201 = vize 1637-1639. paraMtu RSabha caritramAM A ni. gA.177, Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA "vivAha" ane "apatya e dhAre che ja. eTale te kALathI A be bAbate viSenuM spaSTIkaraNa mahAvIra caritamAM paNa jarUrI hatuM. ane tethI te bAbatamAM be paraMparA paDI gaI che. eka paraMparA pramANe teonA lagna thayA hatA jyAre bIjI paraMparA pramANe teonAM lagna thayAM na hatAM. Ama banavAmAM keTalAka prAcIna pAThoe paNa bhAga bhajavyuM hoya ema saMbhava che. AgamonA je prAcIna aMze che te pramANe te AgamamAM paNa bha. paraNyA na hatA tevI paraMparAnI puSTi thAya che. ane kalpa. jevAM Agamo je eTalAM prAcIna nathI temAM ane pachInI niyukti Adi TIkAomAM teo paraNyA hatA tevI paraMparAne paNa puSTi maLe che. tAtvika rIte joIe te AmAM kaI saiddhAtika matabheda jevuM nathI. kAraNa paraMparA pramANe e keI niyama nathI ke tIrthakara hoya te avazya paraNe ja athavA na ja paraNe. AthI A je matabheda che te ukta bane ThAronA kathAvistArane kAraNe Ubho thayela che. ekavAra paraMparAmAM vivAha karyAnI vAta dAkhava thaI. pachI tenuM nirAkaraNa thaI zake nahi. te ja pramANe paraMparAmAM ekavAra evuM kahevAya ke teo paraNyA na hatA eTale pachI tene anusaranArA tema ja kahe. durbhAgye A bAbatamAM madhyakALamAM je paraMparA sthira thaI temAM zvetAmbaramAM paraNyAnI thaI ane digabaramAM na paraNyAnI thaI. tethI te bane paraMparA A bAbatamAM eka bIjAthI sAva judI paDI gaI che. joke bIjI evI ghaNI bAbato che jemAM eka bIjAnuM anukaraNa ekabIjAe karyuM che ane nathI paNa karyuM. chatAM A bAbatamAM te tevuM anukaraNa dekhAtuM nathI, e hakIkta che. tethI Aje ema manAtuM thayuM che ke paraNyA che-te vetAmbara mata che ane nathI paraNyA te digabara mata che. paraMtu kharI vAta je upara kahI te che ke vetAmbara paraMparAmAM paraNyA-ne paraNyA -e bane paraMparAnI puSTi che jyAre digaMbaramAM mAtra na paraNyAnI ja puSTi maLe che. tAbara saMmata Agama bhagavatImAM jamAlInI vistRta kathA Ave che. pachInA kALe A jamAvIne bha. mahAvIrane jamAtA lakhavAmAM AvyuM che. paraMtu bhagavatI gata jamAlInI kathAmAM te ATha kanyAone para hatuM ema to jaNAvyuM che paraMtu temAMnI eka bha. mahAvIranI putrI hatI, ke jamAlI bha. mahAvIrane jamAI hato tevo koI nirdeza e kathAmAM nathI. te sUcave che ke jamAlIne bha. mahAvIrano jAmAtA TharAvanArI paraMparA kyAreka moDethI zarU thaI che, je prAcIna kALamAM hatI nahi.' 1. juo sthAnAMga-samavAyAMga, pR. 328mAM bahuratanI carcA. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 . vaLI samavAyAMgamAM (sU0 19)19 tIrthakaroe gRhasthAvAsa bhogavI dIkSA lIdhI ema jaNAvyuM che ane sthAnamAM (471mAM) pAMcane kumAra pravajita kahyA che. AmAM e pAMcamAM eka mahAvIra paNa che. ahIM prayojAyela A "kumAra" zabda ja kathAkArone kramamAM nAkhI dIdhA che. kumArane artha brahmacArI e lenAre bhagavAna mahAvIre lagna karyA nathI ema varNavyA ane kumArane arthe rAjakumAra e artha lenArane mATe e Avazyaka na hatuM ke te bha. mahAvIrane brahmacArI ja mAne Ama e kumAra zabdane prayoga bhrAmaka siddha thaze. AvazyakaniyuktimAM (gA. 119 = vize. 1367) sarvatIrthakara viSenA je dhAro ApyAM che temAM eka kAra che.- mAyA-grAmyAcAraH te dvAranuM vivaraNa niyuktimAM je che te A che- 4gAmAyArA visayA NisevitA je kumAravajjehi / -gA 0 212 = vize 1650 "kumAra" keNa hatA te viSayanuM spaSTIkaraNa paNa niyuktimAM maLe che. paraMtu te A ninA bIjA ratamAM kAraNa vizeSAvazyakanI prAcInatama pratamAM e gAthAo levAmAM AvI nathI ane te A pramANe che- 1. "gqLavayaM tirA manAvAsamakSo vasitA mukhe vittA na marierga aNagAgyi pavvaiyA'-samavAya sU0 19. 2. TIkAkAra ahIM rAjya bhogavI e pAraMparika artha kahe che. pR.37. 3. "paMcatitthagarA kumAravAsamajhe vasittA muNDA jAva pavaiyA taM0 vAmupujje mallI DhinenI pAse vIre--" sthA0 471 4. "kawA divA na vA virA? mArI tarAva yudhdhanA" A0 cUTa pR0 157 "myAnnArA viSayA....kumAra pragataiH viSanA namual muMtiA" mA. ni. 20 pR. 234. "viSayane artha ahIM je kAma bhoga evo na letA pradeza athavA deza--ema laIe te jeNe rAjyane upabhoga nathI karyo te kumAra sivAyanA ema ahIM abhipreta hoya ema bane. sArAMza ke viSayane upabhoga kumAra sivAyanA tIrthakaroe karyo che. 5. juo vizeSAvazyaka bhASya [lA. da. granthamAlA] pR. 286 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Le 'vIraM ariMThanemi pAsa ee maMttUNa jiNe rAyaku lesu vi jAyA na ya icchiyAmiseA malli ca avasesA AMsi visuddhavaMsemu kumAra vAsaMbhi mahAvIracarita mImAMsA vAsu ca / zayALo khattiyakuleMsu / vanA || A niha0 221-322 vIra Adi pAMca kumAravAsamAM ja pravrujita thayA temaNe abhiSekanI icchA karI nahi jo ke te kSatriyakuLamAM janmyA hatA. AthI AnimAM 'kumAra' zabda rAjA nahi, paraMtu rAjakumAra e azrvamAM prayukti che ema jaNAya che. paraMtu e ja niyu`ktimAM pAchuM grAmAcAra = viSaya ane te jemaNe nathI bhAgavyA te paNa mArA ja hatA tema pUrvaktigAthAthI phalita thAya che. eTale A kumAreza paraNyA na hatA ema saheja AvazyakaniyuktithI kRti thaI zake che. paraMtu e ja Avazyakaniyu*ktimAM AgaLa cAlI jyAM mahAvIracarita vana che tyAM 'vivAha' ane 'apatya' evAM e dvArA (Ani0 341 = - vize.1822) che. paraMtu tenuM spaSTIkaraNa A nimAM nathI1 ane mAtra vizeSAvazyakamAM (1857-59) che. te sUcaka che. AthI AvazyakaniyuktimAM bhagavAna mahAvIra paraNyA hatA evI koI spaSTa mAhitI ApavAmAM AvI nathI. ema kaDI zakAya ane tethI AvazyakatA prAcInatama staramAM bha. mahAvIra paraNyAnI paraparA sthApita thaI gaI hatI ema kahI zakAya nahi. kumAra zabda rAjakumAranA artha AvazyakaniyuktimAM je prakAre vaparAyA che teja pramANe paumacariya (20.57-58)mAM paNa che. temAM e ja pAMceya tItha karAne 'kumArasIDa' kahyA che ane zeSa tIya kare rAjyane upabhAga karI dIkSita thayA tema jaNAvyu che. AthI Ani.nI ane paumacariyanI eka ja paraparA che. e sAbita thAya che. vaLI pa3mariyamAM jayAM bha.mahAvIranu` carita vaDu yu che tyAM pazu----'murAjamAvo lIlo no lo'' ema kaDI dIkSane prasaMga vana che (2.28-29) paraMtu vivAha thayAnI vAta kahI nathI. 1. A gAthAmAM gaNAvela pAMceyane viSe punaH Aniha.(gA0 226)nA bIjA staramAM kahevAmAM Avyu. ye ke te prathama vayamAM dIkSita thayA, --vize pR0 286 2. AnimAM spaSTIkaraNa nathI e zuM sUcita nathI karatu N ke A gAthA khIjA staranI che? . Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ re tileyapaNuttimAM paNa tItha karAto kumArakAla-rAjakumArakAla varNita che. tyAM paNa 'kumAra'nA atha brahmacAMrI evA levAyA nathI. kAraNa badhA ja tItha karAnI AbatamAM e kALanI gaNatarI che (4.583-thI) ane ukta pAMceyane viSe kahevAmAM Avyu che temaNe kumArakAlamAM dIkSA lIdhI ane zeSa tItha karIe rAjyakALanI samApti pachI (tileya. 4.670). arthAt tilAyapattimAM paNa 'kumAra' zabda rAjakumAranA ja arthAMmAM vaparAyA che e spaSTa che. lagna * uttarapurANamAM paNa kumAravaya vaTAvI 30 varSanA thayA eTale dIkSA levA tatpara thayA ema jaNAvyu che. 74, 296 thI vi'zapurANamAM paNa e pAMceyane kumAra hatA tyAre dIkSita thayAnu ane zeSa rAjA hatA tyAre, ema che-60,214. kalpasUtra, AcArAMga ane vizeSAvazyakamAM te eka mAtra yazodA sAthe lagna thayAnI vAta che paratu caDDappanna.mAM te yazeAdAnu nAma ja nathI ane eka nahi paNa aneka kanyAe sAthe paraNyA evA ullekha che-'trimavijJacittanirvADhanicchAo saLayAko'-pR. 272 kAraNa jyAre bha. mahAvIra vayaska thayA tyAre temanA guNugathI AkarSAIne aneka rAjAe pAtAnI kanyAne laI te AvyA hatA. yazodA e nAmanuM ja pAtra bha. mahAvIranA vaivAhika jIvanamAM sthAna pAmyuM che enI pAchaLa paNa kAMIka jUnI paraMparA jaNAya che. AcAya jinasene vi. 989 mAM vaDhavANamAM rivaza purANanI racanA karI che temAM paNa yazodAne tenA pitA jitarAtrukSe bha. mahAvIra sAthe paraNAvavAnI(vIra vivAhamaMgalam ) icchA karI hatI ane potAnI kanyAne bIjI aneka kanyA sAthe bha. mahAvIra paraNe evI tenI pRcchA hatI paraMtu bha. mahAvIra tA tapasyAmAM lIna thaI gayA eTale tenI cchA pAra paDI nahi. jitazatru e harivaMzamAM ja utpanna thayA hatA ema paNa temAM jaNAvyuM che. (663-9) AthI caupannagata aneka kanyAnI vAta paNa nimULa nathI, ema lAge che. spaSTa che ke kathAnakanI saMpUrNa paraMparA dRDha rIte sthira thAya e pahelAM lekhakoe je judu judu` spaSTIkaraNa kayu, te ja paraparAe anI gaI ane mahAvIra kaMthAmAM paraNyAnI eka ane aneka kanyAone paraNyAnI tathA na paraNyAnI evI paraparAe pracalita thaI. ahIM e paNa dhyAnamAM levA jevI vAta che ke harivaMzapurANanA prAra'bhamAM jyAM bha, mahAvIracaritranuM vistRta vivaraNa che. (saga` khIjo, tyAM yazodAnI ke vivAhanI koI carcA A. jinasene karI nathI paraMtu cheka aMtamAM jaI (saga` 66) Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIcarita mImAMsA rAjA jitazatru je harivaMzane bha. mahAvIra samakAlIna rAjA hato tene carita varNana prasaMge rAjA jitazatru e jyAre joyuM ke bha. mahAvIre pitAnI putrI yazodAne svIkAra na karyo ane tapasyA karavA cAlI nIkaLyA tyAre rAjA jitazatru paNa nirAza thaI tapasyAne mArga vaLe. A uparathI jaNAya che ke A. jinasenane bha. mahAvIranI patnI yazodA hatI evI kaI paraMparA prApta thaI haze paNa tenuM samarthana karavAne badale temaNe te ghaTanAne potAnI AgavI rIte varNavI che. ane A saMbhava eTalA mATe che ke teo saurASTramAM vicaratA ane saurASTramAM ja pracalita zvetAmbara kalpa, vizeSAvazyaka AdimAM bha. mahAvIra, yazodAne paraNyA evI ghaTanA AvatI hatI. paraMtu temanI pAse je paraMparA hatI. temAM bha. mahAvIranA paraNyAna keI nirdeza maLatA hatA nahi. tethI temaNe A ghaTanAnuM pitAnI rIte varNana karavAnuM vicAryuM hoya ema banI zake che. AcArya hemacandra ane guNacandra te kalpa AdinI paraMparAne anurAgIne yazodA sAthenA lagnane svIkAre che AcArya guNacanTe A prasaMgane bahu ja kAvyamaya varNavyuM che ane mAtA-pitAne apriya evuM na karavAnI potAnI pratijJA hAI vardhamAna paraNavA taiyAra thAya che ane vasaMtapuranagaranA samaravIrarAjA ane padmAvatI rANInI putrI yazodA nAmanI kanyAne paraNe che. yazeda nAma ApavA pAchaLa kAraNa pitAnuM svapnamAM ane pachI taddanusArI jAgrata avasthAmAM parAkramane kAraNe yazaHprApti che-mahAvIracariya pra. 4, pR. 128/29 thI. hemacaMdrane mate umaralAyaka chatAM vikAravihIna vardhamAna hatA ane vaLI saMsArathI virakta paNa hatA. yazavanA pitAnuM nAma samaravIra che. vardhamAnane mAtA-pitAe paraNavA mATe sAkSAta na kahetAM vadhamAnanA mitrone A kArya soMpyuM ane pachI trizalAe prastAva mUkyo. ane tene maMjUrI bha. mahAvIre ApI.-triSaSTi. 10-2, 124-149 ane pachI A. hemacaMdra lakhe che sama yazodayA devyA svAmI vaiSayika sukham / anAsakto'nubabhUva pitronetravizAkaraH / 153 // AmAM kRSNacaritanI asara spaSTa che. upasaMhAramAM jaNAvIe ke "bha. mahAvIre 30 varSa sudhI grahavAsa karyo ane jyAre mAtA-pitA divaMgata thayAM tyAre dIkSA lIdhI-"1 A. ni... 342 = vize. 1860. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagna Avazyaka niyuktinI A gAthAmAM bha. mahAvIra vize gRhavAsanI vAta che. paNa te gAthAnI pUrve vizeSAvazyakamAM temanA paraNyAnI paNa carcA che. eTale dIkSA pahelAM teo paraNyA hatA--AvI paraMparA A. jinabhadramAM ja sarva prathama ullikhita maLe che, kalpasUtra ke AcArAMgamAM mAtra temanI patnI vagerenAM nAmeAnA AdhAre ja temanA paraNyAnuM phalita thAya che. tethI vadhAre sabhava te evA che ke temAM A. jinabhadranA AdhAra laIne ja e nAmeAnA ullekha karavAmAM AvyA hAya. bhagavAna mahAvIra svamukhe ja kahe che ke "te sADheLa te samayeLa a * goyamA tIsa vAsAI agAravAsa majjhe vasittA ammApiIhiM devattagaehiM evaM jahA bhAvanAe jAva ega devadUtamAdAya muNDe bhavittA agArAo anagAriya pavvaittae / " maLavatI-sU. 140 (zataka 15) eTale e to nakkI thAya ja che ke bhagavAna trIsa varSoM sudhI saMsAramAM rahyA hatA. ane pachI gRhatyAga karyAM hatA. A bAbatamAM sau ekamata che. 1. so pheviinahito tIsa' vAsAra' vasara nigame | ammApItihiM bhagava devattagatehiM pavvato || 91 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSApUrve parityAga AvazyakaniyuktimAM mahAvIracarita varNanA mATenAM dvArAmAM eka 'dAna' dvAra che (Ani0 341 = vize. 1822) mAtA-pitAnA mRtyu pachI trIzavaSa nI vaye dIkSita thavAnA hatA te pUrve bha. mahAvIre potAnI sa`pattinu dAna dIdhuM. ahI A. haribhadre eka prazna upasthita karyo che ke sakhAdhana ane dAna dvAramAM prathama kayuM samajavuM? kAraNa RSabhacaritanA adhikAranI je A.ni (199 = vize 1637) gAthA che temAM prathama sakhAdhana (devA dvArA udbodhana) ane pachI parityAga = dAnanI carcA che. ane mahAvIracaritanAM dvArAmAM dAna pachI sakhAdhana che (A ni.gA0 341 = vize1822) Ane uttara A. haribhadre ApyA che ke badhA ja tIrthaMkarA mATe evA koI sAmAnya niyama nathI ke sakheAdhana pachI ja dAnanI pravRtti thAya. anyathA Ani kAre AvA vyatyaya karyA ja na hota. ane dhAro ke evA koI niyama hoya to paNa dAna viSe vaktavya vadhAre hAI ahIM mahAvIracaritamAM Avazyaka niyu`ktikAre dAnanI carcA prathama karavI ucita mAnI che. Aribhadre Ama khulAso te karyAM che paNa kharI vAta evI che ke e dvArAnI vyavasthA ja sthira khatI na hatI eTale kramamAM vyatyaya sa'bhava banyA che. sAmAnya rIte ema kahI zakAya ke A sabodhana dvAra ja pachI dAkhala thayuM haze. kAraNa caritane laukikamAMthI alaukika banAvavAmAM ja sakhAdhana dvArane avakAza maLe che. ane jyAre pravrajyA levAnI icchA thAya tyAre parityAga svAbhAvika che. paraMtu pravajyAnI icchAmAM devA dvArA udmAdhana kAMI tenu Avazyaka aMga nathI. buddhanA caritamAM paNa AvI devA dvArA udyodhananI vAta dAkhala thaI che te jainomAM paNa te kALamAM e khAkhatamAM pravRtti thAya--e svAbhAvika hatuM. eTale sabadhanane dAna pUrve mUkavu ke pachI enI vyavasthA AcAye vicArI na hatI. tethI ja eka ThekANe prathama ane bIje ThekANe dvitIya sthAna pAmyuM hoya ema mAnIe teA ucita thaze.1 vizeSAvazyakamAM dAnaprasa`ga Ama che dAna devAnI prakriyA pratidina pUrvANDamAM dIkSApUrva eka varSa sudhI cAlu rahI. ane te evI rIte ke prAta: bhAjananA samaya sudhI dAna karavAmAM AvatuM. 