Book Title: Anekantvad Pravesh
Author(s): Haribhadrasuri, Hemchandrasuri
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020041/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org D AcAryavaryazrImad haribhadrasUriviracito anekAntavAdapravezaH J Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMpAdaka : pa. pU vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijayahemacandrasUrIzvarAH For Private and Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrI mahAvIrasvAmine namaH / namo namaH zrI gurupremasUraye / AcAryavarya zrImad- haribhadrasUriviracito anekAntavAdapraveza: Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saTippanakaH sAnuvAdazca / saMzodhakaH prabhudAsa vhecaradAsa pArekha anuvAdaka: maNIlAla nabhubhAI dvivedI (B.A.) dvitIyAvRttiH saMpAdaka: pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijayahemacandrasUrIzvarAH prataya: 500 prakAzaka: prAptisthAnaJca zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa vi.saM. 2063 C/o. bi. si. jarIvAlA dukAna naM. 5, badrikezvara sosA., marIna DrAiva, 'i' roDa, muMbaI - 2 C/o. caMdrakAMta esa. saMghavI 6- bI, azokA kompleksa, pahelA relve garanALA pAse, pATaNa (u.gu.) phona : 231603 For Private and Personal Use Only bharata grAphiksa, nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, amadAvAda - 1. phona : (mo.) 9925020106, 079 - 22134176 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A SA divyAzirvarSayitAraH pUjyapAda-siddhAntamahodadhi- sva. AcAryadeva zrImadvijaya-premasUrIzvarAH, pUjyapAda-vardhamAnataponidhi- sva. AcAryadeva zrImadvijaya-bhuvanabhAnusUrIzvarAH, pUjyapAda-samatAsAgara- sva. paMnyAsapravara zrIpadmavijayagaNivarAH zubhAzirvarSayitAraH pUjyapAda-siddhAMtadivAkara-gacchAdhipatiAcAryadeva-zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarAH For Private and Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir : viziSTa zrutasamuddhAraka : zrI piMDavADA jaina saMgha, kalyANajI sobhAgacaMdajI jaina peDhI, piMDavADA, sTe. sirohI roDa (rAjasthAna) taraphathI jJAnanidhimAMthI rUA. pAMca lAkhano viziSTa sahayoga maLela che. teozrIno sahRdaya AbhAra mAnIe chIe. _F F F : zrutasarjanasukRtaprazasti : A graMthanA prakAzanano saMpUrNa lAbha SE. zrI poravAla je. mU. jaina saMgha, bhivaMDI , . taraphathI jJAnanidhimAMthI levAmAM Avyo che. A - tenI ame bhUri bhUri anumodanA karIe chIe. jo lI. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa For Private and Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakAzakIya sUripuraMdara haribhadrasUri mahArAjA viracita "anekAMtavAda-praveza' graMthane prakAzita karatA anero AnaMda anubhavIe chIe. yathArthanAmavALo A graMtha anekAMtavAdanA abhyAsamAM praveza karavA mATe khuba upayogI che. amArA hAthamAM A graMtha (mULa ane anuvAda) Avyo tyAre khuba jIrNa avasthAmAM hato. bhaviSyamAM A graMtha abhyAsione varSo sudhI upayogI banI rahe e bhAvanA sAthe A graMthanuM punaH prakAzana karIe chIe. A mULa graMtha pUrve vi.saM. 1976mAM pATaNamAM rahelI hemacaMdrAcAryasabhAnA sekreTarI zAha laheracaMda bhogIlAle prakAzita karela. anuvAda graMtha pUrve vi.saM. 1955mAM prakAzita thayo hato. A puna: prakAzana prasaMge pUrva-prakAzakone kRtajJatAbhAve yAda karI ame temano khuba khuba AbhAra mAnIe chIe. AjathI 25 varSa pUrve pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNAthI prAcIna graMthonA jIrNoddhAranuM kArya amArI saMsthAe zaru karyuM. Aja sudhImAM lagabhaga 350 graMthonuM punaHprakAzana thayuM che. AgaLa paNa A kSetre amArI saMsthA khuba pragati sAdhe tevI zrutAdhiSThAyikA sarasvatIdevIne abhyarthanA. lI. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa TrasTIgaNa : caMdrakumArabhAI bAbubhAI jarIvAlA, puMDarikabhAI aMbAlAla zAha, lalitabhAI ratanacaMda koThArI. For Private and Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // prAstAvikam // idaM prakaraNaM parakRpAluzrImadAcAryavaryazrIharibhadrasUribhiH svayaM vinirmItAnekAntajayapatAkAkhye zabdArthagabhIragraMthamahArNave'vagAhitumazaktAnAM jijJAsUnAM pratanupotatulyaM vinirmItam-iti tu sunizcitaM vipazcitAm / saTippanakaM zodhitaM mudritamasmAbhiH / Tippanakasya ke nAmAcAryavaryA nirmitAraH ? iti naivAhaM samyagjAnAmi / jAnante ye kecid mahAzayAH, tebhyo'vagacchantu jijJAsavaH / zrImadharibhadrasUrINAM sattAsamayaH vikramIyazatakaM SaSTham / ye tUpamitibhavaprapaJcakathopasaMhAre vinyastAni zrIsiddharSisUribhiH padyAni vilokya navame zatake sattAM vyavasthApayituM saMzaMsante, tairvilokyA zrImadindradinnasUrINAM kuvalayamAlAkathApiThikA, yataHte saMjAtAH saptame zatake, svamukhenaiva svasattAsamayaH samarAdityacaritaprazaMsA ca kRtA / zrImadharibhadrasUribhiranekagranthA vinirmitAH, teSAM upalabdhasaMbhavita-mudritAnAM sAmanyataH TIppanakamasti matpArthe, kiMtuvistArabhayAnna vitanyate iha prasaGgamupalabhyopaDhaukayiSye kadAcid / zrImadANandasAgarasUribhirvizrANitena ekenaiva pustakena saMzodhitaM pustakamidam / teSAM sUrIvarANAmupakRteH smarAmi, zodhanamudraNadoSANAM ca kSamA yAce vidvadbhayaH / pATaNa viduSAmanucaraH kSetrapAlapATake prabhudAsaH For Private and Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sakala samasyAonuM eka samAdhAna syAdvAda be mitro hatA. eka hoTalamAM gayA. veITara pANI lAvyo. be glAsa aDadhA-aDadhA bharyA hatA. 1lo mitra bolyo, "A veITara banne glAsa aDadhA khAlI lAvyo." tarata bIjo mitra bolyo, "nA bhAI ! e to bane glAsa aDadhA bharelA lAvyo." bannenA dRSTikoNa sAcA hatA paNa banne eka-bIjAnA dRSTikoNane svIkAravA rAjI na hatA, mAtra potAnA dRSTikoNane ja pakaDI rAkhavAmAM mAnatA hatA. tethI ja thoDIvAramAM to banne vacce jhaghaDo zarU thaI gayo. tyAM ja eka gharaDo mANasa Avyo. teNe bannenI vAta sAMbhaLI. pachI bannene samajAvatA kahyuM- "juo bhAIo ! tamArA bannenI vAta sAcI che. koInI vAta khoTI nathI. mATe jhaghaDavAno koI artha nathI. nIcenA bharelA bhAganI apekSAe banne glAsa uparathI aDadhA khAlI che ane uparanA khAlI bhAganI apekSAe banne glAsa nIcethI aDadhA bharelA che." ane mitronA magajamAM vRddhanI vAta barAbara utarI gaI ane bane jhaghaDatAM baMdha thaI gayA. For Private and Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A banne mitronA jhaghaDAnuM mULa kAraNa hatuM eka dRSTikoNanI pakaDa, eTale ke ekAMtavAda. banne vaccenA jhaghaDAnA samAdhAnanuM mULa kAraNa hatuM bIjAnA dRSTikoNano svIkAra, eTale ke anekAMtavAda. jagatanI badhI samasyAonuM mULa ekAMtavAda che. badhI samasyAnA samAdhAnanuM bIja che anekAMtavAda. yAdvAda ane anekAMtavAda e paryAyavAcI