Descriptive Catalogue of Sanskrit Manuscripts Asiatic Society Vol 10 Part 01

Author(s): Haraprasad Shastri, Prabodhchandra Sen
Publisher: Asiatic Society
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020277/1

Page #1

A DESCRIPTIVE CATALOGUE
OF THE
SANSKRIT MANUSCRIPTS
IN THE COLLECTIONS OF
THE ROYAL ASIATIC SOCIETY OF BENGAL
BY
MAHAMAHOPADHYAYA HARAPRASADA SHASTRI, M.A., D.LITT., F.A.S.B.
REVISED AND EDITED BY
PRABODH CHANDRA SEN GUPTA, M.A.
THE AS THE RES Price Rs.5.
VOLUME X, PART I ASTRONOMY MANUSCRIPTS
PRINTED AT THE BAPTIST MISSION PRESS
PUBLISHED BY THE ROYAL ASIATIC SOCIETY OF BENGAL
CALCUTTA 1945
Sha

Page #2

NOTICES OF SANSKRIT MANUSCRIPTS PUBLISHED BY THE ROYAL ASIATIC SOCIETY OF BENGAL.
First Series. Vols. I-IX. By R. L. MITRA and Vols. X-XI.
By MM. H. P. SHASTRI. 1870-1895.
[Vol. I] (No. 1) (1871), pp. 10+108 = 118
Price Rs.2/8). » (No. 2) (1870),,, 4+96 = 100
1/4/. (No. 3) (1871), , 16+134 = 150
2/8/Vol. II, Pt. 1 (No. 4) (1872), pp. 4+96 = 100
1/47 Pt. 2 (No. 5) (1872), ,, 4+96 = 100 ...
1/41Pt. 3 (No. 6) (1873), ,, 4+96 = 100
1/4/Pt. 4 (No. 7) (1874), ,, 4+12.-114 = 130 and 4 plates
2/8/Vol. III, Pt. 1 (No. 8) (1874), , 4+96 = 100 and 1 plate ....
2/8/Pt. 2 (No. 9) (1875), » 2+80+32 = 114 and 2 plates
2/8/Pt. 3 (No. 10) (1876), 4+96 = 100.
1/4/Pt. 4 (No. 11) (1876), 94 +2+12 = 110 and 10 plates
3/12/Vol. IV, Pt. 1 (No. 12) (1877), , 96+8 = 104.
1/41 Pt. 2 (No. 13) (1878), ,, 224+16 = 240 ...
3/12 - Vol. V, Pt. 1 (No. 14) (1879), , 152+8= 160 ..
2/8/Pt. 2 (No. 15) (1880), , 318+16+32 = 366 and 5 plates 6/4/Vol. VI, Pt. 1 (No. 16) (1881), , 6+152 =158 and 1 plate
2/8/Pt. 2 (No. 17) (1882), , 164+14+12 = 190 ....
2/8/Vol. VII, Pt. 1 (No. 18) (1883), ,, 8+154 = 162 ...
2/8/Pt. 2 (No. 19) (1884), , 168+16 = 184
2/8/Vol. VIII, Pt. 1 (No. 20) (1885), ,, 8+160 = 168
2/8/Pt. 2 (No. 21) (1886), ,176+18 = 194
2/8/Vol. IX, Pt. 1 (No. 22) (1887), , 10+160 =170 .
2/87Pt. 2 (No. 23) (1888), , 16+14+28+156 = 214
3/12 - Vol. X, Pt. 1 (No. 24) (1890), ,, 6+120 = 126 .
2/8/ Pt. 2 (No. 25) (1892), , 8+16+248 = 272 ....
3/12/ Vol. XI, (No. 26) (1895), , 20+72+24+138+6 = 260..
3/127
Second Series. Vols. 1-IV. By MM. H. P. SHASTRI.
1898-1911.
Vol. 1,
Vol. II,
Pt. 1 (No. 27) (1898), pp. 160 Pt. 2 (No. 28) (1898), , 160 Pt. 3 (No. 29) (1900), „ 40+112 = 152.. Pt. 1 (No. 30) (1898), , 160 Pt. 2 (No. 31) (1904), „ 22+78 = 100 .. Pt. 1 (No. 32) (1904), , 160 Pt. 2 (No. 33) (1907), , 26+14+94 = 134
(No. 34) (1911), , 36+12+264 = 312
Price Rs.2/8/.
2/81>>
2/8/2/8/1/4/2/8/2/8/5/
Vol. III,
Vol. IV,

Page #3

DESCRIPTIVE CATALOGUE OF SANSKRIT MANUSCRIPTS
ROYAL ASIATIC SOCIETY OF BENGAL, GOVERNMENT COLLECTION
VOLUME X
JYOTIŞA
I. JYOTISA -- GANITA ( ASTRONOMY AND MATHEMATICS).
6826.
2904. अभौष्टसारणौ। Abhistasārani.
Substance, foolscap paper. 10 x 42 inches. Folia, 40 by counting. Charactor, Nāgara. A book of astronomical tables. Appearance, fresh.
The mangalacarana and the object of the work : नत्वा गुरुं शिवं गौरीं दिवाकरमुखान् खगान् । पञ्चाङ्गपत्रसिद्ध्यर्थं तनुतेऽभीष्टसारिणीम् ॥ १ ॥
Rules for the use of the tables:
मधोः सितादितोऽभीष्टतिथिं यावरुणो मतः । तिथिभ्रुवोर्द्धसकोनं तिथौनां च गणो भवेत् ॥ २ ॥ गणरखाद्द्रग्निभागोना भस्य द्यवंशयुक्युतैः । गणोत्यवारदण्डाद्यं योज्यं वर्षदिनादिके ॥ ३ ॥ अधोऽङ्गात् फलमुन्नेयं योज्यं वारादिके तथा । तिथ्यादिकं भवेत् स्पष्ठमेवमग्रेऽपि योजनात् ॥ ४ ॥

Page #4

(
2 )
वाराप्राप्तौ गणस्मैको निरोकावान्यदुक्तवत् । वारप्रधानतामौषां वारात्तिथ्यादिलब्धयः ॥ ५ ॥ हासो वारद्वये नूनं वृद्धिारक्षये किल । । गणमावधिकोष्ठाप्तेऽवधिसैकफलेऽवधौ ॥ ६ ॥
तस्मिन् शेषमिते कोठे प्रावत्तिथ्यादिसाधनम् ॥ ७ ॥ A table containing शकादारभ्य १६५८ मेघार्कसमये तिथिवारघटीफलानि-2 to 10 leaves; a table containing शकात् १६५६ नक्षत्रकदम्बवल्लौ सिद्धे नक्षत्रकोष्ठका नक्षत्रफलानि-9 leaves ; the third table containing शकात् १६५४ योगकदम्बवल्लो सिद्धे योगकोष्ठका योगफलानि-9 leaves ; fourth table containing ग्रहाणां पञ्चवर्गोंबलानि-4 leaves ; fifth table-4 leaves : अहर्गणानयनं, रविस्फटीकरणम्, चन्द्रस्फटीकरणम्, चन्द्रफलमंशादि ; sixth table-4 leaves : अथ मध्यमरवयो मेधार्कसमयजाः; स्पररवयः ।
6827. 770. आर्यभटसिद्धान्तः। Aryabhatasiddhānta. For the manuscript see L. 1566.
A well-known treatise on astronomy by Aryabbața. Published by Dr. Kern. Indian reprints of this edition by Dr. Kern are also available. It begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। प्रणिपत्यैकमनेकं सत्यां देवतां परं ब्रह्म । आर्यभटस्त्रीणि गदति गणितं कालक्रियां गोलम् ॥ २ ॥ वर्गाक्षराणि वर्गेऽवर्गेऽवर्गाक्षराणि कान्मौ यः । खदिनवकेखरानववर्गेऽवर्गे नवान्त्यवर्गे वा ॥ २ ॥ युगरविभगणाः ख्युष्ट (४३२००००) शशिचयगिरि यि] [शु]शुल्ट (५७७५३३३६), etc. etc. ete.
IB

Page #5

( 3 )
It is divided into two main parts:
(i) दशगीतिका has 2 + 10 = 12 verses.
(ii) आर्थ्याष्टशत has 1+32+27+48+2 = 110 verses.
The last verse runs thus:
Chapter
""
6828.
4178. आर्य्यसिद्धान्तः or महासिद्धान्तः । Aryasiddhanta or Mahāsiddhānta. By Aryabhata II.
39
Substance, country-made paper. 92 x 42 inches. Folia, 51. Lines, 7on a page. Extent in slokas, 750. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
See Oxf. 325B and IO. Catal. No. 2767.
29
आर्यभटीयं नाम्ना पूर्वं खपदभुवः सदा नित्ये |
A work published by the late MM. Sudhakara Dvivedi, Benares Sanskrit Series.
The manuscript begins thus:
99
सुकृतायुषोस्तु नाशं कुरुते प्रतिकंचुकं योऽस्य ॥ ५० ॥
I has 61 verses.
II
17
III
40
IV
49
17
V
विविधखगागमपाटीकुट्टकवीजादिदृष्टशास्त्रेण ।
आर्यभटेन क्रियते सिद्धान्तो रुचिर ययाभिः ॥ १ ॥
रूपात् कटपयपू [र्वा] वर्णक्रमाद्भवन्त्यङ्काः ।
etc.
etc.
etc.
""
""
""
22
29
[ स्वायम्भुवं सदासद्यत् ] ।
33
""
32

Page #6

( 4
)
Chapter VI has 164 verses.
, VII , 7 , , VIII „, 12
IX , 9 ,
x 8 XI „11
XII
13
The manuscript extends up to Chapter XVIII.
6829. 968. Tiffstan: or HEIfHSTO: 1
Āryasiddhānta or Mahāsiddhānta.
Substance, country-made paper. 12 x 3} inches. Folia, 37. Lines, 8 on a page. Extent in ślokas, 750. Character, Nāgara. Date, (?). Appearance, fresh. Verse. Generally correct. Complete in 18 chapters.
For the work see, L. 1568 and Weber 1731. Our manuscript fully agrees with the latter.
6830.
7871. 12HfHST: or HEIHSTM: 1 Āryabhatasiddhānta or Mahāsiddhänta.
By Aryabhata II.
Substance, foolscap paper. 83 x 6 inches. Pages, 38. Lines, 17 on a page. Extent in slokas, 900. Character, modern Nāgara. Clearly written. Appearance, fresh. Complete.
Last Colophon :
इति श्रीमदार्यभट्टकृते महासिद्धान्ते गोलाध्याये कुटुकाध्यायोज्यादशः। १०

Page #7

Beginning :
( 5 )
श्रीगणेशाय नमः | श्रीसरस्वत्यै नमः । विविधखगागमपाटीकुटुकवीजादिदृष्टशास्त्रेण । etc. etc.
See Oxf., p. 325B.
The same as the preceding manuscripts.
6831.
6368. आयनतत्त्वम् । Ayanatattva. By Dhundhirāja.
Substance, country-made paper. 10 x 52 inches. Folia, 32. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 700. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Left incomplete.
Then it goes on :
The mangalācarana and the object of the work: श्रीगणेशाय नमः |
गलगण्डपतद्भूगमण्डिताननपङ्कजम् । विघ्नान्धकारमार्त्तण्डं वक्रतुण्डमुपास्महे ॥ विनायकसुतो नत्वा विनायकपदाम्बुजम् । विविक्तमा (सा) ने तत्त्वं ढूंढिराजः प्रवर्त्तते ॥
इह खलु केचिदयनांश संस्कृतग्रहात्साधितक्रान्तिच्छायाचरदलादेः स्फुटं दृक्तुल्यतासिद्धेरयनांशानां स्फुटीकरण संस्कारत्वं मन्यमानाः प्रत्यवतिष्ठन्ते । तत्र विप्रतिपत्तिः - व्ययनांशा ग्रहस्फुटीकार संस्कारो न वा । ग्रहस्फुटीकरण संस्कारत्वमयनांशवृत्तिर्न वा । अयनांशत्वं ग्रहस्फुटीकरणसंस्कारवृत्तिर्नवेत्यादि विधिकोट [का]नां परेषां व्ययमाशयः :- - अहर्गणोत्पन्नस्य ग्रहस्य दृक्साम्यार्हत्वेन मध्यमस्य दृक्साम्यसिद्धये प्रतीन्द्रियदृष्टिभिरेते (तौ) संस्कारा अभिहिताः । etc. etc. etc.
तत्र

Page #8

( 6
)
6832. 10055. करणभूषणम् । Karanabhusana.
By Cunnīrāma. Substance, country-made paper. 11 x 6 inches. Folia, 16. Lines, 6–9 on a page. Extent in blokas, 250. Character, Nāgara. Date, Samvat 1894. Appearance, old and discoloured. Complete.
A manual for calculating the positions of the sun, moon and other planets. Beginning :
अथ वर्षगण-मासगण-अहर्गणानयनम् । शकोऽङ्कवाणाद्रिशशाङ्कहीनः स्यादब्दसङ्घोयमथार्कनिघ्नः ।
मासैर्युतोधः सगजात् शतघ्नादतोब्धिनाराचरधा(धां)शयुक् स्यात् ॥ 7A, इति श्रीचन्नौरामकृते करणभूषणे सूर्यचन्द्रस्पष्टीकरणे प्रथमः किरणः। 10A, इति श्रीचातुर्वेदचुनौव ताराग्रहस्पटीकरणकिरणः। 12A, • उपकरणाख्यः किरणः। 15A, • चन्द्रग्रहणानयनकिरणः । Last Colophon :
__ • सूर्यग्रहणानयनकिरणः समाप्तः ।
Post-colophon :
शुभमस्तु लेखकपाठकानां संवत् १८८४ आषाढे कृषणे ४ गुरौ। (There are five lines more.)
6833. 10051. कौतुकलीलावतौ। Kaurukulilavati.
By Rāma.
Substance, foolseap paper. 8x4 inches. Folia, 9. Lines, 5-8 on a page. Extent in slokas, 150. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.

Page #9

Problems of algebra and mensuration.
Beginning :
End :
(7)
नत्वा नारायणं रुद्रं गणेशं भारतौं गुरुम् । सारोद्धारं प्रवच्यामि ज्योतिषां क्षौरधेरिव ॥ विंशदराटिकाकिन्या काकिनी - वेदभिः पणः ।
षोडशिभिर्ब्रम्मः द्रम्मषोडशिर्निष्ककः ॥ 7B, श्रौमालिज्ञानविप्रेण विद्याधरसुतेन । व्यवहारनिबन्धोयं रामेण कृतकौतुकम् ॥ देवौं सरखतीं नत्वा निजज्ञानविनिश्चयम् । क्रियते खल्पबुद्धीनां बुधानां सुखहेतवे ॥
Colophon :
रेखाश्च द्विगुणी कार्य्यस्तृतीयांशेन वर्जिताः । पक्कैः फलैख वौजानि निराख्ये प्रस्फुटं फलम् ॥
इति श्रीकौतुकलीलावतो सम्पूर्णा ।
6834.
6370. करणकुतूहलम् । Karanakutūhala. By Bhāskara.
Substance, country-made paper. 11 × 42 inches. Folia, 8. Lines, 10. 11 on a page. Character, Nagara of the 18th century. Appearance. discoloured. Incomplete at the end.
To the end of the 8th chapter:
Begins thus :
इति भास्करकृते करणकुतूहले ग्रहपुण्याधिकारः अष्टमः ।
श्रियः पतिं पद्मभवं भवं विदो वदन्ति केचिद्बहुधा वि... म्भरा । न्तमेकमौशं बहुधापि भास्करः करोम्यपूर्वं कुतूहलं ॥

Page #10

Ends thus :
( 8 )
शाकः शशाङ्कनवदिग्रहितो (१०६१) विहृतोऽर्के (१२) चैत्रादिमाससहितविरधो दश (१०) नात् सार्द्धत्रिचन्द्र (१३।३०) सहिता दिनवाप्तहोनो ( २ ) etc. etc. etc.
ललितवचन [ रम्यं] बाललीलावगम्यं पठयति मतिवृद्वै कौतुके प्रोटिसिद्धै ॥
A well-known work on astronomy in ten chapters. See Berl. Cat. No. 844, Oxf. Cat. No. 774 and IO. Catal. No. 2925.
This work has been already published by Venkateswar Press, Bombay.
6835.
7903. करणकुतूहलम् | Karanakutūhala. By Bhāskara.
Substance, country-made paper. 2 x 42 inches. Folia, 13. Lines, 8, 9 on a page. Extent in slokas, 260. Character, Nāgara. Date, Samvat
1746. Appearance, discoloured.
Last Colophon :
A well-known treatise on planetary motions, composed in 1183 A.D.—called also Grahāgamakuthala or Brahmatulya or Brahmatulyasiddhānta.
See Berl. Cat. No. 844, Oxf. Cat. No. 744 and IO. Catal. No. 2925.
इतौह भास्करोदिते ग्रहागमे कुतूहले विदग्धबुद्धिवल्लभे रवीन्दुपर्व्वसम्भवः ॥

Page #11

(
9
)
After seven lines under the heading “अथ वक्रोक्ताघटीफलानि लिख्यते" comes the date:
रसयुगश्वरचन्द्रे १७४६ संमिते वैक्रमाब्दात्
नभसि बहुलपक्षे अयमौ चान्त्ययाम्ये । रविदिनचित्रिकायां शंकरः संज्ञयोगे
लिखितमिह कषा + + दैववित् नन्दरामः ॥ Then there are 15 lines in a later hand (13 of which are on the reverse side) under the heading :
अथ ग्रहणोपयोगौनौरदाध्यायो व्याख्यायते ।
6836. 6393. ब्रह्मतुल्यः or करणकुतूहलम् । Brahmatulya or Karaṇakutūhala.
By Bhāskara.
Folia, 22. Lines, 7 on Appearance, old and
Substance, country-made paper. 9x4 inches. a page. Character, Nagara. Date, Samvat 1790. discoloured. Complete.
Well-known and often described.
Colophon :
इति ब्रह्मतुल्यः समाप्तः। Post-colophon :
संवत् १७६० शाके १६५६ जेठवदि ८ गुरु लिखितं भट्टराम
देवसुतमनसारामे। औरस्तु। कल्याणमस्तु । Begins thus :
गणेशं गिरं पद्मजन्माच्युतेशान
ग्रहान् भास्करो भास्करादींश्च नत्वा । लघुक्रियं प्रस्फुटं खेटकम
प्रवक्ष्यामि ब्रह्मसिद्धान्ततुल्यम् ॥

Page #12

( 10 )
शाकः पञ्चदिक्चन्द्र (११०५) होनार्कनिनो मधोर्यातमासाह नन्वितोधोबिन्ना। etc. etc.
6837.
9851. लघप्रक्रिय ब्रह्मतुल्यः । Laghuprakriya
Brahmatulya. By Bhāskara.
Substance, country-made paper. 8x3 inches. Folia, 16. Lines, 7 on a page. Extent in slokas, 125. Character, Nāgara. Date, (?). Appear. ance, old. Prose and verse. Generally correct. Complete.
An astronomical treatise based on Brahmasiddhānta.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। अथ ब्रह्मतुल्य लिख्यते। गणेशं गिरिं पद्मजन्माच्यतेशान्
ग्रहान् भास्करो भास्करादौंश्च नत्वा । लघुप्रक्रियं प्रस्फुटं खेटकर्म
प्रवच्याम्यथ ब्रह्मसिद्धान्ततुल्यम् ॥ शकः पञ्चदिक्चन्द्र ११०५ हौनोऽर्क १२ निघ्नो। etc.
मधोर्यातमासान्वितोधो २ दि २ निघ्नात् २ । रसागा ६६ न्वितान् खाभ्रखाकांश ६०० होना
षडङ्गैरवाप्ताधिमासैर्युगू२ ॥ खरामा ३० हतो याततिथ्यन्वितोऽधः
स्त्रि ३ युक्ता खरामधपोलांश ७० युक्ता । युगाबै युगाङ्गै] ६४ वराप्तवमोनस्तदूर्दै
र्भवेजौवं वारादिकोऽहर्गणोऽयं । इत्यादि ।

Page #13

(
ll
)
The last leaf :
पनौनतसिगुणगुणाभ।
6838.
6371. करणकुतूहलम् (ब्रह्मतुल्यः)। Karanakutūhala (Brahmatulya).
By Bhāskara.
Substance, country-made paper. 10x 44 inches. Folia, 22-65. Lines, 15 on a page. Character, Nāgara. Date, Samvat 1721. Appearance, discoloured. Ch. IV (incomplete in the beginning) to X.
This is accompanied by a commentary.
The first and the last colophons :
28A, इति चन्द्रग्रहणाधिकारश्चतुर्थः समाप्तः ।
Last Colophon :
इति श्रीकविकुलतिलकभास्कराचार्यकृते ब्रह्मतुल्ये कुतूहलनानि करणे पर्वेशे पर्चसम्भवाधिकारो दशमः संपूर्णः ।
कुतूहलनामकरणं सम्पूर्णमिति भद्रम् ।Post-colophon :
संवत् १७२१ वर्षे फाल्गुन वदि १४ दिने रविवारे पंडितश्री ५ ऋद्धिचं गणिशिष्य पं ललितचन्द्रेण लिखितम् खवाचनकृते नटीपद्रनगरे शुभभवकुले खकपाठकयोः।
The commentary of the closing verse :
65A, सज्जनधाम्नि सज्जनाश्रिते विज्जलविले विज्जलविलनाम्नि नगरे महेश्वर इति महेश्वरनामा दिज आसीत् ब्राह्मणो बभूव किंलक्षणो ब्राह्मणः शाण्डिल्यगोत्रः शांडिल्यस्य मुनेर्गोत्रमन्वयः... etc. etc. etc.

Page #14

Last Colophon:
( 12 )
6839.
10400 | Karaṇakutūhalabhāṣya.
Substance, country-made paper. 10×5 inches. Folia, 38 of which the first is missing. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 1,140. Character, Nagara. Date, Samvat 1706. Appearance, discoloured. Complete.
Post-colophon:
इति श्रीकरणकुतूहलभाष्ये पर्व्वेशानयनाधिकारो दशमः समाप्तः ॥
on a page.
Samvat 1716.
श्रीसंवत् १७०६ वर्षे पौषसुदि २ भौमे लिखितं ॥ ( Three lines more.)
The text-Karaṇakutuhala-is a well-known work on astronomical computations, in ten chapters, composed in 1183 A.D., by Bhaskara, son of Maheśvara of Vijjalavida. For the commentary see IO. Catal. No. 2927.
6840.
7749. Karanakutühalaṭīkā.
Substance, country-made paper.
By Candidasa.
10 x 4 inches. Folia, 49. Linos, 16 Extent in slokas, 2,300. Character, Jaina Nagara. Date, Appearance, old and discoloured. Complete.
The text by Bhaskara is well known. It was composed in 1183 A.D.
The commentary begins:
नत्वा देवं त्रिनेत्रं प्रकटितविभवं सर्व्वकर्त्तारमीशं श्रौतस्मार्त्तक्रियायां निपुणतरमते राघवस्यात्मजोऽहम् । ज्ञात्वा सिद्धांतन्त्रं सुगुरुवचनतः शिष्यशिक्षार्थमेतत् चंडीदासः सुबोधं करणमतितरां भास्करीयं करोमि ॥

Page #15

( 13 )
End :
श्रीसाईसूनभु(?) विष्णः नामा(?) तस्यानुजः सर्वकलासु विज्ञः ।
श्रीकर्णकुतूहलटोकामिदा(?) है + विदां मुदेऽकरोत् ॥ (?) Colophon :
इति श्रीकरणकुतूहलटीका समाप्ता । Post-colophon :
भट्टारकश्रीश्रीकक्कसूरिः शिष्यधनसुंदरेण लिखितं ॥
In a later hand :
संवत् ११६ राब्दे श्रीवीकानेर चतुर्थासकृतः ग्रंथायं+ + +
10206 (B).
6841. Tutaecefi | Karaṇakutūhalavrtti.
Author unknown.
Folia, marked 17-27.
Lines, 13, 14
Substance, etc. the same as in A. on a page.
Beginning :
अथ चन्द्रग्रहणाध्यायो व्याख्यायते । 21A, इति श्रीकरणकुतूहल वृत्तौ चन्द्रग्रहणाध्यायश्चतुर्थः ।
The text, Karaṇa kutūhala (a treatise on planetary motions in ten chapters), was composed in 1183 A.D., by Bhāskara (see IO. Catal. No. 2925).
26A, इति श्रीकरणकुतूहलवृत्तौ सूर्यग्रहणाधिकारः पञ्चमः। अथोदयास्ताधिकारो व्याख्या ।
The fragment ends abruptly.

Page #16

(
14 )
6842. 10081. खेचरसिद्धान्तः । Khecarasiddhānta. (Hindi.) Being an old treatise on planetary motions.
By Śrīdharācārya. Three leaves only (10 X 41 inches) written in Nāgara of the 18th century.
Two leaves of tables, marked with the letters खे० सि. and bearing the leaf-marks 3 and 4; and the last leaf. Colophon :
इति श्रीधरविरचितखेचरसिद्धान्तः समाप्तः । Post-colophon :
शुभं लि. मिश्र टोडरुFor the work see IO. Catal. No. 2930.
6843. 10206 (C). गणितामृतम्। Ganitāmrta. By Gangādhara, son of Bhairava Datta.
Substance, etc. the same as in A. Fol. 4 (marked from 1). Lines, 10 on a page.
Mangalācaraña and the object of the work :
हृतसंसारसंसारभक्तवाक्सारकारिणे । नमो मातङ्गवक्ताय प्रत्यूहव्यूहहारिणे ॥ श्रीमद्देरवदैवज्ञसूनर्गङ्गाधरः सुधीः।।
पञ्चाङ्गग्रहसिद्ध्यर्थं तनोति गणितामृतम् ॥ There are 80 slokas. The MS. ends abruptly in the 81st sloka.
Three stray leaves.

Page #17

(
15
)
6844.
1778. TUNGTHAT TI Gaạitanāmamālā.
By Haridatta.
Substance, country-made paper. 94 x 3 inches. Folia, 14. Lines, 6 on a page. Extent in ślokas, 200. Character, Nāgara. Date, Samvat 1879. Appearance, fresh. Complete.
A glossary of astronomical-terms. Colophon:
कंहोलज्ञातिविप्रेण हरिदत्तेन धीमता । नाममाला कृता श्रेष्ठा (देठा) गुरोः प्रसादतो मया ॥
afa ratat THHMİ HHIHI Post-colophon :
संवत् १८७६ वैशाख कृष्णयक्ष रविवार दिने । For the work see L. No. 2731 and 10. Catal No. 2975.
In the IO. manuscript there is half-verse more at the end, wanting in every other manuscript, which makes Haridatta son of Śrīpati.
The work has been printed in the Devadāsakoșa, Benares, 1865.
6845.
7068. OfUNGTHATC or suitfaut ATHATOT I Gañitanāmamālā or Jyotişīnāmamālā.
By Haradatta, son of Srīpati.
Substance, country-made paper. 10} 4} inches. Folia, 3. Lines, 19 on a page. Extent in slokas, 100. Character, Jaina Nāgara of the 18th century. Appearance, fresh. Complete.

Page #18

Colophon :
( 16 )
इति ज्योतिषौ नाममाला सं० ।
The object of the work:
It goes on :
गणितस्य नाममालां वच्येहं गुरुप्रभावतः । बालानां सुखबोधाय हरदत्तो दिजाग्रणीः ॥ १ ॥
भेशादखयमाग्निधातृशशिनः शर्वोदितिर्वापतिः
कद्दूजाः पितरो भर्गोर्यम रवि (?) त्वष्ट्राच्या मागतः । शक्रानी त्वथ मित्र इंद्रनिऋतौ तोयं च विश्वे विधिगोविन्दो वसवोऽवुपाचरणाहि पूषाभिधा ॥ २ ॥
1A, इत्यष्टाविंशतिनक्षत्रनामानि ; 1B, इत्यंकसंज्ञाः ; 2A, इति द्वादशराशिसंज्ञाः ; इति भवनसंज्ञा; इति सूर्य्यनाम ; 2B, इति चन्द्रनामानि ; इति कुजनामानि ; इति बुधः ; इति बृहस्पतिः ; इति शुक्रः ; इति शनिः ; इति राहु केतुनाम; इति मासनामानि ; इति प्रहरसंज्ञा; इति दिननामानि ; 3A, इति मध्यान्हमध्यरात्रिप्रदोषसंज्ञाः ; इत्यहोराजिनाम; इत्युभयपक्षसंज्ञा; इति मासत्त्यनवर्षसंज्ञाः; इति तिथिनामानि ; इति राश्यंशकलाविकलासंज्ञाः; इति राशिषट्कसंज्ञाः; इति सप्तकवर्गसंज्ञा; इति दिग्विदिग्नामानि ; इति राशौनां चरस्थिरविभागसंज्ञा; 3B, इति दक्षिणायनोत्तरायनसंज्ञाः ; इति संक्रांति संज्ञा ; इति नवजलचतुष्पदकोटकसरीसृपराशिसंज्ञा ; इति निशाबलदिवाबलष्टष्ठोदयशौर्षोदयोभयोदयलग्नसंज्ञा; इति मेषादिराशीशाः ; इति सूर्य्यादीनां ग्रहाणामुच्चसंज्ञा; इति ग्रहाणां नौचसंज्ञा; इति ग्रहाणां परमोच्च परमनीचभागाः ; इति खग्टहोच्चमूलत्रिकोणसंज्ञा ।
End :
कण्डलज्ञातिविप्रेण हरदत्तेन धीमता । नाममाला कृता श्लिष्टा देवगुर्ध्वोः प्रसादतः ॥ श्रीश्रीपतिसुतेनैषा बालानां बुद्धिवृद्धये । गणितस्य नाममाला रचिता शास्त्रसंग्रहे ॥
There are 132 verses in all.

Page #19

(
17 )
6846.
6415. ग्रहकल्पतरुः। Grahakalpataru.
By Raghunātha.
Substance, country-made paper. 11x5 inches. Folia, 38, of which foll. 1, 5 and 6 are missing. Lines, 12 on a page. The MS. abounds in astronomical tables. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, old and worn-out. Defective in the beginning. Copied by a pupil of the author in Samvat 1646.
An astronomical work of planetary tables. 34A, इतौरखेचरफले ग्रहकल्पतरौ मया ।
कृताः श्रीरघुनाथेन ग्रहाः सूर्यादयः स्फुटाः । 34B, • छायाध्यायस्य साधनम् । 35B, . चन्द्रग्रहणसाधनम् । 36A, • कृतं श्रीरघुनाथेन सूर्यग्रहस्य साधनम् । Last Colophon :
कृतः (ता) औरघनाथेन ग्रहयुद्धस्य निर्णयः । समाप्तः।
Then three ślokas in praise of the author, who was a Rājā, and his son:
ज्योतिर्वित्कविमण्डलीकुमुदिनौप्रोद्बोधसोमोभवत्
कोतिर्भूमिललामधाम कविताचाौंकुरंगीदृशां । ये++ + जगत् खकीर्तिनिवहैः पटौर पंक(?) प्रभैः
स श्रीमान् रघुनाथभट्टजय+मा(मामा)पालभूधामणिः॥ तत्मनुना विबुधकोटिलोककिरौटकोटि
हौर्णायतं निजगुणैर्नहि तच्च चन्द्रम् । यद्वक्त्रपङ्कजमवाप्य विभाति वाणी
कार्येण कारणविशेषगुणोऽनुमेयः ॥

Page #20

( 18 )
शारदा सारवित् कोपि नास्ति भूगोलके परः । रघुनाथोपमानत्वं प्रार्थितसुरता गुरुः।
Then comes the date of the copying of the MS. :
शुभमस्तु । यादृशं ete.
संवत् १६४६ वर्षे ज्येष्ठ सुदि १ लिखितं रघुनाथभट्टशिष्यस्य । योशि राउललिखितम् । कलियुगेन लिखितम् । शुभमस्तु । शुभं भवतु।
6847.
6434. ग्रहनाभरणम् । Grahajnabharana.
By Rāma.
Substance, country-made paper. 8x41 inches. Folia, 29. Lines, 11 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, discoloured. Incomplete at the end.
Mangalācaraña and object :
हेरम्बवाणी रविचन्द्रभौम
चन्द्रात्मजेज्यास्फुजिदर्कसूनून् । नत्वा च तातांघ्रियुगं दिजोहं
रामो ग्रहज्ञाभरगां करोमि ॥ दुक्षं जातकफले बहुकालज्ञे नृणां स्फरति नो मतिरत्र । ताजिकोक्तफलमीच्य व+तः प्रायशोऽब्दफलं स्फुटमाद्यम् ॥
3A, अथ वर्षमानम् ; अथ संक्रान्तिवाराद्यानयनम् ; अथ क्षेपकाः; 3B, अथ संक्रान्तितिथ्यानयनम् ; 5A, अथ ग्रहाणां गतेरानयनम् ; 5B, व्यथ लग्नस्पष्टीकरणम् ; 6A, अथ चक्रमार्गतो ग्रहाणां गतेरानयनम् ; अथ भावस्पोकरणम् ; 7A, अथ राशिखरूपं । etc. etc. etc.
2B

Page #21

( 19 )
6848. 7899. ग्रहमणिः । Grahamani.
By Dhundhirāja.
Substance, country-made paper. 54 x 3} inches. Folia, 3. Lines, 1113 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh.
I. Beginning :
गणपतिं गिरमर्कग्रहान् मुखान्
गुरुपदाम्बुजमक्षितमोपहम् । मतिकरं प्रणिपत्य करोम्यहं
ग्रहमणि गणकप्रियभूषणम् ॥ २ ॥ अथ शको घनभूत १५११ विवर्जितो
निजगुणैनिहतौ ध्रुवसंयुतः। खदहनैश्च ३० तिथौ मुनिभिः ७ पतौ
यमकुभिः १२ कुजतो भमुखा ध्रुवाः ॥ २ ॥ There are 14 ślokas.
End :
श्रीमदत्रिकुलसंभवो द्विजः
केशवात्मजसुतः सुबुद्धिमान् । धुंडिराज इति नामधारकः
प्रस्फुटं ग्रहमणि चकार ह ॥ B. Colophon :
इति धुंडिराजकृतौ ग्रहमणि समाप्तः । 3A, II. Beginning :
अथ महादेवीया ग्रहालोका लिख्यन्ते ॥ खगजेंद्रोन १४८० शाकघ्नाः गुणाः क्षेपेण संयुताः ।
पलान्ता वादिमौ कायौँ विपलान्ताः परे + वाः ॥ There are eight stanzas only.

Page #22

( 20 )
6849.
5520. ग्रहणमाला | Grahanamālā.
Substance, country-made paper. 10 x 42 inches. Folia, 69. Lines, 5 on a page. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, fresh.
This gives accounts of the eclipses of the sun and the moon during the years from 1769 to 2142.
Substance, country-made paper. 9 x 4 inches. a page. Extent in slokas, 250. Character, Nagara. Appearance, fresh. Complete.
It begins :
Date :
6850.
2778. ग्रहणमाला | Grahanamālā.
श्रीगणेशाय नमः ।
arr ग्रहणमाला लिख्यते ।
कलियुगप्रमाणम् । ४,३२,००० तन्मध्ये जातानि ग्रहणानि तान्यत्र न लिख्यन्ते । व्यतःपरं भविष्याणि ग्रहणानि लिख्यन्ते शाके १७५१ फाल्गुनशुद्ध १५ इत्यादि ।
An account of eclipses from Saka 1751 to Saka 1890.
End :
Folia, 8. Lines, 10 on Date, Samvat 1891.
व्यस्याप्यग्रे ३०० शतवर्षपर्यन्तं ग्रहणानि सन्ति मयात्र न लिखितानि ।
संवत् १८८१ पौष वदौ ३ शुक्ल लिखितं देवदत्तचतुर्वेदिना
शुभमस्तु ।

Page #23

(
21
)
6851. 6408. ग्रहणावलौ। Grahanāvali. Substance, country-made paper. 11x41 inches. Folia, 8. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 150. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, discoloured. Complete.
It records solar and lunar eclipses from Samvat 1621 to 1711.
6852. 7919. ग्रहणाधिकारः। Grahanādhikāra.
By Mallāri Daivajña. Substance, country-made paper. 101x5 inches. Folia, 3. Lines, 13 on a page. Extent in slokas, 115. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। तमोशं मूर्ति विभ्राणं तमौशञ्च गुरुं भजे ।
तमोशं मूट्टि विभाणं तमोशोत्थञ्च खेचरान् ॥ Colophon :
इति मल्लारिदैवज्ञविरचितचन्द्रसूर्यग्रहणाधिकारः ॥ After the colophon there are four lines containing a quotation.
6853. 6406. चन्द्रग्रहण-सूर्यग्रहण-परिलेखाधिकाराः । Candragrahaņa-Sūryagrahaņa-Parilekhādhikārā.
By Mallāri. Substance, country-made paper. 11 x 5 inches. Folia, 5. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 100. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Complete. The leaves are stitched together.

Page #24

( 22 )
An astronomical treatise on lunar and solar eclipses.
The mangalācaraña and the object of the work:
श्रीगणेशाय नमः । तमोशं मूर्द्धि विभ्राणं तमोशन्तु गुरुं भजे । तमाशं मूर्ट्सि विभ्राणं तमोशोत्यञ्च खेचरान् ॥ १ ॥ राज्ञा सुखासनगतेन च लब्धख(य)स्थः
एछो हिजो न ररिना(?) विधुम्रहः किम् । हस्त्यश्व-यानरथपत्तिखुरोत्यधुलि
व्याप्तान्तरं च गगनं ग्रहणं नहीदम् ॥ २॥ इत्यक्त गणकेन भूमिपतिना एयः पुनः स्यात् कदा
++++ सविस्तरंग्रहमुखं कास्यादि शिष्यादिति । (?) श्रुत्वा राजगिरं हयोपरि कथं व + ग्रहो मानसे
+ + + नृपमिति विह्वलतनूजातस्तदा दैववित् ॥ तस्मा + + रवी(वि)न्दुपर्चगणकानन्दार्थमत्यतं
पञ्चांगं गणकेन धाय॑मखिलं हस्ते द्वितीये गुणः । अश्वाकर्षणजस्ततो ग्रहयुगं वाच्यं विनोदाय भू
पालानां सकलं स्फुटार्थसहितैत्तैः खरामप्रमैः । 3B, इति श्रीमल्लारिविरचिते विधुग्रहाधिकारः।-5A, सूर्यग्रहणाधिकारः। अथ परिलेखाधिकार :-6A (last colophon), इति मल्लारिविरचितः परिलेखाधिकारः॥
It ends :
मल्लारिनामा गणितोपरिठा
च्चकार पर्खदयसाधनं हि । वाच्यं महावेगहयोपरिस्थ
दैवज्ञवद्येण यथास्फटार्थम् ॥

Page #25

( 23 )
6854.
7846. ग्रहण - पर्व्वप्रबोधः | Grahana-parvaprabodha.
Substance, country-made paper. 10 x 41 inches. Folia, 2. Lines, 9 on a page. Character, modern Nagara. Appearance, fresh.
Colophon :
Jyotiṣa relating to the lunar and solar eclipses. An extract from पर्व्वप्रबोध ।
अथ पर्व्वप्रबोधोदाहरणं लिख्यते । शके १५६८ व्ययाब्दे श्रावण अधिक शुद्ध १५ शुक्रे षष्ठौ घटी ४० प० ५७ तस्मिन् दिने चन्द्रपर्व्वावलोकनार्थं गताब्दाः ५८ मासाः ५ अधिमासाः ६ मासगणः २२७ मध्यमध्रुवः १६/२८/५० । etc. etc.
1B, इति चन्द्रग्रहणं - अथ सूर्य्यग्रहोदाहरणं । 2B, इति पर्व्वप्रबोधे सूर्य्यग्रहोदाहरणं समाप्तं ।
6855.
7912. ग्रहण - पर्व्वद्दयदौपः | Grahana-parvadvayadipa. By Kāśīrāja.
Substance, country-made paper. 8 x 5 inches. Folia, 2 Lines, 18 + 6 in all. Character, Nāgara of the 18th contury. Appearance, discoloured. Complete.
It relates to the calculation of solar and lunar eclipses. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः ॥ प्रणम्य रम्यं श्रीगुरोः पदानं यत् सर्व्वशास्त्राकलनैकवीजं ।
श्रीकृष्णदेवज्ञजकाशिराजः प्रश्नोदयाद्दच्यति पर्व्वदीपम् ॥

Page #26

( 24 )
वेदास्तर्कशरैः शराः करकृतैः घट् + र्तुदस्त्रैर्नगा
रदैः शैलमिताः शरेषुभिरभिहिःखाब्धिःखमंगाश्विभिः (?) । भूमिर्विश्वमितैर्यमौ तु गगनेनाक्षीणि नागाब्धिभिः
ग्रामाः पंचगुणैः कृता यमकवैः क्षेपाः मधोः स्युर्विघोः ॥ २ ॥ There are 12 verses. The 12th runs thus :
इत्यम्बनेरनगरेऽग्रजाग्राः
श्रीकृष्णादैवज्ञजकाशिराजः । चकार पर्वदयदीपकाख्यं
प्रश्नोदयादेव विनिश्चयेन ॥ १२ ॥ Colophon :
इति श्रीमदम्बनेरनगरस्थित काशिराजविरचितः पर्वद्दयदौपः समाप्तिमगात् ॥ श्रीरस्तु ॥
6856. 1602. ग्रहलाघवटोका। Grahalāghavatikā. By Viśvanātha, son of Divākara and younger brother
of Mallāri.
Substance, country-made paper. 12x5 inches. Folia, 90. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 2,250. Character, Nāgara. Date, Samvat 1850. Appearance, tolerable. Generally correct. Complete.
Begins thus :
ज्योतिर्विद्गुरुणा गणेशगुरुणा निर्मथ्य शास्त्राम्बुधिं
यच्चके ग्रहलाघवं विवरणं कुर्वेऽस्य सत्प्रीतये । स्मृत्वा शम्भुसतं दिवाकरसुतस्तविश्वनाथः कृती
याऽग्यं ज्योतिषगर्वगोकुलपरित्राणाय नारायणम् ॥ श्रीमगुरुणा गणेशदैवज्ञेन ये ग्रन्थाः कृतास्ते तद्घाटपुत्रेण नृसिंहज्योतिर्विदा खकृतग्रहलाघवटीकायां प्रलोकदयेन बद्धाः ।

Page #27

(
25
)
तद्यथाकृत्वादौ ग्रहलाघवं लघरहत्तिथ्यादिचिन्तामणी
सत्सिद्धान्तशिरोमणेश्च विरति लीलावतीव्याकृतिम् । श्रौटन्दावनटौकिकां च विवृतिं मौहूर्ततत्त्वस्य वै
सत्श्राद्धादिविनिर्णयं सुविरति छन्दोऽर्णवाख्यस्य वै ॥ सुधौरञ्जनं तर्जनीयं एकं च कृष्णा-यमौनिर्णयं होलिकायाः । लघुपायोपात्तस्तथान्यान् पूर्वान् गणेशो गुरब्रह्मनिर्वाणमापत् ॥
etc. etc. etc. etc. etc. Last sloka of the ग्रहलाघव runs thus :
नन्दिग्राम इहापरान्तविषये शिष्यादिगौतस्तुति
र्योऽभूत् कौशिकगोत्रतः सकलशास्त्रार्थवित् केशवः । सूनुस्तस्य यदंघ्रियमभजनालब्धावबोधांशकं
स्परं वृत्तविचित्रमल्यकरणी चैतद् गणेशोऽकरोत् ॥ Published by MM. Sudhākara Dvivedi—with the commentaries of Viśvanātha, Mallāri and DvivediChowkhamba Sanskrit Series. Post-colophon :
मौतौ सावणवदि ३ संमत १८५० की लिघि पुस्तका ज[य]नगर
मध्ये लेखक गोविन्दराम दधीच लिषौ । For the work see 10. Catal. No. 2932 and L. 2456.
The concluding verse of the commentary, as quoted in L. 2456, is wanting in the present manuscript.
6857. 475. ग्रहलाघवोदाहरणम् । Grahalāghavodaharandu.
For the MS. see L. 1339. Incomplete. For a complete work see IO. Catal. Nos. 2932-33. The commentator is Visvanātha, a pupil of the author.
The same as 1602 ग्रहलाघवटीका.

Page #28

(
26 )
6858. 2931. ग्रहलाघवलघसारणिका । Grahalāghavalaghusāraņikā.
By Prema.
Substance, country-made paper. 94 x 4 inches. Folia, 14. Character, Nāgara. Full of tables. Date, (?). Appearance, fresh. Complete.
Beginning :
नत्वा गणेशस्य पदारविन्दं
हरिं च सूर्यप्रमुखान् ग्रहांश्च । प्रेमो ग्रहार्थं ग्रहलाघवस्य __ लघुक्रियासारणिकां करोति ॥ १ ॥ अहर्गणं श्रीग्रहलाघवोक्तं
कृत्वा बुधैः खाग्निमितैर्विभाज्यम् । लब्धं पुनर्दादशभिर्विभज्य
शेषास्त्रयोऽङ्काः ध्रुवसंज्ञकाः स्युः ॥ २ ॥ Topics :
2A, रविमध्यत्रिंशत् शेषाङ्काः ; 2B, चन्द्रमध्यत्रिंशच्छेघाङ्काः ; 3A, चन्द्रोच्चत्रिंशच्छेषाङ्काः; 3B, रात्रिंशच्छेषाङ्काः; 4A, भौममध्यमत्रिशच्छेषाङ्काः ; 4B, बुधकेन्द्रत्रिंशच्छेषाङ्काः; 5A, गुरुमध्यमत्रिंशच्छेघाङ्काः ; 5B, शुक्रकेन्द्रत्रिंशच्छेषाङ्काः ; 6A, शनिमध्यमत्रिंशच्छेषाङ्काः ; 6B, रविमन्दफलम् मन्दोच्चं २।१८०० केन्द्रभुजांशाः अंशादिकं फलं गतिफलं कलादि ; 7A, चन्द्रमन्दफलम् । केन्द्रस्य भुजांशाः अंशादिफलं गतिफलं कलादि ; 7B, भौममन्दफलम् मन्दोच्चं 8101010 केन्द्रभुजांशाः। अंशादिफलं। गतिफलं कलादि ; 8A, बुधमन्दफलं । मन्दोच्चं ७।०।०० केन्द्रभुजांशाः ग्रंशादिकं फलं गतिफलं कलादि ; 8B, गुरुमन्दफलं । मन्दोच्चं ६।०।०० केन्द्रभुजांशाः। अंशादिकं फलं। गतिफलं कलादि ; 9A, शुक्रमन्दफलं । मन्दोच्चं ७।०।०।० केन्द्रभुजांशाः। अंशादिकं फलं गतिफलं कलादि ; 9B, शनिमन्दफलं ; 10A, भौमशीघ्रफलं ; 10B, भौमशीघ्रफलं ; 11A, अथ

Page #29

( 27 )
बुधशीघ्रं; 11B, बुधशीघ्रफत्वं ; 12A, अथ गुरुशीघ्रफलं ; 12B, गुरुशीघ्रफलं ; 13A, अथ शुक्रशीघ्रफलं ; 14A, शनिशीघ्रफलं । The date of the composition of the work:
गजाद्रिचन्द्रमिते १५७८ शाककाले
द्वितीया रवौ मासि पौधे च शुक्ल । . नगर्या मधोः श्रीगणेशप्रसादात्
सुधौः प्रेमनामाकरोत् सारणौं हि ॥
6859. 4292. ग्रहलाघवसिद्धान्तरहस्योदाहृतिः ।
Grahalāghavasiddhāntarahasyodāhști. By Nārāyaṇa Daivajña, son of Govinda Daivajña. Substance, country-made paper. 91x51 inches. Folia, 44 of which the first is missing. Lines, 13 on a page. Extent in slokas, 1,100. Character, Nāgara. Date, Samvat 1692 and Saka 1558. Appearance, old, discoloured and damaged.
The text is by Ganesa of Nandigrāma, son of Keśava. Sce IO. Catal. No. 2931. The commentary ends :
योद्धत्यं परिहरति । अथा + कार पूलोकमाह " नन्दिग्राम इति"। गोविन्ददैवज्ञसुतेन काश्या
मुदाहृतिः खेचरलाघवस्य । नारायणेनाल्पमनौघितुये
कृता दधिग्रामनिवासिना हि ॥ Colophon :
इति श्रौगोविन्ददैवज्ञात्मजनारायणदैवज्ञकृता ग्रहलाघवसिद्धान्तर हस्योदाहृतिः समाप्ता ।

Page #30

(
28
)
Post-colophon Statement :
शुभं भवतु। कल्याणं विजयं शुभम् । संवत् १६९२ शाके १५५८ प्राषाढ वदि ३० गुरौ ग्रहलाघव उपाध्याय ] किभाश फुलकनिष्ठ काहूजि आत्मपठनार्थं श्रीमहाविद्याप्रसादात् ।
6860.
8707. - ग्रहलाघवम् । Grahalāghava.
By Gaņeśa Daivajña. Fragmentary. The colophon in leaf 10A runs thus :
इति श्रीसकलागमाचार्य-केशवसांवत्सरात्मजसुतगणेशदैवज्ञकृत
ग्रहलाघवे सूर्य + + + । Already published.
6861.
9613. ग्रहलाघवम् । Grahalāghava.
By Ganesa Daivajña.
Substance, country-made paper. 104 x 54 inches. Folia, 15. Lines, 6-7 on a page. Extent in ślokas, 195. Character, Nāgara. Date, (?). Appearance, tolerable. Verse. Generally correct. Incomplete at the end.
Colophon :
इति श्रीगणेशदैवज्ञविरचिते ग्रहलाघवाख्यप्रकरणे सूर्यग्रहणा
धिकारोऽगात् समाप्तिं । See L., Vol. VI, p. 49, No. 2024. Already published.

Page #31

on a page. coloured.
( 29 )
6862.
3266. ग्रहलाघवम् or सिद्धान्तरहस्यम् । Grahalaghava or Siddhantarahasya. By Ganesa Daivajña, son of Kesava.
Substance, country-made paper. 10 x 41 inches. Folia, 4. Lines, 8 Character, Nagara of the 18th century. Appearance, disA mere fragment.
See our No. 1601.
6863.
1839. ग्रहलाघवम् ( सिद्दान्तरहस्यम् ) ।
Grahalaghava (Siddhantarahasya).
By Ganesa, son of Kesava of Nandigrama, with a commentary by Viśvanatha Daivajña, son of Divakara Daivajña.
For the manuscript see L. 2456. For both the text and the commentary see IO. Catal. Nos. 2931 and 2932 and Bhandarkar's Rep., 1882-3, pp. 29, 215. The text is also noticed in L. 2024.
Kesava, the father of Gaṇeśa, is the same as the author of Jātaka paddhati. They belonged to the Kausika Gotra and lived at Nandigrama in Aparanta which is the Sanskrit name for Konkon.
The Post-colophon Statement:
ग्रन्थसंख्या १८५० संवत् १८४६ माघमासे शुक्लपक्षे ५ बुधे लिखितं मिश्रकृपारामजी । खार्थं परार्थं वा ।
After this there are two verses from Jyotirnibandha.

Page #32

(
30
)
6864.
1601. ग्रहलाघवः सटौकः। Grahalāghavu. The text is by Gaņeśa Daivajña and commentary by
Mallāri Daivajña, son of Divākara Daivajña.
For the manuscript see L. 2025. It contains the text also which is noticed in L. 2024 and IO. Catal. No. 2931.
6865. 5561. ग्रहलाघवसिद्धान्तरहस्योदाहरणम् ।
Grahalāghavasiddhāntarahasyodāharaña. By Viśvanātha, son of Divākara and younger
brother of Malläri.
Substance, country-made paper. 10 x 44 inches. Folia, 50. Lines, 14 on a page. Extent in slokas, 2,000. Character, Nägara. Dato, Saka 1704, Appearance, fresh. Complete.
For the description of the work and the references see IO. Catal. No. 2932.
Colophon :
इति श्रीसकलागमाचार्यश्रीदैवज्ञदिवाकरात्मजश्रीविश्वनाथविरचितं सिद्धान्तर हस्योदाहरणं समाप्तम् । गोलग्रामनिवासिनो गुरुपदद्दन्दाजभक्तौ स्त
स्यासीत् तत्र दिवाकरस्य तनयः श्रीविश्वनाथाह्वयः । तेनेदं ग्रहलाघवस्य गणितं स्पष्टीकृतं तद्वधैः
शोध्यं शुद्धमिदं तदा तु गणकैः स्वान्ते सदा धार्यताम् ॥ Post-colophon Statement :
शाके १७०४ फाल्गुनमासे कृष्णपक्षे दशम्यां बुधवासरे लिखितं मंतोजी त्रिपाठी आत्मनाथ साकिम वडेगाव। श्रीदेव्यै नमः ।

Page #33

(
31
).
6866. 7180. चन्द्राौं । Camdrārki.
By Mahādeva Bhatta.
Substance, country-made paper. 104 x 4} inches. Folia, 11. Lines, 15, 16 on a page. Character, Jaina Nāgara of the early 19th century. Appearance, fresh. Complete.
A short treatise on the movement of the sun and the
moon.
Beginning :
सूयं चन्द्रं सद्गुरुं भक्तिपूर्व
नत्वा वक्ष्ये सूर्यचन्द्रोद्भवं च । यन्त्र पंचाङ्गाभिधं बुद्धिवृद्ध्यै
ग्राह्य तज्ज्ञैर्युक्तमेतन्मयोक्तम् ॥ There are 30 verses only. 2A, इति महादेवोक्तचन्द्राकौंसूत्रम् ।
The rest of the leaves contains simply a set of astronomical tables under the headings :
2A, अथ शुद्ध्यादयः सवीजाः कोष्ठकाः; 3A, अथ चन्द्राक्यों सूर्यस्परकोटकाः; 3B, रविस्पएकोछकाः सगतिकाः; 4A, रवेः कोठकानि; 4B, रवेः कोटकानि ; 5A, अतःपरं चन्द्रकोष्ठकाः प्रारभयन्ते ; '7A, चन्द्रकोष्ठकास्तदधः केन्द्रकोष्ठकाः; 7B, इति चन्द्रकेन्द्रकोष्ठकानि समाप्तानि ; 8A, अथ घयादिफलं ; 8B, अथ मन्दफलकोष्ठकाः ऋणसंज्ञकाः; 9A, मन्दफलमंशादि ; 9B, मन्दफलकोष्ठ काः; 10A, मन्दफलम् ।
The colophon at the end of the manuscript:
इति श्रीमहादेवभट्टेन विरचिता चन्द्रार्को संपूर्णा ।

Page #34

(
32
)
See Oxf., p. 327B, in which the author's name is Dinakara.
The concluding verse about the author's family, etc. is wanting in the present MS.
6867.
7867. JUTATYTYTT: 1 Jyāsādhanaprakāra.
By an unknown author.
Substance, country-made paper. 9} x 41 inches. Folia, 2. Lines, 14 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh.
It relates to Jyotiņa, mostly taken up with figures. It begins with अथ ज्यासाधनप्रकारः and ends with the colophon fa staranya
A pamphlet illustrating how to construct a table of Indian 'sines' of arcs.
6868. 7284. Fatfag THATET I Jyotişanāmamālā.
By Haradatta, son of Śrīpati.
Substance, country-made paper. 94x4 inches. Folia, 6. Lines, 12 on a page. Extent in ślokas, 200. Character, Jaina Nāgara. Date, Sam. vat 1899. Appearance, fresh. Complete.
Colophon :
इति श्रीज्योतिषनाममाला समाप्तिमियाय ।
Post-colophon :
#CEC HTI i al For the work see our No. 7068, page 15.

Page #35

(
33
)
6869.
2491. ज्योतिषरत्नमाला or simply रत्नमाला।
Jyotişaratnamālā or Ratnamālā.
____By Sripati Bhatta.
Substance, country-made paper. 113 x 5 inches. Folia, 35. Lines, 9-11 on a page. Extent in slokas, 770. Character, Nāgara. Date, Samvat 1889. Appearance, oldish. Complete.
Colophon :
इति श्रीश्रीपतिभट्टविरचितायां ज्योतिषरत्नमाला समाप्तम् ।
Post-colophon :
नन्दायनागेन्दुमिते हि वर्षे
श्रीपौषमासे तिथिरिकृषणे । वासराणां गुरु + + + दिने तथास्तु (?)
___ + + + + + ज्योतिषरत्नमाला ॥ सौतापति के चरण पर सदा करह इत्यादि ।
This is an astronomical compendium in 20 chapters.
For a full description of the work see Oxf. No. 782. See also L. 1426 and I0. Catal. No. 2895.
6870.
898. ज्योतिषरत्नमाला। Jyotisaratnamālā.
By Śrīpati Bhatta.
Substance, country-made paper. 94 x 4 inches. Folia, 70. Lines, 7 on a page. Extent in slokas,900. Character, Nagara. Date, Samvat 1852. Appearance, old and repaired. Generally correct. Complete.
Another copy of 575, see below.

Page #36

( 34 )
Post-colophon :
श्रीसंवत् १८५२ शाकराज्ये १७१७ वर्षे ज्येष्ठे मासे शुक्लापक्षे तिथौ १ भौमदिनेन लिखितमिदं पुस्तकं । साहिवमिश्रधंक्षी खपठनार्थे अम्बरसरमध्ये ।।
अदृशभावद् मतिविभ्रमाद्दा etc.
6871.
575. ज्योतिषरत्नमाला। Jyotisaratnamālā.
By Srāpati Bhatta. ___For the manuscript see L. 1426 and for the work IO. Catal. Nos. 2896, 2897.
6872. 3920. ज्योतिषरत्नमाला। Jyotisaratnamālā.
___By Sripati Bhatta.
Substance, country-made paper. 15x3 inches. Folia, 31. Lines, 6 on a page. Extent in ślokas, 725. Character, Bengali. Date, Saka 1600. Appearance, discoloured. To the end of the 19th prakarana.
Last Colophon :
इति श्रीश्रीपतिभट्टविरचितायां ज्योतिषरत्नमालायामूनविंश
प्रकरणं सम्पूर्णम् । Post-colophon :
शाके खाम्बरषट्चन्द्रे अलिखद्रत्नमालिकाम् । ज्योतिःशास्त्रार्थविद् विद्वान् भट्टः श्रीश्यामसुन्दरः ॥ शकाब्दाः १६०० तारिख १२ । फाल्गुनस्य शुक्लपक्षे सप्तम्यां मन्दवासरे। लिलेख श्रीचिरञ्जीवो रत्नमालां मनोहराम् ॥
Зв

Page #37

( 35 )
An astronomical compendium in 20 chapters, founded on Ratnakośa. See IO. Catal. No. 2895.
6873.
7215.
Substance, country-made paper. 10 x 42 inches. Folia, 16. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh.
Astronomical calculation of the times of the rise of different planets in different countries, such as, Makasudavāda (Murshidabad ), Mithila, Kasi, Yodhapura.
Begins thus :
मक
देशान्तरकलादिरेखायाः पूर्व्याम्टणम् पश्चिमतो धनम् । मिथिलायां १।५७ | काश्यां
सुदावादे स्वेदेशान्तरं २ | ३० | ऋणम् । • ||9| योधपुरे ० | १२ घनम् । गतिः
॥ ॥ ९ ॥
6874.
6761.
Substance, country-made paper. 10 x 42 inches.
Folia, 21. CharacComplete.
ter, Nagara. Date, Samvat 1829.
Appearance, fresh.
These astronomical folios begin with the short introductory words:
are ग्रहाणां वल्लौं कृत्वा कोष्ठकानि स्थाप्यन्ते ॥
The reverse of the last leaf contains six slokas, giving, thus, in the first sloka the subject-matter :
नत्वा वल्लभनन्दनं तदनु गोषांत्रिपद्मयं
ज्ञात्वा श्रौगुरुवाक्यतो दिननिशां सद्युक्तमेवाधुना | सिद्धान्तेषु यथोक्तखेचरविधं सुस्पष्टकोठैर्मुज्डः मध्यस्पष्टविभागतो ग्रहगणान् कुर्व्वे दिनौघादहं ॥

Page #38

Colophon :
जातं सूत्रं
Post-colophon :
( 36 )
सं १८३८ वर्षे वैशाख कृष्ण १० ॥
6875.
2647. तिथ्यादिपत्रम् | Tithyādipatra. By Makaranda.
Substance, country-made paper. 92 x 42 inches. Folia, 44. ter, Nägara of the 19th century. Appearance, discoloured.
It contains astronomical tables.
It begins:
श्रीगणेशाय नमः | सिद्धान्तशास्त्राण्यवलोक्य सम्यग्
विश्वो (शो)पकाराय गुरुप्रसादात् । तिथ्यादिपत्रं वितनोति काश्यामानन्दकन्दो मकरन्दनामा ||
Charac
See IO. Catal. No. 2954. The IO. MS. has श्रीसूर्यसिद्धान्तमतेन in the place of सिद्धान्तशास्त्राण्यवलोक्य in our manuscript.
There is no continuous pagination. The first pagination has from 1 to 5; the second, 1 to 5; the third, two leaves without any page-marks; the fourth, 1 to 22; the fifth, only one leaf marked 51; the sixth, two leaves with any leaf-marks ; the seventh, 7 to 12, both inclusive; the last leaf with any page-mark.

Page #39

( 37 )
On the obverse of the first leaf in Devanagari ग्रहलाघवोदाहरणम्, below it मकरन्दोदाहरणम्, below it पञ्चाङ्गशासनम्, below it in Bengali व्यानन्दकन्दो मकरन्दकृतः ग्रहलाघवोदाहरणम् । खण्डितं ज्योतिष, with a big query in blue pencil in Rajendralal's hand.
6876.
7617. दिनचन्द्रिका । Dinacandrikā.
By Rāghavānanda Cakravartī.
Colophon :
Substance, country-made paper. 10 x 5 inches. Folia, 49. Character, modern Nagara. Appearance, fresh. Complete.
Post-colophon :
इति श्रीराघवानन्दविरचितायां दिनचन्द्रिका समाप्ता ।
मूलसम्भवमध्ये १५ सेतिन्नतिथि व्यावेतो कृष्णपक्ष जानना व्योमंदर सेति व्यधौकतिथि व्यवतो कृष्णपक्ष जानना ।
संवत् १९३८ पौषशुक्ल १० म्रचन्द्रतियौ कविवासरे व्योम - गंजमध्ये भागोरतीवटे लिखित ( a name is blurred over with ink here) मुखचानार्थं ।
It contains astronomical tables with brief remarks for the construction of calendar.
It is a fragmentary copy of portions of the well-known work feaf by the famous Bengali astronomer Raghavānanda Cakravarti. Written in Hindi character.
In the colophon the word ' चक्रवत्त' is deleted by ink. Published in Bengal by Bhagavaticharan Smṛtitirtha in 1913 A.D.

Page #40

(
38
)
6877.
7823.
दैवज्ञबान्धव। Daivajnabāndhava.
By Haradatta.
Substance, country-made paper. 111 x 54 inches. Folia, 22. Lines, 11 on a page. Extent in ślokas, 528. Character, Nāgara. Date, Saka 1768. Appearance, fresh. Complete.
Written in two different hands. The second hand begins in l. 9 of 14A and continues to the end.
A good work on the construction of a Hindu calendar. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। यस्याशा वसनं गतिश्च राघभः खट्वाङ्गशूलं करे
चन्द्रश्चार विभूषणं वरतनौ यज्ञोपवीतं फणौ । दुर्जेयस्त्रिपुरो जितश्च मदनो येनान्धको निर्जितः
गङ्गा मूर्तीि धृता च पुण्यतटिनी तस्मै नमः शम्भवे ॥ १ ॥ कृयाः करोतु कल्याणं कंसकुञ्जरकेशरौ । कालिन्दीकुलकल्लोलकोलाहलकुतूहली ॥२॥ इन्दीवरदलश्यामं पीताम्बरधरं हरिम् । नत्वा [च] क्रियते यत्नाजयोतिशास्त्रमनुत्तमम् ॥ ३ ॥ यच्छास्त्रं सविता चकार विपुलैः स्कन्धैस्त्रिभिर्कोतिषं
तस्योच्छित्तिभयात् पुनः कलियुगे संस्टत्य यो भूतले । भूयः स्वल्पतरं वराहमिहिरव्याजेन सर्व व्यधा
दित्यं यं प्रवदन्ति योगकुशलास्तस्मै नमो भाखते ॥ ४ ॥ तत्रादौ समयाशुद्धिः
4B, यमघण्टयोगः ; ग्रहनाडीयोगः; 5A, अथ क्रकचयोगः ; 5B, अथ अम्तयोगः; अथानन्दयोगः ; 6A, अथ पर्वप्रकरणं; 8B, इति वर्षकृत्यं अथ मनसोत्यानं; 10B, अथ संक्रमप्रकरणं ; अथ संवत्मरलक्षणं ; व्यथ ब्रह्मविंशतिका;

Page #41

(
39
)
13A, अथ रुद्रविंशतिका; 14A, अथ वर्धेशसंवाहकयालकानयनं; 17A, अथ मेघाधिपानयनं; 17B, अथ शस्याधियानयनं ; 18B, इति वर्षाधिपादौनां सप्तानां फलप्रकरणं समाप्त-अथ आवर्तादिफलं; 19A, इति चैत्रशुक्लप्रतिपनिर्णयः ; 20A, इति शनिगुरोर्गतिप्रकरणं; 20B, इति कुजादौनां वक्रराशिगत्योः फलं; इति शुक्रगतिः; 22A, इति हरदत्तविरचितदैवज्ञवान्धवे व्यावहारिके विश्वाप्रकरणं ; अथ मेषादावायव्ययकथनम्
No last colophon. The copying date :
शाके १७६८।
6878. 10581. पञ्चविंशतिका। Paicarimsatikā.
By Sambhudāsa.
Substance, country-made paper. 9x4 inches. a page. Extent in slokas,54. Character, Nagara.
Folia, 3. Lines, 9 on Date, Samvat 1573.
An elementary treatise on astronomy.
Beginning :
महादेवं प्रणम्यादौ बालानां बुद्धिसद्धये । पञ्चसूत्रैरहं वक्ष्ये पञ्चविंशतिकामिमां ॥ सैकाद्यपदघातार्थ तथा एकोत्तरेन च । पदवर्गाद्ययुक्ताद्धं सैका सैकाद्य वधे फलम् ॥
The date of the composition of the work:
वाणाहि वेद(वद) चन्द्राब्दे(टे) ऽनुवादादपत्तने ।
बालबोधांकवृत्तीः शंभुदासेन निर्मिता ॥ (?) Colophon :
इति पञ्चविंशतिका समाप्ता ।

Page #42

( 40 )
Post-colophon :
सं १५७३ वर्षे कार्तिक शुदि ३ भौमे जौलहाकेन लिखिता।
6879.
4415. पञ्चाङ्गमणिमञ्जरी। Pancāngamanimalijari.
By Kesavānanda.
Substance, country-made paper. 18x4 inches. Folia, 2. Lines, 6 on a page. Extent in slokas, 36. Character, Bengali. Date, Saka 1734. Appearance, fresh. Complete.
It runs thus :
नमः श्रीसूर्याय । गणेशं भास्करं दुर्गा शिवं विष्णुं प्रणम्य च ।। तनुते केशवानन्दः पञ्चाङ्गमणिमञ्जरीम् ॥ २ ॥ शाको रामक्षितिशरमहीवर्जितोऽब्दो मुनिनः
शून्येषु विक्षिति १३५० नवयुतः खाभ्रदिगन्ना १००० ब्दयुक्तः । युक्तः साईद्विगुणनवभिः ६३२।३०। खामनागै ८०० विभक्तो
रेखामध्ये भवति मुनिभिः ७ पोषितो वारनाथः ॥ २ ॥ सुमेरु लङ्कान्तरसूत्रपातस्ततः खदेशान्तरयोजनं यत् २०० । दिगा १० हतं विश्वहृतं पलाद्यं वारेश्वरे प्राकपरयोर्धनत्वं ॥ ३ ॥ क्षेपाच्यो युतहीनश्च चराधैर्गोलतः क्रमात् ।
मेषादिसूर्यसंक्रान्तेर्वाराद्या द्वादशस्फुटाः ॥ 8 ॥ क्षेमा यथा ।
मेघस्य ०।३०।० कृषस्य ३।२६।४ मिथुनस्य ६।५।१।१७ कर्कटस्य ।३।२६।५४ सिंहस्य ६५८२६।१ कन्यायाः २।५६ ।३४ तुलायाः ५।२६।६ रश्चिकस्य ७।१६।४२ धनुषः १।४।६। मकरस्य ३।१०। कुम्भस्य ४।३५।४। मौनस्य ६।२४।२० एते क्षेयाः॥

Page #43

ततश्चराङ्गानि ।
मेघस्य वारदण्डादि ।०।०।२८/ सुषस्य ०।१।१३। मिथुनस्य ०।१।४२ कर्कटस्य ०।१।४१ सिंहस्य ०।१।११ कन्यायाः ००।२८ तुलायाः ००।२८ वृश्चिकस्य ०।१।१३ धनुषः ।०।१।११ मकरस्य ०।१।४१ कुम्भस्य ०।१।११ मौनस्य ०।०।२८॥ अब्दश्विठोऽम्बुधिभिरुदधिद्यार"हतोऽब्दाईयुक्तः
सप्तनाब्दात् खरवि १२० हृतयुक्दन्त ३२ निनाब्दपिण्डात् । शून्याभाभानल ३००० हृतघटीसंयुतो वर्जितश्च
रामैर्भूम्यानयनदहनैः ३।१।३२ केन्द्रमब्दावशिष्ठम् ॥६॥ कल्यब्दात् शून्यवाणाक्षिचन्द्रमश्चन्द्रभाजितैः ११२५०। योजितं चेत् तदा केन्द्रं ब्रह्मसिद्धान्तसम्मतम् ॥ अब्दोऽर्कोनो १२ युग शशि १४युतो भूदार ०१नाब्दपिण्डात्
तिथ्यशोनाम्बरकर १९०५६युतादब्दखाभ्रेषु ५०० भागैः । होनात् स्तम्बरमगगनभू १०८ लब्धहीनस्तिथिः स्यात्
त्रिंशत् शिया भवति च तिथेः शुद्धिसंज्ञोऽत्र शेषः ॥ अब्दोदिगन्नो १० गुणशशि १३ युतो व्योमखेन्दा १०० हताब्दात्
होनादब्दाशुगयमनवैः २५ साईनागेषु विश्वैः १३५८३० । युक्तायोमाम्बर युगयमैः २४०० लब्धहौनौ भयोगौ
योगैः २७ शियो भवति च तयोः शुद्धिसंज्ञोऽत्र शेयः ॥ तैथी शुद्धिः समय ६ गुणितेशोड़ता नाडिकाद्यं
शुद्धेश्चाकी १२शकपल युतं वारनाथे प्रदेयम् । वारादिः स्यात् स्फट इह तिथेरेवम्टक्षस्य शुद्धिः
भूपां १६शाच्या भुजयुग ४२ हृता पूर्ववत्स्याद्वारः ॥ योगस्यैवं खखखदहनां ३००० शान्वितपक्ष २ निघ्ना
वाणाटा प्यूप्ता भवति घटिका पूर्ववद्योगवारः । तिथ्यादौनां फलमिभखभू १०८ निघ्नमिन्दुत्रिलब्ध
केन्द्रे दद्याद्भवति हि तदा केन्द्रमेघां क्रमेण ॥

Page #44

Acharya Shri ke
( 42 )
क्षेपाच्यास्ते खदिवसभवाः स्वस्खकेन्द्रोत्यखण्डा
दण्डे युक्ताः खदिवसभवा नाडिकाद्याः स्फुटाः स्युः । सिद्धान्तीयस्फुटसमफलं कीर्त्तितं यद्रहस्यं ।
संक्षेपोक्तास्तदिह विदुषः कस्य हर्ष न धत्ते ॥ पारावारगुणाद्रिचन्द्रसमिते शाके निशारम्भके
दन्ते सौवनवाक्षिभागगणिते चैत्रस्य वारे शनेः । खड्गग्रामनिवासिना विजकुलश्रीराजचन्द्रेण हि
खेन स्वच्छतनोः शुभाक्षरयुतो ग्रन्यो मया लेखितः ॥
१७३४।११।२८।३।३ श्रीश्रीकृष्ण श्रीश्रीकृष्ण श्रीश्रीकृष्ण
राधा च ॥
6880.
10233. पञ्चाङ्गसाधनम् । Pancaigusādhana.
ByGanesa.
Substance, country-made paper. 91x4 inches. Folia, 3. Lines, 7, 8 on a page. Extent in slokas, 36. Character, modern Nagara. Appearance, fresh. Complete. Date of composition, Saka 1447 or 1525 A.D.
The object of the work :
यश्चिन्तामणिरता + + बहुलखल्पक्रियो मत्कृति
स्तिथ्याद्यावगमप्रदोऽस्य सुखिनो ये लेखने भौरवः । तत्प्रीत्यै लघुमल्पकृत्यममलं तिथ्यादिचिन्तामणिं
विघ्नेशार्कमुखान् प्रणम्य कुरुते श्रीमद् गणेशः कृतौ ।
The work consists of 19 stanzas. Colophon :
इति पञ्चाङ्गसाधनम् ।

Page #45

( 43 )
6881.
6346.
Substance, country-made paper. 101X41 inches. Folia, 12. Lines, 9 on a page. Character, modern Nāgara. Copied from a MS. dated Samvat 1819. Appearance, old.
A treatise on Tithis or the lunar days. It contains the slokas of the text with their explanation.
The MS. from which it was copied was defective in the beginning.
It begins :
स्मै प्रयोजनाय तत्प्रौत्यै तेषां संतोषाय......... etc. 2B, अथ तिथिशुद्धिमाह-'लोकः भवनिघ्नसमाः खघट्सहसां
शकहीनाः शरदां दिनांशयुक्ताः । तिथिपूर्वकशुद्धिरन्विताथैः
प+कृतवाणैः ५४ श्वजिनैः २४ खराम ३०।३।४ समाः १३८ । Then follows its explanation :
3A, अथ तिथिनक्षत्रध्रुवकाणां साधनमाह पूलोकः ; 3B, अथ तिथिकेन्द्रसाधनमाह--'लोकः; FB, अथ तिथिनक्षत्रयोगानां पराख्यसाधनमाह(then follows the sloka); 7B, अथ तिथिक्षयवृद्धिखरूपमाह ; (last colophon) इति सहलघुचिन्तामणौ टौकायां पञ्चाङ्गकरणं समाप्तिमियात् । (?)
Post-colophon :
शुभमस्तु संवत् १८९६ । The first leaf is marked fa. fq. 3. and the last three simply fa. 3.