1. guthacandranA mahAvIra cariyamAM prathama dAna ane pachI samAdhananA prasaMga che- prastAva ceAthe. pR. 135. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThIkSApU parityAga ane te paNa cauTe ane ceka tathA zerIe zerIe evI ghoSaNA sAthe ke jene je mAgavuM hoya te mAge, tene te maLaze (varavariyA). A rIte pratidina eka kareDa ATha lAkha suvarNanuM(hiraNyanuM) dAna devAmAM AvatuM. te pramANe, eka varSamAM 388 karoDa ane 80 lAkha suvarNanuM dAna dIdhuM ane pachI hastottara nakSatramAM kuMDagrAmamAM zreSTha kSatriya ane vajIbhanArAca saMghapaNu vALA bha. mahAvIra bhavya janane viSedha karanAra thayA eTale ke pratrajita thayA.' A dIkSA temaNe pitAnA mAtA-pitAnA divaMgata thayA pachI lIdhI hatI (A ni0 34ra = vize. 1860) te to kahevAI gayuM che.' gA. 186pamAM te ja gAthAone A haribhadra pitAnI Ani nI vyAkhyAmAM sarvatIrthakara sAdhAraNanI carcAmAM Avazyaka niyuktinI gaNI che (ra16-220) ane vaLI te ja gAthAone bha. mahAvIracaritamAM bhASyanI "Hind Nat: pratijJA avayavArtha vyArAnayatti "cha" nATiar -pR. 183. eTale svayaM A haribhadra paNa A bAbatamAM bhUla khAI gayA che. kharI vAta evI jaNAya che ke te gAthAo vizeSA nI je svayajJa vyAkhyAnI prata che temAM sarvArthakara sAdhAraNa adhikAramAM levAmAM AvI nathI (juo vize. pR. 295) ane vizeSA mAM mahAvIracarita adhikAramAM ja bhASyagAthA tarIke mAnya che. tethI te gAthAo mUlataH vizeSAvazyakanI ja che, A ninI nathI ema nizcaya thAya che.. kalpasUtramAM A dAnanA prasaMga pUrve saMbodhana Ave che ane te samagra prasaMga A pramANe che -"trIsa varSa sudhI gRhasthavAsa karIne pitAnAM mAtApitA devagata thayAM tyAre vaDila meTA puruSanI anujJA meLavI eTale temanI (mAtApitAnI hayAtImAM dIkSA na levAnI pratijJA pUrI thaI. lekAMtika dee pitAnuM kartavya samajIne madhuravANIthI bhagavAnane abhinaMdana ApyA ane bhagavAnanI stuti 1. sAMvatsarika dAnanI gAthAo A ninI che ke vizeSAvazyakanI tene nirNa. karavuM jarUrI che. A ni 202 = vize 1640 ane A ni. 203 = vize. 1641mAM sarvatIrthakara sAdhAraNanI carcAmAM badhA tIrthakare eka varSa sudhI dAna kare che ane rAjyatyAga kare che ema kahevAmAM AvyuM. che. bha. mahAvIracaritamAM jinabhadde A dAna viSenuM ja bhASya karyuM. gA0 18612. trIza varSa sudhInA gRhasthAvAsanuM samarthana kare che. paumacariya 2.28 tathA uttarapurANa 30-29;; upanna, pR. 27ramAM che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA karI-he naMda, tAre jaya thAo, tAruM bhadra thAo, he kSatriyavaravRSabha tAro jya thAo, ye thAo, he bhagavaMta lekanAtha, tuM bodha pAma, ane lekanA samagra jIvone hitasukha ane niHzreyasa karanAruM dharmatIrtha pravartAvo' ema kahIne devoe pharI jayanAda ka -50 110. bhagavAnane A pahelAM paNa avadhijJAna te hatuM ja. tethI te vaDe temaNe pitAnA niSkramaNa kALane jANI lIdhuM. ane pachI hiraNyane tajIne, suvarNane tajIne, -dhana tajI daIne, rAjyane tajI daIne, rASTrane tajI daIne, e ja pramANe senA vAhana, dhanabhaMDAra, koThArae saune tajI daIne, antaHpura tathA janapadane tajI daIne, vipula evA dhana, kanaka, ratna, maNi, motI, zaMkha, zilA = rAjapada, pravAla = vidrama tathA raktaratna = parAga Adi je sArabhUta dravyo hatAM te sau tajIne dAtAro dvArA tenuM vibhAjana karIne ane je dAyAdo bhAgIdAro hatA temAM vahecI daI..." ka950 111. kalpasUtranA A varNanamAMthI dAna varSa sudhI ApyuM ke jeNe je mAgyuM te ApyuM tevI kaI vAta phalita thatI nathI. temaNe potAnI sarva saMpatti tajI dIdhI e vAta kharI paNa tene ApI te bAbatamAM paNa kalpasUtrano pATha temanA 'dAyAdone ApI devAnuM jaNAve che. bIjA garIba ke athIne ApyAnuM AmAMthI phalita thatuM nathI. sAra e ja che ke temaNe pitAnI saMpattimAMthI mamatva choDI dIdhuM ane temanA kuTuMbIjanoe je kAMI hatuM te vahecI lIdhuM-athavA te temaNe pote vahecI ApyuM. AcArAMgamAM paNa kalpasUtranuM ja anusaraNa che. bheda e che ke sarvasvatyAganA prasaMgapUrve lokAMtikadeva dvArA saMbaMdhananI carcA nathI, eTale ke AmAM dAna prathama che pachI saMbodhana che ane dAnano pATha kalpa ane AcArAMganI samAna chatAM aMte-saMvarajI phattA' evA zabdo umeryA che. jeno samagra pATha sAthe meLa nathI ane je pachInA kALanI kalpanAne samAveza karavA mATe ja umeryo hoya ema jaNAya che- AcA. 179. AthI saMtoSa na mAnatAM AcArAMganA saMkalayitAe A prasaMge "avacharena ityAdi vizeSAvazyakamAM AvatI gAthAo paNa A prasaMge lIdhI che, je sUcave che ke A bhAga prakSipta che. 1. caupannAmAM paNa sAMvatsarika dAnanuM samarthana che. pR. 272. 2. harivaMzapurANamAM bhagavAna trIza varSanA thayA eTale devo dvArA saMbadhananI vAta che paNa sAMvatsarika dAnane ullekha nathI. 2. 47-10. uttarapurANamAM paNa dIkSA pUrva sAMvatsarika dAnane ullekha nathI 74.296-304. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSApUrve parityAga 95 vizeSAvazyakamAM paNa jenA nirdeza nathI evI eka vAta 'Ana' dvAramAM A. cU.mAM umeravAmAM AvI che ane te eke 'bha. mahAvIra aThAvIza varSoMnA thayA, eTalAmAM temanAM mAtA-pitA 'igata thayAM, eTale nadIna, supArzva Adi svajanone pUchyuM ke have to mArI pratijJA pUrI thaI gaI che (te dIkSA lauMne ?). eTale tenA zAka dviguNita thai gayA ane kahevA lAgyA ke, bhaTTAraka, ema na karA, tame te sa` jagatanA pitA che|, parama badhu che ane ame te ekadama anAtha thaI jaIzuM. mAtA-pitA to kALa karI gayAM ane have tame jo niSkramaNa karaze! te A tA kSata upara kSAra chAMTavA jevu thaze, mATe amAre zAka zAMta paDe tyAM sudhI gharamAM raheA. bha. mahAvIre kahyu keTalA kALa rahu. ? eTale temaNe jaNAvyuM ke amAre zAka e varSoMmAM zAMta thaze. bha. mahAvIre kahyuM ke tamArI vAta mane mAnya che. paNa te daramiyAna bhAjanAdi kriyA hu... mArI svaicchA pramANe karIza. teoe bha. mahAvIranI A vAta mAnI lIdhI ke bhale amAre mATe atizaya rUpa ja e kALa haze. A pramANe potAnA niSkramaNa kALane jANyA chatAM e varSathI kAMIka adhika zItAdakanA tyAga karIne tathA aprAzuka AhAra ane rAtribhojananA tyAga karIne brahmacArI raDIne ane asaMyamanA vyApArathI mukta thaIne saMsAramAM rahyA.. te savajalathI snAna paNa karatA nahi, hAthapaga dhAvA hAya to te paNa nivajala vaDe karatA ane Acamana paNa tenu karatA. paraMtu niSkramaNAbhiSeka prasaMge teA aprAzuka-sajIvajalathI snAna karAvavAmAM AvyuM hatu. A kALamAM temaNe bAMdhavA sAthe paNa atisneha dAkhavyo nahi. tethI zreNika pradyotAdi kumArA tene cheDI cAlyA gayA. te ema samajIne ke A kAMI cakrI nathI. A daramiyAna jyAre eka varSa pUruM thayu tyAre have huM niSkramaNa karIza evA saMkalpa karyAM.' vamAnanA AveA sakalpa thayA tyAre devendra zakranuM Asana calita thayu`. ane teNe jANyuM ke zakranu e kartavya che ke jyAre ariha MtAnu niSkramaNa thavAnu hAya tyAre zakre temanera trA aTAsI karoDa ane 80 lAkhanI saMpatti ApavI. eTale teNe vaisamaNu deva dvArA teTalI sa'patti paheAMcADI ane pachI vamAne pratidina savAramAM dAna devA mAMDayu. lenAramAM sanAtha paNa hatA ane anAtha paNa -hatA ane nAnA prakAranA pathika Adi paNa hatA. ane naMdIvana rAjAe kuMDagrAmamAM ane te te dezamAM pAkazAlA nimita karAvI ane leAkAte bhAjana ApavA mAMDyu. AthI leAkeAmAM vAta vahetI thaI ke na MdIvarSoMna rAjAne kare te 1. guNacandranA mahAvIra cariyamAM paNa Anu` samatha na che--prastAva ceAthe! pR. 134. 2. mahAvIracariyamAM (guNabhadramAM) paNa Anu sama.na che-prastAva ceAthe pR. 135 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 mahAvIracarita mImAMsA lekene je kAMI joIe. te maLe che. A prakAre bhagavAne deve je saMpatti ApI hatI te badhI vAparI nAkhI." A. . 249-50 A varNanathI eka vAta te spaSTa thAya che ke bhagavAne ghara choDayuM. eTale temanI pAse je kAMI hatuM te temanAM sagAsaMbaMdhIoe vahecI lIdhuM ke temaNe temane ApI dIdhuM. paraMtu vArSika dAnanI je vAta che te to deve te nimitte je saMpatti ApI hatI. tenuM dAna temaNe varSa sudhI karyuM. A varNana ja e batAve che ke vArSika dAnanI hakIkta pAchaLathI ja temanA caritane alaukikatA apavA umerAI che. vastusthiti paNa e ja hoI zake jevI ke anya dIkSita thanAra viSe AgamamAM che, ke jene dIkSA levI hoya te pitAnAM gharabAra ane saMpatti cheDI tyAgI banI jAya che, nagna, muMDa banI jAya che. te prakAra ja bhagavAna mahAvIra viSe paNa yogya gaNAya. paraMtu sAmAnya dIkSita thanAra ane bhAvI tIrthaMkara dIkSita thanAramAM kAMIka bheda joIe evI mAnyatAne kAraNe ja varSIdAnanI ghaTanA joDavAnuM ucita manAyuM hatuM. tethI mAtra parityAgathI saMtoSa na mAnatAM 'dAnanI ghaTanA rUpe e parityAgane cItaravAmAM AvyuM che. arthAta pitAnI saMpatine te parityAga ane deve dIdhelI saMpattinuM dAna-Ama parityAganuM dAnamAM rUpAMtara thaI gayuM. eTale parityAgane badale dvAramAM "dAna' zabdatuM ja mahatva vadhAryuM. vaLI naMdIvardhana AdinI vinaMtIne prasaMga paNa navIna che, e A pUrve kyAMya ullikhina nathI. uttarapurANamAM dIkSApUrva baMdhujananI vidAya lIdhI evo sAmAnya ullekha che-74.298. caukhanna.mAM vaLI naMdIvardhanano nAnA bhAI tarIke ullekha che. temAM jaNAvyuM che. ke "bha. mahAvIra jyAre mAtApitA svarge sidhAvyAM hatAM tyAre trIsa varSanI vaye kaniSTa bhAIne rAjya soMpIne sAMvatsarika dAna thaI dIkSA levA taiyAra thayA." pR. 272 ahIM nAma nathI ApyuM. paraMtu AgaLa cAlI brAhmaNane vastradAna jyAre bha. mahAvIre karyuM tyAre naMdivardhanane ullekha che te A pramANe-"tamo gatUNa gaMdivaddhapassa bhayavao bhAuNo 'rayaNANa' bhAyaNa' ti kaliuNa samopiya" pR. 274-A uparathI nizcita che ke zIlAMkane mate naMdivardhana e bhagavAnanA nAnAbhAI hatA. ane temane rAjya ApI bha. mahAvIre dIkSA mATe vidAya lIdhI hatI. paraMtu kalpasUtramAM te naMdivardhanane jayeSTha bhrAtA spaSTarUpe kahyA che je mAvA nariva'-107 ane AcArAMgamAM paNa ema ja che. (sa. 177). 1. "LiyAkukasa mALo ra-pR. 27ra. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA. 'hastottara nakSatramAM kuMDagrAmamAM vajaRSabhanArAcasaMghayaNa vALA ane bhavyajanone bodha ApanArA vAre mAtA-pitAnA svargavAsa pachI pravajyA aMgIkAra karI.1 dIkSA pUrva bha. mahAvIre eka varSa sudhI pitAnI saMpattinuM dAna karyuM. ane te cauTe ane e ke ghaNuM karAvIne ke jene je mAgavuM hoya te mAge ane te saune maLaze. "sArasvata, Aditya, vahi, varuNa, gaI tenDa, tuSita, avyAbAdha, abhyarca ane ariSTa-e devoe vinaMtI karI ke he bhagavAna sarvajagatane hitakArI evA tIrthanI pravartana karo. jyAre devoe A pramANe prArthanA karI tyAre bha.mahAvIre kuMDagrAmamAM abhiniSkramaNano saMkalpa karyo ane ethI deva ane devIothI samagra AkAzapradeza chavAI gaye ane ahIMthI tahIM saMcaratA dee candraprabhA nAmanI zibikA zaNagArIne tyAM hAjara karI. SaSThabhakta be upavAsa)vALA bhagavAne zubha adhyavasAya sAthe zibikAmAM ArohaNa karyuM ane Indro temane cAmara DhaLavA lAgyA. ane te zibikA manuSyo ane devoe vahana karI tyAre puSpavRSTi devAe karI ane devoe prasanna thaI AkAza bharI dIdhuM ane bherI Adi vAdyonA sUrathI gagana grUjI UThayuM. A AkhI zobhAyAtrA jJAtakhaMDavanamAM AvI ane deva bhagavAnanI stuti karavA lAgyA. zibikAmAMthI nIce UtarIne mahAvIre svayaM pitAnA kezane leca karyo. ane je te keza jhIlI lIdhA. ane kSIrada samudramAM padharAvI dIdhA. te TANe pachI indranI sUcanAthI badhA prakAranA svare zAMta thaI gayA ane pachI bha.mahAvIre cAritra svIkAryuM. te A pramANe-prathama siddhone namaskAra karIne temaNe pratijJA karI ke sarva prakAranuM sAvadya mAre akaraNIya che. tIrthakarane traNajJAna te gRhastha avarathAmAM hoya ja che paNa jyAre dIkSA grahaNa kare che tyAre temane cAra jJAna chadmastha avasthA paryanta rahe che. tethI bha.mahAvIrane 1. A. ni. 342 = vizeSA. 1860, A. ni. 343 = vizeSA. 1866. 2. vizeSA. 1861-1865. 3. uttarapurANa 74.299. 