zabdo che. vastune badhA dRSTikoNathI jovI enuM nAma anekAMtavAda. anekAMtavAda e anizcitavAda nathI paraMtu nizcitavAda che. tethI anekAMtavAdathI ja vastunA sAcA svarUpanuM jJAna thAya, ekAMtavAdathI vastunuM sAcuM jJAna na thAya. tethI anekAMtavAda ja sAco che, e kAM tavAda mithyA che. mATe ja jinezvarabhagavaMtoe anekAMtavAdanI prarupaNA karI che. anekAMtavAda vizvamAM sarvatra jayavaMta che. te jaNAvavA mATe ja yAkinImahattarAsunuM zrIharibhadrasUri mahArAjAe "anekAMtajayapatAkA' nAmano graMtha racyo. A graMthamAM pUjyazrIe "jagatanI badhI vyavasthA anekAMtanA pAyA para ubhelI che' ema batAvI "anekAMta e vizvamAM vijayavaMtu che' ema siddha karyuM che. haribhadrasUrijInA graMthonI vizeSatA e che ke emanA zabdo ochA hoya paNa enI pAchaLano bhAvArtha bharapUra hoya. eTale zabdo para jeTaluM ciMtana karo For Private and Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir teTalo bhAvArtha temAMthI nikaLyA kare. mATe ja temanA graMtho mAtra vAMcavA yogya nathI hotA paNa ciMtana karavA yogya che. "anekAMtajayapatAkA" paNa nyAyanA uMDA padArthothI bharapUra ciMtanAtmaka graMtha che. tethI anekAMtanA prAraMbhika abhyAsuone emAM praveza karavo thoDo kaThaNa paDe tema che. tethI jema nAvamAM caDavA mATe sIDI sahAyaka bane tema anekAMtajayapatAkAmAM pravezavAmAM sahAyaka bane tevA anvarthanAmavALA "anekAMtavAdapraveza" nAmanA laghugraMthanI temaNe racanA karI. A graMthanA abhyAsa dvArA "anekAMtajayapatAkA" mAM sahelAIthI praveza thaI zake che. anekAMtavAdapraveza" mAM prathama pUrvapakSe potAnI vAta raju karI che. temAM pAMca vibhAga karyA che - (1) sadasad ekAMtavAda (2) nityAnitya ekAMtavAda (3) sAmAnyavizeSa ekAMtavAda (4) abhilApyaanabhilApya ekAMtavAda (5) ekAMtavAdamAM ja mukti. A pAMca vAdone siddha karavA dvArA pUrvapakSIe anekAMtavAdano nirAsa karavAno prayAsa karyo che. For Private and Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tyAra pachI graMthakAre eka eka vAdanuM sacoTa yuktio ane zAstrapATho dvArA khaMDana karI (1) sadasad anekAMtavAda (2) nityAnitya anekAMtavAda (3) sAmAnyavizeSa anekAMtavAda (4) abhilA...anabhilApya anekAMtavAda (5) anekAMtavAdamAM ja mukti. A pAMca vAdanI siddhi karI anekAMtavAdanI sthApanA karI che. amuka sthAnoe to pUrvapakSInA zAstrapATho dvArA ja ekAMtavAdanuM khaMDana karI anekAMtavAdanuM maMDana karyuM che. | madhyasthaSTithI A graMthano abhyAsa karatA avazya hRdayamAM anekAMtanI pratiSThA thAya che. A mULagraMtha upara koIka pUrvAcAryae racela Tippanaka paNa che. TippanakanA racayitAnA nAma viSe koI vizeSa jANakArI nathI. mULagraMthamAM AvatA agharA zabdonA artha TippanakamAM jaNAvyA che. temaja ghaNA sthAnoe adhyAhArathI levAnA artho paNa TippanakamAM jaNAvyAM che. tethI mULagraMthane besADavAmAM Tippanaka ghaNI upayogI bane che. amuka sthAnoe Tippanaka truTaka che. Tippanaka sahita mULagraMthanuM saMzodhana paMDitavarya zrI prabhudAsa becaradAsa pArekhe karela che. For Private and Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 10 'anekAMtavAdapraveza' mULagraMtha upara maNIlAla nabhubhAI dvivedIjI (B.A.) e saM. 1821mAM phAgaNa vada pAMcame anuvAda racyo hato. te paNa graMthanA abhyAsamAM upayogI hoI Tippanakasahita mULagraMtha pachI ApavAmAM Avyo che. abhyAsIne sugamatA rahe te mATe anuvAdagraMthanA te te pAnA para mULagraMthanA pAnA naMbara ApyA che. www.kobatirth.org Ama, anekAMtanA prAraMbhika abhyAsIne abhyAsamAM anukULatA rahe evA zakya badhA prayatno A graMthamAM karyA che. mATe A graMthanA abhyAsa dvArA sahu koI anekAMtanA marmane samajI anekAMtanI hRdayamAM pratiSThA kare ane zIghra muktisukhane vare e ja abhyarthanA. naM. A graMthanA saMpAdanamAM kaMI paNa truTI rahI gaI hoya to tenuM aMtaHkaraNapUrvaka micchAmi dukkaDam. 1 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 lI. AcArya vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA anukramaNikA viSaya anekAMtavAdapraveza (TippaNa sahita mULagraMtha) anekAMtavAdapraveza bhAvAnuvAda For Private and Personal Use Only pAnA naM. 1 thI 102 103 thI 189 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // sUripremASTakam // racayitA -pa. pU. paMnyAsaH zrIkalyANabodhivijayajI gaNI (vasantatilakA) zrIdAnasUrivaraziSyamatallikA'sau, jainendrshaasnmhaakushlaughklpH| siddhAntavArivaravArinidhirmaharSiH, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 1 // karmAkhyazAstranipuNo hyanuhIrasUrivizvAdbhutapravarasaMyatagacchakartA / maunaprakarSaparidiSTamahAvidehaH, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 2 // cAritracandanasugandhizarIrazAlI, svaadhyaaysNymtpo'prtimaikmuurtiH| manye karAlakalikAlajavItarAgaH, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 3 // atyantaniHspRhamanaHkRtadabhrarAgaH, sntosskesrividiirnnvilobhnaagH| kalyANabodhimacalaM pratijanma dadyAt, shriipremsuurirvtaadbhvraagnaagaat||4|| For Private and Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 vairAgyanIrajaladhe! nikaTasthasiddhe!, saMsAratAraNatarI shmsaukhyshaalii| lokottarAsvanitadarzitasArvakakSaH, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 5 // aidaMyugInasamaye'pi mahAcaritraH, kandarpadarpaharaNaH paripUrNazIlaH / pApArapaGkajalajaM jalajaM yathA'ho !, shriipremsuurirvtaadbhvraagnaagaat||6|| bhakteSu raJjitamanA na babhUva sUribhaktAM tu naiva kRtavAn vnitaikbhiiruH| ziSyAH kRtA naca nijA vigataspRheNa, shriipremsuurirvtaadbhvraagnaagaat||7|| mugdho'smi te guNasamudratalaM yiyAsu hiM tava stutikRte'smi paTupratibhaH / nA'haM bhavatpunitapAdarajo'pyare'smi, kalyANabodhiphaladAtRtaro! nto'smi||8|| For Private and Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guru bhuvanabhAnu vaMdanA buddhibaLe bRhaspatinA putranI pare opatA, syAdvAdagarbhita zAstranA marmo supere kholatA, siddhAntarakSA kAja pyAlA pI lIdhA apamAnanA, guru bhuvanabhAnuM caraNakamAM bhAvathI karuM vaMdanA. 1 kAyA bhale ho kRza chatAM paNa tejanI sImA nahIM, vikRSTa tapa ArAdhatA paNa tyAganI kamIne nahIM, AhAra karatA'tA chatAM svAmI anAsaktitaNA, guru bhuvanabhAnu caraNakajamAM bhAvathI karuM vaMdanA. 2 vase zvAsa ne ucchavAsamAM jina ANa pAlana dakSatA, vacane vacanamAM rasa jhare jina aNanI pratibaddhatA, jinaANa zrIjinaANa zrIjinaANa eka ja jhaMkhanA, guru bhuvanabhAnu caraNakamAM bhAvathI karuM vaMdanA. 3 zAstro taNI vAto na karatA mugdhajana vaMcana karaje, kheMce na sva prati satyane kare satyano svIkAra je, tana mana thakI je ujaLA pAlaka mahA samudAyanA, guru bhuvanabhAnu caraNakamAM bhAvathI karuM vaMdanA. 