Page #46

( 44 )
6882.
7920. वृद्धवशिष्ठसिद्धान्तः or विश्वप्रकाशः ।
Vrddhavasisthasiddhānta or Visvaprakāśa. Being an original treatise on astronomy in a dialogue
between Vāmadeva and Vasistha.
Substance, country-made paper. 9x41 inches. Folia, 43. Lines, 7 on a page. Extent in slokas, 800. Character, Nagara. Date, Samvat 1946. Appearance, fresh. Complete.
The book begins thus :
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीसूर्याय नमः ॥ श्रीगुरुभ्योः ॥ नमस्ते चित्खरूपाय पराय परमात्मने । योगिध्येयाय शान्ताय कालरूपाय विद्यावे ॥१॥ नैमिषेऽनिमिषक्षेत्रे वामदेवो द्विजोत्तमः । अभिवाद्य सुखासीनं वसिष्ठं परिपृच्छति ॥ २ ॥ गुरो धर्मज्ञ शान्तात्मन् त्रिकालज्ञ दयानिधे । सर्वशास्त्रान्यधौतानि त्वत्प्रसादान्मया मुने ॥ ३ ॥ तानि सर्वाणि [शास्त्राणि] सथारूपाणि भान्ति मे ।
वेदनेत्रं विना तस्मादज्योतिःशास्त्रं प्रयच्छ मे ॥ ४ ॥ वसिष्ठ उवाच ।
साधु साधु महाभाग यन् मौ[मां]त्वं परिएच्छसि । विस्तरेण प्रवक्ष्यामि यथाज्ञातं पितामहात् ॥ ५ ॥ ज्योतिःशास्त्रं समग्रं प्रथमपुरुषतः वर्णगर्भादिदित्वा
___ पूर्वं ब्रह्मा तेता(तथो)पर्यखिलमुनिगणप्रार्थनाद्यच्चकार । तच्चेदं सुप्रसन्नं म्रदुपदनिकवैर्गुह्यमध्यात्मरूपं
शश्वदिश्वप्रकाशं ग्रहचरितविदां निम्मलं ज्ञानचक्षुः॥ ६ ॥ etc. etc. etc. etc. etc.

Page #47

( 45 )
There are in it:
Chapter I, named FWAIUATT!, treating of mean motion of planets ; Chapter II, teIt: or finding the true planets ; Chapter III, fo : or various problems on the diurnal motion of the sun ; Chapter IV, Vse ग्रहणाधिकारः or on lunar eclipses ; Chapter V, सूर्यग्रहणाधिकारः or on solar eclipses ; Chapter VI, uretrait: or on projection of eclipses ; Chapter VII, antratufuatt: or on conjunction of planets ; Chapter VIII, 775fait: or on the “polar longitudes” of stars ; Chapter IX, on heliacal risings and settings of planets ; Chapter X, Leythafuairt: or on the position of the moon's cusps ; Chapter XI, पाताधिकारः or on Patas ; Chapter XII, भूगोलाfur: or on a description of the earth; Chapter XIII, ग्रहकक्षाध्यायः or on the orbits of planets. The Colophon :
समाप्तः संख्या ७३०, संवत् १६४६ | Published by Pandit Vindhyeśvari Prasad Dvivedi, Benares, 1912, Benares Sanskrit Series. Last Colophon :
gfa tagfüągafuggota ufuaene faragall TE
कक्षाध्यायः समाप्तः। Post-colophon :
संख्या ७३० संवत् १८४६ । See L. 1903 and 10. Catal. No. 2766.
6883. 767. aenfast: Brahmasiddhānta. A treatise on Hindu astronomy. It is an interlocution between Nārada and Brahmā, and professes to be a

Page #48

(
46
)
part of the Sākalyasamhitā, comprising the second praśna of it.
For the manuscript see L. 1569.
The manuscript begins with the verses :
ध्यानयोगासनारूढं ब्रह्माणं त्रिजगद्गम् । अभिवाद्य सुखासौनो नारदः प[रि]प्र(ए)एछत[छति ॥ १ ॥ देवदेव जगन्नाथ सर्वज्ञ कमलासन । ज्योतिषां चरितं ज्ञानं ब्रूहि कालाश्रयं महत् ॥ २ ॥ अधौतमखिलं छन्दः स्थानुरूपं प्रतीयते । अंगविना यथैवाङ्गी तस्मादेतत् प्रसौद मे ॥ ३ ॥ इत्येवमुक्तो विश्वात्मा नारदेन महर्षिणा । पुत्रेण धीमता प्रीत्या वाक्यमेतदभाषत ॥ ४ ॥ etc. etc. etc. etc.
Chapter I has 100 verses.
+100 verses. Chapter II , 68 verses. Chapter III , 100 verses.
+72 verses-end of Chapter III. Chapter IV ,, 20 verses. Chapter V ,, 83 verses. Chapter VI ,, 14 verses.
According to the last colophon, it has six chapters. But there is no mentioning where the first chapter ends. The second chapter ends in verse 369 marked from the beginning. This portion is very defective, having lacunae in many places, and it is possible that the first chapter is included in this.

Page #49

Last Verse:
The Last Colophon:
( 47 )
न देयं यस्य कस्यापि रहस्यं शास्त्रमुत्तमम् । एतद्देयं सुशिष्याय उनू [अनु]वत्सरवासिने ॥
zfa Magefgarai feðurà aqfaziâ agìswu: ||
Published by Pandit Vindhyeśvari Prasad Dvivedi, Benares, 1912; Benares Sanskrit Series.
6884.
4379 वौजगणितम् । Vajaganita.
The second part of Siddhantasiromani By Bhaskara.
Substance, country-made paper. 14x4 inches. Folia, 67. Lines, 6 on a page. Character, Bengali of the early 19th century. Appearance, fresh. Complete.
A well-known work on Indian Algebra of which there are more than two editions published.
6885.
1441 वौजविवृतिकल्पलतावतारः or वौजपल्लवः । Vijavivṛtikalpalatāvatāra or Vijapallava.
By Kṛṣṇadaivajña, son of Vallala.
Substance, country-made paper. 11x5 inches. Complete in 149 leaves of which 1, 6, 7, 12, 13 are missing. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 5,000. Character, Nagara. Date, (?). Appearance, old. Generally correct.

Page #50

( 48 )
A commentary on the metrical portions of Bhaskara's Vijaganita. The manuscript contains the first part. For a description of the work see IO. Catal. No. 2827.
Of the commentator's verses from the beginning the 10th, etc. run as follows :
तस्मादधत्य विधिवत्त्रिस्कन्धं ज्योतिषं गुरोः । कृष्णो दैवज्ञश्रेष्ठस्तनुते वीजपलवम् ॥ १० ॥ व्यव्यक्तत्वादिदं वौजमित्युक्तं शास्त्रकर्त्तभिः । तद्युक्तौकरणं शक्यं न विना[गु]र्वनुग्रहम् ॥ ११ ॥
or शाण्डिल्य गोत्र मुनिवरवंशावतंस [ विजडविड] नगरनिवासी कुम्भोद्भवभूषणादिभूषण-सकलागमाचार्य्यवर्य्य-श्रीमहेश्वरोपाध्यायतनय - निखिलविद्यावाचस्पति-गणितविद्याचतुराननघर गि... भारकराचार्य्यः स्वगणितरूपं सिद्धान्तशिरोमणिं चिकौषुस्तदुपयोगितया तदध्यायभूतं व्यक्तगणितमुक्का तथाभूतमव्यक्तगणितमारभमाणः प्रत्यूहनिरासाय शिष्टाचारपरिपालनार्थं च मङ्गलमाचरन् शिष्यशिक्षार्थं यदुपजातिकया निवनाति
उत्पादकं यत् प्रवदन्ति बुद्धे
etc.
रधिष्ठितं सत्पुरुषेण सांख्याः ।
व्यक्तस्य कृत्स्नस्य तदेकवौज
मव्यक्तमीशं गणितं च वन्दे ॥
etc.
etc.
The Last Colophon:
etc.
'श्री सकलगणक सार्व्वभौम- श्रीवल्लालदेव ज्ञसुतकृष्णदेवज्ञ
॥
इति
विरचिते वौजविरविकल्पलतावतारे
U
प्रकृतिविवरण श्रীः एवमादितो जाता ग्रन्थसंख्या २८८० ॥ श्रीरस्तु ॥
Published by A.S. Series, Poona.
निजभेदचक्रवालयुक्तवर्ग
व्यत्र मूलश्लोकैः सह ग्रन्थसंख्या ३८०६

Page #51

( 49 )
6886. 7904. वीजगणितम् । Vijaganita.
With a commentary.
Substance, country-made paper. 4x5% inches. Folia, 45. Lines, 7-11 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Incomplete at the end.
Beginning of the commentary :
श्रीगणेशाय नमः। ॐ नमोऽव्यक्ताय अथाव्यक्तगणितस्य
प्रक्रिया। तत्राशीर्वादात्मकं मङ्गलाचरणमाह । (?) उत्पादकं यत् प्रवदन्ति बुद्धे
रधिष्ठितं सत्पुरुषेण सांख्याः । व्यक्तस्य कृत्स्नस्य तदेकवौज
मव्यक्तवीज गणितञ्च वन्दे ॥ etc. etc. The manuscript extends up to the Vargapraksti and Cakravāla sections only. Two folios after No. 42 are from an arithmetical work.
6887. 3918A. Hreant i Bhāsvatī.
By Satānanda.
Substance, palm-leaf. 9x2 inches. Lines, 5 on a page. Folia, 5 marked 1, 2, 3, 7 and last. Character, Bengali of the early 17th century. Appearance, old and dilapidated. Writing generally effaced.
It begins :
नमः श्रीकृष्णाय। अथ प्रवक्ष्ये मिहिरोपदेशा
त्तत्सूर्यसिद्धान्तसमं समासात् । चन्द्राश्विशून्यैकविहीन शाकः १०२१ .
शास्त्राब्दपिण्डो भवतीह शास्त्रे ॥

Page #52

(
50
)
शास्त्राब्दपिण्डः खरशून्यदिग्भ्य १००७
स्तानामियुक्तो ३४६ ऽटशतै ८०० विभक्तः । लब्ध नगैः ७ शेषितमा ६ युक्त
सूर्यादिसंवत्सरपालकः स्यात् ॥ It ends thus :
खखाश्विवेदाधिगते युगाब्दे
दिव्योक्तितः श्रीपुरुषोत्तमस्थः । श्रीमान् शतानन्द इतौदमाह
सरखतीशकारयोस्तनूजः ॥ Colophon :
इति भाखती समाप्ता। This is only a fragment of the work. It agrees with 10. Catal. No. 2916 which is described as the shorter recension current in Bengal.
Already published at Benares.
6888. 2806. भास्वती or भास्वतीकरणम् ।
Bhāsvatī or Bhāsvatīkarana. By Šatānanda, a resident of Puruşottama, son of
Samkara and Sarasvati.
Substance, country-made paper. 19x4 inches. Folia, 4. Lines, 8 on a page. Character, Bengali of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
On the position of the heavenly bodies. It was composed in 1099 A.D. It is based on the Suryasiddhānta.
See L. 786 and IO. Catal. No. 2916. AB

Page #53

( 51 )
6889.
8716. भास्वतीकरणम् । Bhāsvatikarana.
By Satānanda.
Substance, country-made paper. 10 X 44 inches. Folia, 15. Lines, Il on a page. Extent in blokas, 300. Character, Nāgara. Date, Samvat 1884. Appearance, fresh. Complete.
Complete in 15 leaves. Composed in Saka year 1021 =1100 A.D.
See I0. 234 and L. 785.
Begins thus :
नत्वा मुरारेश्चरणारविन्दं श्रीमान् शतानन्द इति प्रसिद्धः । तां भाखतौं शिष्यहितार्थमाह शाके विहौने शशिपक्षकैः ॥ शाको नवादौन्दुकृशानुयुक्तः कलेर्भवत्यब्दगणस्तु वृत्तः । वियन्नभोलोचनवेदहौनः शास्त्राब्दपिण्डः कथितः स एव ॥
___etc. etc. etc. etc. . Last Colophon :
इति श्रीभाखतीकरणे परिलेखाधिकारोदाहरणं सम्पूर्णम् ।
१८८४ पौष शुक्लतिथौ भौम[वा]सर । Published in the Chowkhamba Sanskrit Series by H. D. Gupta & Sons, 1917.
6890. 6358. भास्वतौटौका। Bhāsvatītākā, entitled Tattva prakāśikā. By Rāmakrsna Bhatta, fraud son of Prayāga Bhatta.
Substance, country-made paper. 98x44 inches. Folia, 73. Lines, 11 on a page. Extent in Slokas, 880. Character, Nagara. Date, Samvat 1861 = Saka 1726. Appearance, fresh. Complete.

Page #54

( 52 )
Last Colophon :
इति श्रौप्रयागभट्टपौत्ररामकृष्णविरचितायां भाखतौटौकायां
तत्त्वप्रकाशिकायां परिघाख्यलेखाधिकारः समाप्तः । Post-colophon :
संवत् १८६१ शाके १७२६ श्रीशुभमस्तु । The text is a well-known work on Jyotişa, written by Satānanda in 1099 A.D., based on Suryasiddhānta, which concerns itself with the position of the heavenly bodies. Beginning :
सिद्धिबुद्धियुतं नत्वा गणेशच गुरुं गिरम् । कुर्खेहं भावतोव्याख्यां ग्रन्थानालोच्य तत्त्वतः ॥ यद्यप्यद्यैः कृता टीका तथाप्यारभते मया । यो यत्र विषयो नास्ति स तत्र लिख्यतेऽधुना ।
खस्ति श्रीसकलभूमण्डलपूजितचरणाम्भोरुहनिखिल शास्त्रार्थप्रवौणः........................शतानन्द इति प्रसिद्धः भाखतौमाह इत्यन्वयः। किं कृत्वा मुरारेश्वरणारविन्दं नत्वा.,....
etc. etc. The commentary ends :
यजुः प्रथमशाखीयो भारद्वाजकुलेऽजनि । शुभकम्मानन्तशम्मा वशिष्ठायास्तटे वसन् ॥ तदंगजः प्रयागाख्यः (ख्यो) केन्द्रभट्टस्तदंगजः । तदंगजो रामकृयाश्चक्रे तत्त्वप्रकाशिकाम् ॥ समर्पितं देव पूज्ये हेरम्बपदपङ्कजे ।
+गभूपमिते शाके १६६१ मकरस्थे दिवाकरे ॥ (Evidently the scribe's date)--
आश्विने मासे कृष्ण पक्षे तिथौ १६ त्रयोदश्यां चन्द्रवासरे । (?) Then comes the last colophon quoted above.

Page #55

( 53
)
6891.
3918B. Hierfaefa: | Bhāsvatīvivrti.
By Ganapati Bhatta.
Substance, palm-leaf. 9x2 inches. Folia, 4. Lines, 5 on a page. Character, Bengali of the early 17th century. Appearance, old, soiled, effaced and dilapidated. A mere fragment.
It begins :
ॐ नमः सूर्याय। लक्ष्मीर्यस्य विलासिनी मुररियोर्यो दक्षिणं वीक्षणं
शम्भोर्सः शिरसो मणिश्च जननौ कन्यापि विश्वम्भरा। चन्द्रो यस्य पिता गुरू वलरिपोर्दैत्यस्य यौ भास्करा
ज्जातो यश्च तमः शिखौति च ययोराख्ये सदा पान्तु ते ॥ बोधहेतोर्मन्दधियां सुखहेतोर्विपश्चितां । श्रीमद्गणपतिभट्टै खतौवितिः कृता । अङ्गाचलनिशानाथवहिवर्षे कलेर्गते । शको राजाभवत्तस्माद्येऽब्दास्ते शाकसंज्ञकाः ॥
6892.
7857. मकरन्दकारिका। Makarandakārika.
By Krpārāma.
Substance, country-made paper. 12x41 inches. Folia, 8. Lines, 8 on apage. Extent in slokas, 112. Character, Nagara. Date, Samvat 1881. Appearance, fresh. Complete,
It consists of 81 Kärikās, based on the astronomical tables formed according to Süryasiddhānta by Makaranda for the preparation of calendar.

Page #56

( 14
)
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः॥ लक्ष्यौं गणेशं रामं च शारदां गुरुपङ्कजम् । नत्वा वक्ष्येथ पञ्चाङ्गं कृपारामेण निम्मितम् ॥ तिथिवारं च नक्षत्रं योगं करणमेव च ।
पञ्चाङ्गस्य फलं श्रुत्वा गङ्गास्नानफलं लभेत् ॥ It was written in Saka 1739.
It ends :
नगोऽमिनगचन्द्रे च शाके मार्गे सितेतरे।
पञ्चाङ्गस्योपयोगार्थ कृपारामेण निम्मितम् ॥ Colophon :
इति श्रीमकरन्दकारिका समाप्ता । Post-colophon :
संवत् १८८३ भाद्रकृष्ण ७ भौमवासरे ॥
6893. 5512. मकरन्दकारिका। Makarandakārikā.
By Divākara.
Substance, country-made paper. 10x5 inches. Folia, 15. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 270. Character, Nägara. Date, Saka 1816. Appearance, fresh. Complete.
Begins thus :
प्रक्षां यतः प्राप्य कृतप्रतिज्ञं स्पर्धा विधत्ते प्रसभं प्रतिझं । अज्ञोऽपि तं शिवनामधेयं गुरूपमं खौयगुरुं भजेऽहं ॥ १ ॥ श्रीमत्शिवात् समधिगम्य वरप्रसाद
वृत्तांशुभिर्विवरणाभिनवारविन्दम् । एतद्दिवाकरविकासितमार्यवयं
भङ्गा मकरन्दपिपासवो ये ॥ २ ॥

Page #57

Colophon :
( 55 )
पृष्ठस्थितासन्नशकोनि तेब्दे शकावशेषप्रमकोष्ठकस्थम् । तिथ्यादिवारादिसनिकं तत् योज्यसमीपस्थशकस्य कंदे ॥ ३ ॥
etc. etc. etc.
इति श्रीदिवाकरेण विरचिता मकरन्दकारिका समाप्ता ।
Post-colophon Statement :
रसेन्दुवसुचन्द्रेऽब्दे ज्येष्ठ के तिथौ ।
श्रसनाथमणिः काश्यां व्यलिखत् पुस्तकं त्विदम् ॥ १८१६ । इति मकरन्दकारिका समाप्ता । शुभमस्तु ॥
This is based on Makaranda's Tithyādipattra, astronomical tables, formed according to the Suryasiddhānta. See IO. Catal. 2954-2956, Weber's Berlin Cat. No. 864.
6894.
6823. मकरन्दटिप्पनम् | Makarandatippana. By Makaranda.
Substance, country-made paper. 10 × 42 inches. Folia, 6. Lines, 17 on a page. Extont in slokas 150. Character, modern Jaina Nāgara. Appearance, fresh. Complete.
A note-book of a Hindu astronomer with the following topics :
व्यथ चतुर्युगविचारः; 1B, व्यथ कालांशकैरुदयास्तज्ञानं
श्रीसूर्य्यसिद्धान्तमतेन सम्यग् विश्वोपकाराय गुरुप्रसादात् । तिथ्यादिपत्रं वितनोति काश्यामानन्दकन्दो मकरन्दनामा ॥ १ ॥
1B, अथार्हगणानयनं ; व्यथ देक्काणानयनप्रकारः; 2A, व्यथ भौमादिस्पष्टीकरणं; 3A, व्अथ कालांशकैरादयास्तज्ञानं; 3B, अथ भौमगुरुशनिस्पष्ट

Page #58

( 56 )
करणविधिः ; अथ बुधशुक्रस्पष्टकरणविधिः ; 4A, व्यथ गतिस्पष्ट ; अथ वक्रमार्गउदयास्तविचारणं ; 4B, अथ टिप्यनके ग्रहप्रदानविधिः ; इति मकरन्दटिप्यनंअथ ग्रहणविधिः ; 5A, अथ वन्दिमोक्षचक्रं लिख्यते ; 6A, इति शरौरे चिह्नज्ञानं; इति रोक्काणोपरि शरीरे घातव्रणविचारः; अथ ज्येष्ठानक्षत्रफलं ; इति तात्कालिकमुहर्तः।
6895. 7858. मकरन्दटिप्पनम् । Makarandatippana.
Substance, country-made paper. 134 x 5 inches. Folia, 5. Lines, 16 on a page. Character, Nāgara. Date, Samvat 1884. Appearance, fresh. Incomplete.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः॥ कौमारकेकिकुलकूजितमिन्द्रनोल
লালম্বি দল লিন্য। सञ्जातकान्तएपदं वदनं भवान्या
दृष्ट्वा स्मिताञ्चितमुखोऽवतु विश्वमोशः ॥ १ ॥ सेवन्तु सन्मधुलिहो मकरन्दलुब्धाः
नित्यं शुभाभिनवताम्ररसं रसाच्यं । सदाक्यराजिकरराजिविराजिताक्ष
तर्कार्कशकरकृतातिविकाशि काशि ॥ २ ॥ इह सदाचारपरम्पराप्राप्तमङ्गलं मनसि कृत्वा प्रज्ञावत्पत्तये ग्रन्थकृदनुबन्धचतुथ्यमाह । श्रीसूर्यसिद्धान्तमतेन सम्यक् । etc. etc.
4A, इति पञ्चाङ्गसारिणौ सम्पूर्ण ; 5B, इति श्रीमकरन्दे
तामरसायामुपपत्तिः। For the commentary see IO. Catal. No. 2958.

Page #59

( 57 )
Post-colophon :
संवत् १८८४ माघकृया १० शनौ लि० नन्दरामोपाध्याय खार्थे परार्थं वा।
6896. 7761. मकरन्दोदाहृतिः । Makarandodahrti. By Visvanātha Daivajña, son of Divākara Daivajña.
Substance, country-made paper. 94 x 47 inches. Folia, 40. Lines, 9 on a page. The first five leaves are missing. Character, Nāgara. Date, Samvat 1782. Appearance, fresh. Complete.
Colophon :
इति श्रीदिवाकरदैवज्ञात्मविश्वनाथदैवज्ञविरचिता मकरन्दो
दाहृतिः समाप्ता। Post-colophon :
संवत् १७८२ जोटमासे सुकल पछे लौखितं खिरोधरदास । A course of instructions for using Makaranda's astronomical tables for preparing almanacs formed according to Süryasiddhānta. Published at Benares in 1869.
6897.
519. मकरन्दविवरणम् । Makarandarivaruna.
___By Divākara. For this manuscript see L. 1301. Post-colophon Statement :
___ शुभमस्तु । श्रीसदाशिवः ॥ श्रीराम । संवत् १५५ आश्विन शुक्लद्वितीयायां लिखितमिदं विश्वनाथेन मकरन्दविवरणम् ॥ छ ॥ छ॥ छ॥ सहस्पति सं+ तायां ॥ भौमार्कशनिवार + + कार्तिकेन्दु + + भवेत् ॥ + + + + खातियोगश्चेत् न्ट पनाशः पशुक्षयः ॥ १ ॥

Page #60

( 68 )
Begins thus :
प्रज्ञा ( or स्पर्धा) यतः प्राप्य कृतप्रतिज्ञं
स्पर्धी विधत्ते प्रसभं प्रतिज्ञम् । यज्ञोऽपि तं श्रीशिवनामधेयं
गुरूपमं खौयगुरं भजे तम् ॥ श्रीमच्छिवात् समधिगम्य वरप्रसादं
वृत्तांशुभिर्विव(र)णाभिनवारविन्दम् । एतद्दिवाकरविकाशितमायंवर्य
भङ्गा भजन्तु मकरन्दपिपासवो ये ॥ etc. etc. etc. etc.
6898.
10056. मकरन्दभाष्यम् । Makarandabhāsya, entitled Abhinava Tāmarasa. Being a course of practical illustrations for applying
Makaranda's astronomical tables.
By Purusottama, son of Krsna. Substance, country-made paper. 98x43 inches. Folia, 11. Lines, 13 on a page. Extent in slokas, 380. Character, Nagara. Date, Samvat 1819. Appearance, fresh. Complete. Begins thus :
कौमारकेलिकलकूजितमैन्द्रनौल
कैलासशैलशिखरे क्षणजं निशम्य । संजातकांतद्य[ए?]घतं वदनं भवान्या
दृष्ट्वा स्मितांचितमुखोऽवतु विश्वमौशः ॥ १ ॥ सेवन्त सन्मधुलिहो मकरन्दतुल्या
नित्यं शुभाभिनवतामरसं रसाच्यं । सदाक्यराजिकरवाजिविराजितर्का
सिंकरविकाशकाशि ॥२॥ etc. etc. etc.

Page #61

( 59 )
Colophon :
इति श्रीकृष्णासूनुपुरुषोत्तमविरचितं मकरन्दटिप्पनमभिनवतामरसाख्यं समाप्त।
Post-colophon:
सं १८१८ पौषशुक्र १८ गुरौ लिखितम् देवीदासैः शुभं भवतु ।
श्रीभवानौशवरौ विजयतः॥ See IO. Catal. No. 2958.
6899.
1363. यन्त्रप्रकाशः सटौकः । Yantraprakāśa with commentary.
Substance, country-made paper. 91x4 inches. Commentary has 93 folia, of which leaves 2 to 14 are missing; and five leaves after 88 have lost their leaf-marks. The text has only leaves 2 to 8. Lines, 8 on a page. Character, Nāgara. Date, (?). Appearance, oldish. Prose and verse. Generally correct..
The text and the commentary are both by Rāmacandra, son of Sūryadāsa and Viśālākṣī, and grandson of Śivadāsa of the Vatsa gotra. His guru was Hīrasvāmi.
For the text and the commentary see Peterson 4, Extr., p. 54, No. 975.
The yantras mentioned in the text and the commentary are:
T. 2B, उत्तरफाल्गुनौचक्र ; T. 3B, रवि चक्र, चन्द्रचक्र ; T. 4A, मङ्गालचक्र ; T. 4B, बुधचक्र ; गुरुचक्र ; T. 5A, शुक्रचक्र, शनिचक्र ; T. 5B, राहुचक्र ; T. HA, केतुचक्र, अश्विनीचक्र ; T. 6B, भरणीचक्र ; कृत्तिकाचक्र ; T. 7A, पुनर्वसुचक्रम् ; C. 51A, सुलभायन्त्र ; C. 68B,

Page #62

( 60
)
फलकयन्त्र ; C. 72A, वलययन्त्र ; C. 73A, चड़ायन्त्र ; C. 74A, मुद्रिकायन्त्र ; C. 77A, कर्तरीयन्त्र ; C. 78B, कशायन्त्र ; C. 79A, नाडीवलययन्त्र ; खगशरादियन्त्र ; C. 81A, चिन्तामणियन्त्र ; C. 83B, कपालयन्त्र ; C. 86A, राधावेधयन्त्र ; C. 87B, घटौयन्त्र and हंसयन्त्र ; C. 88B, नलकयन्त्र ; C. 91A, काचघटौयन्त्र ।
Other topics treated of in the commentary:
15B, घटौज्ञानम् ; आनौतघटौनां स्फटीकरणम् ; 16A, सिद्धान्तानां मिथः स्फुटीकरणम् ; 16B, अयनांशस्फुटः ; ग्रहस्फुटत्वं ; 17A, वक्रावक्रत्ववेधः ; 18A, शरज्ञानम् ; 18B, भयत्रक्रान्तिरत्तेः संस्थानम् ; 19A, सूर्याशादिघटीज्ञानम् ; 19B, घटौज्ञानम् ; 20A, होराकथनम् ; 20B, भोच्चता ; 21B, क्रान्तिसत्तम् ; 22A, इछदेशान्तज्ञानम् ; 22B, वर्षलग्नः ; 23A, न्यूनाधिकऋक्षलमः ; 24A, ग्रहगतिः ; 24A, गतेर्वक्रऋजुते ; 25A, तिथिकरणघटी; 25B, नक्षत्रयोगः; 26A, विवाहाद्युप युक्तसूक्ष्म चन्द्रभसाधनम् ; 26B, तिथियोगज्ञानम् ; 30A, वारप्रत्तिः ; 32A, पातस्थितिः; 32B, त्रैराशिकापराख्यमनुपातः ; 33A, भौमादौनां वक्रावक्रत्वम् ; 33A, कूजाद्याः कदा प्राच्यामुदयन्ते कदा च प्रतीच्यामस्तं यान्तीत्याह; 34A, इएकालांशः ; 34B, अगस्त्युदयास्तमयौ ; 37A, इन्दग्रहणम् ; 37B, ग्राह्यग्राहकभावः ; 39B, वलनम् ; 41A, परिलेखः ; 43A, सूर्यग्रहणे विशेषः ; 45B, ग्रहयुतिदिनज्ञानम् ; 47B, भग्नग्रहयोगः; 48B, वर्गतन्मूलं च ; 52A, दिग्ज्ञानम् ; 52B, शङ्खलक्षणम् ; 54A, विषुवमध्याहच्छाया ; 54B, लग्नः ; 55B, दिनाईच्छायाकौँ ; 56A, इएकर्णप्रकारद्वयम् ; 56B, नतघटीज्ञानम् ; 56B, उन्नतघटौज्ञानम् ; 57A, इराघटिततत्कालकर्णच्छायानयनम् ; 57B, नरशदूषणम् ; 57B, शङ्ककल्पनम् ; 58B, यशियन्त्रम् ; 59A, यशिनिवेशपूर्वकमुन्नत घटौज्ञानम् ; 60A, दिग्देशकालाज्ञाने केवलार्कदर्शनात् सर्वकथनम् ; 61A, ऋतुचिहानि ; 62A, जलादौ वंशादेः प्रतिबिम्बवेधेन खवंशान्तरभूज्ञानम् ; 66A, यष्ठिप्रसङ्गादयनांशज्ञानम् ; 67B, उन्नतांशैः घटीज्ञानम् ।

Page #63

( 61 )
6900.
1391. aartarget (ya utfart:) |
Yantraratnāvali (Dhruvabhramaņādhikāra). By Padmanabha, with the author's own commentary.
Substance, country-made paper. 94 x 54 inches. Folia, 14. Lines, 9 on a page. Extent in ślokas, 260. Character, Nāgara. Date, Samvat 1866. Appearance, tolerable. Prose and verse. Generally correct.
It contains Dhruvabhramaņādhi kāra, the second chapter only of the work.
For a description of the work see Bik. No. 631, p. 294. No. 1173 as well contains both the work and the author's commentary.
The author's father's name is Nārmada in the colophon. In the opening verse he is described as Narmadānugrahalabdhajanman.
The object of the work:
“Description and use of an instrument for ascertaining from the position of the polar star the time of night at any given moment”-Bik. No. 631.
यन्त्ररचनाकारणमनुएपछन्दसाह
नक्षत्रात् समयज्ञानं तमिखायाः पुवोदितम् ।
ध्रुवाकेनापि न प्रोक्तं तदेतत्कौतुकात्कृतम् ॥ Post-colophon :
संवत् १८६६ पौधे कृष्ण पक्षे चतुर्दश्यां १४ गुरौ सम्पूर्ण । vyzinara i terast

Page #64

( 62 )
6901.
7846. ध्रुवभ्रमयन्त्रम्। Dhrurabhramayantra. Being an extract from Yantraratnāvali.
By Padmanābha.
Substance, country-made paper. 11x41 inches. Folia, 2. Lines, 13 on apage. Character, Nagara. Date, Samvat 1686. Appearance, old and discoloured.
Colophon :
इति श्रीपद्मनाभविरचितं ध्रुवभ्रमयन्त्र समाप्तं । Post-colophon :
संवत् १६८६ माघशुक्ल ३ गौ मोहनेनालेखि श्रीमदरोवो . होरा माधवजी पुस्तकात् । Cf. our No. 1173.
6902. 1173. यन्त्ररत्नावलौ (ध्रुवभ्रमणाधिकारः)।
Yantraratnāvali (Dhruvabhramaņādhikāra). By Padmanābha, with the author's own commentary.
Substance, country-made paper. 11x51 inches. Folia, 13. Lines, 10 on a page. Extent in Slokas, 260. Character, Nāgara. Date, Samvat 1866. Appearance, fresh. Prose and verse. Generally correct. Coin. plete.
Colophon :
इति श्रीनम्मदात्मजश्रीपद्मनाभविरचिते यन्त्ररत्नावल्यां खत्तौ
ध्रुवचमणाधिकारो द्वितीयः ॥२॥ Post-colophon :
संवत् १८६६ पौधे कृष्णपक्षे चतुर्दश्यां १४ गुरौ । सम्पूर्ण शुभं भूयात् ॥

Page #65

( 63 )
It begins thus :
श्रीगणेशं भजे । अथ ध्रुवभ्रमाख्यं यन्त्राधिकारमारभते अवापि निर्विघ्नपरिसमाप्त्यर्थं अभिमतेशदेवतानमस्कारमिन्द्रवज्रया आह ।
श्रीनम्मदानुग्रहलब्धजन्मनः पदारविन्दं जनकस्य सद्गुरोः । नत्वा त्रियामासमयादिबोधकं ध्रुवभ्रमं यन्तमिदं अवौम्यथ ॥
6903. 1604. यन्त्रचिन्तामणिः ( सटौकः)।
Yantracintāmaņi. By Cakradhara, with its commentary Dipikā by Rāma,
Son of Madhusudana (Daivajña).
Substance, country-made paper. 101 x 41 inches. Folia, 25. Lines, 8 or 9 on a page. Extent in slokas, 600. Character, Nagara. Date, Samvat 1899. Appearance, fresh. Complete.
Last Colophon of the Commentary :
इति श्रौदैवज्ञश्रीमधुसूदनात्मजरामदैवज्ञविरचितायां यन्त्रचिन्तामणिटोकायां यन्त्रदीपिकायां प्रकीर्णकाध्यायश्चतुर्थः ।
Post-colophon :
लग्नदेहषट्वर्गोऽङ्गनानि
प्राणश्चन्द्रो धातवः खेचरेन्द्राः। प्राणे नछे देहधात्वङ्गनाशः
तस्मात् धातुश्चन्द्रवीर्यं प्रधानम् ॥
संवत् १८६६ चैत्र शुक्ल १ । For the beginning and end of the work see IO. Catal. No. 2910, p. 1032.

Page #66

( 64 )
The last verse of the text and its commentary: व्यथ निजग्रन्थोपसंस्कारं कुर्व्वन् शार्दूलविक्रीडितेनाथ :व्यासौदग्रजराजवन्दितपदः श्रीवामनो विश्रुतो
ज्योतिःशास्त्रमहार्णवाम्टतकरः सत्सूक्तिरत्नाकरः । तत्सूनुक्षितिपाल मौलिविलसह ग्रहायणी
स्चक्रे चक्रधरः कृतिः सविवृतिं सद्यन्त्र चिन्तामणिम् ॥ व्अग्रजराजैर्ब्राह्मणैर्वन्दितचरणः तथा विश्रुतनामप्रसिद्धः तथा ज्योतिःशास्त्रमहार्णवो नाम समुद्रः तस्मिन् व्यम्टतकरो नाम चन्द्रः सत्यो या सूक्तयः तद्रत्नानामाकरः श्रीवामनो नामासीत् । तस्य सूनुः क्षितिपाला राजानः तेषां मौलिषु विलसत् शोभमानं रत्नमिव रत्नं ग्रहज्ञा ज्योतिर्विदः तेषां अग्रणीः तथा कृतिः कुशलः चक्रधरः सद्यन्त्रचिन्तामणिं सविवृतिं सटोकं चक्रे कृतवान् इत्यर्थः । are आचार्येण केवलश्लोकव्याख्यानरूपा टीका कृता व्यस्ति सवितिमित्युक्तम् ।
After this read the end as in IO.
6904.
1707 यन्त्रचिन्तामणिः | Yantracintāmani.
By Cakradhara, with Rāma Daivajña's commentary.
Post-colophon :
Substance, country-made paper. 11x5 inches. Folia, 16. Lines, 13 on a page. Character, Nagara. Date, Samvat 1729. Appearance, old. Complete.
संवत् १७२९ वर्षे वैशाखकृष्णाष्टम्यां बुधे ज्योतिर्विदिन्द्रजिता लिखितोऽयं यन्त्रचिन्तामणिनामा ग्रन्थः ॥ स्वार्थं परोपकारार्थं -
चेति ॥ शुभम् ॥
See 1355 and 1604.

Page #67

( 65 )
6905.
1355. यन्त्रचिन्तामणिटौका। Yantracintamanitika.
Substance, country-made paper. 10} x51 inches. Folia, ll. Lines, 17 on a page. In Tripātha form. Character, Nāgara. Date, (?). Appearance, old. Prose and verse. Generally correct. Complete.
The text is by Cakradhara, son of Vāmana, and the commentary by Rāma Daivajña, son of Madhusūdana Daivajña. The commentary is called Yantracandrikā.
For description of the text see IO. Catal. No. 2909 in which there is also the author's commentary, and also Peters, Vol. IX, Extract, p. 54, No. 974, has also been described; and for that of the commentary see 10. Catal. No. 2910.
6906.
1763. यन्त्रचिन्तामणिः । Yantracintamani. By Cakradhara, with the commentary
by Rāma Daivajña.
Substance, country-made paper. 101x41 inches. Tripatha form. Character, Nagara. Date, (?). Complete.
Folia, 24. In the Appearance, fresh.
Begins thus the commentary :
नत्वा गणपतिं वामो मधुसूदननन्दनः । यन्त्रचिन्तामणेयीका कुर्वेऽहं सोपपत्तिकाम् ॥ १ ॥ विलोकितानि यन्त्राणि कृतानि बहुधा बुधैः । मतः शिरोमणिस्तेषां यन्त्रचिन्तामणिर्मम ॥ २ ॥ यन्त्रचिन्तामणिः श्रेष्ठः कथं न गणिते भवेत् । यस्मादगणितक्षेत्रविज्ञानमुपजायते ॥ ३ ॥ etc.

Page #68

Text :
( 66 )
त्वा भवानौं प्रमथाधिनाथं
Before author's No. 2909.
रविं गुरोरंघ्यरविन्द युग्मम् ।
यन्त्रं प्रवच्ये गणितानपेक्षं
rer बोधः समयादिकानाम् ॥ १ ॥
पूर्व्वयुक्ता पमनल्पकार्थं
सद्वृत्तमज्ञानतमोपहारि ।
विदन्ति ये यन्त्रमिदं सभेदं
पश्यन्ति तेऽग्रे गणितं समस्तम् ॥
etc.
etc.
etc.
Commentary ends thus:
आसोदग्रजरामवन्दितपदः श्रीवामनो विश्रुतो
ज्योतिःशास्त्रमहार्णवे हि मकरः सत्सूक्तिरत्नाकरः । तत्सूनुक्षितिपाल मौलिविलसद्रत्नं ग्रहजाग्रणी
चक्रे चक्रधरः कृती सविवृतिं सद्यन्त्रचिन्तामणिम् ॥
See IO. Catal. No. 2910, p. 10326.
The conclusion of the commentary in the IO. manuscript is in verse, while that in the present manuscript in But the substance is exactly the same : ग्रन्थकृता पदव्याख्या कृता तदर्थं मयोपपत्तिः कृता ।
prose ( ? ).
this, it gives the concluding verse of the commentary, described in IO. Catal.
own
6907.
7906. रामविनोदः । Rāmavinoda.
By Rāmacandra, son of Ananta.
Substance, country-made paper. 121 x 5 inches. Folia, 3. Lines, 11, 12 on a page. Character, Nagara. Date, Samvat 1885. Appearance, fresh. Complete.
5B

Page #69

Begins thus :
Colophon :
( 67 )
गणपतिमभिवन्द्य श्री शपादारविन्दस्मरणविदिततत्त्वोऽनन्तजो रामचन्द्रः ।
othaरन्नृपशाकाद्दति पञ्चाङ्गयत्रं
ग्रहगतिसमवेतं रामभूपालतुथ्यै ॥ १ ॥ सूर्य्यभूपति (१६१२) लब्धवानखिलभूमिपतित्वम् । ख्यापयन्ति जशकं भात्यसाकवरक्षितिपालः ॥
वाणरामविधुनि शाके विक्रमस्य किल शालिवाहनम् । शैलशैलमनुभि (१४७७) र्विवर्जितेऽस्मिन्नकवर शाकाद्गताः समाः॥
etc. etc. etc.
Post-colophon :
इति श्रीसमस्तसामन्तसौ मन्तिनो सिन्दूर पूरदूरोत्सारण-कारणनिरुपमकृपाणधारावलुप्तमेदिनीपति मुण्ड मण्डलीम गित चण्डीश मूर्त्ति - मच्छीमण्डलमण्ड्नश्रौमदकव्वर साह महामात्याधुर्य्य महाराजाधिराजश्रीरामदासदेवकारिते दैवज्ञानन्तभट्टात्मज रामचन्द्रविरचिते रामविनोदनानि पञ्चाङ्गग्रहानयनाधिकारी द्वितीयः । -
संवत् १८८५ श्रा० कृ० ।
A treatise on the computation of calendars, compiled under the patronage of Ramadāsa, minister of Akbar. See IO. Catal. No. 2944.
The name of Ramadasa, who is said here to be the minister of Akbar, is not found in Aini Akbari.
6908.
7913. रामविनोदः । Rāmavinoda,
By Rāmacandra.
Substance, country-made paper. 10 x 5 inches. Folia, 3. Lines, 13 on a page. Extent in slokas, 98. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, discoloured. Complete.

Page #70

(
68
)
Colophon :
इति श्रीदैवज्ञानन्तात्मजरामचन्द्रविरचिते रामविनोदाख्ये पञ्चाङ्गग्रहानयमविचारः समाप्तः।
See No. 7906.
6909.
7816. रामविनोदोदाहरणम् । Rāmavinododaharana.
By Visvanātha Daivajña.
Substance, country-made paper. 94.x5 inches. Folia, 9. Lines, 21 on a page. Oharacter, Nägara. Written in a scribbling hand. Date, Samvat 1858. Appearance, discoloured. Complete. One stray leaf.
An illustrative commentary on Rāmavinoda, a work by Rāmacandra, for which see Bik. 330. It relates to the construction of a calendar.
Beginning :
___ श्रीगणेशाय नमः।रामो रामविनोदनाम[क]म्जुं यं ग्रन्थमावद्धवां
स्तस्योदाहरणां परोपकृतये + + + + दैववित् । ख्यातः प्रख्यगुणः करोति कुतुकात्तविश्वनाथः + +
न्यमनसां चेतः समारोहति ॥ १॥ (?) ३ । अथ निर्विघ्नं ग्रन्थसमाप्त्यर्थं तत्पचयार्थं च गणेशादौनमस्कृत्य चिकौर्षितं प्रतिजानौते। गणपतिमिति स्पठार्थः ।
अथाकव्वरस्य राज्यप्राप्तिसमये विक्रमशकादिविर्हानाह (?) ॥ सूर्यभूपमितेति ॥ वाणरामविधुरिति ॥ शाहकवरेति स्पष्ठार्थः ॥ उदाहरणं ॥ श्रीनृपविक्रमार्कराज्यातीतसंवत्मरेधुं १६१२ अकवरस्य राज्यप्राप्तिः अयं १६१२ वाणरामविधुभिः १३५ जातः व्यकवरस्य राज्यसमये शालिवाहनशकः १४७७ अनेनेशशकः

Page #71

(
69
)
१५४८ रहितः जाताकवरस्य राज्या + ना समाः ७१ एते पंचांगि ३५ होना जातं ग्रन्यारम्भाद् गतसमाः ३६ व्ययं ३६ तिथिनक्षत्रयोगगुणकेन निघ्नाः स्वक्षेपकेन युताः तिथिप्रमुखतः ११ तिथिनक्षत्रयोगवाराः भवति । तथैव तिथिनक्षत्रयोगकेन्द्रगुणकेन गतसमाः गुण्याः। वक्षेपकेन युताः तिथिनक्षत्रयोगकेन्द्राणि भवन्ति । तिथिस्थाने योऽहंकः स त्रिंशता ३० नयः। नक्षत्रस्थाने
सप्तविंशतिभिर्नयः। etc. etc. Colophon :
इति श्रीदैवज्ञात्मविश्वनाथदैवज्ञविरचिते रामविनोदस्योदा
हरणं समाप्तम् । Post-colophon :
शुभमस्तु संवत् १८५८।
6910.
5692E. लग्नबोधनम । Lagnabodhana.
Substance, palm-leaf. 14 x 1ļ inches. Folia, 3. Lines, 5 on a page. Extent in slokas, 75. Character, Udiya of the early 19th century. Appearance, good. Complete.
An astronomical work dealing with stars. It is well known in Udişyā and attributed to Kālīdāsa.
Beginning :
श्रीरदेवतायै नमः। मस्तकोपगततारकाकुलै
लग्नबोधनमनोरथोद्धताम् । कामिनौं वदति कोऽपि कौतुकात्
तत्त्वतो रहसि बोधयन्निव ॥

Page #72

( 70 )
तारकात्त्रयमिते शराकृतौ केशवे गगनमध्यवर्त्तिनि ।
मत्तवारणगतेऽजलमतो
निर्ययुर्गम हो प्रलिप्तिकाः ||
मस्तकोपरि समागते धने
मलाकृतिनि पचतार के ।
यान्ति कान्तिमति मेषलग्नतः
सारसाति रसघखलिप्तिकाः ॥
मण्डलाभशततारकाकुले
Colophon :
मध्यभाजि नभसः प्रचेतसि ।
वाणशैलधरणीमिताः कलाः
शारदेन्दुमुखि तावुवेर्ययुः ॥
There are 28 such verses.
End :
शौर्षभाजि भचतुष्टयाङ्किते
विश्व तरण सूर्यातौ ।
तिरस्कृत मनोज काम्मुके
याति कालतिथिलिमिका झषात् ॥
इति लभबोधनं समाप्तम् ॥
6911.
6378. लौलावतौटौका । Iālāvatītika.
Entitled Ganitamṛtavarṣinī.
By Ganaka Suryamani, son of Tripathi Ghanasyāma.
Substance, country-made paper, 102 x 42 inches. Folia, 43. Lines, 9 on a page. Character, Nagara. A modern copy. Appearance, fresh. Incomplete in the beginning.

Page #73

(
70
)
Begins from Līlāvatī.
the Kşetravyavahāra section of the
Colophon :
इति श्रीमत्त्रियाठिघनश्यामसुतगणकसूर्यमणिकृतायां लोलावतौटौकायां गणिताम्टतवर्षिणौसमाख्यायां व्यंकपाशस्योदाहरणं समाप्तम् ।
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः ।
अथ क्षेत्रव्यवहारो व्याख्यायते। तत्र सूत्रं इशाहाहोरिति । The closing couplet :
इमां लीलावतौटीका गणिताम्मतवर्षिणम् । शोधनीयं सद्गणकाः सुहृदो गतमत्मराः ॥
6912. 6379. लोलावतौटौका। Lilavatitika.
By Rāmeśvara.
Substance, country-made paper. 10x51 inches. Folia, 24. Lines, 8 on a page. Oharacter, Nagara of the 19th century. Appearance, fresh. Incomplete at the end.
It begins :
नत्वा गणेशं हरमजयोनि
मम्बां हरिं श्रीजनकं प्रणम्य । रामेश्वराख्यः प्रकरोति टीका
श्रीभास्करोक्तेर्गणितस्य पायाः ॥ प्रौ(प्रि)तिमिति । अहं भास्कराचार्यः संक्षिप्ताक्षरकोमलामलपदैः सद्गणितस्य पाटौं वच्मि।

Page #74

(
72
)
9A, इति श्रीमन्मिश्र(मौौ) श्रीमणिरामात्मजौरामेश्वर मिश्रविरचितायां लीलावतीटीकायां प्रथमपरिकाएकं समाप्तम् ।
6913. 6372. लीलावतौविवरणम् । Lilāvativivarana.
By Mahidāsa.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 50 of which the first and fol. 9-11 and 20 are missing. Lines, ll on a page. Extent in slokas, 1,300. Character, Nāgara. Date, Samvat 1852 = Saka 1717. Appearance, fresh.
The commentary was composed in S. 1644.
Last Colophon :
इति श्रीलोलावतौविवरणं समाप्तम् । वेदश्रुत्यङ्गभू १६४४ वर्षे आश्विने पञ्चमीबुधे । महीदासोऽलिखल्लीलावत्या विवरणं शुभम् ॥ शिष्यसम्पार्थितेनेदं वाराणास्यां व्यधायि यत् ।
लोलावतौविवरणं तेन तुष्यतु के शरौ ॥ Post-colophon :
सं १८५२ शके ११७ पौषकृष्णानवमीसूर्ये ठाकुरदासेन लिखितं खाथै परार्थं च । श्रीगुरुभ्यो नमः ।
6914. 6377. लीलावतीविवरणम् । Lilavativivarana.
A commentary on Līlāvatī.
By Parasurāma.
Substance, country-made paper. 10x5 inches. Folia, 29. Lines, 12 on a page. Character, modern Nagara. Appearance, fresh. Incomplete at the end. With the text.

Page #75

( 73 )
It begins :
ॐ नमो विघ्नहन्त्रे । नत्वा रमापति गगो सरखतौनां
पादाम्जानि परशूपपदो हि रामः। लीलावतीप्रकरण प्रकरोति तच्च
विद्वज्जनाः खमतितः परिशोधयन्तु ॥ शियाचाराद्देवतानमस्काररूपं मङ्गलमाचरन् प्रयोजनाभिधे ये प्रतिजानौते
प्रौति भक्तजनम्य etc. etc. etc. 22A, इति श्रीपरशुरामकृते लीलावतौविवरणे जातयः ; 25B, • प्रकीर्णकानि ।
6915. 6376. लोलावतौविवरणम् (मनोरञ्जनाभिधम्) ।
Līlāvatīvivarana (Manoranjanābhidha). By Rāmakrsnadeva, son of Āpadeva alias Sadāśiva, son of Śrīpati, son of Nilakantha, son of Gopāladeva of the
Atreya Gotra.
Substance, country-made paper. 10} x 5 inches. Folia, 21-62. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 1,600. Character, Nāgara. A modern copy. Appearance, fresh. Incomplete in the beginning.
See I0. Catal. No. 2816.
Colophon :
इति श्रीमद्विद्वन्मुकुटमाणिक्य-पदवाक्यप्रमाणपारावारीणधुरीणश्रीमन्नीलकण्ठदेवात्मजसकलविद्या निधान-श्रीमच्छौपतिदेवात्मजश्रीमत्सदाशिवापराभिधानः श्रीमदापदेवसुतभवानीगर्भजरामकृष्णादेवनिम्मिते लीलावती विवरणे मनोरंजनाभिधेकपाशाधिकारः । समाप्तश्चायं ग्रन्थः।

Page #76

(74)
6916. 6375. लोलावत्युदाहरणम् । Lilāvutyudāharana.
By Rāmakrsnadeva. Substance, country-made paper. 104 x 44 inches. Folia, 35. Lines, 9 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Incomplete.
Rāmakrşnadeva has a commentary entitled Manorañjana (for which see IO. Catal. No. 2861) to which this adds illustrations and is called Lālāvatyudāharana. It begins :
श्रीगणेशाय नमः। ज्योतिर्लोचन इन्दुमौलिरखिलान् प्रास्त लोकानिमान्
तां देवौं निजवामकायकलितां खाके दधत् पुत्रको। गङ्गामूर्द्धनि यश्च दिमितकरैः सन्तोषयन् दिक्पतीन्
दिश्यात् + वरदानतः स च शिवस्तुष्यन् शिवं सर्वदा ॥ Ramakrsna's patron :
भगवन्तसिंहजलधेर्जातः श्रीवाणसिंहविधुः ।
सम्प्राप्तजीविकस्तस्मात् काश्यां रामकृषाबुधः ॥ २ ॥ Object:
दुर्गमटीकातो भौताया बोधाय बालजनतायाः ।
लोलावतीविवरणं समनोरंजनमिदं तनुते ॥ ३ ॥ Then it goes on :
तत्र तावत् श्रीमान् भास्कराचार्य सिद्धान्तशिरोमणि निर्मित्मः तत्प्रकरणभूतं व्यक्तगणितमुपजीव्यत्वान्निरूपयिधुः प्रारिमितस्य निष्यत्यहव्यूहं परिसमाप्तिकामो विशिशिष्टाचारपरिप्राप्तेशदेवतानमस्कारत्वलक्षणं मङ्गलं शिष्यशिक्षार्थं ग्रन्थादौ उपनिवधन्
चिकौर्षितं प्रतिजानौते-प्रौतिं भक्तजनस्येति । 9B, इति भास्कराचार्यविरचितायां लौलावत्यां गणितपायां अभिन्नपरिकारकं समाप्तम् ।

Page #77

(
75
)
Last Colophon in the incomplete MS.:
इति श्रीरामकृष्णदेवविरचिते लोलावत्युदाहरणे मनोरंजने श्रेटीव्यवहारः(?) समाप्तः।
6917.
3080. लीलावतो। Lilarati.
By Bhāskarācārya.
Substance, country-made paper. 94 x 44 inches. Folia, 17. Lines, 9 on a page. Oharacter, Nāgara. Date, (?). Appearance, discoloured. Fragmentary.
Folia ]-7 : matters astrological. From 77-Begins thus :
+ + हरनाभागप्रभागेषु गठनं स्यात् । अत्रोद्देशकः । दम्मात्रिलवद्दयस्यासुमते पादत्रयं यद्भवेत् तत्पश्चाशकषोडशांश
चरणः सम्पार्थितेनाथिने । etc.. Ends with :
माणिक्याएकमिन्द्रनौलदशकं मुक्ताफलानां शतं
सहचाणि च पञ्चरत्नवणिजां येषां चतुणी धनम् । सङ्गस्नेहवशेन ते निजधनादत्त्वैकमेकं मिथो
जातास्तुल्यधना एथग्वद सखे तदनमौल्यानि मे ॥
6918. 5503. लीलावतो। Lilarati.
___By Bhāskarācārya. With the commentary entitled Līlāvatīvilāsa
by Devīsahāya, son of Krşņakaura.
Substance, country-made paper. 14x7} inches. Folia, 63. In Tripatha. form. Character, Nagara. Date, Samvat 1817. Appearance, old and discoloured. Complete.

Page #78

(
76
)
The commentary begins thus :
ॐ नमो गौरीशङ्कराभ्याम् । श्रीगुरुचरणसरोज निखिलघुमर्थप्रदं नत्वा । लोलावतौविलासं सतां पुरस्तादभिनयामि ॥
इह खल सकलजनाभौमितपरमपुरुषार्थनिरुपलवनिरतिशयानन्दस्य निर्विचिकित्सपरमात्मज्ञानायत्तत्वात् तस्य च निष्कामवेदविहितयज्ञाद्यनुष्ठानफलत्वात् तस्य च कालज्ञानाधौनत्वात् तम्य अर्कादिचारावगमतन्त्रत्वात् तस्य च ज्योतिःशास्त्रविहितगगिातसाध्यत्वात् तदर्थं गणितपरिपाटीमुपदिदर्शयिषुः श्रीमद्भगवद्भास्कराचार्य्यस्तावत् प्रारिमितनिष्पत्यूहसमाप्त्यादिफलकमियदेवतानमस्कारलक्षणं मङ्गलं खानुष्ठितं शिष्यशिक्षार्थं फूलोकेनोपनिवधन् चिकौर्षितं प्रतिजानौते प्रौतिमिति ।
End :
श्रीमद्भरद्वाजमुनेः कुलाब्धौ
द्विजादिराजोऽजनि पुण्यकायः । स++++उगाजातिमहेशभाला
‘लङ्कारभूतः शिवदत्तरायः॥ श्रीमन्महादेवपदारविन्द. निमग्रचेताः सुकृताम्बराशिः । तस्मान्महादेवपदाभिधेयो
बुधोपमेयः सुत उद्बभूव ॥ आसीत्तस्य सुतोऽपरो गुणिगणग्रामाग्रणीर्वादिजि
ज्योति शास्त्रविचारसारनिपुणो भूपालमालार्चितः । शोभाराम इति प्रथामधिगतो यत्पादपोह
ध्यानानुग्रहवैभवेन निखिला विद्यामवापुर्जनाः ॥ भास्करादिव नासत्यौ रामात् कुशलवाविव । कृष्णविघा (कृत्सविस्तू) सहायान्तौ शोभारामात् सुतावुभौ ।

Page #79

(
77
)
तयोरिव तयोरासौत् शरीरे रामणीयकम् । गुणगौरवमौचित्यं माहात्मामतुलं मतेः ॥ वेदान्तविद्याम्बुधिपारगामी
तन्त्र खतन्त्रो गणिते गणेशः। खच्छन्दगी[:] छन्दसि शब्दशास्त्रे
सुधीः स साहित्यरसेन हप्तः ॥ श्रीकृष्णकौरः किल कौर्त्तिगौरः
श्रीमत्यदेवस्तु [त]तो बभूव । यत्पादपद्मद्यसेवनेन - मादृग्जनः सर्चएमर्थयात्रम् । देवौ सहायोभवति यस्य सर्बेटकम्मसु । श्रीकृषाकौरतनयो बभूवान्वर्थनामकः ॥ तेन देवीसहायेन यथामति विनिर्मिमतः । लौलावतीविलासोऽयं सन्मोदं तनुतांतराम् । विदितगणितपारा लब्धवेदान्तसारा
परकृतितकाया ध्वस्तदौर्जन्यमाया। गुणगणसदगारा ध्वंसितक्रोधमारा
वविरतति( ? ) सवाया(?) राममिश्राधरायाम् ॥ लब्धो मयैत(घा) चरणप्रसादा
दपारपाटीगणिते प्रवेशः। यथाश्रुतं खौयधियोऽभियै
कृतो मयोदाहरणप्रपञ्चः ॥
6919. 8724. लीलावतौ। Lilārati Ganitiddhyāya.
Substance, country paper. 12 x 4 inches. Folia, 30 (5-34). Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 1,400. Fresh. Incomplete. Folia 1-4 missing.

Page #80

( 78 )
From leaf 5 to the end in leaf 34. The Last Colophon :
इति श्रीभास्कराचार्यविरचितायां गणिताद्धा लीलावत्यां मंकपाशव्यवहारः। समाप्ता चेयं लीलावती गणितपाटी ।
Published editions available.
6920. 4380. percanti Lilāvatī. Part of Siddhāntaširomoņi by Bhāskara.
Substance, country-made yellow paper. 141 x 3} inches. Folia, 56. Lines, 5 on a page. Character, Bengali of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
A well-known and already published work on Arithmetic and Mensuration, etc.
6921. 9747. aastantLilāvatī.
By Bhāskarācārya.
Substance, country-made paper. 10 x 54 inches. Folia, 39 of which foll. 2-3 missing. Lines, 10 on a page. Extent in ślokas, 1,000. Character, Nāgara. Date, Samvat 1767. Appearance, old. Verse and prose. Generally correct.
This is the first part on arithmetic of a well-known work on astronomy, known as the Siddhāntaśiromani.
The Last Colophon runs thus :
इति श्रीभास्कराचार्यविरचिते सिद्धान्तशिरोमणौ पाटीनामाध्यायः प्रथमः। श्रीः

Page #81

( 79 )
संवत् १७०७। शके १५३२ वैशाख शुक्ल १ रवौ विश्वेश्वरराजधान्यां लिखितं लीलावती पुस्तकं ग्रहदेवदैवज्ञेन खा) परार्थश्च ।
A work already published.
6922. 7815. लोलावतौ। Lilavati.
Substance, foolscap paper. 10 x 5 inches. Folia, 13. Lines, 8 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. A fragment.
7B, इति लीलावत्यां परिकाएकम् ।
No more colophon.
6923.
4749.
Substance, palm-leaf. 11 X2 inches. Folia, 48 of which the leaves between 26 and 47 are missing. Two leaves are marked 25. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 1,700. Character, Newari of the 14th century. Appearance, old and worm-eaten. Complete. The last leaf has faded away.
2.A, प्रश्नावतारो नाम प्रथमः परिच्छेदः; 2B, इति संख्याभिधानो नाम द्वितीयः परिच्छेदः; 3A, परिभाषाविधिर्नाम टतीयः परिच्छेदः; 3B, इति परिकम्मविधिर्नाम चतुर्थः परिच्छेदः; 5A, इति व्यवहारविधिर्नाम पञ्चमः परिच्छेदः; 5B, प्रत्युत्पन्नविधिः; 6A, भागविधिः समाप्तः; 7B, कलासङ्कलनविधिः समाप्तः; 7B, अवशोधनविधिः समाप्तः; 8A, प्रभागविधिः समाप्तः ; 8B, भाग एकत्वविधिः समाप्तः; 9B, प्रथमोपदेशकविधिः समाप्तः; 10A, एवं परि कम्मविधिः समाप्तः; 22B, क्षेत्रविधिः समाप्तः; 25B, लखोडकविधिः समाप्तः ।

Page #82

(
80
)
6924. गणितावलौ। Ganitavali. याधार-तालपत्रं । ४८ पत्राणि ।
अवस्था-प्राचीना। प्रारम्भवाक्यं । ॐ नमः शिवाय ।
जयन्ति सर्वदा सर्वे सर्वज्ञाः सर्वपूजिताः। सर्वोपकारिणः शान्ताः सर्वदन्द्वविवर्जिताः ॥ संख्या प्रवर्तते येषु + + + + समन्विता प्रधानं तेषु सर्वेषु गणितं परिकीर्तितम् ॥ ज्ञातव्यं तु प्रयत्नेन कायस्थेन विशेषतः । यतोऽर्थार्जनवैदग्धा कायस्थेम्वेव संस्थितं ॥ प्रदीप इव कायस्थाः सर्वत्रोद्योतकारकाः । अतस्ते सन्निग्रह्यन्ते सद्व्यापारेषु पार्थिवैः ॥ + + + + + + केचिच्छास्त्रज्ञाः शास्त्रकारकाः। तेषां संक्षेपशास्त्रेषु + विज्ञानं प्रवर्त्तते ॥ अद्यापि संभवन्तौह वहव + + + दयः । गोत्रः प्रेरिताः केचित् केचित् पित्रादिवर्जिताः ॥ क्लेशासहियावः केचित् केचिद् विस्तरभौग्वः । सत्वरं ज्ञातुमिच्छन्ति खानपानादिलुब्धाः । तेषां हिताय संक्षेपाणितज्ञाने यत्नमाक्रियते ॥ + + + किञ्चिद् व्यवहारसमुच्चयः । कन्दसेनादिभिर्यानि कृतानि निखिलं पुरा। अतिगढ़ानि शास्त्राणि दुर्बोधानि बहु + + । व्यवहारो न तैः सङ्घरधुना दृश्यते क्वचित् । तस्माद्धिताय दुर्बोधान् विधौन् सांव्यवहारिकान् ॥ व्यवहारोऽद्यापि लोके तान् वच्याम्यनुपूर्वशः ॥

Page #83

( 81
)
6925.
2734.
Substance, country-made paper. 104 x 5 inches. Folia, 39. Lines, 12, 15 on a page. Extent in slokas, 1,140. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, discoloured.
It begins with extracts from Bhāskara’s Lilāvati :
श्रीगणेशाय नमः। कार्यः क्रमादुत्कमतोऽथवाङ्क
योगो यथास्थानकमन्तरङ्गं वा। इति संकलितव्यवकलितयोईत्ताईकरणसूत्रम् । स्थानानि तु | एकदशशतसहसायुतलक्षत्रयुतकोटयः क्रमशः। अर्बुदमनं खर्चनिखर्वमहापद्मशंकवस्तस्मात् जलधिश्चान्त्यं मध्यं पराईमिति दश
गुणोत्तरसंज्ञाः। संख्यायाः स्थानानां व्यवहारार्थं कृताः पूर्वैः । 1A, अथ गुणने करणसूत्रं साईवत्तद्वयम् ; 2A, इति गुणकहारः, भाग हारे करणसूत्रं वृत्ताईम् ; 2B, इति भागहारः, वर्गविधौ करणसूत्रं सार्द्धत्तम् ; 2B, इति कार्यविधिः; 3A, इति घनः। इति प्रथमोऽध्यायः ।
3B, अथांश सवर्णनं, तत्र भागजातौ करणसूत्रम् ; 3B, इति भागजातिः, इति व्यस्तत्रैराशिकम् ; 4A, इति द्वितीयोऽध्यायः ।
4A, अथ व्यवहाराय काश्चित् सामान्यसंज्ञा उच्यन्ते ; 6A, अथ नक्षत्राकृतिः; 6B, इति दिनरात्रिघटौज्ञानम् ; 10A, स्पष्टसूर्यदिनरात्रिमानानयनप्रकारः; 10B, अथ लग्नसाधनम् ; 11A, इति ज्ञाते लग्ने घटिकानयनप्रकारः; HIB, अथ वारादिषु सामान्यकृत्यानि ; 12 B, अथ तिथिकृत्यानि ; 13A, इति वशिष्ठोक्तानि तिथिकृत्यानि-अथ नक्षत्रकृत्यान्याह नारदः ; 14A, अथ लग्नकृत्यानि ; 14B, अथ त्याज्यात्याज्यप्रकरणम् ; 16A, इति तिथिविषयः ; इति बालविषघट्टः ; इति यमघण्टनक्षत्राणि ; इति मासशून्यनक्षत्राणि ; 19B, अथोक्तदोषाणां यथासम्भवमपवादाः; 25B, अथ नौघटनचक्रमिदं ; मुद्रापातनचक्रमिदं, शस्त्रघटनचक्रमिदं, शस्त्रधारणचक्रं, अथ नौचालनचक्रमिदं ; 26A,
6
.