4. e ja 74.302 mahAvIracariya-pra. 4, pR. 138 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA paNa dIkSA samaye evuM mana:paryAya jJAna thayuM. A pachI pitAnA jJAtRbaMdhuone pUchIne divasamAM eka muddata bAkI hatuM tyAre temaNe vihAra karyo ane kammaragAmamAM pahoMcI gayA. AvazyakacUrNimAM paNa A ja prakAranI hakIkta che. paraMtu devane Agamana prasaMga ke utsava karavAno prasaMga ke saMbodhana prasaMga hoya ke deva dvArA dIkSA pUrva abhiSekano prasaMga hoya tyAre Indrane AsanakaMpa ane tene "devenuM e kartavya che - "hAnImeta', ema samajIne te te devo e prasaMge pAra pADe che, e vadhArAmAM che. vaLI naMdIvardhanane rAjA tarIke ullekha paNa spaSTa che. vaLI dIkSA prasaMge bha mahAvIranA e utsavamAM devAnuM ane apsarAonuM vizeSataH prAdhAnya hoya evI chApa UbhI karavAno prayatna paNa che-A.cU. pR. 249-268. AvazyakacUrNimAM dIkSA prasaMganuM je varNana che tene AdhAre dIkSAvidhinA je hakIkate phalita thAya che. te A pramANe chedAna : 1. eka varSa pachI niSkramaNa karavAno saMkalpa-"hayaMtare mAa avasAvAne nirivaviratti mai gdhAreti-pR. 249. 2. zakrendranA AsananuM calAyamAna thavuM. teNe joyuM ke zakranuM e katavya che ke niSkramaNa mATe taiyAra thanAra arahe te mATe arthanuM saMpAdana karI devuM-te dhana traNa aThasI koDa ane 88 lAkha jeTaluM. A badhA dhananuM dAna arihe te dIkSA pUrva karI de che. -pR. 250 3. naMdivardhana rAjAe kuMDagrAmamAM ane anyatra mahAnasazALAo banAvI ane je koI Ave tene je mAge te dAna devAnI gheNukA karAvI ane te rIte bhagavAne sAMvatsarika dAna dIdhuM pR. 250. 1. uttarapurANa 74.312 2. uttarapurANamAM "kulagrAmapurI" 04.38 3. vizeSA. 1860-1892; kalpasUtramAM dIkSA prasaMga mATe juo . 110-114 AcArAMga sa. 179mAM dIkSA prasaMga che. temAM Avazyaka niyukita ane vizeSAvazyaka bhASagata gAthAo che. te sUcave che ke te varNana prAcIna nathI paNa pachInAM varNanathI prabhAvita che. AcArAMgamAM "devadathanI devo dvArA racanAnI vAta che te navI che. vaLI mana:paryAyajJAnane kSAyopathamika kahyuM che te tathA tenA viSayane je nirdeza che te paNa cUrNimAM nathI. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA saba dhana 1. bhagavAne have niSkramaNa karavAnuM manamAM vicAryuM. eTale sArasvatAdi brahmakamAM vasanAra kAMtika devanAM Asane calAyamAna thayAM ane pitAnuM kartavya bhAvI arihaMtane saMbodhana karavAnuM che ema samajI teo saparivAra bhagavAna samakSa hAjara thayA ane temanuM abhinaMdana ane abhistavana karyuM ane kahyuM "nA nA oiaa, gA mA jaya jaya naMda te bhadaM te, jaya jaya khattiyavaravasabhA bujjhAhi bhagava, loyanAhA pavatehi dhammatittha hitasuhaNissesakaraM jIvANaM mavissati tti kaTTa jaya jaya jaya saha pati pauMjittA sAmi vaMdaMti namasaMti namaMsittA jAmeva disiM vAratA tAva vaNitA-AcUpR. 251. niSkramaNa dIkSA : 1. lekAMtika devo dvArA saMbodhana pAmIne naMdivardhana, supArzva Adi je svajane hatA temanI samakSa bhagavAne pitAne saMkalpa jAhera karyo'icchaami NaM tubmehiM abmaNuNNAe samANe muMDe bhavittA AgArAo maLaarfi vakvarUtta"--Apa saunI maMjUrIthI muMDa thaI ghara choDI dharabAra vinAne thavA cAhuM chuM--aNagAra thavA cAhuM chuM. pR. 251 2. bhagavAnanI vinaMtIne anicchA chatAM svajane dvArA svIkAra- tAre tArUM yAmarz a gvuM vayANI "mahAmuhaM maTTA" pR. 251 3. naMdivardhana ane kauTuMbika puruSo dvArA dIkSA abhiSeka-pR. 251. 4. kendranA AsananuM calAyamAna thavuM ane krame karI tenuM parivAra Agamana ane te ja prakAre badhA ja indronuM Agamana ane vaMdananamaskAra Adi. te ja pramANe asurakumAra Adi bhavanapati devanuM Agamana, vANavyaMtare jyotiSka ane vaimAnika tathA lekAMtika de ane apsarAo e sarva deva-devInuM Agamana ane ayyata Adi devendranI AjJAthI niSkramaNa abhiSeka-pR. 251-256. 5. naMdivardhana rAjA niSkamaNubhiSeka devonI upasthitimAM kare che ane gesIsacaMdanane gAtramAM lepa karI devadUsa yugala samarpita kare che. (AnuM samarthana guNacandra paNa karyuM che. pra. 4. pR. 137) kaTisUtra tathA hAra AdithI alaMkRta kare che, sugaMdhIgaMdhane prakSepa, vAsa yAvata cUrNane prakSepa karI sarve upasthitajane- nava nA naMdA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 mahAvIracarita mImAMsA jaya jaya bhahA jaya jaya NaMdA, bhadaM te jaya jaya khattiyavaravasamA ajiya jimAhi iMdiyannaM jiya pAlayAhi samaNadhamma jiyamajhe vasAhi...... ityAdi abhinaMdana karIne nATaka bhajave che. 256-258 6. caMdraprabhA nAmanI zibikAmAM ArohaNa ane temanI sAthe kulamahattarikA sapheda paTasATaka laI abudhAtR upakaraNa laI taruNI rUpasuMdarI sapheda Atapatra ane pANI (salIla) laI tathA anya varataruNI bhiMgAra laIne ane vaLI tIjI varataraNI vIMjhaNo laIne temanI sAthe. zibikAmAM bese che, vaLI keIne mate badhAM deva-devIo paNa temAM bese che pachI kuTuMbIjane ane deva-devIo e zibikAnuM vahana kare che.-pR. 259. zobhAyAtrAmAM sarvaprathama A ratnamaya aSTamaMgala krame prasthita hatAM- thiya, sirivaccha suMdiyAvasu, vaddhamAya, bhaddAsaNuM, kalasa, maccha ane dampaNa. te pachI punnakala, chatrapatAkA ane cAmare hatAM, pachI siMhAsana, 108 azvo, 108 kuMjare; chatra dhvaja, ghaMTa, patAkA, toraNa, nadidheSa AdithI saMpanna 108 rathe, 108 uttama puruSe. cAlatA hatA te pachI hayadaLa, gajadaLa, padAti hatA, ane pachI moTo Indradhvaja hatuM; pachI talavAra AdinA dhArako vagerenuM ToLuM nAcatuM jatuM hatuM ane jayadhvani karatuM hatuM, tyAra pachI ugra Adi puruSa dvArA gherAyelI zibikA hatI ane deva-devIothI paNa te gherAyela hatI, pAchaLa pAchaLa rAjA naMdIvardhana cAlato. pR. 26 0-262. 8. pharI pAchuM lekAtika dvArA saMbodhana (pR. 264) pAmIne mAgasara mAsanI vada dazamane roja hiraNya Adi sarvasva tyAga karIne sAMje kuDapuramAMthI nIkaLI jJAtakhaMDavanamAM azokanA vRkSanA nIce AvI pahoMcyA. (pR. 264) tyAre aneka deva-devIo ane naranArIoe. temanI ye pikArI abhinaMdana karyuM, stuti karI (. 265) 9. zibikAmAMthI utaratA AbharaNAlaMkAre pote ja utArI nAkhyA ane kulamahattarikAe te laI lIdhA ane bhagavAnane pravrajyAmAM yatanA karavA upadeza Apyo ane naMdivardhana Adie bhagavAnane namaskAra karyA ane eka bAju thaI gayA. (pR. 266) 1. uttarapurANuM cha4-303; upanna, pR. 273. 2. uttapurANamAM zake lIdhA-74.305 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA 101 10. bhagavAne paMcamurSika leca karyo eTale indra keza jhIlI lIdhA ane kSarodaka samudramAM te padharAvI dIdhAra (ra67) 11. siddhone namaskAra karI bhagavAne sAmAyika cAritrane svIkAra karyo. namo rapu Na siddhANa ti kaTTa sAmAiya carita paDivajjati -pR. 297 te A pramANe - " sAmA savaeN sAva naM voga prajavAni nava vosirAmi-pR. 267 ahIM cUrNakAra vizeSamAM jaNAve che ke bhagavAna "manta" evA zabdano prayoga karatA nathI- kAraNa teone tevo AcAra che. madrata tti maLati nItIti-pR. 267 12. bhagavAne jyAre sAmAyika svIkAryuM tyAre manuSyadharmamAM zreSTha evuM mana:paryAyajJAna temane samutpanna thayuM. (27). 13. bhagavAne pitAne AcAra samajIne devadUSyane vAma dhamAM dhAryuM. ane nagna thaIne AgAramAMthI aNagAra rUpe pravrajita thayA.--gi devadUsamAdAya NigiNe bhavittA Na ta vAme khaMdhe kAuMjItamiti AgArAoM maLarij gzvarR-pR. 268. bhagavAna svamukhe ja e hakIkta svIkAre che ke eka devadUSya laI dIkSita thayA hatA- "jova ega devadUsamAdAya muMDe bhavittA agArAo aNagoriya varUNamAvatI-zataka 19, sU. 540. cautpanna.mAM prathama potAnAM bane vastra choDavAno ullekha che. -bALa vayasathaiAsojavaM ve muThTha vAlonu" pR. 273. paraMtu temAM vaLI InDe dIdhela eka vastranA khabhe dhAraNanuM sUcana paNa che -"kurUkSaNihivato sophira" "visannivAsavaLo vi vAtavamahinaivatajharosavaLo" -pR. 373. digabaragranthamAM vastra-AbharaNa -mAlyAdinAtyAgane ullekha cheuttarapurANa 74. 305, harivaMza. mahAvIracariya pramANe- 1. uttarapurANa 4.307-308 2. uttarapurANu 74.309 3. ka5tramAM paDe che- "pf sevakUsamayAya ne evA mudde vittA aTIRAyo maLavArij gaphag" sU. 114, AcArAMgamAM A bAbatano kaze nirdeza nathI. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 mahAvIracarita mIsAMsA aD cattavasaNabhUsaNamallassa puraMdareNa jayaguruNo / vAsaMta nati majUsiyaM sevavaTUi (pR. 141) A pramANe che. te ja bAbatanuM punarAvartana AcArya zIlAMkanuM anusaraNa karIne AcArya hemacanTe lakhyuM che- "viSya devAH rajape nive pramoTa' triSaSTi. 10.2.196. e te nakkI che ja ke bhagavAna nagna thaI gayA hatA paraMtu eka vastra temanI pAse hatuM te leTAcArane anusarIne-A paraMparAnuM samarthana cheka AcArAMganA prathama skaMdhamAM AvatuM bha. mahAvIranuM varNana paNa kare che, e vastra viSe AcAryoe mana phAve tema kalpanA karI che, ane te bAbatane. khulAso karavA prayatna karyo che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA pachIne abhigraha dIkSA lIdhA pachI bha. mahAvIre abhigraha karyo ke have pachI je kAMI upasargo thaze te badhA samucita prakAre sahana karIza--e ullekha AcArAMgamAM che.' ane ema paNa jaNAvyuM che ke pachI je kAMI upasargo thayA te sau temaNe sahyA. paraMtu kalpasUtramAM upasargo sahana karyAno ullekha che. abhigraha karyAne ullekha nathI-(sU0 116) vaLI Avazyaka cUrNimAM paNa AvA abhigrahane ullekha nathI, te sUcave che ke A prakAranA abhigrahanI carcA pachIthI dAkhala thaI che. vizeSAvazyakamAM te "sarva pApanA akaraNanI pratijJAne ja "abhigraha' saMjJA ApI chegA. 1890. te paNa sUcaka che. dIkSA prasaMge AvazyakacUrNimAM bhagavAna mahAvIranA dehanuM ane svabhAvanuM varNana AlaMkArikenI bhASAmAM bahu suMdara rIte karyuM che. temAMthI keTalAMka vizeSaNo ahIM ApavAmAM Ave che- ___ samaNe bhagavauM mahAvIre vesAlie dakkhe paDinne paDirUve allINe bhaddae viSIe jAte NAtaputte NAtakulaviNivaDhe bidehe videhadinne videhajacce videhasUmAle sattusse he samacauraMsa saMTANasITate vajjarisabhanAgayasaMghayaNe aNuloma vAyuvege kAThagahaNI kavoya pariNAme soNiposapiTTatapariNate paumuppalagaMdhasarIsaNIsAsa suramivayaNe chavINirAtaMkauttama pasatyaaMkI sesaNirupamANU jallamalava laMkaseyarayadosa vajjiyasarIre NirUvaleve... sArayaNavadhaSitamadhuraMgaMbhIrakocanigghos duMdubhissare ... caturaMgulasuppamANavarakaMbusarisagIve...ratta talovayitamauyamaMsalapasatthalakkhaNasujAta achiddajAlapANI... kaNagatilAtalujjalapasatthasamatalaucitasiriyaccharayitavacche ... aTTasahassapaDipunnavarapurisalakkhaNadhare... pasatthavaraturagasujAtagujjhadese ... hutavahanimajalitataDitaDiyataruNaravikiraNasarisatee ...sUre vIrevikate pufhari purasade pusivapueNa pusivAthI ... Avazva 262-4 AmAM dhyAna devA jevI je vAto che tene nirdeza jarUrI che. ahIM bhagavAnane vaizAlika kahyA che. eTale temanuM nivAsasthAna je kuNDapura che (AvA cU0 26 5) tene saMbaMdha vaizAlI nagarIthI hovo jarUrI che. AthI AdhunikakALe kSatriyakuNDapura je rAjagRha-nAlaMdA-pAvA pAse mAnavAmAM Ave che te hoI zake nahi te nakkI thAya che. vaLI ahIM temane vi' ityAdi je vizeSaNo dIdhAM che te temanI mAtA trizalA videhadezanAM hatAM te kAraNe che. 1. pR0 424 2. AvacUmAM A rathaLa mATe je ullekha che te A pramANe che uttira phugAme nAre (2 3) vavuM? " (-240), kuMkapure nAre' (243) lupura (244), kuDAne re (20) gAme" (20) Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chadmasthakALanI ghaTanAe H kaThAra sAdhanA A pUrve brAhmaNane vastradAnanI carcA thaI cUkI che. te sivAyanI je dhaTanAe che temAM aneka sthAnee devA AvIne bhagavAnanI stuti kare che e to spaSTa rIte bhagavAnanI alaukikatA ane temanA devAdhidevapaNAne sAbita karavAnI prakriyAmAMthI udbhavI che. eTale e viSe vizeSa carcA karavAno kAMI artha nathI. paNa temane je kaSTo pADyAM ane temaNe je upasarvAM sahana karyA temAMthI atira Mjana bAda karIe te paNa evI keTalIka dhaTanAo che jenA ullekha karavA jarUrI che. e ghaTanAnA ullekha ke tenI carcA karatAM pahelAM bhagavAna mahAvIranA sAdhanA kALanuM je citra AcArAMganA prathama zrutaska MdhamAM navamAM upadhAna zrutanAmanA adhyayanamAM che tene sAra Apave! jarUrI che. kAraNa temAM koI atira MjanA te avakAza maLyo nathI ane te vAcakane atyata svAbhAvika lAge tevuM che ane prAcInatama uparAMta yathArthatAnI chApa paNa temAM che. A adhyayananuM nAma 'uhAsuya' che eTale ke bhagavAna mahAvIranI tapasyA viSe AmAM varSoMna che. niyuktimAM jaNAvyu` che ke badhA ja tItha karA potAnI tapasyA varNave che (276) ethI bha. mahAvIranI tapasyAnu varSoMna paNa jarUrI bane che. ahIM bhagavAna pote potAnI tapasyA varNavatA hAya ema nathI. paNa kAI ke bhagavAne kevI tapasyA karI hatI tenuM varNana karyu che. eTaluM nakkI ke varSoMna karanAra e spaSTIkaraNa kare ja che ke me te viSe je sAMbhaLyuM che te kahIza. AthI sa`bhava che ke svaya' bhagavAna pAsethI sAMbhaLAne varNana karavAmAM AvyuM che-evI mAnyatA niyu^ktikAranI hoya niyuktikAra eka bIjuM paNa spaSTIkaraNa kare che ke anya tIthaMkarAne potAnI tapasyAnA kALamAM kAI upasaga thayA na hatA paraMtu kevala bha. mahAvIra vamAnane te kALamAM upasargA thayA hatA (277). vaLI bhagavAnane cAra jJAna hatAM ane mukti te nakkI ja hatI chatAM paNa potAnI zaktinuM gaiApana karyA vinA ja bhagavAne tapAnuSThAna karyu hatuM. te temanuM anukaraNa bIjA manuSya paNa bAdhA chatAM zuMna kare ? kare ja. (278-79) 1. cUrNi`-anusAra sudhamAM ja khUne A saMbhaLAve che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chagharathakALanI ghaTanAo : kaThora sAdhanA 105 AcATa (91)-caryA : zramaNa bhagavAna (mahAvIra) je prakAre samajIne UDyA ane tAjA ja dIkSita thaIne hemaMta RtumAM vihAra karavA lAgyA te viSe je prakAre meM sAMbhaLyuM che te kahIza-(1) hemantamAM A vastrathI huM mArA zarIrane DhAMkIza nahi- A(pratijJAmAM teo yAjajIvana pAra utaryA. (vastra khabhe rAkhyuM) te (vastra) mAtra paraMparAnuM pAlana karavA khAtara hatuM. (2) prAsaMgika che ke ahIM sacela acela viSe thoDI carcA karIe. digaberomAM paraMparA pramANe badhA ja tIrthakara nagna thaI dIkSA le che. AmAM paNa nagna thavAnI vAta te che ja. paraMtu eka vastra khabhA upara rAkhyuM hatuM--AvI je vAta karavAmAM AvI che te zvetAMbara paraMparAnA samarthana mATe hoya tema jaNAya che. AcArAMga zUrNimAM A bAbatamAM jaNAvyuM che ke badhA ja tIrthakaro eka vastra sAthe dIkSA le-A paraMparAnuM anusaraNa karavA khAtara ja bha, mahAvIre paNa khabhe vastra rAkhyuM hatuM. AnA samarthanamAM temAM nIcenuM uddharaNa che. ahavA rityArANa aya aNukATadhammo-se beni je ya atItA je ya paDupaNA je ya AgamismA arahatA bhagavaMto je va pacAyA je ya paJcAyati je ya pavaissaMti savve sobahigo dhamno dekhiyo tibaTTa rityaccayAe eA aNupriyatti egaM deva dUsamAdAya pavaI su vA patra iti kA kabaiti vA, bhaNiya ca-- garIyastvAt sacerasya dharmasyAnyaistathAgataiH / / ziSyaracavA vastra Ta ne 2nA || AcAcUpR299 cUrNinI A vAtanuM mULa avazyakaniyukti jeTaluM jUnuM jaNAya che- "mavevi ega dUseNa NimAtA jiNavarA catubIMssA / Na ya NAma aNNaliMgeNa NA gihiliMge kuliMgevIrA // Avani. 