4 For Private and Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 jJAnI chatAM abhimAnanI rekhA nahIM tana mana mahIM, vikRSTatapa tapatAM chatAM samatA bharI tana mana mahIM, samudAya che suvizALa paNa svAmitvanI nahIM khevanA, guru bhuvanabhAnu caraNakajamAM bhAvathI karuM vaMdanA. 5 yoddhA banI khUMkhAra AMtara jaMga khele khaMtathI, jIto maLe ke nA maLe paNa jhujhatA manaraMgathI, karmo taNI senA thatI bhayabhIta le tuja nAma nA, guru bhuvanabhAnu caraNakajamAM bhAvathI karuM vaMdanA. 6 amIo taNI urmi vahe te jhaMkhato sAgara sadA, je saumyatA mukha para tare te jhaMkhato cAMdo sadA, guru sama sahanazakti maLo che pRthvInI eka jhaMkhanA, guru bhuvanabhAnu caraNakajamAM bhAvathI karuM vaMdanA. 7 sAgara chalakatA AMsuDA vahetA tamArI yAdamAM, paLa paLa yugo sama jAya guruvara kheda ne viSAdamAM, janmojanama tuja sAtha ho kalyANakara e kAmanA, guru bhuvanabhAnu caraNakajamAM bhAvathI karuM vaMdanA. 8 -paMnyAsa zrI kalyANabodhi gaNivarya For Private and Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa dvArA prakAzita thayelA graMtho nI sUci prata vibhAga 1 adhyAtmasAra saTIka (gaMbhIravi.), 2 anekAnta vyavasthA prakaraNa, 3 anuyogadvAra mULa, 4 anuyogadAra saTIka (mala hemacaMdrasUri), 5 anaMtanAthacaritrapUjASTaka(nemicaMdrasUri), 6 aSTasahastrI tAtparya vivaraNa,7 AgamIya sUkatAvalyAdi, 8 AcAra pradIpa (ratnazekharasUri), 9 AcArAMga dIpikA (ajitadevasUri), 10 AcArAMgadIpikA bhAga-1 (jinahiMsas.), 11 AcArAMgadIpikA bhAga-2 (jinasas.), 12 AcAropadezAdi (vividhakatRka), 13 AraMbhasiddhi savArtika (vA. hemahaMsagaNi), 14 AvazyakasUtra saTIka bhA.-1 (hAri.), 15 AvazyakasUtra saTIka bhA.2 (hAri.), 16 Avazyaka sUtra saTIka bhA.-3 (hAri.), 17 AvazyakasUtra saTIka bhA.-4 (hAri.), 18 Avazyaka sUtra saTIka bhA.-1 (malaya.), 19 AvazyakasUtra saTIka bhA.-2 (malaya.), 20 AvazyakasUtra saTIka bhA.-3 (malaya.), 21 Avazyaka niryukti dIpIkA bhA.1 (mANikyazekharasUri), 22 Avazyaka niryukti dIpIkA bhA.2 (mANijyazekharasUri), 23 Avazyaka niryukti dIpIkA bhA.3 (mANijyazekharasUri), 24 oghaniryukti saTIka (droNAcAryajI), 25 IryApathikISatrizikA,pravrajyAvidhAnAdi9 kulaka tathA AbhANazatakam, 26 utpAdAdisiddhiprakaraNa saTIka (caMdrasenasU.), 27 uttarAdhyayana saTIka bhA.-1 (zAMtisU.),28 uttarAdhyayana saTIka bhA.-2 (zAMtisU.), 29 uttarAdhyayana saTIka bhA.-3 (zAMtisU.), 80 upadeza saptatikA (marAjamuni), 31upadeza ratnAkara, 32 upadezapada bhAga-1 (TI. municaMdrasUri), 33 upadezapada bhAga-2 (TI. municaMdrasUri), 34 upadeza saptatikA (somadharmagaNi), 35 upadezamALA-puSpamALA (mala hemacaMdrasU.), 36 upadezamALA (TI.siddharSigaNI), 37 upamiti bhava prapaMca kathA bhA.-1, 38 kathAkoSa (rAjazekharasUri), 39 karmaprakRti bhASAMtara, For Private and Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 40 kalpasUtrapradIpikA saTIka (saMghavijayaga.), 41 kalpasUtrakaumudI saTIka (zAMtisAgaragaNi), 42 guruguNaSatriMzaSatrizikA (ratnazekharasU.), 43 cetadUtama,44caityavaMdanakulakavRtti,4pacaityavaMdana bhASya(saMghAcArabhASya saTIka), 46 caityavaMdana kulakama, 47 caMdravIra zubhAdi kathA catuSTayam, 48 candrakevalI caritam (siddharSigaNI), 49 jIvavicAra, daMDaka tathA kAyasthiti stotrAbhidhAna traNeya saTIka, pa0 jIvAjIvAbhigama sUtra bhAga-1 (malaya.), 51 jIvAjIvAbhigama sUtra bhA.-2 (malaya.), 5ra jainakathAsaMgraha bhAga-1 (vividhakatRka), pa3 jainakathAsaMgraha bhAga-2 (vividhakatRka), 54 jainakathAsaMgraha bhAga-3 (vividhakaka), papa jainakathAsaMgraha bhAga-4 (vividhakatRka),pa6 jainakathAsaMgraha bhAga-5(vividhakatRka), pa7 jainakathAsaMgraha bhAga-6 (vividhakatRka), 58 jaina tattvasAra saTIka (sAnu.) bhA-1, pa9 jainadharmabhaktikaMcanamALA(sAnu.)bhA.-1, 60jainadharmabhaktikaMcanamALA (sAnu.) bhA.-2, 61 jaina rAmAyaNa gadya, 62 jaMbudvIpa saMgrahaNI saTIka, 63 jaMbUDhIpaprajJapti bhA.-1 (TI.zAMticaMdraupA.), 64 jebUDhIpaprajJapti bhA.2 (zAMticaMdrakRpA.), 65 jaMbUsvAmi cAritra (jayazekharasUri), 66 ThANAMga saTIka bhAga-1 (abhayadevasUri), 67 ThANAMga saTIka bhAga-2 (abhayadevasUri), 68 tattvajJAna taraMgiNI (jJAnabhUSaNa ma.), 69 tattvAmRta (savivecana), 70 tasvAmRta+ce tadUta+jaMbUdvIpa samAsa, 71 triSaSTizalAkApuruSa caritra parva-1, 72 triSaSTizalAkApuruSa caritra parva-2, 73 triSaSTizalAkApuruSa caritraparva 3/4, 74 triSaSTizalAkApuruSa caritra parva pa/6, 75 triSaSTizalAkApuruSa ca. bhA.-1 (parva-1), 76 triSaSTizalAkApuruSa ca. bhA.-2 (parva-2/3), 77 triSaSTizalAkApuruSa caritra bhAga-3 (parva-4/5/6), 78 triSaSTizalAkApuruSa ca. bhA.-4 (parva7), 79 triSaSTizalAkApuruSa ca. bhA-2 (parva-89), 80 triSaSTizalAkApuruSa ca. bhA.-6 (parva-10), 81 dazavaikAlika saTIka (hAribhadrIya), 82 dazavaikAlikadipIkA (samayasuMdara), 83devadharmaparIkSAdi graMtho (maho.yazovi.), 84 dRSTAMtazataka (bhUpendrasUri), 85ddhAtrizatkAtrizikA (siddhasenIya), 86 dharmabiMdu saTIka (TI. municaMdrasUri), 87 dharmaparIkSA For Private and Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (jinamaMDanagaNI), 88 gharmaratnaprakaraNa saTIka bhA.-1 (TI.devendrasu.), 89 dharmaratnaprakaraNa saTIka bhA.-2 (TI.devendrasU.), 90 dharmasaMgraha saTIka bhAga-1 (upA. mAnavi.),91 dharmasaMgraha saTIka bhAga-2 (upA. mAnavi.), 92 navapada prakaraNa saTIka bhAga-1 (TI. yazodevavi.),93 navapada prakaraNa saTIka bhAga-2 (TI. yazodevavi.), 94 navapada prakaraNa laghuvRtti (vR.devaguptasU.), 95 nalAyanam (mANikyadevasUri), 96 nayopadeza saTIka, 97 neminAtha mahAkAvya (kIrtirAja upA.), 98 neminAtha caritra gadya (guNavijayagaNi), 99 naMdisUtra (mULa), 100 naMdisUtra saTIka rajI AvRtti (malaya.), 101 naMdisUtra cUrNi saTIka (TI. hAribhadrIya), 102 pannavaNAsUtra saTIka bhA.-1 (malaya.), 103 pannavaNAsUtra saTIka bhA.