Page #84

( 82 )
नौकायावाचक्रमिदम् ; अथ शिल्पविद्यायां, शिल्पविद्याचक्रमिदं, अथ नृपपुरप्रदेशे, गोकयविक्रयचक्रमिदं ; 26B, अथ पशुरक्षास्थितिवेशनेघु, अथ दधिमथने, अथ अश्वादिरोहणचक्रम् ; अथ हस्तिकृत्ये ; 27A, इति हस्तिकृत्यचक्रम् ; अथ जलाशयखननचक्रम् ; अथ कूपचक्रम् ; 27B, अथ जलाशयप्रतिष्ठामुहूर्तचक्रम् , क्षौरचक्रम् ; 28A, इति कोषसंग्रहचक्रम् ; 29A, हलप्रवहणचक्रम् , वोलोप्तिचक्रम् , धान्यरोपणाचक्रम् ; 29B, स्तम्भस्थापनचक्रम् , धान्यस्थापनचक्रम् ; खले स्तम्भस्थापनम् ; धान्यमईनचक्रम् , धान्यराशिचक्रम् ; 30A, धान्यद्धिचकम् , सक्षाद्यारोपचक्रम् ; 30B, क्रयविक्रयचक्रम् , धम्मक्रियाचक्रम् ; 31A, वौराभिचारसिद्धिचक्रम् ; 31B, औषधचक्रम् , आरोग्यस्थानचक्रम् ; 32A, धनुर्विद्याचक्रम् ; मैत्रीचक्रम् , परौक्षाचक्रम् , सजीतन्नृत्यादिचक्रम् ; 32B, देवताहतिचक्रम् ; 33A, होमाहुतिविचारचक्रम् ; 37A, इति संक्रान्तिप्रकरणम् ।
It is not a regular work, being an astrologer's vade-mecum, with topics of elementary arithmetic and astronomy.
6926. B. वर्षपद्धतिः ( सुधौरञ्जनौ )। Varsapaddhati (Sudhiranjani).
__By Kesava.
Substance, country-made paper. 11x48 inches. Folia, 11. Lines, 10 on a page. Extent in ślokas, 200. Character, Nāgara. Samvat 1937. Appearance, fresh. Complete.
Beginning :--
श्रीगणेशाय नमः। गिरीशं दिनेशं गणेशं निजेशं
रमाकान्तनाथं वा गुरुं वैद्यनाथम् । प्रणम्याग्निमादस्य रौति(?) ब्रुवेऽहं
सुधौरञ्जनी केशवः संमुदे हि ॥
бв

Page #85

(83)
अशुद्धमत्र शोध्यतां विलोक्य हे दिशोत्तमाः।
विचार्यतामियं ल्वसम्यगुक्तिरुत्तमा नवा ॥ (?) 2A, इति श्रीसुधोरंजन्या केशवदैवज्ञोदितायां वर्षपद्धतौ अग्रिमाब्दसमयस्थूलेन्दुमासतिथ्यानयनाध्यायः । १ ।।
4B, इति श्रीसधौरंजन्यां केशवदैवज्ञोदितायां वर्षपद्धती मध्यमग्रहाध्यायः ; 5B, इति सुधौरञ्जन्यां सूर्यचन्द्रस्पष्टीकरणं ; 8A, • भौमादौनां स्पष्टीकरणं । The MS. ends :
अथ सुगमप्रकारेण सारणौ तनुदिनसाधनं इशशुभं १९३७
माघ शुक्ल २३ । Left incomplete. Cp. Bik. No. 750.
6927. 10476. वाक्यकरणम् ( or लघुगणितम् )।
Vākyakaraņa (or Laghugañita).
Substance, country-made paper. 104 x 45 inches. Folia, 5. Lines, 12-14 on a page. Extent in ślokas, 150. Character, Nāgara. Dato, Sam. vat 1696. Appearance, old and discoloured. Complete.
A manual for astronomical calculations, based on Bhāskara's work. Beginning :
श्रीगणपतये नमः ॥ श्रीकार्तवीर्यार्जुनाय नमः ॥ प्रणम्य करिशैलस्थमहः कमललोचनम् ।
भास्करीयानुसारेण गणितं क्रियते लघु ॥ अथ वाक्यकरणं ।
पटिरष्टादशगुणिते व्यपगतसंवत्सरेण संमिश्रम् । नगगगनाब्धिसमेतं शकठपकालं विजानीयात् ॥

Page #86

०
(84)
2A, इति वाक्यकरणे प्रथमोऽध्यायः; 3B,
तृतीयोऽध्यायः ; 5B, • चतुर्थोऽध्यायः ।
It ends :
Last Colophon :
इति वाक्यकरणे पञ्चमोऽध्यायः ।
Post-colophon :
दिनोदितं ध्रुवाच्छोध्यां गते योज्यं तथेष्यति । तत्कालचन्द्रपाताकैः पुनः क्रान्तिः पुनर्दिनम् ॥ यदा क्रान्तिसमे स्यातां पातमध्ये तदा भवेत् । तत्कालचन्द्रमार्त्तोडाभुक्तलक्षणकौमुदे ॥ गत्यन्तरांशकहृतं मालार्द्धं रविचन्द्रयोः । स्थित्यर्द्धनाडिकादि स्यादाद्यंतौ होनमंयुतौ ॥
०
Beginning :
Text :
द्वितीयोऽध्यायः ; 4B,
लि० प्रयागदत्तेन रत्नपुरे सं १६६६ चैत्रशुक्ल ।
6928.
5495. वौरमिचोदयः | Viramitrodaya.
By Rāma Daivajña, with a commentary by Śiva.
Substance, country-made paper. 92 x 4 inches. Folia, 54. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 1,500. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, discoloured. Complete.
An astronomical work called 'Karana'.
नत्वा रामो गणेशानं गुरुं सूर्यं सरखतौम् । वौर मित्रोदयं ग्रन्थं करोति विदुषां मुदे ॥

Page #87

(
85 )
Commentary:
गुरुभ्यो नमः। नत्वा गणोशं पितरौ गुरुंच
सिद्धान्तचिन्तामणिसंज्ञकस्य । ग्रन्थस्य सोदाहरणं करोमि
टोकां शिवः शिष्यजनस्य तुथ्ये । तत्रादौ ग्रन्थकृदिशदेवतानमस्कारपूर्वकं मङ्गलमाचरन् प्रयोजनमाह।
रामो विदुषां मुदे ज्योतिर्वित्मन्तोषाय वौरमित्रोदयं ग्रन्थं करोतीत्यन्वयः। etc. etc.
इदानौं कि यति शालिवाहनशके ग्रन्थप्रारम्भः ? तस्माच्छकाद्न्यगताब्दानां ततः कलिगताब्दानां सृष्टिगताब्दानां च आनयनमाह। Text:
शाकः सप्तयुगेषु-चन्द्ररहितः शास्त्राब्दपिण्डो भवेत् ____ तर्कावाद्रियुगान्वितः स हि भवेज्जातोऽब्दसङ्घः कलेः । व्योमामामिशरायसिन्धुर शरार्हेन्दुभिः संयुतः
___स स्यात् सृष्टिसमुद्भवोऽब्दनिचयः श्रीसूर्यसिद्धान्तजः॥ Commentary:
उदाहरणेनैव व्याख्या। तत्रादौ पूर्वपीठिका। विक्रमार्कसमयातीतसम्बत् १६८८ शालिवाहनीयशके १५[8]७ सप्तयुगेषुचन्द्र १५४७ रहिते जातः शास्त्राब्दपिण्डः ६ अयं तर्कावाद्रियुगा४७२६ न्वितः जातः कलेगताब्दनिचयः ४७३२ (१) अयं व्योमामाग्निशरायसिन्धुरशरार्थान्तेन्दु (?) १८५५८६००३२। इदानौं चन्द्र
ध्रुवानयनमाह। End :
दैवज्ञरामेगा कृते वौरमित्रोदयाभिधे । तयाख्या शिवकृते + + सूर्यपर्वनिरूपणम् ॥ ग्रन्थसंख्या १३५० ।

Page #88

( 86 )
6929.
8314. वेदाङ्गज्योतिषम् । Vedāñigajyotisa. With the commentary by Somakara or Seṣanāga.
Colophon :
Substance, country-made paper. 10 x 41 inches. Folia, 26. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 520. Character, Nagara. Date, Samvat 1883. Appearance, fresh. Complete.
Post-colophon :
इति श्री शेषनागकृत (तं) ज्योतिःशास्त्रभाष्यं समाप्तं ।
स्वस्ति संवदष्टादशशताधिक सप्तविंशतितमेऽब्दे फाल्गुन शुद्धदशम्यां खौ दिने श्रीवाराणसीवास्तव्यप[र]शुरामेश्वरसमीपे व्यभ्यन्तरनागर जातीययाजिक देवकृष्णात्मज करुणाकृष्ण लिखितमिति शिवं ।
एतदध्येतॄणां चिरंजीवित्वं भूयात् । यादृशमित्यादि । याज्ञिकसर्वात्मजयाजिक देवकृष्णात्मज याज्ञिकविजयकृष्णभ्वाटकरुणा कृष्णवाटरविकृष्णस्य शुभमस्तु कल्याणमस्तु |
१८८३ मि० क० वदी १२ ग्रन्थसंक्ष्य सौ लोक ५०६ ।
Beginning (Commentary) :
The text in Karikā form is a good work on Jyotiṣa for sacrificial purposes. (Vedanga Jyotisa ?).
सर्व्वता नास्ति ममेति मत्वा
साम्बशिवाय नमः ।
श्रीगणेशाय नमः ।
व्यव्याकृतव्याकृतं यत्तदाद्यं त्रय्यात्मकं शब्दराशिं विशिष्टः । कालस्येदं कारणं यज्ञ स्मरं (?) भोगापवर्गसाधनं संप्रणम्य ॥ १ ॥ देशकालस्याविपर्य्ययाद्यदुत्पन्नार्थमङ्गमाद्यं तु ।
शास्त्रं ज्योतिषां नानाकुलकं प्रधानं सोमाकरोऽहं विवृणोमि ॥ २ ॥ लब्ध्वा ज्ञानं प्रातिभं बुद्धियोगा
तदुभाष्यं प्रच्यो यस्य नास्ति ।
ज्योतिर्विदोऽन्यान् प्रणिपत्य मूर्द्धा ॥ ३ ॥

Page #89

( 87 )
यस्मादहं खप्रभावाप्रवत्तो
होरायां गणिते च प्रगल्मः । तस्मादन्ये वस्तु सारं विदित्वा
कृत्स्वार्थास्यै कल्पयिष्यन्ति शेषम् ॥ ४ ॥ Then begins the text :
पञ्चसंवत्मरमयं युगाध्यक्ष प्रजापतिम् । दिनमैयनमासाङ्गं प्रणम्य शिरसा शुचिः ॥ ज्योतिषामयनं पुण्यं प्रवक्ष्याम्यनुपूर्वशः ।
सम्मतं ब्राह्मणेन्द्राणां यज्ञकालार्थसिद्धये ॥ Commentary :
एतेन फूलोकद्दयेन शास्त्रकारोऽभिधेयभूतामियदेवतां नमस्कृत्य
वस्तूपन्यासं करोति। The text ends in 24A :
इत्युपायसमुद्देशो भूयोऽप्यहः प्रकल्पयत् । लेयराशिं गणान् व्यस्तान् विभजे ज्ञानराशिना ॥
-इत्युपायसमुद्देशः After the commentary on the above sloka :
सोमसूर्यस्तुचरितं विद्वान् वेदविदनुते । सोमसूर्य्यरू चरितं लोकं लोके च सन्ततिम् ॥
लोकं लोके च सन्ततिम् ॥ The commentary ends :
तस्मादेतत् सुतरां विचार्य
मयोक्तमेतत् सकलं विदित्वा । यागात् फलं प्राप्त युः] श्रुचिो?]दितं यत् (?)
निर्ममत्सरश्रौतकर्मप्रवृत्ता दोषान् बहून् प्राप्नुयुरन्यथान्ये ॥

Page #90

(
88
)
मयोक्तन्तं(कृतं?) भाष्यमस्य खबुद्ध्या
यस्मानान्त(प्त?)मागमं पूज्यमानम् । तस्माच्छेषं तदिदः कल्पयन्तु
नमस्तेभ्यो ब्रह्मसूर्येन्दुभेभ्यः ॥ सोमाकरो (कारो) वेदविदुक्तकान्त (?)
प्रातिभज्ञानागमभावबुद्धिः। (?) ज्योतिःशास्त्रनाकुलिकेन संसा (?)
जिह्वा सन्ध(?)मात्मानां प्रव्रजिष्यन् ॥ (?) Already published from Benares by the late MM. Sudhākara Dvivedi.
6930. 5299A. सिद्धान्तरत्नावलौ। Siddhāntaratnainali.
(Karaņa). By Rājanārāyaṇa.
Substance, country-made yellow paper. 18x4t inches, Folia, 5. Lines, 5 on a page. The third leaf is missing. Character, Bengali of the nineteenth century. Appearance, fresh. Incomplete at the end.
Beginning :
ॐ नमः श्रीसूर्याय । हृदम्बजे शास्त्रनिधिं विचिन्त्य
निजेएदेवेन विकाश्यमाने । श्रीराजनारायण देवशम्मा
सिद्धान्तरत्नावलिकां कुर्खे ॥ चन्द्रेन्दुशैलेन्दविहौनशाको
वर्षो भवेदत्र मदीयबुगा। शाको नवागेन्दुकृशानुयुक्तः
कलेर्भवत्यब्दगणो युगस्य ॥

Page #91

( 89 )
वारादिवृत्तं विषुवस्य वाणो
वेदेषवस्तर्ककरौ घड़ब्यौ । ५ । ५४ । २६ । ४६ । गम्यं महौवाणविधू कुरामो
महौगुणौ वारिधिलोचने च ॥१ । १५ । ३१ । ३१ । २४ ॥ 4A, इति श्रौलश्रीराजनारायणदेवशम्मणा। खडदहग्रामनिवासिना विद्याभूषणसंक्षकेन रचितायां सिद्धान्तरत्नावल्यां ग्रहमध्याधिकारः प्रथमोऽध्यायः। 4B, ग्रहाणां मन्दोच्चाधिकारो द्वितीयः ।
The third is not complete. Then there are five leaves marked 1 to 5 containing figures only.
6931. 5299B. fHSintatati Siddhāntaratnāvalī.
By Rājacandra.
Substance, country-made paper. 18x41 inches. Folia, 6 of which the 5th is missing. Lines, 6 on a page. Character, Bengali of the nineteenth century. Appearance, fresh. Incomplete at the end.
Beginning :
ॐ नमः श्रीसूर्याय । लोकानां शरणं सुखामतप्रदं रामं प्रणम्य स्वयं
उत्पत्तिस्थितिनाशकारणतम मृत्युञ्जय श्रीयुतम् । खडदाग्रामनिवासिना दिजवरश्रीराजचन्द्रेण या
कण्ठे भातु कृता च सा मतिमतां सिद्धान्तरत्नावलौ ॥ शाकः पक्षनगर्तुचन्द्ररहितः शास्त्राब्दपिण्डो युतो
वेदांशेन खशून्यनागनवकै ८०० रब्दाच्च सप्ताहतात् । शून्याधाग्नि ३०० कृतैः पलैश्च विशिखै ५ रशाब्धिभिः संयुतः
शैलेष्वा च हृतो नगै ७ विधुवतो वारादिकं जायते ॥

Page #92

Last Colophon : इति
2B, इति रत्नावल्यां सङ्कलनादिनिर्णयः समाप्तः ।
( 90 )
श्रीराजचन्द्र विद्याभूषणविरचितायां सिद्धान्त
श्रीराजनारायणविद्याभूषणविरचितायां
6932.
रत्नावल्यां शङ्कुकादि (?) निरूपणम् ।
The authors of 5299A and B are evidently one and the same person and the manuscripts represent two different editions of one and the same work.
4586. सिद्धान्तशिरोमणिः (गोलाध्यायः) । Siddhantasiromani (Golādhyāya). By Bhaskarācārya.
सिद्धान्त
Substance, country-made paper. 15 x 32 inches. Folia, 38+74. Lines, 3 to 5 on a page. Character, Bengali of the early nineteenth century. Appearance, fresh. Incomplete at the end.
38B, इति श्रीभास्करौ यसिद्धान्त शिरोमणी गोलाध्याये
प्रश्नाध्यायः समाप्तः ।
Post-colophon :
पुस्तकं लिखितं श्रौलराजनारायण शर्मणा खातर चैतत् । Then we have a separate pagination from 1 to 74. 2A, इति श्री महेश्वरोपाध्यायसुतभास्कराचार्य्यविरचिते सिद्धान्तशिरोमणौ चन्द्रग्रहणाध्यायः पञ्चमः ; 12B, ofaप्रश्नाध्यायः; 32A, • मध्यमाधिकारः प्रथमः; 50A, लङ्काकु + + दिप्रकरणम् ।
Printed and published by the late MM. Bapudeva Sastri. Several editions ( printed) are available.

Page #93

(
91
)
6933.
426. fastmoncafu: Siddhāntaširomaņi.
With the commentary entitled aTHATHTWA I Both the text and the commentary by Bhāskarācārya.
Substance, country-made paper. 10 X 3] inches. Folia, 54. Lires, 9 on a page. Extent in slokas, 1,300. Character, Nāgara. Date, (?). Appearance, tolerable. Prose and verse. Generally correct. Incomplete.
It has the commentary on the first ten chapters of Golādhyāya. Then commences the Yantrādhyāya section of Golādhyāya.
The manuscript comes to an abrupt end after the description of two Yantras.
Already printed and published.
6934.
7922. fHSTOTHRT: 1 Siddhāntasundara.
By Jñānarāja.
Substance, country-made paper. 104 x 4 inches. Folia, 13. Lines, 16 on a page. Character, Nāgara. Date, Samvat 1889. Appearance, fresh.
An elementary treatise on astronomical geography, based on the work of Sākalya Muni, etc.
Begins thus :
भाले यस्य कलानिधिर्मधुमिलगावलो गण्डयोः
कण्ठेऽहिर्विलसत्यलं पदयुगे गौर्वाणचेतोगुणाः । ब्रह्मापि त्रिजगत्मिसृक्षु रभज]निर्विघ्नससिद्धये
श्रीमन्मङ्गलमूर्त्तिमाद्यमलयं तं नौमि[भ]क्तप्रियम् ॥ १ ॥

Page #94

( 92 )
यन्नामाक्षररश्मिभिस्तनुगतैः कि(च)चत् कलावान् भवेत्
भुक्तखांतनिशाकरो हृततमास्तत्रोच्चरद्भिः क्रमात् । नत्वा तां भुवनेश्वरीमपि गुरून सिद्धान्तसत्सुन्दरं
सुज्ञानन्दकरं करोमि चतुरं ज्ञानाधिराजः स्फुटम् ॥ २ ॥ यन्नारदाय कथितं चतुराननेन
ज्ञानं ग्रहदैगतिसंस्थितिरूपमग्राम् । शाकल्यसंज्ञमुनिना निखिलं निबद्धं
पद्यैस्तदेव विरणोमि सवासनं खैः ॥ ३ ॥ ब्रह्मार्केन्दुवशिष्ठरोमकपुलस्त्याचार्यगर्गादिभि
स्तन्वाण्यशशतानि तेषु गहनः खेचारिकर्मक्रमः । तद्रत्नाकरवासनाम्बुतरणे सिद्धान्तपोताः कृताः
श्रीमद्भोजवराहजिष्णुजचतुर्खेदाचार्यसद्भास्करैः ॥ ४ ॥ etc. etc.
etc.
5B, इत्यं श्रीमन्नागनाथात्मजेन
प्रोक्त तन्त्र ज्ञानराजेन रम्ये ।। ग्रन्थागाराधारभूते प्रभूते
गोलाध्याये लोकसंस्था निरुक्ता ॥
इति श्रीमत्सकलसिद्धान्तवासनाविचारप्रचुरतरापराशास्त्ररहस्याभिज्ञदैवज्ञज्ञानाधिराजग्रथितसिद्धान्तसुन्दरवासनाभाध्ये सुजनभूषणेकभूध्ये ज्ञानाधिराजदैवज्ञसूनुपण्डितचिन्तामणिविरचिते ग्रहगणितचिन्तामणौ गोलाध्याये भुवनकोषे संस्थानव्यावर्गानं नाम प्रथमाधिकारः।
In spite of the colophon, there is actually no commentary on the work by the author's son Cintāmaņi.
The MS. is left incomplete.

Page #95

( 93 )
It ends (after a śloka marked 22):
इत्यं ताराच्छाया मधुवाद्यं निरुक्तं ॥ श्रीराम ॥ सं १८८८ फाल्गुन कृषा ८ भौमे ॥
श्रीरामो जयति ॥ For a fuller description of the work see 10. Catal. No. 2901.
6935.
1435. Siddhữntasundura. Fotia, 8. 14 x 44 inches. Lines, 14 on a page. Character, Bengali. For the manuscript and for the work see L. 1767.
Post-colophon Statement :
समाप्तोऽयं गोलाध्यायः सिद्धान्तसुन्दरे। शाके ११२ सन १२६९ साल सावन कृघमा ६ रवी समाप्पश्चायं ग्रन्थः ।
6936. 8210. सिद्धान्तसुन्दरः (गोलाध्यायः) ।
Siddhāntasundara (Golādhyāya). By Jñanarāja, son of Nāga.
Substance, country-made paper. 13} x 7 inches. Folia, 27. Lines, 13 on a page. Extent in ślokas, 700. Character, Nāgara. Date, Samvat 1878. Appearanee, old, discoloured and worm-eaten. Complete.
Post-colophon Statement :
संवत् १८७८ ॥ बेमासे सुकलपक्षे ॥ नउमौ ॥ वार अतवार । This is only a section of the work (Golādhyāya), which relates to astronomical geography. Sce L. 1767. For another section of the work (Bijagamitādhyāya) see w.p. 231.

Page #96

( 94 )
But being written by an ignorant scribe, the present manuscript is almost useless.
6937.
7536. स्वर्य्यस्पष्टीकरणम् । Sūryaspastikarana.
Substance, country-made paper. 11 x 5 inches. Folium, one. Lines, 14, 14. Character, Jaina Nagara. Date, Samvat 1839. Appearance, fresh.
The mangalacarana and the object of the work:
श्रीगणेशाय ।
स्वय्र्थं चन्द्रं सद्गुरुं भक्तिपूर्वं
Colophon :
यन्त्रं पंचाङ्गाभिधं बुद्धिवृडौ
वच्ये सूर्य्यचन्द्रोद्भवं च ।
ग्राह्यं तज्ज्ञैर्युक्तमेतन्मयोक्तम् ॥
Post-colophon :
इति सूर्य्यस्पष्टीकरणम् ।
सं १८३८ मितौ वैशाख वदि शनौ लि० नागोर गच्छे ॥
6938.
8714. सूर्य्यसिद्धान्तः । Sūryasiddhānta.
Folia, 26. Lines, 10
Substance, country-made paper. 10 × 42 inches. on a page. Extent in slokas, 500. Character, Nagara. Date, Samvat 1887. Old. Complete.
Complete in 26 leaves and in 14 chapters. It is an interlocution between Surya and Maya.

Page #97

(
95
)
Post-colophon :
संवत् १८८७ शके १७५२ मार्गशिर मासे शुक्लपक्षे पञ्चमी
मन्दवासरे लखितम् । Published first by MM. Bāpudeva Šāstri and Wilkinson in the Bibliotheca Indica Series.
6939.
5298.
Substance, country-made paper. 19x4t inches. Folia, 235 by counting. Character, Bengali of the nineteenth century. Appearance, fresh.
A vademecum of a Jyotişi, containing portions of works such as Süryasiddhānta, Bālakṣşņa's work on augury and so on. Most of the leaves are full of figures.
A batch of leaves numbering 33 contains the colo. phon :
इति श्रीसूर्यसिद्धान्ते मानाध्यायश्चतुर्दशः समाप्तो ग्रन्थः । Another batch of leaves numbering 11 contains the colophon:
छेदकाध्यायः षष्ठः समाप्तः। समाप्तोऽयं ग्रन्थः । One leaf only marked one, which begins :
ॐ नमो गणेशाय ॥ अव्यक्तमव्ययं सत्यमचिन्त्यं निर्गुणं गुणम् । आद्यं वदन्ति यं ब्रह्म महान्तो जगतीश्वरः ॥ श्रीमत्पण्डितवेदवृक्षकुलजो भूदेवमुख्यो महान्
श्रीदेवद्दिजयाचकार्चनरतः श्रीकेशवाख्योऽभवत् । सडिप्रेशशिरोमणिः स्वधनयुक् तस्यात्मजोऽभून्महान्
देवाख्यो जयति प्रगल्भमनुजैर्मान्यस्तु तस्यात्मजः ॥

Page #98

( 96 )
दैवज्ञो हि वसन्तरायगणको नाना धरादेवराट
तज्जो वेदमुखाक्षिकादिनिपुणो ज्योतिःवरूपः स्मृतः । चत्वारः शिशवस्तदात्मजनिजास्तेषु प्रियातिप्रियः
किञ्चिच्छास्त्रविचारसारनिपुणः श्रीबालकृष्णोऽस्माहम् । श्रीदेवञ्च हरं गुरुं गणपतिं भागीरथौं भास्कर
खां देवीमपरां प्रणम्य पितरौ भ्रातश्च मूर्दानिशम् । प्रव्यक्तं प्रकरोति कौतुककरं हारं जनानां सतां
श्रौलीलारमण मनोविहरणं श्रीबालकृष्णोऽस्माहम् ॥ शान्ताय दिजपुङ्गवाय नमते भक्ताय शुद्धाय च
देयो वत्सरवासिने शुभकृते खाचारयुक्ताय च । श्रीलोलारमणो न देय इह वाण्यस्मै कदापि दिजै
दद्याच्चेत् खवयोहितच्च सकलं प्रश्नस्य नश्चेत् फलम् ॥ वाक्यादौनखिलान् विचार्य शकुनान् प्रश्नक्षणे पूछके
नोक्तार्णानिह देशदृष्ट्यवयवान् कालं विमृश्य प्रधीः । एकस्थानयुतो विलोक्य अपरं दृष्ट्वाभिलाषञ्च (?)
(?) सदाचैवेह सुशास्त्रशस्त्रसुधरस्तणं त्रिलोकौं जयेत् ॥ A batch of leaves numbering 25 contains a portion of Bịhajjātaka with Bhattotpala's commentary. The leaves are not marked.
Colophons : (Text):
होरायां नएजातकाध्यायश्चतुर्विशः । (Commentary):
इति श्रीभट्टोत्पलविरचितायां बहज्जातकविरतौ नएजातकाध्यायश्चतुर्विंशतितमः।
इति श्रीभट्टोत्पल० जन्मविधि माध्यायः पञ्चमः। अथ अनिष्टाध्यायो व्याख्यायते।

Page #99

( 97 )
Three leaves beginning :
पथ नवपुष्योत्सवफलम् ।
Five leaves with the colophon :
इति लग्नादिस्थरयादिग्रहफलम् ।
The rest of the MS. is without any colophon and seems to belong to no particular work or works.
6940.
6347. सूर्यसिद्धान्तः। Suryasiddhānta.
With the commentary entitled Kiraṇāvali. By Dadābhai, son of Mādhava (Citpāvanajātīya).
Substance, country-made paper. 10x4} inches. Folia, 1-44+1-87 =13]. There is no gap between the two paginations. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 2,900. Character, Nagara. Dated, Samvat 1849. Appearance, discoloured. Complete.
Last Colophon : (Text):
इति सूर्यसिद्धान्ते पाताधिकारः ।
(Commentary):
इति श्रीचित्तपावनजातीयश्रीगङ्गाम्बकरमाधवात्मजश्रौदादाभाइकृते सूर्यसिद्धान्तविवरणे पाताधिकारविवरणम् । समाप्तम् । -
Post-colophon :
ज्येष्ठ वदि संवत् १८४६।
See Oxf., p. 326B. Aufrecht says the commentary was written in 1720 (?).

Page #100

( 98 )
6941. 10758. सूर्यसिद्धान्तभाष्यम्। Suryasiddhāntabhāsya.
By Candeśvarācārya.
(With the text.)
Substance, Nepalese paper. 94 x 3 inches. Folia, 166. Lines, 10 on a. page. Extent in slokas, 4,980. Character, Newari. Date, N.S. 830= 1710 A.D. Appearance, discoloured and old. Complete.
Beginning :
ॐ नमो भाखते। श्रीगणेशाय नमः । नमः परमार्थैकरूयाय परमात्मने । खच्छावभासिताशेषभेदभिन्नाय शम्भवे ॥ यत्र भ्राम्यति शाम्यति त्रिभुवनं प्रोदेति निर्वासते
यत्रान्तः सदसद्विचाररचनाचर्चा न चर्चास्पदम् । यन्नो किञ्चन किञ्चिदुद्यतभयं यच्चोभयप्रोदितं
तदन्दे वचसामगम्यमखिलं रामेश्वरौगोचरम् ॥ यद्दयान्तवशानिरुत्तरपदः स्फारः परं ज्टम्भते
यत्पादाजरजोविमुक्तिकमला सर्वस्य कुादशे । यत्संशौतितमो भिनत्ति निखिलं वाग्रश्मिभिर्निम्मलै
स्तस्मै श्रीसद्गुरवे नमः शिवपदस्फारस्फुरत्तेजसे ॥ श्रीमचण्डेश्वराचार्ये सूर्यसिद्धान्ते भाष्यमारभ्यते । अल्पावशियकृते भगवता यदाख्यातं वर्त्तते इदानीमपि तदेव व्याख्यायते ।
अचिन्त्याव्यक्तरूयाय etc. etc. Last Colophon :
इति मैथिलवाजपेयसोमयाजिश्रीचण्डेश्वराचार्यविरचिते सूर्य
सिद्धान्तभाष्ये पञ्चदशोऽध्यायः । Date of the Author : 1100 of Saka era=1178 A.D.
Post-colophon :
संवत् ८३० फाल्गुन शुक्ल एकादश्यां ।

Page #101

.( 99 )
6942.
923. सूर्यसिद्धान्तविवरणम् । Suryasiddhāntavivarana.
For the manuscript see L. 1817.
A commentary on the Süryasiddhānta by Bhūdhara, son of Devadatta and grandson of Somaśarmā of Bharadvāja Gotra, an inhabitant of Kāmpilya on the bank of the river Ganges in Rohilkhanda. Surasindhu means the river Ganges and not Sindhu as explained by Rajendralāla and Eggeling. The opening verses are :
यस्योदये निखिलविश्वसहस्रपत्र
मुज्जृम्भते भवति सङ्कुचितं तदस्ते । तं विश्ववन्द्यसरवन्दितपादपद्म
सव्येतराच्यतदृशं प्रणमामि सूर्यम् ॥१॥ काम्पिल्ये सुरसिन्धुबन्धुरतटे ज्योतिर्विदामग्रणी
र्भारद्वाजकुलेऽमले समभवत् श्रीसोमशम्मा त्वयः । तत्पुत्रो परन्दवन्दितपदः श्रीदेवदत्ताभिधः
कौतुं निर्मलयो ज्ज]लाः समतनोद्यः पंक्तिः संख्यादिशः ॥२॥ भूधरस्तत्तः सूर्यसिद्धान्तं विटणोम्यहम् । गुरूणां पादयुगलकमलभ्रमरायतः ॥३॥
अथ निर्विघ्नेन प्रारी [रब्ये] प्मितसमाप्तिकामे[T] निखिलजगदादिकारणभूतदेवं नमस्काररूपं शिष्टाचारकर्त्तव्यताक मङ्गलमाचरति ग्रन्थकारः।
अचिन्त्याव्यक्तरूपाय निर्गुणाय गुणात्मने । समस्तजगदाधारमूर्तये ब्रह्मणे नमः ॥ १ ॥
etc. etc. etc. The manuscript extends up to 221 folia ; paper measuring 14x5 inches ; 10 lines on a page ; bold writing; Nāgara character. The commentary exists up to verse 17

Page #102

( 100 )
of Chapter XIV or the last chapter of the Suryasiddhānta; the remaining verses are easy and require no explanation. The commentator has not probably thought it necessary. to add his gloss to them.
As to the date of the commentator, he indicates it (a) as the Kali elapsed year, 4673=1494 Šāka=1572 A.D. vide folio 13, second half.
(b) Calculates the lunar eclipse on fi in the "Creation" year, 1955884673=4673 Kali elapsed, i.e. the lunar eclipse on June 25, 1572 A.D. (vide folio 85).
(c) Calculates the solar eclipse which happened in Samvat 1629 [1627] फाल्गुनामावस्यायां = 1491 Saka माघामावस्या or on February 5, 1570 A.D. (vide folio 109).
Hence the date of the commentary may be taken as extending from 1572 A.D. for about one or two years.
Colebrooke's finding of this date was 1571-72 A.D. See IO. Catalogue No. 2782.
No further information of the commentator is furnished by any of the colophons at the ends of the chapters.. It is a very valuable commentary on the Suryasiddhānta. The date of the manuscript cannot be ascertained.
6943.
8815. सूर्य्यसिद्धान्तविवरणम् । Sūryasiddhāntavivarana. By Bhudhara.
11 on a page. Incomplete.
Substance, country-made paper. 10 x 4 inches. Folia, 52. Lines, Extent in slokas, Character, Nagara. Old.
1,100.
Incomplete. Leaves from 1 to 52.
See IO. 580.

Page #103

( 101 )
6944.
1600. A commentary on the Suryasiddhanta named गहनार्थप्रकाशिका | Gahanārthaprakāśikā.
By Viśvanatha Daivajña, son of Divakara Daivajña.
Substance, country-made paper. 11x4 inches. Lines 8 on a page. Character, Nagara.
Complete in 133 folia.
The author was an inhabitant of Benares. He has calculated (a) an eclipse of the moon which happened in Saka 1542, Mārgaśīrṣa Šukla 15, dated November 29, 1620 A.D. of Julian Calendar or December 9, 1620 A.D. of Gregorian Calendar. Folia 57.
Again he has calculated an eclipse of the sun which happened in Saka 1532, Margaśīrsa Kṛṣṇa 30, i.e. on December 5, 1610 A.D. of-Julian Calendar or on December 15, 1610 A.D. of Gregorian Calendar.
The original verses of the Suryasiddhanta are not generally quoted. The opening lines run thus:
व्यचिन्त्येति ब्रह्मणे नमः इत्यन्वयः ब्रह्मणे बृहत्तात्रिविधपरिच्छेदश्शून्यायेत्यर्थः । किंभूताय व्यचिन्त्याव्यक्तरूपाय अचिन्त्यश्वासौ व्यव्यक्तरूपश्च तस्मै ।
etc.
The colophon on folio 115 runs thus:
Post-colophon:
इति श्रौदिवाकरदैवज्ञात्मजश्रीविश्वनाथदैवज्ञविरचिते सूर्यसिद्धान्ते सोदाहरणव्याख्याने गोलाध्यायः समाप्तः ।
सं १८६६ शाके १७३४ तत्राश्विन शुक्ल चतुर्थ्यां भृगुवासरे लिपौकृत रामकृष्ण ज्योतिर्विदेन ।
For a description of the work see L. 2813.

Page #104

( 102 )
6945. 4595. रविसिद्धान्तमञ्जरौ or simply सिद्धान्तमञ्जरी। Ravisiddhāntamañjarī or Siddhāntamañjarī.
By Muthurānātha Vidyalamkāra.
Substance, country-made paper. 15x 44 inches. Folia, 12. Lines, 5 on a page. Extent in Slokas, 250. Character, Bengali of the early nine. teenth century. Appearance, old. Complete.
An elementary treatise on astronomy in metre. It begins thus :
ॐ नमो गणेशाय । प्रणिपत्य जगदिलोचनं रविसिद्धान्तमनोज्ञमञ्जरीम् । अबहुक्षसुखावबुद्धये मथुरानाथकृतिर्विनिम्ममे ॥ इयः शकाब्दः क्षितिरामबाणरूपैर्विशुद्धः कथितोऽदपिण्डः । वारादिवृत्तं विधुवस्य रामो नवक्षिती पक्षशरो युगामी ॥ ३ । १६ । ५२ । ३४। गम्यं महीबाणविधू कुरामौ महीगुणौ वारिधिलोचने च ! - १ । १५ । ३१ । २४ । रविध्रुवं स्यात् प्रतिवर्धमौशौ नगेक्षणे रूपशरौ गजानौ ॥
११ । २७ । ५१ । ३८॥ It ends thus :
सिद्धान्तकल्पधरणौरहमञ्जरीयं
कर्णे कृता कृतधियां मुदमातनोतु । यत्र स्फुटा दिनमणीन्दुमुखाः प्रकाम
मुबोधयन्ति मुन यस्तमसा विमुग्धान् ॥ Last Colophon :
इति श्रीमथुरानाथविद्यालङ्कारनिर्मिता। सिद्धान्तमञ्जरी पूर्ण शत्रु++भूम संपदि ॥ (?)

Page #105

( 103 )
Post-colophon :
लिपिरियं राजनारायणदेवशम्मणः खडदहनिवासिनः खाक्षरञ्च पुस्तकञ्च ॥
Printed already, available at Messrs. Meherchand Lakşmandas's book-firm, Lahore.
6946. 3958. सिद्धान्तमनोजमञ्जरौ or सूर्यसिद्धान्तमञ्जरी। Siddhāntamanojñamañjarī or Sūryasiddhāntamañjari.
By Mathurānātha Vidyālamkāra.
Substance, country-made yellow paper. 10x6 inches. Folia, 11. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 250. Character, Bengali in a modern hand. Appearance, fresh. Complete.
This is of a type of astronomical work called Karaña.
Date of the author is 1531 Saka = 1609 A.D. as found by Eggeling. It begins :
ॐ नमो गणेशाय । प्रणिपत्य जगदिलोचनं रविं सिद्धान्तमनोज्ञमञ्जरीम् । व्यबहुज्ञसुखावबुद्धये मथुरानाथकृतौ विनिम्ममे ॥ इयः शकाब्दः क्षितिरामबाणरूपैर्विशुद्धः कथितोऽब्दपिण्डः । वारादिवृत्तं विषुवस्य रामो नवक्षिती पक्षशरो युगानी ॥ इत्यादि
३ । १६ । ५२ । ३४ । It ends :
सिद्धान्तकल्पधरणौगहमञ्जरीयं
कर्णे कृता कृतधिया मुदमातनोतु। यत्र स्फुटा दिनमणीन्दुमुखाः प्रकाम
सुबोधयन्ति मुनयस्तमसा विमुग्धान् ॥

Page #106

Colophons :
3B,
Post-colophon :
( 104 )
इति श्रीमथुरानाथविद्यालङ्कारनिम्मितौ । सूर्य्यसिद्धान्तमञ्जय्यां मध्यशीघ्रादिनिर्णयः ॥ इति श्रौमथुरानाथविद्यालङ्कारनिम्मिता । सिद्धान्तमञ्जरी पूर्णा शत्रुभूिससंपदि ॥ (?)
श्रीराजीवलोचनदेवशर्मणो लिपिरियम् ॥
See IO. Catal. No. 2904. The IO. MS. reads शत्रुजिद्भूपसंसदि in the place of शत्रुद्भूिससंपदि. Still the meaning is not clear. It evidently gives the date of the composition of the work. Eggeling says it was composed in 1609 A.D. But he has queried the statement.
6947.
2564. शेषवासना । Sesavāsanā.
By Kamalākara, son of Nrsimha..
Substance, country-made paper. 11 x 5 inches. Folia, 31.
Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 825. Character, Nagara. Date, Samvat 1852. Appearance, fresh. Complete. Prose.
The author wrote a work entitled Tattvaviveka on astronomy, to which the present work forms a supplement.
It begins:
जगत्सु सृष्टिकृद्ब्रह्मा यदहंकार तोऽभवत् । तं नौमि वाक्प्रदं देवं ज्योतिषां गतिकारणम् ॥
यद्यत् स्वकल्पितं तत्तद् बहुधोक्तं सवासनम् | सिद्धान्ते यन्न तस्याहं वासनां वमथाधुना ॥ err araन्मध्यमाधिकारे वासनोच्यते । स्फुटेत्यवशिष्टोच्यते अहर्गणं वर्षमुखादिति यदा वर्षमुखादिष्ट -
तत्र बहुधाकर एव

Page #107

It ends :
( 105 )
दिनोदयं यावदहर्गणो वाराद्योऽयं ४ । ४५ अब्दादौ दिनाद्यं ० | १५ अब्दपोत्रे रविरविरपघटिकाः षष्टिशुद्धा अहर्गणो नियमेनावयवोऽस्ति । प्रब्दपघटिकां १५ ते सौरवर्षातस्ततोऽहर्गणादाद्यन्तं यावद्रविवार एव |
प्रोक्तक्रमेणैते इराङ्का यत्रोदाहरणे २ । ३ । ४ । ५ । ६ । ७ । C121 चैते २ । ३ । ४ । दूरीकृता अग्रिमेषु निःशेषभजनात् शेषाङ्काः ५ । ६ । ७ । ८ । व्यचार्णा ६ । । द्यपवर्त्तनसम्भवात् तयोर्दृढ़त्वाद्यथानुपपत्त्या' अपईमपवर्त्तितः ५ । ३ । ७ । ८ ।। अत्रायमपि तत्युक्तः । अग्रिमे निःशेषभजनात् । शेषाः ५। ७ । एते दटा इति तद्वातः २५२० अत्यल्पोऽयं सर्व्वनिःशेषभजनाई उपपन्न इति स्पष्टम् । श्री ।
स्वोक्ततत्त्वविवेकस्य मयेयं शेषवासना ।
कथिता तद्विदां प्रौत्यै सुबोधोत्कृष्टजौविनाम् ॥ श्री ॥ श्री ॥
The authorities consulted : .
Colophon :
6A, भास्कर ; 13A, व्याकर and Sarvabhauma; 21A, देवर्षि; 26B, सिद्धान्तशिरोमणि.
इति श्री सकलगयगक सार्व्वभौम श्रीमन्नृसिंहात्मज कमलाकरविरचिता शेषवासना सम्पूर्णा । संवत् १८८२ ।
Topics :
1B, अथातो मध्यमाधिकारे वासनोच्यते ; 2B, व्यथ वास्तवावास्तवास्वंतरोदंतरप्रसङ्गे तिथ्यादिष्वनुपत्तिवासना; 6B, ज्योत्पत्तौ वासना व्यथ स्पष्टाधिकारे वासना ; 7B, व्यथ विप्रश्रगणिताधिकारे वासना ; 12A, गर्भदृक्तूत्रसृष्टदृक्सूत्रयोर्योजितात्मकयोर्वासना ; 12B, व्यथ खोदयक्षितिजासूर्य्यस्य नतोन्नतकाल

Page #108

( 106 )
ज्ञानवासना; 13A, अथ बिम्बाधिकारे वासना ; 13B, अथार्कतौल्पे चन्द्रविम्बस्य च छायावशात्परावलपाद्य कृत्या ग्रहबिम्बवासना - अथ प्रभाधिकारे ग्रहबिम्बगोलच्छायानयनवासना ; 14A, अथ बिम्बान्तरसूत्रानयनोपयुक्तं स्पष्टाख्यं ग्रहाकत्तरमुक्तं तद्दासनोच्यते ; 15B, व्यथोदयास्ताधिकारे वासना; 17B, अथायनदृक्ग्रहवासना ; 18A, अथ बिम्बग्रहादयानयनदृग्ग्रहायनवासना ; 19A, व्यथ कालादिदिक्कम्मैवासना; 19B, व्यथ चन्द्रार्कग्रहणसम्भववासना 20B, अथ चन्द्रदृक्क्षेपसाधने सार्व्वभौमप्रकारेण यत्राभातीत्यादिषु वासना; 2IA, अथ देवर्षिमते चन्द्रार्कपरिलेखवासना ; 21B, व्यथ ग्रहयुतौ दृग्लंवनानयनवासना व्यथ पाताधिकारे वासना ; 23A, प्रश्नोत्तरवासना; 29B, अथ वर्ण प्रकृत्युदाहरणे भास्कराभिमतकनिष्ठायनवासना ।
6948.
6340.
Folia, 19.
Lines, 8
Substance, country-made paper. 8 x 32 inches. Character, Nāgara. Dated, Samvat 1846. Appearance, now.
on a page.
Two expositions of Patasamsadhana or Patasarani, a work on astronomy by Gaṇeśvara-one metrical by Divakara Daivajña, and the other illustrative (in prose) by Viśvanatha, son of Divakara Daivajña.
I. Fol. 1-4 every one of which is marked पादसारणी or पातसार ।
The mangalācaraṇa and the object of the work:
श्रीगणेशाय नमः |
श्रीमच्छिवाख्यं गणितज्ञचक्र
चूड़ामणिं सज्जनवृन्दवन्द्यम् ।
विदुर्विदीयं धिष्णोन तुल्यं
नौमि नित्यं धिषणाप्तिहेतोः ॥ १ ॥

Page #109

End :
( 107 )
पादे[:] कृतं विवरां स्वकृतस्य पातसंसाधनस्य पुरुषवर्य्यगणेश्वरेण ।
सिद्धान्तयुक्तिपरिशीलन होन शिष्यै
र्निःसंशयं तदवगन्तुमशक्यमेव ॥ २ ॥
तस्मान्नृसिंहसुतवर्य्यदिवाकराख्यः
निःसंशयार्थं वज्डलैर्विवृणोमि पद्य -
Then it goes on :
श्रीमच्छिवाख्यचरणाम्बुजचञ्चरीकम् ( राकः ) ।
Colophon :
[:] समस्तमपि सुगणेश-सूत्तः ॥
सिन्धुसिन्धुनिगमेन्दु १४४४ होनतः शालिवाहन शकेऽब्दसंचयः । तस्य खाम्रयुगभाग ४०० वर्जितान्
सांवत्सरायन+++गणेश्वरेगा (?) यत्कान्तिसाग्यानयनं निरुक्तां
केतु वितत्वदीया
शंकरान् ९९ कुरु च सार्द्धसिद्धकान ||
दिवाकररोक्ता समगात् समाप्तम् ॥ २८ ॥
इति दिवाकर देव कृते पाताधिकारः समाप्तः ।
II. Begins in the 8th leaf.
Here we have also the text.
The next three leaves marked 5-7-are full of astronomical tables.
Beginning (Commentary) :
पातसारणौकस्योदाहरणम् ।
नत्वा विश्वेश्वरं पातसारख्या विकृतिः स्फुटा । क्रियते विश्वनाथेन मन्दबोधाय सम्प्रति ॥
२४ । ३० । ४ ।

Page #110

( 108 )
(Text): वेदाब्धौन्दु । १४४४ । वियुक्शकाद्गुण । ३ । हतात् खाश्वना
। २० । तनायन्चिता रुद्रा । ११ । साईजिनाश्च । २४।३० । सावयवके तत्तल्ययोगे गते । पातं स्याद्यतिपातवैधति++हेतायुतेनाडिकाः
पच्या । ६० । तां खखटौगुणाः स्फुटत्तरास्तस्मादप्रो+थकः ॥ (Commentary) :
वेदाब्धौन्द्रेश्चतुश्चत्वारिंशदधिकचतुर्दशशतैर्वियुक् रहितः......
etc. etc. 18B. The last but one verse of the text :
तोयाद्रादितिगे रवौ वदितिभाच्चेद्दादशर्तेथगु
ज्येष्ठापुष्यम्टगेहिभाएकगतः श्रुत्यां मघा घटकगः । मैत्रांत्याईकभे चतुर्यु करतो य(?)थो वैश्वमूलादिगे
पुष्यैकादशगस्तदा नहि भवेत्पातो ध्रुवे मिश्रयै (?)॥ This verse is marked 10. Commentary :
___ यस्मिन् योगे पातो नहि भवेदिति प्रत्येक संबंधः .........
etc. etc. But the commentary of this sloka is marked 11, and accordingly the last sloka is marked 12, which runs :
नंदिग्रामनिवासि केशवो
नानाशास्त्रकलाकलापवित् । तत्सूनुर्निरमा (सुनुर्निरिमा) द गलेश्वरः
पंचांगादितिपातसाधनम् ॥ १२ ॥ Then we have the following colophon :
इति श्रीदिवाकरदैवज्ञात्मविश्वनाथदेवज्ञविरचिता पातसाधनवितिः समाप्ता।

Page #111

Post-colophon :
( 109 )
संवत् १८४६ वैशाख शुदि १० शुक्रे लिखितं
Then we have the following added by a later scribbling hand :
पं रामेश्वरेण स्वकार्थं पौत्रप्रपौत्रार्थं च । श्रीरस्तु शुभं भू | This portion is marked throughout पा. सा. उ.
6949.
7924.
An unnamed pamphlet by an unknown author.
Substance, country-made paper. 8 x 4 inches. Folia, 6 (but really 5). Character, modern Nāgara. A complete pamphlet.
श्रीगणेशाय नमः । व्यथ पूर्व श्रीसूर्य्यप्रोक्तो जोतिरागम एकविध एवासौत् स चानन्तरलेखकाध्यापक [ अ ] ध्येटदोषैरनेकधा जात इति प्रतौयते खमागमस्यानेकविधत्वे बुद्धिमद्भिः पूर्व्वाचार्यैर्यो य (') ब्यागम उपपत्तिमानुपलब्धः स खीकृतः यो यश्वोपपत्त्या ग्रहीतुं दुःशक [s]: स खखबुड्या तत्तत्कालोपलब्ध्यनुसारेणाङ्गीकृतः यतएवात्र गणितस्कन्धे उपपत्तिमाने वागमः प्रमाणमिति ।
यस्मिन् पक्षे यत्र काले दृग्गणितैक्यम्
दृश्यते तेन पक्षेण कुर्य्यात् तिथ्यादिनिर्णयम् ।
इति चेत्यादि शास्त्रं युक्तियुक्तमेव ख [स] मये गणितस्कन्धो महामतिमद्भिरुपलब्ध्यनुसारं मुहर्मुहञ्चालितः खिलत्वं न यास्यतीति स्पष्टम् । व्अथेदानीमत्र ज्योतिष्करणग्रन्थयोक्तं ग्रहास्तोदययोगग्रहणादिकं न व [द्म ?] टत इति सर्व्वजनप्रसिद्धम् । etc.
It is a small pamphlet which recommends a correction of astronomical constants as found in the Suryasiddhanta and other scientific Hindu Siddhantas.

Page #112

(
110
)
Written in (घोडशोत्तरपञ्चदशमिते शालिवाहनशककाले )
The Śaka year 1516 or 1594 A.D. speaks of a lunar eclipse happening on the Vaišākha full-moon day. The author concludes by making the following remark: - तस्मादत्र गणिते यस्मिन् यस्मिन्नंशेऽन्तरमस्ति तन्निरस्य परिवर्ते
नावश्यं परिष्कारो विधेय इति शिवम् ।
Colophon :
श्रीशालिवाहनशाके १७८३ विक्रमार्क सम्बत् १८१८ आश्विन कृष्ण ति ४ चन्द्रे विद्याधरेण लिखितं काश्यां ।

Page #113

II. JYOTIŞA-SAMHITĀ (NATURAL ASTROLOGY).
6950.
74. केतदयफलम् । Ketudayaphala.
This is an incomplete MS. and is well noticed in L. 858. It is a work on comets and their effect on the terrestrial affairs.
Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। उदयास्तमयं केतोगणितेन प्रकाश्यते । ज्ञातुं ख-दिव्य-भौमाश्च यतस्ते त्रिविधा मताः ॥ १ ॥ एकोत्तरशतं त्वेके सहस्रम यड [युतं] विदुः । एकश्च बहुधा भाति प्राह वै नारदो मुनिः ॥ २ ॥ यावन्त्यहानि दृश्यन्ते तावन्मासे फलं भवेत् । मासैः समाश्च विज्ञेया इत्यचुर्मुनयः किल ॥ ३ ॥ सुस्निग्धो रुचिरः सूक्ष्मो ऋजुः शुलः शुभप्रदः । विपरीतश्चाशुभः केतुस्विशिखेन्द्रधनुःप्रभा ॥ ४ ॥
Folio 14 ends thus :
प्राजेशनक्षत्रगते कलानिधौ
शुभाश्च वाता गगनं निम्मलम् । म्गाहव(?)गाशातदिगानना यदा
नन्दन्ति लोका सुखिनस्तदा स्यः ॥ मञ्जिष्ठांशुककौशेयखर्णक्रौञ्चसमप्रभाः । प्राच्छिन्नमूलाः सुस्निग्धाः शु......... Incomplete.

Page #114

( 112 )
6951.
7148.
Substance, country-mado paper. 81 x 4 inches. Folia, 33. Lines, 12 on a page. Character, Jaina Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh.
A vade-mecum of an astrologer in Sanskrit and in Hindi topics. Beginning:
अथ सपुच्छसशिखकेतुतारोदयफलं ; 2B, इति केतूदयफलं समाप्तं ; 3A, इति सूर्यपुत्रफलं ; इति यमसूत्रफलं ; 3B, इति केतूदयफलं; 4A, इति प्रसूतिः; 4B, इति षट्शाकबंधनृपाः; 5A, इति राजमन्त्रिज्ञानं ; इति चौरज्ञानं ; व्यथ सभाचौरज्ञानं ; 5B, अथ पुत्रपुत्रीज्ञानं ; अथ पुरुषस्त्रीजन्मपत्रीकथनं ; अथ म्तजीवितपुरुषस्त्रीज्ञानं ; अथ म्रत्यज्ञानं ; 7A, इति द्वादशलमायुर्विचारः; 8A, इति ग्रहणं; अथ दिनप्रवेशकुडिलिकाभावाध्यायो लिख्यते ; 8B, इति रविभावफलं ; 9B, इति चन्द्राहफलं ; 10A, इति भौमफलं ; 10B, इति बुधफलं ; IIB, इति गुरुफलं ; 12A, इति भ्टगुफलं ; 12B, इति शनिफलं ; इति दिनप्रवेशकुडिलिकाभावाध्यायः संपूर्णः ; 14A, अथ चन्द्रस्पएकरणविधिः; 20A, अथ व्रतविधिः; इत्येकादशीव्रतं ; 20B, अथ मुहूर्त परिहारः ; 21A, अथ ग्रहणवार्ता; 23A, संपूर्ण ग्रहणं ; 23B, अथ लघमहादेवौग्रहस्पएकरणं 25A, इति श्रौलघमहादेवी समाप्ता। .
Foll. 25B-31 are full of astrological tables and diagrams.
32A, अथ मुरिज्ञानप्रश्नः ; अथ डेक्काणफलं ; अथ रसलक्षणं ; 32B, अथ गर्भचिन्ता ; अथ विद्याचिन्ता ; 33A, इति
नारदसंहितायां प्रश्ननिरूपणं समाप्तं ; अथ प्रवासाध्यायो लिख्यते । The MS. ends abruptly.

Page #115

(
113 )
6952.
8212. खवायन or रोमकसिद्धान्तः। Khavāyana or Romakasiddhānta.
Substance, country-made paper. 12x6 inches. Folia, 29. Lines, 14 on a page. Extent in slokas, 1,000. Character, Nagara of the 19th cen. tury. Appearance, discoloured. Complete.
It begins :
ॐ नमः श्रीकृष्णाय । श्रीरोमकसिद्धान्ताय नमः ॥ धमपुत्रं रोमकाचार्यो वदति । पुनरेव प्रवक्ष्यामि पूटणु पुत्र प्रयत्नतः । सप्तही पावतौ पृथ्वी याकार तस्य विस्तरम् ॥ १ ॥ जम्बुद्दौयं कुशदीपं चन्द्रदीपमथापरम् । शाल्मलं लक्षगोमेद पुष्करं च तथायरम् ॥ २ ॥ अशोकोटि भवेत् संख्या जम्बुद्दीपस्य मण्डलम् । त्रिकोण मंडला भूमिः शकटाकारः प्रवर्तते ॥ ३ ॥ कुशौय भवेत् संख्या प्रमाणं कोटित्रिंशति । मण्डलं धनुषाकारं योजनानां प्रमाणतः ॥ ४ ॥ चन्द्रदीप भवेत् संख्या घटि कोटित्वमेव च । चन्द्राकारार्द्धरूपेण प्रमाणं शास्त्र वर्त्तते ॥ ५ ॥ उत्तर गोल भवेत् संख्या पष्टिः कोटिप्रमाणतः । चतुःकोणं महाकारं देवता तत्र वर्त्तते ॥ ६ ॥ पूर्वगोलपरिज्ञान कोटिपञ्चाशमेव च । वर्त्तलं द्राख्यते रूपं शब्दशास्त्रः प्रवर्तते ॥ ७ ॥ विंशकोटे सुविस्तारे प्लक्षदीप प्रवर्त्तते । खड्गाकारं भवेद्रयं वदते शास्त्रमानतः ॥ ८॥ शाल्मलोद्दीप भवेत् संख्या त्रिंशत् कोटि भवेत् सदा । मण्डलं मण्डलाकारं टण धन प्रयत्नतः ॥ ६ ॥

Page #116

B
(
ܬ
114 )
सप्तदीपावती पृथ्वी प्रमाणं कथितं मया ।
एकद्दौपस्य विवरं व्अघोरं च रसातलम् ॥ १० ॥ सप्तद्दौपप्रमाणन्तु श्रीखवायेण संज्ञिता ।
जम्बद्दीपप्रमाणन्तु + + + + + + ॥ १९ ॥
नवखण्डा भवेत् पृथ्वी कथयामि सविस्तरम् ।
देशाश्च नगरग्रामाः प्रमाणं पूढ पुत्र ॥ १२ ॥
गौड़देश |
।
वारन्द्र ।
मागध ।
मध्यकुज ।
जालंधर |
प्रथमं जम्बूदीपे पूर्व्वस्यां दिशि । पूर्व्वदेश | कन्यकुब्ज । कलिंग । गोलावंगाल | कुरंग । राठ यमुनाकच्छ । खरू +1 प्रन्तर्वेदि ] । डाहल । कामिरु । पौण्डं । पाञ्चाल | शूरशेन । लोहितपुर । तथा पश्चिमायां दिशि । पश्चिमदिशे सिन्धव । छल। वलंभ। सौराष्ट्रौ। कुंकुन । श्रौमाला | अर्बुद । मेदपाट । मरुदेश | कच्छ । मालवक । व्यवन्ति । पारिपात्र । काम्बोज | नामलिप्त । किराल | शकट । सौरवी। वोकन ॥ २१ ॥
वर
उत्तरापंथ । गुजरकेकाण । नेपाल । ठाक । कुरठक । नाजिक | खस । कौर । काश्मीर | वर्जर । हिमा [ल]य । लोहपुर । स्त्रीराज । मूलस्थान । गजस्थान । हवसोर ॥ १७॥ सिंहल । कौशल । द्रविड़ । श्रीपर्व्वत ।
पाण्डा ।
विदर्भ |
वाडल ।
दक्षिणापथ | मलयाचल । अर्द्धनु । व्यवन्ध्या । कर्णाट | विराटलाजी । भ्टगुकच्छ । मेकलक । कन्यातट | तापीतट | बाभौर । वौरभुक्ति । ऋमावत । ताम्र | सागर । कराट । कौञ्च्ची । पुलिन्द । म्टगुकच्छ । मेकल । कन्यकावट | वाज्डल । एकपाद । ऊर्द्धकर्ण । १६ [१]
व्यथ जम्बूद्दौपमध्यदेशाः ।
खुरासान । वलक ।
उदयगिरि । चीन । महाचौन | नौसाउर । जरिसान | ताविसान |
तवारिसान | सरबत ।

Page #117

( 115 )
दमावदु। कंजान । इकुम। इतेक। हाण। भूमौ । आणाहलुआण। मंशुलवल । मूलइणक । वरकह । खालम्ब । सिहलम्ब । वकुसु हाण। हलूआणौ। अन्ताक्षौ । अन्तवल । लसोकेरज। आजाज। माजीज। तरार । इकौर। फखाजिग। पुंजंद। मूषल। समकन्द। तुषार । पराजिम । उतेरज। उड्डिट्ट। घलात। रोम। सहद्रोम । अण्टलास। आजम । जुम । जुरिजाण। सम्यकाक्षण । घुखाहल । आलेणजस । कुस्तंतिहीण । तुरिाण | तगर । जजाइण । सकाली। समुद्र। अरव। आणद। सताहसाउथ । तुम्बलुह। वरिवण। दुफार। इथिरेमुइसिकार । सज्जण। वचहूण | किरात । नौल। मिसरु । इमामह । मदोष। ताहिक। जिदक । हराक । पानिल । सिस्तान । क्रियमाण । जीरत। आमुख। वसाउर। सिराज । हर्मज । केस। आसिपिर। मसार। आदम। वासिव्यक। वगदाद। वेथिलेह। मुकदम। कुरेमहिल्लिसमुद्र । परासु। मावर । केसण। चीन । जम्माण। गोआसौर। अरिमौनीसार । मखुराणदेलिम। रूपशाखाकुशज। मणहाख। तिलंग । वल हख। चकमद। हजालि। यारहि। वनहरंदि । मल्लिवार। ११२ । इति जम्बूद्वीपमध्यदेशप्रमाणं कथितं ।
श्रीरोमकाचार्यो वदति । अष्टाविंशतिकोटौनां पट्टनानां प्रमाणतः।
८ कोटि भवेत् संख्या नगराणां प्रमाणतः ॥ 2B, last line:
__ यद्देशो यस्य ग्रहस्य भागे तद्देशं कथयाम्यहम् ॥ 3B, इति श्रीखवायणे द्वादशराशिविभागेन देश ।
The 5th leaf reads into the 7th, while the 6th both with 11 and 12.

Page #118

( 116 ) 13A, इति खवायणे राशिगोचरं रोमकाचा>ण कथितं
पुनरेव प्रवक्ष्यामि पूटण पुत्र प्रयत्नतः ।
वदति रोमकाचार्यो रहयुद्धफलं तदा ॥ 17A, इति मण्डलगतोत्पातपाकफलं--
अथान्यत् संप्रवक्ष्यामि वृद्धगायेण भाषितम् ।
वदति श्रौरोमकाचार्यो धूम्रपुत्र प्रतिप्रियम् ॥ धूम श्रूयतां । देवास्तु दिविजैः साई स्पर्द्धमानेतिमानिनः ।
परस्परं महद् युद्धं चक्रुः सर्वे सुरासुराः ॥ ततो दैत्यगतेः क्रुद्धैर्देवाः सर्वे विनिर्जिताः ।
पुरन्दराभिधेकार्थं रहस्पतिरकल्पयत् ॥
वराहमिहिरेणोक्तं संहितायां सुविस्तरम् । प्रजानां नृपतेः सौख्यं महोत्पातस्य शान्तिदम् ।
अथानन्तरं प्रवक्ष्यामि फूटणु धूम्र प्रयत्नतः ॥ As regards horoscopy, we are referred to Bhadrabāhu and Janmapratāpanidhi, compiled by one of the pupils of Romakācārya in fol. 19A.
20A, वदति औरोमकाचार्यो पृच्छकज्ञानकेवलम् । 21A, इति श्रीखवायणे जयपराजयएच्छा । 22A, इति श्रीखवायणे जकट् एच्छा । 23B, इति श्रीखवायणे आगमनएच्छा । 24B, इति श्रीखवायो म्टत्य योगटच्छा । 25A, इति रोगएच्छा । 26A, इति खवायणे नावप्रकरणं । 26B, इति खवायणे लाभएच्छा ।

Page #119

( 117 )
27A, इति श्रीखवायणे वारितवस्तुलाभएच्छा । __ , , , चौरज्ञानम् ।। 27B, ,, ,, यज्ञानएच्छा । 28B, इति कुमारीलाभपच्छा।
,, इति खवायणे विवाहएच्छा । 29B, ,, , गर्भपच्छा ।
,, इति खवायणे जलार्थएच्छा। इति खवायण सम्पूर्ण । In a later hand:
इति रोमकसिद्धान्तः समाप्तः :मालवीयरघुनाथेन सम्पादितम् ॥
6953. 5508. जैमिनिसूचकारिका। Jaiminisatrakārika.
Substance, country-made paper. 101x5 inches. Folia, 12. Lines, 13 on a page. Extent in slokas, 264. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh.
It begins thus :
श्रीगणेशं भजे । उभयानुभयं पश्येच्चरान् स्थस्तु स्थिराश्चरः ।
समीपसंस्थितं राशि + + + स्त्रीन्यथाक्रमम् ॥ (?) The MS. is very very corrupt. It relates to astrology and consists of 151 Kārikäs.
4A, इति श्रीजैमिनीयकारिकायां प्रथमाध्यायस्य प्रथमः पादः ; 5A, द्वितीयः पादः ; 8B, ०टतौयः पादः ; 9A,• प्रथमाध्यायस्य चतुर्थपादः, प्रथमाध्यायः समाप्तः; 10A, द्वितीयाध्यायस्य प्रथमः पादः ; 12A, इति श्रीजैमिनीयसूत्रकारिकायां द्वितीयाध्यायस्य चतुर्थः पादः ।

Page #120

There is nothing to show that the work ends here. We do not find also the second and third padas of the second adhyāya.
( 118 )
6954.
8713. जैमिनिस्त्र काशिका | Jaiminisutra Kāsika.
By Malaivarma, the son of Ghanasyamanṛpati and Pārvati of ताकम Parvata.
Substance, country-made paper.
10 on a page. fresh. Complete.
102×42 inches.
Folia, 87.
Lines, Extent in slokas, 1,100. Character, Nagara. Appearance,
(Text) :
Complete in 87 leaves.
It ends :
चरदशायामत्र शुभः केतुः
It begins:
( Commentary) :
व्यत्र चरदशायां न सर्व्वत्र न वा सर्व्वदशायां नापि सर्व्वचरदशायां किन्त्वस्यामेव चरदशायां केतुनामा ग्रहः शुभ इत्येव ज्ञेयो न पापग्रहः तौरतौत्यर्थः । कचित्तु केतुर्लनं पापमपि शुभमेव ज्ञेयमित्याजः ।
नालम्बे शास्त्राध्वनि करुणया तेन रहये
न किं मे सञ्चारो भवतु वियति त्वं किमु नये । प्रसौ सद्दिश्वासात्प्रभवतितरां ग्रन्थरचने
य्व (स)नभ्यस्तेऽप्यत्रासुलभपरिबोधेऽपि चपलः ॥ खदुःखोद्धारार्थं विविधतरपलादव विधो
प्रवृत्तिर्नृणां स्यात्कथमशुभविज्ञापनम्टते । सुबोधानो वाणी भवति भगवज्जैमिनिमुने - रतटीकां कर्त्तुं नृपतिवर एष प्रयतते ॥

Page #121

(
119)
भाव्यर्थविज्ञानवशान्महीयसां काशीनिवासादिविधौ प्रवृत्तये ।
श्रीमन्मलैवर्म्मन्नृपः कृपाम्बुधिः
करोत्यलं जैमिनिसूत्रकाशिकाम् ॥
व्यथ प्राक्तनकमै परिहास्यमाणः फलज्ञाने सति तन्निराकरणशान्तिका शौवासादिकम्मकरणेन जगतामेव उद्धारं चिकीर्षुः परमकारुणिको जैमिनिमुनिः सम्यक् श्रवणाद्यभावेऽरण्यरुदितत्वापत्तिभिया शिष्याणां विषयान्तर मनोविच्छेदरूपा थानसिद्धये (?) पठिटश्रोतॄणां प्रसङ्गतो मङ्गलसिद्धये सकलशास्त्रकर्त्तृशिरोमणि भगवत्सत्सदाशिवप्रतिपादको पदनिबन्धपूर्वकं (?) नृणां शुभाशुभविज्ञापक ग्रन्थ विशेषमनुष्ठातुमारभते ।
उपदेशं व्याख्यास्यामः
The colophon in 75B : यस्यासन्न
The colophon of the first chapter, leaf 34B : यस्यासौन्नृपतिः पिता भुवि घनश्यामाभिधः पार्व्वती माता ताकुमपर्व्वतो जनपदः सेव्यश्च सीतापतिः । तद्भूपालककल्पकल्पकमलैरस्मात्समभ्युद्गता
पूर्व्वाध्यायगबाज्हुपादविषया पूर्त्तिं गता काशिका |
बाहुध्यायगपूर्व्वपादविषया पूर्त्तिं गता काशिका
The third colophon in 87B: यस्यासीत् etc.
बाज्डध्यायगवद्विपादविषया पूर्त्तिं गता का शिका
not mentioned in Aufrecht.
:::

Page #122

( 120 )
6955. 10462. जैमिनिसूचव्याख्या । Jaiminisutravryachya.
(With the text.) By Nīlakantha Jyotirvid.
Substance, country-made paper. 91x41 inches. Folia, 83. Lines, 10 on a page. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
The text has been printed in Bombay. It is a work on horoscopy. * Beginning :
सृष्ठिस्थित्यन्तकौं हरिहरविधिभिः सेवितानन्ददात्री
नानातन्त्रोक्तमार्गर्मुनिभिरपि धिया भालचन्द्रोज्ज्वलाङ्गौ । पारक्ताभा त्रिनेत्रा शिवशवनिलया राजराजेश्वरी सा ।
वाचं नो ह्यातनोतु प्रतिपदकठिने जैमिनिसूत्रसचे ॥ विवखदंशाग्यावनिपतिवरः श्रीराजितो
दयाम्भोधेर्वाचा तव करुणया जैमिनिमुने । निरालम्बे शास्त्रे जननि गिरिजे यास्यति न किं
सुटीका मे कामो हृदि समभिपूर्ति रचयितुम् ॥ The MS. ends abruptly in III.
6956. 4297. ज्योतिर्निबन्धः (संहितासारः)। Jyotirnibandha (Samhitāsāra).
___By Krsna. (For the use of Sivarāya.)
Substance, country -made paper. 10x41 inches. Folia, 90 of which leaves 51 and 61 are missing. Lines, 12 on a page. Character, Nāgara of the 17th century. Appearance, old and badly worn-out. Of the 90th leaf there remains only a quarter. Incomplete at the end.

Page #123

( 121
)
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः । श्रीगुरुभ्यो नमः। ॐ श्रीसरखत्यै नमः । वेदाद्यं यान्तमद्देन्दं भालयुगविन्दु तत्पुनः । मायनत्यं + + मार्ग मनुयस्य नमामि तम् ॥ अभौयफलदो देवः सर्वज्ञः परमेश्वरः । आदधातु गणाध्यक्षः स्थिति मनसि नः सदा ॥ तिथ्यादिकालाचारखरूपां जगत्प्रसूत्यादिकहेतुभताम् । कालत्रयज्ञानविधायिनों तां वन्देऽहमाद्यामिह शास्त्रदेवीम् ॥ ब्रह्माचार्यो वशिष्ठोऽत्रिर्मनुः पौलस्त्यरोमशौ । मरीचिरङ्गिरा व्यासो नारदः शौनको भ्टगुः ॥ च्यवनो माठरो गर्गः कश्यपश्च पराशरः । अयादशैते गम्भौरा ज्योतिःशास्त्रप्रवर्त्तकाः ॥ वराहमिहिराचार्यः श्रीपतिः सत्यभास्करौ। लल्लमूरिब्रह्मगुप्तौ वैद्यनाथश्च रेणुकः ॥ एषां शास्त्राणि संवीक्ष्य सारमादाय वक्ष्यति । ग्रन्थं ज्योतिषनिर्बन्ध माहा+श्रीशिवो नृपः ॥ यथैवारोपपत्येकं श्रेयोऽथ सदृशं पथि । सत्वारामेषु शास्त्रेषु तथैनां विद्धि सत्कृतिम् ॥ गङ्गातोयं काचकूप्यादिसंस्थं
ग्राह्यं यद्दत्तद्ददेनं मदीयम् । ग्रन्थं यत्स्यायासगर्गादिशास्त्र
प्रोक्तं तत्त्वं नूनमत्रास्ति + + ॥ 1A, इति श्रीज्योतिर्निबन्धे शास्त्रोपन्यासः ; 3A, इति श्रीसंहितासारे ज्योतिर्निबन्धे ज्योतिषप्रशंसा, 3B, दैवज्ञप्रशंसा ; 4A, ०मानप्रकरणम् ; 4B, ०संवत्सरप्रकरणम् ; 5A, मानप्रकरणम् ; 8A, ०वारप्रकरणम् ; • योगप्रकरणम् ; 11A, ० नक्षत्रप्रकरणम् ; 12B, उपग्रहप्रकरणम् ; 13B, चन्द्र

Page #124

( 122 )
ताराबलप्रकरणम् ; 15B, गोचरप्रकरणम् ; 17A, गोचरपदादिस्नानादिप्रकरणम् ; 18A, लग्नप्रकरणम् ; 22A, तिथ्यादिविचारप्रकरणम् ; 24B, ०+++दोषो नाम प्रकरणम् ; 27A, दोषकलाध्यायः; 42A, इति श्रीमहाठशिवराजार्थे कृष्णाविरचिते संहितासारे ज्योतिषनिबन्धे गन्तान्तमूलसार्पविचार
प्रकरणम् ।
We cannot examine the MS. further. It is too much worn out to bear handling.
There are also the last three leaves of a manuscript of Astottariya.
Printed and published in the Chowkhamba Sanskrit Series, Benares.
6957. 7820. पराशरसिद्धान्तः । Parāsarasiddhānta.
Substance, country-made paper. 11x4 inches. Folia, 9. Lines, 9 on a page. Character, modern Nāgara. Date, Samvat 1946. Appearance. fresh.
A mere fragment of a comprehensive work on Jyotiņa, embracing three skandhas-Ganita, Hora and Samhitahitherto known only in quotations of Varāhamihira in Brhajjataka. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। श्रीमन्निपूर्णमव्यक्तं निरवद्यम्टघिप्रियम् । नमाम्यतर्यमाद्यन्तद् ब्रह्म विश्वोद्भवादिकृत् ॥ १ ॥ दक् सिद्ध शास्त्रमाहैतत् संधावार्य्यः पराशरः । वीक्ष्य धम्मच्युतां भुक्तिम्टषिभ्यो लोकसत्कृते ॥ २ ॥

Page #125

( 123 )
मिलित्वा मुनयः सर्वे कृतपूर्वाहिकक्रियाः । पराशरमपिं श्रेष्ठमभिजग्मुर्धतायुधाः ॥ ३ ॥ अभिवन्द्य गुरु सद्यः सुखासीनं हि शक्विजम् ।
प्रसन्नहृदयं सम्यगिदमूचुस्तपोधनम् ॥ ४ ॥ मुनय ऊचुः ।
खामिन् सर्वज्ञ सर्वात्मन् लोकानुग्रहकारक । श्रोतव्यं मुनिशार्दूल नो वचः कृपया क्षणाम् ॥ श्रुतिमूलमहो यच्च वेदाध्ययनपूर्वकम् । वेदाङ्गान्यपि सर्वागिण धम्मशास्त्राणि यान्यपि ॥ अधिश्रुतं यथाप्रोक्तं मैत्रेयाय पुरादरात् । +प्रारूपं तत्म+भात्ये कम्तेऽधुना ॥ तस्मादइसिदां तयत्(?) ज्ञानमन्यविशेषतः । श्रेष्ठमिरं हृदिस्थं नो कृपयाशु पराशर ॥ इत्यदीरितमाकर्ण्य मुनिभिस्तु महात्मभिः ।
प्रहस्यांजलिकृन्नमान् वाक्यमेतदभाषत ॥ श्रीपराशर उवाच ।
साधु एवं महाभागाः प्रसन्नोऽस्मौति यन्मजः ।
उत्तिएन्त्वनुदास्यामि वरयाशु यथेभितम् ॥ ऋषय ऊचुः ।
नमस्तेऽतीन्द्रियज्ञाय तुयोऽसि यदि केवलम् । नेत्रभूतं श्रुतेर्यस्माज्ज्योतिःशास्त्रं प्रप+ पनः ॥ सम्यग् येनाखिलं सूक्ष्मं कालज्ञानं हि लक्ष्यते । प्राप्ते कलौ युगे घोरे धर्मः पापाधिको मतः ॥ खगाः स्थानच्युताः किंचित्++स्तेभ्यः फलं तथा । कालाधोनं जगत्सवं यतः कालो न लक्ष्यते ॥ तत्रादौ तत् स्थितिज्ञानं ब्रह्माङ्गोत्पत्तिपूर्वकम् । सर्वेषामब्दनामानि कथयख महागुरो॥
.