206; vizeSA. 1644 1. mAgasara vada dazamane roja-ANiravaTAmIu- AcA cUpR0298 2. ahIM e dhyAnamAM levA jevuM che ke aMguttara nikAya (6.6.4)mAM ning g% sojA" kahI niyane eka vastravALA varNavAya che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA niyuktimAM tA mAtra covIza tI karA je A kALamAM thayA temane viSe kahyuM che paNa cUrNi`nA avataraNamAM te tene paNa vistArI bhUta,-bhaviSya ane vartamAna traNe kALanA tItha kareA tema kare che ema jaNAvyuM che te spaSTa rIte paraparAne uttarAttara vikAsa sUcave che. 10 bha. mahAvIrane dhama sacela hatA ke acela tenA vicAra ahI karIe te anucita nahIM lekhAya. pariha' nAmanA uttarAdhyayananA khIjA adhyayanamAM 'acelaparisaha'nA ullekha che. vaLI zIta parisahu prasaMge ullekha che--nAme nivAranuM sthi trittAAM na vijJa-2.7 A paNa zramaNanI acelatAnuM samarthAMna kare che paraMtu 'acela parisaha'nA vivaraNamAM. - parijuSNehiM vatthehiM hokvAmi tti acelae / aduvA sacele hokkhAmi i3 bhikkhU na ciMtae || egayADacelae hoi. sacele yAvi egayA / eyaM dhammahiya naccA nANI noM parideva || ~2.12-13 | je A pramANe lakhyu che tethI bhikSuemAM saMcela ane acela banne prakAra hovAnA sa bhava jaNAya che. A banne prakAranuM samarthana AcArAMganA vimeAha-nAmanA adhyayananA 4-7 uddezathI thAya che. tyAM acelathI mAMDIne bhikSune traNa vastra hovAnA ullekha che. uttarAdhyayanamAM 'riesavala'ne 'panto hakavara vizeSaNa ApyuM che (12.4) ane 'promavelTa' kahIne brAhmaNe tene dhutkAre che (12.6,7) te sUcave che ke sarcala niCnthA paNa hatA. uttarAdhyayanamAM zramaNanI sAmAcArI prasa Mge vastranI pratilekhanAne nirdeza che-(26.23) te paNa sacelatAnu sUcaka che ja. ane te ja uttarAdhyayanamAM dIkSA lIdhA chatAM je ucita rIte tenu pAlana karatA nathI temane mATe kahyuM che ke niTiyA naryuM ke tane e uttamaIvaunAsameT |--(20.49)-A sUcavI jAya che ke nagna zramaNe paNa bha. mahAvIranA saMdhamAM hatA. paraMtu zramaNI mATe tA vastronI chUTa haze ja kAraNe rAjImatInu` je vana (bhalene te bha. mahAvIratI'nI sAdhvI na hatI) uttarAdhyayanamAM che temAM 'vAsegujja 3 asara''cIvADuM visAtI' (22.33,34) vastrane ullekha spaSTa che ja. ahIM rAjImatInA kevalI thayAne paNa ullekha che (22.48) te dhyAnamAM levA jevu che. paraMtu uttarAdhyayananA kezIgautamIya adhyayanamAM(23)tA bhagavAna mahAvIranA dhane spaSTa paNe 'acela' kahyo che ane pA'nA dha'santaruttara' eTale ke e vastradhara kahyo che(22.13,29) A sUcavI jAya che ke bhagavAna Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaghasyakALanI ghaTanA : kaThora sAdhanA 107 mahAvIre acelapaNAne prAdhAnya ApyuM hatuM. paraMtu jyAre banne saMghe ekatra thayA tyAre bha. mahAvIranA tIrthamAM paNuM saMcela ane acela banne prakAranA zramaNo thavA lAgyA. bha. mahAvIre acelapaNane prAdhAnya ApyuM hatuM tenI sAbitI e paNa che ke sthAnAMgamAM jyAM bhAvI tIrthakaranuM caritra ApavAmAM AvyuM che tyAM spaSTa jaNAvyuM che ke-re nahIM nAmag no mag samaLAne nigAthA' nAmAve muNDabhAve...jAva laddhAvaladdhavittIo pannattAo evAmeva mahApa umevi AhA samagANa niyAna' jAmAvaM'... sthAnAMga sU0 693, pR. 460 (Agamedaya) ane AnuM samarthana aneka zramaNonuM AgamomAM AvatuM varNana kare ja che-A mATe juo antakRdazA, sU09, 13 ane bAkInA pAThanI pUrti mATe juo - epapAkisUtra, sU0 40. Ama sArAMza e che ke bha. mahAvIre prAdhAnya acelatAne ja ApyuM hatuM paNa temane saMdhamAM keTalAka zramaNe cela paNa haze ane A sacela zramaNonI paraMparAne vega temanA saMghamAM bha. pArzvanA anuyAyIo bhaLI gayA pachI vizeSa maLyuM haze evo saMbhava che. ATalI prAsaMgika carcA pachI have bhagavAnanI carcA viSe AgaLa vadhIe. cArathI vadhAre mAsa sudhI ghaNI ja jaMtuo AvIne temanA zarIrane rodha karatA eTale ke temanI AsapAsa pharI vaLatA hatA ane puSTa thaI DaMkha mAratA-3 (TIkAkAro jaNAve che ke dIkSA letI vakhate zarIra upara caMdanAdi sugaMdhI padArthonuM vilepana karyu hatuM tene kAraNe bhramare vagere jatuo temanA zarIra AsapAsa sugaMdhathI AkarSAI AvatA ane DaMkha mAratA) eka varSa ane eka mAsa sudhI bhagavAna vastravinAnA hatA nahi. paNa pachI e vastrano tyAga karI teo acelaka thayA eTale ke vastra vinAnA thayA.-4 (ahIM nagnatA ane alatA viSe spaSTatA karavAmAM AvI che. vastra khabhA upara hatuM tethI tene nagna chatAM acelaka-nirvastra kahevAya nahi paraMtu te vastra jyAre chUTI gayuM athavA choDavuM tyAre ja kharA alaka thayA. kalpasUtramAM-'sama mAva hArvare sara jAhidya nA vaivavadhArI dothA, tenuM praDha vAge ? (sU0 115) ema che. 1. 'vastradhAraNa" -e saMyama mATe ja hoya te pachI te parigraha nathI kAraNa mUcha eja parigraha che-AvuM samarthana dazavaikAlikamAM che. 6-20-22. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA mULamAM tA ('ta' yosa) ema spaSTa che tethI temaNe te lAgyuM' eve atha thAya. paNa vastra mATe temanI pAchaLa bhamanAra brAhmaNanI vAta pachIthI pracalita thaI gayela hAI te vastra kaTa...kamAM bharAI gayuM. ane te brAhmaNe joyu, ema AcA. cUrNimAM che. ane anya kathAkAro te kaTakamAM bharAyela avastra laI ne brAhmaNe te pUrva lIdhela bhAga sAthe sadhAvI Apyu karyu. ema jaNAve che ane lAkha sAmaiyAmAM vecyu' ema thAte AgaLa vadhAre che--Ava cU----. 108 kaTakamAM bharAyA pachI te tarapha joi A vastrane 'tyAga karu chuM.' ema kahyuM. Ama AcA cUrNikAra jaNAve che. ane spaSTIkaraNa kare che ke kharI rIte teA dIkSA letI vakhate ja manathI vastrano tyAga karyA ja hatA paNa have dravyathI paNa thayo. eTale acelaka thayA-traveDhayA gAma prayapA'--eTale ke acelakatA kaho ke avasratA kahA teno eka ja atha che.) puruSa pramANa jamInamAM AMkha khADIne cheka sudhI dhyAna dharatA eTale ke puruSa pramANu jamInamAM hekasudhI nirIkSaNa karIne ja cAlatA ane koika vAra temanI AMkhothI DarIne dhaNA badhA bhegA thaI mArAmArI karI kolAhala macAvI mUkatA-pa (AmAM rmAMsamitinuM sUcana che. hajI A zabdatA upayoga dekhAtA nathI. eTale lAMSu kahevuM paDyu che. bhagavAnanI AMkhothI DaravAnI vAta je karavAmAM AvI che tene sthAne TIkAkArA AMkha' eTale 'darzana' evA atha le che eTale bhagavAnane joI ne ja DaravAnI vAta AmAM sUcita che--ema TIkAkAro atha dhaTAve che. paNa saMbhava evo che ke rastAnI sAme-bAjue ane madhye ema cAre bAjue pharatI AMkhAte joIne bALako DaratA hoya. vaLI TIkAkArAne, adhijJAna hovA chatAM indriyAnA upayoga bhagavAne kema karyAM e khulAsA karavA paDayo che te batAve che ke avadhijJAna janmathI hatu. e mAnyatAnAM mULa bahu UMDAM nathI.) aneka prakAranA lokothI sa`kulita vastisthAnamAM te strIonA tyAga karatA--eTale ke strIothI aLagA rahetA ane maithunanuM sevana karatA nahi paraMtu potAnI aMdara UtarIne dhyAna dharatA-6 (hI. mULamAM 'sAgAriya'-'sAgArika" zabda che te pAribhASika che ane tenA amaithuna agara puruSaliMga eve prasa`ga pramANe thAya che.) Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 chadmasthakALanI ghaTanA : kaThera sAdhanA je koI gRhastha hoya temanI sAthe maLI javAnuM TALIne dhyAnamAM rata rahetA. kAMI pUchavAmAM Ave te uttara ApatA nahIM. paNa pitAnA Rju mArge cAlI jatA paNa atikramaNa (dharmanuM) karatA nahi.-7 (ahI uttarArdhamAM nAgAjunIya pAThAMtara che te pramANe-pUchavAmAM Ave ke nahi paNa pApakarmanI anumodanA bhagavAna karatA nahi-evo artha che. AcA* cU0 pR. 302, AcATI pR0 303) abhivAdana karanArane paNa uttara na Apavo-are te ja pramANe apapuNyavALA puruSo lAkaDIthI pahelAM mAre athavA te zarIra pIMkhI nAkhe tenI upekSA karavI e kAMI koIne mATe saheluM nathI paraMtu bhagavAne A sahyuM hatuM)--8 (AmAM anukULa ke pratikULa banne prakAranA upasargo upekSA bhAve sahana karavAnI vAta Upara bhAra ApavAmAM AvyA che ane AgaLa paNa A ja vAta Ave che.) asahya evI kaThora vANIne avagaNIne e muni pitAnuM parAkrama batAvatA. vaLI AkhyAna, nATya ane gIta tathA daMDayuddha ke mukhiyuddha-e kazAmAM rasa dAkhavatA nahi-9, parasparanI kathAmAM Asakta athavA te samaya-saMketamAM tallInane paNa jJAta putra vizaka thaI jotA. AvA anukULa upasargo viSe A kAMI zaraNu nathI ema mAnI AgaLa vadhatA-10 (AmAM kathA-eTale strIkathA, bhaktakathA, deza kathA ane rAjathI samajavAnI che. sami '--Ane artha meM saMketa karyo che te ja sUtrakArane abhipreta che ke nahi te kahI zakAya nahIM.) vaLI, be varSathI paNa vadhAre samaya sudhInA zIta jalanA tyAga pachI temaNe dIkSA lIdhI hatI. tyAre teo ekata(bhAvanA)mAM ramI gayA hatA, (SAyarU5) agnine zAMta karI hatI athavA zarIrane saMyata karyuM hatuM ane darzana-samyaktvanI bhALa temane lAdhI hatI.-11 (ahIM TIkAkAronA mantavya pramANe mAtA-pitAnA mRtyu pachI mAbApanA chatAM dIkSA na levAnI pratijJA pUrI thaI gaI che ema samajI jyAre dIkSA levA taiyAra thayA tyAre jJAtakSatrioe temane vInavyA ke kSata upara kSAra na nAkho 1. kasAyA aggiNe vuttA-utta0 23.53 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 mahAvIracarita mImAMsA -tame bIjAM be varSa rahI jAo jethI amAro zaka zAMta thAya. saMbaMdhIonI A vinaMtInuM aucitya avadhijJAnathI jANyuM ane e temaNe e zarate svIkArI ke te daramiyAna teo pitAnI svecchA pramANe bhejana Adi leze. ane te pramANe teoe zIta jala ane sacitta bhojana levAnuM baMdha karyuM hatuM. evo paNa eka mata che ke svayaM bhagavAne ja vicAryuM ke zeka saMtapta saMbaMdhIo mArA dIkSA levAthI mRtyu pAmaze-AthI be varSa sudhI dIkSA lIdhA sivAya paNa saMyamI jIvana vitAvavAnuM pasaMda karyuM hatuM. zIta jalanA tyAgI bhagavAna hatA chatAM dIkSAbhiSeka samaye te temane sacita jalathI navarAvavAmAM AvyA hatA tenI noMdha TIkAkAra le che. mAru koI nathI ane huM koIne nathI-AvI bhAvanA te ekatva bhAvanA che. AthI te be varSa daramiyAna temaNe pitAnA bAMdha sAthe paNa ati sneha dekhADyo na hato. A dIkSAnI taiyArI mATe jarUrI hatuM. ahIM darzana arthAta samyakatva kharuM paNa kyA prakAranuM temAM maukaya nathI. cUrNimAM lakhyuM che ke dIkSA vakhate temane kSAyika samyakatva hatuM ane matAMtare te lApazamika hatuM. kSAyika samyakatva mAnanArAnI dalIla evI che ke je dIkSA samaye mana:paryAya jJAna thAya te tanurUpa kSAyika samyakatva mAnavuM ucita gaNAya. AthI kalpanA karI zakAya che ke dIkSA TANe temane mana:paryAyajJAna thayuM A- ane AvI bIjI mAnyatAo krame karI sthApita thaI che. ane te pramANe pachI bIjI bAbatonI paNa vyavasthA goThavavI paDI che). pRthvI, akAya, tejaHkAya, vAyukAya, panaka-sevALa bIja ane lIlotarI tathA trasakAya--e badhAne sarva prakAre jaIne mahAvIre nirNaya karyo hato ke te sacitta-sajIva che. ane evI samaja thavAthI e badhAnuM parivarjana karIne teo viharatA-12-13 (AmAM prathama cAra kAyanA ullekha pachI vanaspatine svataMtra rIte ullekha nathI karyo paraMtu tenA panaka Adi prakArone ullekha che ane pachI trasakAya ullekha che. paraMtu prathama adhyayanamAM pRthvI, udaka, agni, vanaspati, trasakAya ane vAyu-A krama che. ane ene SajIvanikAya--evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. vAyuno trasa pachI ullekha che te AgalA kALe tene trasa gaNavAnI mAnyatAnA mULamAM hoya tevo saMbhava che uttarAdhyayanamAM pRthvI, apU ane vanaspatine sthAvara ane teja, vAyu, ane vanaspatiAdi udAra-pUlane trasa kahyA che--utta36.69, Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaghakALa ghaTanA : kaThora sAdhanA 111 70, 108,127. tatvArthasUtramAM paNa uttarAdhyayananA A matanuM samarthana che- 2.13-14. dazavaikAlikamAM te pRthvI, apa, teja, vAyu, vanaspati ane traNaA ullekha hAI prathama pAMca sthAvara ane zeSa trasa--ema pUchavanikAyanA bhedo siddha thAya che--daza04 tatvArthasUtrane digabara saMmata pATha paNa dazavaikAlikane anusare che.) bhagavAna mahAvIre e paNa jANyuM hatuM ke-sthAvara trasa thAya che ane trasa jevo sthAvara thAya che, eTaluM ja nahi paNa ajJAnI cho pitAnA karmane vaza thaI ne badhI enimAM janma le che.