-2 (malaya.), 104 pArzvanAthacaritra (udayavIragaNi), 105 pArzvanAthacaritra (bhAva devasUri), 106 pAMDava caritra bhAga-1 (devaprabhasUri), 107 pAMDava caritra bhAga-2 (devaprabhasUri), 108 piMDavizuddhisaTIka (zrIcaMdrasUri TIkA), 109piMDavizuddhisAnuvAda (kajinavallabharaNI), 110piMDaniryukti saTIka (malayagiri), 111 paMcavastuka saTIka, 112 pRthvIcaMdra caritra (satyarAjagaNi), 113 pramAlakSaNa, 114 pravrAjyAvidhAnakulaka saTIka (pR.pradyumnasUri), 115 praznottara ratnAkara (senaprazna), 116 praznottara pradIpa (lakSmIvijaya), 117 prazamarati saTIka, 118 prajJApanA upAMga (hAribhadrIya), 119 baMdhahetudayatribhaMgIprakaraNAdi, 120bRhat saMgrahaNI saTIka (kartA. caMdrasUri), 121 bRhat saMgrahaNI saTIka (malayagiri), 122 bRhaetrasamAsa saTIka(malayagiri ), 1 23 bhaktAmarastotra saTIka (TI. guNAkarasUri), 124 bhagavatI sUtra bhAga-1 (abhayadevasUrijI), 125 bhagavatI sUtra bhAga-2 (abhaya vasUrijI), 126 bhagavatI sUtra bhAga-3(abhayadevasUrijI), 127bhagavatI sUtra saTIka (dAnazekharasUrijI), 128 mallinAtha caritra (vinayacaMdrasUri.), 129 mahAvIracariyuM (guNacaMdragaNi), 130 mArgaNAkAra vivaraNa (premasUrijI), 131 yazodhara caritra (gadya), 132 yuktiprabodha (maho. meghavijaya), 133 rAjapraznIya saTIka (malayagiri),134 RSibhASitasUtra, 135 laghuzAMtistava saTIka + For Private and Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 samavasaraNa stava sAva. + pramANaprakAza, 136 vardhamAnadezanA padya (bhAga-1 chAyA sAthe) (zubhavardhanagaNi), 137 vardhamAnadezanA padya (bhAga-2 chAyA sAthe), 138 vandArUvRtti (pR. devendrasUri), 139 vAsupUjya caritra (vardhamAnasUri), 140 vastupAla caritra (jinaharSagaNi), 141 vicAra ratnAkara (maho.kirtivi.), 142 vicArasaMtikA saTIka +vicArapaMcAzikA saTika, 143 vimalanAtha caritra (jJAnasAgarajI), 144 vizeSaNavatI vaMdanapratikramaNa avacUrI, 14pa vizeSAvazyakabhASya koTyAcAryaTIkA bhA. 1, 146 vizeSAvazyakabhASya koyAcAryaTIkA bhA./2, 147 vyavahAra zuddhi prakAza (2nazekharasUri), 148 zatruMjaya mAhAbhya (paM. haMsarana vi.), 149 zAlIbhadra caritra (dharmakumAra ma.), 1pa0 zAMtasudhArasa saTIka (gaMbhIravi.), 151 zAMtinAtha caritra(bhAvacaMdrasUri), 152 zrAddhaguNavivaraNa (jinamaMDanagaNi),153 zrAddhadinakRtya bhAga-1 (devendrasUrijI), 154 zrAddhadinakRtya bhAga-2 (devendrasUrijI), 155 zreyAMsanAtha caritra, 156 zrAvakadharmavidhiprakaraNa (haribhadrasUri), 157 papuruSacaritra (kSemaMkaragaNi), 158 SasthAnakaprakaraNa saTIka (kajinezvarasUri), 159 samavAyAMga saTIka (abhayadevasUri), 160 sabhyatva saptati (vR. saMghatilakAcArya), 161 siddhaprAbhRta saTIka (ciraMtanAcArya), 162 siripayaraNasaMdoha (pUrvAcArya), 163 siripAsanAhacariyuM (devabhadrasUri), 164 supAsanAha cariyuM (lakSmaNagaNi) bhAga-1, 165 supAsanA cariyuM (lakSmaNagaNi) bhAga-2, 166 subodhA sAmAcArI (zrIcaMdrasUri), 167 suvrataRSikathAnaka + saMve gaThumakaMdalI, 168 sUtamuktAvalI (pUrvAcArya), 169 sUtrakRtAMgadIpikA bhA.-2 (paM.harSakulagaNi), 170 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-1 (zIlAMkAcArya), 171 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-2 (zIlAMkAcArya), 172 sUryaprajJapti saTIka (malayagiri), 173 saMbohasittari saTIka (ka.jaganzakharasUri), 174 stotraratnAkara (ka. pUrvAcAryo), 17pa sthUlabhadrasvAmI caritra(jayAnaMdasUri) tathA nAbhakarAja caritra(merUtuMgasUri), 176 hAribhadrIya Avazyaka TIppaNaka (mala. hemacaMdrasUri), 177 hIrapraznottarANi, For Private and Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( pustaka vibhAga 1 aDhI dvIpanA nakzAnI hakIgata, 2 anekArtha ratnamaMjUSA, 3 abhidhAna vyapatti prakriyA koza bhA-1, 4 abhidhAna vyutpatti prakriyA koza bhA-2 (ciMtAmaNi TIkAnuM akArAdi krame saMkalana), 5 aMgulasittarI sArtha tathA svopajJanamaskAra stava sArtha, 6 AgamasAra (devacaMdrajI), 7 AcAropadeza anuvAda (cAritrasuMdara), 8 ATha dRSTinI sajhAya, 9 AnaMdakAvya mahodadhi bhAga-1, 10 AnaMda kAvya mahodadhi bhA.3, 11 ApaNA jJAnamaMdiro, 12 AbU (bhAga-1) (jayaMtavijayajI), 13 AbU (bhAga-2) (jayaMtavijayajI), 14 AbU (bhAga-3) (jayaMtavijayajI), 15 AbU (bhAga-4) (jayaMtavijayajI), 16 AbU (bhAga-5) (jayaMtavijayajI), 17uttarAdhyayana sUtra-mULa, 18 upadeza satikA(TIkAnuvAda), 19 upadhAna vidhi preraka vidhi, 20 kumArapALa mahAkAvya saTIka (prAkRta nyAzraya), 21 karmasiddhi (premasUrijI), 22 karmagraMtha TabArtha (devacaMdrajI), 23 kalyANa maMdira-laghuzAMtisaTIka, 24 kAvyasaMgraha bhAga-1, 25 kAvyasaMgraha bhAga-2, 26 kumAravihArazatakam, 27 kumArapALa caritra (pUrNakaLazagaNi), 28 guruguNaratnAkara kAvyam, 29 guruguNaSatrizikA devacaMdrajI, 30 gurvAvalI (munisuMdarasUri), 31 guNavarmA caritra sAnuvAda (mANikyasuMdarajI), 32 caturtha karmagraMtha vivecana, 33 ceiyavaMdaNa mahAbhAsa (zAMtisUri ma.), 24 caityavaMdanAdi bhASyatrayI (vivecana), 35 caityavaMdana bhASya sAnuvAda, 36 caityavaMdana covIzI tathA praznottara ratna ciMtAmaNI, 37 covIzI vIzI sArtha, 38 caMdraprabhasvAmi caritra (devendrasUri ma.), 39 jagadguru kAvyam (padmasAgaragaNi), 40 jinavANI (tulanAtmaka darzanavicAra), 41 jIvasamAsa TIkAnuvAda, 42 jIvAnuzAsanam svopajJa For Private and Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saTIka, 43 jaina kathAratnakoSa bhAga-1 (anuvAda), 44 jaina kathAnakoSa bhAga-2, 4pa jaina kathAra-koSa bhAga-3, 46 jaina kathAnakoSa bhAga-4, 47 jaina kathAnakoSa bhAga-7, 48 jaina kathAra-koSa bhAga-8, 49 jainakumArasaMbhavamahAkAvya (jayazekharasUri), 50jainagotrasaMgraha (prAcIna jaina itihAsa saha), 51 jaina jyotigraMtha saMgraha para jaina tIrthono ItihAsa, pa3 jainadharmavarastotra-godhUlikArtha-sabhAcamatkAreti kRtitritayam, 54 jaina dharmano prAcIna ItihAsa bhAga-1, papa jaina stotra saMgraha bhAga-1, pa6 jaina stotra saMgraha bhAga-2, pa7 jaina stotra tathA stavanasaMgraha sAthe, pa8 jaMbusvAmI caritra anu.(jayazekharasU.),pa94bUdvIpasamAsa(anuvAda), 60 tattvArthAdhigamasUtra (savivecana), 61 tasvAmRta (anuvAda), 62 damayaMtI caritra sAnuvAda, 63 dazavaikAlika sUtra, 64 dAna prakAza(sAnu.) (kanakakuzalagaNi), 65 digvijaya mahAkAvya (meghavijayajI), 66 devacaMdra stavanAvali, 67devendranarakendraprakaraNa(TI.municaMdrasU.), 68dravyaguNaparyAyano rAsa bhA-1 savive., 69 dravyaguNaparyAyano rAsa bhA-2 savive., 70 dvivarNa ratnamAlA (puNyaratnasUri), 71 dharmasarvasvAdhikAra tathA kasUrIprakaraNa sAthe, 72 namaskAra mahAmaMtra (nibaMdha), 73 nayacakrasAra (devacaMdrajI), 74 nayamArgadarzaka yAne sAtanayanuM svarUpa, 75 nayavAda ane yuktiprakAza, 76 navasmaraNa (iMglIza sArtha sAnuvAda), 77 navIna pUjA saMgraha, 78 nAyAdhammakahAo, 79 nyAya prakAza, 80 nyAyasiddhAMta muktAvalI (prabhATIkA), 81 nyAyasaMgrahasaTIka (vyAkaraNa hemahaMsaga.), 82 paTTAvalI samuccaya bhAga-1, 83paTTAvalI samuccaya bhAga-2, 84padyAvalI bhAga-12 (cidAnaMdamuni), 85 paryata ArAdhanA sUtra (somacaMdrasUri), 86 pAIyalacchI nAmamAlA (dhanapAlakavi), 87 pArzvanAtha caritra (hemavimalagaNi), 88 puSpamALA (mULa anuvAda), 89 puSpa prakaraNa, For Private and Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 21 90 prakaraNapuSpamAlA (ratnasiMhasUri vi.), 91 prakaraNa saMdoha, 92 prakaraNatrayI saTIka (jIvavicArAdi), 93 prakaraNa dohana (pU. bhuvanabhAnusUrijI), 94 prakaraNa saMgraha sAnu. (vairAgyazatakAdi), 95prazamaratiprakaraNa-bhAvAnuvAda,96 