Page #126

( 124 )
पराशर उवाच ।
पूटणुध्वं मुनयः सर्वे घट (?) मेकाग्रमनसो (?) धुना (?) वेदाङ्गमखिलं दा+ज्योतिघां गनिकारणं ॥ नारदाय यथा ब्रह्मा शौनकाय+धाकरः। मां रव्यवामदेवाभ्यां वशिष्ठो यत्पुरातनम् ॥ नारायणो वशिष्ठाय रामेशायापि योक्तवान् । व्यासः शिष्याय सूर्योऽपि मयारुणकृते स्फुटम् ॥ पुलम्त्याचार्यगर्गात्रिरोमकादिभिरीरितम् । विवस्खता महर्षीणां खयमेव युगे युगे ॥ मैत्रेयाय मयाप्युक्तं गुह्यमध्यात्मसंज्ञितम् । शास्त्रमाद्यं तदेवेदं लोके यच्चातिदुर्लभः ॥ १२ ॥ गोपनीयं प्रयत्नेन द(दृ?)सिद्धं गणितागमात् । विशेषादुच्यते सन्तः क्वचित्मक्षेपतोऽधुना ॥ २० ॥ विश्वसृक् नारदो व्यासो वशिष्ठोऽत्रिः पराशरः । लोमशो यवनः मूर्यो च्यवनः कश्यपो भ्गुः ॥ पुलस्त्यो मनुराचार्यः कौलिशः शौनकाङ्गिराः ॥ गर्गो मरीचिरित्येते ज्योतिः+प्रवर्तकाः ॥ स्कन्धत्रय मिदं शास्त्र प्रथमं गणिताह्वयम् । द्वितीयं हौरिकं स्कन्धं टतौयं संहिताभिधम् ॥ व्यादौ शास्त्रप्रशंसा च कालमानक्रियाविधिः । ग्रहाणां मध्यमे++ द्यगणादनुपाततः ॥ स्फुटमुक्तिः खकेन्द्रो+मन्दशीघ्रफलं क्रमात् । दिक्साधनं ततश्छाया लग्नकालादिसाधनम् ॥ देशज्ञानं पलाशैः खैर्वेधश्च नलिकादिभिः । चन्द्रार्कग्रहणां सम्यक् त+तेच्छेदकस्तयोः । उदयास्तमयज्ञानं शरदक्कम्मसाधनात् । समागमो++भेदौ ग्रहाणां युतयस्ततः ॥

Page #127

( 125
)
पूटङ्गोन्नतिः शशाङ्कास्य तथाच ग्रहमेलनम् । भध्रुवद्युतियन्त्राद्यैर्निशि लममलस्फुटः ॥ पातवैधत योर्भेदाः महायातापसाम्यतः । ज्योत्यतिः (?) सोतराः प्रश्ना भूगोलो दोपसप्तकम् ॥ सुरासुरनरस्थानं सिन्धुवर्षदलाचलैः । कः कालः कः क्रमः सप्त पातालं भूर्भुवादिकम् ॥ वासना गोलयन्त्राणि भगोवत्तविलेखनम् । कक्षाभेदः स्फुटं वोच्यमाद्यखन्धेऽत्र कीर्त्तितम् ॥
राशिभेद: खेटयो निर्वियोनिर्जन्मलक्षणम् । निषिक्तो जननं पुंसामरिएभङ्गालक्षणे ॥ आयुीयो दशाभेदो भेदाश्चान्तर्दशावपि । अपवर्गकम्मजीवो राजयोगस्वरिएकः ॥ चन्द्रयोगाद्विग्रहाख्या प्रव्रज्या योगसंभवाः । राशिशीलं दृरिफलं फलं भाव++जतः ॥ घड्बलैक्यफलं चेटकर रश्मिसंभवम् । आश्रयाख्याश्च ये योगा योगाः संकीर्णसंभवाः ॥ दशाफलं ग्रहाणां यत् फलमन्तर्दशासु च । विदशादिफलं रिएं नानायोगसमुद्भवम् ॥ चक्रोद्धारो वर्षमासद्युफलं स्थिरमानतः । स्त्रीजातकं नएयोग्यं निर्याणं नएजातकम् ॥ पूर्वजन्मार्जितं ज्ञानं ठेक्काणादिफलं क्रमात् । फलपाकक्रियायोगाः प्रोक्ताः स्कन्धे द्वितीयके ॥
स्कन्धोपनयनं खेटचारो वर्त्तलक्षणम् । तिथिवासरनक्षत्रं योगतिथ्यईसंभवम् ॥ ३८ ॥ युद्धतौपग्रहः सूर्यसंक्रान्तिगोचरक्रमः । चन्द्रताराबलं चैव क्रियाः षोड़शकर्मणाम् ॥ ४० ॥

Page #128

(126
मुनय ऊचुः ॥
)
कुरिकाबन्धनं यात्रा प्रवेशो वास्तुलक्षणम् । नृपाभिषेचनं देवप्रतिष्ठावस्त्रलक्षणम् ॥ अग्नप्रधानं मेघगर्भं निखिलोत्पातलक्षणम् । तच्छान्तिमिश्रिकाध्यायस्तृतीयस्कन्धसंभवाः ॥ साम्प्रतं गणितस्कन्धमेवं लक्षणसंयुतम् । वक्ष्येऽहं वासवासिद्धं हितार्थाय वदादरात् ॥ संबन्धस्त्वस्य शास्त्रस्य वेदाङ्गमिति कथ्यते । शुभाशुभस्य जगतामभिधेयं निरूपणम् ॥ ग्रहग्रहणसंक्रान्तिर्यज्ञाध्ययनकर्मणाम् । प्रयोजनं व्रतोद्वाहः क्रियाणां कालनिर्गायाः ॥ श्रौतस्मार्त्तक्रियाः सर्व्वाः सिद्धान्तिनैव तद्दिना । तस्मादु गणितजं सूक्ष्मं पुण्यमायुर्यशस्करम् ॥ पुण्यकालपरिज्ञानादश्वमेधफलं लभेत् । कालज्ञानेऽतिकुशलं तं देवा ब्राह्मणं विदुः ॥ इत्यं पराशरप्रोक्ते सिद्धान्ते गणितागमे । शास्त्रोपनयनं सम्यगाद्यस्कन्धे प्रकीर्त्तितम् ॥ ४८ ॥
इति श्रपराशरसंवादे पराशरसिद्धान्ते गणितस्कन्धे शास्त्रोप
नयनाध्यायः प्रथमः ॥ १ ॥
कालमानक्रियां सम्यक् भुखथा (?) मूलतः स्फुटम् ॥
End :
9B, इत्थं पराशरप्रोक्ते सिद्धान्ते गणितागमे ।
व्याद्यस्कन्धे विशेषेण कालमाननिरूपणम् ॥
इति श्रीमुनिपराशरसंवादे पराशर सिद्धान्ते ॥ - संवत् १९४६

Page #129

( 127
)
6958. 8199. वृद्धगर्गसंहिता। Vrddhagurgasamhitā.
___ (Four fragments.) Being a work on Astrology.
I.
Substance, country-made paper. 91x4 inches. Folia, 19. Lines, 7-9 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Incomplete at the end.
Beginning :
सर्वलोकादिनाथाय सर्वप्राणिहिताय च । सर्वभूताधिवासाय सर्वज्ञाय नमोऽस्तु ते ॥ दृधिाज्ञानं च वक्ष्यामि गार्यशास्त्रानुमार्गतः । मनुष्याणां हितार्थाय जगतः सर्वदेहिनां ॥ __4A, इति वृद्धगार्ग्यसंहितायां सूर्यचारः समाप्तः; 5B, चन्द्रचारो दितीयः; 6B, कुजचारस्तुतीयोऽध्याय ; • बुधचारश्चतुर्थः ; 7A, गुरुचारः पंचमोऽध्याय ; 7B, शुक्रचाराध्यायः षष्ठः; 9B, • शनिचाराध्यायः समाप्तः ७; 12A, राहुकेतुचारोत्पातोऽयमोऽध्याय ; 13B, मण्डलादिनवमाध्यायो नवमः; 14B, संवत्सराध्यायो दशमः; 18B, पछ्याब्दफलमेकादशोऽध्यायः (XII ends in the middle of the 8th sloka.)
II.
Lines, 9
Substance, country-made paper. 11x5 inches. Folia, 13. on a page. Character, modern Nagara. Appearance, fresh.
An exact copy of I.
III.
Substance, country-made paper. 11 x 5 inches. Folia, 22. Lines, 9 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh.

Page #130

( 128 )
This fragment begins in the middle of a word.
6A, इति वृद्धगार्गीयायां ज्योतिषसंहितायां सलिलं नामाध्यायः; 17A, इतिवृद्धगार्गीय ज्योतिषसंहितायां पूटङ्गाटकं नामाध्यायः ; 22B, ० यात्रालक्षणं नामाध्यायः । यात्रासिद्धिं प्रवक्ष्यामि त्रिस्थानमपि तत्त्वतः ।
IV.
Substance and the measure are the same as in III. Lines, 9 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Folia marked 54-62.
Colophons in the fragment :
57A, वृद्धगा¥ये ज्योतिघे युगपुटानां नाम ; 62A, विडालरुतं
6959.
5525. वृद्धवशिष्ठसंहिता। Vrddhavāsisthasamhitā.
Substance, country-made paper. 14 x 54 inches. Folia, 88. Lines, 12 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh. Incomplete at the end.
It is a work like the Brhatsamhitā of Varāhamihira on natural Astrology.
It begins thus :
ॐ श्रीगणेशायः प्रकाम्भोजभवामरेङ्गतिकर (?) स्फूर्जकिरीटोज्ज्वल
ज्योत्स्नालौढ़पदारविन्दयगलस्तत्त्वखरूपो रविः । ब्रह्माण्डोदरसंस्थिताखिलजगड्वान्तस्य विध्वंसनं
यः कुर्वनिखिलं जगत्यनुदिनं पर्येति कालात्मकः ॥

Page #131

( 129
)
ज्योतिःशास्त्रं समग्रं प्रथमपुरुषतः वर्णगर्भादिदित्वा
पूर्व ब्रह्मा तथोपर्यखिलमुनिगणप्रार्थनाद्यञ्चकार । तच्चेदं सुप्रसन्नं म्मदुपदनिकरैर्गुह्यमध्यात्मरूपं
शश्वविश्वप्रकाशं ग्रहचरितविदां निम्मलं ज्ञानचक्षः॥ स्कन्धद्वयं वृत्तविचित्रमर्थ
गम्भौरमादावधुना यदुक्तं । तत्संहिताकन्धमिदं टतौयं
वक्ष्ये जगन्मोहननामधेयम् ॥ क्रतुक्रियार्थं स्मृतयः प्रत्ताः
कालाश्रयास्ते क्रतवोऽतियुक्ताः । शास्त्रादमुभात्किल काल बोधो
वेदाङ्गतामुष्य ततः प्रसिद्धा ॥ छन्दः पादौ शब्दशास्त्रं च वक्त्रं
कल्पसूत्र ज्योतिषं चक्षषौ च । शिक्षा घ्राणं श्रोत्रमुक्तं निरुक्तं
वेदस्याङ्गान्याहुरेतानि घट् च ॥ वेदस्य चक्षुः किल शास्त्रमेतत्
| মাননাক্স ননী সানা। अङ्गैर्युतोऽन्यः परिपूर्णमूर्ति
__ श्चक्षविहीनः पुरुषो न किञ्चित् ॥ अध्येतव्यं ब्राह्मणैरिव तस्मा
ज्जोतिःशास्त्रं पुण्यमेतद्रहस्यम् । एतबद्ध्वा सम्यगाप्नोति यस्मा
दर्थं धर्म मोक्षमग्नं यशश्च ॥ श्रुतिस्मृतिज्ञः पदुरर्थशास्त्रे
शब्दे पटौयः कुशलः कलासु ।
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

Page #132

( 130 )
व्याधान पुंसवनमछममङ्गलं यत्
संजातकम्मवरनामनवानभुक्तिः । चूडाविधिव्रतविवाहपाभिषेक
यात्राप्रवेशनववास्तुसुरप्रतिष्ठाः ॥ गुणदोषनिरूपणमुभयोरपवादनगवरोत्पातौ। अखिलोत्पातप्रशमनशान्तिकमिश्राख्ययत्रकाध्यायाः ॥ (?) पञ्चोत्तर चत्वारिंशद्दिपुलाध्यायैर्विराजते स्कन्धः ।
अज्ञानानामितरेषां बुद्धिवर्द्धनं नित्यम् ॥ The chapters, however, are not numbered in the present manuscript. The last colophon in the incomplete manuscript:
इति श्रीसद्धवशिष्ठब्रह्मर्षिविरचितायां कुडयोगविधानाध्यायः । This is stated to be the third skandha of Visva. prakāśa.
The manuscript noticed in L, 1903 seems to contain the first skandha.
6960. 604. वृहत्संहिता or संहिता। Brhatsamhitā or Samhitā.
By Varāhamihira. With the commentary Fifenifagfa: by Bhattotpala.
For the manuscript see L. 1491. Begins thus :
ब्रह्माजशंकररवीन्दुकुजज्ञजीव
शुक्रापुत्रगणनाथगुरून् प्रणम्य । + + + क वरलाभविशुद्धबुद्धे
रावन्तकस्य तमहं विरणोमि कृत्स्नम् ॥
OD

Page #133

( 131
)
यच्छास्त्रं सविता चकार विपुलैः स्कंधैस्त्रिभिर्कोतिषं
तस्योछित्तिभयात्युनः कलियुगे संस्मृत्य यो भूतलं । भूयः खल्पतरं वराहमिहिरव्याजेन सव्वं व्यधा
दित्यं यं ग्र[प्रवदन्ति मोक्षकुशला त[स्तस्मै नमो भास्वते ।
verse of the Brhatsamhita is not
Original first quoted.
The text ends thus in 512A :
ब्राह्मणदिनकरमुनिगुरुचरणप्रणिपातकृतप्रसादमति नेदं । शास्त्रमुपसंग्टहीतं नमोऽस्तु पूर्वप्रोटभ्यः ॥
At the end the contents of the work are given which take up leaves 512B and 513A.
Then : “कृतयुगादारभ्य द्वापरयुगान्ते राजावलौलिखितविभागः" or Succession of Kings from the Satyayuga to the end of Dvapara.
Both the text and the commentary published by MM. Sudhākara Dvivedi, Benares.
6961.
5582. वृहत्संहिता। Brhatsamhita.
By Varāhamihira.
Substance, palm-leaf. 18 x 17 inches. Folia, 136. Lines, t on a page. Oharacter, Udiya of the early 19th century. Appearance, good. Complete in 100 adhyāyas.
Last Colophon :
इत्यावन्तिकाचार्यश्रीमहराहमिहिरस्य संहितायां अनुक्रमणे शततमोऽध्यायः।

Page #134

( 132 )
Post-colophon Statement :
वीरश्रीगजपतिगौडेश्वरनवकोटिकर्णाटोत्कलवर्गेश्वरवीरश्रीदिव्यसिंहदेवमहाराजस्य विजयशुभराज्ये चार अब उघ ६ दिने वैशाखशुक्लसप्तमी रविवारे श्रीगोविन्ददेवशम्मणा लिखितमिदं पुस्तकम् । पुस्तकं हरते यस्तु, etc. etc. श्रीमद्यापि, etc.
6962. 4793. वृहत्संहिता। Brhatsamhitā.
By Varāhamihira. With the commentary by Bhattotpala.
Substance, Nepalese paper. 17x44 inches. Folia, 127. Lines, 11 on a page. Character, Newari of the 18th century. Appearance, worm-eaten. Incomplete at the end.
Both for the text and the commentary see L. 1491. Begins thus :
श्रीगुरुगणेशाय नमः ॥ श्रीभवा[य] नमः ॥ ब्रह्माजशंकररवीन्दुकुजज्ञजीव
शुक्रापुत्रगणनाथगुरून् प्रगाम्य । यः ............. यच्छास्त्रं सविता चकार विपुलैः स्कन्धैप्तिभि [स्त्रिभिःोतिघां
यस्योच्छित्तिभयात्पुनः कलियुगे संस्मृत्य यां भूतले । भूयः खल्पतरं वराहमिहिरव्याजेन सव्वं व्यधात् ।
इत्यं यं प्रवदन्ति मोक्षकुशलास्तस्मै भाखते ॥ जयति जगतः प्रतिविश्वात्मा सहजभूषणं नभसः । कनकसदृशदशश[त मयूखमालौ] सविता ॥
etc. etc. etc. etc. The work has been published from Benares under the editorship of MM. Sudhākara Dvivedi.

Page #135

( 133 )
6963.
5238. बृहत्संहिता। Brhatsamhita.
By Varāhamihirācārya. Substance, country-made paper. 11x5 inches. Lines, 7 to 10 on a page. Folia, 209 of which the 75th to 136th leaves, the 143rd and the 196th to 201st leaves are missing. Character, Nagara. Date, Samvat 1931. Appearance, fresh. Last Colophon :
इत्यवन्तिकाचार्यश्रीवराहमिहिरविरचितायां वराहमिहिरसंहितायां शाखास्कन्धाकाभूता चतुःसाहस्यां प्रहर्षजननी वराह
संहिता समाप्ता। Post-colophon Statement :
वराहसंहिता चैघा पण्डितामोदकारिणी । सोमेश्वरेणा लिखिता ज्योतिनिविभूषिता ॥ शुभमस्त संवत् १९३१ ॐ श्रीगौर्यै नमः ॥
6964. 604A. OECHIENifaafai | Brhatsamhitāvivrti.
By Bhattotpala. Substance, country-made paper. 111 x 54 inches. Folia, 597. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 21,612. Character, Nagara. Date, (?). Appearance, fresh. Prose. Generally correct. Complete.
Another MS. of Bhattotpala's commentary on Varāhasamhitā, incomplete at the end. Last Colophon :
इति श्रीभट्टोत्यलविरचितायां संहिताहत्तौ ग्रहगोचराध्यायः
सप्ततितमः । The last introductory verse of the commentary, as found in the preceding number, is wanting in this.

Page #136

( 134 )
6965.
104991. वृहत्संहितावितिः । Brhatsamhitaviorti.
By Bhattotpala.
Substance, country-made paper. 11 x 5 inches. Folia, 590 of which the 1st is missing. Lines, 13 on a page. Character, Nāgara. Date, Samvat 1811. Appearance, fresh. Written in two different hands.
See W., pp. 251-254.
There are two colophons, marked 99 (evidently the second should be 100). It is an imperfect copy, leaving lacuna, as in fol. 580B, as 586B and 587A. The last gap (foll. 586B and 587A) is in the chapter after that, marked 99 II. The next colophon is that of Upasamhārādhyāya. 588B, इति श्रीभट्टोत्पलविरचितायां संहितावृत्तौ उपसंहाराध्यायः ॥
अथ शास्त्रानुक्रमौ व्याख्यायते। कदाचिदादर्शदोघाल्लेखकदोघा खाध्यायस्य(?) यो भवंत्यतोनुक्रमणी सद्भिः क्रियते ॥
Curiously enough the chapter is called in the colophon:
इति श्रीभट्टोत्यल० ग्रहगोचराध्यायो सप्ततितमः। (?)
Post-colophon :
संवत् १८११ शाके १६७६ कार्तिक शुक्लपक्षे बुधवासरे मया काशीरामेगा भट्टोत्पलौटीका परिपूर्तिमगमत् ।
आदौ विलिखिता पित्रा पुत्रेण तदनन्तरम् । काशीरामेण पूर्तिस्तु कृता कृष्णप्रसादतः ॥ भूपनागरससम्मिते शके तारणाख्य खल दक्षिणायने । ऊर्जमासि सितपक्ष अष्टमी क्षेहि लेखि शुभपुस्तकं त्विदम् ॥ लेखकपाठकयोः शुभम् ॥

Page #137

( 135 )
6966. 1106). मयूरचित्रकम् । Magaracitrakam.
By Varāhamihira. Substance, country-made paper. 94 x 5 inches. Folia, 16. Lines, 10 on a page. Extent in ślokas, 272. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, old and faded. Complete. Colophon :
इति श्रीवराहमिहिरकृतौ मयूरचित्रकः समाप्तः । The 47th chapter of Brhatsamhitā is called so-foretelling rain and plenty and drought, famine and pestilence from aerial phenomena and vāra, tithi, naksatras, etc.
See L. 2668, which Aufrecht attributes to Nārada. But it is the same work as Varāhamihira’s.
6967. 66349. मयूरचिचकम् (नारदविरचितस्य)।
Mayūracitrakam (Nāradaviracitasya). Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 21. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 500. Character, Nāgara. Date, Samvat 1883. Appearance, fresh. Complete. Colophon :
श्रीनारदविरचितं मयूरचित्रकं समाप्तम् । Post-colophon:
श्री संवत् १८८३ गिरिशनेत्रभुजङ्गवखिन्दुके मितसमे किल मार्गसितेतरे । शिवप्रियाख्यतिथौ गुवासरेऽलिखदिदं शिवराजसुपुत्रकः ।

Page #138

( 136 )
On the subject of divination, from planetary move. ment, of coming rain, famine, pestilence or plenty, and good health. Beginning :
अथ मयरचित्रकम् । उदयास्तगतं केतोर्गणितेन प्रकाश्यते । ज्ञातुं खं दिव्यभौमांश्च यतस्ते त्रिविधा मताः ॥ एकोत्तरशतं त्वेके सहसमपरे विदुः ।
एकच बहुधा भाति प्राह वै नारदो मुनिः ॥ 4B, इति केतुचारः समाप्तः ।
अथ ग्रहाणां योगफलमाह। रौनक्षत्रगावेतौ यदि सूर्यमहोसतौ।
मासं महाय॒तां यान्ति धान्यानि स्वस्थतां पुनः ॥ It ends :
त्रिघ्नः शको वियुक्तो भक्तो वेदैश्च शेषतः ।
विशेषप्रचुरा वृधिः समाके खल्पिका भवेत् ॥ This is to be differentiated from Mayūracittraku, as described in L. 2668.
6968. 769. व्यासस्मृतिः । Vyāsa.smrti. The MS. is noticed by Dr. Rājendralāla in 1567 under the title of व्याससिद्धान्त. But nowhere in the body of the manuscript the name is to be found except on the title-page "व्याससिद्धान्तप्रारम्भः" and on the left-hand upper margin throughout the MS. It professes to belong to the Vedānga section of Vyāsasmrti.
It has three sections : (1) Bhuvanakosa, (2) Siddhanta - kakşa, and (3) Golādhyāya.

Page #139

( 137 )
The work begins with the verses : श्रीगणेशाय नमः।
भवं नारायणं साक्षात् प्रणिपत्य कृताञ्जलिः । भक्त्या परमयाभ्यर्च्य यप्रच्छेदम्टधिस्तदा ॥ १ ॥ भगवन् किंप्रमाणा भू [:] किमाकारा किमाश्रया ।
किंविभागाः कथं चात्र स+[प्त] पातालभूमयः ॥ व्यास उवाच ।
फ़्टणुष्वैकमना भूत्वा गुह्यमध्यात्मसंज्ञिकम् । प्रवक्ष्यामि सुभक्तानां नादेयं विद्यते मम ॥ वासुदेव परं ब्रह्म तन्मूर्तिः पुरुषः परः ।
अव्यक्तो निर्गुणः शान्त परं ब्रह्म इति श्रुतिः ॥ प्रकृत्यन्तगतो देही बोध्यमानश्च सर्वगः । संकर्षणे गो] ऽयं दृष्ट्वा तासु बौजमथासृजत् ॥
सोऽहंकारं जगत्मध्यै ब्रह्माणमसृजद् विभुः ॥ The first section is devoted mainly to the geographical description of earth including seven oceans, specially with reference to India (Bhārata)—its boundary, its nine divisions, its mountains, rivers, lakes and inhabitants of different races and castes of its nine quarters. At the beginning it speaks also, by way of introduction, of the whole universe. It speaks also of Roma as one of the seven varşas or divisions of the mainland.
2A, "रोमकं चोत्तमं वर्ष तथैव तु हिरण्मयं"। A general description of India :
उत्तरं यत् समुद्रस्य हेमाद्रेश्चैव दक्षियां । वर्ष तत् भारतं नाम भारतिर्थत्र संतति ॥ नवयोजनसाहसो विस्तारोऽस्य महामुने । कर्मभूमिरियं वर्गमपवर्ग च गच्छतां ॥

Page #140

( 138 )
महन्द्रो मल यश्चै[व] सह्यो सुक्तिमान् ऋक्षपर्वतः । विन्ध्यश्च पारिपात्रश्च सप्तात्र कुलपर्वताः ॥
भारतस्यास्य वर्षस्य नवभेदा निशामय ॥ इन्द्रौपकमेरुश्च ताम्रपर्णो गभस्तिमान् ॥ नागद्दीपस्तथा सौम्यो गन्धर्वस्त्वथ वारुणः ॥ अतः सम्प्राप्यते। ... ... ... .... ... ... ... ... अयन्त नवमस्तेषां दौपः सागरसृएतः । योजनानां सहसे तु द्वितीयो दक्षिणोत्तरः॥ पूर्वे किराता यस्यान्ते पश्चिमे यवनाः स्थिताः । ब्राह्मणाः क्षत्रिया वैश्या मध्ये शूद्रा विभागशः ॥ शतद्गश्चन्द्रभागाद्या हिमवत्यादनिःसृताः । देवत्तिमुखाश्चान्या पारियात्रोद्भवा मुने ॥ नर्मदाः सुरथाश्चेति नद्यो विन्ध्यादिनिर्गताः । तापी पयोष्णौ निर्विन्ध्यप्रमुखा ऋक्षसम्भवाः । गोदावरी भीमरथी कृष्णा वेण्यादिकास्तथा ॥ सह्यपादोद्भवा नद्यः स्मृताः पापहराश्च याः । कृतमाला ताम्रपर्णी प्रमुखा मलयोद्भवाः । त्रिमासा ऋषिकुल्याद्या महेन्द्रप्रमुखास्तथा । ऋषिकुल्या प्रणौवाद्या सुक्तिमत्यादसम्भवाः ॥ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... पूर्वदेशादिकाश्चैव कामरूपकिरातकाः । अन्धाः कालिङ्गा ज्ञेया दक्षिणात्याश्च पर्वताः ॥ तथा नेऋत्यसौराष्ट्राः शूद्राभौरास्तथाव॒दाः । मारका मानवाश्चैव पावियाङ्गश्च पश्चिमाः ॥

Page #141

( 139
)
सौवीराः सन्धवास्थाणाः शाल्कयः शाकवासिनः । मदारामास्तवटापाशिकादयश्च वायव्याः ॥ अश्ववौकपादश्च गजकर्णाश्चोत्तराः ।
ईशान्यां शशका देशा वसन्ति सरितस्तथा ॥ Colophon :
इति श्रीव्यासकृतौ वेदाङ्गज्योतिशास्त्रे भुवनकोषः प्रथमः। The second section describes the signs of the Zodiacs and ascertains the orbits of the different planets. Colophon :
इति वेदव्यासकृतौ धर्मशास्त्रे व्यासस्मृतौ वेदाङ्गमध्ये ज्योतिः
शास्त्रे सिद्धान्तकक्षा । The third relates to the construction of globe with astronomical accuracy. The Last Colophon runs :
इति व्यासदेवकृतौ व्यासस्मृतौ वेदाङ्गमध्ये ज्योतिःशास्त्रे गोलाध्यायः समाप्तोऽयम् ।
6969. 6438. व्याससिद्धान्तः। Vyāsasiddhānta.
Substance, country-made paper. 11x5 inches. Folia, 15. Lines,9 on a page. Extent in ślokas, 300. Character, Nāgara. Date, Samvat 1914. Appearance, fresh. Ch. IV only.
Last Colophon :
इति श्रीव्यासकृतौ धर्मशास्त्रे व्यासस्मृतौ वेदाङ्गमध्ये ज्योतिःशास्त्रे गोलाध्यायः ४ ।।
इति व्याससिद्धान्तः समाप्तः । Post-colophon :
संवत् १९१४ । See L. 1567.

Page #142

( 140 )
6970. 7849. लोमशसंहिता। Lomasasumhita. Substance, country-made paper. 11x43 inches. Folia, 6. Lines.7 on a page. Character, Nāgara. Date, Samvat 1923. Appearance, fresh.
Lomasasamhitā is a large and a very rare work on astrology, of which the present MS. contains only the 41st chapter of the 13th section. Colophon :
इति श्रीलोमशसंहितायां त्रयोदशोत्याने लोमशसुजम्माविप्र
संवादे अदृष्ठाश्रुतवस्तुनिर्णयो नामैक चत्वारिंशोऽध्यायः ॥ ११ ॥ Post-colophon :
संवत् १८२३ वैशाखशुक्ने ११ बुधे लि• कृपालदत्त द्विवेदि । Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। विप्रोवाच ।
यच्च भूमिस्थितं द्रव्यं शल्यं तोयं च दैवतम् । कथं ज्ञानं भवेत्तस्य केनोपायेन लभ्यते ॥ १ ॥ श्रुतं नास्ति च यद्वित्तं दृठं नास्ति च यद्दस ।
तत् कथं लभ्यते खामिन् वद मे मुनिसत्तम ॥ २ ॥ मुनिरुवाच ।
साधु एवं महाभाग लोकानां भाग्यवर्द्धनम् । एतेषां लक्षणं वक्ष्ये येन ज्ञानं भवेनगाम् ॥ श्रवणां गौतनादस्य वाद्यस्य श्रवणं तथा । प्रकाश्यं दृश्यते यत्र निशौथे निश्चितं निधिः ॥ ४ ॥ सर्पाणां दर्शनं चैव जायते यत्र नित्यशः । नकुलानां च सदनं सरटानां तथैव च ॥ ५ ॥ दर्शनं खञ्जरौटानां प्रभाते यदि जायते ।
उदजमुखानां सायाहे तत्र वै निश्चितं निधिः ॥ ६ ॥ See Ulwar 1955, Extr. 570.

Page #143

( 141
)
6971. 3076. लोमशसंहिता। Lomasasamhita. Substance, country-made paper. 11 x 5 inches. Folia, 9. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 150. Character, Nāgara. Date, Samvat 1942. Appearance, fresh. Complete. Colophon :
इति श्रीलोमशसंहितायां जन्माविप्र(?)संवादे सप्तमोऽध्यायः ।
इति श्रीलोम शसंहिता समाप्ता । The Post-colophon Statement :
संवत् १९४२ मौः सावनवदी ७ रवीवार “श्रीरामानुजाय
नमः" श्रीसर्व देवताभ्यो नमः । It contains the 7th chapter only in 110 verses. It begins :
अथ लोमशसंहिताप्रारम्भः । विप्रोवाच ।
परं तात कथं ज्ञेयं कथं ज्ञेयं शुभाशुभम् । दशा कस्य कदा ज्ञेयं ग्रहाणां राशिनां फलम् ॥ दशा[२] कतिविधा[ः सन्ति एतन्मे ब्रूहि तत्त्वतः ॥ १ ॥
महर्षे त्वं समर्थोऽसि कृपया करुणानिधे ॥ २ ॥ मुनिरुवाच ।
तुय च नेक्षितः खेशः शश्रुभिर्बहुतेक्षितः । परेण जायते बालो निश्चितं च यथापशु ॥३॥
6972. 8442. लोमशसंहिता। Lomasasamhita.
(A comprehensive work on astrology.) There are six fragments of the work.

Page #144

( 142 )
A
Substance, country-made paper. 61x5 inclues. Folia, 1-40. Lines, 8 on a page. Character, Nagara of the 18th century. Appearance, dis. coloured.
The first six adhyāyas and a portion of the 1st section. Beginning :
. श्रीगणेशाय नमः। शिवशकादयो देवा ध्यायन्तौहामहर्निशं ।
तं वन्दे रामभद्रं यो लीलया रच्यतेऽखिलं ॥ श्रीलोमश उवाच ।
एकदा मुनयः सर्वे शौनकाद्या बहुश्रताः । नैमिषे सूतमासौनं पप्रच्छुरिदमादरात् ॥ अज्ञानध्वान्तविध्वंसकोटिसूर्यसमप्रभः । कथितो भवता पूर्वे कर्मणां गहना गतिः ॥ कर्मणा जायते विप्र कर्मणा क्षत्रि जायते । कर्मणा जायते वैश्यस्तथा शूद्रादि कर्मणा ॥ कर्मणा सर्वमेतद्धि स्थितोऽयं कर्मणा जगत् । पूर्वजन्मकृतं ज्ञानं कथं ज्ञेयं शुभाशुभम् ॥ एतन्मे संशयं चिन्धि भगवन् भूतभावन ।
सूता हि कथं श्रेष्ठं सर्वं मे वक्तमईसि ॥ मुनिरुवाच ।
ऋषीणां वाक्यमाकर्ण्य जगाद लोमहर्षणः ।
तान्प्रति भगवान् सूतः प्रवक्तुमुपचक्रमे ॥ श्रीसूत उवाच ।
टाध्वं ऋषयः सर्वे रहस्यं परमाद्भतम् । पार्वतौशिवसंवादं चतुर्वर्गफलप्रदम् ॥ कैलासशिखरासौनं देवदेवं जगद्गुरुं । लोकानां च हितार्थाय पार्वत्युवाच शङ्करम्

Page #145

( 143 )
पार्वत्युवाच ।
देवदेव महदेव सर्वज्ञ परमेश्वर । त्वत्तः श्रुतं मया पूर्व मन्त्रतन्त्राण्यनेकशः ॥ सर्वधर्मानि जीवानां व्यवहाराणि यानि च । अधुना श्रोतुमिच्छामि किं तत्त्वे कृतनिश्चयम् ॥
शिव उवाच ।
... ... ... ... ... 2A, रहस्यं परमं पुण्यं सर्वसिद्धिप्रदायकम् ।
राम नाम परं तत्त्वं सर्वशास्त्रेष प्रस्फटं॥
यस्य नामप्रभावेण सर्वज्ञोऽहं वरानने । 4A, इति लोमशसंहितायाः पशिसाहस्यां प्रथमोत्याने शिवपार्वती
संवादे परमरहस्यकथनं नाम प्रथमोऽध्यायः । सूत उवाच ।
श्रुत्वा रहस्यं परमं रामनामयशोऽम्मतं ।
पुनः संपृच्छति देवं पार्वती नीललोहितम् ॥ पार्वत्युवाच ।
यत्तदा कथितं देव सर्वशास्त्रौघविग्रहम् । श्रीरामपरमं तत्त्वमित्यहं कृतनिश्चितम् ॥ देवदेवं परित्यज्य भजन्ति दुरबुद्धयः ।
अन्यदेवं कथं नाथ तन्मे ब्रूहि त्रिलोचन ॥ शिव उवाच ।
यादृशं पूर्वसंस्कारं तादृशाचरणं शिवे । जनयेत्तादृशं रूपं शुभो वाप्यशुभोपि वा ॥ कर्माधीनं जगत् सर्व केचित्त पदवौं गताः । विधिशकादयः केचिनयाः कौटादयश्च ये ॥ कर्मणा जायते विप्रो कर्मणा क्षत्रि जायते । कर्मणा जायते वैश्यो तथा शूद्रादि कर्मणा ॥

Page #146

( 144
)
पार्वत्युवाच ।
पूर्वजन्मकृतं कर्म कथं ज्ञास्यन्ति पण्डिताः ।
इति मे हि देवेश कृपया करुणानिधे । शिव उवाच ।
ग्रहराशिनवांशाद्यैः दृष्ट्वा दृष्टिबलाबलैः ।
पूर्वजन्मकृतं कर्म ज्ञास्यन्ति बुद्धिमत्तः ॥ 6B, इति श्रौलोमश द्वितीयोऽध्यायः । 7A, शिव उवाच ।
प्टा देवि प्रवक्ष्यामि सुरहस्यं कथानकम् । वङ्गराजस्य चरितं सर्वपापप्रणाशनम् ॥ आसीत् कृतयुगे राजा नाम्ना कीर्तिध्वजो बली ।
धर्मज्ञः सारवक्ता च कृतज्ञश्च दृढव्रतः ॥ 12A, इति श्रौलोमश विप्रागमनं नाम टतीयोऽध्यायः । 16A, लोमशाश्रमे विप्रगमनो नाम चतुर्थोऽध्यायः ।
King of Vanga had two sons, who, although born exactly at one and the same moment, were altogether of different characters and temperaments. Being very anxious to account for the discrepancies, the king was advised by the munis to consult Sumati, the greatest living astrologer. But as he was dead and gone, the messenger of the king brought his son, Sujanmā. But he, although proficient in all other śāstras, was found absolutely innocent of Jyotişa and was put to shame. To learn Jyotişa he went to Lomasa at Badarikāśrama and, after preliminary instructions, was initiated into the mysteries of the science of Jyotisa. 22A, इत्युपादिश्य भगवान् लोमशो द्रुहिणात्मजः ।
आदौ तु जातकं सम्यक् प्रवक्तुमुपचक्रमे ॥ 22A, इति श्रौलोमशसंहितायां पशिसाहस्यां संहितायां श्रौशिवपार्वतीसंवादे प्रथमोत्थाने पंचमोऽध्यायः ।

Page #147

( 145 )
मुनिरुवाच ।
मेषो सुषश्च मिथुनो कर्को सिंहः कुमारिका ।
तुलालिधनुषो नकः कभमौनौ ततःपरम् ॥ 36B, इति श्रीलोमशसंहितायां पशिसाहस्यां प्रथमोत्याने श्रीशिवपार्वतीसंवादे राशिभेद(शिमेद )निरूपणो नाम षष्ठोऽध्यायः ।
अथातः संप्रवक्ष्यामि वर्गविश्वाबलं दिजः। यस्य विज्ञानमात्रेण विपाकं दृष्टिगोचरम् ॥ १ ॥ एहविश्वाबलं वक्ष्ये सूर्यादीनां खचारिणाम् ।
खर हादौ बलं पूर्ण शून्यां तत्मप्तमस्थिते ॥ There are 1–32 ślokas of the 7th adhyāya.
B
Substance, etc. the same as in A. Folia, 1-15. Lines, 9 on a page.
It contains only the colophon of the 5th and adhyāyas VI and VII and a portion of VIII.
But the beginning of the 7th is not the same as quoted from A. It begins : मुनिरुवाच ।
शत्रुक्षेत्र समक्षेत्रं मित्रक्षेत्र तथैव च ।
खरहं च तथा खोच्चं बलं चैव यथोत्तरम् ॥ 6B, इति श्रीलोमशसंहितायां लोमशसुजन्मविप्रसंवादे प्रथमोत्याने सप्तमोऽध्यायः ।
विप्र उवाच ।
परजातं कथं ज्ञेयं कथं ज्ञेयं शुभाशुभम् । दशा कस्य कदा ज्ञेयं ग्रहाणां राशिनां फलम् ॥ दशाः कतिविधाः सन्ति ह्येतन्मे ब्रूहि तत्त्वतः ॥

Page #148

( 146 )
There are 1-109 slokas. But there is no colophon, nothing of the kind to show that the adhyaya ends here. It, however, gives the following date at the end : संवत् १८८८ मौ० वैशाख कृष्ण ११ शुक्र १२ ।
C
10 x 5 inches.
Folia, 1-8. Lines, 11
Substance, country-made paper. on a page. Character, Nagara. The last leaf is a restoration, containing the date : संवत् १९६२ ।
Contains adhyāyas VI-VIII (practically the same as in B).
Here there are 1 - 118 slokas in the 8th adhyāya. But it is still said to be incomplete.
Post-colophon :
११८ ॥ किञ्चित् त्रुटि ॥ इति श्रीलोमशसंहितायां षष्टिसाहस्यां प्रथमोत्थाने लोमशसुजन्मविप्रसंवादे दशादिफलकथनं नाम अष्टमोऽध्यायः समाप्तः ।
शुभमस्तु संवत् १९६२ आश्विन कृष्ण ३ शनिवासरे मालवीय रघुनाथ रामेण पूर्णौकृतं काश्यां गोघट्टतटे ।
D
11 x 5 inches. Folia, 6+5. Lines,
Substance, country-made paper. 9 on a page. Character, Nagara. Date, Saka 1749.
Colophon (IX) :
Contains adhyāyas VIII and IX. VIII comprises here 120 Ślokas without a colophon.
IOB
Post-colophon :
इति श्रीलोमशसंहितायां षष्टिसाहस्यां प्रथमोत्याने लोमश - सुजन्मविप्रसंवादे सुखदुःखादिकथनं नाम नवमोऽध्यायः ।
शाके १७४९ माघ शुक्ल १४ बुधे लक्ष्मीशङ्करोऽलिखत् ।

Page #149

( 147 )
Substance, country-made paper. llx5 inches, Folia, 5. Lines, 8 on a page. Oharacter, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh.
Contains the 9th adhyāya only. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः । अथ लोमशसंहिता लिख्यते । विप्र उवाच ।
आजन्मान्मत्यपर्यन्तं जगतः सुखदुःखकम् ।।
हि मे कृपया सौम्य विवाहादिसुतादिकम् ॥ Colophon :
इति श्रीलोमशसंहितायां पशिसाहस्यां प्रथमोत्याने लोमशसुजन्मविप्रसंवादे सुखदुःखादिकथनं नाम नवमोऽध्यायः ।
Substance, country-made paper. 98x4t inches. Folia, 7. Lines, 9 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh.
Contains adhyāya XLI of the 13th section. Beginning : विप्र उवाच ।
यच्च भूमिस्थितं द्रव्यं शल्यं तोयं च दैवतम् । कथं ज्ञानं भवेत्तस्य केनोपायेन लभ्यते ॥ श्रुतं नास्ति च यदित्तं दृएं नास्ति च यहस ।
तत्कथं लभ्यते खामिन् वद मे मुनिसत्तम । Colophon :
इति श्रौलोमशसंहितायां त्रयोदशस्थाने लोमशमुजन्मसंवादे
अदृष्टाश्रुतवस्तुनिर्णयनामैकचत्वारिंशोऽध्यायः । There is one śloka after this marked 1 and a diagram. There are two stray leaves.

Page #150

( 148 )
6973. 7830. नारदसंहिता। Naradasamhita.
Substance, country-made paper. 104 x 5 inches. Folia, 14. Lines, 10 on a page. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, fresh, Incomplete at the end.
Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। अणोरणुतरः साक्षादीश्वरो महतो महान् । आत्मा गुहायां निहितो जन्तोर्जयत्यतीन्द्रियः ॥ १ ॥ ब्रह्माचार्यो वसिष्ठोत्रि मनुः पौलस्त्यरोमशौ। मरीचिरंगिरा व्यासो नारदः शौनको भ्टगुः ॥ २ ॥ च्यवनो यवनो गर्गः कश्यपश्च पराशरः। अष्टादशैते गम्भौरा ज्योति शास्त्रप्रवर्तकाः ॥ ३ ॥ सिद्धान्तसंहिताहोरा रूपं स्कन्धत्रयात्मकम् । वेदस्य निर्मलं चक्षुर्योतिःशास्त्रमनुत्तम् ॥ ४ ॥ अस्य शास्त्रस्य सम्बन्धो वेदाङ्गमिति कीर्तितः । अभिधेयं च जगतः शुभाशुभनिरूपणम् ॥ ५॥ यज्ञायनसंक्रान्तिाराषोडशकर्मणाम् । प्रयोजनं च विज्ञेयं तत्तत्कालविनिर्णयम् ॥ ६ ॥ विनैतदखिलं श्रौतस्मातकर्म न सिध्यति । तस्माज्जगड़ितायेदं ब्रह्मणा निर्मितं पुरा ॥ ७ ॥ तविलोक्याथ तत्सूनुर्नारदो मुनिसत्तमः । उक्ला स्कन्धयं पूर्व संहितास्वन्धमुत्तमम् ॥ ८॥ वक्ष्ये शुभाशुभफलं ज्ञप्तये सर्वदेहिणां । होराकन्धस्य शास्त्रस्य व्यवहारप्रसिद्धये ॥ ६ ॥ संज्ञा उक्ताश्च ताः सर्वास् सम्यक् ज्ञात्वा पृथक् पृथक् । शास्त्रोपनयनाध्यायो ग्रहचारोऽन्दलक्षणम् ॥ १० ॥

Page #151

( 149 )
तिथिवासरनक्षत्रयोगतिथ्यर्धसंज्ञका । मुहूर्तापग्रहः सूर्यसंक्रान्तिर्गोचरः क्रमात् ॥ ११ ॥ चन्द्रताराबलाध्यायः सर्वलमार्त्तवाह्वयः । आधानपुंससौमन्तजातनामान्नभुक्तयः ॥ १२ ॥ चौलाकारार्पणं मौजौ कुरिकाबन्धन क्रमात् । समावर्त्तनवैवाहप्रतिष्ठा सप्तलक्षणम् ॥ १३ ॥ यात्रा प्रवेशनं......ष्टिः कुर्म कुलक्षणम् । उत्पातलक्षणं शान्तिर्मिश्रकं श्राद्धलक्षणम् ॥ १४ ॥ सप्तत्रिंशद्भिरध्यायैरियं नारदसंहिता । य इमां पठते भक्त्या स दैवज्ञो दिदैववित् ॥ १५ ॥ त्रिस्कन्धज्ञो दर्शनीयः श्रौतस्मातक्रियापरः । निम्भिकः सत्यवादी दैवज्ञो दैवचिन्तकः ॥ १६ ॥
इति श्रीनारदसंहितायां शास्त्रोपनयनाध्यायः ॥ Chapter II :
_रविचार ; चन्द्रचार ; भौमचार ; बुधचार ; गुरु चार ; शुक्रचार;
शनिचार; राहुचार; केतुचार। Chapter III:
संवत्सराध्याय । Chapter IV:
तिथिनक्षत्राध्याय । Chapter V:
वारलक्षणाध्याय। Concluding portion :
वारनक्षत्राध्याय । Printed and published by the Venkateswara Press, Bombay.
An astrological work, for which see W., pp. 257-258.

Page #152

( 150 )
Last Colophon in the incomplete MS. :
14B, इति वारलक्षणाध्यायः । There are only three lines of the next chapter.
6974.
10471. नारदसंहिता। Nāradasamhita. Substance, country-made paper. 91x4 inches. Folia, 19. Lines, 8 on a page. Character, Nāgara of the 17th century. Appearance, old and discoloured. A mere fragment.
An astrological work of great authority in 37 adhyāyas, as applied to smrti. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। (?)व्यतः पूटणुत साक्षादौश्वरो महतो महान् । अात्मा गुहायां निहितो जन्तोर्जयत्यतीन्द्रियः । ब्रह्माचार्यो बशिष्ठोऽत्रिर्मनुः पौलस्त्यलोमशौ। मरौचिरगिरा व्यासो नारदः शौनको भ्गः ॥ च्यवनो यवनो गर्गः कश्यपश्च पराशरः । अठादौ ते गम्भौराः ज्योतिःशास्त्रप्रवर्तकाः ॥ सिद्धान्तसंहिता होरा रूपस्कन्धत्रयात्मकम् ।
वेदस्य निर्मलं चक्षुर्योतिःशास्त्रमनुत्तमम् ॥ The object and the contents of the work :
अस्य शास्त्रस्य सम्बन्धो वेदाङ्गमिति कौर्त्तितः । अनिषिद्धञ्च जगतः शुभाशुभनिरूपणाम् ॥ यज्ञाध्यापनसंक्रान्तिग्रहयोडशकर्मणां । प्रयोजनञ्च विज्ञेयं [तत् तत्कालविनिर्णयः ॥ विनैतदखिलं श्रौतं स्मार्त्तकर्म न सिद्ध्यति । तस्माज्जगद्धितायेदं ब्रह्मणा निर्मितं पुरा ॥

Page #153

( 151 )
तहिलोक्याथ तत्सूनुर्नारदो मुनिसत्तमः । उक्वा स्कन्धदयं पूर्व संहितास्वन्धमुत्तमम् ॥ वक्ष्ये शुभाशुभफलं टप्तये सर्वदेहिनाम् ॥ होरास्कन्धस्य शास्त्रस्य व्यवहारप्रसिद्धये । संज्ञा उक्ताश्च ताः सर्वाः सम्यक् ज्ञात्वा पृथक् पृथक् ॥ शास्त्रोपनयनाध्यायो ग्रहचारोऽब्दलक्षणम् । तिथिवासरनक्षत्रयोगतिथ्यर्धसंज्ञकाः ॥ मुहूर्तापग्रहाः सूर्यसंक्रान्तिगोचरक्रमात् । चन्द्रताराबलाध्यायः सर्वलग्नातवाह्वयः ॥ आधानपुंससौमन्तजातन्नामानभुक्तयः । चौलाङ्करार्पणं मौञ्जौ क्षरिकाबन्धनं क्रमात् ॥ समावर्त्तनवैवाहं प्रतिष्ठा समलक्षणम् । उत्पातलक्षणं शान्तिर्मिश्रकं श्राद्धलक्षणम् ॥ सप्तत्रिंशद्भिरध्यायैरियं नारदसंहिता ।
य इमां पठते भक्त्या स दैवज्ञो देववित् । 2A, इति श्रीनारदसंहितायां शास्त्रोपनयनाध्यायः ; 10A, ग्रहचाराध्यायो द्वितीयः; 15A, संवत्सराध्यायस्ततीयः; 18A, वारलक्षणाध्यायः ।
The same as the manuscript No. 7830.
6975. 2944. स्वप्नाध्यायः वृहस्पतिसंहितीयः।
Svapnādhyāya (Bịhaspati) Substance, country-made paper. 84x41 inches. Folia, 3. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 60. Oharacter, Nagara. Date, Samvat 1871. Appearance, discoloured. Complete. Colophon :
इति सहस्पतिसंहितायां खपाध्यायः समाप्तः । Post-colophon :
संवत् १८७१ कार्तिक शुक्ल १४ मन्दे तद्दिने समाप्तमात्मारामेण ।

Page #154

( 152 )
It begins :
खनाध्यायं प्रवक्ष्यामि यथोक्तं गुरुभाषितम् । येन विज्ञानमात्रेण सर्वज्ञत्वं प्रजायते ॥ १ ॥ खप्रस्तु प्रथमे यामे संवत्सरफलप्रदः । द्वितीये चायभिर्मासै स्त्रिभिर्मासैस्तुतीयके ॥ २ ॥ चतुर्थप्रहरे खप्नस्त्वेकमासेन पच्यते ।
अरुणोदयवेलायां दशाहेन फलं लभेत् ॥ ३ ॥ It ends :
देवानां खपुरं गावः पितरौ लिङ्गनं तथा।
यद्वदन्ति नराः खप्ने तत्तथैव भविष्यति ॥ Printed and published by Chowkhamba Sanskrit Series, Benares.
III. JYOTIŞA-HORA (HOROSCOPY, ETC.)
6976.
3925. अकाचडामणिः । Ankacidāmani.
By Varāhamihirācārya. For the MS. and the work see H.P.R., III, 1 (2nd series). The MS. is then stated to have belonged to Late Pandit Rāmatāraṇa Siromaņi.
6977. 8847. अब्दविवेचनं दशाऽध्यायव्याख्या। Abdavivecanam
Daśādhyāyavyākhyā. Being a commentary on a chapter of a work on
horoscopy named Abdavivecana. Substance, country-made paper. 10x 44 inches. Folia, 8. Lines, 1214 on a page. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, old and discoloured. Left incomplete.

Page #155

Beginning :
( 153 )
गिरिसुतातनयं जगदिष्टदं विधिरोशनुतं प्रणिपत्य तम् । सकललोकहितेऽब्दविवेचने पितृकृते विवृणोमि दशाक्रमम् ॥
तत्र दशाशब्देन शुभाशुभ
अथ दशाध्यायो व्याख्यायते ।
फलपाककाल उच्यते ।
Colophon :
6978.
7893. अष्टवर्गफलाध्यायः । Agtavargaphalādhyāya.
(Candesvara's Jātaka.)
Substance, country-made paper. 12x5 inches. on a page. Extent in slokas, 390. Character, Nagara. Appearance, fresh. Complete.
Post-colophon :
इति चण्डेश्वरजा के दिनफलाध्यायः ।
Folia, 13.
Lines, 10
Date, Samvat 1882.
संवत् १८८२ फाल्गु० सुभ्टगुवार लि० नन्दराम उपाध्याय । सप्तभिर्गुणयित्वा तु सप्तविंशतिभिर्हरेत् । यल्लब्धं तद्भवेन्मासो देवशालः प्रभासते ॥ रविभिर्भाजयित्वा तु सप्तविंशतिभिर्हरेत् । यल्लब्धं तद्भवेत् वर्षं देवशालः प्रभासते ॥ त्रिंशता गुणितान् मासशेषाल्लब्धं दिनं भवेत् । शेषं षष्टिगुणं कृत्वा लब्धं स्यापटिकादिकम् ॥ अथोदाहरणं यथा शुद्धैपिण्डः २३ व्यर्काक्रान्तकुम्भराशिं तस्मान्नवमः तुलामनेन ७ गुणः १६१ तुलाफलं २ श्रु ३२२ सप्तविंशत्या हृते शेषं २५ पूर्वभाद्रपदा नक्षत्रं तेषु ते शनौ पितुः क्लेशः ।
The leaves are marked on the left-hand upper margin with the letters व्यष्ट • वर्ग • or च्प्र० व० ।

Page #156

( 14 )
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। यावतिकाले राशौ तिष्ठति खेटः तदएमांशेन । तस्य ग्रहस्य भोगः प्रथमं तदनन्तरं क्रमशः ॥ १ ॥ भास्करमन्दबहस्पतिशुक्रारबुधाम्टतांशुलमानां । नौचास्तारिधिवज रेखा शुभदा शुभो न विन्दुश्च ॥ २ ॥
6979. 3921. आयुःप्रबोधिनौ। Ayukprabodhini.
By Rādhālersna.
Substance, country-made paper. 14 x 3} inches. Folia. 7. Lines, 5 on a page. Extent in slokas, 150. Character, Bengali of the early 18th century. Appearance, old and discoloured. Complete.
Colophons :
4A, इत्यायुःप्रबोधिन्यां पिण्डायुयाध्यायः प्रथमः; 5B, इत्यायुःप्रबोधिन्यां ग्रंशायुयाध्यायः द्वितीयः ; 6B, ०दशायंक्त्यध्यायस्ततीयः; 7B, अन्तर्दशाध्यायश्चतुर्थः ।
An elementary treatise on astrology for the calculation of longevity. See H.P.R., III, 31.
Begins thus :
गुरं रघुपतिं नत्वा परात्महितहेतवे । राधाकृष्णो दिजश्चक्रे वचनायुःप्रबोधिनीम् ॥ १॥ तिष्ठन्ति तुङ्गे परमे वकीये । विरोचनाद्या यदि सप्तखेटाः । Next two lines have faded out.

Page #157

( 155 ) 6980.
7026. प्रारम्भसिद्धिः । Arambhasiddhi.
By Udayaprabhadeva. Substance, country-made paper. 10x4t inches. Folia, 1-20 of which the 19th is missing and the 20th has lost three-fourths from the left-hand side. Character, Nagara of the 18th century. Appearance, old and worn out. Defective. The mangalācaraña and the object of the work:
ॐ नमः सकलारम्भसिद्धिनिर्विघ्नवेधसे । अर्हाणामईते साक्षादुपर्लभाय शंभवे ॥ दैवज्ञदीपकलिका व्यवहारचर्यामारम्भसिद्धिमुदयप्रभदेव एतां । शास्तिक्रमेण तिथि १ वार २ भ ३ योग ४ राशि ५ । गोचर्य ६ कार्य ७ गम ८ वास्तु : विलग्न १० मित्रैः ॥ २ ॥
अथ तिथि। 5B, इत्यारम्भसिद्धौ तिथ्यादिचतुष्कपरीक्षाविमर्षः प्रथमः । 10A, • राशिगोचरपरीक्षाविमर्षः द्वितीयः । 13A, कार्यपरीक्षाविमर्षस्तृतीयः । 17A, • प्रस्थानवास्तुनिवेशप्रवेशपरीक्षाविमर्षश्चतुर्थः ।
6981.
7843. इष्टशोधनम् । Istasodhana.
Substance, country-made paper. 10x47 inches. Folia, 5. Lines, 8 on a page. Character, modern Nāgara. Date, Samvat 1922. Appearance, fresh. Complete.
It relates to the ascertainment of the exact moment of conception of a child.

Page #158

( 156 )
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः । अथ माटजठरदिनानयनं। तथा गर्भतिथ्यानयनं । तथा गर्भधारानयनं । तथा गर्भयानयनं । तथा जन्मख्यानयनं ।
खत्तखुत्तखिंदिरोमकयवनाचार्यादिमतेनाह । Colophon :
इतौरशोधनं समाप्तम् । Post-colophon :
संवत् १९२२ शक १७२७ कार्तिककृष्ण ३० गुरौ लि। रामलाल दुवे काश्यां। श्रीरस्तु etc.
6982. 269. उपदेशसूचवितिः । Upadesasutraviorti. For the MS. see L. 1523.
The manuscript has 36 leaves. The first nine are written on one sort of paper and in one handwriting. The leaf-marks are given in two places of each leaf, one in the left-hand upper corner and the other in the right-hand lower corner. This portion ends :
इत्यायुर्दायोदाहरणम् । सुवस्ते रायो नैलकण्ठिजैमिनिप्रोक्तजातके । आयुर्दा योदाहरणं बालव्युत्पत्तयेऽकरोत् ॥
___ श्रीरामचन्द्राय नमः। Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। आयुर्दा योदाहरणम् । पूर्वाचार्य नमस्कृत्य जैमिनेः सौत्रजातके । आयुर्दायोदाहरणं कुर्वे बालोपकारकम् ॥ १ ॥

Page #159

( 157 )
अथ श्रीमज्जैमिनीजातकानुसारेणायुयादिफलविचारः क्रियते । खस्ति श्रौटपशालिवाहनशाक १६७८ धाटसंवत्सरे चैत्र शुक्ल १४ बुधवासरे उदयात् गतघटी ३ पलानि ५८ तत्समये वृषलमोदये
जन्मकालो विद्यते । etc. etc. The next thirteen leaves are written in a different hand and on different paper. On the right-hand lower corner the leaf-marks are from 1 to 13 and on the lefthand top from 10 to 22. It begins abruptly thus :
___ अथ राजयोगससहिताभ्याल दत्मायोगास्तुतायाध्याय प्रथमदिन निरूप्यन्ते। तत्रादौ महाराजयोगमारभतो अथ राजनिताभ्यां योगे अथारभ्यते राजयोगादिरिति शेषः। राजयोगं दर्शयति
राजेति। It ends abruptly in the middle of a sentence.
The next portion is written in yet a different hand and on different paper. It begins : यहं त्वं २ शुभमपि भवतु and ends as in Rājendralāla's description. There is no leaf-mark on the left-hand lower corner. On the righthand top the leaf marks are from 23 to 36.
The name of the author at least of the first chapter is मुवस्तेराय, son of Nilakantha. As the author takes the Saka year 1678 as the initial year of his calculations, the work seems to have been written in that year.
6983.
7290. उडुदायप्रदीपः। Ududāyapradipa.
____With Uddyota, by Bhairavadatta. Substance, country-made paper. 104x5 inches. Folia, 19. In Tri. patha form. Oharacter, modern Nagara. Appearance, fresh. Complete.

Page #160

( 158 )
A work on astrology, referring to the effect on human destiny, of planets in different zodiacal signs. It is based on Pārāśarīhorā and consists of four chapters. 8B, (?)इत्युडुदायप्रदौपे संज्ञाध्यायः प्रथमः । (Commentary):
इति श्रीभैरवदत्तविरचिते उडुदायप्रदौयोयोते संज्ञाध्यायः
प्रथमः। 11A, (?)इति राजयोगाध्यायः २ । (Commentary):
राजयोगाध्यायः २। 13(B) (?), no colophon. (Commentary):
० आयुष्याध्यायस्तृतीयः । Last Colophon:
(?) इति श्रीउडुदायप्रदौपे अन्तर्दशाध्यायः संपूर्णः । (Commentary) :
इति श्रीभैरवदत्तदैवज्ञविरचित उडुदायप्रदौपोयोते अन्तर्दशाध्यायश्चतुर्थः ।
समाप्तश्चायं ग्रन्थः । Post-colophon :
(the name is blurred over with ink) लि खपठनहेतवे ।
For the beginning and the end of both the text and the commentary see L. 3232.
Before the concluding verse of the commentary quoted in L., we have four verses containing a genealogy of the commentator. They are:
यदं न हि मूठतामुपगतो नापंडितो नाधनो ___ न दोनो न च दुःखितो न तपसा होनो नवा दुर्वलाः । नापूज्यो न च राजमानविधुरो नासंततिदुर्मतिः
सोऽयं सूरिपराशरो मुनिवरो वर्वर्ति सर्वोपरि ॥ १ ॥

Page #161

( 159 )
तदन्वये शुद्धिमति सनायः सदासनाच्यो धिषणाधनाध्यः । पांडेयनामा गिरिधारिलालो हुंदावनोद्देशलसज्जरोल्यां ॥ २ ॥ तस्यात्मजः कुंदनरामशर्मा
__ तदात्मजोऽभूद्धरिरामशर्मा । तदात्मजः खांतनिविष्रामः
सिद्धान्तविबैरवदत्तमूरिः ॥ ३ ॥ अकारि तेनायमुडप्रदीपो
__ योतो गुरूक्तिप्रतिषिद्धदोषः । विद्वज्जनानां गुणसद्धनानां
भवेदनायासविलासहेतुः ॥ ४ ॥ The text begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। सिद्धान्तमौपनिषदं शुद्धान्तं परमेष्ठिनः । शोणाधरमहः किञ्चिदौणाधरमुपास्महे ॥१॥ वयं पाराशरौं होरामनुस्मृत्य यथामति । उडदायप्रदीपाख्यं कुर्मे[ कुर्वे] दैवविदां मुदे ॥ २॥ फलानि नक्षत्रदशा प्रकारेण विटण्महे । दशा विंशोत्तरौ चात्र ग्राह्या नाटोत्तरी मता ॥ ३ ॥ बुधैर्भावादयः सर्वे ज्ञेयाः सामान्यशास्त्रतः ।
एतच्छास्त्रानुसारेण संज्ञां ब्रमो विशेषतः ॥ ४ ॥ The text ends thus :
धर्मकर्माधिनेतारावन्योन्याश्रयसंस्थिती।
राजयोगाविति प्रोक्ता तौ] विख्यातो विजयी भवेत् ॥ ११ ॥ Already published in Bengal, Lucknow and Bombay.
6984. 6353. उडुदायप्रदौपोद्योतः। Ududayapradipoddyotu. A commentary on Ududāyapradipa or Pārāśarīhorā.
By Bhairavadatta, son of Hīrārāma. Substance, country-made paper. 113 x 5 inches. Folia, 31. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 600. Character, Nägara of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.

Page #162

.
( 160 )
Last Colophon :
इति श्रीपंडितहरिरामशर्मसूनुश्रीभैरवदत्तदैवज्ञविरचित उहु
दायप्रदीपोद्योतेऽतर्दशाध्यायश्चतुर्थः। समाप्तश्चायं ग्रंथः। For both the text and the commentary see L. 3232. The text is not given.
6985. 10374. उडदायप्रदीपः। Ududāyapradipa. (Here called Pārāśarī Horānyāsa, following, as it does,
Pārāśarīhorā.) With an anonymous commentary. Substance, country-made paper. 121x5 inches. Folia, 5. In Tri. pātha form. Character, Nagara. Date, Samvat 1895. Appearance, discoloured. Complete.
Colophon : (Text):
(?)इति श्रीपाराशरोहोरान्यासः । (Commentary):
श्रीपाराशरोहोरान्याश(?) Post-colophon : (Text):
श्रीसंवत् १८८५ पौष शुद्ध ४ चन्द्रवासरे। श्रीदक्षिणामूर्तये
नमः। (Commentary):
शुभं भूयात् etc.
संवत् १८८५ पौष शुद्ध १ चन्द्रे वासरे। The text is a well-known work on horoscopy, well known and often printed.

Page #163

(
161 )
The commentary begins :
श्रीगणेशाय नमः । सिद्धान्तमिति । विणाधरं किञ्चिमहा अर्थात् सरखतौरूपं
तेजः सरखतौति यावत् etc. etc. The text is the same as in our MS. 7290.
6986.
2693. उडदायप्रदीपः। Ududayapradipa.
Based on Pārāśarīhorā.
Substance, foolscap paper. 81x3 inches. Folia, 13. Lines, 3, 4 on a page. Extent in slokas, 100. Character, Nāgara. Date, (?). Appear ance, fresh. Oomplete.
For the work along with its commentary Udyota see L. 3232, which gives the author's name as Bhairavadatta Daivajña, son of Harihara.
Colophon :
इत्युडुदायप्रदौपे व्यन्तर्दशाध्यायः । Post-colophon :
सिन्धुरेन्दु तथा गोवि भूसमे काव्यघसके । अजैकपातनक्षत्रे नभसि श्यामपक्षके ॥ तिथौ भुजङ्गप्रथमयामे तु गिरिजापुरे । लिखितं काशिनाथेन देवोपाइयशर्मणा ॥
अनेन प्रौयतां देवो भगवान् कमलेक्षणः ।
लक्ष्मौदृसिंहपूर्वेषामस्माकं कुलदैवतम् ॥ The text is the same as in our MS. No. 7290.
II

Page #164

Substance, country-made paper. 13 x 5 inches. pātha form. Character, Nāgara of the 18th century. Complete.
It ends :
( 162 )
6987.
2857. उडुदायप्रदीपः । Ududāyapradipa. With its commentary स्नेहकूपिका ।
By Bālakrsna, son of Jyotihsvarūpa.
For the text see our number 2027. The commentary begins:
IIB
Colophon :
बन्द्यान् नत्वा तदर्थं च ज्ञात्वेयं स्नेहकूपिका । उडुदायप्रदीपस्य मुख्याख्या नृत्यते मया ॥ १ ॥ नातिगा प्रसिद्धा च सुगमा कठिनापि च । विस्तृताल्पापि सर्वोपयज्ञार्थं स्नेहकूपिका ॥ २ ॥ व्यपठन् प्रपठन्त्येनं पठिष्यन्ति बुधाच तैः : । ज्ञातं वा ज्ञायते ज्ञेयं किं विना स्नेहकूपिका । इत्यादि ।
Folia, 8. In Tri. Appearance, fresh.
इत्थं पाराशरौहोरा जोडुदाय प्रदीपकः । व्याख्यातो हि समासेन गम्भौरार्थो यथामति ॥ श्रौलीलारमणो मया विरचितः पृच्छागते केरले
स्कन्धे सताये तु रचिताः सिद्धान्तराजादिकाः । होराख्ये मुनिसूत्रसारफलराट् पाराशरी टिप्पनी
मुख्यच्छन्दसि वृत्तसार इति चालोक्याः सुधीरैरिमे ॥ अज्ञता भ्रमता वा मे क्वचिद् यद्युपलभ्यते । सुधरैः
-: सा व संशोध्या संशोध्या स्नेहकूपिका ||
इति श्रीज्योतिः खरूपात्मज बालकृष्ण विरचिता स्नेहकूपिकाख्या उडुदायप्रदीपव्याख्या समाप्ता ।
The text is the same as in our MS. No. 7290.

Page #165

( 163
)
6988.
2027. उडदायप्रदौपः। Ududāyapradipa. By Venkatesa, with the surname Yajñanārāyaṇa, with its commentary Uddyota by Bhairavadatta
Daivajña, son of Harirāma Śarmā. For the manuscript and the work see L. 3232.
The MS. being worm-eaten has been pasted with transparent paper.
Post-colophon :
ग्रन्थसंख्या ७०० लिखित मुकुन्दरामेण संवत् १६१६ शुक्ल ७ । The commentator did not write with his own hand. He dictated it to Dharaṇīdhara.
अभुदैरवसूक्तौनां लिपिकृद्धरणीधरः ।
महाभारतनिर्माण व्यासस्येव गणेश्वरः ॥ The work follows Pārāśarahorā. The text is the same as in our MS. No. 7290.
6989.
267. कर्मप्रकाशवृत्तिः । Karmaprukikaorthi. For the MS, see L. 1524. After the 20th chapter occur the following slokas :
त्रैलोक्यक्षितिपालमौलिसकलव्यापारपारङ्गमः
प्रागवाचान्वयभूर्बभूव सचिवः श्रीचन्द्रसिंहावयः । श्रीमान् शोभवदेव इत्यभिजने तस्याभवत्मज्जनः
श्रीसामन्त इति प्रशान्तसमतिस्तस्मादभूदङ्गभूः॥१॥

Page #166

( 164
)
तस्यात्मजः समजनिष्ठ कुमारसिंहो
नानाप्रणीतगुरुगोर्गरिमायहेतोः । (?) तत्सूजोनुगणकभङ्गमुदे स्मरण
__ ग्रन्थोऽभ्युदौयत ताजिकग्रन्थकोषात् ॥ समाप्तेदं कर्मप्रकाशकाभिरं मनुष्यजातकम् । वयांसि येषां स्तनकल्पव्रतस्थिता यौवन न मध्यरद्धामतीव वृद्धा इति चन्द्रभौमज्ञशुक्रजीवाशनैश्चराणां इष्टद्युमानरहित परमं द्यमानं खार्द्धान्वितं द्युदलभा भवति खदेशे तत्काल भाद्युदंलभातर व्यकं ॥ १२ ॥ युक्तं तेनद्धताद्युमितिरं गहतेऽटनाड्यः दस्रादिभेदा घटिका सांघ्रिरूपं दयन्त्र वयं चित्रयं साईं वये दलम् ॥ १॥ सांघ्रित्रयं सार्द्धयुग्मं वयं साईदयं तथा । सार्द्धकं त्रितयं सांघ्रिदयमथैककं दयम् ॥
6990.
5514. कर्मप्रकाशिकावृत्तिः ।
Karmaprakāsikāertti.
Substance, country-made paper. 81x4 inches. Folia, 67. Lines, 9 on a page. Extent in Slokas, 1,200. Character, Nagara of the century. Appearance, fresh. Complete.
A commentary on a treatise on horoscopy called Karmaprakāša. Neither the name of the text nor that of the author is stated in the present manuscript. The text is also not known to Aufrecht. It contains also the explanation of the commentary itself.

Page #167

( 165 )
It begins thus :
उद्यत्कोटिदिवाकरद्युतिनिभं रक्ताङ्गरागांशुकम्
हस्ते मोदकपाशमवशरदं वौणातत्गौःसंयुतम् । ब्रह्मेन्द्रप्रमुखैश्च किन्नरगणैः सिद्धेश्च विद्याधरैः
सेव्यं सत्सुखदं गजेन्द्रवदनं वाक्सिद्धिदं तं भजे ॥ अहं गजेन्द्रवदनं भजे ध्यायामि। कथंभूतं गजेन्द्रवदनं वाक्सिद्धिदं वाचां सिद्धिः वाक्सिद्धिः etc. etc.
इदानौं निर्विघ्नेन ग्रन्थसमात्यर्थं ग्रन्यादौ मङ्गलाचरणां नमस्काररूपं करोमि गिरीशमित्यनेन लोकेन। वृत्तिं करोमौति या प्रतिज्ञा शिष्यावधानार्थम् । गिरीशं दिनेशं गिरं विधारामां
गुरं खिंदिकं रोमकाचार्यवान् । प्रणम्याथ कर्मप्रकाशस्य सत्तिं
करोमोह बालावबोधाय सम्यक् ॥ गिरौशादीन् नत्वा कर्मप्रकाशस्य वृत्तिं बालावबोधाय कुर्वेऽहम् । नत्येति । कर्मप्रकाशकर्तुः प्रथमश्लोको व्याख्यायते। गिरं नत्वा पुनः किं कृत्वा गणपतिं नत्वा ग्रहवर्गमुख्यं सूयं नत्या . . . . . . . . . . श्रौखिन्दिकोक्तगुरुताजिकतन्त्रदीपात् कर्मप्रकाशनामानं अनुदीपकमुद्धरामि। श्रिया युक्तः खिन्दिकस्तेनोक्तो यो गुगताजिकतन्त्रदीपः तस्मात् कर्मप्रकाशं अनुदौपकं कर्म प्रकाशयति तत् कर्मप्रकाशकमनुदीपकं नाम पूर्वार्जितकर्मणो पोतकं कर्मेत्यर्थः ।
यत्कर्मेति अखिलैबुधैर्यत् कर्म इत्यभिधीयते। किलेति निश्चये । Colophons :
6B, इति कर्मप्रकाशिकावृत्तौ प्रथमाधिकारः; 8A, ग्रहबलयोनिभेदाध्यायः; 14B, सहसाधिकारः; 16B, निषेकाध्यायः ; 22A, • अरिष्टाध्यायः; 28B, आयुर्दायाध्यायः; 30B, कर्मदशान्तर्दशावाच्याध्यायः ;

Page #168

( 166
)
31A, इति कर्मप्रकाशिकारत्तौ निधनाध्यायः; 38A, दोषाधिकारः; 41B, • प्रकृत्यधिकारः; 46A, चतुर्दशः; 54A, • हस्तकर्माधिकारः; 56A,
दरिद्राधिकारः; 64A, पिटगन्ताधिकारः; 65B, . . स्त्रीजातकाध्यायः ; 66B, प्रकीर्णाधिकारः समाप्तः ।
समाप्तोऽयं ग्रन्थः ।
6991.
10121. कालचक्रजातकम् । Kalucakrajataka.
By Dāmodara.
Substance, country-made paper. 11 x 41 inches. Folia, 22. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 484. Character, Nāgara of the 19th century, Appearance, repaired. Complete.
A treatise on horoscopy.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। श्रीमन्मार्तण्डभैरवाय नमः । वन्देऽहं गोपिकानाथं भारतौं गणनायकम् । पार्वत्या कथितं पूर्व कालचक्रं पिनाकिना ॥ १ ॥ तच्च सारं समुद्धत्य लघमार्गेण कथ्यते । भूतै५ कविंश २१ मुनयो ७ नव ६ दिक् १० घोडशा १६ ब्धयः ॥२॥ सूर्यादीनां क्रमादायराशौनां स्वामिनो वशात् ।
दशाद्याश्च दशा निघ्ना तद्राशेः परमायुषः ॥ ३ ॥ Kālacakra is thus explained in 1B:
विलिख्य रेखाः पञ्चो स्तिर्यक्पञ्चसमास्तथा । ग्रहा द्वादश जायन्ते सव्योक्ते च चतुराये ॥६॥ द्वितीयादिषु कोष्ठेषु राशौन् मेघादितो न्यसेत् । एवं दादशराश्याख्यं कालचक्रमुदीरितम् ॥

Page #169

( 167 )
End:
सौरप्रोक्तेन मार्गेण सर्वं तत्फलमादिशेत् ।
पूर्व चन्द्रांशतः कृत्वा वदेन्मानसिकं फलम् ॥ Colophon :
इति दामोदरकृतावोप(?)देशसंग्रहे शिवमुद्राभिधाने कालचक्र
जातकं दशाध्याय । After the colophon there are three lines, apparently added by the scribe.
See Ulwar Extr. 457, in which the work is attributed to Vararuci.
6992.
6341.
Substance, comtry-made paper. 10x41 inches. Folia, 14. Lines, 14 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh.
Two works relating to horoscopy, both of which are called Kālacakrujātaku.
1. Anonymous.
10B, इति कालचक्रजातकं ।
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। श्रीमन्मार्तण्डभैरवाय नमः । वन्देऽहं गोपिकानाथं भारतौं गणनायकम् । पार्वत्या कथितं पूर्व कालचक्र पिनाकिणा ॥ १ ॥ त[स्मा]च्च सारमुद्धृत्य लघुमार्गेण कथ्यते । भूतै ५ कविंश२१ मुनयो ७ नव ६ दिक् १ षोडशा१६ब्धयः ॥२॥ सूर्यादौनां क्रमादायराशौनां खामिनो वशात् ।

Page #170

( 168 ) II. शिवमुद्राभिधाने उद्देशसंग्रहे। Kalacakrajataka
(Sivamudrābhidhānu.)
By Dāmodara.
10B, अथ कालचक्रजातकम् ।
कालचक्र प्रवक्ष्यामि संक्षेपात् टणु सुव्रत । शुभाशुभं मनुष्याणां ज्ञायतेऽस्मात्रिकालजम् ॥१॥ दशा अंतर्दशाश्चापि यंतरंतर्दशास्तथा । सूक्ष्मा दशा प्राणदशा पञ्चधात्र विभाषते ॥ २
अथ दशा यथा---
यस्मिन्नवांशके चन्द्रः स्थितस्तस्मानवांशकात् । नवानामेव राशीनां अन्ते म्रत्यभविष्यति ॥ ३ ॥ राशिक्रमाद्राशिपानां भवति क्रमतो दशाः । शतञ्च पञ्चाशौतिश्चाशीतिश्च घडशौतिकम् ॥ ४ ॥ मेषादीनां क्रमेणैव तदाद्यमानं पुनः पुनः । मेषादिसप्तमांशे तु यत्र चन्द्रो वरः स्थितः ॥ ५ ॥ सोऽस्तु देहसंज्ञः स्यान्नवमे जीव उच्यते । अल्पादिपञ्चमांशेषु पञ्च चन्द्रो व्यवस्थितः ॥ ६ ॥ सजीवोऽस्मात्तु नवमो राशिः स्यादेहसंज्ञकः । भूतकविंशादिरयो नवाशा घोडशाब्धयः ॥ ७॥ सूर्यादीनां क्रमादाहू राशौनां खामिनो वशात् । अंशावसाने जातस्य नायुर्दा योऽस्ति कस्यचित् ॥ ८॥
12B, इति दामोदरकृतावोदेशसंग्रहे(?) शिवमुद्राभिधाने कालचक्रजातकं
दशाध्यायः ।
The subsequent leaves contain diagrams-13A, अथ सव्यचक्रोद्धारो लिख्यते ; 13B, सत्यवाक्यानि ; 14A, अथ अपसव्यवाक्यानि ।

Page #171

( 169 )
6993. 7932. कृष्यारम्भव्यवस्था। Krsyārambhavyavasthā.
Substance, country-made paper, 91x41 inches. Folia, 9. Lines, 11 on a page. Character, Nagara. Date, Samvat 1811. Appearance, dig. coloured. Complete.
A vademecum of astrology, with illustrations of diagrams. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः । अथ कृष्यारम्भः। रेवतीश्विकरचये म्गमघामूलानुराधोत्तरा
ज्येष्ठा वासवरोहिणौद्यहरिभे पुष्ये विशाखासु च । आदिते शतभे च सौम्यदिवसे घने षे वृश्चिके
बोजानां वयनं हलप्रवहणं क्षेत्रादिकं शोभनम् ॥ Dute :
संवत् १८११ श्रीमति माघ वदो एकम् वार अतवार ।
6994. 10225. केरली। Kerali.
By Ravana. Substance, country-niade paper. 104 x 41 inches. Folia, 2. Lines, 10, Il on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Complete.
A work of the Praśna Šāstra. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः । अथ रावणकेरलिः ।
प्रातःकालप्रहरदयं यावत् पुष्पस्य नाम। शेषप्रहरद्वयं यावत्
फलस्य नाम । यथा। अ१। आ। इ। ई etc. etc. Colophon :
इति रावणकृता केरलौ समाप्ता ।

Page #172

( 170 )
6995. 7855. केरलजातक। Keralajataka.
Substance, country-made paper. lixb inches. Folia, 11. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 198. Character, Nāgara. Date, Samvat 1967. Appearance, fresh.
Relates to horoscopy.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। प्रतिलमान् समावौच्य पूर्वोद्दियावरोधकृत् । तत्तद्दशास्वरूपेण कमेणैव विवृण्महे ॥१॥ मन्दसौम्यसिताः पापाः शुभौ गुरुदिवाकरौ। न शुभं योगमात्रे प्रभवेच्छनिजीवयोः ॥ २॥ परतन्त्रेण जीवस्य पापत्वमिति निश्चितम् । कविः माक्षानिहन्ता स्यान्मारकत्वेन लक्षिता ॥ ३ ॥ मन्दादयो निहन्तारो भवेयुः पापिनो ग्रहाः।
शुभाशुभफलान्येव ज्ञातव्यानि कृपाभव ॥ ४ ॥ 11A, इति केरलजातके दशाध्यायः । After four lines :
इति शुभमस्तु संवत् १९६७ मा कृष्ण १२ वृहस्पतिवासरे शुभं भूयात् ।
6996. 9583. गर्गमनोरमा। Garguminor-uma.
By Garga. Substance, country-made paper. 131x5 inches. Folium, one. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 25. Character, Nägara. Date, (?). Appearance, fresh. Verse. Correct. Complete.
It treats of divination of questions.