-14 (e samaye evuM paNa mAnanArA laukika dArzaniko hatA ke je strI che te strI ja rahe che ane puruSa che te puraSa ja rahe che. muni che te muni ja rahe che ane Izvara che te Izvara ja rahe che (A cU). A mata vizenI carcA gaNuM -dharavAdamAM che. pAMcamAM gaNadhara sAthenI carcAmAM A matane nirAsa che-gaNudharavAda gA0 177rathI-8 (vidyAsabhA). jainamatamAM te bhagavAna mahAvIre spaSTa karyuM che ke pitAnA karmane kAraNe jIva nAnA enimAM janme che-uttara 3.2 6; bhagavatI 1.8) bhagavAne AnuM anveSaNa karyuM che ke ajJAnI jIva potAnI upadhikarmane kAraNe athavA parigrahane kAraNe duHkhI thAya che. sarva prakAranAM kamane jANIne pApano bhagavAne tyAga karyo. 15. (pApa-sAvaghakriyA e karmabaMdhanuM kAraNa che. tethI e pApane jyAM sudhI - tyAga na thAya tyAM sudhI karmabaMdha thayA ja kare che. AthI kamathI chuTakAre meLavavo hoya to pApathI virata thavuM jarUrI che. A mATe bhagavAne pote te rAMdhavAnuM ke evA hiMsA kAryo cheDyA ja hatAM. paNa te kALe bIjA zramaNo anya pAse raMdhAvatA. AmAM paNa bhagavAnane hiMsAnI gaMdha AvI. AthI te pitAne arthe hoI hiMsA kare e paNa pasaMda karatA nahi. (A. cU0). asAdhAraNa rIte kahevAyelI evI be kriyAo viSe bhagavAne samyapha rIte vicAra karyo hato ane jJAnI thayA hatA. vaLI AdAnastrota atipAtastrota tathA yegane paNa saMpUrNa rIte jANIne svayaM hiMsA karatA nahIM ane bIjA pAse paNa karAvata nahIM. vaLI temaNe e paNa joI lIdhuM hatuM ke strIo te badhAM ja karmone lAvanArI che tethI temane parityAga karyo hato. 16-17. (ahIM be kriyAo kaI te viSe cUrNinuM aneka rIte spaSTIkaraNa che- (1) IryA pathika ane sAMparAyika, (2) puNya ane pApa, (3) AlekamAM phaLa denAra ane paralekamAM phaLa denAra Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 mahAvIracarita mImAMsA "jJAnI" zabdane zuM artha le te viSe khulAso che ke zrutajJAnane kAraNe jJAnI samajavA. kAraNa ke karmapudgala eTalA badhA sUkSma che ke te avadhijJAnane viSaya thaI zakatA nathI ane manaH paryAya te mAtra mane dravyane jANe che. AthI kama viSayaka zrutajJAna bhagavAnane sAdhanAkALe hatuM ema samajavAnuM che. cUrNimAM khulAso che ke jenA vaDe arthanuM grahaNa thAya che te AdAna che.. AthI indriyo e AdAnastrota eTalA mATe kahevAya che ke temanA dvArA zabdAdi, bAhya arthanuM grahaNa thAya che. athavA te parAya-kaSAya e AdAna strota che. kAraNa karmanA AdAna-grahaNamAM te kAraNa che. kaSAya hoya te AtmAmAM kamabaMdha thAya che. ane atipAta-ta-e hiMsA Adi che. kAraNa parigraha vadhAravA mATe jIva hiMsAdi kare che. atipAta strotane bIjo artha che IryApathikI kriyA. bAhya jIvavadha chatAM jene kAraNe kamabaMdha thato nathI, te charyA pathikI kriyA ke karma che. A iryApathikI kriyAthI saMsAra pAra karI javAya che. caNimAM A atha'nI noMdha levAmAM AvI che ane te pramANe jJAnAdi e AdAnastrota che ane atipAtastrota e hiMsAdi che. ga traNa che-mana, vacana ane kAyanI pravRtti. A paNa karmabaMdhamAM kAraNa che. caNimAM noMdha che ke koIne mate jyAre bhagavAne be varSa dIkSA levAnuM me kayuM hatuM te daramiyAna supa, naMdivardhana Adi temane pUchatA ke nAhAtA kema nathI ? ThaMDuM pANI kema pItA nathI ? bhUmimAM zayana kare che ane sacitta AhAra letA nathI, Ama kema ? strIone kema tyAga kare che ? AnA uttaramAM bhagavAna mahAvIra je kahetA te A gAthAomAM "A dANa satathI mAMDIne -adabu' sudhIno aMza che-'). sarva prakAre karmabaMdha thAya che ema joIne teo yathAkRtanuM sevana karatA nahi. je kAMI pApa hoya te na karatA hoI teo vikRtanuM bhojana karatA. 18 (ahIM TIkAkAra "ahAkaDIne saMskRta zabda yathAkRta' mUke che te yogya che. "AhAkazma" zabdanuM saMskRta rUpa paNa "yathAkAmya' thavuM joIe te A uparathI. kahI zakAya che. kathA yena ghana chUTTA mag at 1 yathAta-AdhAre nA sevA" - pR. 305. AmAM mahAranuM te saMskRta "yathAkRta karyuM paNa. magyjanmanuM yathAkAmya na karatA "bApA mUkyuM te ekavAra prAkRta zabdanuM TuM saMskRtIkaraNa thaI gayuM hoI tenuM anusaraNa mAtra che. 1, A arthamAM AdAna' zabdanA prayoga mATe juo sUtrakRtAMga 1.2. 26-27. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dmakathAkALa ghaTanA : kaThora sAdhanA 113 cUrNimAM ahIM yathAkRtanI vyAkhyA ApI che-koI nimaMtraNa ApI kahe ke Aje amAre tyAM bhajana kare che. huM tamAruM bhojana banAvI rAkhIza, te te AhAkaDa' che (cUrNimAM ThaMDA ne badale "prAda" pATha che) vaLI koI manamAM ja samajI le ke temane AdhAra Ape che eTale ke jyAre teo pitRvanakhaMDamAM vihAra karatA hoya tyAre temane ApavAno saMkalpa karI Ape te paNa te thAkRta che. 'vikRta'no artha cUrNimAM chean - a rang - arthAta nijIva bhojana.). bIjanA vastrane upayoga karatA nahi ane bIjAnA pAtramAM paNa bhojana karatA nahi. ane jyAre badhA (bhajana lenArA) sukhaDI choDIne cAlyA jatA tyAre ja thoDuM levAne arthe tyAM saMkhaDI vinA koI paNa pUrva maraNa vinA jatA hatA. 19. (ahIM cUrNa jaNAve che ke bhagavAna mahAvIre dIkSA vakhate je divya vastra lIdhuM hatuM te khaMbhe ja rAkhyuM hatuM tene ekayuM na hatuM. ane e vastra sivAya bIju ke vastra temaNe dhAraNa karyuM na hatuM. vaLI ahIM keInI vyAkhyA evI che ke divya vastra e temanuM ane seva pArakuM. pitAnuM vastra svIkAryA chatAM vApayu nathI. svapAtra eTale maNipAtra. e sivAyanAM parapAtra samajavAM. temAM e bhojana karatA nahi. ahIM vaLI kaI evI vyAkhyA kare che ke sapAtra dharma upadeza temane deve mATe temaNe prathama pAraNe parapAtramAM bhojana karyuM hatuM. paNa pachIthI teo pANipAtra banI gayA. AmAM samarthana ema che ke eka vAra gosAlAe "taMtuvAlA'mAM bhagavAnane ( chasthAvasthAnI A vAta che) kahyuM hatuM ke ApanA mATe bhojana lAvI ApuM. paraMtu AmAM gRhInA pAtranA upayoga thAya ema samajIne bhagavAne te levAnI nA pADI hatI ane jyAre temane kevaLa jJAna thayuM tyAre te lehArya temane lAvI ApatA. pote bhajana levA nIkaLatA nahi. kAraNa ke devendra-cakravatI Adi bhagavAnanA darzane AvatA. tethI teo gocaracaryA karatA nahi paraMtu chaghakALamAM te gocarI mATe nIkaLatA ja hatA. ahIM digaMbaranI mAnyatA evI che ke kevaLI thayA pachI teo AhAra karatA ja nahi-juo kevalibhukti prakaraNa-zAkaTAyanakRta. saMkhaDI eTale Aje jene ApaNe goTha samUhabhojana kahIe chIe te che. jaina zramaNone AmAM javAnuM jabaruM AkarSaNa pachInA kALe thayuM haze eTale saMkhaDI viSenA khAsa niyame karavA paDyA che ane tenI vistRta carcA karavAmAM AvI che-bRhatkalpabhASya gA. 3139-3206. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIracarita mImAMsA prastutamAM mULamAM 'akSaraLayA' evA pATha che. cUrNimAM kahyuM che ke te ema smaraNa karatA nahi ke Aje ahIM saMkhaDI che athavA kAle thavAnI che. eveA paNa atha karyo che ke gharanI saraNI-hAra teADIne sa`khaDImAM jatA nahi. athavA te| sa`khaDI javA mATenuM aitsukaya hatuM nahi athavA ATT = A = gRha eTale azaraNanA dhara vinAnA evA paNa a` che. paraMtu TIkAmAM sArAya = rAmana khvamAnoDInananaX: thaIne sa`khaDImAM jatA. 114 vaLI (siniyA omALa'eno artha paNa TIkAmAM judI rIte che 'apamAnanI avagaNanA karIne.') te azana ane pAnanI mAtrA jANanArA hatA. vaLI rasAmAM temane gRddhi-Asakti hatI nahi. vaLI Avu ja bhojana laIza-evI manamAM pratijJA hatI nahi. potAnI AMkhanu pramAna paNa karatA nahi ane zarIra paNa khajavALatA nahi. 20 (upara je pratijJAneA niSedha karyAM che te rasalAlupa thaI pratijJAne niSedha che. paraMtu cUrNikAra jaNAve che ke Aje mAre bAkaLA levA'eve abhigraha ~~~pratijJA te tee dharatA ja hatA. A temanA rasaparityAga rUpa tapasyAnI vAta thaI.) banne bAjue jotA nahIM, pAchaLa paNa jotA nahi. mAtra potAnA sAmenA mAte ja joi ne cAlatA ane praznonA uttara paNa ApatA nahi. 21. (AmAM 'alpa' zabda abhAvanA amAM vaparAyeA che ema cUrNimAM kahyuM che. tethI AjubAju alpa jotA tyAdi kahevAne badale zvetA nahi tyAdi aM karyAM che. bhagavAnane mATe jovAno prazna ja nathI (kAraNa adhijJAnI hatA) paNa teoe amuka prakAranuM AcaraNa ziSya te pramANe vana kare--e dRSTie karyu.....AvA khulAso cUrNimAM che.) te aNugAra zizira RtumAM jyAre mArgomAM vihAra karatA hatA tyAre temaNe vastra cheDI dIdhu. ane hAtha pasArIne viyaratA rahyA paNa potAnA khabhA upara hAthane TekavyA nahi--eTale ke zarIrane e hAtha vaDe sakocIne 'DathI bacAvavA prayatna karyo nahi. 22 (ahI` cUrNimAM kahyuM che ke jyAre devadU vAyunA jhATakAthI kAMTAmAM bharAI gayuM tyAre tenuM visarja`na karI dIdhuM-cheDI dIdhuM tene! tyAga karyAM. A pUrvenI gA. 2 ane cAra jue.) Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaghakALa ghaTanA : kaThora sAdhanA 115 A mujabanuM aneka prakAranuM AcaraNa matimAna evA te brAhmaNa bhagavAnanuM hatuM ane te pAchaLa temanI koI pratijJA hatI nahi eTale ke nidAna vinAnuM temanuM AcaraNa hatuM. ane e mAge bIjA aneka jAya che. 23. (ahIM mULamAM "mAhaNa" zabda che. tene cUrNimAM "nAdaLa phati maLa" evI vyutpatti karIne sarva prakAranA sAvadya pratiSedha karanAra evo teno artha che ema jaNAvyuM che. vaLI "mAhaNa" zabdane badale "samaNu pATha hovAnI paNa sUcanA ApI che. vaLI 'kALA marUnayA" te sthAne zAna maNiLA (heviLA) evo pATha paNa noMdhyo che. paraMtu bhagavatImAM brAhmaNI devAnaMdAnA putra hovAnI svamukhe bhagavAna mahAvIre kabUlAta je karI che tene anusarIne ahIM temane "mAhaNa" kahyA hoya te temAM zaMkA karavA jevuM che nahi. (92) zayyA uddezaka : caryAsaMbaMdhI zayanAsana viSe kahevAmAM AvyuM che te bhagavAna mahAvIre je je zayanAsananuM sevana karyuM te te viSe kahe-1 (AcArya zIlAMka kahe che ke "A zlekanI TIkA ciraMtanAcAryo karI nathI te zuM te sugama che mATe ke e zloka che ja nahi mATe ? paraMtu sUtrapustakamAM te A leka jovA maLe che to temano vyAkhyA na karavAmAM ze abhiprAya haze tenI amane jANa nathI." cUrNimAM A gAthAne ullekha to che ja ane pachI lakhyuM che ke--giA pura". cUrNimAM AnI vyAkhyA nathI karI.) kaI vAra teo Avezana, sabhA, prathA, paNyazAlA jevA sthAnamAM te koIvAra vaLI luhAranI keTamAM to koIvAra ghAsanI gaMjImAM vAsa karatA-2 (AmAM Avezanane artha zUnyagRha che. jemAM keIpaNa vinA rokaToka praveza karI zake tevA sthaLane Avezana kahetA haze. sabhA =grAmane coro, prapA=paraba, ane puNyazAlA eTale dukAna. ghAsanI gaMjI thAMbhalA mUkIne mAMDavo banAvI tenA upara ghAsa goThavavAmAM Ave che eTale tenI nIce rahevAnI jagyA banI jAya che. cUrNikAre AvezananA prakAromAM kuMbhArAsaNa, lehAsaNa--ityAdi-jaNAvyA che. sabhA-gere grAma-nagaranI madhyabhAgamAM hovAne ullekha cUrNikAra kare che. AvI sabhAmAM grAmasabhA uparAMta te te zreNIonI sabhA hevAne nirdeza paNa cUrNimAM che. AvI sabhAmAM rudra AdinI pratimA paNa sthApita karavAmAM AvatI. cUrNikAre zALA ane gharano bheda batAvyo che ke jene dIvAle heya te ghara, jene dIvAle na hoya te zALA kahevAya. vaLI lekamAM jene zALA kahevAtuM hoya tevuM sthAna paNa zAlAzabdathI samajavAnuM che kAraNa hastizALA jevAM sthAna dIvAlothI gherAyelAM hoya chatAM zALA kahevAya che.) Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 mahAvIracarita mImAMsA vaLI kaIvAra AgantAramAM ane ArAmagAramAM te vaLI kaIvAra nagaramAM vAsa karatA. vaLI smazAna ke zUnyAgAramAM ke vRkSanI nIce paNa vAsa karatA-3 (grAma ke nagaranI bahAranI pALyazALAo te AganAra che. bagIcAmAMnuM ghara te ArAmagRha, pUrvokta kArikAmAM Avezana ane A gAthAgata zUnyAgAra e bemAM je bheda che te TIkAkAra jaNAve che ke Avezanane dIvAle hoya che paraMtu : zUnyAgArane dIvAle hotI nathI. cUrNimAM jaNAvyuM che ke grAmamAM eka rAta ane nagaramAM pAMca rAta rahetA A niyama Rtubaddha kALa mATe che. varSomAM te cAra mAsa. rahI zakAya. vaLI vRkSa nIce varSamAM rahetA nahi. varSomAM paNa je ghara cUtuM na hoya temAM rahetA ema cUrNikAra jaNAve che.). AvA zayana=nivAsasthAnamAM tera varSa sudhI te muni samanA (m) =nizcalamanavALA thaI rahyA hatA. ane rAta-divasa yatanApUrvaka apramatta bhAve samAhita thaI dhyAna karyuM hatuM.-4. (bha. mahAvIranI sAdhanAne kALa 13 varSa hatuM. te A uparathI sUcita. thAya che. kalpasUtramAM "tAruM duvAsavAeruM cha3thAriyAd (sU. 146) "so mAvaM mAre sAruM kuvAsavANA" (sU. 115) ema jaNAvyuM che. eTale pUrA tera varSa nahi paNa tethI ochAM abhipreta che. cUrNimAM AthI lakhyuM che-"afi grid ofavaM' a te vasaM sefuM variSai anLa ni utterasanA samatharA" ! sArAMza ke hAsyakALamAM teramuM varSa cAlI rahyuM hatuM, teTalA varSa sudhI prAkRta "mA" zabdano artha amana paNa thAya ane samanA paNuM thAya ema cUrNimAM che. bhagavAna rAta ane divasa jAgrata ja rahetA nidrA letA ja nahi mATe baMne samaya "yatamAna--mana-vacana-kAya vaDe ekAgra, ema kahyuM che. apramatta eTale jitendriya ane kaSAyarahita evo artha che, ane dhyAna eTale dharma ane zukala e samajavAnA che.) saMyamamAM utthAna jemaNe karyuM che evA bhagavAne kadI nidrAnI vizeSa bhAve kAmanA karI nathI. sadA pitAnA AtmAne jAgrata rAkhatA kadIka teo thoDuM sUtA te paNa te svecchAthI nahi.5 (ahIM nAgAjunIya pAThAMtara che- LidAkhi dhyAnamAM AvI" paNa tAtparyamAM khAsa bheda nathI. cUrNikAra jaNAve che ke cheDI paNa nidrAne prasaMga "aDDIyA gAmamAM bane che ane samagra jIvasthALamAM nidrApramAda mAtra aMtamuhUrta kAla. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaghasthAkALa ghaTanA : kaThora sAdhanA 117 eTale ja hate. TIkAkAra noMdhe che ke bAra varSamAM asthikagrAmamAM vyaMtare upasarca karyo tyAre tenA aMtamAM jyAre bhagavAne kAtsarga karyo hato te kALe aMtamuhUrta sudhI svapna darzananI bhUmikAmAM temane nidrApramAda AvI gayuM hatuM.) (kadAca nidrA AvI gaI hoya te) bhagavAna jAgI jaIne UbhA thaI zayana sthAnathI bahAra jaI rAtamAM mudata paryata caMkramaNa karatA ane potAnA dhyAnamAM puna: lAgI jatA. 6 zayanasthAnamAM temane nAnA prakAranA bhayaMkara upasargo thayA che. kAraNa temAM vaLI (sApa jevA peTe cAlanAra prANIo ane pakSI paNa AvIne rahetAM ane kucara == cora-laMpaTa Adi paNa tevAM nirjana sthAnamAM AvIne rahetA. grAma-rakSaka ane hAthamAM bhAlA jevAM zastro laIne AvanAra paNa hatA. tathA grAmiNa strI ane puruSe paNa upasarga ApatA hatA. 7-8. (AmAM mULamAM je "gAmiyA zabda che tene cUrNikAra artha kare che - nA varavo. athavA bIjo artha che - jAdhavsamurA' eTale indriyadharmone avalaMbIne. eTale kAmIjano-evAM strI ke puruSo paNa bhagavAnane upasarga karatA. strI hoya to bhagavAnanuM rUpa joI rakta thatI ane puruSo, A vaLI amArI strInI abhilASAthI ahIM AvyA che, ema mAnI pIDA ApatA.) A le saMbaMdhI ane paraleka saMbaMdhI nAnA prakAranA bhayaMkara upasargo bhagavAne rahyA che ane sugaMdhI ane durgadhI ane nAnA prakAranA zabda saMbaMdhI paNa upasargo ane vaLI nA prakAranA zarIrane pIDA karanAra (pa upasargo paNa samabhAvathI sadeva sahyA che. paNa rati ane arati-e banene kahIne te brAhmaNa huM bolIne vicaratA rahyA hatA. 9-10. (TIkAkArane mate halaukika = manuSAdikRta pIDA, ane pAralaukika = upasargajanya du:kha athavA to DiprahArAdi-je A janmamAM ja duHkhadAyaka che te ihalaukika ane tethI viparIta e pAralaukika arthAta tAtparya evuM jaNAya che ke ahIM ja jethI zArIrika Adi paNa thAya che te Ihilaukika ane pIDAne je samabhAvapUrvaka sahavAmAM na Ave te dveSAdi doSone kAraNe te paralekamAM paNa du:khada bane che tethI pAralaukika. cUrNine mane kahalaukika eTale manuSyakRta upasargo ane zeSa pAralaukika che. athavA te pratiloma upasargo je prahAra-Akroza AdirUpa che te A lokamAM duHkha ApatA hoI dahalaukika ane je paralokamAM dukhapAdaka hoya te pAralaukika = anulema upasargo. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 mahAvIracarita mImAMsA mahilA" tathA ItyAdi pUrvAdhIne badale "ahiyArA mAhite kRti saMtA mAva maLan?' evA pAThAMtaranI noMdha cUrNimAM che. 'maizarIne cUrNimAM artha che-mauna, athavA "jhavaLI magoLavaNI 2 mo', pusa vAramAM ra" bhASAnA A prakAre sivAyanuM mauna. sthAnAMgamAM (sa. 297) pratimadhArI zramaNa mATe cAra prakAranI bhASAne prayoga karavAnI chUTa ApavAmAM AvI che temAM A traNeyano samAveza che. uparAMta pRcchanI paNa che. jANI-vAcanI eTale ke gRhastha pAsethI kaI vastunI yAcanA -mAgavuM te. aNuNavaNI--anujJApanI eTale ke bIjAnI vastu vAparavAnI rajA mAgavI te. pusa vALA -eTale pUche tene javAba Apa ane " pRcchanI eTale keI bAbatamAM kAMI pUchavuM te- bhagavatImAM paNa bhASAnA AvA prakAro gaNuvyA che-bhagavatI-402 (ra010u.3) tyAM rAtrImAM temane leke pUchatA, vaLI koI vAra rAtre ekAMta cAhanA paNa temane pUchatA paNa uttara nahIM maLatAM teo gusse thaI jatA hatA paNa. AmAM paNa samAdhi samajIne bhagavAna te apratijJA thaI vicaratA. 11 (AmAM apratijJa eTale teo je kAMI tapasyA karatA te mAtra kaI prakAranI kAmanA manamAM rAkhIne nahi paNa AtmahitArtha karatA. athavA te verane pratikAra karavAnI temanI pratijJA hatI nahi--evo artha paNa thaI zake.) 'ahI aMdara koNa che?" (AvA praznanA uttaramAM mAtra eTaluM ja kahetA-"huM bhikSu chuM." kaI gusse thAya to paNa mauna rAkhI dhyAna dharavuM--e temane uttama dharma hato. 12. jayAre ziziranA ThaMDA vAyu vAtA hoya tyAre keTalAka to kAMpatA hoya che ane tevA himALAmAM keTalAka aNagAre paNa jemAM vAyuno praveza na thaI zake tevA vAyuvinAnA sthAnanI talAza kare che. 13 vaLI teo saMdhATI-kapaDAmAM pesI jaIe" ema IcchA kare che, ke lAkaDAM saLagAvI zIta dUra karavA icche che athavA baMdha makAnamAM rahevAthI A zIta sahana karI zakIzuM, A zItasparza te ati duHkhakara che-ema mAne che. 14. paraMtu temAM paNa bhagavAna to evI koI icchA karyA vinA uparathI chAvarela paNa nIcethI khullAmAM ja zItane sahana karavAnuM sAmarthya dekhADe che. vaLI ThaMDa asahya banI jAya te rAtre bahAra DuM nIkaLIne samabhAvapUrvaka zata sahana kare che. 15', A mujabanuM...(1.23 jema) Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chasthAkALa ghaTanA : kaThora sAdhanA 119 (93) parISaha-upasargo vraNa, zAMta ane agni-ApanI pIDA, tathA jaLa ane maccharanI pIDA jevI nAnA prakAranI pIDA samabhAvathI sadA sahana karI che.-1 (cUrNimAM kahyuM che ke parvatAkINa pradezamAM bahu zAMta hoya che.) vaLI dura evA lATha dezamAM teo vicaryA temAM vajabhUmi tathA suSNabhUmimAM vihAra karyo. ane tyAM teo ekAMta-dUranI vasatI ane Asanane pAmyA 2. (cUrNikAre lADha dezanA vihArane bahu upasargavALe kahyo che. e lAdradezanA ja be bhAga-vajaja (vA) ane subha (zubhra) che ema paNa jaNAvyuM che. mULamAM paMta' zabda che. teno artha cUrNimAM zUnyAgAra Adi karyo che "pata" arthAta bhAMgyuM-tUTayuM ema paNa kahyuM che. AsananI bAbatamAM paNa cUrNikAre dhUla kAMkarA AdivALu ema kahyuM che paNa A zabdane pAlimAM paNa prayoga A ja prasaMge che. ane tyAM tene artha che--distant, remote, solitary, secluded.) lAdezamAM temane ghaNuM upasargo thayA. tyAMnA lokoe temane kheMcI nAkhyA. tyAM bhAta-pANI paNa lUkho-sUkAM hatAM ane vaLI kUtarAo paNa temane karaDyA ane AkramaNa karyuM. jyAre kUtarA karaDatA tyAre koI jaNa temane vAratuM nahi. UlaTuM e zramaNane kUtarA kApe e mATe chU chU karIne karaDAvatA. 3-4. (cUrNimAM lakhyuM che ke lADha dezamAM nagara hatAM nahi. tyAM vaLI lUMTArA lUMTa calAvatA. vaLI kedanA mate teo dAMtathI loko bIje noMcI nAkhatA. khAvAmAM mAtra rUkSAhAra ane te paNa mIThA vinAno ane khaTAIvALo. tyAM tala thatA nahi. kapAsa paNa nahi tethI lake ghAsathI tana DhAMkatAM. svabhAve dhI lo ke hatA. bhagavAna pAse lAkaDI te hatI nahi eTale bhUkhyA kUtarA temanA upara tUTI paDatA. AvA pradezamAM bhagavAna cha mAsa sudhI vicaryA hatA.) A prakAranI A vajabhUmimAM vaLI bahu leke lUkhuMcUku khAnArA hatA. ane zramaNe lAThI ane nAlI laIne tyAM vihAra karatA. Ama vihAra karavA chatAM kUtarA te temane karaDatA ja ane nacI ne khatA-Ama lADha e dura deza hati. -6. (cUrNi anusAra daMDa zarIra pramANathI kAMIka nAne, lAThI zarIrapramANa ane nAlI zarIra pramANathI cAra ke tethI vadhAre AgaLa UMcI hoya che.) Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 mahAvIracarita mImAMsA paNa A aNugAre to jIvAnA vadha karanAra krUDanA tyAga ja karyAM hatA ane kAyAnuM visarjana karyu hatu eTale ke kAyapratye mamatva hIna hatA eTale je kAMI hInakoTInA upasargA thatA te jhIlIne bhagavAna saDana karatAM. cha sagrAmamAM sainyane mekhare rahela hAthItI jema bhagavAna mahAvIra paN lADhamAM koipaNa gAmamAM nivAsa na maLyo chatAM pAra pAmI gayA-eTale ke parISaha sainyane jItI lIdhuM. 8 manamAM koI paNa prakAranI dhAraNA vinAvicaratA evA mahAvIrane AvatA joi ne hajI teA grAmane pAdara paheAMcyA na hoya tyAM ja grAmajano grAmamAMthI bahAra AvIne pIratA ane kahetA ahIthI palAyana karI naM. 9 (cU'imAM lakhyu che--'are nAgA, zuM tuM amArA gAmamAM praveza karaze ' Ama kahI pITatA.) vaLI mArA mAre'-evA pAkAra karI temane anekavAra daMDathI, mUDIthI, bhAlAthI ke DhephAthI ke DIkarAthI mAryA paNa hatA. 10 zarIra upara AkramaNu karI anekavAra mAMsa kApI lIdhu hatu. ane nAnA prakAranAM kaSTo ApI temane pIMkhI nAkhyA hatA. ane temanA upara dhULa paNa phekI hatI. 11 UMcA upADI pALyA paNa hatA, athavA AsanabhraSTa paNa karI dIdhA hatA. paNa bhagavAna tA kAyanA utsarga karIne pariSaha mATe taiyAra ja hatA ane apratijJa thaI badhAM ja du:kho sahana karyA . 12 sagrAmamAM sainyane mokhare rahenAra hAthInI jema A badhAnI vacce paNa bha. mahAvIra teA savRta hatA ane aneka kaSTa sahana karatA karatA du:khathI calita thayA vinA vicaratA hatA. 13 A mujabanu....(1, 23 jema). 14 (9.4) ragacikitsA : rega na thayA hoya chatAM paNa bhagavAna UNAdarI sahana karatA. rAga thAya ke na thAya paNa bhagavAne cikitsAmAM rasa dAkhavye ja nahi. 1 (cUrNi'mAM lakhyu che ke zatAdi parISaho kadAca sahana thaI zake paNa peTa pUratuM khAvA na maLe te te du:sahu banI jAya che, AthI ahIM bhagavAnanI svacchAthI thatI UNAdarI viSe prazaMsA che. leTo te jyAre koka roga thAya tyAre ja UNAdarI kare che paNa bhagavAna mATe te A sahaja hatI, svaicchika hatI. UNAdarI viSe cUrNikAre spaSTIkaraNa karyu che ke bhagavAna acelaka hatA - temanI upakaraNa viSenI ane alpAhAra e AhAraviSe UNAdarI hatI.) -me Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - hAsthakALa ghaTanA : kaThora sAdhanA virecana, vamana, zarIramAM telamardana, snAna, zarIranu dhyAvavu-ca'pI, dAMtanI saphAI---- --A badhA cikitsAnA prakArA temaNe tyajI dIdhA hatA. ra indriyanA kAma-bhAgothI virata hatA ane te brAhmaNa a5bhASI vicaratA. ThaMDI RtumAM chAyAmAM rahI bhagavAna dhyAna dharatA. 3 121 ane garamImAM jyAre khUba tApa hoya tyAre UMDu AsanamAM rahI tApathI abhimukha thaI AtApanA letA. ane vaLI lUkhA evA bhAta mathu ane kalmASanuM sevana karatAM. ja (ahI edana eTale keAdarIte bhAta samajavAnA che. mantu eTale kheranu cU` vagere. kalmASa utaratu. dhAnyavizeSa che. dhAnyatA A halakA prakAra che.) A traNenuM sevana bhagavAna ATha mAsa daramiyAna karIne jIvanayAyana karatA. koivAra aDadhA mA, mAsa, be mAsathI paNa vadhAre athavA to cha mAsa sudhI pAkavinA icchArahita thaI satata vicaratA hatA ane kAI vAra dAsI bhojana karatA. 6-6 koI vAra e upavAsa pachI to koI vAra traNa ke cAra-pAMca pachI bhAjana letA ane temAM dara samAdhi mAnI chArahita thatA. cha samajIne pote pApa karatA nahI, khInna pAse karAvatA nahi ane karatAne anumAna huM ApatA nahi. 8 (AdanaAdi levAnI je vAta che te viSe cUrNimAM khulAsA che ke ahI bha. mahAvIra A traNe ekasAthe ratata letA evA artha nathI paNa e traNamAMthI jyAre je maLI jAya te ema samajavAnuM che. ATha mAsa eTale varSA sivAyanA A mAsa samajavI. vaLI varSARtumAM prathamanA traNa mAsamAM paNa e ja AhAra samajavAnA che. vaLI te je pAkanI vAta karI che te bhAjana mATe thatI hi MsA TALavAne arthe che, kAraNa bhagavAna cAkAmya (AhAkazma) bhAjananA tyAgI hatA.) grAmamAM ke nagaramAM pravezane bIjAne mATe taiyAra thayela bhAjananI anveSaNA karatA. ane viSNuddha eTale ke koi paNa doSa vinAnuM bhejana zodhIne sayama pUrvaka tenuM sevana karatA. 9 kAgaDAne ke evA je koI bhUkhathI pIDita haiAya tevAM prANIone ke rasa eTale ke pINAnI talAzamAM nIkaLelA jIvAne potAnA bhejana mATe AvI paDatA joi ne athavA brAhmaNa ke zramaNa ke grAmanA piDAlakagrAmamAMthI bhikSA lai jIvanAra maka ke atithi ke cAMDAla, bilADI ke dhRtaru -- A badhAne samakSa joI ne, te badhAnu khAvAnu TI na jAya tathA temane Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 mahAvIracarita mImAMsA aruci na thAya tema vicArI bIjAnI hiMsA na thAya te rIte bhagavAna dhIre dhIre bhikSAnI talAza karatA. 10-12. (AmAM bhikSAcaryAmAM bhikSue kevo viveka rAkhavAnI AvazyakatA che tenuM sUcana che.) bhale lIluM hoya ke sUka, zItapiMDa hoya ke jUnA kulASa, bekakasajUne bhAta athavA sAthe hoya ke pulAka-halakuM dhAna heya-te maLe ke na maLe paNa kavika ja rahetA-eTale ke maLavAthI rAjI na thatA ane na maLavAthI duHkhI na thatA. 13 AsanamAM sthira thaI te mahAvIra nizcita banI dhyAna dharatA ane samAdhi lagAvI Urdhva, adha: ane tiya kalekanuM kazI paNa pratijJA vinAnidAna vinA-dhyAna karatA. 14 kaSAya vinAnA, gRddhi vinAnA ane zada tathA rUpamAM anAsakta banI dhyAna dharatA. potAnA A prakAranA parAkramamAM chaghI chatAM ekAda vAra paNa pramAdanuM sevana temaNe karyuM nathI. 15 (ahIM cUrNikAra yAda Ape che ke bhagavAne eka ja vAra pramAda sevyuM che ane te aThigAmamAM aMtamuhUrta sudhI.) Ayoga-jJAna-darzanacaritra-tapanA vegathI Atmazuddhi thAya che ema potAnI meLe ja jJAna karIne bhagavAna abhinivRtta thayA, amAyI thayA ane yAjajIvana samabhAvI thayA. 