pratikramaNa hetu, 97prabaMdhaciMtAmaNI (hindI bhASAMtara),98 pramANa paribhASA (dharmasUrijI),99prameya ratnakoSa (caMdraprabhasUri), 100 pramANanayatattvAlokAlaMkAra (sAva.), 101 prAcIna koNa zvetAMbara ke digaMbara, 102 prAcIna stavano (125, 150,350 gAthAnA stavana - bAlAvabodha saha), 103 prAcIna zvetAMbara arvAcIna digaMbara, 104 paryuSaNa parvAdika parvonI kathAo, 105 bhaktAmarakalyANamaMdira-namiuNa stotratrayam saTIkam, 106 bhAnucaMdragaNi carita (siddhicaMdra upA.), 107 bhuvanabhAnucaritra sAnu. (mahendrahaMsagaNi), 108 bhojaprabaMdha bhASAMtara, 109 maho. zrI vIravijayajI ma. caritra, 110 mAnava dharma saMhitA (zAMtivijayajI), 111 mukti mArgadarzana yAne dharma-prAptinA hetuo, 112 mudrita kumudacaMdra, 113 muhapattI carcA bhASAMtara, 114 mUrtimaMDana praznottara, 115 mohonmulanam vAdasthAnama (ajitadevasUri), 116 mokSapada sopAna (14 guNa. svarUpa), 117 yogadRSTisamuccaya (anu. devavijayaga.), 118 yogadRSTisamuccaya (bhAvAnuvAda) (dhIru.), 119 yogabiMdu saTIka, 120 rayaNasehara nivakahA saTIka, 121 ratnAkara-avatArikA gu. a. bhA. 1 (dhIrubhAI mahetA), 122 ratnAkara-avatArikA gu. a. bhA. 2 (dhIrubhAI mahetA), 123 ratnAkara-avatArikA gu. a. bhA. 3 (dhIrubhAI mahetA), 124 ratnazekhara ratnavatI kathA(parvatithi mAhAtmya),125RRSabhapaMcAzikA graMtha, 126 lIlAvatI gaNita, 127 vardhamAna dvAtriMzikA saTIka, 128 vimaLa maMtrIno rAsa (paM. lAvaNyasamaya), 129 vimalanAtha caritra (anuvAda), For Private and Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 2 130 vicArasAra (devacaMdrajI), 131 vastupAla caritra bhASAntara, 132 vijayaprazastibhASya(senasUrijI caritra), 133vijayAnaMda abhyadayam mahAkAvya, 134 vividha praznottara bhA.1-2, 135 vijJapti lekha saMgraha (vividhakartRka), 136 zatruMjaya mahAtIrthoddhAra (mULa) (kakkasUri), 137 zatruMjaya tIrthoddhAra (anuvAda), 138 zrImad devacaMdrajI kRtisaMgraha, 139 zrutajJAna amIdhArA 140 zatakanAmAM paMcama karmagraMtha (dhIrubhAI), 141 SatrizikA catuSka prakaraNa bhASAMtara, 142 SaSThIzatakam sAnuvAda 143 samyakatva kaumudI (bhASAMtara) tathA AdinAtha zakunAvalI, 144 sAdhumaryAdApaTTakasaMgraha 14pa sAmudrikazAstra bhASAM., 146 sAmyazataka 147 sArasvata vyAkaraNa saTIka, 148 siddhacakrArAdhana vidhi vi. saMgraha, 149 siddhAMtaranikA vyAkaraNa saTIka,150 subhASita padya ratnAkara (bhAga1), 151 subhASita padya ratnAkara (bhAga-2), 152 subhASita padyaratnAkara (bhAga-3), 153 subhASita padya ratnAkara (bhAga-4), 154 sumati caritra sAnu. (harSakuMjara upA.), 155 saMkramakaraNa (bhAga-1) (premasUrijI), 156 saMkramakaraNa (bhAga-2) (premasUrijI), 157 saMkSipta samarAditya caritra (pradyumnasUri), 158 saMskRta rUpakoza, 159 syAdvAdamuktAvalI tathA bhAvasaptatikA, 160 hiMgulaprakaraNa sAthe, 161 hIrasvAdhyAya bhAga-1 162 hIrasvAdhyAya bhAga-2, 163 haimadhAtupATha For Private and Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasamuddhAraka zrutasevAnA zaryamAM sadAnA sAthIo 1) bhANabAI nAnajI gaDA, muMbaI. (5. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijayabhuvanabhAnusUri ma. sA.nA upadezathI) 2) nayanabALA bAbubhAI sI. jarIvALA hA. caMdrakumAra, maniSa, kalpaneza (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 3) kezarabena ratanacaMda koThArI ha. lalitabhAi (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNAthI) 4) saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa, khaMbhAta. (pUjya sAdhvI zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. tathA pUjya sAdhvI zrI svayaMprabhAzrIjI ma. tathA pU. sA. zrI divyayazAzrIjI ma.nI preraNAthI mULIbenanI ArAdhanAnI anumodanArthe) 5) bAbu amIcaMda panAlAla AdIzvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbaI-6. (pU. munirAjazrI akSayabodhivijayajI ma.sA., pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA. pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 6) ratanabena velajI gAlA parivAra, muluMDa muMbaI. (preraka pU. munizrI ratnabodhivijayajI mi. sA.) 7) zrI paramaNi jaina zvetAMbara tIrtha peDhI - pAbala, punA (pa. pU. paMnyAsajI zrI kalyANabodhivijayajI gaNinI vardhamAna tapanI so oLInI anumodanArthe pa. pU. paMnyAsa zrIvizvakalyANavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 8) mAtuzrI ratanabena narasI monajI sAvalA parivAra, pU. paM. zrI kalyANabodhivijayajInA ziSya munizrI bhaktivardhanavijayajI ma. sA. tathA pU. sAdhvIjI zrI jayazIlAzrIjI ma. nA saMsArI suputra rAjananI puNyasmRti nimitta ha. : suputro navInabhAi, cunilAla, dIlIpa, hiteza. 9) zeTha ANaMdajI kalyANajI, amadAvAda. 10) zrI zAMtinagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pa. pU. tapasamrATa AcAryadeva zrImadvijaya himAMzusUri ma. sA.nI preraNAthI) 11) zrI zrIpALanagara jaina upAzraya TrasTa, vAlakezvara, muMbaI. (5. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya rAmacaMdrasUri ma.sA.nI divyakRpA tathA pU. AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMda sU. ma. sA.nI preraNAthI) 12) zrI lAvaNya sosAyaTI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pa. pU. paMnyAsajI zrI kulacaMdravijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 13) bAbu amIcaMda panAlAla AdIzvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbaI-6, (pU. munirAjazrI akSayabodhivijayajI ma.sA., pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA. pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 14) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapagacchIya jaina pauSadhazALA TrasTa, dAdara, muMbaI. (pa. pU. For Private and Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 15) zrI muluMDa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, muluMDa muMbai, (AcAryadeva zrIhemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 16) zrI zAMtAkrujha zvetA. mUrti, tapAgaccha saMgha, zAMtAkrujha, muMbai, (AcAryadeva zrIhemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 17) zrIdevakaraNa mULajIbhAi jainaderAsara peDhI, malADa (vesTa), muMbai. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 18) zrI zreyaskara aMdherI gujarAtI jaina saMgha, muMbai. (pU. munizrI hemadarzana vi.ma. tathA pU. munizrI ramyaghoSa vi.ma.nI preraNAthI) 19) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, maMgaLa pArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda. (pa. pU. AcAryadeva zrIrUcakacaMdrasUri ma.nI preraNAthI) 20) zrI pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, saMghANI esTeTa, ghATakopara, (vesTa) muMbai. (pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 21) zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha, bombe senTrala, muMbai. (pU. munirAjazrI akSayabodhi vi. ma.nI preraNAthI) 22) zrI kalyANajI saubhAgacaMda jaina peDhI, piMDavADA. (siddhAMtamahodadhi sva. A. zrImadvijayapremasUrIzvarajI ma. sA.nA saMyamanI anumodanArthe) 23) zrI ghATakopara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, ghATakopara (vesTa), muMbai. (vairAgyadezanAdakSa pU. A. zrIhemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 24) zrI AMbAvADI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pUjya muni zrI kalyANabodhi vijayajI ma.nI preraNAthI) : 25) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, vAsaNA, amadAvAda. (pU. AcAryazrI nararatnasUri ma.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pUjya tapasvIratna AcArya zrI himAMzusUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 26) zrI premavardhaka ArAdhaka samiti, dharaNidhara derAsara, pAlaDI, amadAvAda. (pU. gaNivarya zrIakSayabodhivijayajI ma.nI preraNAthI) 27) zrI mahAvIra jaina zvetA. mUrtipUjaka saMgha, pAlaDI, amadAvAda. zeTha kezavalAla mULacaMda jaina upAzraya. (pa. pU. AcAryazrI rAjendrasUri mahArAja sA.nI preraNAthI) 28) zrI mATuMgA jaina zvetA. mUrtipUjaka tapagaccha saMgha enDa ceriTIjha, mATuMgA, muMbai. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 29) zrI jIvIta mahAvIrasvAmI jaina saMgha, nAMdiyA. (rAjasthAna) (pU. gaNivarya zrI akSayabodhivi. ma. sA. tathA munizrI mahAbodhivi. ma. sA.nI preraNAthI) 30) zrI vizA ozavALa tapagaccha jaina saMgha, khaMbhAta. (vairAgyadezanAdakSa pa. pU. AcAryadevazrI hemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 31) zrI vimala jaina derAsara ArAdhaka saMgha, bANagaMgA, vAlakezvara muMbai-400 006. (5. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 32) zrI pAlitANA cAturmAsa ArAdhanA samiti. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijayahemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA saM-2053nA pAlitANA madhye cAturmAsa prasaMge) 33) zrIsImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (i), muMbai. mu. (munizrI netrAnaMdavijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 34) zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda For Private and Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 25 jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda. (parama pUjya munirAjazrI saMyamabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 35) zrIkRSNanagara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, saijapura, amadAvAda. (pa.pU.AcArya vijaya-hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA kRSNanagara madhye saMvata 2052nA cAturmAsa nimitte pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 36) zrI bAbubhAi sI. jarIvALA TrasTa, nijhAmapurA, vaDodarA-2. (5. pU. munirAja zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 37) zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, punA. (pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijayajayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 38) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina zvetAMbara maMdira TrasTa, bhavAnI peTha, punA, (pU. munirAja zrI anaMtabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 39) zrI rAMdera roDa jaina saMgha, surata. (pU. zrI akSayabodhi vijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 40) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha dAdara jaina pauSadhazALA TrasTa, ArAdhanA bhavana, dAdara, muMbai. (munizrI aparAjitavijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 41) zrI javAharanagara jaina zvetA. mUrti, saMgha, goregAma, muMbaI. (pU. A. zrI rAjendrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 42) zrI kanyAzALA jaina upAzraya, khaMbhAta, (5.pU. pra. zrI raMjanazrIjI ma. sA. 5. pU. pra. zrI idrazrIjI ma. sA.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pa. pU. sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma. sA., pU. pra. zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. sA. tathA sAdhvIjI zrI svaMyaprabhAzrIjI ma. sA.nI preraNAthI) 43) zrI mATuMgA jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha enDa cerITIjha, mATuMgA, muMbaI. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 44) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, 60 phuTa roDa, ghATakopara (i.) (pU. paM. zrI varabodhivijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 45) zrI AdinAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, navasArI. (pa. pU. A. zrI guNaratnasUri ma.nA ziSya pU. paMnyAsajI zrI puNyaratnavijayajI gaNivaryanI tathA pU. 5. yazoratnavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 46) zrIkoimbatura jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, koImbatura. 47) zrI paMkaja sosAyaTI jaina saMgha TrasTa, pAlaDI, amadAvAda. (pa. pU. A. zrI bhuvanabhAnusUri ma. sA.nI gurumUrti pratiSThA prasaMge thayela AcArya-paMnyAsa-gaNi padArohaNa, dIkSA vagere nimitte thayela jJAnanidhimAMthI.) 48) zrI mahAvIra svAmI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka derAsara, pAvApurI, khetavADI, muMbaI. (pU.munizrI rAjapAlavijayajI ma.sA. tathA pUjya paM. zrI akSayabodhivijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 49) zrI hIrasUrIzvarajI jagadgu2 zvetAmbaramUrtipUjaka jaina saMgha TrasTa, malADa (pUrva), muMbaI. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 50) zrI pArzvanAtha zvetAM. mUrti pU. jaina saMgha, saMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI. (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI saMghamAM thayela gaNi padavInI anumodanArthe) 51) zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAM. mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda (pUjaya For Private and Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 26 munizrI satyasuMdara vi.nI preraNAthI) 52) zrI marIna DrAiva jaina ArAdhaka TrasTa muMbai. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 53) zrI sahastraphaNA pArzvanAtha jaina derAsara upAzraya TrasTa, bAbulanAtha, muMbai (prerakamunizrI sattvabhUSaNavijayajI ma.) 51) zrI govAlIyA TeMka jaina saMgha muMbai. (prerakaH gaNivaryazrI kalyANabodhi vijayajI ma. sA.) 55) zrI vimalanAtha jaina derAsara ArAdhaka saMgha, bANagaMgA, muMbai, (prerakaH 5. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.) 56) zrI vADilAla sArAbhAi derAsara TrasTa prArthanA samAja, muMbai (preraka : munizrI rAjapAlavijayajI tathA paMnyAsajI zrIakSayabodhivijayajI gaNivara.) 