Page #173

( 171
)
It begins :
श्रीगणेशाय नमः । प्रणाम्यानन्दरूपं तमानन्दैकनिकेतनं । गर्गो बुद्धिमतां प्रौत्य प्रश्नविद्यामथाकरोत् ॥ १ ॥ वर्गवर्णप्रमाणां यत् स खरजं + + मिथः । पिण्डसंज्ञा भवेत्तस्य यथाभागैस्तु कल्पना ॥२॥ सिद्ध्यसिद्धी क्रमाद् दाभ्यां लाभालाभौ तथा क्रमात् ।
दिग्ज्ञानमभिर्भक्त शेषतः परिकल्पयेत् ॥ ३ ॥ It ends :
शून्ये सन्धिः समादेण्यो युद्धकाले न संशयः । एकविंशतिभिः 'लोकैः प्रोक्ता लोकमनोरमा ॥ २१ ॥ ब्रह्मविद्या मया प्रोक्ता देया शिष्याय साधवे । उक्तेऽप्यनुक्ते मूलाके तद्दिज्ञेयं सदा बुधैः ॥ २२ ॥
खानुभृत्या विशेषोऽयं मोहनेन विचारितः ॥ २२ ॥ Colophon:
इति श्रीगर्गविरचिते लोकमनोरमा प्रश्नविद्या समाप्ता । Printed and published in Benares and Bombay.
6997.
7883. गर्गमनोरमा। Gargamanoramā. Being a commentary on Gargasumhitā.
By Mohana.
Substance, country-made paper. 100x51 inches. Folia, 3 marked 2-4. Lines, 14 on a page. Character, Nāgara. Date, Samvat 1803. Appearance, fresh. Complete.
Colophon :
इति श्रीगर्गाचार्यविरचिता लोकमनोरमा प्रश्नविद्या समाता ।

Page #174

Post-colophon :
Beginning :
It ends :
शुभं संवत् १९०३ कार्त्तिकपुलतिथौ 8 शनिवासरे ।
श्रीगणेशाय नमः ।
नत्वा देवं कुंडिराजं महेशं देवेन्द्राद्यैः पूजितं पादयुग्मं ।
दैवज्ञानां सम्मतेनाऽस्य सारं
तथा च ।
कुर्वे नूनं प्रश्नविद्यघटकां ॥ १ ॥
व्यथ सर्वविघ्नविनाशार्थं खेष्टदेवनमस्कारं करोति । प्रणम्येति ।
( 172 )
विशेषेण उक्लेप्यनुक्ते मूलां (?) तदत्क्षेप्यं सदा बुधैः । खानुभूत्या विशेषोयं मोहनेन विचारितः ॥
Colophon :
6998.
7894. गर्गसंहिता । Gargasamhita.
With Manoramā.
Substance, country-made paper. 11x42 inches. Folia, 5. In Tripātha form Charr cter, Nāgara Date, Samvat 1923.
Appearance, fresh.
Complete.
Post-colophon :
संवत् १९२३ ।
इति श्री गर्गविरचितायां प्रश्नमनोरमा समाप्ता (?) ।
See our No. 7883.

Page #175

(
173 )
6999. 2272. गुरुशुक्रास्तादिनिषिद्धम्। Gurukulerāstādinisiddham.
Substance, country-made paper. 103 x 44 inches. Folia, 2. Lines 9, on a page. Extent in slokas, 32. Character, Nagara. Date, (?). Appearance, fresh. Complete. Prose.
Beginning: तथा च मनुः।
शुक्रमूढेऽप्युपाकृत्य विद्यावित्तविनाशनम् ।
आयुःक्षयमवाप्नोति तस्मात् कर्म विवर्जयेत् ॥ Authorities consulted : कश्यप, महेशभट्ट ।
The prohibition of certain religious rites when Mercury or Jupiter set.
To the work is given as an appendix a short work in four lines, entitled जन्मनि दुष्कालः ।
7000. 6070. गृहविचारः। Grhavicārak. Substance, country-made paper. 91x41 inches. Folia, b. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 100. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, fresh. Complete. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः । अथ ग्रहप्रकरणाम् ।
ग्रामनामादिकत्रयाणामकं ग्टहीत्वा। अट शेषे सूर्यदशा। गज शर ५ ६ युगा ४ श्च महौगुणा ३
हिरसहितामघवादिदिशि क्रमात् । ग्रहपतेरभिधापुरदिमित
वसहता भवनस्य दशा भवेत् ॥ Colophon :
इति एहविचारः।

Page #176

Colophons :
(Text) :
7001.
6333. गौतमजातकम् । Gautamajātaku.
With a Bhāsya.
By Lakṣmipati Pandeya of Benares.
(
Substance, country-made paper. 101 x 42 inches. Folia, 18 of which foll. 4-11 are missing. Lines, 9 on a page. In Tripātha form Character, modern Nāgara. Copied from a MS. dated, Samvat 1890. Appearance, fresh.
174)
Thirty-one Kārikās, relating to horoscopy, attributed to Gautama.
भाष्यं समाप्तम् ।
इति श्रीगौतमजातकं समाप्तम् ।
Post-colophon :
( Commentary) :
श्रीमद्भारद्वाज कुलावतंस -
इति श्रीगौतमप्रणीतजातकशास्त्रे पाण्डेयोपनामकदैवज्ञशिरोमणिलक्ष्मीपति शर्म रचितं गौतमकारिका
The text begins:
शुभमस्तु । श्रसंमत् १८६० मासानां मासोत्तममासे पौषशुक्लपक्ष एकादशी मङ्गलवासरे ।
श्रीगणेशाय नमः ।
क्षुब्धप्रकृतिपुरुषाभ्यां यस्मात् तस्मान्महानभूत् ततस्तत्त्वानि जायन्ते यस्मात्तं समुपास्महे ॥ १ ॥
दिव्यदृष्टिवशाच्छास्त्रं कमयोनिर्वदन्ति हि ।
यस्मात्तद्भाववशतः फलं वच्ये विधानतः ॥ २ ॥
Kärikäs III-XVIII are lost in the missing leaves.

Page #177

It ends :
It ends :
(175)
The commentary begins:
एवं भावेषु युक्तानि दृष्टानि ग्रहसंख्यकैः । फलानि प्रतिजानीते मनुष्याणां फलाप्तये ॥ ३१ ॥
श्रीगणेशाय नमः | दिन पार्वती + मेशप्रकृतिगुरूनतिभक्तितः प्रणम्य । लिखति मतिमतां सखा य (?) कश्चित् मुनिवचनैर्मुनि गौतमोक्तभाष्यम् ॥
गौतमोदितक्तस्य टिप्पनं यन्मया कृतम् । योग्यायोग्यं विचार्यैतच्छोधनीयं विचक्षणैः ॥ १ ॥ गौतमपद्यस्रक्लटीका गुरुपदसत्कृपया यथा कथञ्चित् । गुरुमुखस्रुततत्त्वसार मध्वा (?) मनसि निधाय विनिर्मिता किलेयम् ॥ २ ॥
सतु बलीवर्दा (?) जात्या ब्राह्मणपुंगवः ।
नाम्ना लक्ष्मौपतिख्यातः टीकेयं तेन निर्मिता ॥ इति श्रीलक्ष्मौपतिशर्मणा कृतेयं सुजन सुखाय गौतमी प्रसादात् । उपहासाय च दुर्जनस्य भूयात् फलकथनाय विचारसारधौनाम् ॥ इति गौतमवाक्यार्थानुमानायोपलब्धिदा |
काशीवासौ द्विजः कश्चिदकरोच्छम्भुतुष्टये ॥ गौतमस्य कृपादृष्ट्या विश्वेशप्रीतये मया । लिखितेयं क्रीडनाय बालानां धौमतां मुदे ॥
7002.
6421.
Substance, country-made paper. 101⁄2 x 5 inches. Folia, 28. Lines, 13 on a page. Character, Nagara of the early 19th century. Appearance, discoloured.
A number of tracts on horoscopy.

Page #178

( 176 )
I. (Fol. 1-8.) Beginning : अथ गौरीजातकोक्त अष्टोत्तरौदशाचक्रं लिख्यते ।
लम्बोदरं महाभौमं लम्बोठं गजकर्णकम् । भयघ्नं पार्वतीपुत्रं नमामि गणनायकम् ॥ नत्वा सरखतौं देवौं श्वेताभरणभूषितां ।
पद्मपत्रविशालाक्षौं नित्यं पद्मासने स्थिताम् ॥ Colophon :
इति गौरीजातकोक्त अष्टोत्तरीदशा समाप्ता (मः) । II. (Beginning in 9B and ending in 13B.) Colophon :
__ सम्पूर्ण लघुजातकं समाप्तम् । Beginning : अथ लघुजातकम् ।
लमस्थाने निशानाथः त्रिकोणे जीवभास्करौ।
कर्मस्थाने भवेद्भौमे राजयोगस्तदा भवेत् ॥ End :
सूर्यः कुजे विघ्नशनिश्चरेण बुधे विलासं गुरुसर्वमाने ।
शुके सुखं राज किल शस्त्रघातम् ॥ १२ (?) This may be a part of Varāhamihira’s Laghujātaka.
III. (Beginning in 13B and ending in 20B.) Colophon :
इति श्रीभट्टनारायणविरचितायां श्रीचमत्कारचिन्तामणिजन्म
भावाध्याय सम्पूर्णम् । See L. 2666.

Page #179

( 177 )
IV. (Beginning in 21A and going to the end
of the man uscript.) अथ रुद्रयामले योगिनोदशा लिख्यते ।
गणेशं शारदां वन्दे वन्दे रविगुरूंस्तथा ।
ज्योतिःशास्त्रेघु (स्मतेषु ) सिद्धान्तौ सत्यं सत्यं वदाम्यहम् ॥ पार्वत्यवाच ।
मंदिरस्थं सुखासीनं + + प्रच्छेदुमाप्रियं । जा(या)तकानां हितार्थाय मायुर्घातं(?) वद प्रभे ॥
इति योगिनी समिनः-अथ चक्र (क) लिख्यते । 22B, मंगला महादशा उत्तीर्णमग्रे पिंगला महादशा प्रवेश तस्याः प्रमाण वर्ष २ तस्याः फलम् ।
23A, पिंगला महादशा उत्तीर्ण अग्रे धन्यामहादशाप्रवेश तस्या प्रमाण वर्ष ३ तम्याः फलम् ।
24A, धन्या महादशा उत्तीर्णा अग्रे भ्रामरीमहादशाप्रवेश तस्य प्रमाण वर्ष ४ तस्याः फलम् ।
25A, भ्रामरौ महादशा उत्तीर्णा अग्रे भद्रिकांतरदशाप्रवेश तस्याः प्रमाण वर्ष ५ तस्याः फलम् ।
26A, भद्रिका महादशा उत्तीर्णा अग्रे उल्कामहादशाप्रवेश तस्या प्रमागा वर्ष ६ तन्मध्ये सर्वान्तरदशा ३ तस्याः फलम् ।
26B, उल्का महादशा उत्तीर्ण अग्रे सिद्धांतरदशा वर्ष ७ तन्मध्ये सर्वासामंतरदशा तस्याः फलम् ।।
28B, इति श्रीरुद्रयामलोक्तमहासिद्धयोगिनी(गीनि)दशा दशांतार]फलानि तदेव तान्यंतर्दशासु सर्वासु ज्ञेयानीत्यभिप्रायो ज्ञातव्यः। व्ययसंवसरे फाल्गुन शुद्ध १३ संपूर्ण । Then there are 12 lines and the following topics:
__ इति मंगलादिदशांतरदशा ज्ञातव्यानि-अथ विषकन्यायोगःपुराणनामसंख्या ।

Page #180

( 178 )
7003. 7909. गौरौजातकम्। Gaurijataka.
Substance, country-made paper. 10x 51 inches. Folia, 6. Lines, 12 on a page. Extent in Slokas, 125. Character, modern Nāgara. Appear. ance, fresh. Complete.
A work on horoscopy, being in an interlocution between Hara and Gauri. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः । श्रीयार्वत्यवाच ।
हिताय सर्वसत्त्वानां जातकं हि शङ्कार।
आयुर्दायविधानेन दशाफलक्रमेण च ॥ १ ॥ एवमुक्तस्तु पार्वत्या शङ्करः प्रत्यभाषत । उवाच वचनं प्रौत्या पूटण पार्वति निर्णयम् ॥ नवग्रहा इमे ख्यात्या सूर्यसोममहौसताः । राजः सुरगुरुः सौरो बुधः केतुः सितस्तथा ॥ एते प्राणतामायुः प्रयच्छन्ति वरानने ।
श्रेष्ठच्च मध्यसंव्यापि कनिछं वा कदाचन ॥ Topics : __2A, इति यायुयाध्यायः- अथ दशाफलानि लिख्यन्ते; 6B, इति गौरीजातके ईश्वरगौरीसंवाद आयुर्दा यदशाफलानि समाप्तानि । अथ अष्टोत्तरी दशा--. . . इत्यष्टोत्तरी दशा समाप्ता । It ends :
केन्द्राङ्कसंख्या त्रिगुणा च कार्या
शुभग्रहस्थानगताङ्कायुक्ता । पापग्रहस्थानगताका होना
स्फुटं तदायुः कथितं मुनीन्द्रः ॥ Last Colophon:
इति गौरीजातकं समाप्तम् ।
12B

Page #181

( 179 )
- 7004. 2094. ग्रहभावप्रकाशः (सटीकः)। Grahabhāvaprakasa.
Substance, country-made paper. 103 x 44 inches. Folia, 8. The MS. is in Tripātha form. Character Nāgara of the 19th century. Date, (?). Appearance, fresh.
For the work see L. No. 762 and No. 850.
From these descriptions, the author of the text Brāhmaprabhāsūri and the commentator Daivajña Širomaņi entitled Bhāvabodhik. The work is better known as Bhuvanadīpikā.
The present MS. contains 43 verses only of the text. Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। सारखतं नमस्कृत्य महः सर्वतमोपहम् ।। ग्रहभावप्रकाशेन ज्ञानमुन्मौल्यते मया ॥१॥ ग्टहाधिपा उच्चनीचा अन्योनं मित्रशत्रवः । राहो महोच्चनीचानि केतुर्यत्रावतिष्ठति ॥ २ ॥ खरूपं ग्रहचक्रस्य वौक्ष्यं द्वादश वेश्मसु । निर्णयोऽभौटकालस्य यथालमं विचार्यते ॥ ३ ॥ ग्रहो विनटो यादृक्स्याद्राजयोगचतुश्यम् ।
लाभादिनां विचारश्च लग्नेशावस्थितेः फलम् ॥ ४ ॥ Text ends thus :
रूपलक्षणवर्णानां केशदोषसुखायुषां । वयःप्रमाणाजातीनां तनुस्थानानिरीक्षणम् ॥ ४३ ॥
7005.
1831. ग्रहभावफलम् । For the manuscript and the work see L. 2439.

Page #182

( 180 )
On the influence of planets on human destiny. Colophon :
इति ग्रहभावफलम् । Post-colophon Statement :
संवत् १९१० इत्युपनाम आचार्य वैजनाथेन खार्थे परस्वार्थम् । See Lz. 1094, 1095.
Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः । अथ ग्रहाणां प्रत्येकं भावफलानि लिख्यन्ते ।
तत्र सूर्यस्य । लग्नेऽऽल्पकचः क्रियालसत्तमः क्रोधौ प्रचण्डो नतो
मानौलोचनरकर्कशतनुः शूरः क्षमानिगाः। स्फल्लाक्षः शशिभे क्रिये स्थितितिहरः सिंहे निशान्धः पुमान्
दारिद्रयोपतो विनष्टतनयः संस्थस्तुलासंज्ञके ॥ १ ॥ धनसुतोत्तमवाहनवर्जितो हतमतिः सुजनोच्छित्तसौहृदः । परएहोपगतो हि नरो भवेदिनमगोविणे यदि संस्थितिः॥ २ ॥ प्रियंवदः स्याङ्कनवाहनाच्यः सुकर्मयुक्तोनुचवान्वितश्च । मितानुजः स्यान्मनुजो बलीयान् दिनाधिराजे सहजे धिसंस्थे ॥ ३ ॥ etc.
etc.
etc.
etc.
Ends thus :
खोच्चस्थितः पूर्णफलं विधत्ते खर्के हितर्वे च फलार्धमेव । पलाविमात्रं रिपुमन्दिरस्थश्चान्तप्रयातः खचरो न किञ्चित् ॥ १४ ॥ इति ग्रहभावफलं संवत् १८१० इत्युपनाम आचार्यवैजनाथेन खार्थं परस्यार्थ ॥ श्री * ॥॥

Page #183

( 11 )
7006. 3431.
I.
ग्रन्यसंग्रहः। Granthasamgraha.
___By Prajapatidasa. Substance, country-made paper. 14x3 inches. Folia, 39. Lines, 5,6 on a page. Extent in slokas, 625. Character, Bengali. Date, Saka 1592. Appearance, old, faded and worn-out. Complete. It begins thus :
ॐ नमः श्रीसूर्याय। इशदेवं नमस्कृत्य गोपालं कुलदैवतम् । श्रीप्रजापतिदासेन क्रियते ग्रन्थसंग्रहः ॥ नव ग्रहान् नमस्कृत्य देवौं सरखतौं तथा । प्रणिपत्य गुरुं किञ्चिज्जयोतिर्ग्रन्थे वदाम्यहम् ॥ सवैद्योहं कुले जातः परौहासः कृतो मया । ज्योतिर्ग्रन्थेषु सर्वेषु ब्राह्मणेषु विशेषतः ॥ वराहकृतसूत्रेण यत्किञ्चित् क्रियते मया। ज्योतिर्विदः प्रपश्यन्त ग्रहणे सुविचारकाः ॥ पञ्चशराभिधानञ्च ग्रथं निदानसंग्रहम् । किञ्चिदुद्देशगम्यश्च स्वल्पं वक्ष्यामि शाश्वतम् ॥ ज्योतिर्विद्भिः पुरा सर्वैः कृतं निर्णयविस्तरम् ।
तन्वादिव्ययपर्यन्तं राशिचक्रे व्यवस्थितम् ॥ 3B, इति श्रीप्रजापतिदासकृतायां पञ्चशरानिर्णये शिशुरिटि म प्रथमोऽध्यायः; 4B, इति पञ्चशरायां द्वितीयोऽध्यायः; 5A, इति टतीयोऽध्यायः ; 5B, इति चतुर्थोऽध्यायः ; 7B, इति शुद्धाशुद्धो नाम पञ्चमोऽध्यायः; 8B, इति छदादिरिष्षष्ठोऽध्यायः; 10B, इति श्रीप्रजापतिदासकृते पञ्चशरानिर्णये सहजरिटि म सप्तमोऽध्यायः ; 12A, इति श्रीलक्ष्मीनारायण शर्मणा लिखितेयं सुपुस्तिका।

Page #184

( 182 )
Then follows:
II.
होराषट्पञ्चाशिका। Horāsatpaincasika.
By Pệthuyaśas, son of Varāhamihira. In seven chapters. It comes to an end in leaf 17A. For the work see IO. Catal. No. 2992.
III. TEUTETT: | Salyoddhāra. Beginning in 7B. अथ शल्योद्धारः।
प्रश्ने वकारः पुरतो नरास्थि ।
ब्रवीति शल्यं मरणप्रदायि ॥ It contains three lines only.
IV.
In 18A, there begins a tippani (?) by Prajapatidasa.
कलसादित्यादि। कुम्भाधुपक्रमेण मिथुनपर्यन्तं वक्ष्यमाणवेदाद्यक दानम् । वेदमित्यादि । कुम्भद्दन्दकन्यासु वेदपञ्चनखाः ।
४।५।२०। It ends in leaf 20A : समाप्तेयं टिप्पनी प्रजापतिदासकृता ।
v. 20B, ॐ नमो गुरवे। सोमसिद्धान्तस्य ।
नरश्चिरायुर्टप पूजितः सुखी ।
लग्नं यदा स्यात् सौम्य ग्रहं तदानीम् ॥ 25A, इति माण्डव्योक्त गोचराध्यायः ।

Page #185

( 183 )
The subject, namely, the influences over human destiny of the planets under which a man is born, continues to the leaf 28B. The source from which this was collected is not mentioned. The scribe here gives the date of copying it: .
श्रीलक्ष्मीनारायण शर्मणा लिखितेयम् । युग्माशवाणेन्दुमिते शकाब्दे
पौषस्य चाष्टादशविंशतौ च । नत्वा भवानौचरणारविन्दम्
लिलेख पुस्तौं पठनाय यत्नात् ॥
VI.
राजीवनाथं स्थिरजङ्गमानां
प्रणम्य सृरिस्थितिनाशहेतुम् । विविच्य तन्त्रोपतिसंहितादेः
आयुःप्रकाशः क्रियते समासात् ॥ This goes to the end of the MS.
इत्यायुःप्रकाशः समाप्तः। श्रीहरिः । Post-colophon :
भवानीचरणारविन्दं ब्रह्मादौनामपि दुर्लभम् ।
श्रीलक्ष्मीनारायणदेवशर्मा लिलेखेमां सुपुस्तिकाम् ॥ A line more, beginning waffera: agafa ehfara etc. etc.
Two leaves more, containing figures of Ketukundali, Gurukundali, Varsapataki and so on.
Apparently Lakşminārāyana himself collected in this, at random, works and extracts from works, for his own use. At first sight it would seem to be a compilation by Prajāpatidāsa. But it is no better than a vademecum, the work of Prajāpati forming only a part of it. Prajāpatidāsa gives his work Pañcasarā the name of Grantha samgraha,

Page #186

(
184 )
He has got another work by name Pañcasvarā or Pañcasarā on divination for which see L. 1476 (our number 621), on which the present work is an improvement from various sources ; so it seems to be called Granthasamgraha.
7007.
243. O
FTE: 1 Granthasamgraha. By Prajāpatidāsa.
Substance, country-made paper. 15 X 4 inches. Folia, 6. Lines, 8 on a page. Character, Bengali. Date, (?). Appearance, tolerable. Verse. Generally correct. Incomplete at the end.
See L. 327 and 487.
The 5th chapter ends in leaf 5B, line 7, the next leaf containing the beginning of the 6th.
7008.
157. THTE: Granthasamgraha.
By Prajāpatidāsa.
The same manuscript has been noticed by Dr. Rājendralāla Mittra under No. 487. For the work see also 327.
7009. 3708. THYE: 1 Granthasamgraha.
By Prajāpatidāsa.
Substance, country-made paper. 15 x 3} inches. Folia, 12. Lines, 7 on a page. Extent in slokas, 250. Character, Bengali of the 18th century. Appearance, decaying. Complete in seven chapters.

Page #187

Beginning :
See L. 487.
185 )
इथं देवं नमस्कृत्य गोपालं कुलदैवतम् । श्रीप्रजापतिदासेन क्रियते ग्रन्थसंग्रहः ॥ नवग्रहान्नमस्कृत्य देवौञ्चैव सरखतीम् । प्रणिपत्य गुरुं किञ्चिज्ज्योतिर्ग्रन्थे वदाम्यहम् ॥ सद्दैद्यकुलजातेन परिहारः कृतो मया । ज्योतिर्वित्सु च सर्वेषु ब्राह्मणेषु विशेषतः ॥ वराहकृतसूत्रेण यत्किञ्चित् क्रियते मया । ज्योतिर्विदः प्रपश्यन्तु ग्रहाणां सुविचारकाः ॥ पञ्चखराभिधानञ्च ग्रन्थं निदानसंज्ञकः । किञ्चिदुद्दिश्य गन्धञ्च खल्पं वच्यामि शाश्वतम् ॥ ज्योतिर्विद्भिः पुरा सर्वैः कृतं निर्णयविस्तरम् । तन्वादिव्ययपर्यन्तं राशिचक्रे व्यवस्थितम् ॥
7010.
5192. पञ्चस्व राख्यग्रन्थसंग्रहः । Pañcasvarakhyagranthasamgraha.
By Prajapatidāsa.
Substance, country-made yellow paper. 14 x 32 inches. Folia, 23. Lines, 5 on a page. Character, Bengali. Appearance, fresh.
Colophons :
5B, इति पञ्चखरानिर्णये शिशुरिष्टिनाम प्रथमोऽध्यायः ; 6A, इति मारिटि featuोऽध्यायः; 7A, इति पञ्चखरायां तृतीयोऽध्यायः ; 9A,
• चतुर्थोऽध्यायः ; 11A, ०दुःखादिज्ञानं पञ्चमोऽध्यायः; 12A, • छेदको नाम
०
षष्ठोऽध्यायः; 19A, इति पञ्चखरानिर्णये म्टत्युज्ञानं सप्तमोऽध्यायः ।
There are three more leaves containing figures, notes and quotations.
For the work see L. 487.
Post-colophon Statement :
शकाब्दाः १५६४।१०।१३/२० ।

Page #188

( 186 )
7011. 10834B. ग्रन्यसंग्रहः । Granthasamgraha.
By Prajāpatidāsa. Substance, country-made paper. 17x3 inches. Folia, 15. Lines, 6 on a page. Extent in slokas, 300. Character, Bengali. Date, B.S. 1097. Appearance, fresh. Complete. Last Colophon :
इति पञ्चवरायामएमोऽध्यायः । Post-colophon (after two lines) :
सन १०६७ साल साल। शकाब्दाः १७४३।४।२।२५ । श्रीरामः शरणं। लिपिरियं श्रीमोहनदेवशर्मणः पुस्तकञ्च ।
___7012. 10823. ग्रन्यसंग्रहः। Cranthasamgraha.
By Prajāpatidūsa. Substance, country-made paper. 121x4 inches. Folia, 18. Lines, 7 on a page. Extent in slokas, 350. Character, Bengali. Date, Saka 1698. Appearance, discoloured and old. Complete. Colophon:
इति समाप्ता। Post-colophon :
शकाब्दा १६६८। Beginning :
ॐ नमो गणेशाय । इरादेवं नमस्कृत्य गोपालं कुलदैवतम् । श्रोप्रजापतिदासेन क्रियते ग्रन्थसंग्रहः ॥ नवग्रहान् नमस्कृत्य देवौं सरखतौं तथा । प्रणिपत्य गुरुं किञ्चिज्जयोतिथे वदाम्यहम् ॥

Page #189

( 187 )
सदैद्यकुलजातेन परौहारः कृतो मया । ज्योतिर्वित्स च सर्वेषु ब्राह्मणेषु विशेषतः ॥ वराहकृतसूत्रेन यत्किञ्चित् क्रियते मया । ज्योतिर्विदः प्रपश्यन्तु ग्रहाणां सुविचारकाः ॥ पञ्चखराभिधानञ्च ग्रन्थं निधन [निदान(?)] संग्रहम् । किञ्चिदुद्देशगम्यञ्च खल्यं वक्ष्यामि शास्त्रतः ॥ ज्योतिर्विद्भिः पुरा सर्वैः कृतं निर्णयविस्तरम् ।
तन्वादिव्ययपर्यन्तं राशिचक्रं व्यवस्थितम् ॥ A well-known work on astrology, often noticed.
The last leaf, the 18th, contains simply astrological drawings.
7013. 5488. चन्द्राभरणहोरा। Candrabharanahora.
By Yavanācārya. Substance, country-made paper. 9 x 44 inches. Folia, 13. Lines, 14 on a page. Extent in slokas, 300. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
On casting nativity. It begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। सूर्यादिकेतुपर्यन्तानां महादशान्तर्दशाविदशासूक्ष्मदशाप्राणदशानां फलानि लिख्यन्ते।
षडादित्ये दोन्दौ च सप्तवर्षाणि मगले । अष्टादश तथा राहो घोडशैव सहस्पतौ ॥ एकोनविंशतिर्मन्दे बुधे सप्तदशैव च । सप्तवर्षाणि केतौ च विंशतिभार्गवे तथा ॥ कृत्तिकामवधिं कृत्वा भरण्यवधि गण्यते । सप्तविंशतिऋक्षेषु यत्र में जन्म जायते ॥ तमब्दमादितः कृत्वा कर्त्तव्या गणना बुधैः । जन्मर्तगतनाडौनं परायुः १२० खग्रह जेत् ॥ इत्यादि ।

Page #190

( 188
)
Last Colophon :
इति चन्द्राभरणहोरायां यवनाचार्यविरचितायां सूर्यादिशुक्रपर्यन्तानां नवग्रहाणां दशान्तर्दशाविदशासूक्षदशाप्राणदशाश्च समाप्ताः। श्रीः॥
7014. 8125. चतुरक्षरपाशकेवलः। Caturaksarapāsakeerula.
By Śrīmanta Rājasuta.
Substance, country-made paper. 11x4] inches. Folia, 18. Lines, 7, 8 on a page. Extent in slokas, 200. Character, modern Nāgara. Complete. Discoloured. Writing faded in many places.
Foretelling by the cast of diceby a Jaina author. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। संसारपाशस्थित्यर्थं नत्वा दौरं जिनेश्वरम् । असाध्यसाधने त्यक्तया शकेवलिकोच्यते ॥ अनन्तमुत्तरापंथे तथा पाशैकदेशे। श्रीरुक्मिणिस्थाने उत्पन्नो मुनि ॥ राजसुतः ॥ (?) श्रीमन्तराजसुतेन भाषितं लोकानां ज्ञानार्थम् । अतीतानागतज्योति शास्त्र भाष्यते ॥ चतुरक्षरपूर्वकम् ॥ फूटण ॥ अव य द ॥ इत्यक्षरचतुण्यं पासपार्श्वे लिखितव्यं ॥ ततः पाशकं हस्ते कृत्वा यत्किंचित् भूतभविष्यवर्तमानं तत्सर्वे मनसि अवधार्य देवतामंत्रेण पासकं वारत्रयं जपित्वा चिन्तितकार्यफलाफलप्रसिद्धिर्भवति ।
अथ मंत्र॥ ॐ पुथिल्लाहिं अवल्लौहि अवंध वीरकाय विनिवलिय महानि नागे गुरुमन्दिरे स्वाहा स्वाहा ॥ पाशकप्रतिष्ठामंत्रः ॥

Page #191

( 189 )
अ अ अ॥ भो पृच्छक फूटण वित्तमेकमस्ति शत्रुबलत्व तवशत्रुक्षयो न भवति एतदर्थं चिन्तयिष्यसि त्वया एतच्चिन्त्यं काय सियति ॥ १॥
अ द द ॥ भो पृच्छक पूटणु त्वया चिन्तितमेतत् कार्य सिंहे पराक्रमतुल्यं ॥ यावत् सिंहं निर्जित्य शार्दूलपराक्रमो भविष्यसि तावत्तव कार्य सिंहे पराक्रमतुल्यं तावत्तव कार्य न सिध्यति तत्र भयं मा कुरु तवापि बलमेकमस्ति अधुना तव कार्य मधुजालप्रायं यथा मधुजालं मक्षिकाः वेश्यन्ति तथा एतत् कार्य शत्रुवेशितमस्ति
व्यक्तं कर्तुं न प्राप्नोति कश्चिदुपायश्चिन्त्यतां ॥ etc. etc. Colophon :
इति द प्रकर्णम् ॥ भगवद्भाषितं चतुराक्षरपा शकेवलं ज्ञानशास्त्रं समाप्तम् ॥
7015. 7764. चमत्कारचिन्तामणिः । Camatkarucintāmuni.
Being a work on horoscopy.
By Nārāyana Ācārya. Substance, country-made paper. 10x5} inches. Folia, 6. Lines, 10 on a page. Extent in blokas, 180. Character, Nāgara. Date, Samvat 1817. Appearance, fresh. Complete. Colophon:
इति श्रीचमत्कारचिंतामणौ ग्रहाणां फलानि समाप्तम् । Post-colophon :
___ संवत् १८१७३६।६० । See L. 2666. The author's name and the mangalācaraña verses are wanting in the present MS., while there is one śloka more at the end :
नवाधौतवान् सर्वतः शब्दशास्त्रं न चालंकृतोषंदशाणं प्रवीणः । गुरुरेव कारुण्यतो मे कृतोयं क्षमध्वं बुधा ग्रंथवैषम्यदोषाः ॥

Page #192

Begins thus :
( 190 )
श्रीगणेशाय नमः |
नचेत् खेचराः स्थापिताः किं च चक्रे न ते स्पष्टगाः स्थापिताः किं ग्रहेन्द्रैः । व्यभावादितः स्पष्टतो कोऽहेतुः
फलैरेव सर्वं ब्रुवे तानि तस्मात् ॥ १ ॥ तनुस्यो रविस्तुङ्गदृष्टिं विधत्ते
मनः सन्तपेद्दारदायादिवर्गात् ।
वपुः पौड्यते वातपित्तेन नित्यम्
सर्वे पर्यटन् क्रासवृद्धी प्रयाति ॥ २ ॥
etc.
etc.
etc.
Printed editions published in Bengal, Benares and Bombay.
Colophon :
7016.
7826. चमत्कारचिन्तामणिः । Camatkāracintāmani. By Narayana Дcārya.
Substance, country-made paper. 10 x 44 inches. Folia, 13. Lines, 6 on a page. Extent in slokas, 150. Character, Nagara of the 18th century. Appearance, discoloured. Complete.
Cp. No. 7764.
इति श्रीभट्टराजश्रीविरचिते (?) चमत्कार चिन्तामणिजातकोक्तनवग्रहाणां भावफलाध्यायः ।
7017.
2281. चमत्कारचिन्तामणिः । Camatkāracintāmani.
Being a work on horoscopy.
By Narayana Acārya.
With the commentary by Dharmesvara.
For the manuscript and the works see L. 2666.

Page #193

( 191
)
Date:
संवत् १८१५ तिथौ १४ रविवासरे लिखितं मुकुन्दरामेण । The text begins thus
ॐ क्वणत्किकिन्नौजालकोलाहलाचं
लसत् पीतवासो वसानं चलन्तम् । यशोदांगने योगिनामप्यगम्यं
भणेहं मुकुन्दं घनश्यामवर्णम् ॥ १ ॥ चतुलक्षज्योतिर्महाम्भोधिमुच्चैः
प्रमथ्यैव विद्वदणानन्दहेतोः । परं युक्तिरम्यं तु मंक्षिप्तशब्द
भुजङ्गप्रयातैः प्रबन्धं करोमि ॥२॥ नचेत् खेचराः स्थापिताः किं भचक्रे
नचेत् स्पष्टता स्थापिताः कि ग्रहेन्द्रः । अभावादितः स्पष्टता कोऽत्र हेतुः
फलैरेव सर्व वे तानि तस्मात् ॥ ३ ॥
7018. 7521. चमत्कारचिन्तामणिः । Camatkāracintamani.
(Strījātaka.)
By Rāmāși. Substance, country-made paper. 91x4t inches. Folia, 25 of which foll. 8-12 are missing. Lines, 13 on a page. Extent in slokas, 700. Character, Jaina Nagara. Date, Samvat 1821. Appearance, fresh.
On the casting of a female nativity. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। श्रीजातकपद्धतिर्लिख्यते । मुशोला धर्मकर्माच्या चित्रिणौ च पतिव्रता । पुत्रसन्तानजनका स्त्रीणां जन्मोत्तरायो ।

Page #194

( 192 )
7B, रत्नदीपके स्त्रीजन्मयोगः; 18A, इति सारावल्यां स्त्रीजातकाध्यायचिन्ता-अथ जातकाभरणे । Last Colophon :
इति श्रीचमत्कारचिन्तामणोर्न रामाधिकृते (?) स्त्रीजातके नवग्रहदादशभावफलाध्यायः संपूर्णः ।
Post-colophon :
संवत् १८२१ वर्षे मिति पौष वदि ४ ॥ कानहड़दासदा+पंथी लिपि ॥ नगर मकसुदावादमध्ये॥ श्री ॥ श्री ॥ पठनार्थमानपांडे ।
7019.
7791. चमत्कारग्रन्यः । Camatkāragrantha..
Substance, country-made paper, 11 x 54 inches. Folia, 11. Lines, 15 on a page. Extent in ślokas, 250. Character, Jaina Nāgara. With interlineal comments. Date, Samvat 1889. Appearance, fresh. Complete.
Colophon :
इति चमत्कारग्रंथ संपूर्ण । Post-colophon :
संवत् १८८६ रा मिति पौषकृष्ण १३ तिथौ लोपीकृतं अवय
चंद्रेण भाटवर्गम औरतमलखवाचनार्थम् । नागोरनगरे । Beginning :
नचेत् खेचराः स्थापिताः किं भचक्रे
न ते स्थापितः स्थमतेः किं ग्रहेन्द्रः । अभावादितः स्पष्टता कोऽत्र हेतुः
फलैरेव सर्व ब्रुवे तानि तस्मात् ॥ The same as Nos. 2281 and 7764.

Page #195

Colophon :
7020.
5144. चन्द्रोन्मीलनम् । Candronmilana.
Folia, 2 to 10, of
Substance, country-made paper. 15x5 inches. which again the 3rd is missing. Lines, 16 on a page. Character, Bengali of the 18th century. Appearance, old and discoloured. Incomplete in the beginning.
( 193 )
Begins thus :
13
इति चन्द्रोन्मीलनं समाप्तम् ।
7020 A
140. चन्द्रोन्मीलनम् । Candronmālana.
This manuscript has been noticed by Dr. Rajendralāla Mittra under No. 490. An astrological miscellany compiled mainly from Tantrika works.
A shorter work entitled चन्द्रोन्मीलनदीपक has been described in H.P.R., IV.
नमस्कृत्य गणाधीशं विश्वरूपं त्रिलोचनम् । ब्रह्माविष्णु तथा शुक्रं सर्वरूपां सरखतीम् ॥ स्वर सङ्ख्यागणा सर्वे [र्वाः ] व्यनिलं सूर्यचन्द्रकौ । पृथिव्यां पञ्चभूतानि स्मरेन्महिषमर्दिनीम् ॥ सप्तार्धपीठदेवांश्च चतुःषष्टिञ्च योगिनीम् । नमस्कृत्य मया सर्वं दर्शनाद्गुरुभाषितम् ॥ जामलं ब्रह्मरुद्रस्य विष्णोजामलमेव च । उमाया जामलं ज्ञानं पञ्चमं बुधजामलम् ॥ +
+
+ +
+
+
+
+
+
+ दृष्ट्वा शास्त्राण्यनेकानि कोटिभेदशतानि च । तेन दृष्टेन शास्त्रेण चन्द्रोन्मीलनभाषितम् ॥

Page #196

Ends thus :
Colophon :
बुद्धिभ्रंशो प्रजायेत ज्ञानं नैव स्फुटे (?) भवेत् । एतैर्दोषैर्विनिर्मुक्तिं कठिनौं मुधि सन्नसेत् ॥ इति चन्द्रोन्मीलनं समाप्तं ।
7021.
10302. चन्द्रोन्मीलनदौपिका | Candronmīlanadipika.
Being a commentary on Candronmilana, an astrological miscellany,
Substance, country-made paper. 125 x 5 inches. Folia, marked 13-24. Lines, 13 on a page. Character, modern Nāgara. Date, Samvat 1882. Appearance, fresh.
Post-colophon :
( 194 )
I3B
इति चन्द्रोन्मीलनदीपिकायां वाप्यादिषु जलनिर्णयः सप्तविंशति
पटलः समाप्तः !
Beginning of folio 13 runs thus :
Ends thus :
शुभमस्तु | सिद्धिरस्तु । श्रीसंवत् १८८२ श्रावणमासे कृष्णपक्षे त्रयोदश्यां भ्टगुवासरे लोघा समाप्त |
क्षरम् लब्धं पिण्डे योन्यं दादशभिर्भक्के शेषं सप्तमाक्षा [ख्य ] मात्रेत ! अष्टमात्रेति पूर्वोक्तप्रश्न पिण्डके व्यष्ट [ष्टौ ] योगं कृत्वा द्वादशभिभीगे सति शेषं जनसंख्या X त्राणमाहेति स्पष्टम् |
etc. etc.
अल्पाक्षरा शुभमिष्टं तोयं समाते मति दीर्घकाले अशुभं तोयं क्षरादिपश्चाल्लब्धं मूलं योज्यं चतुरशीतिभागे सति शेषे जलादि इस्तसंख्या ।

Page #197

( 195
)
7022. 6411. चूडामण्युपदेशः। Cudamanyupadeu.
Substance, country-made paper. 10x4] inches. Folia, 8. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 180. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, discoloured. Complete. Every one of the leaves is marked च.
It relates to divination by means of questions.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। अथ चूडामण्युपदेशः ।
रवेः क्षणे ध्वजो ख्यातो मङ्गले धूम एव च । जीवक्षो च सिंहः स्याद्वधे श्वानवसर्भवेत् । सोमे गजवसुः प्रोक्तः शुक्र वृषवमुर्भवेत् । शानौ क्षरवसुज्ञेयो राहो ध्वांक्षवसर्भवेत् ।
तथैव शनिशेषे च क्षणे च वसुलक्षणम् ॥ वसुयोगलक्षणमाह
ध्वजो गजश्च माहेन्द्रे धूमो ध्वांक्षस्तथानले । खरश्वानौ च वायव्ये रायसिंहे च वारणे ॥ माहेन्द्रस्य समं चान्द्रवारुणं परिकीर्तितम् ।
अनलेन समं वायोः समाख्यं परिकीर्त्तितम् ॥ अत्र शुभाशुभवृत्तं लिख्यते ।
माहेन्द्रे सुतधनं सौख्यं सम्पद्योगस्तथैव च । पृच्छतः कर्मणां पौष्णं श्रियं वारणके लभेत् ॥ अन्यथा काठपाषाणौ दग्धं चोच्चारितेपि च । एवं विषमसमादिकं योगवेलां च ॥ समे तत्त गते लाभं विषमे चिररोगिता । विषमौ वायुवहौ च समौ माहेन्द्रवारणौ ॥

Page #198

( 196 )
1A, अथ चिन्ता ; 2A, अथ दण्डक्रमेण व्याधिस्थानं ; इति चूडामणौ चिन्ता ; 4A, इति मूलयोगः; 4B, चतुष्पदयोनिः समाप्तः; इति जीवयोनिः; 5A, जौवशून्यमाह ; अथाक्षरचूडामणिः ; इत्यक्षरचूडामणिः ; 5B, इति प्रश्नहोरा; 7A, इति चिन्तायटलः ।
अथ (7B) कापालिकोक्त्या त्रिकालज्ञानमुच्यते--
अकारादि-क्षकारान्तो वक्ष्ये प्रत्यक्षरं प्रति । धातुं जीवं तथा मूलं त्रिविधं योनिसंज्ञकम् ॥ एकेकाक्षरयोगेन चिन्तितं कार्यमादिशेत् । मूलाक्षरगुणाकारं गुण्याक्षरप्रमाणतः ॥ भागे हृते योवशियः सा योनिः कथिता बुधैः ।
जीर्वाचिंतिते तु स्याद्दायूजौनएसंज्ञके ॥ The original hand writes up to the 10th line of fol. 8A. Then there are ten lines altogether in 8A and in 8B, added by a later hand.
7023. 27. जगच्चन्द्रिका (समूला)। Jagaccandrika.
___By Bhattoy. The present MS. is noticed in L. 759. It is a commentary on Byhajjātaka. Scribe's Statement :
शुभमस्तु ॥ श्रीमोरेश्वराय नमः ॥ शके १५३१ कत्तौक वदि १४ बुधे। जगच्चन्द्रिकायां चकारोत्पलः स्तां लिखत रामचन्द्रः सुधीः खार्थमादौ परार्थे तत[:] ।
चन्द्ररामेषु चन्द्रर्मितशाककाले बुधे कृष्णपक्षे । So the date of the MS. is, both in words and figures, 1531 of the Śaka era, and not of Samvat, as Rājendralāla Mittra wrote.

Page #199

( 197 )
7024. 6431. जातकपद्धतिः । Jātakapaddhati.
By Jayadeva Bhatta.
Substance, country-made paper. 10xb inches. Folia, 14. Lines, 8-12 on a page. Character, Nāgara. Copied in Samvat 1895 = Saka 1760. Appearance, old and discoloured. Complete.
A manual of horoscopy. The last verse is marked 111.
Colophon :
इदि श्रीजयदेवभट्टकृतौ जातकपतौ कामधेनु समाप्तं । Post-colophon:
औरतु । कर्णमस्तु । शुभं भवतु । संवत् १८८५ वर्षे श्रीमद्यते शालिवाहनकृतशाके १७६० प्रवर्त्तमान शुभकारि मागर्णिमामे कृष्णपक्षे तिथौ चतुदशि १४ शनिवासरे लेख्यं ।
It begins :
आदौ यंत्रैर्जन्मकालं विलोक्य
तस्मात् खेटाञ्चायनादेः फलानि । कार्याभावास्तत्फलान्यष्ठवर्गा
मैची तात्कालोद्भवा सप्तवा ॥ etc. etc.
7025. 3947. जातकपद्धतिः । Jataka paddhati.
By Sripati.
Substance, country-made paper. 14x31 inches. Folia, 12. Lines, 6 on a page. Extent in ślokas, 250. Character, Bengali of the 18th century. Appearance, discoloured. Complete.

Page #200

Colophon :
( 198 )
Begins thus :
इति श्रीपति भट्टविरचितायां जातकपद्धतावष्टमोऽध्यायः समाप्तः ।
A treatise on nativities complete in eight chapters. See Bik., p. 338 and Lz. 1012.
ॐ नमो मार्त्तण्डाय ।
नत्वा तां श्रुतिदेवतां त्रिसमयज्ञानाद्गतेः कारणम्
पादाम्बुरुहप्रकाशविक सहोरो बुधः श्रीपतिः । शिष्यप्रार्थनया विचार्य सकलान् होरागमार्थान् मुङ
ये जातककर्मपद्धतिमहं होराविदां प्रीतये ॥ १ ॥ ज्ञेयोऽत्र प्रथमं हि जन्मसमयश्छायादि यन्त्रैः स्फट
स्ततः कालप्रभवा विलग्नसहिताः कार्यास्ततश्च ग्रहाः । सिद्धान्तोक्तपरिस्फुटोपकरणैस्ते चासकृत्कर्मणा
भावाः खेटदृशौ बलानि च ततस्तेषां विविक्यानि षट् ॥ २ ॥ मध्यांशुमतोर्य एव विवरः कालः स उक्तो नतः ।
सोप्यन्यानि (३०) परिच्युतो रविनिशामध्यान्तरे चोन्नतः ॥ ३ ॥
Printed and published in Benares.
7026.
1838 जातकपद्धतिः | Jatakapaddhati. By Kesava.
With the commentary Udaharana by Viśvanatha, son of Divakara.
For the manuscript and the work see L. 2448. For both the text and the commentary see W. 869 and 871, IO. Catal. Nos. 3086 and 3090, and Bhandarkar's Report for 1882-83, pp. 30, 31.

Page #201

( 199 )
The text was written at Nandigrāma and the commentary at Benares. The commentator's father lived at Golagrama on the banks of the Godāvari. The text is complete in 40 verses, to which two more are added, giving a description of the author and the work. It is divided in six sections.
The commentator wrote twice, once for beginners and once for advanced students. The present commentary is for beginners. For that for advanced students see IO. Catal. No. 3092. The commentaries were completed in "गगनवेदशरेन्दमिते शके", that is, in Saka 1540 = 1618 A.D. The initial date of calculation in the shorter work is the 7th Asādha of Saka 1508 = 1586 A.D.
The Post-colophon Statement :
शैलाब्ध षड्भून्मितशाककाले
पौषेऽसिते चाद्यतिथौज्यवारों। उदाहृतिः केशवजन्मपइतेः
श्रीदेवविदल्लिखितूत्तराईम् ॥ (?)
That is, in Saka 1607.
Begins thus : Text:
श्रीगणेशाय नमः । नत्वा विघ्नपशारदाच्युतब्रह्मार्कमुख्यान् ग्रहान् ___कुर्वे जातकपद्धतिं स्फुटतरां होराविदां प्रीतये । यंत्रैः स्पष्टतरोऽत्र जन्मसमयो वेद्योऽत्र खेटाः स्फुटाः
यत्पक्षे हि घटन्ते उद्गम इहास्तर्क सषड्भः स च ॥१॥

Page #202

( 200 )
7027. 7424. Transfa: 1 Jātakapoddhati. Being a manual of horoscopy in six adhyāyas.
By Keśava Daivajña of Nandīgrāma. Substance, country-made paper. 9} x 44 inches. Folia, 10. Lines, o on a page. Extent in slokas, 120. Character, modern Jaina Nāgara. Date, Samvat 1939. Appearance, fresh, Complete. With interlineal notes in the first six leaves. Last Colophon :
इति श्रीकेशवपद्धतिः समाप्ता । Post-colophon:
संवत् १९३६ आश्विन शुक्ल एकादश्यां तिथौ । See Berl. Catal. No. 869; Aufrecht, Catal. Trin. Coll. Camb., p. 71 ; Bhandarkar Rep., 1882-83, p. 30; and IO. Catal. No. 3086.
7028. 476. 229tztat ( 57/09ufactant)
(Jātąka paddhatitīkā.)
By Visvanātha. For the MS. see L. 1340. Incomplete,
Kesava's Paddhati is known as Jāta ka paddhati. For a complete work see L. 1897.
7029. 7735. Staatsfa: 1 Jātaka poddhuti.
By Kesava. With Paddhatyudāharana by Visvanāthu. Substance, country-made paper. 104 x 5 inches. Folia. 62. Lines, 13 on a page. Extent in blokas. 1,600. Character. Jaina Nāgara. Date, Samvat 1902. Appearance, fresh. Complete.

Page #203

Colophon :
Post-colophon :
( 201 )
इति श्री दिवाकर दैवज्ञात्मजश्रीविश्वनाथदैवज्ञविरचितं श्रीकेशवदैवज्ञविरचितपद्धत्युदाहरणं समाप्तम् । अन्तर्दशाध्यायोदाहरणं
समाप्तम् ।
संवत् १८०२ वर्षे शाके १७५ (६१)७ प्रवर्त्तमाने मासोत्तममासे चैत्रमासे कृष्णपक्षे तिथौ पञ्चम्यां भौमवासरे लिपीकृतं । रिष (The name is blurred over with ink) पठनार्थं.
श्रीभौलाडानगरे श्रीरस्तु ॥
कल्याणमस्तु ॥
See IO. Catal. Nos. 3086 and 3090.
7030.
6337. जातकपड्डत्युदाहरणम् | Jatakapaddhatyudāharana. By Divākara.
Substance, country-made paper. 10 x 41 inches. Folia, 30. Lines, Extent in slokas, 1,000. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Complete. Copied in Saka 1776.
10 on a page.
A course of practical illustrations to the author's manual of horoscopy Jātakapaddhati.
For the beginning see IO. Catal. No. 3093. But the concluding verses are not the same as in the MS. of India Office. In the present MS. they are :
(29B) (after the colophon ) :
इति श्रीगणिततत्त्वचिन्तामणौ रिष्टभङ्गाध्यायः । इतः प्रभृति ग्रन्थसमाप्त्यन्तम् सर्वं वृत्तजातं स्पष्टम् ।

Page #204

दिवाकराराधनलब्धबुद्धिदिवाकराख्यो नरसिंहसूनः ।
( 202 )
रम्यं निजोक्तेर्गणितस्य तत्त्व
+
चिन्तामणिं स रचयांबभूव ॥
यन्मयात्र समकारि कुत्रचित् एकदेशिम तखण्डनं वरम् । +
+
+
लोकन प्रभववैभवं किल ॥ २ ॥
+
स्यात्पक्षः स तिथियुतैः शशिगुणै ३१ रेषां हतो + शाकः सर्वयुतिर्यदान्नृपशतौ रामैर्विहीना १५८ ( c?)७ तदा ॥ ३ ॥
सिद्धान्तसिद्धान्तविदग्रगण्यो
दिवाकरो ग्रन्थमिमं लिलेख ।
यः शाक + + + द्विजेन्द्रो
मन्यामहे बौजविदां वरं तम् ॥ ४ ॥ व्यक्रांता ननु वटुना जागत्रयीयं
+ + ना खलु विदुषां जनेन शक्तिः ॥ ५ ॥
Then comes the colophon:
Post-colophon :
इति श्रीदिवाकरविरचितो गणिततत्त्वचिन्तामणिः समाप्तः ।
रसाभ्भ्रनगचन्द्रे च शाककाल प्रवर्त्तते ।
+ + + ट नक्षत्रे गुरुवारे तिथौ कुहः ॥ स्यानुपूयां + + विप्रगणको कोविदो भवेत् । तद्दिने लिखितं शास्त्रं दिवाकर्थ्या उदाहृतिः ॥
देवदेव जगन्नाथ etc. etc. etc.
According to Eggeling it was composed in 1584 A.D.

Page #205

( 203 )
7031. 4587. जातकपद्धतिः (विदग्धतोषिणी)। Jatalapaddhath.
By Rāghavānanda Cakravartī.
Substance, country-made paper. 154 x 4 inches. Folia, 8. Lines, 7 on a page. Extent in slokas, 150. Character, Bengali of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
For the work see L. 2409.
There is one more stray leaf containing the following colophon:
इति प्रजापतिदासेन कृतेयं टीका सप्तमाध्यायस्य समाप्ता ।
Begins thus:
श्रीगणेशाय नमः । नत्वा सरस्वती देवौं राघवानन्दशर्मणा । चक्रे विदग्धतोपाय स्पटा जातकपद्धतिः ॥ यादौ छायादिकैःयो जन्मकालः सुनिश्चितः । तत्काल प्रभवाः कार्याः सिद्धान्तोक्तैर्ग्रहाः स्फुटा ॥ असकृत् कर्मणा येन यान्ति दृकतुल्यतां दिवि । नतोन्नतौ ततः साध्यौ भावाः खेटबलानि घट् ॥ दिनान्तिरिता जन्मनाडिका नतनाडीका। पूर्वापराह्ने जातस्य प्राक्पराख्या दिने भवेत् ॥ रात्रेतघटी शेषघटीदिनाईसंयुता । परपूर्वाभिधा ज्ञेया रजन्यां नतनाडिका ॥
etc. etc. etc. etc. Ends thus :
इति दिग्दर्शनाज्ञेयो विस्तारो जातकोदितः । राघवीयामिमां तुरि(?)प्रदां जातकपद्धतिं ॥ विज्ञाय राजमान्यः स्याद्धौरः कीर्तिच विन्दति ॥

Page #206

(
204
)
इति महामहोपाध्याय श्रीराघवानन्दचक्रवर्त्तिविरचितायां विदग्धतोषिण्यां जातकपद्धतिः समाप्ता ।
___7032. 5718. जातकपारिजातः। Jatakupārijata.
By Vaidyanātha, son of Venkatādri.
Substance, country-made paper. 101x5 inches. Folia, 159. Lines, 9 on a page. Extent in Slokas, 2,800. Character, Nagura. by a modern hand. Appearance, fresh. Complete.
The work begins :
श्रीगणेशाय नमः । श्रीकान्ताजशिवस्वरूपममरज्योतिर्गगाखामिनं
मायातीतम शेषजीवजगतामौशं दिनेशं रविम् । नत्वा गर्गपराशरादिरचितं संग्टह्य होराफलं
वक्ष्ये जातकपारिजातमखिलं ज्योतिर्विदा प्रौतये ॥ भारद्वाजकुलोद्भवस्य विदुषः श्रीव्यङ्काटा रिह
ज्योतिःशास्त्रविशारदस्य तनयः श्रीवैद्यनाथः सुधौः । होरासारसुधारसज्ञविबुधश्रेणीमनःप्रीतये
राशिस्थाननिरूपणादिसकलं वक्ष्ये यथानुक्रमात् ॥ प्रणम्य वन्दारजनाभिवन्द्यपादारविन्दं रघनायकस्य । संग्टह्य सारावलिमुख्यतन्त्रं करोम्यहं जातकपारिजातम् ॥
This is based on Sārāvali. There is a reputed work entitled Sārāvalī, on Jyotişa, which is quoted by Bhattotpala on Bệhajjātaka, by Visvanātha, Raghunandana, Kamalākara and so on.
End.:
इति श्रीनवग्रहकृपया वैद्यनाथविरचिते जातकपारिजातेऽष्टादशोऽध्यायः ।

Page #207

(
205
)
शाखाभिरकादशसंख्यकाभिः
+ + + + रतिप्रकाशः । ज्योतिर्मयः सर्वफलप्रधानः
स कीर्त्तितो जातकपारिजातः ॥ उक्तं राशिगुणालयं ग्रहगतिस्थानखभावाकृति
शाधानादि(?) समस्तजीवनननं वालाप्रनिहाकरः । (?) आयुर्जातकभङ्गयोगजविधिः श्रीराजयोगादिर्ज
दिवादिग्रहयोगज + + + + च क्रमात् ॥ पश्चादपकवर्गविन्दुगणितं होराधनस्थानजं
(?)दुश्चित्कारनिभावजं सुतरिपुस्थानप्रयुक्तं फलम् । कन्दर्पाटगधर्मराशिजनितं व्यापारलाभात्मजं
नारीजातकलक्षणं निगदितं चन्द्रं दशान्तर्दशा ॥ श्रीविद्याधिकवेवटादितनयः श्रीवैद्यनाथः सुधीः
आदित्यादिसमस्तखेटकृपया विद्वज्जन प्रीतये । होरासिन्धुसमुद्धताम्तमयोमष्ठादशाध्यायिनौं
चक्रे जात[कपरिजात] सरणिं गौतोत्सुकालोकिनीम् ॥ Last Colophon:
इति जातकपारिजातः समाप्तः।
शुभं भूयात् । श्रीसाम्बसदाशिवार्पणमस्तु । Printed and published in Benares.
7033.
6419. जातकवल्लभः । Jatakavallabha.
By Raghunātha Pandita.
Substanco, country-made paper. 11x5 inches. Folia, 126 of which fol. marked 1, 3-11, 16-51, 60-67, 103-111, 123, 157 are missing.
A comprehensive work on horoscopy.

Page #208

(
206 )
Colophon :
12B, इति औरघनाथपंडितविरचिते जातकवल्लभे ग्रहभावफलाध्यायश्चतुर्थः ;
15A, षड्यहयोगाध्यायः पञ्चमः ! It ends :
जन्मपत्रौप्रकाशार्थं कृतो जातकवल्लभः ।
श्रीमता रघुनाथेन सर्वजातकज्ञानदः ॥ Last Colophon :
•योगिणी + + + दशादिमदशाटोत्तरदशानिर्या योध्यायो
नवमः।
7034.
8705. जातकाभरणम् । Jatakābharana.
By Dhundhirāja Dainujño.
Substance, country-made paper. 11 x 64 inches. Folia, 36. Lines, 15 on a page. Extent in slokas, 1,300. Old. Fresh. Incomplete.
The colophon on leaf 36 :
इति श्रीदैवज्ञगिणराजरचिते जातकाभरणे परस्परग्रहदृष्टि
फलाध्यायः। Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। श्रीदं सक्षाहं हृदयारविन्दे पादारविंदं वरदस्य वन्दे । मन्दोपि यस्य स्मरणोन सद्यो गौर्वाणवन्द्योपमतां समेति ॥ १ ॥ उदारधौर्मन्दरभूधरेण प्रमथ्य होरागमसिन्धुराजम् । श्रौढुण्डिराजः कुरुते किला-मा-सप-ममलोक्तिरत्नैः ॥ २ ॥ ज्ञानराजगुरुपादपंकज मानसो बलं विचन्त्य भक्तितः । जातकाभरण नाम जातकं जातकज्ञसुखदं विधीयते ॥ ३ ॥

Page #209

( 207 )
शास्त्रोक्तां यो जन्मपत्री करोति नानाग्रंथालोकनात्तस्य वित्तं । व्यत्युद्दिग्नं स्यात्तदा जातकेऽस्मिन् कुर्वे व्यक्तां जातकोक्तिं च सर्वीं ॥ ४ ॥
etc.
etc.
etc.
etc.
Last Colophon :
ऋतुफलं । मासफलं । पक्षफलं । योगफलं । करणफलं ; (b) लग्नफलं ;
(a) पञ्चाङ्गफलानि - संवत्सरफलम् । तिथिफलं । वारफलं । नक्षत्र फलं । (c) ग्रहवर्ण विनिर्णयः ; (d) तनुभावः ; (e) घनभावः etc.; (f) अनिष्टाध्याय: ; (g) ग्रह भावफलानि ; (h) ग्रहदृष्टिफलानि ।
इति श्रीदेवज्ञढुण्डिराजविरचिते जातकाभरणे परस्परग्रहदृष्टिफलाध्यायः ।
Printed and published in the Chowkhamba Sanskrit Series, Benares.
7035.
7770. जातकाभरणम् | Jātakābharana. By Dhundhirāja.
Substance, country-made paper. 12 x 51 inches. Folia, 66. Lines, 11 on a page. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, discoloured. Incomplete at the end.
The last colophon in the incomplete MS. :
66A, इति श्रीदेवजढुंढिराजविरचिते जातकाभरणे दीप्तादि
ग्रहफलाध्यायः ।
A well-known work on horoscopy. See Berl. Catal. No. 866; Aufrecht, Flor. MSS. No. 292; IO. Catal. No. 3076.
Printed at Bombay in 1861. Cf. our MS. 8705.

Page #210

( 208
)
7036. 397. जातकेन्दः। Jatokendu.
By Aniruddha Dviveda.
Substance, country-made paper. 8x3 inches. Folia, 10. Lines, 8 on a page. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, old and discoloured.
A modern tract on horoscopy in verse.
It begins :
यदण्डोड्डीयमानास्तु भृङ्गाः कर्णविधतिभिः । न कुर्वन्ति रति+पि तं वन्देहं गजाननम् ॥ श्रीदिवेदानुरुद्धेन दत्तशिष्येण धीमता।
तन्यते बालबोधाय जातकेन्दुमनोहरः ॥ 2A, इति श्रीद्विवेदानिरुद्धविरचिते जातकेन्दाविष्टकालाध्यायः; 2B, . द्वादशभावाध्यायो द्वितीयः; 3B, दृष्निर्णयाध्यायस्ततीयः; 4A, षड्बलाध्यायश्चतुर्थः; 5A, रात्रिगुणाध्यायः पञ्चमः; 5B, शत्रुमित्राध्यायः षष्ठः ; 6B, ग्रहखरूपाध्यायः समाप्तः ; 8B, संज्ञाध्यायोऽटमः; 9B, गर्भाधानं नवमोऽध्यायः ; 10B, प्रश्नाध्यायो दशमः ।
Of the eleventh adhyāya, there are only two lines. The manuscript ends abruptly.
7037.
6396.
Substance, country-made paper. 81x6 inches. Folia, 50 of which the first eight are missing. Lines, 18 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Stitched in book-form.
A modern astrologer's collection, without any definite name, for casting a nativity. The last owner of the manuscript, however, gave it the name Jātakottama.

Page #211

( 209 )
7038. 1832. जातकमञ्जरौ। Jātakamanjari.
By Nrsimha.
Substance, country-made paper. 9x3 inches. Folia 44. Lines 6-8 on a page. Extent in slokas 600. Character, Nāgara of the 17th century. Date, (?). Old. Complete.
For a description of the work see L. No. 2455. A treatise on horoscopy based on Sūryasiddhānta.
7039. 8711. जातकालङ्कारः। Jatakalunkaru.
By Ganesa Daivajña, the son of Gopāla. Substance, country-made paper. 101x47, 101x51 inches. Folia, 16. Lines, 10, 11 on a page. Extent in ślokas, 320. Date, Samvat 1710. Character, Nāgara. Old. Complete.
See L. 2443. The date of composition :
शाके मार्गणराम-सायक-धरासये नभस्ये तथा, that is ___1535 = 1613 A.D. The date of copying :
Samvat 1710 वर्षे आश्विन सूदि १५ सोमे लिखितं
महादेवमिश्रेण । Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। सानन्दं प्रणिपत्य सिद्धिसदनं लम्बोदरं भारतौं
सूर्यादिग्रहमण्डलं निजगुरुं भक्त्या हृदो स्थितम् । येषामंघ्रिसरोरुहस्मरणतो नानाविधाः सिद्धयः
सिद्धिं यान्ति लघु प्रयान्ति विलयं प्रत्यूहशैलबजाः ॥१॥
J4

Page #212

( 210 )
यत् पूर्वं परमं शुकास्यगलितं सज्जातकं फक्किकारूपं गुठतमं तदेव विशदं कुर्वे गणेशोऽस्मालं । दैवज्ञः सुतरां यशः मुखमतिश्री हर्षदं खग्धरा
वृत्तैश्चारु नृणां शुभायनपदं श्रौमच्छिवानुज्ञया ॥ २ ॥ भूयांसः सन्ति भूमौ निजपरमधिया शालिनः शास्त्रगुम्फे संख्यावन्तस्तथापि प्रचुरपरगुणैस्तोषवन्तो भवन्ति । पद्मापीयूषरम्भासुरतरुजनकचन्द्रतः संप्रमोदः
सारं रत्नाकरोऽपि व्रजति हि नितरां किन्न वृद्धिं सरखान् ॥ ३ ॥
etc.
etc.
etc.
etc.
Printed and published in Bengal and in Benares.
7040.
I4B
5552. जातकालङ्कारः । Jātukālankāra. By Ganesu Daivajña.
With the commentary by Haribhānu Sukla.
Substance, country-made paper. 14 x 51⁄2 inches. Folia, 38. Charac ter, Nagara of the early 19th century. Appearance, fresh. Complete.
Jātakalamkara--a metrical treatise on horoscopy, composed in Saka 1535.
See L. 2443.
The commentary begins thus:
श्रीगणेशाय नमः ।
स्वावर्णब्रह्मविद्यापरिचयचतुरं श्रीशुकं व्यासपुत्त्रं
नत्वाचार्यं मुनीनां हरिपदकमले प्रेमविश्रामभाजाम् ।
शिष्टेष्टं स्वेष्टदेवं श्रुतिसमधिगतं माधवं भावयित्वा भावैरुद्भाव्यतेऽसौ (स्मै) प्रवरमतिमुदे जातकाल
जातकालङ्गतिः ॥

Page #213

( 211 )
See L. 2447, which gives the beginning of the present commentary and in which it is stated erroneously to be by the author himself.
The name of the commentator, Haribhānu Šukla, is to be found in leaf 34A of the present manuscript :
इति श्रीशुल्लोपनाम कहरिभानुभणितायां श्रीसमाख्यायां पञ्चमोऽध्यायः ।
8431. जातकालङ्कारः ।
7041.
Lust Colophon :
Substance, country-made paper. on a page. Extent in slokas, 2, 656. 1911. Appearance, fresh. Complete.
By Ganesa Daivajña.
With a commentary in Sanskrit and in Hindi by Narmada Giri ( Avadhūta).
Post-colophon :
जातकालङ्कार
Jātakālankāra.
10 x 5 inches. Folia, 166. Lines, 7 Character, Nāgara Date, Samvat
इति श्रीगणेशदैवज्ञविरचिते जातकालङ्कारे वंशाध्यायः सप्तमः ।
(Tikā) :
इति श्रनम्मेदागिरिगावधूतेन विरचितायां बालवोधिन्यां जातकालङ्कारटीकायां वंशाध्यायः सप्तमः ।
मूलग्रन्थसंख्या ११४ । संवत् १९१९ फाल्गुन् सुदि १३ शुभमस्तु । मंगलमस्तु
सिन्धुर
इदं
जातकालङ्कारपुस्तकं
समाप्तिमगात् ।
For the text see L. 2443.