16 A mujaba (1.23). A udezakanuM nAma je rogacikitsA che te zArIrika roga nahi paNa AvyaMtara roga rAga-dveSAdinI cikitsA kevI rIte karavI-ene anulakSIne hoya tema jaNAya che. prastuta upadhAnatapanA varNanamAM bhagavAna mahAvIre kaSTo-zArIrika kaSTa uThAvyAM te to hakIkata che. paNa anekavAra ullekha che ke teo dhyAnastha rahetA. te sUcavI jAya che ke sAdhanAmAM mahattva zArIrika kaSTonuM nathI paNa dhyAnanuM che, game tevAM kaSTo Ave chatAM teo pitAnA dhyAnathI vicalita thayA nathI athavA te dhyAna choDayuM nathI. e AmAMthI spaSTa thAya che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA vihA (chadmasthadazAmAM) AcArAMganA prathama zrutaskaMdhamAM jaNAvyu` che ke hemanta RtumAM pratrajita thai te zramaNa bhagavAne vihAra karavA mAMDayo. paNa te vihAra kayA grAma-nagarAmAM thayA te viSenI mAhitImAM mAtra eTaluM ja jaNAvAyuM che ke temaNe lA, vabhUmi ane suvaNaeN bhUmimAM aneka asahya kaSTo sahyAM--AcA0 1.9.3.2,6,8. A prAcInatama sAdhanamAM temanA samagra viTTArasthAnI kazI mAhitI maLatI nathI. AcArAMganA dvitIya zrutaskaMdhamAM 15mAM adhyayananI tIjI cUlAmAM 'dIkSA lIdhA pachI eka mu` divasa zeSa hatA tyAre 'kumAragAma' pahoMcI gayA ane aneka upasargAne sahana karatA karatA vicaravA lAgyA ane te pramANe bAra varSa vyatIta thaye ja bhayagAmanI bahAra ujjuvAliyAnA uttara kinAre hatA tyAre kevaLa utpanna thayuM.' ema jaNAvyuM che. AthI temanA vihAra viSenI vizeSa mAhitI AmAM paNa maLatI nathI dIkSA pachInA vihAranA sAmAnya krama kalpasUtramAM je ApyA che te pramANe varSAvAsa cheADIne je ATha mAsa hoya temAM satata vihAra karatA hatA temAM grAma hAya ! eka rAta ane nagara heya te pAMca rAtathI vadhu rokAtA nahi. (kalpa0 119) kalpasUtramAM vizeSa vihAranA krama darzAvyo nathI paraMtu varSAvAsa kAM kAM karyA ane keTalIvAra karyo tenA nirdeza maLe che te A pramANe che(kalpa 122) ---AmAM mAtra chadmasthakALanA nahi paNa nirvANu sudhInA cAturmAsAno ullekha che(1) aDhiyagAmamAM prathama varSAvAsa (2) capA ane pRSThacaMpAmAM traNa varSAvAsa (3) vaizAlInagarI ane vANiyagAmamAM bAra varSAvAsa (4) rAjagRha ane nAlaMdAmAMra cauda varSAvAsa (3) mithilAmAM cha varSAvAsa 1. Anu sama`na bhagavatImAM maLe che (540) 2. bIjuM cAmAsu nAlAmAM kayu evuM svamukhe bha. mahAvIre kahyuM che- bhagavatI 140 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 mahAvIracarita mImAMsA (6) bhadiyAmAM be varSAvAsa (7) AlabhikAmAM eka varSAvAsa () sAvathImAM eka varSAvAsa (9) praNItabhUmimAM eka varSAvAsa (10) madhyama pAvAmAM eka chelle varSAvAsa A rIte 30 varSanI vaye dIkSA lIdhA pachI 42 varSAvA-comAsA temaNe ukta sthAnomAM karyA hatA. A sivAya vihArajIvananI ghaTanAo ke vihAranAM anya sthAne viSe kalpasUtramAM mAhitI maLatI nathI. AcArAMgamAM te A varSAvAsanI sUcI paNa ApavAmAM AvI nathI. AthI A mATe ApaNI pAse sAdhana mAtra Ava0 niyukti che. jJAtRkhaMDamAM dIkSA lIdhA pachI svajanone pUchIne vihAra zarU karI ane divasa pUro thavAmAM eka muda zepa hatuM tyAre kammaragAmamAM pahoMcI gayAvirodhA. 1892)-A hakIkata A jinabhadde jaNAvI che paraMtuM caupagnamAM to kammara gAma pahoMcatA pahelA brAhmaNa vastradAnane prasaMga che ane pachI ja gAmanugrAma vicaratA kammaragAma pahoMce che tevo ullekha che-pR0 26, 274. vizeSAvazyakabhALamAM brAhmaNane vastradAnano ullekha nathI paraMtu-AvazyakacUrNimAM jaNAvyuM che ke jyAre kammaragAma pahoMcyA tyAre brAhmaNe hAjara che. ane temAM anya ekamatano ullekha che ke dIkSA lIdhI tyAre ja te upasthita thaye-eTale kammAgAma pahoMcyA pahelAM A prasaMga bane. (AcU0 pR. 268). A matAMtara je jaNAvyuM che te ja zIlAMkane mAnya che te spaSTa che kAraNa temaNe smAragAma pahoMcatAM pahelAM brAhmaNano prasaMga varNavyuM che. AcArya haribhadra AvazyakaniyuktinI vyAkhyAmAM jaNAvyuM che ke jayAre bhagavAne sAmAyikavrata grahaNa karyuM. te kALe ke bhagavAnane eka vastra ApyuM eTalAmAM eka brAhmaNa temanI samakSa hAjara thayo. bha. mahAvIre dIkSA pUrva dAna dIdhuM tyAre te gAmatare gayA hatA ane jyAre pAcho vaLe tyAre te bha. mahAvIra dIkSA mATe nagara bahAra nIkaLI gayA hatA chatAM tene tenI patnIe bhagavAna pAse 1. bhagavatIsUtramAM gozAlaka zatakamAM zrAvastImAM bhagavAnanA samavasaraNa thayAne ullekha che. (540) paNa temAM varSAvAsane ullekha nathI. 2. A ja maMtavya AcArAMgane paNa mAnya che. te ApaNe joI gayA chIe. ka, AcArya hemacane kahyuM che ke A i dIdhela vastra bhagavAne khabhA upara (010.2.196 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIrane vihAra 12" dAna levA mokale. bhagavAne te kALe temanI pAse bIju kAMI na hovAthI e indra dIdhela vastramAMthI aDadhuM phADIne ApI dIdhuM ane pachI vihAra karI sAMje divasamAM eka muhUrta zeSa hatuM tyAre kammara gAma pahoMcyA. A brAhmaNa viSe. koI ullekha uttara purANamAM nathI e noMdhavuM joIe. guNacaMdranA mahAvIra cariyamAM kumAragrAma pahoMcI dhyAnastha thayA pachI. brAhmaNanA Agamanane ulekha che-prastAva pU, pR. 14ra A bhagavAna mahAvIre dIkSA lIdhI tyAre eka vastra pitAnI pAse rAkhyuM hatuM paraMtu tene upayoga potAnI nagnatA DhAMkavA mATe karyo na hato. te mAtra paraMparA jALavavA (kagdhaai) rAkhyuM hatuM evuM tAtparya prAcInatama AcArAMgagata prathama budhanI gAthAmAMthI phalita thAya che. arthAta ja kahevAmAM AvyuM che ke temaNe te vastra khaMbhe rAkhyuM hatuM 'no cevimeNa vatyeNa pIhismAmi taMni hemaMte / se pAe AvakahAe evaM khu aNudhammiyauM tassa / / -AcA0 1.9.1.2 paraMtu e vastra paNa temaNe kAyama rAkhyuM nahi. mAtra eka varSa ane ekamAsa te dhAraNa karyuM. ane pachI ene tyAga karI teo acelaka thaI gayA- nagna thaI gayA-e spaSTa ullekha AcArAMgamAM che- saMva sAhi maH = =phriAma parathai maa ! acelae to cAI ta vosajja vatthamaNagAre // -AcAM 0 1.9.1.4 prAcIna ullekha to mAtra vastrane ja che. temAMthI devadUra nAma te vastrane bhagavatImAM (541) ApavAmAM AvyuM. eTale te "Indra ApyuM tema phalita 1. A kathAmAM pachIne bhAga evo che ke te aDadhuM vastra laIne tRNanArA pAse gaye. tRNanAre vastrane bahumUlya samajI tene salAha ApI ke tuM A. vastrano bIjo TukaDo lAvI Ape che tenuM lAkha mUlya thaze. temAMthI aDadhA tArA ane aDadhA mArAM. A sAMbhaLI te brAhmaNa bhagavAnanI pAchaLa pAchaLa pharavA lAgya-Ani ha0 pR. 187 AcArya hemacaMdra paNa A vAtanuM samarthana kare che.-triSaSTi 10.32-8. 2. ii devAyA muMDe mavinA" spaSTa che ke bha. pate kahe che ke devadUSya. laIne muMDa thaye-eTale te indra dIdhAnI vAta pachInI che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 mahAvIracarita nImAMsA karavAmAM AvyuM. paraMtu kharI rIte tema banyuM nathI. bahumUlya vastra mATe devadUSya" zabdane prayoga prAcIna kALamAM thate e joIe te A AkhI kathA-krame kevI rIte ghaDI kADhavAmAM AvI te spaSTa thAya che. vaLI AcArAMgamAM te vastranA mAtra visarjananI ja vAta che. brAhmaNane AvA viSe kazuM ja nathI. AcArAMga cUrNimAM to aDadhuM ApyAno ullekha ja nathI. ane te jyAre kaMTakamAM bharAyuM tyAre keI brAhmaNe laI lIdhuM ema che. AthI A kathA upajAvI kADhI hoya evo pUro saMbhava che. Avazyakaniryukti ane vizeSAvazyaka bhASyamAM paNa A bAbatane kazo ja ullekha nathI. mAtra eTaluM ja che ke "kaMTakamAM vastra' bharAI gayuM. ane te kAraNe chUTI gayuM-349-1901 te paNa A anumAnane ja puSTi Ape che. ane AvI koI kathA digaMbara paraMparAmAM paNuM nathI kAraNa temane mate te dIkSita thatI vakhate ja sarva vastrAne tyAga karyo hato. te paNa dhyAnamAM laIe to kathAnI kAlpanikatA vize saMdeha rahetA nathI. brAhmaNanA daridratha ane avasara cUkyAnI lekakathAomAM A kathAnuM mULa hoya to navAI nahi. ane tene bha. mahAvIranA caritrane rocaka banAvavA mATe sthAna apAyuM hoya tevo pUro saMbhava che. ahIM have bha. mahAvIranA chadmasthakALanAM vihAra sthaLo viSe je judA judA granthamAM ullekha maLe che tenuM tAraNa ApavAmAM Ave che - bhagavatI sUtramAM gozAlakanA prakaraNamAM bha. mahAvIre potAnA kALanA je vihArasthaLone nirdeza karyo che te A che-prathama varSAvAsa ayigAmamAM (51) bIju comAsuM rAjagRhabahAra nAlaMdAmAM (541) te comAsA daramiyAna nAlaMdAthI rAjagRhamAM bhikSA (51)-punaH nAlaMdA (51)-puna: rAjagRha (541) punaH nAlaMdA (541) punaH rAjagRha (541) punaH nAlaMdA (541) kollAga (541) pachI kula cha comAsA vItyA pachI-siddhaWgAmathI kumbhAragAma (542) kuMDagrAma (543) thI siddhatvagAma (544). upana 0 uttarapurANa khaMDavana (pR. 463) kulagrAma (464) kammaragAma (pR. 24) bahula ( 5) 1. "avanI ta: sarva vastranA vimUna'-jinasena, harivaMzapurANa, 2.52 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIrane vihAra ujjayInI (465)1 kAzAMkhI (466) -jubhika (466) Avazyakaniyukti ane vizeSAvazyakabhASya kammAragAma (vi. 1892) kAllA (ni. 744|vi. 1893) vegamadI (346 1895) aTTiyagAma (346/1895) mArAa (347/1896) dAhiNavAcAla uttaravAcAla (1) - (349-50 1901-2) seyaviyA (351 1903) surabhipura (3pa2/1904) mulAga (276) varaMga (29) rAyagiha (280) kAllAga (280) surasejaNavaya (281) dabhUmi (282) peAlAsa (288) vayagAmasa`niveza (288) kAsakhI (289) madAI Nikaccha (297) jijhamA (298) ja`bhiyA (299) AvazyakacUrNi (Avani. ane vize.ne anusare che je bheda che tenI noMdha) V 127 V (ra) bhrUNAga (355/1907) rAyaTiMga ( , ,,) (2)2 V (nAlaMdA) 1. A ullekha uparathI jaNAya che ke A kathananA bIjo koi AdhAra nathI. kAraNa sAmAnya rIte AthI prAcInamAM bhagavAnanA vihAra madhyapradeza sudhI lakhAyAnuM yAMya jaNAvAyuM nathI. AthI A kevaLa kalpanA ja che. harivaMzamAM mAtra vRbhikagrAmanA ullekha che-2.57 2. cAturmAsano ullekha nathI paraMtu mAsakhamaNu ane gosAlanA ullekha che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 mahAvIracarita mImAMsA Ani vizeSA AvazyakacUNi kolAya (357/1909) (gozAlanI pravajyA) suvaNakhala (,, , ) baMbhaNagAma (3581910) caMpA ( , , ) (3) kAlAya (3591911) pattAga ( ,, , ) kumArA (360 1912) corAya ( ,, , ) piDiyA (36 1/1913) (4) koMgala ( ,, , ) sAvathI (3621914) haliTuM (362/1914) huMmalA (36 3/1915) Avatta ( ,, , corA (3641916) kalaMbuA (, , ) lAda (365/1917) punnakalasa ( , ) bhadiya ( ,, , ) katalI (366/1958) jabUsaMDa (,, ,, ) taMbAya (367/1919) kaviya ( ,, ,, , vesAlI (368/1920) gAmAga (368/1921) sAlisIsa (,, , ). 1. ana niti- va me nijharavaM TADhAviye vattA, te maLarriNA... nijareti jahA baMbhaceresu-Ava0 cU* pR. 290 2. A pachI gozAlaka judo paDI vicare che-AcU. pR. 292 2222222222222222222222229 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA vihAra bhayi (370/1922) mAtra,,,,) AlaliyA (371 1923) ku DAga (371/1923) macchu,,,,) bahusAlaga (372/1924) Ani. vizeSA. lAhaggala (372 1924) purimatAla (373/1925) uNNA (6, gAbhUmi (374 192 6) > ,, ) "" rAyagiha ( vabhUmi (,, ( siddhatvapura (375/1927) kumbhagAma (376/1928) vesAlI (377/1989) vANiyagAma (378/1930) sAvathI ( 17 22 sAgulI ( daDhabhUmi (380 1932) vAlua (390 1942) sulema ( ) 3. 29 "" T 23 "" succhettA (,, > malaya (391/1943) hasthisIsa (, > "" ,, ,, (6)1 (n) (<) (9)2 ,, > (10) ) S AvazyakacUrNi V rAyagiha (8) lADhA vajjabhUmi suddhabhUmi (9) siddhatvapura kurmIMgAma sihatyapuraH 1. punaH cha mAse geAzAlaka milana A.yU. 293 2. 'aniyata vAra'--eka ThekANe rahI kayu nathI-A.ni. 374/1927 A.cU. gata niyuktigAthAmAM 'maLiyatavAsa' pATha che, pR. 296. bhagavAna jyAre siddhatyapura jaI rahyA hatA tyAre gozAlaka chUTA paDI sAvathI jaI rahe che. --A.cU. 299 129: V (3mona) (pAThAMtara) 1 v Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 Ayuni. vizeSA. teAsalI (392/1944) mAsalI (393/1945) tAsalI ( , ,, ) sihatyapura (394 1946) vayagAma (,, > AlaliyA (398/1950) 33 > "" ,, sevi ( sAvathI (,, ) kosakhI (399 1951) vANArasI ( rAyagaDha ( 77 "" ( ? > > ) ,, 37 29 midhilA ( vaizAlI (400 1952) sussumArapura ( bhAgapura zu digAma (401/1953) meDhiyagAma ( zrRjha kosaMbI (402/1954) suma'galA (404/1956) succhettA ( +- pAlaga ( ca'pA (405/1957) (12) -ja bhiyagAma (406/1958) meSkriyagAma (,, ) chammANI (407 1959) jijhamapAvA ( 17 -~`bhiya (408/1960) ,, "" ,, V 1. haribhadra ane dIpikAmAM 'vAsa' pADaeN nathI. anyatra che. vaLI A pUrve je 'midhilA'nA ullekha che. te sa Mdigdha jaNAya che kAraNa vaizAlI ane midhilA vacce dhaNuM aMtara che. AthI kadAca A midhilA prasiddha mithilA na paNa hoya. ,, 23 22 ,, ' ,, 37 "" ) ) > 22 :) mahAvIracarita mImAMsA Avazyaka sUi (11)1 (11) Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIrane vihAra 131. sAmAnya rIte ema kahI zakAya ke Avazyakaniyukti, vizeSAvazyakabhASya ane AvazyakacUrNi-e traNe bhagavAnanA chAghasthika vihAranI bAbatamAM ekamata che. je bheda che te kayAMIka pUrvApara bhAvane ane kyAMI comAsAnI bAbatane che. bIju comAsuM nAlaMdAmAM thayuM ane rAjagRhamAM bhikSA arthe jatA AvatA hatA evuM mantavya AvazyakacUrNina che jyAre Avazyakaniyukti ane vizeSA 0mAM rAjagRhano ja ullekha che. bhagavatI sUtramAM (541) paNa nAlaMdAnuM samarthana che ane rAjagRhamAM bhikSA arthe jatA hatA te ullekha che. agivAramuM comAsuM cUNi pramANe midhilAmAM ane niyukti ane vizeSa pramANe vaizAlImAM thayuM. AgaLa-pAchaLa AvatAM sthAnanI daSTie prastutamAM midhilA karatAM vaizAlInA mAsAne vadhAre saMbhava jaNAya che. vaLI uttarapurANa ane prastuta Avazyakaniyukti vagerenI tulanA karIe to jaNAya che ke uttarapurANanA kartAne bihAra pradezanI vizeSa mAhitI hoya tema jaNAtuM nathI. jyAre Avazyaka niyukti AdimAM jaNAvela sthaLee bha. mahAvIrane vihAra thaye hoya ke na thayo e prazna bAjue rAkhIe te eTaluM te jaNAya che ke AvazyakaniyuktikAravagerene saMparka bihAra sAthe rahyo hoya ke na hoya paNa temanI pAse bihAra viSenI paraMparA te surakSita hatI. jyAre uttaraparANa lakhanArane e paraMparA sAthe saMbaMdha tUTI gayuM hoya tema jaNAya che. kalpasUtramAM je comAsAnI noMdha che. tenI sAthe prastuta sUcInI tulanA karIe te jaNAya che ke temAM je praNItabhUmi tarIke ullekha che te je lAThavajabhUmi viSe mAnIe te saMbhava bane. AvAzyakacUrNi pachI lakhAyela guNacaMdranA mahAvIra cariya (pra5 - 7)mAM. vihArasthaLonAM nAme je maLe che te AvazyakaniyuktiAdi jevAM che. 11muM mAsu mithilAmAM thayuM tema AmAM mAnavAmAM AvyuM che te vizeSarUpe cUNine nahIM paNa niyukitanuM anusaraNa sUcave che. ane AcArya hemacade paNa triSaSTizalAkAmAM AthI vizeSa kAMI jaNAvyuM nathI. Avazyaniryukti-cUrNinI je vihAra sUcI che te uparathI bha. mahAvIrano chadmasthakALamAM vihAra hAlanA bihAra, baMgALa, ane utara pradezamAM thaye ema kahI zakAya. 1. gha0 pachInA kALamAM mithilAmAM comAsu thayuM haze ema mAnI zakAya, kAraNa kapamAM tene ullekha che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - gozAlaka prasaMga bha. mahAvIranA chatmastha kALamAM AjIvaka saMpradAyanA tIrthakara gozAlaka sAthenA saMparkanI je hakIkata bhagavatIsUtra zataka 15mAM varNavavAmAM AvI che, te uparathI vidvAnomAM evI dhAraNA thaI che ke bhagavatIgata e varNana mAtra gazAlakane halake dekhADavA ghaDI kADhavAmAM AvyuM che. vAstavika rIte zuM banyuM haze e jANuM zakavuM kaThaNa che paraMtu keTalIka bAbate je viSe vivAda saMbhave nahi te to te varNana uparathI phalita karI ja zakAya che. (1) zrAvastImAM jayAre bhagavAna mahAvIre gozAlakanA pUrvacaritanuM varNana karyuM che tyAre gozAlakane dIkSA paryAya 24 varSane hate. (sU) 538) ane te jina-arihaMta-ityAdi nAme prasiddha hatA. (2) bhagavAna mahAvIra ane gozAlakane saMpaka jyAre bha. mahAvIra chadmasthA vasthAmAM hatA tyAre cha varSa sudhI (540) rahyo hate. gozAlaka mahAvIranA ziSya thayA ke nahi athavA mahAvIra gopAlakanA ziSya thayA ke nahi-e viSaya vivAdA spada gaNIe to paNa A cha varSane saMparka baMnemAM hatuM e vAta nizcita karI zakAya che ane be mahApuruSone saMparka thAya tyAre eka pAsethI bIjA ghaNuM ghaNuM zIkhe ema mAnavAmAM paNa kazI bAdhA mAnI zakAya nahi. (3) zrAvastInA prasaMga pachI paNa 16 varSa bha. mahAvIra jIvita rahyA che. paNa gozAlanuM maraNa sAta rAta pachI thayuM che.-"anna anAruM torasavAsArUM nine muLI vizini tugaM gaM jotarA aqnA va saLe......manto attarattasa... jA rakSaNa'-sU. 552 (4) bhagavAna mahAvIre zvetAMbara jaina paraMparA pramANe dIkSA pachI 13 mAsa sudhI vastra rAkhyuM hatuM. (AcA. 9.1.4) ane pachI choDayuM hatuM. prathama varSAvAsa ayigAmamAM thayuM ane bIju comAsuM rAjagRha bahAra nAla dAmAM karyuM. 1. bhagavatImAM te ge zAlake aMtevAsI banavA vAraMvAra kahyAnuM Ave che sU. 540 ane chevaTe bha. mahAvIre tene ziSya banAvyAne ullekha che. nokaransa naMtriputtarNa gyama vadi sumi -sU. 540. 2. digaMbaramate vastra rAkhyuM na hatuM. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka prasaMga 133 ahIM gozAlaka-mahAvIrane prathama saM5rka thayo che. A pUrve' bha. mahAvIrane dIkSA pachInAM 13 mAsa piSa mAsamAM ja pUrA thayA hatA ane temaNe vastra choDI dIdhuM hatuM. AthI gozAlakanA saMparka pachI bha. mahAvIra acalaka-nagna banI gayA hatA-ema siddha thaI zake nahi.' - gozAlaka matamAMthI jana saMpradAyamAM zuM zuM svIkAravAmAM AvyuM che te mAtra kalpanAno ja viSaya banI zake. gozAlakanA koI grantha vidyamAna nathI eTale temanA mata viSe jena-bauddhagranthonA ullekhone ja AdhAra levo paDe. ane tene AdhAre ja tulanA thaI zake. - pAlipiTaka ane jaina sUtragranthamAM ge zAlakanI aneka hakIkate Ave che tethI eTaluM te nizcita che ke te bha. mahAvIra ane buddhanA samakAlIna mahApuruSa hatA. ane temane mata te kALe ThIkaThIka pratiSThita hatA. ane pachInA lAMbA kALa sudhI e mata jIvita paNa rahyo che. Azcarya che ke digaMbara paraMparAmAM bha. mahAvIra sAthenA gozAlakanA saMparkanI keI carcA nathI. ethI digabara AcAryo pAse A viSenI kaI paraMparA surakSita nahIM hoya ema mAnavuM paDe che. ane ema paNa mAnavuM paDe che ke bha. mahAvIracarita viSe je kAMI sAhitya lakhAyuM che tyAre digaMbane uttarabhArata sAthe saMparka uttarottara ghaTI rahyo haze. - tAtvika matabheda je banemAM hatA te viSe AgaLa upara carcA karavAnI hoI ahIM te viSe vivecananI AvazyakatA nathI. bhagavatI ane Avazyaka cUrNimAM gesalaka jIvananA aneka prasaMga che jemAM gozAlakane halake dekhADavAno prayatna che-ene inkAra thaI zake tema nathI. ane AnuM kAraNa vividha tethikemAM te kALe je vaimanasya hatuM te te che ja. paNa granthakArene nyAya ApavA eTaluM paNa umeravuM joIe ke gozAlakanA caritamAM evuM te kAMIka haze ja jene laIne bha. buddhane te kALanA anya saithi kenI tulanAmAM gozAlakane sauthI hInakeTine batAvavA prayatna karavo paDyo che. 1. 3. bazama ane bIjA ema mAne che ke pArzvanA zramaNa nagna hatA nahI * . ane bha. mahAvIre nagnatA dAkhala karI te gozAlaka ane bIjA Achavaka- * | mUrvajonI asara nIce hatuM -bazama, hisTrI enDa DokaTIna opha dI AjI. vikAjha,--pR. 109. DaoN. baruA te spaSTa kahe che ke bha. mahAvIra sAdhanAnA bIjA varSamAM ge zAlaka saMpradAyamAM bhaLI gayA hatA ane-cha varSa pachI - chiDI gayA hatA. -TI. bu. 374. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 mahAvIratacarita mImAMsA "nAhabhikkhabe ardhA ekapuggala pi samanupassAmi yo evaM bahujanaahitAya paTipanno bahujanaasukhAya, bahuno janassa anatthAya ahitAya dukkhAya devamanussAna yathayida, bhikkhave, makkhali modhapuriso, seyyathApi bhikkhave, nadImukhe khippaM uDDezya bahuna macchAna ahitAya dukkhAya anayAya vyasanAya, evameva kho, bhikkhave makkhali. moghapuriso maturasakhippa mace loke uppanno bahUnaM sattAna ahitAya dukkhAya anatthAya jyanA yAti"-aMguttaranikAya bhAga-1. pR. 34 (nAlaMdA) pArzvanA anuyAyI ekasATakadhara hatA ane pArzvanA anuyAyI mahAvIre gozAlakanA anukaraNamAM vastratyAga karyo e dalIlamAM vajUda eTalA mATe nathI ke prathama e siddha thavuM jarUrI che ke bha. mahAvIre dIkSA pArzvanA saMghamAM lIdhI. koIpaNa vetAMbara paraMparAnA granthamAM e hakIkatanI noMdha levAmAM AvI nathI paraMtu spaSTa ullekha to evo che ke temaNe pote ja svayaM dIkSA lIdhI. keInuM paNa gurupada svIkAryuM. nathI. UlaTu jyAre temaNe upadeza de zarU karyo ane saMgha jamAvyo tyAre aneka pAzvasaMdhanA anuyAyIo bha. mahAvIranA navA saMghamAM dAkhala thayA. ane chevaTe kezI--gautamane vAda pachI bane saMdha eka thaI gayA. vaLI zvetAmbara Agamo pArzvanA anuyAyIone vastradhara jaNAve che paraMtu digaMbara paraMparA pramANe te pAzva pite ane temanA anuyAyIo paNa nagna ja hatA. AthI ema nizcita paNe kahI zakAya tema nathI ke bha. mahAvIre vastrano tyAga gozAlakanI asara nIce ja karyo. pAlipiTakamAM nigraMthone ekasATaka(vastra)dhara kahyA che te bha. mahAvIranA nirgo mATe paNa hoI zake che kAraNa AcArAMgamAM eka vastra rAkhavAnI anumati devAmAM AvI che. Aca. 8. 6. 1. bhagavAna mahAvIra jyAre kellAga sannivezanI bahAra paNiyabhUmi'mAM hatA, tyAM gozAlaka AvIne ziSya bane che ane pachI tyAMthI baMne cha varSa sAthe. vihAra kare che-mULa pATha A pramANe che. "mama samvao samaMtA magagavesaNa karei, mama svao jAva karemANe kollA-.. gasaMnivesassa bahiyA paNiyabhUmIe gae saddhi abhimasannAga / tae ga se gosale. maMkhaliputte haTatuThe mama tikkhuttoM AyAhiNa payAhiNa jAva namaMsittA evaM vayAsI'tamme NabhaMta mama dhammAyariyA ahanna tubha aMtevAsI' / tae Na aha goyamA gosAlama maMliputtassa eyamaTTha paDisuNemi / tae NaM ahaM goyamA gosAleNa maMkhalipatteNa saddhi paNiyabhUpIe chadhvAsAi lAmaM alAbha suha dukkha sakAramasakora vALamavALe mArivAriyuM veristhA -bhagavatI 541, pR. 663. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ geAzAlaka prasaMga AnI TIkAmAM AcAryAM abhayadeva A pramANe lakhe che-niyamUmitti - paNitabhUmau mANDavizrAmasthAne, praNItabhUmau vA manojJabhUmau / . *'vaLiyamUni'sa pazitammeccha prItamUmI yA molamUvI vidyutaniti yona: / " A uparathI spaSTa che ke AcAya` abhayadeva 'vaLiyamUmi'ne vizeSa nAma svIkAratA nathI. ane temanuM ja anusaraNa karI DaoN. zuthiMga paNa 'payibhUmi'ne vizeSanAma tarIke svIkAratA nathI. paraMtu kalpasUtramAM bha. mahAvIre je cAturmAsA karyAM tenI sUcI ApavAmAM AvI che temAM 'pIpaLIyamUmI' (122) evA ullekha che. A ullekhanI cUNi'mAM tenI vyAkhyAmAM 'vabhUmi' ema karavAmAM AvyuM che. (pR. 103) ane tenuM ja anusaraNa pRthvIca'dranA TippamAM (pR. 16) ane pachInI badhI ja vinaviSaya AdinI TIkAmAM thayuM che. AthI vidvAnomAM prastuta gozAlaka prakaraNamAM 'NiyabhUmi' zabdanA arthamAM vivAda UbhA thayA che-(bazama, pR. 40). AcArAMgamAM jyAM bhAmahAvIranA vihAranI carcA che (9.2) tyAM 'niyamAndrAyu dhULayA vAlo'-(9.2.2) ema spaSTa nirdeza che. paNiyasAlA ane paNiyabhUminA eka ja atha che ane te jema A. abhayadeve jaNAvyu` tema bhAMDazAlA hAya ke ya-vikrmamATenI vastu jyAM rAkhavAmAM AvatI hoya te pIThu -bajAra hoya--ema mAnIe te te atha saMgata banI jAya che. 135 bha. mahAvIranA cemAsAnI sUcImAM AvatA paNIyabhUmi' mATe vajjabhUmi evA a`tu sUcana je karyu che tenI paNa saMgati karavI jarUrI che. e vAta te nizcita che ke bha.mahAvIre lADhadezanI vajjabhUmimAM vihAra karyAM hatA (AcArAMga 9.3.2). ane comAsu lADhamAM vitAvyuM hatuM e paNa hakIkata che. ethI te comAsAnI sUcImAM 'naLIyamUmi'nA ullekha hAya ane lAdezanI vatttabhUmine ullekha na hoya te! tenI saMgati besAravA AcAryAe e paNIyabhUmine saMbadha vajrabhUmi sAthe joDayo hAya te sa Mbhavita che. paNa sAthe ja AvazyakacUrNi`gata evA ullekha ke lAThabhUminA vihAra samaye cAmAsA mATe koI nizcita sthAna temane maLyu na hatu. ene vicAra karIe te bhUmimAM ceAmAsu thayu e sAcuM 1. "lADha iti jAgavato soduviho vajA bhommA ya, " - lADhA - taeva duvihA vajjaM sujJa" "avaranaLayakhovAya so vimo / tatha-nArI i sati-AcA.cU. 318 2. vRM satya chaCAse aSThito mAnaM (AcA. sRNi-pR. 319) Avani, 374-275 Ava. cU. 296 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 mahAvIracarita mImAMsA paNa temAM temane niyata vAsa hato nahi AthI koI vizeSa sthAnane ullekha kalpasUtramAM karavAmAM Avyo nathI paNa sAmAnya paNayabhUmi=manezbhUmi athavA vAva=paNyabhUmi=kayaviyanuM pIThuM--evuM kaI paNa anukULa sthAna e karavAmAM AvyuM che. kalpasUtramAM ahIM "paNa" e dIdhuM chuM kAravALo pATha che te paNa dhyAnamAM levA jevuM che. sArAMza ke gozAlaka sAthe cha varSa sudhI vajradezamAM vihAra karyo evo. atha te levAnI jarUra ja nathI. paraMtu chellAgasaMnivezanI bhAMThazAlA ke vyApAranI pIThamAMthI zarU karIne cha varSa sudhI sAthe vicaryA e ja artha samaja joIe. - bha. mahAvIrane lAdezamAM vihAra thaye e kyA varSamAM -eno vicAra karIe te AcArAMga cUrNimAM jaNAvyuM che-"gva vahaii kavohiM mArdi tatha jAsu. ya tave upasagge vA sahanANo rAgadosarahite terasame varise patelise pati pati. sevamANo"" AcA-cU. pR. 320 ityAdi. A uparathI jaNAya che ke bhagavAnanI dIkSA thayA pachInA terame varase teo lADhamAM vicAratA hatA. AthI gozAlaka sAthenA cha varSa daramiyAna te lAdezanI vajabhUmimAM vihAranI paraMparA ja nathI-ema mAnavuM joIe. paraMtuM Avazyakaniyukti ane zUrNi banemAM A pUrve ApaNe joyuM te pramANe cothA ane pAMcamAM comAsAnI vaccenA kALamAM ekavAra ane bIjIvAranavamuM comAsu lADhamAM karyAnuM samarthana maLe che. ane e banne prasaMge gozAlaka temanI sAthe ja rahela che e paNa te bannene saMmata che. AthI kahI zakAya ke lADha dezamAM temane comAsA mATe niyata sthaLa maLyuM na hatuM temane aniyata vAsahate ethI paNiyabhUmi=paNyabhUmi athavA paNIyabhUmi=praNItabhUmi=manezbhUmimAM temaNe vAsa karyo hate evA sAmAnya arthamAM kalpasUtranA ullekhane samajavo. joIe. paNa vizeSanAmanA arthamAM nahi. vaLI gazAlaka sAthe cha varSa sudhI vicaryA e bAbatamAM paNa e jANavuM jarUrI che ke jyArathI bane maLyA tyAra pachI sAta mAsA bannenA sAthe thayA che ane te daramiyAna gozAlake cha mAsa sudhI sAthe nahIM rahetA jUduM vicaraNa ya che. AthI cha varSa eTale barAbara cha varSa ema samajavuM na joIe. paNa lagabhaga cha varSa ema samajavuM joIe-AvuM mantavya cUrNithI phalita thAya che 1. aNAriyadesesu tAhe lADhA vajjAbhUmi suddhamUmiM ca pavvati / teNiraNukaMpA giddayA ca..... tadA ya kira bAsAratto tammi jaNavae keNai daivaniyogeya lehaTTho AsI ksahI vi na labmati / tattha ya dhammAse aNiccajAgariya viharati / esa navayo kAsAratto / AvacU. pR. 296 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- _