Page #214

( 212 )
7042.
388A. जातकालङ्कारः ।
Jatakālankāra.
By Ganesa Daivajña.
Substance, country-made paper. 12 x 4 inches. Folia, 8. 11-13 on a page. Extent in Ślokas, 400. Character, Bengali. Appearance, fresh. Verse. Generally correct. Complete.
Rajendralāla has noticed this work in L. 2443 and a commentary in 2446.
Along with this there is another MS. in 4 leaves. It is a commentary according to Parāśari Hora, on 40 slokas, beginning with बुधैर्भावादयः इत्यादि ।
बुधैर्भावादयः सर्वे ज्ञेयाः सामान्यशास्त्रतः । एतत् शास्त्रानुसारेण संज्ञाभूतो विशिष्यते ॥ १ ॥ पश्यन्ति सप्तमान् सर्वे शनिजीवकुजाः पुनः । विशेषतश्च त्रिदशत्रिकोणचतुरष्टगान् ॥ २ ॥ सर्वे त्रिकोणनेतारो ग्रहाः शुभफलप्रदाः । पतयस्त्रिः षडायानां यदि पापफलप्रदाः ॥ ३ ॥
न दिशन्ति शुभं नृणां सौम्याः केन्द्राधिपा यदि । क्रूराश्चेभू शुभं ह्येते प्रबला उत्तरोत्तराः ॥ इत्यादि
Lines,
Date, (?).
The commentary begins with Sayaṇācārya's wellknown mangalācarana वागीशाद्याः etc., which is followed by the following :
सिद्धान्तमौपनिषदं शुद्धान्तं परमेष्ठिनम् । शोभाधरं महः किञ्चिद्दौणाधरमुपास्महे ॥ इनशशिकुजरात जीवमन्देन्दुकेतु
भ्टगुज इति नवानां कृत्तिकादिक्रमणे | रमदगिरिष्टत्य भूपविंशोनसप्त
दशगिरिनखसङ्ख्याः स्युर्दशा मानवानां ॥

Page #215

( 213 )
wafa 177TH serĉu fachgi वयं पाराशरोहोरामनुसृत्य यथामति ।
7043
1829. TAITETT: | Jāta kālankāra.
By Ganesa Daivajña. For the manuscript see L. 2443. Often noticed and printed.
The date of composition is 1535 Śaka.
7044.
1834. Ca Tatat Jātu kālaňkāratīkā.
Anonymous For MS. and the work see L. 2445. Post-colophon:
संवत् १८६६ मै० पौष सुदि १२ बुधवार शुभमस्तु कल्याणमस्तु ।
7045.
G. 9699.
TOTSITZtet i
Jāta kālankāratīkā.
Substance, country-made paper. 13 x 5 inches. Folia, 13. Lines, 12 on a page. Extent in ślokas, 432. Character, Nāgara. Date, Samvat 1883. Appearance, old. Prose. Generally correct. Complete.
This is an anonymous commentary on Ganesa Daivajña's Jātakālamkāra, a work on horoscopy.

Page #216

( 214 )
It begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। श्रीसरस्वत्यै नमः । अथ जातकालङ्कारस्य टौका लिख्यते ।
सानन्दमिति । गणेशकवि माहं इदं जातकं कुर्वे इति टतीयपूलोकेनान्वयः। किं कृत्वा सानन्दं यथा भवति तथा लम्बोदरं गणेशं सिद्धिग्रहं प्रणिपत्य भारतौं सरखतौं तथा सूर्यादिनवग्रहमण्डलं समूहं निजगुरुं भक्त्या प्रणामं कृत्वा आत्महृदयकमले स्थितं येषां चरणकमलं स्मरतः अनेकविधाः अणिमादायः सिद्धिं यान्ति पुनः प्रत्यहा विघ्ना विनोन्तरायः प्रत्यूह इत्यमरः तेषां शैलब्रजाः पर्वतद्वन्दा ब्रजो गोठाध्ववन्देष्वित्यमरः पर्वतरन्दोपमाः लघु शीघ्रं
लघु क्षिप्रमरं द्रुतमिति विलयं नाशं याति । १ ॥ Und:
हृद्यैरिति श्रीगणेशेन कविना मया अस्मिन् जातके वंशाध्यायः कृतः कीदृशो हृदय हारिभिः पद्यैर्गुम्फिते रचिते सूरिणां पण्डितानां तोषकारके सालङ्काराख्ये पुनः मञ्जुले मनोहरे कीदृशो
ऽध्यायः वेदसंख्यैः ४ वय श्रेछैः प्रणौतः कृतः । Colophon :
इति श्रीजातकालङ्कारे टीकायां वंशाध्यायः समाप्तोऽयं ग्रन्थः ।
शुभमस्तु । श्रीरस्तु संवत् १८८३ शाके १७४८ पौषकृष्णा समायां तिथौ गुरुवासरे लिखितं रामदिहलमिश्रेण ।
7046. 1833. जातकालंकृतिटीका (श्रीनाम्नौ)।
Jātakālamkrtițīkā. For MS, and the work see L. 2446.
Text : जातकालंकारः by Ganesakavi, son of Gopāla, who wrote it in accordance with Sukajātaka.

Page #217

( 215 )
Genealogy of the author : (1)
Kanhoji the astrologer to the king of Gujarat.
(iii) Rāmkrşņa
(2) (i) Sūryadās (ii) Gopāla (3)
Ganesakari Commentary : Anonymous.
7047. 6424. जातकालंकारटोका। Jātakalamkarathka.
By Jayagopāla.
Substance, country-made paper. 10 X 44 inches. Folia, 16. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 550. Character, Nagara. Date, Saka 1734 = Samvat 1869. Appearance, fresh. Complete.
The text is by Gaņeśa Daivajña, son of Gopāla, for which see L. 2443, 2445 and 2446. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। अथ जातकालंकारस्य टीका लिख्यते ।
सानन्दमिति । Last Colophon :
इति श्रीजातकालंकारे टीकायां वंशाध्यायः ।
समाप्नोयं ग्रंथः। Post-colophon:
शुभमस्तु औरस्तु । सं १८५५ मार्गशीर्ष कृष्णाटम्यां शनिवासरे संगवकाले संपूर्ण लिखितं गणेशदत्तेन श्रीगुरुचरणकमलभजनावाप्तेन ।

Page #218

(
216 )
Then we have the name of the commentator :
जयगोपालनाम पण्डितेनेयं टीका कृता बुधैः क्षमख ।
श्रीसंवत् १८६८ शाके १७३४ अधिक वैशाखमासे ११ तिथौ गुरुवासरे शुभम् ।
7048. 3918. जातकार्णवटीका entitled अर्थरत्नप्रभा । Jāta kārņavaţikā (entitled Artharatnaprabhā).
By Govindānanda Kavikankana.
Substance, palm-leaf. 9x 2 inches. Folia, 54. Lines, 5 on a page. Extent in slokas, 700. Character, Bengali. Date, Saka 1556. Appearance, old and soiled. Writing effaced in many places. Complete.
See IO. Catal No. 3083. That manuscript is defective in the beginning. The commentary begins thus :
ॐ नमः सूर्याय। श्रीगोविन्दपदबन्दनखेन्दुरुचिसन्तति । अन्तश्चिन्ताभिरुभ्रान्तचित्तध्वान्तं धुनोतु नः ॥ धीमता क्रियते तातपादरेगापदेशतः । अर्थरत्नप्रभा नाम जातकार्णवकौमुदी ॥ .
श्रीमान् वराहमिहिराचार्यो मन्दमत्यनुग्रहबुझ्या संक्षेपेण ज्योतिर्ज्ञानं प्रकाशयिष्यन् प्रथममुपस्थितं कलियुगमारभ्य
श्रीमविक्रमभानोरहर्गणमाह । इत्यादि Colophon:
इतिश्रीगोविन्दानन्दकविकणाचार्यकृतायां जातकार्णवटीका[या]मर्थरत्नप्रभा + + + + ।

Page #219

( 217 )
Post-colophon :
शाके घडिषुवाणेन्दौ नत्वा कृष्णपदाम्बुजम् । देवको शर्मगोयन्तु + + + + । शकाब्दाः १५५६ । श्रीरस्तु मयि लेखके ॥
Then there are seven leaves and a half more, containing notes on the general topics of astrology, and figures in illustration.
7049.
4336
Substance, country-made paper. 10x4 inches. Folia, 16. Lines, 5 on a page. Extent in slokas, 160. Character. Jaina Nagara of the 18th century. Appearance, discoloured.
A work on horoscopy, with चमत्कारप. on the left hand upper margin of every leaf. It begins :
श्रीगणेशाय नमः। न चेत् खेचराः स्थापिताः किं भचके
न ते स्पष्टगाः स्थापितैः किं ग्रहेन्द्रः । अभावोदितः स्पष्टता कोऽत्र हेतुः
फलैरेव सव्वं ब्रुवे तानि तस्मात् ॥ १ ॥ तनुस्थो रविस्तुङ्ग यहिं विधत्ते
मनः संतपेत् दारदायादिवर्गात् । वपुः पौड्यते वातपित्तेन नित्यं
सब्वैः पर्यटन् हासद्धिं प्रयाति ॥
2B, इति रविफलम् with 12 verses ; 4B, इति चन्द्रफलम् with 12 verses ; GA, इति भौमफलम् with 12 verses ; 8A, इति बुधफलम्

Page #220

( 218 )
with 12 verses ; 10A, गुरुफलम् with 12 verses ; 11B, इति शुक्रफलं संपूर्णम् with 12 verses ; 13A, शनिफलम् with 12 verses ; 15A, इति राइफलम् with 12 verses; 16B, इति केतुफलम् । Post-colophon Statement :
दधिच्ये पुरे........।
7050.
6398.
Substance, country-made paper. 9X 44 inches. Folia, 3. Lines, ll on a page. Extent in slokas, 30. Character, Nāgara of the early 19th century. Appearance, discoloured.
Things about horoscopy.
3A, इति पताकिविचारः ।
Beginning :
अथ वर्षे त्रिपताकिचक्रम् । रेखात्रयं तिर्यगधोईसंस्थमन्योन्यविद्वाग्रकमेव कोणात् । स्मृतं बुधैस्तलिपताकि चक्र प्राडमध्यरेखाग्रजवर्षलमात् ॥ ... ... ... ... इति वर्षपताकिचक्रम् ।
अन्यच्च
चक्रस्य त्रिपताकोऽयं यो जानाति नरो भुवि ।
तस्य हस्तस्थितं चायुस्त्रैलोक्ये सचराचरे । 2A, इति त्रिपताकिफलम्। 2B, अथातः संप्रवक्ष्यामि पताकिवेधनिर्णयम् ।

Page #221

(
219
)
2A, मर्मवेधेन मरणं कंटकेन कुलक्षयम् ।
अर्थनाशो भवेच्छिद्रे वधबंधः शल्यवेधके ॥ ६
उदाहरणम् ।
साहजाहकस्य गताब्दाः ७४ सैकाः ७५ नवभक्ता शेषं etc. etc.
TI.
3A, अथ वर्षे शुभाशुभावलोकनार्थं समुद्रचक्रम् ।
तिर्यगूर्द्धगता रेखाश्चतसस्तत्र संलिखेत् ।
कृत्तिकादौनि ऋक्षाणि पूर्वाद्याः सव्यमार्गतः ॥ 3B, इति समुद्रचक्रम् ।
III.
Then there are three lines above the topic: gfa मुंथेशफलम्। (Only one sloka.)
7051. 3460. ज्ञानानन्दतरङ्गिणौ। Jhānānandatarangini.
By Krsņānanda.
Substance, country-made paper. 161 x 32 inches. Folia, 59. Lines, 8 on a page. Extent in slokas, 2,000. Character, Bengali. Date, Saka 1692. Appearance, discoloured. Complete.
Colophon :
इति कृष्णानन्ददेव शर्मणा विरचिता ज्ञानानन्दतरङ्गिणी समाप्ता। Post-colophon:
नमः सूर्याय ॥ समाप्तश्चायं ग्रन्थः । यत्नेन लिखितमित्यादि।
श्रीपुरषोत्तमदेवशर्मणः पुस्तकमिदं। श्रीराधाकृष्णादेवशर्मणः खाक्षरच ॥

Page #222

( 220 )
शकाब्दाः १६६२ । ज्यैष्ठस्यैकादशदिवसे शुक्लपक्षीयषयां तिथौ
दिवा मध्याह्नसमये समाप्तस्वायं ग्रन्थः ।
The mangalacarana:
A few lines more.
An astrological treatise on times meet for auspicious ceremonies.
ॐ नमो गणेशाय ।
आदित्यं सगणाधिपं गिरिसुतां नत्वा हरं केशवं
ज्योतिःशास्त्रविलोकनालसधियां चेतः सदोल्लासिनीं । कृत्वा संग्रहसारमर्थमम्टतं विद्यन्मनोहारिणों ज्ञानानन्दतरङ्गिणीं वितनुते श्रीकृष्णनामा सुधीः ॥
The topics of the work:
1A, राज्यादिनिर्णय विवाहनिषेकमुख्या
सौमन्तजातकशुभाशुभनामधेयम् । ब्यन्नाशचौरपठनश्रुतिवेधयज्ञसूत्रप्रयागाभवनादिकमत्र वाच्यम् ॥
It ends thus :
मासवादौ दर्शमाद्यं तिथिं द्विते क्रमेण च । दद्याच्च या तिथिर्यत्र स राशिर्नात्र संशयः ॥
इति नष्टजातकाध्यायः ।
It quotes Khanā.
7052.
5478. ज्ञानप्रदौपचिन्तामणिप्रश्नतन्त्रम् । Jñanapradipacintamaniprasnatantra.
By Duryodhana.
Substance, country-made paper. 91 x 5 inches. Folia, 25. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 550. Character, Nagara. Date, Samvat 1716 and Saka 1581. Appearance, oldish. Complete.

Page #223

(
221
)
The mangalācarana and the object of the work:
खस्ति श्रीगणेशाय नमः। नत्वा गणेशं गिरिजा सुरेशं
प्रश्नार्थमुद्यम्य ससारभूतम् । दुर्योधनो दैवविदां हिताय
ज्ञानप्रदीपं तनुते समासात् ॥ भूतं तथा भविष्यश्च वर्त्तमानश्चराचरम् । वर्त्तमाने फलं सर्वं ज्ञातव्यं ज्ञानदीपकम् ॥ शाकुनं सुनेशकालं ग्रहास्तत्कालभावजाः । घडवर्गमैत्रोच्चनौचं क्षेत्र क्षेत्राधिपस्तथा । लग्नसंज्ञा तथाज्ञानं दृष्टिबलाबलं विदुः । भावरूपेशा दिग्वाच्यं प्रकृत्यं ग्रहवर्णयोः ॥ धातुमूलं तथा जौवं द्विपदाच चतुष्पदाः। बहुः पदा पदाहीनाः घट्यदाश्चेत्तथा पुनः । लाभालाभं सुखं दुःखं जीवितं मरणन्तथा ॥ रोगं दोषं वधं बन्धः बन्धानुमोक्षशिषु ।
राज्यं पदं राजयोगं दिनचर्यास्तु भोजनम् ॥ etc. etc. Colophons :
2A, इति श्रीदुर्योधनविरचितायां ज्ञानप्रदीपचिन्तामणिप्रश्ने प्रथमोऽध्यायः ; 3A, • ज्ञानप्रदोपचिन्तामणौ प्रश्नतन्त्र शाकुनखनदारद्वितीयोऽध्यायः; 3B, इति भावप्रकरणं टतीयोऽध्यायः ; 4A, इति श्रीज्ञानप्रदीपचिन्तामणिप्रश्नतन्त्र शत्रमित्रउदाससमप्रकरणम् चतुर्थोऽध्यायः ; 6A, इति दुर्योधनविरचितायां ज्ञानप्रदीपचिन्तामणिप्रश्नतन्त्रे बलाबलप्रकरणं पञ्चमोऽध्यायः; 7A, ० हादशभावप्रकरणं द्वारं घष्ठमोऽध्यायः; 8A, प्रकृतिग्रहवर्गानं नामदारं सप्तमोऽध्यायः; 9B, धात्वादिना लूकचिन्ता(?) मुशिप्रकरणं हारं व्यशमोऽध्यायः; 10B, जीवितप्रश्नद्वारं नवमोऽध्यायः; 12B, मृत्युयोगबन्धमोक्षनौकाप्रश्नहारं दशमोऽध्यायः; 14A, ० पदप्रकरणं राज्ययोगप्रकरणं हारं एकादशोऽध्यायः; 17B, गमागमं नदौलुट

Page #224

( 222 )
द्वारं; 19A, निक्षिप्तद्रव्यप्रकरणं चतुर्दशमोऽध्यायः(?); 20A, विषकन्यायोगप्रकरण द्वारं पञ्चदशमोऽध्यायः; 21A, मिश्रकाध्यायः घोडशमः; 25B, सम्पूर्णरष्टादशमोऽध्यायः । १८ ॥ समाप्तः ॥
___After the last colophon, there are eight lines. The 6th line gives the date of the copying of the manuscript:
संवत् ११६ वर्षे शाके १५८१ प्रवर्त्तमाने ज्येष्ठवदौ १३ रविवासरे पुस्तं लिख्यतम् ।
दुर्योधनज्ञानप्रदो[पि]का सम्पूर्ण समाप्तम् । लिख्यतं जम्बुमार्गे मध्यपाटनतीर्थको भोजिसन्निधौ चर्मण्यत्या लिख्यतं जोषौमरौवदसे पाटनवास्तव्य ॥ शुभमस्तु ॥
End :
+ + + + + + + हरि जाननामा
गौडान्वयेषु लवणोपुरौरस्यनिवासवासी । (?) मौहिल्यगोत्रस्तु पवित्रवंशो
भवशर्मनामा श्रुतियज्ञवेत्ता ॥ तत्पुत्रनामाख्य विद्याधराख्यो
ब्रह्मदेवार्चनभक्तिरक्तः। प्रसादवापीकृत धर्मविद्यो
यशःप्रसिद्धो बहुभाग्य युक्तः ॥ तस्यैव वंशे सुतनुर्बभूव
ज्योतिर्विदा वेदविदां चकारः। तया सुकृत्या खलु ज्ञानदीपं
श्रीदुर्योधनस्य दैवज्ञहेतोः । वेदाक्षशतचत्वारि रचितं ज्ञानदीपकम् । अहादशास्त्रमध्यायं श्रीदुर्योधनधौ कृतम् ॥ श्रीविक्रमगते(१५१८)काले नागेन्दुतिथिवत्मरे । नभस्यकृषामयम्यां उत्पन्नं ज्ञानदीपकम् ॥

Page #225

( 223 )
The manuscript is very corrupt. The chronogram at the end gives the date of the composition of the work as the year 1518 of the Samvat era.
7053. 6332. ज्ञानप्रदीपटौका। Jhanapradipatika.
By Dāmodara.
Substance, country-made paper. 11 x 45 inches. Folia, 351 of which the following leaves are missing: 5-7, 18-61, 70-73, 188-190, 193-245 and 248-257. Lines, 16 to 18 on a page. Extent in blokas, 16,000. Character, Nagara of the 18th century. Incomplete at the end.
All the leaves are marked क. दी. (for कर्मदीप ?), although, as will be seen in the following extracts, it is a commentary on Jñāņadīpa. Elsewhere it is called Adeśasamgraha Śivamudrābhidhāna.
Beginning :
__ श्रीगणेशाय नमः ॥ विघ्नविनाशस्मरणात् नामोच्चाराट्वजन्ति पापानि । पूजातः श्रीर्वाणौ यस्य स्तोत्रात् नमामि तं देवम् ॥ नवलक्षमितैः पुलोकैयॊतिःशास्त्रं प्रकाशितं येन । उत्पत्तिस्थितिना हेतुं विश्वस्य तं नौमि ॥
The name and the family of the author, the name of the work he comments on and the date:
श्रीमद्भार्गवरामसत्कतकुलज्ञातिः स दामोदरः
काभ्यां नेत्रखभूप(१६०२) शाकसमये ज्ञानप्रदीपस्य तु । रक्षार्थ विमलाभमन्दिरसमं संदीपनं पण्डित
प्रज्ञाचक्षुसुखं तनोति बहुला) स्पटशब्दान्वितम् ॥

Page #226

( 224 )
The scope of the commentary:
व्याख्या कठिनपदानां शास्त्रान्तरार्थोयसंग्रहश्चात्र । यच्चाधुनिकग्रन्थे चमत्कृतं तन्निवद्धमत्रैव ॥
Then it goes on :
यद्यप्यल्पाभ्यासो बुद्धिर्मन्दा तथापि गुरुवाक्यात् । किञ्चित् कृतं मयैताहबुधाः शुद्ध प्रकुर्वन्तु ॥
अथा मया(?) सुराचार्यः काल ब्रह्मवादिनां मतमखरसयन् परब्रह्मनमस्काररूपं मंगलमाचरित।
अचिन्त्येति मुहूर्तादिरूपकालस्वयैव चिन्त्यते। ब्रह्मत्वं चिन्त्यम् । etc. etc.
The text consists of two sets of Praśnas, each numbering one hundred, devoted to horoscopy and Jyotişa as applied to Smrti. Of the second sataka we have but very little. The commentary is very exhaustive. That on the 86th Prasna alone takes up foll. 286A-348A, adding the rules of various sacraments, religious gifts, śrādh and SO on.
2B, इति प्रश्नः १; 65A, इति श्रीराणभोयनामक-दामोदरकृतावादेशसंग्रहे शिवमुद्राभिधाने ग्रहणप्रकरणमछमम् । अथ ग्रहटगाटकाणि ।
285A, इति पञ्चाशीतितमः प्रश्नः । ... ... ... ... ... घोडश महादानानि यथा तुलापुरुषः हिरण्यगर्भः etc. etc. (The beginning of the 86th Prasna.)
293A, अथात्र मया खशाखौयाः संस्कारा लिख्यन्ते ।

Page #227

( 225 )
श्रीगणेशाय नमः॥ गणाधीशं दिनकरं नमस्कृत्य विरच्यते । हिरण्यकेशमुन्युक्त-विप्रसंस्कारपद्धतिः ॥ गर्भाधान-पुंसवन-सीमन्तोन यन-जातकर्म-नाम कर्मानप्राशनचौलोपन यन-प्राजापत्यव्रत-सौम्यव्रतामेयव्रत-वैश्वदेवव्रतगोदान-समावर्त्तन-विवाह-पिटमेधाख्याः षोडश संस्काराः।
311A, इति श्रौदामोदरकृतसंस्कारप्रयोगः समाप्तः। इति हिरण्यगर्भदानम् ।
348A, इति घडशीतितमः प्रश्नः ... ... ...
350B, इति नवनवतितमः प्रश्नः ... समाप्तमिदं प्रथमं शतकम् ।
152A, इति द्वितीयशतके षोडश :In the third line after this, the MS. ends abruptly. The authorities quoted and consulted :
59A, गणेशदैवज्ञ; 79B, विश्वकर्मसंहितायां ; 179A, भविष्ये ; 180A, विल्वमङ्गल ; 246A, ज्योतिर्निबन्ध ; 246B, चण्डेश्वरः; 247A, एथुयशाः; 247B, पद्मदीपके; भोजप्रबन्धे ; 273B, विद्वज्जनवल्लभे।
7054. 903. ज्योतिःशास्त्रसमुच्चयः। Jyotihsastrasamuccaya. By Nanda Pandita, son of Śrīdeva Śarmā; distinct from Nanda Pandita, the writer of Dattakamīmānsā, who
was the son of Dharmādhikārī Rāma Pandita.
___For the manuscript see L. 1762.
15

Page #228

Begins thus :
( 226 )
Colophon :
श्रीमान् सहस्रकिरणः श्रियमातनोतु
युष्मभ्यमभ्यधिकमानतिमात्रलभ्यः ।
मुक्तिं मुमुक्षुरधिगच्छन्ति यं प्रस्याद्य
भक्त्या विभूतिमतामपि भुक्तिकामः ॥ १ ॥
अथ ज्योतिःशास्त्रसमुच्चयः । तत्र प्रथमं प्रभवादिवर्ष विचारः
etc.
व्यधिमासविचारः ।
तिथिविचारः ।
व्यथायनविचारः । नक्षत्रविचारः । प्रयोगः | भद्राविचारः । चन्द्रविचारः । करण प्रस्तरः 1
चलकरणानि ।
स्थिरकरणानि ।
ताराविचारः ।
मुहूर्त्तविचारः । लग्नविचारः । गोचरविचारः । वस्त्रादिपरिधानव्रतारम्भः । विद्यारम्भः ।
विचारः ।
नृत्यगीतप्रारम्भः ।
होमादिनक्षत्राणि ।
व्यभिचारकृत्यं ।
वेतालादिसाधनम् । मद्यारम्भः । चूडाकर्म |
धर्मारम्भः ।
व्यन्नप्राशनम् ।
सेवानक्षत्राणि | सूर्येन्दुदर्शनिष्कुमाणि । जलारम्भनक्षत्राणि । गजकार्य नक्षत्राणि । सन्धिनक्षत्राणि । हल
वृक्षरोपणं ।
नक्षत्राणि । पञ्चकविचारः । सर्पदंशननक्षत्राणि । यात्रा । वधूवरजन्मग्रहविचारः । वच्चं । दशयोगः । जीवचक्रं । etc.
इति श्रपण्डितनन्दविरचितो ज्योतिःशास्त्रसमुच्चयः समाप्तः ।
7055.
5018. ज्योतिःशास्त्रसंक्षेपः । Jyotihśāstrasamksepa. By Gopisvara Nyāyālamkāra.
Substance, country-made paper. 15x31 inches. Folia, 18. Lines, 6 on & page. Extent in slokas, 300. Character, Bengali. Date, Saka 1705 ( ? ). Appearance, discoloured. Complete.
15B

Page #229

( 227 )
The mangalācarana and the object of the work:
प्रणम्य बालगोपालं यमुनाजलकोकिलम् ।
ज्योतिःशास्त्रस्य संक्षेयः सारमाकृष्य कथ्यते ॥ व्यथ राश्यादिनिर्णयः। etc. etc.
End : अथ राजदर्शनम् ।
जन्मसप्तान्तरिप्पाङ्कदशमस्थे निशाकरे। दुशोऽरियप्रदो राहुः जन्मर्दो निधनेऽपि च ॥ चतुर्थे पञ्चमे चैव न कुर्यादाहुदर्शनम् ॥
Colophon :
इति महामहोपाध्यायश्रीयुतगोपीश्वरन्यायालङ्कारभट्टाचार्यविरचितेयं समाप्ता।
Post-colophon Statement :
शकाब्दा १७०५ (?) इयं पुस्तौ ज्येष्ठस्य षड्विंशतिदिवसे शनिवारे पुस्तकं समाप्तम् ।
7056. 1830. ज्योतिःसागरः। Jyotihsāgara.
For the manuscript and the work see L. 2444.
Colophon :
इति ज्योतिःसागरग्रन्थः समाप्तः। शुभं भवतु । श्रीसंवत् १८७६ । चैत्रकृष्णा ४ चन्द्रवार। शुभम् ।
A work on the general topics of astrology.

Page #230

( 228 )
Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। श्रीलक्ष्मीव्यङ्कटेशाय नमः । विघ्नराजं प्रणम्यादौ शारदां शास्त्रदेवतां । दक्षिणामूर्तिमौशानं गर्गलल्लादिकान् मुनीन् ॥ १ ॥ नानाग्रन्थान् समालोक्य गणकानां प्रसिद्धये । करिष्ये बालबोधाय ज्योतिःसागरसंज्ञकम् ॥ २ ॥ सतिष्ठन्या सुकृतिषु कृतिरेथैव ग्टह्यते।
सरित्वन्यासु गङ्गेव सम्यक् सर्वार्थदायिनी ॥ ३ ॥ Ends thus :
आकाशे च भवेन्मत्यः पाताले मुखसम्पदा ।
एवं भासयते छिका कथ्यते अशुभाशुभं । Colophon :
इति ज्योतिःसागरग्रन्थः समाप्ता ॥ शुभं भवतु । Post-colophon :
श्री संवत् १८७६ चैत्रकृष्ण ४ चन्द्रवार॥ शुभं ॥
7057. 914. ज्योतिःसंग्रहः। Jyotihsamgraha. An anonymous manual of astrology. For the manuscript see L. 1826. Begins thus :
ॐ खस्ति श्रीगणेशाय नमः । वर्णो वश्यं तथा तारा योनिश्च ग्रहमैत्रकम् । गणकूट भकूटं च नाडौ चैते गणाधिकाः ॥१॥ विप्रा झपालिकर्का नृपविटशूद्रास्ततः परे । क्रमतः वर्णाधिक्यं बुद्ध्या अशुभप्रदमुच्यते मुनिभिः ॥ २ ॥

Page #231

Ends thus :
( 229 )
वया म्टगेन्द्रवन् भच्या जलराशयो नृणां सर्वे । वश्या हरेवितानिं ज्ञेयं लोकादित स्वन्व ( ? )त् ॥ ३ ॥
लंका कुरुक्षेत्र सुरालयश्च
क्ष्मामध्यरेखा-परपूर्वयोजनैः ।
पादोनितै नियुतैर्निशादले वारप्रवृत्तिर्विषयेन्दुसंयुते ॥
वारप्रवृत्तिर्घटिकादयं यत्
पुनः पुनः सार्द्धमितववाहात् (?) ।
होरा भवेत् सूर्य- भ्टगुज- सोम
मनोज्यभौमे दिनोक्तकर्मः (१) ॥
इति शुभाशुभप्रकरणं तव (ममं ) संमतम् । संग्रहः समाप्तः | शुभमस्तु सर्वजगतां । रामाय नमः ।
इति ज्योतिष
7058.
7466. ज्योतिःसारः। Jyotihsāra.
Substance, country-made paper. 101 x 5 inches. Folia, 7. Lines, 10 on & page. Character, modern Jaina Nagara. Appearance, fresh. In - complete at the end.
A modern compilation.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः |
तनुधनसहजसुहृत्सुतरि पुजायाम्टत्युधर्म कर्म व्यायव्यया
दादशभवन नाम ॥ १ ॥
सूर्यः भौमस्तथा राहु शनिर्मूत्तै यदास्थितः । सन्तापो रक्तपौडा च सौम्याः सर्वे निरोगता ॥ २ ॥
इति

Page #232

( 230 )
पापाः सर्वे धनस्थाने धनहानिः प्रजायते ।
व्यन्ये सौम्या शुभाः सर्वे ऋद्धिवृद्धिधनादिकम् ॥ ३ ॥ पापैस्तृतौयगे सर्वे बान्धवैर् रक्षितो भवेत् । सौम्यास्तु भ्रातृसंपूर्ण कीर्त्तियुक्तो धनप्रियः ॥ ४ ॥
Begins thus :
7059.
3356. ज्योतिःसारसंग्रहः । Jyotihsārasamgraha. By Hṛdayānanda Vidyalamkāra.
Substance, country-made yellow paper. 13 x 22 inches. Folia, 21. Lines, 5 on a page. Character, Bengali of the 18th century. Appearance, discoloured. Incomplete at the end.
See L. 3378.
वन्देऽहं परमानन्दमज्ञानतिमिरापहम् । भवसागरपाराय गौतं वेदान्तगैर्मुहुः ॥
विद्यालङ्कारविख्यातहृदयानन्द शर्मणा । ज्योतिःशास्त्रं समालोक्य क्रियते सारसंग्रहः ॥ पण्डितैर्ज्ञायते सर्वं तदर्थं न परिश्रमः । संक्षिप्तविशदो ग्रन्थो वालकैर्गृह्यते मुदा ॥ are वाच्यो विवाहस्तु निषेकनामनी तथा । अन्नप्राशन + + + + गृहस्थानगृहारम्भौ गृहसञ्चार एव च । हलयोजनावद्बीजवपनं धान्यकर्त्तनं ।
नवान्नजातके यात्रा विद्यारम्भः प्रकीर्त्त्यते ॥
The last verses on folio 21 :
सिंहे वा यदि गोघटे गन्तनरः कार्यार्थसिद्धिं लभेत् । कन्यायां मिथने से त्वभिमतं प्राप्नोत्यवश्यं फलम् ॥

Page #233

( 231 )
प्रोद्भिन्नद्युतिस्फुटतटौ प्राच्यां (?) भवेन्निर्मला । किञ्चिद्यतसुलोहिताधवना देवैः सदा वन्दिता ॥ न वारं न तिथिं प्रहृष्टमपि तं चन्द्रञ्च नापेक्षते । इहा दोषसहस्रसंकुल दिनान्यूषा
...
Beginning :
7060.
8115. ज्योतिःसारसागरः । Jyotihsārasāgara.
By Gaurīnatha Sarmā.
Substance, country-made paper. 16 x 3 inches. Folia, 376. Lines, 7 on a page. Character, Bengali of the 18th century. Appearance, old, discoloured and worn-out. Incomplete at the end.
ॐ नमो गणपतये । ॐ नमः सूर्याय ॥ दिल्लीपतिर्जितो येन मलक्क नाम केतुना । सोऽपि पलायितो यस्य प्रतापेन स जीवतु ॥ श्रीमल्लराजस्य + + प्रतापाकैः प्रकाशितम् । दिपतेर्वल्लभावक्त्रपद्मं को भविता समः || प्रणम्य शिरसा सूर्यं संसारस्थितिकारिणम् | यस्य चोन्मौलनात् सर्वं प्रकाशं जायते जगत् ॥ नत्वार्कं खा०त्म५शक्रे१४ + शाके चक्रे हरिप्रभः । श्रीलश्रीगौरीनाथशर्मा ज्योतिषः सारसागरम् ॥ हरेस्तनूजोऽथ सनाथनामा गौरीपदं पूर्वपदेऽपि यस्य । व्यारभ्यते तेन ससारसागरः सर्वस्य शास्त्रस्य विकृष्य सारम् ॥ सुखवंशे हरेर्जातो गौरीनाथः श्रिया युतः ।
करोति सारसंयुक्तं सागरं नाम पुस्तकम् ॥ गुरोः पदभवां धूलिं निवेश्य मस्तके ततः । व्यारब्धं सागरं नाम पुस्तकं सारसंयुतम् ॥

Page #234

( 232 )
समुद्रमथनाद्देवाः लेभिरे ते पृथक् पृथक् । रत्नं तथास्य मथनात् लभन्ते वाञ्छितं जनाः ॥ अन्येषु शास्त्रेषु विवादमात्रं न लभते तेषु फलं समग्रम् ।
पदे पदे ज्योतिषमन्त्रवादे चिकित्सिते प्राणितिहेतुरस्ति । The first leaf is a restoration and the second leaf (which is of the original manuscript) begins with---वादमात्र in the last sloka quoted above.
विफलान्यन्यशास्त्राणि विवादस्तेषु केवलम् । सफलं ज्योतिष शास्त्रं चन्द्राको यत्र साक्षिणौ ॥ यदुपचितमन्यजन्मनि शुभाशुभं तस्य कर्मणः पंक्तिः । व्यञ्जयति शास्त्रमेतत् तमसि द्रव्याणि दीप इव ॥ विधात्रा लिखिता या तु ललाटेऽक्षरमालिका । दैवज्ञ एव तां पश्येत् होरानिमलचक्षुषा ॥ मुहर्त्ततिथिनक्षत्र मू + + चायनानि च ।
सर्वाण्येवानुकूलानि स्युनस्यात् सांवत्सरो यदि ॥ दैवज्ञप्रशंसा।
तमः स्तोमारते विश्वे समन्ताज्जलभूते भूतलेऽकस्मात् ।
उदितो भगवान् भानुः प्रकाशयन् वप्रकाशेन ॥ अपि च ।
तमः स्तोमारते विश्वे जगदेतच्चराचरम् ।
राशिग्रहोडुसंघातं सृजन् सूर्योऽभवत्तदा ॥ रव्याद्युत्पत्तिः ।
तत्र प्रथमतः खरचितसूर्यसिद्धान्तसमविवखत्मिद्धान्तसारनामगणनशास्त्रमाह। आदौ शिष्टानुशिशशास्त्रसमुदयकर्त्तव्यताकं निर्विन परिसमाप्तिकामनया प्रारिप्सितस्य श्रीमद्भाखदेकनिदानतया तन्नमस्कारमङ्गलमादौ ग्रन्यकृत् शिष्यशिक्षायै निबध्नाति ॥ १॥

Page #235

( 233 )
प्रबलतिमिरभूरिपङ्गमनानहह जनानवलोक्य सानुरागम् । निजकरनिकरैः समुद्धरन्तं कमपि तमेव मुज्डर्न मस्करोमि ॥
ततो बहुविघ्नावगज्जक्षया (?) गुरुतमं नमस्कृत्य गुरुतरं गुरुञ्च नमस्कुर्वन् शिष्यायैतदपि निबध्नन् प्रयोजनाभिधेयेन सम्बन्धानाह ।
गुरोः पदाज' पितरच नत्वा तेषामनुध्यानविवृद्धबुद्धिः । सन्देइणज्वलनं विवस्वत्सिद्धान्तसारं स्फुटमातनोमि ॥ २ ॥
इदानों खानौद्धत्यख्यापनेन खकौयग्रन्थस्य भ्रमप्रमादादिमूलकतां निराकुर्वन्नाह ।
धौराः पूटणुध्वमनुरञ्जयत प्रमोदैः
नापि प्रशंसत मनाक् पिशुना महान्तः ।
यत्ते कडौ (?) हरितनूजनुरेष गौरी
नाथः कृताञ्जलिकरः किमपौह वक्ति ॥
ननु प्राचीनग्रन्थेषु सत्सु कथमत्र विपश्चितामादरः स्यात्तत्राह— श्रीवैद्यनाथन्नृपतेः शासनकल्प प्रतापिनी प्रसरः ।
नवमुपनयामि किमियं विबुधानामोदयिष्यन्ति ॥ छेदे गुणे चैव मदौयशास्त्रे तद्वैद्यनाथेति पदं निगूढं ।
शकेन्द्रकालो ग्रहसप्तरूप रामेण ३१७८ युक्तं कलिवत्सरः स्यात् । कलेरब्दानयनम् ।
कल्यब्दसङ्घोजनवाणपञ्चवेदैर्विहीनो ४५५४ भवतीह शास्त्रे । खाब्दस्तमेकं गुणयेत् कुरामनन्दैः ९३१ तदाष्यो जननन्दवाणः ॥
५६४ ॥
6B, इति श्रीगौरीनाथशर्मविरचिते ज्योतिःसारसागरे विवस्वत्सिद्धान्त
सारनाम्नि मध्यादीनां ध्रुवाध्यायः प्रथमः । इदानीं स्फुटाध्यायो यथा ।
18B, इति श्रीगौरीनाथविरचिते विवस्वत्सिद्धान्तसारे स्फुटाध्यायो
द्वितीयः ।

Page #236

( 234 )
20B, ग्रहगत्यध्यायस्ततीयः; 21A, •द्यधिकारः; 26B, स्त्रिप्रश्नाधिकारः पञ्चमोऽध्यायः; 29B, सूर्यचन्द्रग्रहणाध्यायः षष्ठः; 46B, इति श्रीगौरौनाथशर्मविरचिते ज्योतिःसारसागरे संज्ञानिर्णयाध्यायः सप्तमः; 52B, वारफलादिप्रकरणं नामाठमोऽध्यायः ; 58B, तिथिप्रकरणं नाम नवमोऽध्यायः ; 64B,
करणप्रकरणं नाम दशमोऽध्यायः; 65A, निन्द्ययोगप्रकरणं नाम एकादशोऽध्यायः; 68B, योगावयोगोद्भवप्रकरणं नाम द्वादशोऽध्यायः ; 75A, संक्रान्तिप्रकरणं नाम त्रयोदशोऽध्यायः ; 84A, कालाशौचप्रकरणं नाम चतुर्दशोऽध्यायः ; 89A, चन्द्रताराप्रकरणं नाम पञ्चदशोऽध्यायः; 98A, गोचरप्रकरणं नाम घोडशोऽध्यायः ; 122B, विवाहप्रकरणं नाम सप्तदशोऽध्यायः ; 124A, • नववध्वागमनप्रकरणं नाम अटादशोऽध्यायः; 124B, नवशयनप्रकरणं नाम ऊनविंशतितमोऽध्यायः; 127A, आधानप्रकरणं नाम विंशतितमोऽध्यायः ; 129A, गर्भाधानादिप्रकरण नाम एकविंशतितमोऽध्यायः; 147A, जातकप्रकरण नाम दाविंशतितमोऽध्यायः; 157A, .आयुर्दायो नाम त्रयोविंशतितमोऽध्यायः ; 160B, अटवर्गो नामाध्यायश्चतुर्विंशतिः; 162B, ग्रहयोगो रिथ्योगोद्भवः पञ्चविंशतितमोऽध्यायः; 171A, राजयोगाः षड्विंशोऽध्यायः ; 175A, नाभसयोगः सप्तविंशोऽध्यायः; 190B, सिंहासनादियोग तथा पूर्वस्य केन्द्रगतचन्द्रफनफारफापुनफारकाकेमद्रमयोग तथा उभयचरीयोगविग्रहादियोगादयोऽटाविंशतितमोऽध्यायः ; 198A, प्रव्रज्यायोगाध्यायस्त्रिंशत् ; 213B, ग्रहचार एकत्रिंशदध्यायः; 236B, .सर्वग्रहदृशिफलं दात्रिंशदध्यायः ; 251B, वयस्त्रिंशद्धावाध्यायः; 257B, भाग्यनचिन्ता चतुस्त्रिंशदध्यायः ; 260B, कर्मजीवपञ्चत्रिंशदध्यायः; 261B, दीप्तादिग्रहाध्यायः षट्त्रिंशत् ; 264A, • खण्ट हादिस्थग्रहफलमध्यायः सप्तत्रिंशत् ; 269B, दीप्तादिग्रहजातकलाध्यायः अपत्रिंशत् ; 275A, स्त्रीजातकाध्याय + + + त्रिंशत् ; 281A, अरिठाध्यायो नवत्रिंशत् (?); 282A, निर्याणाध्यायो द्वात्रिंशत् ; 291A, • नाक्षत्रिकदशाप्रकरणं नाम एकचत्वारिंपादध्यायः; 303A, शिशूनां दशकर्मनामा नवत्रिंशदध्यायः (?) समाप्तः; 327B, वास्तुप्रकरणं + + + + चत्वारिंशदध्यायः समाप्तः; 334B, कृषिप्रकरणं नाम + + चत्वारिंशत्तमोऽध्यायः ; 359B, त्रिचत्वारिंशत्तमोऽध्यायः समाप्तः; 362B, अमृताध्यायो नाम चतुश्चत्वारिंशदध्यायः; 366B, पञ्चचत्वारिंशदध्यायः; ...

Page #237

( 235
)
Still the manuscript is incomplete. So it is a comprehensive work on Jyotişa with all its branches, composed in Śaka 1453 = 1531 A.D. In it Vivasvatasiddhāntasāra, a separate treatise by the author, is embedded as the first part, which is stated to be equal, in its merit and scope, to Suryasiddhānta. Here, in the first part, the author mentions Vaidyanātha as his patron. As for the Mallas mentioned in the first obscure introductory verse, they are most likely, to hazard a conjecture, the Malla kings of Vişnupur, who might have once beaten back a raiding party or the like from the Delhi imperial army; and that is boasted of here as a victory over · Dillīpati'. There are three stray leaves, one of which contains a letter addressed to Tārkikacūļāmaņi (by which name commonly Raghunatha Siromani was known) by Mahesa [Thakkura], the founder of Dvärbhānga Rāj, which we quote below verbatim:
खस्ति सदीयमाननिरवधिसत्तीध्यापनोपार्जितय शोराशिखौंकृत विविधविपक्षविहत्कगर्वश्रीमत्तार्किक चूडामणिभट्टाचार्यचरणारविन्दद्दन्वेषु श्रीमहेश शर्मगाः प्रणामाः सहसशः। शमस्तु भवतां] कार्यमिदमन्यच्च । भवत्यहिता वार्ता समधिगता किन्त्वस्माकमत्र किञ्चित् प्रयोजनं वर्तते इति कृत्वा तत्र न गतमिदानौं। परन्तु ममापि वर्षदयं व्याप्य भवच्चरणसन्दर्शनेच्छासन्ततिर्जा ता] सा नाद्यापि पूर्णा भवति अतएव भाग्यरहितो+ + + + सेवानन्तरं भवच्चरणसन्ददर्शने गन्तव्यं । अत्र सन्दे हो नास्तीति निवेदितं । किन्तु भवतां रामकृष्णाचक्रवर्ती यादृश: तादृ[पाः] दिक्भाद्रस्यैकविंशेऽहि ।।
++ + + + वर्त्तिषु श्रीशुभाशीराशयः सन्तु। प्रयोजनचैतत् । वयं त्वदीया एव इति दिक्। इहैव श्रीरामदेवचक्रवर्त्तिषु शुभ + + + + + + प्रयोजनञ्चैतत् । श्रीकृष्णाय नमः। श्रीरामाय नमः। श्रीहराय नमः। श्रीगोविन्दाय नमः।

Page #238

( 236
)
The following occurs in a different hand:
इहैव प्राणप्रतिमश्रीरामकृष्णचक्रवर्तिषु पाल्यश्रीपरशुरामशर्मणः 0 THENT: Filena sala: Hreyrarê + + + + +
Among these leaves, again, there is the first half of the first original leaf of Jyotişasārasāgara.
Further, at the end of the MS. we have three leaves of an index to the work, covering foll. 27-190 (?).
7061. 168. sta:HTTHT: | Jyotissägarasāra.
By Mathureśa. The same manuscript has been noticed by Dr. Rājendralāla Mittra under No. 489.
It also contains maxims from Khanā in Bengali. Post-colophon Statement :
शुभमस्तु शकाब्दाः १११ श्रीहरिनारायणशर्मणाः खाक्षरमिदं।
The manuscript is old in appearance.
The authorities quoted: (1) Jyotihsāgarasamgraha, (2) Jyotiņa, (3) Varāha, (4) Bhojarāja, and (5) Khanā.
7062. 3346. Fulfa:ATTATT: | Jyotiḥsāgarasāra.
By Bhoja.
Substance, country-made paper. 154 x 38 inches. Folia, 24. Lines, 5 on a page. Character, Bengali. Date, (?). In the 18th century handwriting. Appearance, discoloured. Incomplete.

Page #239

( 237 )
It begins :
___ॐ नमो गणपतये। जगदीशं रविं नत्वा लोकानुग्रहकारकम् । ज्योतिःसागरसारोऽयं श्रीमद्भोजेन रच्यते ॥ रविः सोमो मङ्गलश्च बुधो जीवः सितः शनिः ।
एतेषां नामतो वाराः सप्तव कथिताः कमात् ॥ 1B, इति वारगुणकथणम् ; 2A, कालवेलाकथनम् ; 2A, इति दग्धदिनकथनम् ; 2B, इति मासदग्धदिनकथनम् ; 3A, इति नक्षत्रदेवताकथनम् ; 3B, इति नक्षत्राम्टतकथनम् ; इति विषयोगकथनम् ; 4A, इति यमघण्टयोगकथनम् ; 4B, अथ राशिनक्षत्रविभागः; 5A, अथ राश्यधिपतिकथनम् ; bB, इति चन्द्रस्य विशेषश्रुद्धिः ; 6A, अथ ताराशुद्धिः ; 7B, जन्ममासे क्षौरकर्मादिनिषेधः; 7B, इति ज्योतिःसागरसारे प्रथमोऽध्यायः।
8A, इति रविशुद्धिकथनम् ; 9A, इति ज्योतिःसागरसारे प्रकीर्णकनाम द्वितीयोऽध्यायः।
9A, अथ विवाहः; 9B, इति पुरुषविवाहनिषेधः; 10A, शुभजोटककथनम् ; 10B, इति गणशुद्धिकथनम् ; 12B, इति विवाहप्रकरणम् ; 13A, अथ घटीदानम् ; 13B, अथ पञ्चामतम् ; 13B, इति ज्योतिःसागरसारे टतोयो
ऽध्यायः ।
14A, अथ जात-संज्ञादि; 18A, अथ उपनयनम् ; 19A, अथ समावर्त्तनम् ; 19A, अथ तैलदानम् ; 20A, अथ नौकागठनम् ; 21A, इति इलप्रवाहः; अथ बौजवपनम् । अथ अम्बुवाचि ; अथ धान्यकर्त्तनम् ; 22B, इति ज्योतिःसागरसारे चतुर्थोऽध्यायः ।
23B, यात्रायां विहिताविहितनक्षत्रकथनम् ; 24A, इति ललाटीयोगे यात्रानिषेधः।

Page #240

(
238
)
7063. 6613. sulfafaqat Hadice (?) | Jyotirnirbandhasarvasva.
This is a very old and worn-out manuscript, so much so that it does not bear handling. There are twenty leaves, ten of which are marked 91-100; the next ten have lost their leaf-marks. There are also fragments of a few leaves. But the writing is not very old; it would not go beyond the 18th century. Manuscript disintegrated and cannot be handled.
93A, y urfa ; 95A, 2 194917; 95B, 9 8470UTFIT: ; 97A, 7 stappm 1
In the 2nd leaf without leaf-mark: fal Fa##CW आधानाध्यायः।
In the 3rd leaf without mark: tfa THTYTT: 1 In the 5th of the leaves without marks : अथारिटाध्यायः ।
It is called Jyotirnibandhasāra by the former owner of the MS., who writes, on the paper in which the manuscript wrapped in, that he would find more leaves of Jyotirnibandhasāra. But we find no justification in the body of the leaves for calling it so.
7064. 3912. sulfafauz: | Jyotirnirnaya.
By Govinda Nyāyavāgūša.
Substance, country-made paper. 16 x 4 inches. Folia, 49. Lines, 6 on a page. Extent in slokas, 900. Character; Bengali of the 18th century. Appearance, old and discoloured. Complete.

Page #241

( 239 )
Beginning :
ॐ नमो गणेशाय ! प्रणम्य वासुदेवस्य पादपद्मं जगद्गुरोः। ज्योतिर्ग्रन्थान् समालोक्य विचार्य च पुनः पुनः ॥ गोविन्दन्यायवागौशभट्टाचार्येण धीमता ।
बालानामाशुबोधाय ज्योतिर्निर्णय उच्यते ॥ अथ राशिनिर्णयः।
मेघषमिथुनकर्कटसिंहाः etc. etc. A treatise on astrology, complete in four chapters, the last of which runs :
इति . श्रीगोविन्दन्यायवागौशभट्टाचार्यविरचित-ज्योतिनिर्णये
चतुर्थः परिच्छेदः । Post-colophon Statement : समाप्तोऽयं ज्योतिर्निर्णयनामा ग्रन्थः ।
श्रीशम्भुनाथ आचार्यस्य अक्षरमिदमिति ।
7065. 6500. ज्योतिर्निबन्धः। Jyotirnirbandha.
Substance, country-made paper. 12x5 inches. Folia, 96. Lines, 16 on a page. Character, Nāgara of the early 18th century. Appearance, old, discoloured and worm-eaten. Incomplete at the end.
This is to be differentiated from No. 6441. It agrees with IO. Catal. No. 3000. The IO. manuscript gives the author's name as Śivadāsa. Begins thus :
विदाद्यं यान्तमर्धेन्दुभालयुक् विन्दु तत्पुनः । + + + + मनुर्यस्य नमामि तम् ॥

Page #242

( 240
)
अभौयफलदो देवः सर्वज्ञः परमेश्वरः । आदधातु गणाध्यक्षः स्थिति मनसि नः सदा ॥ तिथ्यादिकालावयवखरूपां
जगत्प्रसूत्यादिकहेतुभूताम् । कालत्रयज्ञानविधायिनों तां
वन्देऽहमाद्यामिह शास्त्रवन्द्याम् ॥ नारदः।
ब्रह्माचार्यवसिष्ठोऽत्रिर्मनुः पौलस्त्यरोमशौ। मरीचिरगिरा व्यासो नारदः शौनको गुः ॥ च्यवनो यवनो गर्गः कश्यपश्च पराशरः । अष्टादशैते गंभौरा ज्योतिशास्त्रप्रवर्तकाः ॥ वराहमिहिराचार्य श्रीपतिः सत्यभाकरौ। लल्लः सूरिब्रह्मगुप्तो वैद्यनाथश्च रेणुकः ॥ एषां शास्त्राणि संवीक्ष्य सारमादाय यत्नतः । तदुक्तवचनैः कुर्वे फलग्रन्थं मनोरमम् ॥ यथैवारोपयत्येकं श्रेयोर्थ सं + मंपथि । सवारामेषु शास्त्रेषु तथैनां विद्धि मत्कृतिम् । गर्गः । etc. etc. etc.
7066. 10456. ज्योतिर्विदाभरणटौका (सुखबोधिका)।
Jyotirvidābharanatīkā. __By Bhavaratna.
Substance, country-made paper. 12 x 5 inches. Folia, 71. Lines, 9 on a page. Oharacter, Nāgara of the 18th century. Appearance, discoloured.
Copied from a defective MS., it begins with the comm. on st. 53 of ch. XV and goes to the end of the 22nd chapter.

Page #243

( 241 )
2A, इति श्रीज्योतिर्विदाभरणटोकायां पञ्चदशोऽध्यायः ।
12B, इति श्रीपौर्णिमौयागच्छाधिराजभट्टारकपुरन्दर श्री ५ श्रीमहिमाप्रभसूरीश्वरचरणसरोरुहचञ्चरोकायमाणशिष्यभावरत्नविरचितायां कालिदासकृतज्योतिर्विदाभरणस्य सुखबोधिकायां रहारम्भाध्यायः घोडशः; 20B, श्री. नवसहप्रवेशामरप्रतिष्ठाध्यायः सप्तदशः ; 31A, इति श्री. अमाधानविशेषसंस्कारपुण्यसाधनाध्यायोऽष्टादशः। (The 19th col. is omitted.)
57B, विंशतितमोऽध्यायः; 66A, एकाधिकविंशतिमोऽध्यायः । Last Colophon :
ग्रन्थाध्यायनिरूपणक्रमश्रीविक्रमार्कन्पवर्णनो नाम दाविंशतिमोऽध्यायः सम्पूर्णः ॥ गच्छे श्रीमहिमाप्रभाख्यसुगरोः श्रीपौर्णिमौयाभिधे
शिषः सूरिवरस्य मांडणसुतो यो भावरत्नाभिधः । (?)वाहाकुतिसमुद्राङ्गघ सतूतवाजू श्रीपतिर्णेस्यंकतो
(?)व्याकरणाभिधास्मरणतोलंकार युक्तापिया १ ॥ (?)चक्रवालधिभारूडो वरज+मुहावलौन सूखायतेत्र (?)पालो
स्तराका पत्तकधारिरण २ ॥ Post-colophon :
अस्य मूलग्रन्थस्य सर्वाध्यायराशौकत संख्या १४१ 'लोकमानतः
अ सूत्रत्तिमिलने य० ६४२० अनुयुभ्यां शिवः शरणं । Published already.
7067. 902. ज्योतिषकल्पतरुः (लौकिकस्कन्धः)। Jyotişakalpataru (Laukikaskandha).
_By Kavicidāmani. For the manuscript see L. 1754. Post-colophon:
संवत् १८८६ ।

Page #244

( 242 )
The authorities consulted :
(1) रत्नमाला, (2) दैवज्ञचिन्तामणिः, (3) ज्योतिर्निबन्धः, (4) वराहसंहिता, (5) वादरायणेनोक्ताः, (6) वशिष्ठः, (7) ज्ञेयं दीपकायाम, (8) मुहूर्त्तचिन्तामणि, (9) ज्योतिषचिन्तामणिः, (10) दैवज्ञकण्ठाभरणम्, (II) वराहसंहितायां मिहराचार्यः, (12) पितामहे, (13) एतदाह रविः (35A), (14) अथ देशस्य शुभाशुभज्ञानपराशरादिकथनम् (?) (35B), (15) गर्गाचार्य, (16) कश्यप, (17) रद्धगर्गमत, (18) पराशरमत, (19) पञ्चरात्र, (20) मण्डलशान्तिदीपिका ।
7068. 10576. ज्योतिषकौमुदी। Jyotisakaumudi.
Substance, country-made paper. 1 x 5 inches. Folia, 11. Lines, 11 on a page. The 2nd leaf is missing. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, fresh. Incomplete.
On divination by questions. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः । अथ प्रश्नप्रकरणं निरूप्यते । अथ प्रश्नविचारप्रयोजनमाह वराहः । दैवज्ञस्य हि दैवेन सदसत्फलवाञ्छया । अवशो गोचरं मर्त्यः सर्व समुपनीयते ॥ अश्रौषोच्च पुरा विष्णोर्ज्ञानार्थे समुपस्थितः । वचनं लोकनाथोऽपि ब्रह्मा प्रश्नादिनिर्णयम् ॥
आदिशब्देन खरशकुनादिकम् । तस्मान्यः कुसुमरत्नफलाग्रहस्तः
प्रातः प्रणम्य रचये हरिदिङ्मुखस्थः । हेराङ्गशास्त्रकुशलान् हितकारिणच
संहृत्य देवगणकान् सकृदेव पच्छेत् ॥ ३ ॥
1бв

Page #245

( 243 )
It is called Jyotisakaumudi only on the obverse of the Ist leaf. The leaves of the MS. also are marked with the letters ज्यो० कौ०.
7069.
6344. ज्योतिषकौस्तुभटौका। Jyotisaktrustubhatila.
By Devīdāsa ____The author's own commentary.
Substance, country-made paper. 91 x 44 inches. Folia, 43. Lines, 9 on a page. Extent in blokas, 750. Character, Nägara. Date, Samvat 1841. Appearance, discoloured. Ch. VI only, relating to Vāstu.
Colophon :
इति श्रीदैव ज्ञमुरलीधरात्मजगुरुदेवीदासरघुनाथचरणाचनसावधानदेवीदत्तविरचितायां वकृतज्योतिषकौस्तुभटौकायां निकषा
ख्यायां वास्तुमनखारमयखोद्दीपनं घर्छ । Post-colophon :
सं १८४१ । It begins :
अथ वास्तुमयख उद्दीप्यते । ग्टहनिर्माणप्रयोजनं भविष्यपुरायोग्रहस्थक्रियाः सर्वा न सिध्यन्ति रहं विना । यतस्तस्माद् ग्रहारम्भप्रवेशसमयौ ब्रुवे ॥ इति व्यासवचनादशास्त्रोक्तकाले निर्मातुमीमितं ग्रहं न सिध्यति न फलति तस्मादत्र ग्टहारम्भे यानि विचारणीयानि तान्याह । वर्णमिति ।
It often quotes Śrīpati and also Candrāloka among ancient authorities.

Page #246

(
244
)
7070. 5506. ज्योतिषचन्द्रिका। Jyotigu candriku.
By Harikrsna, son of Sambhunathu.
Substance, country-made paper. 91 43 inches. Folia, 154. Lines, 13 on a page. Character, Nāgara. Date, Samvat 1881 and Saka 1744 (?). Appearance, fresh. Complete.
A treatise on astrology. It begins thus :
श्रीगणेशं गुरु खेटान् शम्भुञ्च खेटदेवताम् । प्रणाम्याज्ञानबोधाय कुर्वे ज्योतिषचन्द्रिकाम् ॥
तत्रादौ पञ्चाङ्गानि ! 6B, इति श्रीज्योतिषचन्द्रिकायां पञ्चाङ्गाख्यः प्रकाशः; 12B, कोपं नाम द्वितीयं समाप्तः; 15A, संला(?) कोशप्रकाशं समाप्तमभूत्ततीयम् ; 26A, . त्याज्यात्याज्यप्रकाशचतुर्थः ; 36B, नक्षत्रप्रकरणं पञ्चमः; 42B, संक्रान्तिप्रकरणं नाम घछः प्रकाशः; 51A, गोचरप्रकरणं नाम सप्तमः प्रकाशः; 70B, • संखारप्रकरणं नामायमः प्रकाशः; 96B, विवाहप्रकरणं नाम नवमः प्रकाशः; 97A, वधूप्रवेशाख्यो दामः' प्रकाशः; 98A, दिरागमनप्रकाश एकादशः; ० अन्त्यजातीनां पुनर्विवाहाख्यो द्वादशः प्रकाशः; 99B, स्मार्ताख्यप्रकरणं नाम त्रयोदशः प्रकाशः; 100A, अमाधानप्रकरणं नाम चतुर्दशः प्रकाशः; 101A,
राज्याभिषेको नाम पञ्चदशः प्रकाशः; 110A, ० यात्राप्रकरणं नाम घोडश' प्रकाशः; 121A, टहारम्भप्रकरणं नाम सप्तदशः प्रकाशः; 124B, वास्तुप्रवेशनं नामायादशः प्रकाशः ; 154A, इति श्रीमच्छम्भनाथात्मजज्योतिर्विद्धरि कृष्णकृते ज्योतिघचन्द्रिकायां मिश्रप्रकाशो नामैकोनविंशः सम्पूर्णम् १६ ॥ Post-colophon Statement :
इशे मासे सिते पक्षे द्वितीयायां भगुवासरे। गङ्गादत्तेन लिखिता पुस्तिकेयं शुभा भवेत् ॥ संवत् १८८१ शाके १७४६ ।

Page #247

( 245 )
The worle ends thus :
गोत्रे गर्गाह्वयोऽभूत् सकलगुण युतो मध्यहंसे च काभ्यां
श्रीमदोरेश्वराख्यो विबुधजनसभामण्डले चाग्रगण्यः । शाब्दे वैशेषकाख्ये फणिपतिचरणोझतशास्त्रे सुमेधाः
श्रौते स्मार्त पुराणो निगमतनुकलाज्योतिघे सुप्रसिद्धः ॥ सदाशिवाख्यः खलु तस्य सूनुः तत्तुल्यविद्याकुशलः सुमान्यः । तस्यात्मजः श्रीकृतिशम्भुनाथः सर्वक्षपौराणकलाप्रसिद्धः ॥ तत्पुत्रो हरिकृष्णाख्यो ज्योतिर्वित्कुलसम्भवः ।
तेनायं निर्मितो ग्रन्थः सर्वेषां सुखहेतवे ॥ The date of the composition of the work is Saka 1744 :
शाके सागरवेद चाद्रिशशिगे याम्यायने प्राषि
मासे नाभसशुल्लगे यमतिथौ भानौ च मित्रगे। यामे कायगते च शङ्करपुरे श्रीमद्गुरोः पुण्यतः
श्रीमज्जाोतिषचन्द्रिकातिसुलभा ग्रन्थः समाप्तिं गतः ॥ So this seems to be the first copy of the work.
7071. 10141. ज्योतिषचन्द्रिका। Jyotisacandrikti.
Forming part of Bālaprakāśa. By Visvanātha under the patronage of Bālacandra, son of
Mahārājādhirāja Rāyadhola.
Substance, country-made paper. 104 x 4 inches. Folia, 9 (by counting), marked 1-7, 2] and 24. The first half of the first leaf is missing. Lines, 12 on a page. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, old and discoloured. A mere fragment.
2A, इति अम्तयोगादि ; 2B, अथ योगापवादः; अथ मुहूताः; 3A, इति वारसंज्ञादिचन्द्रिका ; 4A. अथ नक्षत्राणां योनिस्तत्र रत्नमाला ; 7B, अथ पुष्यप्रशंसा ; 21A, अथ यात्रायोगाः; 21B, इति यात्रानिरूपणचन्द्रिका ।

Page #248

(
246 )
24A, इति श्रीमहाराजाधिराजश्रीरायढोलात्मजश्रीबालचन्द्रकारिते बालप्रकाशे विश्वनाथविरचिते ज्योतिश्चन्द्रिका समाप्ता ।
गुरुभ्यो नमः । भाखत्कौर्तिर्वालचन्द्रक्षमेन्द्रो राज्ञा लब्धा विश्वनाथस्तनोति । विद्वत्तोष्यो बालचन्द्रप्रकाशे विदच्छाध्ये कर्मणां सहिपाकम् ॥१॥ तत्र प्रथमोल्लासनिरूपित चतुर्विधपरमपुरुषार्थसाधनीभूतदेवतार्चनसाधनीभूतमारोग्यविशेषणविशेषितं शरीरमिति प्रतीयते तत्र चारोग्यविशेषणस्य विशेष्यशरीरवत् स्वातन्त्रेण पुरुषार्थसाधनत्वेन शरोरगुणावत्त्वया गुणानां रूपणार्थत्वात् व्यसम्बन्धः समत्वं स्यात् . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. तथा लोहित + + ऋत्विजः प्रचरन्तौति अत्र ऋत्विग विशेषणीभूत लोहितलौघत्वस्य प्रचरन्तौति भाव मा + + त्यर्यमस्तौति विशिरे विधिनिषेधौ विशेषणमुपसंक्रमत इति न्यायादर्शितमित्यलमतिप्रसङ्गेन। परमकारुणिक + + + + + + + यचरण युगल कम ल व हलभक्तिविलाससदाचारसमाजपंजरराजितमानसमानसहंसश्रीमद्रायढोलाकुलकैरव + + + + वदान्याग्रगण्य कौर्तिराजिराजित चरण पङ्कजपरमोदारचरितपरमोपकाररसिकद्विजराजचरणसरोजनिषेवित + + + + + र श्रीमत् श्रीबालचन्द्रस्य तथा परमभागवतोत्तमपरमोदारमैत्रीदारोदारनायककमनीयगुणकन्दर्पदर्पविस–Here ends the leaf.
7072. 5865. ज्योतिषमञ्जरौ ( जातकप्रकरणम् ) ।
Jyotişamañjarī (Jāta kaprakaraña). By Raghunātha, son of Laksmana Pandita.
Substance, country-made paper. 98x41 inches. Folia, 12. Lines, , on a page. Extent in slokas, 360. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.

Page #249

Beginning :
Colophon :
( 247 )
काथ जातकप्रकरणम् ।
श्रीरामो विजयते ।
विषमे विषमांशे च सूर्येन्दुगुरवस्तथा । पुत्रजन्मकराः सत्यं समांशे योषितां समे ॥ केन्द्रोपग्रहाद्वारं लग्नाद्दा भवनस्य च । व्यर्काद्दौपं विधोस्तैलं लग्नादत्तिं वदेत्सुधीः ॥
Post-colophon :
इति श्रीमत्पण्डित लक्ष्मणात्मजश्रीरघुनाथविरचितायां ज्योतिषमञ्जय जातकप्रकरणं समाप्तम् ।
ॐ तत् सत्
I
मास्यसिते पक्षे अमायां भ्टगुवासरे ।
ग्रहा + + न्दुके वर्षे जातकं लिलिखेदिदम् ॥
7073.
6364. ज्योतिषमज्ञ्जरौ | Jyotisamañjari.
Substance, country-made paper. 92 x 41 inches. Folia, 38. Lines, 6 on a page. Extent in slokas, 600. Character. Nagara Date, Samvat 1811. Appearance, discoloured. Complete.
The general topics of Jyotișa (Astrology) are dealt with here.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः |
व्यसुरासुरपूजितमुनीन्द्रैः सेविता भक्तिनम्रैः ।
सकलभुवनजाच्यां लिलया स्युटति । (?) (?) (?) ।
व्अभयवरदा वौणां पुस्तकं धारयंती (ति) सकलफलमभौ (भि)टं भारती (तिं) मे ददातु ॥

Page #250

( 248
)
अथ आनन्दादियोगमाह ।
आनंदः कालदंडो धूम्राख्योऽथ प्रजापतिः । etc. etc. Topics:
1A, इति आनन्दादि अयाविंशतियोगाः लिख्यन्ते ; 4B, इति भुजंगदएः; 7A, अथ ग्रहाणां दानम् ; 8A, अथ संक्रान्तिप्रकरणम् ; 10A, अथ हलचक्रम् ; 11A, अथ गर्भाधानम् ; 12A, अथान्नप्राशनम् ; 13B, अथ विद्यारम्भं ; अथ यज्ञोपवीतम् ; 16B, अथ विवाहप्रकरणम् ; 18A, अथ मैत्रीबलाबलमित्रसमात्र अघिमित्रचक्रम् ; 19A, अथ द्विादश ; 21B, अथ चन्द्रशुद्धिः; 22A, इति चन्द्रशुद्धिर्लग्नसमये ; 24A, अथ कार्तिकनिर्णायः; 24B, अथ अशादश दोषाः; 24B, अथ दग्धातिथिः ; 25A, अथ नक्षत्रशुद्धिः; 25B, अथ पञ्चपलाघावेधफलम् ; 28A, अथ गोरजलग्नमाह; 29B, अथ वधप्रवेशे; 33A, अथ देवप्रतिष्ठा; 38A. Last Colophon :
इति द्वादशराशिलग्नफलम् । Post-colophon :
संवत् १११ वर्षे शाके १५७६ प्र० फाल्गुनसुदौ १५ रवौ तद्दिने
लिखितम् । अविमुक्तवाराणासी । The last owner of the MS. gives the work the nameJyotişamañjarī, which is, however, not found in the body of the manuscript.
7074. 2036. ज्योतिषमणिमाला। Jyotisununimala.
Anonymous.
For the MS. and for the work, see L. 4085. There are at the end some verses in old Bengali in the same style as the Aryās of Subhankara.

Page #251

( 249 )
Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः । गणेशं भारतौं वंदे गुरुपादांबुजं तथा। वक्ष्ये वै पूर्वशास्त्रोक्तं ग्रहराशिगतं फलम् ॥ १ सहजदशमघछे लाभगे याति सूर्ये
धनयशपमान्यसर्वकार्येषु सिद्धिः । शुभमतिमखिलार्थं बंधुवर्गातिसौख्यं
सुतसुखधनलाभं पुण्यद्धिं करोति ॥ २ ॥ जन्मान्त्यसप्तद्विचतुर्थसंस्थाः
पञ्चायगो वै नवमेऽपि भानुः । रोगं च शोकं भयमग्निपीडाव्याधिप्रवासं कुरुतेऽर्थहानिम् ॥ ३ ॥
इति रविफलम् । जन्मत्रिसप्तद्वयकर्मलाभे
घछे विधुश्चापि करोति लाभं । द्रव्यागमं मित्रसमागमं च
सद्धिद्धिं द्विजदेवभक्तिम् ॥ ४ ॥ etc. etc. etc.
Ends thus :
दशमे शनिशुक्रौ चेदष्टमस्थो यदा गुरुः । राहुश्चैव यदा लाभे बालकस्य घडाङ्गलिः ॥ झषधनुर्धरपञ्चभागो प्रसवसौख्य * (कु)लं न च दृश्यते । + + + + + त्रिभिर्भागैर्विजानीयात् समे स्त्री विषमे नरः । दन्तिसन्तः शुभग्रहैईछः समन्यते सुख(ख)ल्वाख्यावातः प्रवदन्ति सन्तः ॥

Page #252

( 250 )
7075. 10833. ज्योतिषवचनम्। Jyotisavucana. Substance, country-made paper. 12x3g inches. Folia, 19. Lines, 6 on a page. Character, Bengali of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
A collection of slokas from astrological works. Very incorrect.
श्रीश्रीराधाकृष्णः। ॐ नमः सवित्रे । अथ यौतिसितोलावचन ।
सर्वकर्मान्युपादेया विमुद्धिश्चन्द्रतारयोः । तच्छुद्धावेव सर्वेषां ग्रहाणां फलदाटता ॥ etc. etc. etc.
7076. 4781. ज्योतिषशास्त्रफलग्रन्थसमुच्चयः
Jyotişaśāstraphalagranthasamuccaya. Substance, Nepalese yellow paper. 10x3 inches. Folia, 34. Lines. 6 on a page. Extent in slokas, 414, as stated at the end of the manuscript, Oharacter, Newari. Date, N.S. 971. Appearance, fresh. Complete.
एथयश प्रारम्भवाक्यम् । ॐ नमः सूर्याय ।
गङ्गातौरे पुरे रम्ये कान्यकुजे निवासिनम् ।
भद्रं वराहमिहिरं एच्छति स्म सुतोत्तमः ॥ पृथयशा उवाच ।
द्वादशैव सहखाणि चतुर्लक्षस्य मध्यतः । उडतानि त्वया तात ज्योतिषाणां न संशयः ॥ तस्य विस्तरभौतेन किञ्चित् संक्षिप्तमेव च । बहुबालप्रबोधार्थं पुत्रप्रेना प्रदर्शितम् ॥

Page #253

पुष्पिका ।
)
व्यल्पग्रन्थं प्रभूतार्थं नानाहेतूपलक्षितम् ।
शास्त्रं ष्टघुयशं नाम मम नामेति संज्ञितम् ॥ तस्य विवरणं क्षिप्रं लोकानाञ्च हिताय वै । पृच्छामि त्वामहं तात ग्रन्थविस्तरभोरुकः ॥ अन्तवाक्यम् ।
तद् वै मया कृतं शास्त्रं प्रत्ययस्थानमुत्तमम् । मेघावलौति विख्याता देवानामपि दुर्लभाः ॥
(251
इति श्रौवराहमिहिराचार्यप्रोक्तः ष्टथुयशोभिघां ज्योतिषशास्त्र
फलग्रन्थसमुच्चयः समाप्तः ।
लोकसंख्या ४१४ । शुभ सम्बत् ९७१ फाल्गुन कृष्णया चौथ शुक्रवारघुहुमकोमूलच्छेया श्रीवच्चाचार्यमुकुटानन्दनथ्वसहुलिचायसिधयेकाजुल शुभं भूयात् सर्वदाकाले शुभम् । थ्वसफुलसुनानं लोभयायमदुलाभपातसा महापापलायिथ्वया संतानसन्तानभरजेलजुयुजे जुल ।
7077.
6367. ज्योतिषरत्नमाला | Jyotisaratnamālā. By Sripati Bhatta
With the commentary by Mahadeva.
इत्यादि ।
Substance, country-made paper. 92 x 42 inches. Folia, 131. In Tripātha form. Character, Nagara of the 18th century. Appearance, discoloured. Incomplete at the end.
The commentary begins:
Jyotiṣaratnamālā by Śrīpati is a well-known work on Jyotisa — as applied to Smrti, for which see L. 1426 and TO. Catal. No. 2897.
अहं श्रीपतिनामा तं कालमभिवन्दे ।

Page #254

(
252 )
The first and the last colophons in the incomplete MS. :
10B, इति श्रीमहादेवकृतरत्नमालाविवरण संवत्सरप्रकरणां प्रथमम् ।
129A, इति श्री. वस्त्रप्रकरण मेकोनविंशतितमं समाप्तम् ।
Of the next chapter, we have here eleven ślokas and their comments. The text begins thus :
प्रभवविरतिमध्यज्ञानबंध्या नितान्तं
विदित परमतत्त्वा यत्र ते योगिनोऽपि । तमहमिह निमित्तं विश्वजन्मात्ययाना
मनुमितमभिवंदे भग्रह: कालमौशम् ॥ १ ॥ विलोक्य गर्गादिमुनिप्रणीतं
वराहनल?]ल्लादिकृतं च शास्त्रम् । दैवज्ञकण्ठाभरणार्थमेघा
विरच्यते ज्योतिषरत्नमाला ॥ २ ॥ शकेन्द्रकालः एथगाकृतिघ्नः। (आकृति - २२
शशाङ्कनन्दाश्वियुगैः समेतः ॥ शगद्रिवखिन्दु (१८७५) हृतः सलब्धः ।
पच्याप्तशेधे प्रभवादयोऽब्दाः ॥ ३ ॥
Then we have the enumeration of the names of the years of Jupiter.
It ends thus :
इति ललितसुत्ता निर्मला रत्नमाला
मुदहरदधिकाथीं सद्गुणां रत्नकोशात् । निजगुरुपदभक्तः श्रीपतिः शास्त्रदर्शी
चतुरगगाककण्ठे राजतामुज्ज्वल श्रौः ॥

Page #255

( 253 )
7078.
10435. Funfaufig: | Jyotişasangraha.
Substance, country-made paper. 102x44 inches. Folia, marked 30-109 of which that marked 70 is missing. Lines, 7 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Incomplete both ends.
Jyotiņa, as applied to Smộti.
Foll. 30 and 31 are marked with the letters to fo. The rest of the leaves are marked with the letters too.
In foll. 90A and 91B, the work is called Jyotisasamgraha :
90A, «fa milfaaside REHAU Hayda i 91B, afa outragHUÊ NETTI LJĦA HATA: 1
7079. 9305.
Substance, country-made paper. 10 x 4 inches. Folia, 8. Lines, 7 on a page. Extent in slokas, 110. Character, Nāgara. Appearance, tolerable. Prose. Generally correct. Incomplete.
This is an elementary treatise on astrology. This MS. gives neither the name of the author nor that of the work itself.
It begins :
श्रीगणेशाय नमः। ata[:] #a#4945 Koha Thoù विघ्नं मुहूर्ताकलितद्वितीयदन्तप्ररोहो हरतु दियास्यः ॥

Page #256

(
254
)
7080.
10827. ज्योतिषरत्नम् । Jyotisaratna.
____By Kesava, Tarka.pancānana.
Substance, country-made paper. 16x3 inches. Folia, 15. Lines, 7 on a page. Extent in ślokas, 420. Character, Bengali of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
On the general topics of astrology. Colophon :
इति श्रीकेशवतर्कपञ्चाननभट्टाचार्यविरचितं न्योतिषरत्वं
समाप्तम् । Post-colophon :
लिपिरियं श्रीरामतारकदेवशर्मगाः । Beginning :
श्रीरामः। श्रीकृषां सच्चिदानन्द प्रशाम्य जगदीश्वरम् । हिताय ज्योतिषः पलोकान् सचिनोमि यथोचितम् ॥ तत्र सर्वकार्येषु वर्जनौयत्वात् । प्रथमं वारवेला लिख्यते ॥
End :
ज्योतिःशास्त्रमहासिन्धोः सारात्मारतरं कृतम् । अभ्यस्यमेतत् सततं व्यवहारोपयोगि यत् ।
7081. 7914. ज्योतिषसारगृहबालबोधः। Jyotişasāragphabālabodha.
By Mujādityācārya.
Substance, country-made paper. 92 X 4 inches. Folia, 18. Lines, 11 on a puge. Extent in slokas, 370. Character, Nagara. Date, Samvat 1835. Appearance, old and discoloured. Complete.

Page #257

( 255 )
Colophon :
इति श्रीमुजादित्याचार्येा विरचितं ज्योतिषसारसहबालाव
बोधः सम्पर्गाः । Post-colophon :
शुभमस्तु । लिखतं लक्ष्मिमनु स्वयं पाठार्थ । संवत् १८३५ । शाके १७०० । वर्षे भादौ मासे सुक्लपक्षे अष्टमी ८। रविवासरे। सुभमस्तु ।
भाद्रिपुस्ति भ्रठा etc. etc.
An elementary treatise on astrology.
Beginning :
विघ्नेश्वरं नमस्कृत्य देवौं चैव सरखतौं । गुरुं च देवतानां प्रसादात् + + रतो मया ॥ नानासास्त्रं समूहेन क्रियते बालबोधकम् । मुंज्यादित्येन विप्रेगा सिद्ध्यर्थे सारसंग्रहम् ॥ विदुषां ब्राह्मणानां च गणकानां तथैव च । एतेषां वर लग्नोस्मिन् बालबोधं च विस्तरे ॥
7082.
8727. A. ज्योतिषसारोद्धारः। Jyotisasāroddhāra.
Substance, country-made paper. 8} x 3} inches. Folia, 22. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 400. Character. Nagara. Old. Incomplete.
Incomplete, from leaf 4 to the end in leaf 24.
B.
GauraTEN I Sodasādhyāyīvyākhyā.
Incomplete, eight leaves only.

Page #258

(
256
)
C. AlaafaaTUA | Jūtukavivarana.
By Mahādhura. Incomplete, from p. 39 to p. 76, end of the 23rd chapter. Seems to be a commentary on Vrhajjātaka, as the letters ē. 24. are found on the margin.
D. EtiamTafu: 1 Muhūrtacintāmaņi. From leaf 11 to leaf 38. In leaf 12B occurs the following:
इति दैवज्ञानन्तसुत-दैवज्ञरामविरचिते मुहूर्त्तचिन्तामणौ गोचरप्रकरणं चतुर्थं ।
E. Staafqatu
| Jāta kavivarana.
(ahādhara.
Six leaves only.
F. Halafe: 1 Mantrāvali. Tântrik, complete in six leaves.
There are 91 verses in this work, at the end of which we find this colophon:
gfa >TEUTATE Toataca HHIHHI
7083. 7911. FulfaqarT: | Jyotişasāra.
By Suka.
Substance, country-made paper. 10 x 41 inches. Folia, 8 (by count: ing). Lines, 10 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh.

Page #259

(
257 )
A mere fragment, relating to Jyotiņa, as applied to Smsti. The leaves are not connected, excepting the two marked by a later hand, 23 and 24. Colophon :
इति श्रीज्योतिषसारे शुक्लविरचिते संस्कारप्रकरणां समाप्त । Begins thus : Commentary:
नत्वा गणेशं शिवमम्बिकां च रविं गुरोरंधारवीन्दयुग्मम् । श्रीबालकृष्णो द्रुतबोधकं तं ग्रन्याशु दृष्ट्वा विशदीकरोति ॥ १ ॥
Text:
भासयन्तं जगद्भासा नत्वा भाखन्तमव्ययम् । क्रियते काशिनाथेन शीघ्रबोधाय संग्रहः ॥ रोहिण्युत्तररेवत्यो मूलं खातौ म्टगो मघा । अनुराधा च हस्तश्च विवाहे तारकाः शुभाः॥
7084. 3245. ज्योतिषसारः। Jyotisasāra.
By Suka.
Substance, country-made paper. 8} x 5 inches. Folia, 17 to 22, 43 to 78 and one more leaf marked 60. Character, Nāgara. Appearance, more or less discoloured.
The first batch of leaves 17 to 22 do not give the name of the work of which it is a fragment. The topics are: ___17A, इति पुंसवनम् ; 17B, इति क्षौरकर्म ; 18A, इत्युपनयनम्, इत्यग्रिहोत्रम् ; इति विवाहहोत्रम्, इत्यमिहोत्रम् ; इति विद्यारम्भः, इति भैषज्यम् ; 18B, इति कृपारम्भः; इत्यारामः, इति द्रव्यकर्म, इति हस्तिनां कर्म, इत्यश्वकर्म, इति गवां कर्म ; 19A, इति पञ्चकाकर्म; इति हलकर्म; 19B, इति बौजवपनम् ; इति प्रेतकर्म; इति सर्पविषम् ; 20A, इति रोगप्रश्नः, इति
17

Page #260

( 258 )
रोगिणां स्नानम्, इति स्नानानिष्टम् ; 20B, इति राजदर्शनम् ; 21A, इति संक्रान्तिफलम् ; 21B, इति नटद्रव्य फलम् ; इति नरनरेन्द्रयुद्धप्रश्नः ; इति गन्तान्तप्रश्नः ; 22A, इति मूलः ; इत्यश्लेषा ; इति स्नानशान्तिः ; 22B. इति पुष्पफलम् ।
The second batch-leaves 43 to 78-is called in colophons ज्योतिषसार. The author is Sukadeva.
43A, इत्यन्नप्राशनम् इति ग्रहाणामुच्चनीचाः; 43B, इत्यष्टोत्तरीवर्षदशा; 44A, अथ दिनदशा, अथ मासदशा; 45A, इति ज्योतिषसारे दशाप्रकरणम् चतुर्द्दशं समाप्तम् ॥ १४ ॥ व्यथ ग्रहगोचरप्रकरणम्; 54A, इति ज्योतिषसारे गोचरप्रकरणं पञ्चदशं समाप्तम् ; 62A इति शुकदेवविरचिते ज्योतिषसारे गर्भाधानादिविवाहप्रकरणम् । व्यथ वास्तुप्रकरणम् ; 63A, इति ज्योतिषसारे वास्तुप्रकरणम् ; 63B, इति शुकदेवविरचितं ज्योतिषसारे गृहप्रवेशप्रकरणम् ; 64A, इति यात्राप्रकरणे शुक्रोदयास्तादिनिर्णयः; 72A, इति शुकदेवविरचिते ज्योतिषसारे यात्रा प्रकरणे मत्स्योक्तमङ्गलाध्यायप्रकरणम् ;. 74A, इति शुकदेवविरचिते ज्योतिषसारे यात्राप्रकरणे मत्स्यपुराणोक्तख प्राध्यायप्रकरणम्; 75A, इति ज्योतिषसारे पल्लीशरटपतनप्ररोहणम्; इति शुकदेव - विरचिते ज्योतिषसारे याचाप्रकरणं सम्पूर्णम् ; 77B, इति ज्योतिषसारे स्वप्नप्रकरणम्; 78B, इति ज्योतिषसारे वृष्टिप्रकरणम् ।
The isolated leaf marked 60 contains the following colophon :
इति शुकदेवविरचिते ज्योतिषसारे यात्राप्रकरणे नानायोगप्रकरणम् ।
7085.
3467. ज्योतिःसारः । Jyotihsāra.
By Tarkavācaspati.
Substance, country-made paper. 93 inches. Folia, 52. Lines, 8 on & page. Extent in slokas, 884. Character, Bengali of the 19th century. Appearance, faded. Writing effaced.
Complete in two chapters only.
17B

Page #261

Colophon :
Beginning :
It ends :
(
इति श्रीतर्कवाचस्पतिभट्टाचार्यविरचितो ज्योतिःसारः समाप्तः ।
Contents of the work:
259)
श्रीगोविन्दपदाम्भोजं नत्वा ज्ञात्वा गुरोर्मतम् ।
ज्योतिःसार महं वच्ये यज्ञसंज्ञानहेतवे ॥
Colophon :
राश्यादिनामकथनं तत्रक्षशकानि च । लग्नध्यानं तस्य मानं ग्रहभावबलं तथा ॥ चन्द्रादेश्च प्रतिकारम्टक्ष योगादिवर्णनम् । उद्दालकथनं गर्भाधानविधिं तथा ॥ सवनं च तथा पुंसः सौमन्तं जातकानि च । जातकोष्ठिं नामकञ्च निष्कुमणान्नचूडकम् ॥ कर्णवेधोपनयने विद्यारम्भं गृहं तथा । कृष्यारम्भं बौजवापं वर्षादिनिर्णयस्तथा ॥ यात्रां दुर्गोत्सवचैव माषधस्य च भक्षणम् । सर्वमेतत्तथान्यच्च यथायोग्यं विचार्य च ॥ संक्षेपात् कथयिष्यामि यथाशं विदुषां भवेत् । यत्र सर्वं विचार्यैव कार्यमित्यब्रवौद्बुधः ॥ अथ राश्यादिनामकथनम् ॥ इत्यादि ।
Post-colophon :
सुभिक्षं क्षेममारोग्यं बहुशस्था च मेदिनी । बहुक्षीरास्तथा गावो वृक्षाः फलसमन्विताः ॥
इति ज्योतिःसारे द्वितीयः परिच्छेदः ।
श्रीलक्ष्मणदेवशर्मणः स्वाक्षरं पुस्तकञ्च ।

Page #262

3889. ज्योतिःसारः। Jyotihsāra. By Rāmasatya.
( 260 )
7086.
Substance, country-made paper. 14x32 inches. Folia, 82. Lines, 6 on a page. Extent in slokas, 1,376. Character, Bengali of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
It ends thus :
An astrological compilation, containing quotations also from works in Bengali.
It begins:
नमो गणेशाय ।
aritrai हरिं शम्भुं प्रणिपत्य मुजर्मुजः । स्वेच्छया रामसत्येन ज्योतिःसारो निगद्यते ॥ क्वचिद्दा कोमलैः श्लोकैः क्वचिदा डाकभाषणैः । बालकानाञ्च बोधार्थं क्रियते ग्रन्थसंग्रहः ॥ arr दिनपञ्जिकाज्ञानार्थमङ्ककथनम् । प्रथमाङ्कप्रभृति व्यङ्कबाहुल्यं ज्ञेयम् ॥
etc. etc.
Colophon :
गुरुतोऽग्निकाला ६३ राहोः खवेदाः ४० म्भृगुतः खशैलाः; ३० राहोरेकदेवत्वात् केतु परमिति ॥ तेन राज्डकेत्वोर्विंशतिविंशति ॥ इति वर्षफलम् ।
Post-colophon :
इति श्रीरामसत्यविरचिते न्योतिःसारे ग्रहदशापताका । समाप्तश्चायं ग्रन्थः ॥ श्रीश्री ।
श्रीमुखनाम संवत्सर व्याषाढ शुद्ध एकादशी स्थिरवार ज्योतिःसारपुस्तकं श्रीजगन्नाथाचार्येण लिखितवान् । सुसमाप्तं ।

Page #263

( 261
)
7087.
10812. ज्योतिषसारः। Jyotisusāra.
Substance, country-made paper. Folia, 34 (of different sizes). Lines, 6 on a page. Character. Bengali of the 18th century. Appearance, discoloured.
A vademecum of astrology. Beginning :
ॐ नमो गणेशाय । ज्योतिषसारो लिख्यते। अथ राश्यादिनिर्णयः। मेषरष
मिथुन कर्कटसिंहाः etc. Along with it, there is the last leaf of Pañcapakşisakuna.
Colophon :
इति श्रीश्रीमहादेवविरचितं पञ्चपक्षीशकुनं समाप्त ।
7088. 3918C. sulfaat | Jyotişmatī.
By Ganapati Bhatta.
Substance, palm-leaf. 9x2 inches. Folia, 26 by counting; folia 5 to 7 having lost their leaf-marks are doubtful and so are the leaves 20, 21, 23, 24, 25, 26 (the last leaf). Lines, 5 on a page. Character, Bengali of the early 17th century. Appearance, old, soiled, effaced and worn-out.
It begins thus :
नमः सूर्याय । न स्वतन्त्र वर्मयुद्ध क्रौर्याध्वनृपैर्धनाध्यमुद्यमिनम् । ख्यातं बहुप्रताप्य शुभदरविदशा नवगुरुते ॥

Page #264

( 262 )
There is a colophon in the 23rd leaf:
इति ज्योतिष्मत्यां वर्षाधिपादिस्थभाग्याधिकारः ।
The last colophon runs thus :
इति महामहोपाध्यायदाक्षिणात्यश्रेष्ठगणपतिभट्टकृतायां ज्योतिमत्यां मण्डलनिर्णयाधिकारः समाप्तः । समाप्ता चेयं । औरस्त मयि लेखके ।
The condition of the manuscript does not admit of a thorough examination.
7089.
3466. ताजिकम् । Tajika.
By Nilakantha.
Substance, country-made paper. 12x3} inches. Folia, 47. Lines, 6 on a page. Character, Bengali. Date, Saka. 1758 and B.S. 1243. Ap. pearance, fresh.
The first part comes to an end in leaf 22A and the second in 47A. Leaf 47B contains notes in Bengali on Varsaphala, the subject-matter of the second part.
The date and scribe of the MS. :
शकाब्दाः १७५८ वाङ्गाला सन १२४३ साल तारिख १७ चैत्र जेला वईमान परगणे अम्बिका गामिने हुदा वडवहरकुनिमध्ये मौजे कुटनीग्रामे श्रीमाधवचन्द्र अधिकारी
खाक्षरे लिखितं ग्रन्थं। चौरेण यदि नीयते । तत् पुरुषान्नरके यान्ति दशपूर्वान् दशापरान् ।
श्रीकृष्णात्मजश्रौदर्यनारायणशर्मणः पुत्रीमाधवचन्द्रशिरोमणेग्रंथोऽयम् ॥

Page #265

(
263 )
Begins thus :
ॐ नमो गोशाय। व्यथ ताजकः । प्रगाम्य हेरम्बमथो दिवाकर
गुरोरनन्तस्य तथा पदाम्बुजम् । श्रीनीलकण्ठो विविनक्ति सूक्तिभिः
सत्ताजकं सूरिमनःप्रसादकृत् ॥ १॥ पुमांश्चरोमिः सुदृढश्चतुष्यात्
तिक्तोष्णापित्तोतिवचोदृगुग्रः । पौतोदितं प्राक् विषमोदयाऽन्या
सङ्ग प्रजा रुक्ष्म नृपः समोजः ॥२॥ राषस्थिरस्त्रीक्षितिशौतमल्यो
याम्येटखर्भूर्वा युनिशा चतुष्यात् । श्वेतोति शब्दोऽपि समोदयश्च
मध्यप्रजासङ्गशुभोऽपि वैश्य ॥३॥
etc. etc. etc. Printed and published in the Chowkhamba Sans. Series, Benares.
7090. 4381. ताजिकम् । Tajika.
By Nilakantha.
Substance, country-made paper. 131 x 4 inches. Folia, 47. Lines, 6 on a page. Character, Bengali. Date, Saka 1775 (1705 ?). Appearance, fresh. Complete.
Well-known and printed. Post-colophon Statement :
पञ्चाभ-सप्तेन्दुमिते शकाब्दे पूर्णं गतं खौयकपुस्तकच्च। लिखितं औराजनारायणदेवशर्मणा पुस्तकश्च ।

Page #266

(
264 )
7091. 5504. ताजिकम् । Tajika.
By Nīlakantha. With the commentary entitled Śrīphalavardhini
by Harṣadhara, son of Sudhādhara.
Substance, country-made paper. 104 x 5 inches. Folia, 130. Lines, 11 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, discoloured.
The first leaf has been restored. But it does not contain the first verse of the text, which, evidently, was in the original leaf. It contains the text and the commentary on the 1st section, Samjñātantra, only.
The commentary begins thus :
अथ नीलकण्ठी टिप्पनं लिख्यते । सिद्धौश्वरं नमस्कृत्य श्रीमत्रिपुरसुन्दरीम् । फलशास्त्रविदां प्रौत्यै वक्ष्ये श्रीफलवाईनीम् ॥ काश्यां हर्षधरी विप्रो नीलकण्ठमहोदधेः । सहाणीलहरीरूपां व्याख्यां सिद्धिं (?) करोति हि ॥ अत्राक्षरार्थो बहुभिर्निरूपितो
गुरोः कृपालोः कृपया सुगश्च । व्यतो न तत्रास्ति मम प्रयत्नः
शेषन्तु किञ्चिदिलिखामि सन्मुदे ॥ अथ ग्रन्थपरिसमाप्ति प्राकटहेतुफल कल्पद्रुमयोपदेवतानमखारात्मक मङ्गलमाचरन् अभिधेयं प्रतिजानौते प्रगाम्चेत्यादिना ।
Colophon :
इति त्रिपुराप्रसादाप्तविद्यावरिछसुधाधरपण्डितात्मज-हर्घधरविरचितगीलकण्ठौव्याख्यायां श्रीफलवर्धिन्यां रहग्रहयोगाम्तरप्रकरगां संज्ञातन्त्र समाप्तम् ।

Page #267

( 265
)
7092. 4307. ताजिकम् । Tajika.
___By Nalakantha. With the commentary on the first part (Samjñātuntra) by Visvanātha, son of Divākara Daivajña, and with the commentary on the second part called Varsatantra by Madhava Jyotirvid, son of
Govinda Jyotirvid.
Substance, country-made paper. 11 x 5 inches. Folia, 66. Lines, 13 on a page. Extent in slokas, 2,500. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, fresh.
For the text see IO. Catal. No. 3045. It has been repeatedly published in India.
Vißvanātha's commentary on Samjñātantra comes to an end in leaf 44B:
इति श्रीदिवाकरदैवज्ञात्मविश्वनाथविरचिते नौलकण्ठ
ज्योतिर्वित्तत्कृतसंज्ञातन्त्र सहमाध्यायस्य व्याख्योदाहृतिः समाप्ता । See IO. Catal. No. 3050. For Madhava's commentary see IO. Catal. No. 3053. It is not complete in the present manuscript (?).
60A, इति श्रीविदैवज्ञमुकुटभूषणगोविन्दज्योतिर्वित्मनुमाध्वज्योतिर्विहिरचितायां समाविवेकटीकायां शिशुबोधिन्यां वर्षाधीशमुखस्थारिएभङ्गफलात्मकं प्रकरणं समाप्तिमगमत् । (?)
सम्पूर्णग्रन्थसंख्या ५२० । Then we have the following:
ॐ गणानायकं हृदयवाञ्छितदं
प्रणिपत्य तातपदयुग्ममपि । बुधमाधवः प्रकुरुते विकृति
प्रमिताक्षरां शरदि भावतत्त (?) ।

Page #268

(
This is not complete.
266 )
ॐ व्यथ दादशभावफलाध्यायं वक्तुकामः प्रथमातिक्रमे करणाभावात् प्रथमभावप्रकरणं वदन् सामान्यतः समस्तभावफलादे‍ युगपदेवानुष्टुभमाह यो भाव इति व्यथ भावविचारः 1
7093.
5564. नौलकण्ठताजिकम् | Nīlakanthatajila.
With Visvanātha's commentary.
Substance, country-made paper. 102 x 52 inches. Folia, 56+46. In Tripātha form Character, Nāgara of the 18th century. Appearance,
fresh.
Samjñātantra is complete in 56 leaves. Varṣatantra has 46 leaves. It is not complete.
See IO. Catal. Nos. 3050 and 3052. Of both parts there are several Indian editions with this commentary.
Post-colophon :
7094.
1847 ताजिकभूषणम् | Tajikabhūgana. By Ganesau, son of Dhundhirāja.
Substance, country-made paper. 9 x 32 inches. Folia, 25.
Lines, 9
on
a page. Extent in slokas, 750. Character, Nagara. Date, Samvat
1682.
Appearance, old. Complete.
Colophon:
इति श्रीदेवदुरिजात्मज गणेश विरचिते ताजिकभूषणे भोजन चिन्ताविचारः समाप्तः ।
शुभमस्तु जगतः । श्रीसंवत् १६८२ समंत्र fadedraft बुधे लिखितमिदं ।

Page #269

(
267 )
For a full description of the work see 10. Catal. No. 3063.
In L. 554 the work is attributed to the father, not to the son. The manuscript does not contain the prologue and epilogue of the work. The only colophon attributes the work to Dhundhirāja. ___ In Bik. Cat., p. 343, No. 743, the authorship is attributed to the son in the last colophon. That manuscript, too, is wanting in the prologue and the epilogue.
In the introductory verses the science of astrology is attributed to Brahma in the Satyayuga, to Vādarāyana in the Tretāyuga, to Garga in Dvāpara and in Kali Tārtiyaka or the third system is attributed to the Turks, though they are opposed to Brahma. He advises Brāhmaṇas to study this system, though the Yavanas and the Turks are the founders.
Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः । भक्तिभक्तजनस्य यस्य भवति प्रीतिप्रतीतिप्रदा
स्नेहो वंशपरम्परापरिगतः सर्वाभिलाषप्रदः । सोऽयं सर्वसुरासुरेन्द्रनिकराराध्यो+लम्बोदरो
__धौरो दुर्जनविनतर्जनकरः श्रेयस्करो नः सदा ॥ १ ॥ तूर्णं यत्करुणाकटाक्षकणिकासंपूर्णसिद्ध्यै भवे
त्तां वाणौं प्रणिपत्य सत्यनिरतं श्रौढुण्डिराज गुरुम् । सारं ताजिकवारिधेर्निरवधेः प्रोत्य पीयूषवत्
कुर्वे ताजिकभूषणं गणपतेर्भक्तो गणेशः सुधीः ॥ २ ॥ गर्गाद्यैर्यवनैश्च रोमकमुखैः सत्यादिभिः कीर्त्तितं
शास्त्रं ताजिकसंज्ञितं निरवधिं तदारिधिं दुस्तरम् । एतत्ताजिकभूषणं नवतरातत्तुं समर्था तरि
व्यक्तामलकोमलोक्तिविलसत्कर्णानुकौर्णा भशम् ॥ ३ ।

Page #270

( 268 )
ब्रह्मदेषितुरुष्कसम्भवमिदं तात्तौयकं वर्तते
शास्त्रं यद्यपि सद्दिजैरपि तथाप्यध्येतुमहं भवेत् । यस्माद् यत्मदसत्फलन्ति गदितं सत्यहि किं पसजे
शङ्कापक्ष भवाथवा फशिफणोत्यन्ने मणौ भूषणम् ॥ ४ ॥ etc. etc. etc.
Ends thus :
श्रीमन्मङ्गलमूर्तिपादकमलबन्दातिसेवोद्भवं
स्फूर्त्या दामलवाग्विलासविलसत्पद्यानवयं शम् । एतत्ताजिकभूषणं सुगणकप्रौत्य चकारादरा
दालोक्याद्यकृतौर्गणेशगणकः श्रौढुण्डिराजात्मजः ॥८॥
7095. 10467. ताजिकदर्पणः। Tajikudarpuna. By Jivanātha, son of Sumbhunatha Ganaka.
Substance, country-made paper. 13 x 4 inches. Folia, 42. Lines, 7 on a page. Extent in slokas, 680. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, old and discoloured. Complete.
Colophon :
इति श्रीमन्मैथिलशम्भुनाथगणकात्मजश्रीजीवनाथविरचिते
ताजिकदर्पणे दशान्तर्दशामासप्रवेशाध्यायः समाप्तः । Beginning :
श्रीगणेशाय नमः गुणातीतोपोशः सकलभुवनानां नगधरो
घनश्यामो रामः ललितनटलौलासु चतुरः । पुमर्थानां दाता जलधितनयानन्दजनकः
कृपापारावारो भवतु मम भव्याय सततम् ॥ १ ॥

Page #271

The object of the work:
The work ends :
2A, नानावाचिकमालोक्य दैवज्ञानां मनोमुदे । तन्यते जौवनाथेन विदा ताजिकदर्पणः ॥
( 269 )
आसीन्मैथिलभूसुरो बुधवरो वेदाङ्गविद्याकरः
श्रीश्रीश्रीकरुणाकरः कविकुलान्याभूषय [न् ] तर्कवित् । तत्पुत्रः क्षितिपालवन्दितपदः श्रीशम्भुनाथः कृतौ शम्भुध्यानबलेन शम्भुसमतां काश्यामगादादरात् ॥ तज्जेन नानामतमादरेण पुरातनां प्रविलोक्य रम्यं । श्रीजीवनाथेन विलोकनार्थं विदां कृतस्ताजिकदर्पणोऽयम् ॥
Last Colophon :
7096.
6363. ताजिकरत्नम् | Tajikaratna. By Gangādhara, son of Bhairava Daivajña.
Folia, 51. Lines, 9
Substance, country-made paper. 92 x 44 inches. on a page. The first leaf is missing. Extent in slokas, 1,100. Character, Nāgara. Date, Samvat 1857. Appearance, fresh. Complete in 51 leaves.
Post-colophon :
०
9B, इति ताजिकरने वर्षस्वामिफलाध्यायः ; 14B, • मुथाफलाध्यायः ; 16A, • लग्नेशफलाध्यायः ; 16B, •रिष्टारिष्टभङ्गाध्यायः ; 20A, • सहमाध्यायः ; 27A, • भावविचाराध्यायः ; 29A, • दशाफलाध्यायः ।
51A, इति श्रीसकलदै वचनुगुडा (?) लंकार श्री भैरवदैवज्ञसुतगङ्गाधरकृतं ताजिकरत्नं संपूर्णम् ।
संवत् १८५७ चैत्रवदि १० दिनवे है ।

Page #272

( 270 )
It ends with an account of the author's family and the date of the composition of the work:
श्रीमन्माटपुरान्तिके भुवि परं ख्यातं पुरं वाटनं तत्रासोज्जमदग्निजो द्विजवरः सर्वानवद्याग्रणीः 1 जातस्तस्य सुतः क्षमा ( मी ) पतितो विद्यावतां धुर्यगो गोविन्दः स्वरशास्त्रकृत् मुनि ( उनि ) वरः शिष्यैश्च (ष्यौच्च) सर्वैः (र्व) स्तुतः ॥
तद्रूपाकृतिविद्यकाः समभवंस्तस्माच्चतुःसंमिताः
पुत्रा वेदविदो विचक्षणधियस्तेषां चतुर्थोऽनुजः । श्रीकृष्णो खिलशास्त्रसागरमुनिः भूनाथसंघार्च्चितः
तत्पुत्रो भुवि भैरवो विजयते काश्यां खपित्रा समः ॥ शाके पश्ञ्चनगाक्षभू १५७५(१) परिमिते मासे शुचौ + + + वारे देवगुरोरनेकविधिना ग्रन्थान् विलोक्यादिमान् । श्रीमदुभैरवदैववेदितनयो गङ्गाधरस्तद्गुण
ग्रन्यं ताजिकरत्नसंज्ञममलं पूर्णं चकाराद्भुतम् ॥
7097.
10381 ताजिकरत्नम् | Tajikaratna. By Gangādhara, son of Bhairava Daivajña.
Colophon : इति
Substance, country-made paper. 92 × 42 inches. Folia, 48. 10, 11 on a page. Extent in slokas, 1,000. Character, Nāgara Samvat 1712. Appearance, discoloured. Complete.
Post-colophon :
ताजिकरत्नं संपूर्णम् ॥
श्रीसकलदेवजनुगतालङ्कारश्रौ भैरवदेव ज्ञसुतगङ्गाधरकृतं
संवत् १७१२ चैत्र बदि १ ॥
Lines, Date,

Page #273

( 271 )
Beginning:
उद्यद्दन्तसिताग्रभिन्नशिखरिखामिक्षमारन्धभू
विभ्रा + + मणिप्रभावलिमहास्तम्भे भ्रमाद् गण्डयोः । कण्डू खामपनेतुमिच्छति मुहुर्देवो गजेन्द्राननः ____ सोयं संहसितः प्रसुप्रतिभिः प्रोत्यास्तु नः श्रेयसे ।
... ... ... .. The object of the work:
नत्वा स्वं पितरं समस्तजडधोसद्बुद्धिसिद्धिप्रदं
श्रीमद्वैरवसंज्ञकं गुणिवरं खौयं गुरुं चादरात् । पूर्वैस्ताजिकशास्त्रमत्र रचितं नात्र क्रमो विस्तरं
तस्मात्तचितुं कृतोद्यम इहाहं जात इच्छावशात् ॥ यद्यज्जातकसूक्तिजं फलमिदं तत्स्थूलकालोद्भवं
नैवात्र स्फुरति प्रविज्ञसमतिस्तस्मात् सुसूक्ष्मात्मकम् । एतत्ताजिकशास्त्रसूक्तिरचितं विज्ञाय सारं मुड़
वक्ष्ये ताजिकरत्नमत्र समुदे गंगाधरोहं विदाम् ॥ ज्ञात्वा जन्मभुवं च सूक्ष्मसमयं तत्र स्फुटान् खेचरान्
प्रत्यब्दं जननार्कतुल्य इह वै ज्ञेयः स्फटो भानुमान् । तद्भाखहशतो हि रव्युदयतः कालोत्र लग्नं स्फुटं
भावाश्चाभ्रतथा समस्तगणितं तत् पञ्चवर्गौमुखम् ॥
The author's ancestors :
End : श्रीमन्माटपुराड्किाते भुवि परं ख्यातं पुरं वाचनं
तत्रासौज्जमदमिजो द्विजवरः सर्वानवद्याग्रणीः । जातस्तस्य सुतः क्षमापतिनुतो विद्यावतां धुयंगो
गोविन्दः स्वरशास्त्रकृत् गुणिवरः शिष्यौघसर्वस्तुतः ॥ तयाकृतिविद्यकाः समभवंस्तस्माचतुः + मिताः
पुत्रा वेदविदो विचक्षणधियस्तेषां चतुर्थोनुजः । श्रीकृष्णोखिलशास्त्रसागरमुनिर्भूनाथसङ्घार्चितः
तत्पुत्रो भुवि भैरवो विजयते काश्यां खपित्रा समः ॥

Page #274

( 272
)
The date of the composition of the work :
शाके पञ्चनगाक्षभू (१५७५ ) परिमिते मासे शुचौ + तिघौ
वारे देवगुरोरनेकविधिना ग्रन्थान् विलोक्यादिमान् । श्रीमद्वैरवदैववेदितनयो गङ्गाधरस्तद् + + +
ग्रन्थं ताजिकरत्नसंज्ञममलं पूर्ण चकारामृतम् ॥
7098.
6339. ताजिकरत्नाकरः। Tajikurutnākara. By Cirañjīva (Daivajña Ratnākara), son of
Satāvadhāna Bhattācārya.
Substance, country-made paper. 10x4] inches. Folia, 21. Lines, 7 to 11 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. A fragment.
The author is well known as a voluminous writer of Bengal in the beginning of the 18th century. He was patronized by Yasovanta Simha, the Naib Nazim of Dacca.
For the beginning of the work see Ulwar Extr. No. 503. The contents of the work: Fol. 1, कालो व्योमचरोदयो व्यवहृतिर्यात्रा प्रवेशः खराः
तिथ्याद्यानयनं च वत्सरफलं भूव्योमगोलाकृतिः। पश्चाज्नातकताजके शकुनकं प्रश्नश्च संकीर्णकं
रत्नेरेभिरितश्चतुर्दशमितेर्दैवज्ञरत्नाकरः ॥ The authorities consulted :
दृष्ट्वा ताजकभूषणं गणपतेगौडस्य चूडामणेः
सारं कल्पतरोस्तथैव गदितं श्रौनीलकण्टस्य च । अन्येषां कृतिनां कृतानि बहुशः संवीक्ष्य निष्कृष्य च
श्रेयो यद्वसम्मतं मतमिह ब्रूमः खपद्येन तत् ॥

Page #275

(
273 )
It contains also explanations of difficult passages : 10A, हैताद्वैतमतादिनिर्णयविधिप्रोबुद्धबुद्धिः श्रुतो
___भट्टाचार्यशतावधान इति यो गौडोद्भवोभूत्करिः। नानाशास्त्रविदा तदात्मजचिरंजीवेन यनिम्मितं
दिव्यं ताजकरत्नमस्य समभूत् पूर्णेयमनिदप्रभा । इति श्रौचिरंजीवभट्टाचार्य-दैवज्ञरत्नाकरोदाहते ताजकरत्ने वर्षादिप्रकाशिका प्रथमप्रभा । 13A, दैताद्वैत. समभूदेषा द्वितीयप्रभा।
इति श्री वर्षेशफलप्रकाशिका द्वितीयप्रभा । 16A, हैतादेत० समभूदेषा टतौयप्रभा।
इति श्री. मुंथहाफलप्रकाशिका टतौयप्रभा । अथ ग्रहाणां प्रतिभावफलानि
We have only 48 verses of the fourth prabhā, from the beginning.
The Ulwar MS. referred to above goes to the end of P. X, where the author is stated to be a native of Navadvspa and a resident of Benares for a long time.
7099. 7811B. alfaneTT: 1 Tājikasāra.
By Hari Bhatta.
Substance, country-made paper. 103 x 5 inches. Folia, 19–33. Lines, 10 on a page. Character, modern Jaina Nāgara. Date, Samvat 1910. Ap. pearance, fresh. A mere fragment.
Colophon :
इति श्रीपंडित हरिभदृविरचितं ताजिकसारशास्त्रं संपूर्ण ।
18

Page #276

( 274 )
Following the colophon, we have seven slokas (ending with the col. इति मुंथेशफलं) and four (ending with the col. इति पंचांगफलप्राप्तिफलसंपूर्ण इति श्रौताजिकसार संपूर्णम्). After all these comes the date:
खपूर्ण अंकेंदुमिते च वर्षे मासे शुभे श्रावणशुक्लपक्ष।
तिथौ च षष्ठयां महिजे च वारे शीघ्रं लिखेत्ताजिकसारमेव । #faut (the name is blurred over with ink) arft लिखितं स्फुटम् ।
_आदिनाथालये स्थित्वा भूपतीनां पुरे वरे। forutera æfa (again the name blurred over with ink) रहन्नागोरौलुंकागच्छे ॥ राजपुरनगरे ॥
Printed and published in Benares.
7100. 8723. ताजकीयारिष्टविचारः। Tajakiyāristarvicāra.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 4. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 125. Character, Nāgara. Appearance, frecul Incomplete.
Four leaves only.
7101. 7811A. ताजिकसारः। Tajikasāra.
By Nilakantha.
Substance, country-made paper. 104 x 44 inches. Folia, 26. Lines, 13 on a page. Character, Nagara. Date, Samvat 1862. Appearance, old and worn-out. Leaves joined together. Complete.
Last Colophon :
इति श्रीताजिकनीलकंठ संपूर्ण
[8B

Page #277

( 275 )
Post-colophon:
संवत् १८६२रा वर्षे मिति वैशाख सुदि ८ दिने । The work has been repeatedly published in India.
7102. 6504. alfo HIT: 1 Tājikasūra.
Substance, country-made paper. 104 x 41 inches. Folia, 14–41. Lines, 15, 16 on a page. Character, Nāgara of the early 18th century. Appearance, old and discoloured. A fragment.
The only colophon in the fragment is in fol. 27A:
इति श्रौताजिकसारे रिएकाध्यायः।
7103. 623. nifaTTanti Tājika sāratīkā.
By Samanta. For the MS. see L. 1354.
The name of the patron of the commentator is read by Rājendralāla as Śrīpati Vişnudāsa. But it is not Śrīpati but Śrimati—thriving--an adjective to Rājya.
The only information given here about Vişnudāsa was that he was a lion to the elephants of Kheri, a district in Oudh.
7104. 6416. ataiat Furut I Tājika sārațippaņī. Written under the dictation of Pracara Sāmanta.
Substance, country-made paper. 12 x 5 inches. Folia, 31. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 540. Character, Nāgara. Date, Samvat 1771. Appearance, old and discoloured. Complete.

Page #278

( 276 )
Colophon:
इति श्रोताजकसारटिप्पणी । प्रचरसामन्तमुखादवगत्य लिखिता ॥
समाप्तेयं ताजकसारटिप्पणी । Post-colophon :
संवत्+हाचलाभ संवत् १७७७१ चवार वदि ३० सोमे को
लिषि शंपूर्ण परोपकाराय कायस्थगुरचरणशेवकं । Then there are two lines more. It begins :
श्रीगणेशाय नमः। ताज(जात)कसारटिप्पणौ प्रस्तूयते। श्रीरामस्येति । श्रीमनुपतिविक्रमार्कसमयातीतसंवत् १६३६ शाकः १५०१ प्रवर्त्तमाने मार्गशीर्षमासे कृष्णपक्षे एकादश्यां तिथौ शनिवासरे घटिकाः ५६ पल ४८... ... ... ... ... ... ... ... तत्काले जन्म ।
अथ ब्रह्मसिद्धान्तोक्तरीत्या ग्रहानयनम् । तत्र गताब्दाः ३६६ अधिमासाः १४७ ... ... ... ... ... (2A) यथा जन्मशाकः१५०१ वर्तमानशाकः १५२४ तस्माजन्मशाकः पातितः शेषं गताब्दाश्चतुर्विंशतितमाब्दप्रवेशः। अथाहर्गणा
नयनमाह-जातो वर्षगण इति । See our MS. No. 617 and L. 1482.
7105. 3062. ताजिकसारटिप्पणिका। Tajikasāratippanikā. Substance, country-made paper. 10x5 inches. Folia, 5. Lines, 8
on a page. Extent in blokas, 85. Character, Nāgara of the early 19th century. Appearance,discoloured. Very corrupt.

Page #279

( 277 )
It begins :
अथ तौरदशाकरणप्रकारमाह:
सा दशा मासप्रवेशज्ञानेन ज्ञाता भवतीति मासप्रवेशज्ञानेन स्पष्ठा भविष्यति । परं प्रलोकार्थं यथा पश्यन्तीति। ये ग्रहा यावन्तो ग्रहा वर्षलग्नं पश्यन्ति तावन्तो ग्रहादौनां स्वमार्गेण
स्थाप्या तत्पश्चादधिकः स्थाप्यः । It ends :
ततो भावास्ततो दृश्यादि ततः सहमं पञ्चवर्गों ततो हौनांशा
यात्यांशा क्रमेन दशा साध्याः । Colophon :
इति ताजिकसारटिप्पणिकायां समाप्तं संपूर्ण। शुभम् ॥
7106.
3442.
Substanco, palm-leaf. 164 x 1} inches. Folia, 111. Lines, 3, 4 on a page. Extent in slokas, 2,100. Character, Bengali of the 18th century. Appearance, fresh.
It contains three Tājika works. (I) Tājikasāra by Haribhadra. Complete in 50 leaves. Colophon :
इति श्रीहरिभद्रविरचितः ताजिकसारः समाप्तः । The concluding verse is marked 404. Post-colophon :
श्रीकृष्णदासशर्मणः खाक्षरम् । For the work see L. 2796 and 10. Catal. No. 3058. The MSS. described there give the author's name as Hari Bhatta. In our MS. it is Haribhadra.
(II) diferente aumgfa: by Keśava Daivajña.

Page #280

( 278 )
Colophon :
इति केशव भट्टविरचिते ताजिकोतवर्षफलपद्धतिः समाप्ता।
Complete in 25 verses of various metres. For the beginning of the work see TO. Catal. No. 3060.
Our MS. ends thus:
(?) लग्नेशांशपती मिथस्तनुन वेट + म्यंशपौ यो तयोः
सौम्यं स्नेहं दृगिन्ददृगपतिरिहोच्चस्थौ च दृष्टौ तथा । देहखामिष सौख्यदौ च विपरीतो भवेदुटप्रदा
वईय सुधगुण्यैः प्रकल्पतौ मासेऽत्र वेद्यात् फलम् ॥ २५ ॥ After the verse marked 15, occurs the name of the scribe:
श्रीकृष्णदासशर्मणा लिखितमिदमिति । (III) ताजिक by Nilakantha. See IO. Catal. No. 3045. See printed copy of Sanskrit College.
7107.
4306. ताजिकसारः। Tajikasāra.
By Hari Bhatta.
Substance, country-made paper. 101x5 inches. Folia, 22. Lines, 16 on a page. Extent in slokas, 770. Character, Nagara. Date, Samvat 1851. Appearance, old, effaced and damaged. Complete.
Post-colophon Statement :
संवत् १८५१ मिति ज्येष्ठ वदी जौवदिने ।
See L.2796.

Page #281

( 279 )
7108. 6401. ताजिकसारः। Tajikasāra.
By Hari Bhatta.
Substance, coumtry-made paper. 9x4 inches. Folia, 35. Lines, 12 on a page. Extent in ślokas, 800. Character, Nāgara. Date, Samvat 1849= Saka 1714. Appearance, discoloured. Complete.
It ends :
आलोक्य नानामुनिसम्मतानि
सम्यकृतं ताजकसारमेवम् । खल्पं विचित्रं हरिणा-सुखार्थे
ज्योतिर्विदां तद्विविधैः सुपद्यैः ॥ ३६६ ॥ Colophon:
इति श्री हरि भट्टविरचिते दिनप्रवेशप्रकरणम् । Post-colophon :
संवत् १८४६ शाके १७१४ ।
चैत्रकृष्ण १४ चन्द्रदिने लिखितम्। मिश्रज्वालादत्त शुलवंशे
रारिप्रस्थमध्ये वास्तव्यं । शुभं मङ्गलं भवः। यादृशं पुस्तकं ete. For descriptions of the work see L. 2796 and IO. Catal. No. 3058.
7109. 7762. ताजिकसारः। Tajikasāra.
By Hari Bhatta. Substance, country-made paper. 10 x 5 inches. Folia, 35. Lines, 4 on a page. Character, Nāgara. Date, Samvat 1869. Appearance, fresh. Complete. Colophon:
इति श्रीहरिभद्रविरचिते ताजिकसारे दिनप्रवेशप्रकरणं सम्पण। इति ताजिकसार संपूर्ण ।

Page #282

(
280
)
Post-colophon :
औरस्तु । लिघतु ब्राह्मणधर अणीधर अहं पठना) अहं निमित्तं भकरी मध्ये सं १८६८ शाके १७४४ मौगसरसद १२ मंगलवार सुषं रस्तु ॥
A well-known work on astrology, especially horoscopy. See IO. Catal. No. 3058.
7110. 8511. ताजिकसारः। Tajikasāra.
By Hari Bhatta.
Substance, country-made paper. 9x41 inches. Folia, 44. Lines, 7, 8 on a page. Extent in Slokas, 700. Character, Nagara. Date, Samvat 1834. Appearance, fresh. Complete.
Colophon :
इति श्रीहरिभट्टकृतताजिकसारे दिनप्रवेशः । Post-colophon:
दीनानाथ प्रसौद त्वमाशुलेय पुस्तकं । ... ... ...
संवत् १८३४ मार्गशुधत्रयोदशौ शुक्र ॥ शुभं भूयात् ॥ A treatise on astrology, especially horoscopy. See TO. Catal. No. 3058 and L. 2796. Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। श्रीरामस्य पदारविन्दयुगलं नत्वाथ योगेश्वरौं
हेरम्ब तपनादिकं ग्रहगणं रुद्रं यशोदासुताम् । वक्ष्ये ताजकसारसल्पसगमं रम्यं सुबोधप्रदं
नानाताजकतो विलोक्य रचितं दैवज्ञहर्षप्रदम् ॥ १ ॥

Page #283

(
281
)
यत्पूर्वार्जितमात्मदेहजनितं दैवं शुभं वाशुभं
तत्मवं हि विपाकमेति नियते वर्षाधि[दि के निश्चितं । सवैः संमतमत्र जन्मनि परं जन्तोस्फुटं सूरिभि
स्तस्मात् तत्परिचिन्त्य वर्षजनितं वक्ष्ये फलं स्फूर्त्तिमान् ॥२॥ etc. etc. etc.
Ends thus :
आलोच्य नानामुनिसम्मतानि सम्यक्मतं ताजिकसारमेव । खल्पं विचित्रं हरिण सुखार्थ ज्योतिर्विदां तद्विविधैः सुपद्यैः॥६६॥
Printed and published in Bombay.
7111.
7930. ताजिकसारः। Tajikasāra.
By Hari Bhatta.
Substance, country-made paper. 91x4 inches. Folia. 21. Lines, 7, 16 on a page. Character, Nāgara of the 17th century. Appearance, old and discoloured.
The leaves are from two different MSS., 1-16 belonging to one and the rest to the second. But there is a considerable gap between the two batches of leaves.
The last leaf ends abruptly; but there is a colophon in the 4th line : इति दिनचर्यायां भावाध्यायः ।
All the leaves from 1–21 are marked, on the left hand upper margin, with the letters aufsto. And the beginning is that of Haribhadra's Tājika sāra, a treatise on horoscopy.

Page #284

Last Colophon:
( 282 )
7112.
7817. ताजिकसारः । Tājikasūra. By Hari Bhatta.
Substance, country-made paper. 10 x 4 inches. Folia, 10-21.
Lines,
14 on a page. Character, Nagara. Date, Samvat 1699. Appearance, old Defective in the beginning.
and discoloured.
Post-colophon :
इति श्रीहरिभट्टविरचिते ताजिकसारे दिनचर्याप्रकरणं सप्तमं ।
यादृशमित्यादि । संवत् १६६६ वर्षे शाके १५६४ प्रवर्त्तमाने फाल्गुनमासे कृष्ण पक्षे द्वितीया तिथौ शनिदिने अद्येह लवणपुरवास्तव्य वाडी हरदेवसुतेन लिखितं । श्रीरस्तु ॥
See IO. Catal. No. 3058.
7113.
No. 10206 contains Tājikasārasudhanidhi with fragments of other works.
A.
aufsangenfafu: | Tājikasārasudhānidhi. By Nārāyaṇa, son of Madhava.
Substance, country-made paper. 10 x 4 inches. Folia, 42. Lines, 11, 12 on a page. Character, Nagara of the early 19th century. Appearance, old and discoloured.
For a full description of the work see Oxf. No. 784.
Although the leaves are consecutively marked 1-42, it seems to be composed of fragments of different MSS., leaving gaps here and there and sometimes repeating matters twice over.

Page #285

( 283 )
I. 5A, इत्यत्र ताजकसुधानिधिनामधेये नारायणेन रचिते प्रियशिष्यतथ्ये।
अध्याय एष कथितः प्रथिताद्यसंज्ञो राशिखरूपखगरूपदृकाणरम्यः । II. 15A, इत्यत्र अध्याय एघ कथितः प्रथितो द्वितीय
__ वर्षे दयादिगणिताभिधमत्र रम्यः ॥ Between foll. 28 and 29, there is apparently a gap. III. 33A, .अध्याय एघ रचितः प्रथितस्ततीय
सद्मादिवर्षफलान्तविचाररम्यः ॥ Between foll. 36 and 37, there is a repetition of three stanzas. IV. 40B, अध्याय एव ऋतुसंज्ञकमासवेश
मासेशयाकफलचारविचाररम्यः ॥ (?) (The above col. is not found in the Oxf. MS. referred to above.)
There appears to be a large gap between foll. 40 and 41. VI. 41B, इत्यत्र अध्याय एघ कथितो गमिनो(?)तु सम्यग्
घमप्रवेशफलचारुविचाररम्यः ॥ VII. 42A, इत्यत्र अध्याय एष गजसंज्ञक अन्त्यभूत
आखेटकस्य विधिचारविचाररम्यः ॥ In the subsequent ślokas (quoted in the Oxf. Cat. quoted above) the author gives his genealogy and speaks of four other works by himself:
होरासारसुधानिधिविरचितः पूर्वं मया जातके ____ व्याख्या वै नवजातकस्य रचिता दैवज्ञसन्तोषिणी । प्रश्ने वै गणकप्रिया निगदिता युद्धादिसिद्ध्यै तथा
प्रोक्तो हि खरसागरस्तदनुताकौर्ये सुधाया निधिः। (Not properly quoted in the Oxf. Cat.)

Page #286

( 284 )
Last Colophon :
करोषनामकमाधवात्मजनाराययाकृतस्ताजकसार
सुधानिधिः समाप्तः ॥ Post-colophon :
ग्रन्थसङ्ख्या १३०० ॥
7114. 2930. ताजिकसुधानिधिः or ताजिकसारसुधानिधिः । Tājika sudhānidhi or Tājika sārasudhānidhi.
___By Nārāyana. Substance, country-made paper. 94 x 41 inches. Folia, 2. Lines, 8 on a page. Extent in slokas, 40. Character, Nagara. Date, Samvat 1880. Appearance, fresh.
The manuscript contains the third chapter only. For a full description of a complete work see Oxf. No. 784. It ends :
इत्यत्र ताजिकसुधानिधिनामधेये
नारायणेन रचिते प्रियशिष्यतथ्यै । अध्याय एष रचित[:] प्रथितस्तुतीय[:]
समादिवर्षयफलान्तविचाररम्यः ॥ The date and the scribe of the MS. :
लिखितं जयकृष्णमिश्रेण संवत् १८८० शुद्धचैत्र शुक्ल १ शनौ "श्रौरवये नमः" श्रीसूर्यादिनवग्रहेभ्यो नमो नमः ॥ श्रीः ॥
7115.
6433. ताजिकालंकारः। Tajikilamkara.
By Vidyādhara.
Substance, country-made paper. 9x4 inches. Folia, 11. Lines, 9 on a page. Character, Nāgara. Date, Samvat 1743. Extent in slokas, 200. Appearance, discoloured. Complete.

Page #287

( 285
)
Mangalācarana
सकलसमयनित्यं सर्वकमैकहेतुं
सकलभुवनसत्यं सर्वभूताधिपत्यम् । विशदकिरणजालैर्भूषितं भानुमेकं
__निगमभणितकीतिं नौमि विद्याधरोहम् ॥ विकचकमलनेत्रं सर्वभूतेकवौर
मभिमतमदनं तं राघवं संप्रणम्य । गिरमगतनयाज वासुदेवं गुरुच्च
स्फुटकृतिमिह वक्ष्ये ताजिकालंकृतञ्च ॥ The object of the work:
चिरतरसमयादै दुर्यहं जातकीयं
फलमहमवलोक्य प्रस्फुटं ताजकीयम् । निखिलमिह समाज तत्फलं संब्रवीमि
रघुपतिचरणाम्भः सम्भवाप्तावबरोधः ॥ 2A, इति श्रीगणकगोपालात्मजविद्याधरविरचितायां ताजिकालंकृतौ वर्षसाधनाध्यायः; 3B, एहभावस्पष्टीकरणाध्यायः; 4A, भावगतग्रहाणां फलाध्यायः; 5A, मुंथासाधनाध्यायः ; 7A, बलसाधनाध्यायः; 9A, योगवियोगाध्यायः; 10A, सहमासाधनाध्यायः; l1A, •दशासाधनाध्यायः । Last Colophon :
मासवेशसाधनाध्यायः । Post-colophon :
संवत् १७४३ वर्षे माधवदि १० भगौलषिको जगन्नानसत मोहनमुंजि लषितं। शुभं भवतु ।
7116. 9457. ताजिकालङ्कारः। Tajikālamkāra.
By Suryya. Substance, country-made paper. 8} x 5 inches. Folia, 19. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 360. Character, Nagara. Date, Samvat 1867. Appearance, tolerable. Verse. Generally correct. Complete.

Page #288

(
286
)
It is an astrological treatise by Sūryya Daivajña, who wrote, besides the work under notices, commentaries on लीलावती and बीजगणित-a Vijaganita based on Sripatipaddhati-and बोधसुधाकर, a treatise on spiritualism. Aufrecht. Colophon :
इति श्रौदैवज्ञवर्यपण्डितसूर्यविरचिते ताजिकालङ्कारे सह
माध्यायः ॥ १० ॥ संवत् १८६७ । Beginning :
अगणितगुणकीर्तिः स्फूर्ति + + हतार्त्ति
स्वरणकिरणवर्णो मत्तमातङ्गतुङ्गः । दलितदनुजपक्षो भक्तिनिर्विघ्नसियै
स जयति गणनाथो पार्वतीमोहरूपः ॥ १ ॥ श्रीज्ञानराजनिजतातपदप्रसाद
संसाधिताखिलविशेषकलाकलायः । सत्पण्डिताननसरोजविकाशहेतुः
सूर्योहमार्यकृतिमौच्य वदामि किञ्चित् ॥ २ ॥ आद्यैर्यद्यपि गद्यपद्यरचनामाधुर्यधुर्याक्षर
प्रक्षेपैरम्मतोपमं समुदितं धार्याभिरायरपि । तत्र श्रोटसमुत्थमोहमहिमध्वंसेन सञ्जायते
तस्मादस्मि कृतौ कृतादतिरहः श्रौताजिकालकतिः॥३॥
इत्यादि। It ends thus :
सहमेशसहमयोरन्तरे भागन-लग्नोदयः । भाज्यः खण्डगुणोर्लब्धं सहमानां दिनानि च ॥ ४ ॥ गोतम्युत्तरतौरचारुवसतिः श्रीपार्थमंतं परं
तत्रत्यो गणकाग्रणीः पृथुयशाः श्रीज्ञानराजाभिधः । पुत्रस्तस्य महोदयो मतिभरोत्कर्षादका?दिमां
सूर्यः सुज्ञविधिज्ञपण्डितमुदे श्रौताजिकालकृतिम् ॥ ५ ॥

Page #289

(287 )
टोकेवासनयान्विते गणितयोर्लोलावतोबीजयो
स्तद्दत् श्रीपतिपद्धतेश्च गणितं बीजं तथैकं एतत्ताजिकमच्युतार्थमपरं काव्यात्मकं प्रौढधीः
सूर्यो बोधसुधाकराख्यमकरोदध्यात्मशास्त्रे परम् ॥ ६ ॥
Last Colophon :
7117.
5530. तोडलानन्दः (व्यवहार सौख्यम्) ।
Todalānanda (Vyavahārasaukhya).
Belonging to the series of works on Smrti included in Todaramalla's encyclopaedic work, the Todarānanda.
Substance, country-made paper. 11 x 5 inches. Folia, 70. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 1,750. Character, Nāgara Date, Samvat 1699. Appearance, fresh. Complete.
Post-colophon Statement :
इति श्रीमन्महाराजाधिराज श्रीसदासमरविजय- श्रीटोडरमल्लबिरचिते टोडरानन्दे व्यवहारसौख्यं सम्पूर्णम् ।
समाप्तम् ।
In a much later hand:
`व्यधात् ।
शुभमस्तु संवत् १६८८ वर्षे मार्गशिरमासे कृष्णपक्षे त्रयोदश्यां ।
पण्डितरघुनाथमालवौयस्य इदं पुस्तकम् । हर्त्तुमिच्छति यः यापौ तस्य वंशतयो भवेत् ।
It relates to astrology.
The beginning of the work:
श्रीगणेशाय नमः ।
नमस्यामो महेशानं वाग्देवौं भास्करादिकान् । ग्रहान् शास्त्रप्रणेतुंश्च गर्गसत्यपुरःसरान् ॥

Page #290

(
288 )
हेरम्बमम्बामपिच प्रणम्य गोविन्दपादाम्बुजनिष्ठचेताः । जगद्धिताय व्यवहारसौख्यं ब्रूते स्फूटं टोडरमल्लभूपः ॥ ब्रह्मात्रिनारदवशिष्ठप्रमुखैः प्रणीत___मालोद्य शास्त्रजलधिं सुमतिप्रगल्भः । सारं ब्रुवे किमपि लल्लवराहसत्य
श्रीश्रीधराद्युदितशास्त्रमतानुसारौ । तत्र हेतुमाह सत्याचार्यः।
शुभक्षणक्रियारम्भननितापूर्वसम्भवाः । सम्पदः सर्वलोकानां ज्योतिस्तन्त्रप्रयोजनम् ॥
7118. 7880. त्रिकालज्ञानाक्षरचिन्तामणिः ।
Trikālajñānākşaracintāmaņi.
Substance, country-made paper. 4x4t inches. Folia, 10. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 220. Character, Nagara. Date, Samvat 1813. Written in a scribbling hand. Appearance, old and discoloured. Complete.
It relates to prognostication.
Last Colophon :
इति श्रौशिवविरचितायां त्रिकालज्ञानाक्षरचिन्तामणौ खरादिनिर्ण[य] प्रकरणं समाप्तं ।
Post-colophon:
संवत्सरे द्वादश अपचन्द्र चैत्रे अमावशशाजक्बुधाहे त्रिकाल
ज्ञानाक्षर प्रश्न वेयेति लिखते ॥ शुभं [भूयात् ॥ लमस्याधिपतिर्यत्र तत्र तिष्ठन्ति ये ग्रहाः। + + + + +

Page #291

( 289 )
संवत्स[र] १८१३ मिति पौष सुदी २ कासीमध्ये लिखितं
सदारामेण इदं पुस्तकं । Beginning :
प्रणम्य शारदा देवौं लम्बोदरविनायकम् । लोका कौतुकहेतुझं त्रिकाल[] महेश्वरम् । अंधकस्य वधार्थीय त्रिपुरस्य निपातने । ईश्वरेण कृतं ग्रन्थं टण यत्नेन पार्वति ॥ २ ॥ किं कुर्वन्ति हि दैवज्ञाः एकः प्रश्नो भवेदिह । सिध्यन्ति सर्वकार्याणि सत्यमुक्तं वरानने ॥ ३ ॥ सर्वजौवे यथा (वेती) सिंहस्तथा प्रश्नेष ज्योतिषम् । प्रसिध्यंति लोकेघ शिवस्य वचनं यथा ॥ ४ ॥ न जानंति हि मम ग्रंथं ज्योतिषं सारं किं करोति च । सर्वप्रश्नेविदं सारं सारं चिंतामणि परिस्फुटम् ॥ ५ ॥ सर्वेघ ज्योतिघं सारं सर्वशास्त्रप्रधान कम् । सर्वग्रंथेट्विदं सारं चिंतामणोपरिस्फुटम् ॥ ६ ॥ लुकाचिंता तथा मुष्टि श + जा वस्यादि कौतुकम् । एतत् सर्व तथा चान्यत् चिंतामणोपरिस्फुटम् ॥ प्रश्ने यात्रासु युद्धेषु मांगल्ये च महोत्सवे । विवाहेषु च यज्ञेषु प्रासादग्रहदुर्गयोः ॥ वापिकूपतडागेषु ग्रामारंभेषु मंदरे। वाणिज्ये व्यवहारे च शुभाशुभं स्फुटं वदेत् ॥ च्छिक्काच्चक्र प्रवक्ष्यामि यथोक्तं सिवभाषितम् । येन विज्ञानमात्रेण + + + म्त्यशोकस्तथा हानिः संतोषश्च घनागमः । + श्चर्यकलहं चैव सर्वसिद्धिः प्रजायते ॥ काकश्च पिंगलञ्चैव मार्जारश्वानमेव च । प्रवेशे वामभागे च निर्गमे + क्षिणो शुभाः ॥

Page #292

(
290
)
काकस्य वचनं श्रुत्वा पादच्छाया तु कारयेत् । त्रयोदण पद दत्त्वा यभिर्भाग समाचरेत् ॥ लाभं खेदं तथा सौख्यं भोजनं च धनागमम् । शेषस्य मरणं चैवमेतत् काकस्य लक्षणम् ॥ संपूर्णकलशं विप्रा सघं कुं रोचनदधिचंदनम् । श्वेतं च पुष्यमित्यादि शशब्दादिकं शुभम् ॥ कर्पस लवणं तैलं गुडं शुष्कघनादिकम् । कषयवासा दिग्वसा जयवान् शुभो मता ॥ पश्यन् च शकुनं त्वाद्य ततः कार्य विचिंतयेत् । दुतलक्षणमालोक्यं चिंतामणिपरिस्फुटम् ॥ + + कंडूयते यत्र एच्छाकाले तु पृच्छकः ।
निर्मलं त विजानियात् सर्वसिद्धिः प्रजायते ॥ etc. etc. 4B, इति श्रीशिवविरचितायां त्रिकालज्ञानाक्षरचिन्तामणौ संज्ञाप्रकरणं ; 8A, ०लुकाप्रकरणं
The last colophon quoted above.
End :
रविमध्यगतश्चन्द्रो चन्द्रमध्यगतो रविः । ज्ञातव्यं गुरुतः शास्त्रं न भेदैः शास्त्रकोटिभिः ॥
7119.
7840. चैलोक्यदीपकप्रश्नः or दण्डज्ञानगोष्टि (?)। . Trailokyadīpakapraśna or Dandajñānagosti.
By Adinātha.
Substance, country-made paper. llx5 inches. Folia, 3. Lines, 11 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Incomplete at the end.
19B

Page #293

(
291
)
On divination from the hours of the day, which are fancied to be of different colours.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। नत्वा गुरुं समासाद्य सर्वशास्त्राणि सर्वशः । क्रियते व्यादिनाथेन प्रश्नं त्रैलोक्यदीपकम् ॥ सारात् सारतरं ज्ञात्वा दण्डज्ञानप्रकाशकम् । सर्वजंतूपकाराय कौतये तत्त्वरूपकम् ॥ सूर्योदयात् समारभ्य सर्वतत्त्वं प्रकाशितम् । पृथिव्यापस्तथा तेजो वायुराकाशमेव च ॥ पीतं धरा जलं श्वेतं आरक्तं वहितत्त्वकम् । हरितं वायतत्त्वं च श्यामं गगनमुच्यते ॥ पृथिव्यायेकतत्त्वस्य एकैकाघटिकोदयात् । तस्मात् शुभाशुभं सर्व पक्ष[च्छ?]कस्य प्रकाशितम् ॥ पौतं विजविनिर्दिछमारक्तं क्षत्रियोच्यते । श्वेतन्तु भवेदेश्य हरित् शूद्रः श्याममन्त्यजः ॥ ६ ॥ प्राचौदिशि स्थितः पौतः श्वेतन्तु दक्षिणोच्यते । प्रतिच्या रक्तवणं स्याद्धरिता कौवेरको दिशः। मध्यस्थितेषु श्यामं स्यादित्यक्ता कोणसेषितैः ॥ ७ ॥ पित्तञ्च वर्तलाकारं खेतं चतुःकोणकम् । त्रिकोणं रक्तवर्ण च हरितं धनुषाकृति ॥ ८॥ श्यामकं तु विजानीयाद बहुकोणं बुधैः सदा । त्रैलोक्यदीपकं प्रश्नं ज्ञात्वा सम्यक् प्रकाशितम् ॥ ६ ॥
अथ जौवमूलधातुज्ञानं 1B, इति श्रीआदिनाथकृतौ दंडाख्ये ज्ञानगोटौ प्रथमोऽध्याय-व्यथ रत्ननिर्णयः
2A, इति श्रीआदिनाथकृतदंडज्ञानगोयौ मिश्रिकाध्यायो द्वितीयः ॥ २ ॥ अथ संताननिर्णयः

Page #294

(
292 )
2B, व्यापारद्वारा लाभालाभप्रश्नः ; विवाहनिर्णयः; दुर्भिक्षसुभिक्षविचारः; जयपराजयः ; दृष्टिनिर्णयः ;
3A, वौजरोपणप्रश्नः ; चौरनिर्णयः
3B, इति श्रीयादिनाथकृतौ दंडज्ञानगोष्टके टतीयोऽध्यायः-प्रवासिजीवनमरणप्रश्नः ; राज्यप्रश्नः......Ends abruptly.
7120.
6439. दशपञ्चकम्। Dasāpaicaka.
Substance, country-made paper. 8x5 inches. Folia, 28. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 500. Character, Nāgara. Appearance, old and discoloured. Copied in Samvat 1838.
A good compilation for casting nativity. Here we have five stages of a planet, influencing human destiny.
Beginning :
तत्रादौ रवेर्मूलदशाफलम् । क्षोभं करोति खजनैर्विरोध
मुद्देगरोगार्थविनाशनच्च । प्रवासपौडामभितोभिघातं
रवेर्दशा देहभृतां तनोति ॥ 1A, इति मूलदशाफलम् ; 2A, इति रविमध्येऽन्तर्दशाफलानि ; 2A, अथ विदशाफलानि ; 2B, अथ सूक्ष्मदशाफलानि; 3B, अथ प्राणदशाफलम् ; 4A, इति सूर्यदशापञ्चकम् ।
7A, इति चंद्रदशापञ्चकम् ; 10A, इति भौमदशापञ्चकम् ; 13A, इति राहोर्दशादिपञ्चकम् ; 16A, इति गुरुदशापञ्चकम् ; 19A, इति शनिदशापञ्चकम् ; 22A, इति बुधदशापञ्चकम् ; 25A, इति केतोर्दशापञ्चकम् ।

Page #295

( 293 )
Last Colophon :
इति शुक्रदशापञ्चकं सम्पूर्णम् । Post-colophon:
संवत् १८३८ आश्विन शुक्लपञ्चम्यां शनिवासरे महादेवेन लिख्यतं कथितं च सरखति। श्रीरस्तु ।
कल्याणमस्तु । शुभं भवतु । विंशोत्तरि दशा समाप्तम् ।
7121.
8720. दशाफलम् । Dasaphala.
Substance, country-made paper. 9x4 inches. Folia, 15. Lines, 9 on a page. Extent in ślokas, 150. Character, Nāgara. Appearance, old, Incomplete.
Fifteen leaves only.
It begins :
गणेशानं नमस्कृत्य महः सर्वतमोपहम् । खरशास्त्रानुसारेण वक्ष्ये चार्थदशाफलम् ॥ नक्षत्रस्य गता नायो वेद (8) प्राश्च त्रिभाजिताः । लब्धं तु खार्कतः (१२०) शोध्यं शेषमायुस्फुटं भवेत् ॥ अन्यच्च परमायुप्रमाणेन (१२०) गुण येद् गतनाडिकाः। नक्षत्रस्य हरेद् भागं नवत्या (६०) तं विशोधयेत् ॥ परमादायुषः शेषं जन्तोरायुस्फुटं भवेत् ॥
7122.
7925.
Substance, country-made paper. 7x7 inches. Folia, 5+12+7+14+ 44 (2-45). Lines, 16 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, discoloured.

Page #296

( 294 )
I. (Complete in five pages.)
Colophon :
इति श्रीमत्मकलगुणाभिरामश्रीकृष्णरामज्योतिर्विन्मुनिकृतौ दशापञ्चकानयनं समाप्तं ।
Post-colophon :
खस्ति श्रीसंवत् १८१२ Beginning :
प्रणम्य सर्वार्थकरं उमासुतं
तथा महेशं गिरिजासमन्वितम् । कृष्णाद्यरामेण दशाक्रम लघु
विरच्यते(?) बालहिताय शोभनम् ॥
II. (Complete in twelve pages.) Colophon :
इति श्रीमहेश्वरगौरौसंवादे विंशोत्तरौ दशा समाता । Beginning :
श्रीपार्वत्युवाच ॥ हिताय सर्वसत्त्वानां जातकं ब्रूहि शक्कर ।
आयुर्दायनिधानेन दशाफलक्रमेण च । एवमुक्तस्तु पार्वत्या शङ्करः प्रत्यभाषत । उवाच वचनं प्रोत्या फुटणु पार्वति निर्णयम् ॥
III. (Complete in seven pages.) Colophon :
इति श्रीजातकाभरणे यवनाचार्यमते निर्माणाध्यायः ।

Page #297

( 295
)
Beginning :
गुणाभिरामः सततं देवब्राह्मणपूजकः । vita14@yant a arafasantaa: 1
End :
इति श्रीजातकाभरणे यवनाचार्यमते निर्याणाध्यायः । This is an extract from Jātakābharana, a well-known work on horoscopy, by Dhundhirāja. (See 10. Catal. No. 3075.)
IV. (Complete in fourteen pages.) Colophon :
इति चमत्कारचिन्तामणिः सम्पूर्णः । A well-known work on horoscopy by Nārāyaṇa Ācārya. (See L. 2666.)
V. (In pages marked 2–45.) Contains Ududāyapradipa with the commentary by Bhairavadatta, son of Harirāma Sarmā. Defective at the end.
The text, which commonly goes under the name of Pārāśari Horā, is well known. For the commentary see L. 3232.
7123.
दशाशुबोधः (विंशोत्तरीदशाफलम् ) Daśāśubodha (Vimbottarādaśāphala).
6338.
I. Substance, country-made paper. 9X4 inches. Folia, 1-5. Lines, 14, 15 on a page. Character, Nāgara of the early 19th century. Appearance, discoloured. Fragment.

Page #298

(
296 )
A treatise on the planetary influences on human destiny. The mangalācaraña and the object of the work :
प्रणम्य सर्वज्ञमनन्यतेजसं
लसत्तमज्ञानमनोमहोदधिम् । दशाफलं वच्मि महर्षि-भाषितं
सुबोधरूपं खगुरूपदेशतः ॥ 2B, इति रविदशापञ्चकफलम् ; 3B, इति चन्द्रदशापञ्चकम् ; 4B, इति भौमदशापञ्चकफलम् ; 5B, इति राहुदशापंचकफलम् ।
___II.
Substance, etc. the same as of 6338. I. Folia, 11-17. Lines, 14-17 on a page. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, new.
A portion of a commentary on some work on horoscopy.
13B, अथ भौमादीनां चेठाबलं साईयत्तेनाह मध्यस्य स्पट + + + रविवरे इति........ and so on.
Cf. MS. No. 2910.
7124.
151. दिव्यचूडामणिः । Divyacudamani.
By Keralācārya.
The manuscript has been noticed by Dr. Rājendralāla Mittra in No. 431, and for another notice of the work see L. 350.
The MS. is written in two different hands, the first five leaves in one, the rest in another.

Page #299

Begins thus :
( 297 )
नमो गणेशाय ।
यदुपहितमन्यजन्मनि शुभाशुभं तस्य कर्मणः पंक्तिम् । व्यञ्जयति शास्त्रमेतत् तमसि द्रव्याणि दौप इव ॥ १ ॥ लोकस्य च हितार्थाय दिव्यचूडामणिर्मया । deus (t) विविधानघान् पूटणन्तु स्थिरचेतसः ॥ २ ॥
सुस्थे चित्ते धातुनिबन्धो स्थिरचित्ते धातुविनाशः । तस्मात् सुस्थं चित्तं पालनीयं । सुस्थचित्ते बुद्धयः संगच्छन्ते ॥ ज्ञानान्धस्य लोकस्य तत्त्वज्ञानशलाकया ।
चक्षुषौ रञ्जिते येन तस्मै सर्वविदे नमः ॥ ज्ञानदीपकमादाय वर्त्तिं कत्वा सदक्षरैः । + र सर्वं हि जानीयादुत्तराधरैः ॥
Colophon :
7125.
7822. द्वादशभावफलम् । Drādaśubhāvaphala. (According to Kerala. )
Being in a dialogue between Bhrgu and Garga.
Substance, country-made paper. 15 on a page. Extent in slokas, 120. Appearance, fresh. Complete.
1890.
Post-colophon :
A short treatise on horoscopy.
101 x 51 inches. Folia, 3. Linos, Character, Nagara. Date, Samvat
इति श्रीभ्टगुगर्गसंवादे द्वादश भावफलं समाप्तं केरलोक्तम् ।
संवत् १८६० शक १७५५ पौषकृष्ण ६ श्रीरामो विजयते । श्रीगङ्गायै नमः ।

Page #300

( 298 - )
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। धनस्थानाधिपे सूर्ये पंचमेऽर्थे च संस्थिते । धनवंतो भवेत्रणां इति केरलनिश्चयः ॥ धनाधिपे पञ्चमस्थे राज्याधिपसमन्विते ।
धनवंतो भवेत् सत्यमिति केरलनिश्चयः ॥ The obverse of the first leaf contains the beginning of another work, with commentary, on Jyotisa.
End:
भाग्ये शुक्रोऽधिपः शुक्रो राणा वौक्षितोऽपि च । केतुर्मुखसमीपस्थे तस्य भाग्ये विरोधकृत् ॥
.7126.
6410. देवकृत्यशः। Devakrtprasna.
Substance, country-made paper. 11x4 inches. Folia, 3. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 75. Character, modern Nägara. Ap. pearance, fresh. Complete.
Relates to divination by questions. Beginning :
ॐ शिवप्रसादा लिख्यते । भूतं भविष्यं प्रश्नं च विज्ञातुं ज्योतिषां कृतम् । आयप्रश्नमिमं ग्रन्थं चमत्कृतकरं परम् ॥ उच्चारितस्य फलस्याद्याक्षरोपरि वदेद्बुधः । अकाराद्ययवर्गेध ज्ञेया आया ध्वजादयः॥ ध्वजो धूम्रव सिंहश्च श्वानो रघखरो गजः । ध्वांक्षश्चारके ज्ञेयं प्रश्नकाले शुभाशुभम् ॥

Page #301

(
299
)
अथास्तिनास्तिप्रश्नः-अथ लाभालाभप्रश्नः-अथ प्रवासिकुशल प्रश्नःअथ नएलाभप्रश्नः-कास्यादिग्गतप्रश्नः—अथ चौरज्ञातिप्रश्नः--2A, अथ नएस्थानज्ञानम्-अथ दानानि-अथ देवपूजा-अथ प्रवासिचरस्थिरप्रश्नः-अथ गमनप्रश्नः-अथ अकालज्ञानम्-अथ वर्णज्ञानम्---2B, अथ धातुज्ञानम्अथ भूषणज्ञानम्-अथ कन्यापुचजन्मप्रश्नः-अथायुःप्रश्नः-अथ मुशिप्रश्नः-- अथ धातुमूलजीवप्रश्नः-3A, अथ शत्रोरागमनगमनप्रश्नः-अथ यायिस्थायिजयपराजयप्रश्नः-अथ सत्यमिथ्यावाती-अथ दृषिप्रश्नः-अथ स्त्रीलाभप्रश्नःअथ व्यवहारप्रश्नः-अथ नौकाप्रश्नः-3B, अथ राज्यमन्त्रः-अथाधिकार प्रश्नःअथ ग्रामप्रत्रः-अथ व्यवहारप्रश्नः-वन्दिमोक्षप्रश्नः-अथ कालनिर्णयः-अथ दिनखामी--
Colophon :
इति श्रीदिनकृत्यश्नः ॥ समाप्ताः ॥
7127. 52. दैवज्ञचिन्तामणिः । Daivajnacintamani.
By Yasodhara, son of Kansāri Miśra. For a notice of this MS. see L. 787. Post-colophon :
सं १८७० । पुस्तकलौषौ मजलशमिश्रसारखतिब्राह्मण खयं पठनाईंदै ।
7128. 10417. दैवज्ञचिन्तामणिः । Daivajiacintamani.
By Yasodhara, son of Kansāri Miśra.
Substance, country-made paper. 10x5 inches. Folia, 46. Lines, 10 on a page. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, discoloured.

Page #302

( 300 )
The MS. begins with the 5th prakāśa :
3A, इति श्रीकंसारिमिश्रात्मजमिश्रयशोधरविरचितायां दैवज्ञचिन्तामणौ शान्तिगोचरफलकथनो नाम पञ्चमः प्रकाशः
7A, • प्रभवादिवर्षकथनो नाम षष्ठः प्रकाशः 9A, नक्षत्रविभागो नाम सप्तमः प्रकाशः 11A, वर्षाधिपतिकथनो नाम अयमः प्रकाशः 14A, प्रकाशः 15B, O+ट चारकथनो नाम दशमः प्रकाशः 17A, कूजसंचारो नाम एकादशः प्रकाशः 18B, बुधादित्यसञ्चारो नाम द्वादशः प्रकाशः 19A, भ्टगुसञ्चारो नाम त्रयोदशः प्रकाशः 22B, शुक्रचारो नाम चतुर्दशः प्रकाशः । 25B, शनिसञ्चारो नाम पञ्चदशः प्रकाशः 28A, राजसञ्चारो नाम घोडशः प्रकाशः 37B, इति यशोधरविरचिते चैत्रादिमासफले 40B, इति दिगदाहः 41B, इति परिवेशः 42B, इति निर्घातफलम् Last Colophon in the MS. :
इति श्रीकान्तमिश्रात्मजमिश्रयसोधर(?)विरचितायां दैवज्ञचिन्तामणौ दियान्तरीक्षभौमोत्यातकथनो नामैकविंशतिमः प्रकाशः
अथ + + देववीचारः। The MS. ends abruptly. Cf. No. 787 which describes a MS. of Yasodhara's Daivajñacintāmani in 14 prakāśas. Post-colophon :
इति श्रीकंसारि-यसोधर-विरचिते. समाप्त सं १७६५ वैशाखशुदि १

Page #303

( 301 )
7129.
8147. दैवज्ञवल्लभा । Daivajinasallabhā.
By Śrīpati.
Substance, palm leaf. 8x1} inches. Folia, 25. Lines, 4, 5 on a page. Character, Bengali of the 18th century. Written in a small, neat hand. Appearance, old and discoloured. Incomplete at the end.
Beginning :
ॐ नमः सूर्याय नत्वोदिरन्तमनलं भैरवमदैतमौश्वरं नृहरिम् । श्रीपतिनैषा क्रियते प्रश्ने दैवज्ञवल्लभा रचना । दौप्ताद्यं दशभेदं व्योमचराणां निरूप्य भावफलम् । एयो यो यत् कथयति शुभाशुभं तस्य नान्यथोक्तं तत् ॥ दीप्तो दौनः सुस्थो मुदितः सुप्तः प्रपौडितो मुषितः । परिहीयमानवीर्यः प्रबुद्धवीर्योऽधिवौर्यश्च ॥ दौ सिद्धिरनुत्तमा नरपते दौने च दैन्यागमः
सुस्थे खं मनसि स्थितस्य भवति श्रीकौर्तिसौख्यादिकम् । आमोदो मुदिते यथेभितफलप्राप्तिः प्रसुप्ते विपत्
पौडा शत्रुकृता प्रपौडिततनौ मोघ गतेऽर्थक्षयः ॥ भवति प्रद्धवीर्ये गजतुरगसुवर्णावाप्तिः । तबदधिवीर्ययुक्त शक्तित्रयशालिता राज्ञः ॥ पुष्यैः फलैः कनकरत्नयुतैः सभूमौ
नक्षत्रजातसहितं ग्रहराशिचक्रम् । अभ्यर्च भक्तिभववल्लभकन्धरा
शुद्धां विधाय निजचेतसि निर्विकल्पे ॥ प्रातः पुमान् विहितदैवगुरुप्रणामः
पाणौ वहन् कुसुमरत्नफलाक्षतानि । संपूज्य दैवविदमादरमादधानः
एच्छेत् सकृत् शुभमनाः शुभदिङ्मुखस्थः ॥

Page #304

( 302 )
प्रश्नाक्षरैरुदयहेतुभिरालसद्भिबह्यस्थितैश्च शकुनैरवगम्य सम्यक् । प्रष्टुः शुभञ्च यदिवाप्यशुभं ततः स्यात् तत्कालज्जं तदिह दैवविदाभिधेयम् ॥
फलभरकुसुमाभिरामभूमोरुहगोमयपुष्पतोयवत्याम् । चरणसुखकृति प्रष्टच्छतां स्यादभिमतसिद्धिरसंशयेन पुंसाम् ॥ दृक्चेतसोः शुभकरौ यदि भूमिरस्ति मङ्गल्यवस्तुविषये श्रुतिदर्शने चेत् ।
पृच्छाविधौ शुभमुपस्थितमादरेण
तत्रापि वाच्यमिति वक्ति मुनिमुनिः (१) ॥ इति श्रीदैवज्ञवल्लभायां प्रश्नावतारः प्रथमः ;
6B, इति श्रीदैवज्ञवल्लभायां शुभाशुभोध्यायो द्वितीयः; 7B, ० लाभालाभाध्यायस्तृतीयः; 8B, ० साधारणो गमागमाध्यायश्चतुर्थः; 10B, ॰ शत्रुगमागमाध्यायः पञ्चमः ; 12B, ० प्रवासाध्यायः षष्ठः ; 16A, ० जयपराजयाध्यायः सप्तमः ; 17B, ० रोगिशुभाशुभाध्यायोऽष्टमः ; 19B, • लाभालाभाध्यायो नवमः ; 21B, ० मनोमुष्टिचिन्ताध्यायो दशमः ; 22B, • वृष्टिनिर्णयाध्याय एकादशः; 24B, ० विवाहाध्यायो द्वादशः -- It ends abruptly in the 13th adhy.
०
०
It is an authoritative work on divination from ' Praśnas', which, we have it on the authority of Aufrecht, is quoted in Suddhikaumudi and Nirnayasindhu. Cat. Cat. the author's name is given both as Nilakantha and Śrīpati.
In
7130.
620. दैवज्ञबान्धवः। Daivajñabāndhava.
For the manuscript see L. 1477.
It ends thus :
रेवत्यादिम्टगान्तच्च यावत्तिष्ठति चन्द्रमाः । तावच्छुक्रो भवेदुच्यन्धः सम्मुखे दक्षिणे शुभः ॥

Page #305

(
303 )
शौनकसंहिता
व्यस्तं गते भगोः पुत्र तथा सम्मखमागते । नशे चन्द्रे निरंशे च नैव सञ्चालयेट्वधूम् ॥
शाके १७६८
There is nothing to shew that the work ends here, and nowhere in the present manuscript the author's name appears.
7131.
8406. दैवज्ञालंकृतिः । Daivajnilam krti.
By Teja Simha, son of Vijaya Simha.
Substance, country-made paper. 10x31 inches. Folia, 22. Lines, 7-9 on a page. Extent in Slokas, 500. Character, Nagara. Date, Samvat 1639. Appearance, old and discoloured. Complete.
Colophon :
इति श्रीमन्त्रीविजयसिंहसुतमन्त्रौतेजसिंहेन कृतं दैवज्ञालंकृतिनाम वर्षफलं समाप्त।
Post-colophon :
वृत्तालोकग्रन्थसंख्या २८५ तथा ग्रन्थ अनुशुप् लोकसंख्या ५६३ श्रीमन्पविक्रमार्कराज्यातीतसंवत् १६३६ समये फाल्गुन वदि , भौमे श्रीप्रयागमिश्रेण लिखितमिदं पुस्तकं । भवानी
शङ्कराभ्यां नमः॥ After the post-colophon statement, a few ślokas are quoted.
A treatise on horoscopy, composed in Samvat 1393= A.D. 1337.

Page #306

Beginning :
It ends :
( 304 )
कार्योगमेऽमरगणैरपि मान्यमूर्ति नत्वा पुरा गणपतिं प्रणतेरितार्त्तिम् ।
भक्तात्मनां मनसि कामदुघामरूपां
वागीश्वरीमिह नतोऽस्म्यवबोधरूयाम् ॥ १ ॥
प्रायोऽच जातकफले बहुकालसाध्ये
बुद्धिर्नृणां स्फुरति नो खलु दुःखबोध्ये । तत्ताजिकोक्तमनुवच्मानुभूय पूर्वं
संक्षिप्तवार्षिक विलग्नफलं स्फुटार्थम् ॥ २ ॥
छात्राब्दमानमिषुषट्त्रिदिनानि ३६५ सैक
त्रिंशत्पला ३१ स्तिथि १५ कला विकला दलञ्च ३० ।
यद्भांशकादिस्वार्कसमाब्दकाले
त्वब्दं विलग्नमुदयात्तदिहाब्दलग्नम् ॥ ३ ॥
लक्ष्मौर्यस्य प्रतेने खयमचलमिहाचन्द्रतारं निवेशं
यस्मिन् मुक्ता फलन्ति प्रगुणगणनरा दोषपंक्त्या वियुक्ताः । यस्मिन् विश्रामभाजः परमष्टथुतरं श्रेणयः सज्जनानां सोऽयं प्राग्वाट्वंशो जगति
विजयतेऽनल्पशाखाविशाली ॥ २६ ॥
स्फूर्ज्जच्चालुक्यवंशोद्भवन्नृपतिनतेर्भूषणोभूतकीर्त्तिः श्रीमत्मारङ्गदेवावयपुरु + पतेः पादपद्मप्रसादात् ।
सर्वव्यापारपारं सुखमुपगतं सद्गुणञ्चैकपाचं
तत्र
मंत्रिणः
श्रीविक्रमाचोऽजनि विजित रिपुं सत्सुमित्रम् ॥ २७ ॥
मंत्रौ तस्मादथादौ धृतविजयपदां सिंहसंज्ञां दधानो जज्ञे विद्वज्जनानां हृदयकुमुदायि वाक् चंद्रिकाभ्टत् (?) । साहित्यन्यायवादप्रमुखपरिलसत् सर्वशास्त्राब्धिपारं
प्राप्तः सौख्यैकपात्रं विनयनयमुखैः सद्गुणैर्गौतकीर्त्तिः ॥२८॥

Page #307

(
305 )
तस्योच्चैर्मान्यबन्धुस्तनुजनिरधनि ख्यातमादौ च तेजः
प्रान्ते सिंहेति नाम प्रदधदवनतः सर्वदा सद्गुरूणाम् । किंचिल्लब्धप्रबोधः पृथुमिति विदुषां पादपद्मप्रसादात्
स्नेहोकः सज्जनानां विनयन ययुतो लोकदुर्वाक्यभौगः ॥२६॥ दैवज्ञालंकृतीति प्रथितमवितथं संज्ञया संप्रतेने
तेनेदं वत्सरीयं फलमिह सकलं सर्वलोकोपकृत्यै । हृज्जीवांतर्विभूघाभरणगणनया विनते ये ग्रहज्ञाः
शश्वत्मभायाः श्रुतिधनगुरुता मैत्रभाजोऽत्र ते स्युः ॥३०॥ श्रीभूविक्रमस्य त्रिनिधिशिखिधरासम्मिते १३६३ऽब्दे तपस्ये
मासेज्यर्वे कवौ+सितमदनदिनेऽत्रागतं सद्गुरोर्यत् । पारंपयाधतेऽपि स्खयमनुभवग्रन्थजातार्थस्य सम्यक्
पूर्णब्दीयं फलं सद् ग्रहगणितविदामंत्रिरेणोः प्रसादम् ॥ शूद्रस्याङ्गोद्भवेन ग्रथितमिदमतो नात्र शैथिल्यमेतत्
विप्रेन्द्रर्दैवविद्भिः ग्रहगतिविदुधामुत्तमैरप्यवज्ञा । धार्याअस्मत् + + सुविद्याप्यपरपुरुषतो रह्यते ह्यद्धतं तत्
ग्रन्थाद्यैस्ताजकीयात्स्मृतफलमणिवत्विसुशा(?) कल्पमेतु ॥
7132.
10024. नवरोजाप्रकाशः। Navarojāprakasa.
By Sivalāla Pathaka.
Substance, country-made paper. 10x4 inches. Folia, 2. Lines, 11 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh.
Forecast of a year from planetary positions on the new year's day. Beginning :
श्रीगौरीसुतमौडे देवौं तां चाशु यत्कृपया । मुखरले परित्यति वाणौ सद्भारतीव सदा ॥ १ ॥
20

Page #308

(
306
)
हैयतजौवमिजस्तौरोमकयवनादिगदितशास्त्राणाम् । मतमवलोक्य शेषं वक्ष्ये किंचित् फलं रम्यम् ॥ २ ॥ + त् कृतिधेना १७२६ शाकः शेषमधौ धस्तु पंचधा । गुणयेत् सोमनरेन्द्रश्च सुरै गैरदै १ । १४ । ३० । ७ । ३२ ।
र्भाजयेत् षड्या ६० ॥ ३॥ It consists of 20 verses, the last of which runs :
श्रीगौरीपतिनगरे यवनेशोत्साहमानदं सुफलम् ।
शिवलालपाठकेन प्रकाशितं शिष्यजनतुथ्यै ॥ इति नवरोजाप्रकाशः
इति नहप्रश्नकशास्त्रे ग्रन्थेदं परिसमाप्तं ॥ श्रीगौरीपतिनगरे लिखितमिदं माधवेन मगद्विजेन। सं१८८३ मा ११ ।
7133.
7838. नवरोजप्रकाशः । Navarojaprakasa.
Substance, country-made paper. 12x4 inches. Folium, one. Lines, 15, 10. Character, modern Nagara. Appearance, fresh.
Beginning :
हिजरौसन्नप्रवेशो मोहोरम्मतचान्द्रमासात्। फसिलौसन्नप्रवेशोऽश्विनकृष्णप्रतियदात् १ चान्द्रमासात् । यवनज्ञातीनां नवौनवर्षारम्भः सौरमासात्तस्य नवरोजसंज्ञा। स एव मेघायन- . सन्निकटे यवनमते शकगगाना मेधार्कसंक्रमादुपरि नतु मेधार्कात् पश्चाच्छकगणना कार्या यथा शाके १७६४ चैत्र शुक्ल १ मेघार्कस्तत्र गताब्दः ३८ नवरोजप्रवेशः फाल्गुन शुक्लैकादशौ ११ ग्वौ घटी ५८ । ६ । ४ । ल ११ । १ कालहोरेशो बुधः। अत्र लग्नग्रहो सायनौ कार्यों लग्न ११ । २३ सू ११ । - सायन सू । • । . भौमादि पंचतारा सायनो लेख्यः अयनांशाः २२ । .
20B

Page #309

( 307
)
The above is written by way of preface in a later hand in three lines above, and in two lines below, the original writing, which begins :
श्रीगौरीसुतमोडे देवौं तां चाशु यत्कपया । मुखरंगे परित्यति वाणौ सद्भारतीव सदा ॥ १ ॥ हैयतजीजमिजस्ती रोमक यवनादिशास्त्राणाम् । मतमवलोक्याशेषं वक्ष्ये किंचित् फलं रम्यम् ॥ २॥ उत्कृतिघनो १७१६ शाकः शेषमधोधस्तु पंचधा गुण येत् ।
सोम्येनेंद्र १४ श्च सुरै ३३ र्नागे ७ रदै ३२ र्भाजयेत् घश्या ॥ ३ ॥ There are 20 ślokas, relating to the construction of a calendar, written by Sivalāla. End :
भुजगे पजनमरणं वर्षप्रांते मुखं तुरगे। भूपो नौतिकरोऽजे तस्करभौर्वानरं विद्यात् ॥ १८॥ चरणायुधे फलर्धिषके परिपथि साध्वसं वाच्यम् । भूमिभूमिपति पौडा भवति वराहे जनश्रुतिर्दृष्टा ॥ १८ ॥ श्रीगौरीपतिनगरे यव + त् साह सुफलम् ।
शिवलालपाठकेन प्रकाशि शिष्यजनतुट्ये ॥ २० ॥ Colophon :
इति नवरोजप्रकाशः Post-colophon :
सं १८८२ मार्गे २ रविवासरे
7134. 7841. नवरोजफलविचारः। Navarojaphalavicāra.
Substance, country-made paper. 12 x 5 inches. Folia, 2. Lines, 15 on a page. Character, Nāgara. Date, Samvat 1890. Appearance, fresh. Complete.

Page #310

( 308 )
Colophon :
इति श्रीनवरोजफलविचारः संपूर्णः Post-colophon :
संवत् १८८० शक १७५४ चैत्र शुक्ल ११ रवौ।
अत्र नवरोजविषये साधनलग्नेशो राजा ज्ञेयः। काल होरेशो
मंत्री ज्ञेयः। अनयोर्मध्ये यो बलौ तस्य फलं वक्तव्यम् Three lines more written in a later hand, It relates to the same subject as 7838.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। श्रीगौरीशसुतं गिरं गिरिसुतानाथं गिरीशात्मजा
मा- रविमुख्यखेचरगणं नत्वा गुरुं ज्ञानदम् । वक्ष्ये श्रीनवरोजसंज्ञकमहोत्माहस्य वर्णादिवा(?)
हादौना(?) फलमद्भुतं यवनवर्योक्तं मुपद्यैर्मुदा ॥ १ ॥ There are 24 ślokas in this.
End:
रचितमिति श्रीनवदिवसीयं यवनप्रहर्षप्रदं सुफलं वै ॥ (?) २४ ॥
7135.
6422. नक्षत्रचडामणिः । Naksutracudamani.
With a commentary.
Substance, country-made paper. 12x4 inches. Folia, 14. In Tripātha form. Character, Nāgara. Date, Saka 1711. Appearance, fresh, Complete.
It consists of 27 ślokas.

Page #311

Colophon :
Post-colophon :
Beginning :
(Text) :
End :
इति नक्षत्रचूडामणिः समाप्तः ।
(Commentary) :
( 309 )
शके १७११ सौम्यनाम संवत्सरे शुक्रमासि कृष्णपक्षे भूततियां
इंदौ रघुनाथपटवर्द्धनेन लिखितम् ।
हस्त्यश्वबन्धर थयानपुरप्रवेश
भैषज्यमन्त्रग्टहहर्म्यसुर प्रतिष्ठा । यात्रा- विवाह-यमदीक्षण- चौलमुञ्जी (?) कुर्वन्ति शान्तिकविधानमथाश्विनौषु ॥
(Text) :
व्यर्कं नत्वाथ नक्षत्रचूडामणिमरीचिका । तदनुक्तार्थसंयुक्ता विशेषार्थी विरच्यते ॥
हत्येति ।
उपनयनतुरकर्मविवाहपुर नगरवास्तुनिवेशनम् ।
करितुरगाद्यधिरोहनमुक्तं तत् सकलं विदधाति च पौष् ॥ २७ ॥
(Commentary) :
उपनयनेति — रेवतौदात्रिंशतारा स्त्रीलिङ्गं तिर्य्यङ्मुखमंधकं म्टदु गजयोनिः देवगणं यात्रायां गुडोदनं त्रिंशद्घ टिकोर्द्धविषनाड्यश्च यतद्रः रेवत्यन्ते घटिकादयं गन्तान्तम्.
etc. etc.
. संक्रमे मध्यार्द्धम् ॥ २७ ॥

Page #312

( 310 )
7136.
6896. नारचन्द्रज्योतिषम् । Naracandrajyotisa.
Substance, country-made paper. 10 x 41 inches. Folja, 26. Lines, 15 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh.
See our No. 6625.
7137.
6625. नारचन्द्रज्योतिषम्। Naracandrajyotisu. Being a Jaina work on astrology.
By Naracandra.
Substance, country-made paper. 11 x 5 inches. Folia, 56. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 392. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, discoloured. Complete. With interlineal notes in Hindi.
It relates to auspicious and inauspicious moments.
Beginning :
श्रीअर्हन्तं जिनं नत्वा नरचन्द्रेण धीमता ।
सारमुद्भियते किंचिज्योतिषक्षीरनीरधेः ॥ तिथि १ वार २ धिषणा ३ योगा ४ राशि ५ तारका ६ वलभद्रा ७ कुलिको ८ पकुलिक ६ कण्टक १० अईप्रहर ११ कालवेला च १२ स्थाविर १३ शुभा १४ शुभ १५ रव्य पं १६ । कुमार १७ राजादि १८ योगगंडांत २०(?) पंचक २१ चन्द्रावस्था २२ त्रिपुष्कर २३ यमल २४ करणानि २५ ।
इति सामान्यदिनशुद्धि: (2A); 3B, अर्कदग्धा; 4B, इति तिथयः ; 5A, इति सप्तवाराः; 6B, इति चार; 8A, अथ नक्षत्र ; 10A, इति गशयः; 10B, अथ अश्विन्यादि पाया; 13A, इति अदोडाचक्र ; 14B, इति राशयः; 15A, इति चंद्रविचारः; 16A, इति कालचंद्र; 18A, इति भद्रामुखं ; 19B, इति भद्रा; 21A, इति कर्कटयोगः; 21B, इति यमघण्टयोगः ;

Page #313

( 311 )
इति अम्मतसिद्धयोगः ; 22A, इति मृत्युयोगाः; 22A, स्थिवरयोगा; 23A, रवियोग ; इति सम्वतकयोग ; 24A, इति शुभयोग ; 25B, इति अशुभयोगः; 26A, इति रवियोगः ; 27A, इति उपयोगः; 27B, इति कुमारयोगः ; 27B, इति राजयोगः; इति सिद्धयोगः; 28B, इति जन्मनक्षत्राणि ; 31A, इति चन्द्रावस्था ; इति त्रिपुष्करयमलयोगः; 32B, इति करणानि ; 34A, इति संक्रान्तिवारफलं ; 34B, इति पंचांगदिनविचारः; 36B, प्रस्थानक्रमः; 37A, इति दिक्शूलदोषः; 37A, विदिक्शूलं ; 37B, इति नक्षत्रशूल ; इति कोला ; 38B, इति योगिनौविचारः; 39A, इति राजकलह; 39B, इति हंसविचारः; 40B, इति रविविचारः; 41B, इति शुक्रगतिः ; 42A, रोगिस्नानं ; 43A, इति स्नानकर्म; 43B, इति देवांगनामुहूर्त ; 43B, इति बधप्रवेशमुहूर्त ; 43B, टीकाको मुहर्त्त; 45A, इति नक्षत्रयोनि ; 45B, इति वर्ग; 47B, इति यमदंष्ट्रा; 48A, इति नामकरणं ; 48B, इति विद्यारम्भमुहूर्तः; 48B, इति क्षौरकर्म ; 49B, इति वस्त्रपरिधानं; 50A, परिभोगमुहूर्त ; 52A, इति रोगनाशः; 52B, प्रेतक्रिया; 54A, इति ग्रहारम्भः; 54B, सत्तावीसनक्षत्रचक्रविचारः; 55B, चंद्रोदयफलं; 56A, इति संक्रान्तिफलं-इति श्रीग्रहणे राङफलम्
इति नारचन्द्रयोत्तिक संपूर्ण । Printed and published. Vide Meherchand and Lachmandas's Classified Catalogue.
7138.
6342. निषेकाध्यायविरतिः ।
Nisekādhyāyavivrti.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 8. Lines, 10 on a page. Character, Nagara. Copied in Samvat 1879 and Saka 1744. Appearance, discoloured and worm-eaten. Complete.
On the casting of nativity from the moment of impregnation. The text Nişekādhyāya is known only

Page #314

( 312 )
from the commentary. It was written in support of the views of the Roman astrologers.
Beginning :
- श्रीगुरुचरणकमलेभ्यो नमः । नमस्कृत्य गुरोः श्रीमत्पादपद्मं शुभप्रदम् । निधेकाध्यायवितिं द्रुतबोधाय लिख्यते ॥
यवनमतविसंवादि पूर्वं पूर्वैः कृतं व्याख्यानम् । तदवलोक्य तन्निरसनाय ग्रन्थस्य जनसुगमपदैरादित एव व्याख्यानमारभते ।
विज्ञयत इति। ज्ञानिभिः परप्रणीतवेलातो लग्नसाधनपरैरत्र जगति पुंसां जनानां जन्मतः शुभाशुभफलं वेत्ति विल[मा]देव ज्ञायते । ततस्तस्मात् विलनशुद्धेआवश्यकत्वात् सत्यादिराचार नुक्तत्वाच्च इह अस्मिन् ग्रन्थे ताजकनायकैः खत्तरवत्तरोमकादिभिरुक्तं कथ्यते।
4B, इति निघेकाधिकारः।
Then follows a śloka--apparently a quotation, after which we have a number of ślokas with their explanations, under the heading of अथ सारणौकर्त्तव्यताप्लोकाः ।
Foll. 5–8 are taken up with these ślokas. Post-colophon:
संवत् १८७६ शके १७४४ अधिकाश्विन कृष्णा ७ चन्द्रवासरे ज्योतिर्विद्रामनाथेन लिखितं श्रीगौडजातीयभट्टोपनामकौरघुनाथपुत्रेण ।
7139. 6423. पाराशरी होरा। Pārāsari Hord.
on a page Estone in sote
Substance, country-made paper. 93x41 inches. Folia, 13. Lines,9 on a page. Extent in slokas, 234. Character, modern Nagara. Date, Samvat 1888=Saka 1753. Appearance, fresh. Complete.

Page #315

(
313 )
Colophon :
इति श्रीपाराशरमुनिविरचिते केरलशास्त्रोक्तं सूत्रसम्पूर्ण ॥ Post-colophon :
शुभमस्तु । यादृशं etc. etc.
संवत् १८८८। शाके १७५३। समय भाद्रपदमासि कृषापक्षे तिथौ त्रयोदश्यां रविवासरे इदं पुस्तकं लिखितम् राधेकृष्ण
ब्रह्मचारी अयोध्यावासी लिखितं मंगलं भूयात् । Beginning in
श्रीगणेशाय नमः। अथ पाराशरी होरा लिख्यते । अथ मेषादौनां खभाव उच्यते ।
मन्दसौम्यसिताः पापाः शुभौ गुरुदिवाकरौ । न शुभं योगमात्रेण प्रभवेच्छनि-जीवयोः । परतन्त्रेण जौवस्य पापकर्माणि निश्चितम् ।
कविः साक्षानिहन्ता स्यान्मारकत्वेऽपि लक्षित: ॥२॥ 2B, इति लग्नशुभाशुभफलम् ; 3A, इति द्वादशनामानि ; 5B, अथ द्वादशभावफलम् ; 9A, इति पराशरविरचिते केरलशास्त्रे दादशभावविचारः; अथ दशानिर्णयः क्रियते; 9B, अथ ग्रहेभ्यो द्रश्यफलानि; 10B, अथ ग्रहदानानि ; 11A, इति ग्रहदानानि ; 11B, अथ सामान्ययोगा उच्यन्ते ; 12A, अथायुर्दायः ; 12B, अथ भुक्तिलक्षणमुच्यते ।
Then comes the last colophon.
7140.
351. पराशरहोरा (उत्तरभागः)। Parisarahora
(Uttarabhāga).
For the manuscript see L. 1515.
This is the second half of the work, consisting of 20 adhyāyas. The 19th adhyāya gives the contents of

Page #316

( 314 )
the whole work in two parts, and it appears that the first half has 80 chapters. The Post-colophon Statement :
श्रीकृष्णार्पणमस्तु । इदं पुस्तकं मेहदेले इत्यपनामक गोविन्दात्मजनारायणेन लेखा संवत् १९३१ शके १७६६ व्ययनाम संवत्सरे दक्षिणायने शरदऋतौ आश्विने मासे कृष्ण पक्षे त्रयोदश्यां तिथौ भगुवासरे प्रातःकाले श्रीगङ्गाकाशीविश्वेश्वरसन्निधौ समाप्तः।
को देवो यो मनःसाक्षी मनो मे दृश्यते मया । तहि देवस्त्वमेवासौः एको देव इति श्रुतेः ॥ etc.
7141.
10650. पञ्चपक्षिशकुनम् । Palicapakgisakuna.
Substance, country-made paper. 15x31 inches. Folia, 4. Lines, 8 on a page. Extent in ślokas, 100. Character, Bengali. Date, Saka 1672. Appearance, discoloured. Complete.
Colophon:
इति श्रीमहादेवविरचितं पञ्चपक्षिशकुनं समाप्तम् Post-colophon :
शकाब्दाः १६७२ ॥
ॐ नमः पद्मासने एँ क्लौं शब्दरूपिणि वद वद वागवादिनि स्वाहा। अस्य मन्त्रस्य २४००० चतुर्विंशतिसहस्रमाणेन पुरश्चरणं ॥ प्रणम्य श्रीमहादेवं सर्वशास्त्रविशारदम् । भविष्यदर्थबोधाय पप्रच्छच्नयो मुदा ॥ तेषां वचनमाकर्ण्य निजगाद महेश्वरः।
निकालज्ञानबोधार्थं पञ्चपक्षी प्रदृश्यते । A well-known treatise on divination by means of five letters (considered as birds) put in a diagram.

Page #317

( 315 )
आगतं पृच्छकं दृष्ट्वा दैवज्ञः सावधानतः । यद्यत् करोति कर्माणि तस्मात् सर्वं विचारयेत् ॥ अक्षरं पक्षिभूतञ्च दिग्देवता + + नि च । कालं वर्ण बलं मिश्र धातुलिङ्गादिकं क्रमात् ॥ प्रनादिजातिवर्णञ्च देहसकल्पनादिभिः ।
चिन्तितान्यपि सर्वाणि वच्यन्ते वर्णकै क्रमात् । The diagram is to be found on the reverse of the last leaf.
End:
तावद् गर्जन्ति शास्त्राणि शकुनानामनेकशः । यावन्न श्रूयते पक्षिशकुनं शकरोदितम् ॥
7142.
10799. पञ्चपक्षिशकुनम् । Palicapakesisaleuna.
Substance, country-made paper. 15x21 inches. Folia, 3. Lines, 6 on a page. Extent in slokas, 72. Character, Bengali of the 18th century. Appearance, discoloured and old. Complete.
A work on divination.
Colophon:
इति वराहमिहिराचार्यकृतौ प्रश्नविषये शिवमुनिसंवादे पञ्चपक्षी समाप्तः।
Beginning :
नमः श्रीसूर्याय। अभिगम्य महादेवं सर्वशास्त्रविशारदम् । भविष्यदर्थबोधाय पप्रच्छुर्मुनयो मुदा । '

Page #318

( 316 )
तेषां वचनमाकर्ण्य निजगाद महेश्वरः । त्रिकालज्ञानबोधार्थं पञ्चपक्षी प्रदृश्यते ॥ अनेन शास्त्रसारण लोके कालत्रयं प्रति । बलाबलानि दृश्यन्ते सर्वशास्त्रेषु निश्चितम् ॥ प्रश्नशास्त्रात् समुद्धत्य लोकानां हितकाम्यया । फलाफलानि सर्वाणि प्रवक्ष्यामि समासतः ॥
आगतं प्रच्छकं दृष्ट्वा दैवज्ञः सावधानतः ।। यद् यत्करोति कर्माणि तत्तत्सर्वं विचारयेत् ॥ अक्षरं यक्षरूपं च दिगदैवतदिनानि च । कालं वर्ण बलं मैत्रं धातुलिङ्गादिकं क्रमात् ॥ आरूढात् प्रश्नलग्ने तु प्रश्नाक्षरतोऽपि वा । प्रच्छकस्य वचः श्रुत्वा ग्राह्यो वर्णः खरस्तथा ॥ खरेण कल्ययेदारं वारात् पक्षी प्रजायते ।
पक्षिणो जायते वाक्यं वाक्याच्च फलसम्भवः ॥ The five birds are the five vowels (अ, इ, उ, ए, ओ)-a. fact which indicates Greek origin of the work.
अकारादि ओकारान्ताः खराः पञ्च प्रकीर्तिताः । भक्त्यर्थं कल्पयेयं खरास्ते पक्षिरूपिणः ॥ शकुनात्तीर्थयात्रायां छूते युद्धे जयाजयो। ज्ञातव्या चेटया चैते खगानां गतिरुत्तमैः ।
जणाक्षरकांस्त्यका ककारादौंश्च विन्यसेत् । यस्य नामाक्षरस्यादौ खरमारूढमुच्यते ॥ अकारादिषु वर्णानां पञ्चानां च विचारयेत् । नन्दा भद्रा जया रिक्ता पूर्णा च तिथयः क्रमात् ॥ प्रकारे मेघसिंहालि इकन्यायुग्मकर्किणे । उकारे धनुमोनी च एकारे च तुलावृषौ । ओकारे म्गकुम्भौ च एवं राशि खरे स्मृताः ।

Page #319

( 317 )
7143. 4612. पञ्चपक्षिशकुनम् । Paricapalegisakeuna.
With an anonymous commentary.
Substance, country-made paper. 141x5 inches. Folia, 6. In Tri. pātha form. Character, Bengali of the 19th century. Appearance, discoloured and worn-out. Incomplete at the end.
Well-known and printed.
7144.
2799. पञ्चपक्षिशकुनम् । Pancapaksisakuna.
Substance, country-made paper. 19x3 inches. Folia, 3. Lines, 6 on a page. Extent in ślokas, 90. Character, Bengali of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
This is a work on prognostication by means of a skilful combination of five vowels which represent five different birds. The number of vowels indicates the Greek origin of the augury. Beginning :
प्रणम्य श्रीमहादेवं सर्वशास्त्रविशारदम् । भविष्यदर्थबोधाय पप्रच्छुर्मुनयो मुदा ॥ तेषां वचनमाकर्ण्य निजगाद महेश्वरः । त्रिकालज्ञानबोधार्थं पञ्चपक्षी प्रदर्श्यते ॥
अनेन शास्त्रसारण लोककालत्रयं प्रति । बलावलानि दृश्यन्ते सर्वकार्येषु निश्चितम् ॥
... ... ... ... .. The five vowels represent the five birds.
खरेण कल्पयेद्वारं वारात् पक्षी प्रजायते । पक्षिणो जायते वाक्यं वाक्याच्च फलसम्भवः ॥

Page #320

( 318 )
अकाराराधोकारान्ता खराः पञ्च प्रकीर्तिताः । तदर्थं कल्पयेद्रूपं खरास्ते पक्षिरूपिणः ॥ व्यकारः श्येन आख्यातः इकारः पिङ्गलस्तथा। उकारो वायसश्चैव एकारस्ताम्रशेखरः ॥
बोकारो नीलकण्ठश्च खरास्ते पक्षिसंज्ञकाः ॥ It ends :
इत्यक्तं पञ्चपक्षिणां लाभालाभं जयाजयम् । येन विज्ञानमात्रेण त्रिकालज्ञो भवेद्पम् ॥ तावद्गन्ति शास्त्राणि वागीशानामनेकशः ।
यावन्न श्रूयते पक्षिशकुनं शङ्कारोदितम् ॥ Colophon :
इति महादेवविरचितं पञ्चपक्षिशकुनं समाप्तम् ॥ For the MS. see L. 4239 and for the work, I0. Catal. No.3124.
7145. 4377. पञ्चपक्षिशकनम् । Pancapaksisakuna.
With a commentary by Vāmadeva. Printed in pothi form in Bengali character on yellow paper in B.S. 1251 in the Samācāra Candrikā Press of Calcutta by orders of Bhairava Candra Cakravarti.
7146. 621. पञ्चस्वरः दृत्तिसहितः। Paicasvaru. For the MS. see L. 1478.
On divination by Prajāpatidāsa with the five vowels. With the glosses of Appaya Dīkşita.

Page #321

( 319 )
Begins thus :
अरिष्ठविचारणं पताकीचक्रेऊईरेखात्रयं लेख्यं तिर्यग्रेखात्रयं तथा । वेधास्तिर्यक्रमाद्देया द्वाभ्यां दाभ्यां परस्परम् ॥ १॥ घनेखास्तु [स]मालेख्या पताकौवेधनिर्ण ये ।
etc. etc. etc. Ends thus :
ज्योतिर्विदः प्रपश्यन्तु ग्रहाणां सुविचारकाः । पच्चखरादितो यदै संग्राइनिधनं कृतम् ॥ इति श्रीप्रजापतिकृते अप्ययदौक्षितकृतवितिसहितपञ्चखराख्यो
माम ग्रन्थः समाप्तः । Printed and published in Benares.
7147.
7863. पञ्चस्वराग्रन्थः । Pancasvarāgrantha.
By Parama Sukhopādhyāya.
Substance, country-made paper. 104x4] inches. Folia, 7. Lines, 10 on a page. Character, modern Năgara. Appearance, fresh. Complete.
The leaves are marked, on the left-hand upper margin, with the letters To To.
It relates to horoscopy. The five svaras or vowels are अ, इ, उ, ए, ओ as in varnasvara cakra or samvatsara cakra, shewn in the last leaf. The fact points to the foreign origin of the work. Beginning :
श्रीगणेशं नमस्कृत्य सिद्धिबुद्धिप्रदायकम् । पंचाशराभिधानस्य क्रियते ग्रंथसंगतिं ॥(?)

Page #322

( 320 )
परमादिसुखेनापि ग्रथं दृष्ट्वा सुविस्तरम् । असमंजसे समालोक्य क्रियते ग्रंथसंगतिम् ॥ श्रीगुरौ चरणौ नत्वा परमादसुखाभिधः। पंचशराभिधानस्य कृतं ग्रंथसंगति ॥ (?) ३ ॥ अयास्य सरणं जौवं वाहयंति शुभाशुभम् । मरिष्यंति यदा दैवात् को भुक्ते हि शुभाशुभम् ॥ बालस्य जन्ममात्रे तु जन्मारिएं विचारयेत् । तस्मात् सर्वप्रयत्नेन आयुयं विचिन्तयेत् ॥ ऊर्द्धरेखात्रयं लेख्यं तिर्यग्रेखात्रयं तथा ।
वेधे तिर्यक्क्रमाद्देयं दाभ्यां दाभ्यां परस्परम् ॥ etc. etc. 4A, इति सनाध्यकुलावतंसपरमसुखोपाध्यायकृतेयं पंचाशरायां बालपताको समाप्तः। प्रथमोऽध्यायः ।
6B, द्वितीयोऽध्यायः समाप्तः Post-colophon :
शुभम् । सं १९१७ मार्ग शुक्ल ति १ लिपिरियं विद्याधरस्य ।
7148.
5088. पञ्चस्वरा। Pancasvara.
Substance, country-made paper. 161x3 inches. Folia, 5 to 18 of which again the 6th, 7th, 8th, 13th and 15th are missing. Character, Bengali of the 18th century. Appearance, discoloured. A mere fragment.
On divination by five letters.
Colophons :
5A, इति पञ्चखरानिर्णये शिशुरिटिनाम प्रथमोऽध्यायः; 9A, इति चतुर्थोऽध्यायः; 10B, पञ्चमोऽध्यायः; 12A, षष्ठोऽध्यायः; 18B, इति पञ्चवरानिर्णये म्रत्यज्ञानो नाम सप्तमोऽध्यायः ।

Page #323

(
321 )
There is one more leaf, marked one, containing the beginning of Tājikasāra :
ॐ नमो गणेशाय । श्रीरामस्य पदारविन्दयुगलं नत्वा च वागीश्वरौं
हेरम्बं तपनादिकं ग्रहगणं रुद्रं यशोदासुतम् । वक्ष्ये ताजिकसारमल्पसुगम रम्यं सुबोधप्रदं
नाना ताजिकतो विलोक्य रचितं दैवज्ञहर्षप्रदम् ॥
7149.
6354. पञ्चस्वराटिप्पनम् । Paricasuaratippana.
By Gauda Bhattācārya.
Substance, country-made paper. 91 x 41 inches. Folia, 11. Lines, 7 on a page. Extent in slokas, 170. Character, Nāgara. Date, Samvat 1927. Appearance, fresh. Complete.
Last Colophon:
इति गौडभट्टाचार्यकृतं पञ्चखराटिप्पनम् । Post-colophon :
माघस्य सितपक्षहादश्यां सोमवासरे लिखितं + + + + सम्बत् १८२७।
After the date there are five lines. A treatise on divination by five vowels.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। अथ पञ्चखराटिप्पनम् । म्रत्यवर्ष ज्ञानम् । गणयित्वेति । वयोराशिखरान् एकीकृत्य गणनां कृत्वा म्रत्युवर्ष ज्ञेयम् ।

Page #324

( 322 )
Aufrecht enters this as a commentary on Pancasvarā by Prajāpatidāsa, described by Rājendralāla in L. 1478, which does not, however, begin गणयित्वा .... etc. etc.
7150. 1843. पद्मकोषः। Padmakosu.
For the manuscript and the work see L. 2447, and for the work, Bik. 323.
A brief treatise on the influence of the planets on human destiny. It is anonymous. Post-colophon Statement :
लोकसंख्या १६०। श्रीसंवत् १८६३ माघकृष्ण ७
तिथौ शुक्ल । Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः । गणेशं हरिं पद्मयोनिं च नत्वा
हरं भारतौं खेचरान् सूर्यपूर्वान् । विलोक्याखिलताजिकं पद्मकोशं
प्रवक्ष्ये फलवर्षलग्ने ग्रहाणाम् ॥ १ ॥ अतः प्रवक्ष्ये यवनादिसंमतं
तत्वादिकानां रविपूर्वकानाम् । सामान्यतो भावफलं खगानां
कौतूहलात् खेटविदां हिताय ॥ २ ॥ तत्रादौ रविभावफलम् । रविर्लनगो वातपित्तं करोति
___ कलत्रादिपीडां शिरो(?)रक्षिरोगान् । विवादं जनानां भवेद्गुप्तचिन्ता
दशा नेटकारी भवेद्धायनेऽस्मिन् ॥ १ ॥ etc. etc.
etc.
21B .

Page #325

Ends thus :
स्थानभ्रंशो भवति पव (?) स्योदरश्चैद्य यस्य सिंहौ पुत्रो भयमथवा ममृत्यु विधत्ते । शौर्षे व्यथन (?) मुदरे नेत्ररोगं नराणां
लक्ष्मौहानिं खजनकलहं कामिनीनां च पीडा ॥ १२ ॥ इति राजभावफलं ॥ इति पद्मकोशे भावाध्यायः ॥
Printed and published in Benares.
Colophon :
( 323 )
7150A.
2909. पद्मकोषः । Padmakosa.
Substance, country-made paper. 102 x 42 inches. Folia, 9. Lines, 7-9 on a page. Extent in slokas, 160. Character, Nagara. Date, Samvat 1902. Appearance, discoloured. Complete.
Post-colophon :
इति पद्मको वर्षभावफलानि ।
See our No. 1843.
संवत् १९०२ मितौ ज्येष्ठ शुक्ल १ गुरुवासरे लिखितं विष्णुमित्रेण ।
7151.
378. पृच्छाज्ञानम् | Prcchājñāna..
By Krsna Bhatta.
Substance, country-made paper. 101 x 42 inches. Folia, 23. Lines, 8 on a page. Extent in slokas, 352. Character, Nagara. Date, Samvat Incorrect. Complete.
1900.
Appearance, tolerable. Verse.
Questions and answers on astrological subjects.

Page #326

( 324 )
It begins thus :
ॐ श्रीभुवनेश्वर्यै नमः। जितेन्द्रियं सत्यरतं सदा शुचिं
निर्मत्सरं खस्थमरोगकर्षितम् । गुरुप्रियं ज्ञानगुणैरलङ्कृतं
दैवज्ञमायादविकारमानसः ॥ १ ॥ करहाट १ कच्छ २ कोकण ३ काश्मीर ४ विदेशतः समायातम् । कुटिलचरित्रं धत्तं दैवज्ञं न सुवन्दिततत्त्वज्ञा ॥ २॥ निशीथमध्याहज्ञयोगसन्या
मुत्सृज्य एच्छेत् खगुरुं विवेका। संग्रामरोगातुरदीप्तकार्ये
शंसंचित्ताः खलु दैववेला ॥ ३ ॥ क्षुद्रपाषण्डिधुर्तेषु रिक्तहस्तो प्रहासके । ज्ञानं न तथ्यतामेति यदि शम्भः खयं वदेत् ॥ ४ ॥
Contents :
गर्भपच्छा 3A. विवाहएच्छा 5B. विवाहे शुभाशुभएच्छा 5B. सम्भोगएच्छा 5B. यागमनएच्छा 6B. युद्धएच्छा 8A. जयपराजयएच्छा 8A. सन्धिविग्रहएच्छा 9A. चौर्य पच्छा 9B. वेशितदुर्गप्पच्छा 9B. परदुर्गप्राप्तिएच्छा 10A. अन्यदुर्गप्पच्छा 10B. विवादएच्छा 10B. सेवाएच्छा 1IA. आश्रयएच्छा 11A. नृपदर्शनएच्छा 11B. गौरवटच्छा 11B. पदलाभपृच्छा 11B. · अधिकारप्राप्तिएच्छा 12A. धातुवादपच्छा 12B. चौर्यएच्छा 12B. सौख्यएच्छा 12B. भयएच्छा 13A. अग्निभयएच्छा 13A. अकालवृष्एिच्छा 13A. स्त्रीविग्रहएच्छा 13A. धृताविवाहिताभार्याएच्छा 13B. बन्धनष्टच्छा 13B. म्रत्युयोगटच्छा 13B. मृत्युभङ्गएच्छा 14A. गतातिएच्छा 14A. नरविस्मृतस्थापितवस्तुप्राप्तिप्टच्छा 14A. चौरो भवति न वेति एच्छा 14B. वस्तुग्रहणटच्छा 14B. सुभिक्षएच्छा 15B. रहिएच्छा 15B. कपएच्छा 16B. नौकाएच्छा 16B. रोगपृच्छा 17B. खस्थरोगीएच्छा 17B.

Page #327

( 325 )
म्त्यएच्छा 18A. दोषएच्छा 18B. शल्यज्ञानएच्छा 19A. निधिएच्छा 19A. म्गयाएच्छा 20A. अथ लेखपत्रएच्छा 20B. वातीसत्यालौकापत्तिएच्छा 21A. रिपुं हन्तुं गमिष्ये एच्छा 21A. अभिचारएच्छा 21A. काव्यएच्छा 21B. स्वप्नएच्छा 21B. भोजनएच्छा 21B. भुक्तियानएच्छा 22A. वाटिकापृच्छा 22B. अर्थएच्छा 22B. दशभगएच्छा 22B. आयुःपृच्छा 23A. नएजन्मएच्छा 23A. तालुमुरिज्ञानएच्छा 23A. फलकालनिर्णय 23B.
End :
लग्नेशो विक्षिते कार्य कार्येशो लग्नमौक्षते । कार्यसिद्धिर्भवेदिन्दु कार्य मेति तदा स्फुटम् ॥ १ ॥ लग्नेशो विक्षते कार्य कार्येशो लग्नमौक्षते । तस्य कार्यस्य संसिद्धिरिन्दुलग्नं वदेति च ॥ २ ॥ कार्ये कार्येशमध्यांशास्तन्मिते वर्षमासकैः । दिनैर्दण्डो यथायोग्यं योयं कार्यस्य सिद्धये ॥ ३ ॥
Colophon :
इति कृयाभट्टविरचिते प्रक्षाज्ञानं सम्पूर्णम् ।
The Post-colophon Statement :
संवत् १६०० मासानां मासोत्तमे मासे कार्त्तिकमासे शुक्लपक्षे चतुर्दश्यां रविवा ......
7152.
10083. प्रश्नकल्पद्रमः। Prasnakalpadruma.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 19. Lines, 5 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh. Incomplete at the end.
On divination by means of questions.

Page #328

( 326 )
Beginning :
अथ प्रश्नकल्पद्रुमः प्रारभ्यते । पुण्यात्पुण्यो नाप्तपुण्यैर्दुरापः
सिद्धेः सिद्धिः शुद्धधौभिः सुसाध्यः । ज्योतिःशास्त्राम्भोधितो निःसृतोऽयं
दद्यात् सिद्धि प्रश्नकल्पद्रुमो नः ॥ १ ॥ अथ तावत् प्रश्नकरणचितरौतिर्निगद्यते ।
प्रया सति प्रथुमियादभोई सति खमध्वनि निर्मलेहि ।
फलादिना शून्यशयो दिजेशं कदापि वावश्यककार्यपाते ॥ अथ संज्ञाकल्पो निरुच्यते ॥ तत्रादौ वर्गाणां संज्ञादिकम् ।
शस्ताशस्ता वारणैरत्र वर्गास्तुल्या दिक्षु प्रयरास्यास्यवर्णात् । अशाखैन्द्यास्तैर्दिशो वीर्यवन्तो वाच्यं विद्भिर्नेशमिएं फलम्वै ॥ THA, इति श्रीप्रश्नकल्पद्रमे संज्ञाकल्पः प्रथमः। अथ बलाबलकल्पो निरुच्यते ।
7153.
10427. प्रश्नकल्पलता। Prasnakalipalatā.
From the Rudrayāmala.
Lines,
Substance, country-made paper. 61x3 inches. Folia, 3. 9-11 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh.
Colophon :
इति श्रीरुद्रयामले उमामहेश्वरसंवादे प्रश्नकल्पलता नाम्नां(?)
समाप्तिमगात् । Post-colophon :
श्रीहनुमते नमः । श्रीरामो जयति। शुभं भूयात् सं १८४१ । On divination by questioning.

Page #329

(327 )
Beginning :
धनुर्मानश्च मिथनं च कन्यागर्भ इति स्मृता । अजकर्कतुला चैव मकरदारसंस्मृता ॥
7154. 8118. प्रश्नचण्डेश्वरः or प्रश्नविद्या। Prasnacandesvara or
Praśnavidyā. By Candeśvara.
Substance, country-made paper. 141x3 inches. Folia, 55. Lines, 6 on a page. Extent in slokas, 2,700. Character, Bengali of the 18th century. Appearance, discoloured. Complete.
A work on horoscopy and kindred subjects. There are altogether 24 chapter colophons; but they are not correctly numbered.
Beginning :
नमस्ते परमात्मैकरूपाय परमात्मने। खेच्छावभासिताशेघदेहाभिन्नाय शम्भवे ॥ चन्द्रालूमात्(?)कृतं पूर्वैः प्रश्नशास्त्रं समाकुलम् । दृष्ट्वा निराकुलं वक्ष्ये वोडा(?)वाप्यैः क्षितेः पतिः ॥ अधीतगालतोयः स्याज्जातकेतुकृतश्रमः । सोऽधिकारी भवेदत्र प्रश्नशास्त्रे निराकुलः ॥ राशिग्रहखरूपं यञ्चिन्ताप्रकरणे पुनः ।
विस्तरात् कथितं सर्वं ग्रहमैत्री प्रकथ्यते ॥ 4A, इति प्रश्नचण्डेश्वरे संज्ञाध्यायः प्रथमः; 5B, इति प्रश्नचण्डेश्वरे लमविचारो नाम द्वितीयोऽध्यायः ; 7B, इति प्रश्नचण्डेश्वर प्रश्नविद्यायां शुभाशुभोऽध्यायस्ततीयः ; 9B, इति प्रश्नचण्डेश्वरे लाभालाभोऽध्यायश्चतुर्थः ; 10B, • आश्रयणीयशक्रस्थानयोश्चिन्ताध्यायः पञ्चमः; 11B, पदलाभः षष्ठाध्यायः ;

Page #330

( 328 )
15A, •धातुवादचिन्ताध्यायोऽष्टमः; 20B, कन्यालाभपुत्रलाभाध्यायो नवमः; 27A, प्रश्नदशाध्यायो दशमः; 35B, इति चण्डेश्वरप्रश्वविद्यायां डेक्काणवशेन द्वादशभावफलाध्यायो दाविंशः; (no colophon between X and XII, excepting those of Cakra, such as Hayacakra, Rāhucakra and so on); 36B, इति प्रश्नचण्डेश्वरविद्यायां लाभालाभरहस्यफलचिन्ताध्यायस्त्रयोविंशः ; 37A, इति प्रश्नचण्डेश्वरे प्रव्रज्यायोगाध्यायश्चतुर्विंशः; 37B, भोजनचिन्ताध्यायः; 39A, इति प्रश्नचण्डेश्वरे दिनरत्तं नाम पड्विंशोऽध्यायः ; 40B, इति प्रश्नचण्डेश्वरे प्रश्नविद्यायां प्रववर्षणाध्यायः सप्तविंशः; 43B, इति प्रश्नचण्डेश्वरकालज्ञानाध्यायः; 44B, इति प्रश्नचण्डेश्वरे नएजातकाध्यायस्त्रिंशत्तमः ; 47B, चिन्तान्तकमुशिविबोधो नाम एकत्रिंशत् (विंशति ) तमोऽध्यायः ; 49B, • चन्द्रावस्थाध्यायो द्वात्रिंशत्तमः ; 50B, कालवेलानिरूपणाध्यायस्त्रयस्त्रिंशत् ; 52B, इति प्रश्नचण्डेश्वरे शल्यनिधे विचारणाध्यायश्चतुश्चत्वारिंशत् ; 54B, नामानुचक्राध्यायः पञ्चत्रिंशः; (last colophon) इति महाराजाधिराजश्रीचण्डेश्वराचार्यविरचितायां चण्डेश्वर प्रश्नविद्यायां डेक्काणखरूपनिरूपणाध्यायः(?) घड्विंशः
It ends :
चन्द्रस्य वित्तागालतो विवेक्ता
तङ्गोले (?) रक्षास्तुतकर्मकता । मन्त्रेण सर्वं गालतं ब्रवीति
चण्डेश्वरो मन्तकृतां वरिष्ठः ॥ भोगीन्द्रस्य महाप्रमाणपटुता मासस्य पक्षग्रहः
शैलाय प्रतिवादितावनिवहां पुत्रावलेवग्रहः । विष्णोरेव सरखतौविलसितां किंवा बहु बमहे
चण्डेशे चरति क्षितौ कविबुधख्यातिग्रहाणां यदि ॥
Printed and published in Benares.

Page #331

( 329 )
7155. 189. प्रश्नकौमुदी। Prasnakaumudi.
By Vibhākarācārya.
"y
.
Folia, 10. 181x3 inches.
Lines, 7 on apage. Character, Bengali.
The same manuscript is noticed in L. 488.
Begins thus :
शक्त्या युक्तं प्रणम्यादौ शिवं सन्तोषतः सताम् । श्रीमान् विभाकराचार्यः करोति प्रश्नकौमुदीम् ॥ प्रश्ने चेन्मौलिनः सर्वे सन्तः सर्वगुणान्विताः । शिवशक्तिप्रभावेन प्रश्नं वक्तुं ममोद्यमः ॥ भौमशुक्रज्ञचन्द्रार्काः सौम्यशुक्रारजीवकाः ।
रविजार्कान्वकाः खेटा मेषादीनामधीश्वरा ॥ क्षेत्राधिपकथन
रविः शुक्रः कुजो राजः शनिश्चन्द्रो बुधो गुरुः ।
etc. etc. etc. Contents :
क्षेत्राधिपकथनम् 1A. ककुभाधिपं IA. जलचरादिकथनम् 1 A. तिर्यक्दृष्ट्यादिकथनम् 1A. खादुकथनम् IA. दिपदादिकथनम् IA. इत्यधियकथनम् A. नृपादिकथनम् 2A. स्थलादिकथनम् 2A. दिवारात्रिकथनम् 2A. वयाप्रमाणकथनम् 2B. केन्द्रादिकथनम् 2B. इति प्रश्नकौमुद्यां संज्ञाध्यायः 2B. वाचनिकः प्रश्नाध्यायः 3A. चिहकथनम् 4B. इति प्रश्नकौमुद्यां धातुमूलजीवचिन्तानाम टतीयोऽध्यायः 5A. इति प्रश्नकौमुद्यां नएप्रात्यध्यायश्चतुर्थः 5B. शुभाशुभाध्यायः पञ्चमः 5B. प्रवासिनामागमनं नाम षष्ठोऽध्यायः 6A. द्रव्यमूल्यज्ञानं 7A. प्रकीर्णध्यायः समाप्तः 7A. •म्टगयाकथनम् 7A. गमनागमनं अष्टमोऽध्यायः 7B. जययराजयो नाम नवमोऽध्यायः 7B. शल्योद्धारो नाम दशमोऽध्यायः। ०नएकोशुद्धारो नाम एकादशोऽध्यायः । ०धनोद्धारो नाम द्वादशोऽध्यायः ।
Printed and published in Benares.

Page #332

( 330 )
7156.
7282. प्रश्नचूडामणिः (सारोवारः)। Prasnacudamani
(sāroddhāra). (With a commentary in Hindi.)
Substance, country-made paper. 101x5 inches. Folia, 18. Lines, 12 on a page. Extent in slokas, 180. Character, Jaina Nagara. Date, Samvat 1901. Appearance, fresh. Complete.
Colophon :
___16B, इति प्रश्नचूडामणौ सारोधार संपूर्णम् । The rest of the manuscript contains notes in Hindi, mantras and other quotations, at the end of which we have the date, etc.
संवत् १६०१ वर्षे शाके १७६६ प्रवर्त्तमाने मासोत्तममासे मार्गशौर्षमासे शुक्लपक्षे तिथौ त्रयोदश्यां १३ रविवासरे ॥
feated (the name blurred over with ink). खपठनार्थं ॥ ग्राम राजपुर बनेडानगरे। औरस्तु । कल्याणमस्तु॥
The mangalācarana and the object of the work:
ससेंदुश्च(?) पिता शत्रोर्भार्या पुत्रं नमाम्यहम् । सारात्सारं समुद्धत्य प्रश्नचूडामणि स्फुटम् ॥ १ ॥
The contents of the work:
अतीतानागतं चैव वर्तमानं शुभाशुभम् । लाभालाभं च रोगं च जयं चैव पराजयम् ॥ २ ॥ मनोमध्ये तु या चिन्ता मुष्टिसैन्यं चलाचलम् । लोहपातं पारिधौ च गर्भ च प्रसवस्त्रियः ॥ ३ ॥

Page #333

(
331
)
छत्रभंगं राष्ट्रभंगं ग्रामं च दुर्गभंगकम् । परोक्षमंत्रभूपानां वर्षाकाले जलागमम् ॥ ४ ॥ तस्करं च सभाचौरं कामार्थं वंदिमोक्षकम् । सत्या शुभा च वार्ता हि राजकार्यस्य वा न वा ॥ ५ ॥ नृपा चैव कृपा राज्यं अधिकारा स्थिरास्थिरम् । आगमानागमं चैव शबोरागमनं तथा ॥ ६ ॥
पएच्छागमफलं पदप्राप्ते शुभाशुभम् । कार्ये विलम्ब शीघ्रं च ग्रामे चैव शुभाशुभम् ॥ ७ ॥
आदौ पुंवा स्त्रियः म्रत्युः उदाहं पत्र लेखकम् । वंध्या सुतान्विता चैव कार्यार्थे प्रेपैतागमम् ॥ ८ ॥ शुभाशुभं विवाहे च धान्योत्पत्तिश्च वा न वा । विमिश्रीमात्मजेनेव(?) सारात्मार समुद्धतम् ॥ ८ ॥
इति प्रश्नचूडामणौ सूचिकाप्रकर्णं ॥१॥ 2A, इति भूतभविष्यदर्तमानप्रकणें ; 2B, अध्वन्यागमनप्रश्नप्रकणे ; 5B, इति मुठिभेदप्रकणे ; 7A, इति प्रश्नचूडामणो(?)सारोपारधौ प्रकर्णं and so on.
7157..
7071. (1) प्रश्नज्ञानम्। Prasnajhāna.
___By Jyotirbrahmārka. (2) प्रश्नशास्त्रम् । Prasnasāstra. By Bhattotpala, son of Varāhamihira.
. Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 7. Lines, 18 on a page. Character, Jaina Nāgara of the 18th century. Appearance, old and discoloured.
Two works on divination.

Page #334

(
334
)
Colophons :
1B, इति लौहित्यरवसे नविकृतायां प्रश्नप्रकाशिन्यां परगेमो नाम षष्ठोऽध्यायः; 13B, सन्धिविग्रहजयपराजयदुर्गभङ्गदुर्गचिन्ताज्ञानं सप्तमोऽध्यायः; 17B, हृतनठलाभालाभोऽयमोऽध्यायः ; 20A, विमिश्रकाध्यायो नाम ; 22B, रोगज्ञानं नाम द्वादशोऽध्यायः ।
7159.
7503. प्रश्नज्ञानम्। Prasnajnana.
By Bhattotpala.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 2. Lines, 17 on a page. Extent in slokas, 80. Character, Jaina Nagara of the 17th century. Appearance, old and faded. Complete.
See our No. 7071 II, with which the present manuscript differs in readings and in the number of Slokas.
Beginning :
ॐ नमः श्रीवागवादिन्यै । रविशशिकुजबुधगुरुसित(?) रविजगणोशान् । प्रणम्य भक्त्याहं वक्ष्येहं स्पश्तरां सम्यगज्ञान हिताय दैवविदाम् ॥१॥ दशभेदं ग्रहगुणितं जातकमवलोक्य निरवशेषमपि । यः कथयति शुभमशुभं तस्य न मिथ्या भवेदाणौ ॥ रम्यतले भूभागे संपूज्य ग्रहगणं सनक्षत्रम् । पश्चात् प्रश्नविधानं कुर्यात् हि नाप्नुयात् सिद्धिम् ॥ प्रया मुनिकनकयुतैः फलकुसुमैः राशिचक्रमभ्यर्थे । एच्छेद्यथाभिलिखितं भक्त्या विनयान्वितः प्रश्नम् ॥ उदयनिमित्तैर्वर्णैः प्रश्नोतः व्यवस्थितैः । शकुनैर्वक्तव्यं शुभमशुभं प्रास्तत्कालजातं तत् ॥

Page #335

. (
335 )
End :
भट्टोत्यलेन शिष्यानुकम्पयावलोक्य शास्त्राणि ।
आर्यासप्ततिसैकं(?) प्रश्नज्ञानं समासतो रचितम् ॥ Colophon :
इति श्रीभट्टोत्यलविरचितं प्रश्नज्ञानं समाप्तम् ॥ After the colophon, there are a few faded lines.
Printed and published in the Chowkhamba Sans. Series, Benares.
7160.
6427. प्रश्नप्रदीपः। Prasnapradipa.
By Kāšīnātha.
Substance, country-made paper. 11x5 inches. Folia, 17. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 300. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
Begins thus :
तिमिराम्बुनिधौ मग्ने करैरुद्धृत्य यो जगत् । प्रौणायन्त्यातुरं प्रौत्य तस्मै सर्वात्मने नमः ॥ १ ॥ मिहिरेऽस्तमुपायाते तमसान्धे धरातले । प्रश्नगेहे प्रदीयोऽयं काशीनाथ + #ज ॥२॥ उच्चनीचादिकं भावं शत्रुमित्रग्रहादिकुम ।..
विचार्य संपातकं च प्रश्ने ब्रुहि विचक्षा॥३॥ Contents :
सुतप्रश्नः। विप्रश्नसप्तभवनविचारः। स्त्रीजातकं। रोगप्रश्नः । जीवनमरणप्रश्नः। परस्त्रीगमनप्रश्नः। अगमागमप्रश्नः । वृक्षरोपणचिन्ताप्रश्नः। नौकाप्रश्नः। स्त्रीलाभप्रश्नः। नएद्रव्यप्रश्नः ।
लाभप्रश्नः। राज्यप्राप्तिप्रश्नः। जयपराजयप्रश्नः। भोजनचिन्ता । See H.P.R., Vol. II, No. 133.

Page #336

( 336 )
16B, इति श्रीकाशीनाथकृतौ प्रश्नप्रदीपे भोजनप्रश्नः समाप्तः ।
Here ends the MS. of H.P.R. The present manuscript has five lines more, ending with the colophon : इति श्रीकाशीनाथकृतौ प्रश्नप्रदीपे जन्मपत्रिकाज्ञानं १६ । सम्पूर्ण । ं समाप्त | शुभमस्तु ॥

Page #337

SHORT LIST OF BIBLIOGRAPHICAL WORKS RELATING
TO SANSKRIT AND ALLIED LITERATURES PUBLISHED BY THE ROYAL ASIATIC SOCIETY OF BENGAL.
1. A Catalogue of Palm-Leaf and Selected Paper
Manuscripts belonging to the Durbar Library, Nepal, Vol. 1. By H. P. Shāstri.With a Historical Intro
duction by C. Bendall, 1905. (Issued as
an extra No, to the Notices of Sans. MSS.) Rs. 3-0-0 Vol. 2. By H. P. Shāstri, 1915
Rs. 3-0-0 2. Descriptive Catalogue of Sanskrit MSS. in the
Library of the Asiatic Society of Bengal. Part 1. Grammar. By R. L. Mitra, 1877. X, 172, 58. Boards
.. Rs. 4-0-0 3. The Sanskrit Buddhist Literature of Nepal. By R. L. Mitra, 1882
.. Rs. 5-0-0 4. Report on the Search of Sanskrit Manuscripts.
By H. P. Shāstri. fol. Report for 1895 to 1900, 1901
Rs. 0-8-0 Report for 1901/2 to 1905/6, 1905
Rs. 0-8-0 Report for 1906/7 to 1910/11, 1911
Rs. 0-8-0 5. Notices of Sanskrit Manuscripts. By R. L. Mitra
and H. P. Shāstri.
[First Series] Vols. I-XI, 1870-1895. [Second Series] Vols. I-IV, 1898-1911.
Issued in 34 parts at varying prices. 6. An Alphabetical List of Manuscripts noticed by
the late Rāja Rajendralala Mitra. By H. P. Shāstri, 1895. (Issued as Vol. XI of the Notices of Sans. MSS.) (Available only in complete sets of Notices of Sans.
MSS.) . Catalogue of Inscriptions and Copper-plates in
the collection of the Asiatic Society of Bengal. By Rakhal Das Banerjee, 1910.
(Reprinted from J.P.A.S.B., VI, 9, 1910) .. Rs. 0-6-0 8. An Alphabetical List of Jaina Manuscripts belong -
ing to Government in the Oriental Library of the Asiatic Society of Bengal. Compiled by Kunjavihari
Nyāyabhūşana, 1908. J.P.A.S.B., IV, 8, 1908 . Rs. 1-8-0 9. Catalogue of Printed Books and Manuscripts in
Sanskrit belonging to the Oriental Library of the
Asiatic Society of Bengal. Fase. 1-4, 1904 .. Rs. 8-0-0 10. Preliminary Report on the Operation in Search of
MSS. of Bardic Chronicles. By H. P. Shastri. fol., pp. 52, 1913
.. Rs. 1-8-0 11. Bardic and Historical Survey of Rajputana.
A Descriptive Catalogue of Bardic and Historical Manuscripts. By L. P. Tessitori. Sec. I. Prose Chronicles, pt. 1 (Jodhpur State), 1917 Rs. 1-4-0 Do. do.
pt. 2 (Bikaner State), 1918 Rs. 1-4-0 Sec. II. Bardic Poetry, pt. 1 (Bikaner State), 1918 Rs. 1-4-0 12. A List of Kharosthi Inscriptions. By N. G. Majumdar
.. Rs. 1-2-0 (From Journal and Proceedings, A.S.B., Vol. XX,
No. 1, 1924.)

Page #338
DESCRIPTIVE CATALOGUE OF THE SANSKRIT MANUSCRIPTS IN THE COLLECTIONS OF THE ROYAL ASIATIC SOCIETY OF BENGAL BY MM. HARAPRASADA SHASTRI, M.A., D.Litt., F.A.S.B. Volume I. Buddhist Manuscripts Volume II. Veda Volume III. Smrti. Volume IV. History and Geography Volume V. Purana Volume VI. Vyakarana Volume VII. Kavya . Volume VIII. Tantra (in two parts) Volume IX. Vernacular Manuscripts Volume X. Astronomy, Part I * Rs. 3-0-0 Rs. 17-8-0 Rs. 15-0-0 Rs. 2-8-0 Rs. 15-0-0 Rs. 12-8-0 Rs. 10-0-0 Rs. 16-4-0 Rs. 10-0-0 .. Rs. 5-0-0 THE MSS. OF THE FOLLOWING VOLUMES HAVE BEEN PREPARED AND WILL BE PRINTED AS PREVIOUS VOLUMES ARE ISSUED. Volume X. Astronomy, Part II. Volume XI. Philosophy. Volume XII. Jaina. Volume XIII. Vaidyaka. Volume XIV. Miscellaneous. Volume XV. Addendum, Supplement. For Private and Personal Use Only