57) zrI prinsesa sTrITa, luhAracAla jainasaMgha. (preraka : gaNivarya zrI kalyANabodhi vijayajI ma. sA.) 58) zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdivalI (IsTa), muMbaI. (preraka munizrI rAjapAlavijayajI tathA 5. zrI akSayabodhivijayajI gaNivara) 59) zrI sUryayazAzrIjI tathA suzIlayazAzrInA pArlA(I), kRSNakuMjamAM thayela comAsAnIAvakamAMthI. 60) zrI premavardhaka devAsa zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, devAsa, amadAvAda (preraka - pU. A. zrI hemacaMdrasUrijI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma.) 61) zrI pArzvanAtha jaina saMgha, samAroDa, vaDodarA (preraka-paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 62) zrI munisuvratasvAmI jaina derAsara TrasTa-kolhApura (preraka- pU. munizrI premasuMdaravijayajI ma.) 63) zrI dharmanAtha po. he. jainanagara zve. mU. pU. saMgha, amadAvAda (preraka -5. pU. paMnyAsapravara zrI punyaratnavijayajI gaNi) 64) zrI dipaka jayoti jaina saMgha, kAlAcokI, parela, muMbaI (preraka- pU. paM. zrI bhuvanasuMdaravijayajI gaNivarya tathA pU. paM. zrI guNasuMdaravijayajI gaNivarya) 65) OMkArasUrIzvarajI ArAdhanA bhuvana surata (preraka- A. guNaratnasUri ma. nA ziSya munizrI jinezaratnavijayajI ma.) 66) zrI goDI pArzvanAtha jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, nAyaDu kolonI, ghATakopara(IsTa), muMbaI. (pa. pU. vairAgyadezanAdaza AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI) 67) zrI AdIzvara zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, goregAma-muMbai (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI) 68) zrI AdIzvara zvetAMbara TrasTa, sAlema (preraka- pa.pU. gacchAdhipati A.zrI jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA.) 69) zrI govAliyA kaiMka jaina saMgha, muMbaI (pa. pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 70) zrI vilepArlA zve. mU.pU. jaina saMgha enDa cerITIjha (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 71) zrI nenasI sosAyaTI jaina zve. mU. pU. saMgha, borIvalI (vesTa.) muMbaI. (pa. pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 72) zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (i.) muMbai (pa. pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 73) zrI dharmavardhaka zve. mU. pU. jaina saMgha, kArTara roDa naM. 1, borIvalI (i.) (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA paMnyAsapravarazrI kalyANabodhi vijayajI gaNivaryanI preraNAthI) For Private and Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arha / zrIharibhadrasUriviracitaanekAntavAdapravezaH TippanakasahitaH / jayati vinirjitarAgaH sarvajJastridazanAthakRtapUjaH / sadbhUtavastuvAdI zivagatinAtho mahAvIraH // 1 // iha kecidanAdikarmavAsanodbhUtamahAmohAkulIkRtacetaso yathAsthitaM sadasannityAnityAdyanekarUpaM vastvanubhavanto'pi na pratipadyante; pratyavatiSThante cakathamekameva ghaTAdirUpaM vastu saccAsacca bhavati ? tathAhi-sattvamasattvaparihAreNa vyavasthitam, asattvamapi sattvaparihAreNa, anyathA tayoravizeSAt tatazca tadyadi sat, kathamasat ? athAsad, kathaM sat ? ityekatra sadasattvayorvirodhAt / tathA coktamyasmAtsattvamasattvaM ca viruddhaM hi mitho dvayam / vastvekaM sadasadrUpaM tasmAt khalu na yujyate / / 1 / / 1. AdizabdAjjJAnAdi / 2. arthakriyAsamarthaM ca sad, anyadasaducyate / samAvezo na caikatra tayoH prokto virodhataH // 1 // 3. tattvAnApattyA / 4. abhedAt / 5. evakArArthe / For Private and Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anekAntavAdapravezaH kiJca;- sadasadrUpaM vastvabhyupagacchatA sattvamasattvaM ca vastudharmatayAbhyupagataM bhavati / tatazcAtrApi vaktavyam; dharmadharmiNoH kiM tAvadbhedaH ? AhozcidabhedaH ? AhozcidbhedAbhedaH ? iti / tatra yadi tAvadbhedaH, tataH sadasattvayorbhinnatvAt kathamekaM sadasadrUpam ? iti / athAbhedaiH, tataH sadsattvayorekatvam, ekasmAddharmiNo'bhinnatvAt, tatsvarUpavad, ato'pi kathamekaM sadasadrUpam ? iti / dharmiNo vA bhedaH, sadasattvayorabhinnatvAt, tatsvAtmavat; itthamapi kathamekamubhayarUpam ? / atha bhedAbheda:, atrApi yenAkAreNa bhedaH tena bheda eva, yena cAbhedaH tenAbheda 8 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 1. dharmiNaH sakAzAt / 2. ekamiti na syAd, abhedahetutvAttasya / 3. abhedo hi dvidhA bhavati sattvAsattvadharmau dharmiNA saha'bhinnau vidyete ? AhozciddharmI sattvAsattvadharmAbhyAM saha'bhinno bhavati / iti vikalpadvayaM nirAkaroti / 4. dharmiNo dharmAvabhinnau cet / 5. dharmiNorabhede sati ekena dharmiNA'bhedAt sattvAsattvayordharmayorekatvaM syAt / 6. dharmisvarUpavat / 7. ekameva hi tad iti bhAvaH / 8. vAzabdaH pakSAntarasUcakaH / athavA dharmadharmiNorabhede sati dharmiNa: pakSasyApi bhedaH sattvAsattvAbhyAM dharmAbhyAM dvAbhyAM sahAbhedAt / 9. dharma / 10. ekamiti na syAt, kiM tUbhayameva syAt / 11. dharmadharmiNoH / For Private and Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH / eva ? tadevamapi naikmubhyruupm| atha yenaivAkAreNa bhedastenaivAbhedaH, yenaiva cAbhedaH tenaiva bhedaH iti ? etadapyacAru, virodhAt; tathAhi-yadi yenAkAreNa bhedaH, kathaM tenaivAbhedaH ? athAbhedaH, kathaM bhedaH ? iti / atha yenApyAkAreNa bhedaH, tenApi bhedazcAbhedazca, ityubhayam, yenApi cAbhedaH, tenApyabhedazca bhedazca, ityubhayameva ? atrApi yenAkAreNa bhedaH, tena bheda eva; yena cAbhedaH, tenAbheda eva; iti tadevAvartate / kiJca, bhedAbhedamabhyupagacchatAvazyamevedamaGgIkartavyam, iha dharmadharmiNodharmadharmitayA bhedaH, svabhAvataH punarabhedaH; svabhAvato'pi hi tayorbhede'GgIkriyamANe parasparataH pravibhaktarUpaM padArthadvayamevAGgIkRtaM syAt, na punarekaM dvirUpam, iti / tadatrApi nirUpyate, na hyanAsAditasvabhAvabhedayordharmadharmiNordharmadharmitayA'pi bhedo yujyate / tathAhi-yadi yo dharmasya svabhAvaH, sa eva dharmiNo'pi, evaM sati asau dharmI dharma eva syAt, tatsvabhAvatvAt, dharmasvarUpavad; dharmo vA dharmisvabhAvA 1. bhedAbhedAGgIkAre tattvataH pUrvoktadoSAnatikramAt / 2. cakrakamanavasthA vA / 3. niyatasvarUpatayA / 4. vastutaH / 5. dharmadharmirUpam / 6. vastu / 7. dharmadharminiyatarUpatayA / 8. vastutvalakSaNaH / For Private and Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH vyatiricyamAnamUrtirdharmimAtrameva syAditi ? tatazcaivaM dharmadharmiau svabhAvabhedAnAsAdanenAprati-labdhabhedau kathaM bhedanimittaM bhavataH ? iti / na ca svabhAvato'pi tayorbhedAbhedakalpanA yuktA, pUrvokta-doSAnativRtteH / bhedo vA syAdabhedo vA dvayaM vA dharmadharmiNoH / bhede naikamanekaM syAdabhede'pi na yujyate // 1 // dvayapakSo'pi cAyukto vikalpAnupapattitaH / tenAnekAntavAdo'yamajJaiH samupakalpitaH / / 2 / / kiJca;-saMviniSThAzca viSayavyavasthitayaH, na ca sadasadrUpaM vastu saMvedyate, ubhayarUpasya saMvedanasyAbhAvAt; tathAhi nAkSaje vijJAne sadasattve pratibhAsete, asattvasyArUpitvAt, rUpitve vA'sattvavirodhAt, tathAnubhavAbhAvAcca / na ca kAryadvAreNApi sadasadrUpaM vastu pratipattuM zakyate, yataH-nobhayarUpaM kAryamupalabhyate; na ca 1. svarUpAbhedAt 2. ekamanekaM na yujyate, ekatvAdeva / 3. jJAnAyattAH / 4. arasAdyupalakSaNamidam / 5. nAkSajajJAnena tucchAnubhavaH / 6. kAryamatra sajAtIyam / 7. iha mRdAdirUpaM kAraNaM jainaiH sadasadrUpamabhyupagatam / tacca na kAryadvAreNAvaboddhaM pAryate / yataH-sarvamapi kAryamatra loke For Private and Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 anekAntavAdapravezaH / tatkAryakaraNe pravartamAnaM kenacidAkAreNa karoti, kenacinna karoti, ekasya karaNAkaraNavirodhAt; sarvAtmanA ca karaNe tadbhAvarUpameva syAt; tathAhinAbhAvaH kasyacidapi kAraNaM bhavitumarhati, abhAvatvavirodhAt, tatkAraNatve ca vizvamadaridraM syAt; tata eva kaTakakuNDalAyutpatteH; na ca 'tasmAnirupAkhyatayAviziSTAtU kasyacideva bhAvaH, na sarvasya' iti vaktuM yujyate, hetvabhAvAt / ataH zraddhAgamyamevedaM sadasadrUpaM vastu, iti / tathA coktamna ca pratyakSasaMvedyaM, kAryato'pi na gamyate / zraddhAgamyaM yadi paraM vastvekamubhayAtmakam / / 1 / / ... iti prathamapUrvapakSaH / / 1 / / etena nityAnityamapi pratyuktamevamavagantavyam, virodhAdeva / tathAhi-apracyutAnutpannasthiraikasvabhAvaM samAnajAtIyaM kAraNena saha sadRzaM sat kAraNasvabhAvaM gamayituM samartham / na ca kAryaM ghaTAdi mRdAdeH sadasadrUpaM vedyate, vidyamAnarUpotvenaiva tasya pratyakSata evopalambhAt, iti / 1. vastu / 2. kAryasyeti zeSaH / 3. vastu / 4. sakalazaktivikalastuccho hybhaavH|5.abhaavsy 6.abhAvAdeva |7.abhaavaat| 8. mRdAderiva ghaTAdeH / 9. mRdAderiva ghaTAdau pratiniyatazaktyabhAvena / 10. ekatrAnekaviruddhadharmAdhyAsAyogena / 11. apracyuto nivRtti For Private and Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH nityamAkhyAyate, prakRtyaikakSaNasthitidharmakaM cAnityamiti / tatazca yadi nityam, kathamanityam ? anityaM cet, kathaM nityaM ? iti / syAdArekA 'na hi kUTasthanityatayA nityaM dravyamabhyupagamyate'smAbhiH, pariNAminityatA'bhyupagamAt; kinta pUvottarakSaNapravibhAgena prabandhavRttyA / na hyasya paryAyANAmivocchedaH, tadrUpeNa tthaa'prtiteH| paryAyA eva hi paryAyarUpeNa nirudhyante, na tu dravyam; iti nityamabhyupagamyate' / svabhAvatayA'nutpannaH sadAbhAvena sthiraH, evaMrUpatayA ekaH svabhAvo yasya / kSaNasthitisvabhAvamapi ekasvabhAvaM syAt, tavyavacchedArthaM sthiragrahaNam / sthirakaisvabhAvamapi muktavastu kaizcinnityamiSyate, tavyavacche dAyAnutpanneti / anutpannasthiraikasvabhAvamapi svapracyutisamayaM yAvat kaizcinnityamiSyate (ghaTaprAgabhAvAdiH), tadvyavacchedAyApracyuteti / 1. svabhAvena / 2. ekarUpatayA / 3. mImAMsakairiveti zeSaH / 4. pUrvottarakSaNayoH kAlasamayalakSaNayo rakamanuSyayoriva parasparaM yaH pravibhAgo'tyantabhedarUpaH, tenopalakSitA yA prabandhavRttiH sarvakSaNeSvekadravyAnuvRttilakSaNA, tayA nityatvamAsthIyate jainaiH / 5. dravyasya / 6. pUrvottarakSaNapravibhAgena dravyarupeNa / 7. ucchedena / 8. tattatkSaNasthitisvabhAvatayA vinazyanti / 9. tatsvabhAvatayA tannirodhabIjam / . For Private and Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 3 anekAntavAdapravezaH iyamapyayuktA, yasmAd, eSApyatra nityatA na sambhavati, paryAyavyatiriktasya dravyasyAsiddheH; tathAhina paryAyavyatiriktaM dravyamasti tathAnubhavAbhAvAt; vyatiriktabhAve vA, anekarUpaikavastuvAdahAniprasaGgaH / tathA coktam paryAyA bhedino nityaM dravyaM syAttatsvarUpavat / syAdvAdavinivRttizca nAnAtve saMprasajyate / / 1 // vyatiriktAvyatiriktapakSastu virodhAghrAtatvAdanuddghoSya eva / iti dvitIyapUrvapakSa: / / 2 11 etena sAmAnyavizeSarUpamapi pratikSiptamavagantavyam / tathAhi ekaM sAmAnyam, aneke vizeSA:; tathA nityaM sAmAnyam, anityA vizeSAH; tathA niravayavaM sAmAnyam, sAvayavA vizeSAH; tathA akriyaM sAmAnyam, sakriyA vizeSAH; sarvagataM sAmAnyam, asarvagatA vizeSAH / tatazca tadyadi sAmAnyarUpam, kathaM vizeSarUpam ? vizeSarupaM cet, kathaM sAmAnyarUpam ? iti / 1. na hi piNDazivakAdivyAtiriktaM mRdddravyamanubhUyate / 2. paryAyebhyo dravyasya 1 3. paryAyasya tAvat / 4. paryAyadravyayoH / 5. nityAnityanirAkaraNena / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH kiJca; sAmAnyavizeSobhayarUpatve sati vastunaH sakalaloka prasiddhasaMvyavahAraniyamocche daprasaGgaH; tathAhi-viSamodakakSIrakarkAdivyaktyabhinnaM nAnAsvabhAvamekaM sAmAnyaM vartate / tatazca na viSaM viSameva, modakAdyabhinnasAmAnyAvyAtirekAt; nApi modako modaka eva, viSAbhinnasAmAnyAbhedAt / / kiM tarhi ubhayamapi ubhayarUpam ? / tatazca viSArthI viSe pravarteta modake ca, evaM modakArthyapi modake viSe ca / lokazca viSArthI viSa eva pravartate, na modake; modakArthyapi modaka eva, na viSe; ityasya niyamasyocchedaH syAt / tathA ca viSe bhakSite modako'pi bhakSitaH syAt, modake bhakSite viSaM bhakSitaM syaat| tathA ca sati pratItivirodhaH syAt / evaM kSIramapi na kSIrameva, kAMdyanarthAntarabhUtasAmAnyAvyatirekAt; karko'pi na karka eva, kSIrAdyavyatiriktasAmAnyAvyatirekAdeva / tatazca ihApi kSIrArthI 1. zvetAzvaH / 2. AdizabdAdgajAdiH / 3. bhedaH / 4. sattvAdi / 5. modakasya / 6. itaretarAbhinnasAmAnyabhedena / 7. viSamodakarUpam / 8. sAmAnyavizeSobhayarUpabhavanmatA gIkAre / 9. modakabhakSaNe viSabhakSaNe jAte sati / 10. anubhava / For Private and Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH na kSIra eva pravarteta, api tu karke'pi, evaM karkArthyapi na karka eva, kiM tarhi ? kSIre'pi / na cetthamaniyamena pravRttidRzyate / . syAdetad,-'viSAdiSu vizeSarupatApyastyeva, sA tadarthano niyamena pravRtterbIjam, tadbhakSaNe ca nAnyabhakSaNaM syAt; iti' / etadayuktam, vikalpAnupapatteH; tathAhi-viSAdiSu vizeSarupatA modakAdivizeSarupavyAvRttA vA syAt ? svarUpaniyatA vA ? / na tAvanmodakAdivizeSa-rupavyAvRttA, tadanarthAntarabhUtasAmAnyAvyatirekAt; vyatireke cobhayarupavastuvAdahAniprasaGgAt; vyatirekAvyatireka pakSasya ca virodhena tiraskRtatvAt / nApi svarUpaniyatA, modakAdyabhinnasAmAnyAnarthAntaratvAt; arthAntaratve ca saiva vizeSarUpatA arthakriyArthipravRttiviSayatvAd vastvastu, tatphalavizeSopAdAnabhAvalakSitasvabhAvatvAt vastunaH; sA ca tAdRzI nAnyatrAsti, arthinaH pravRttya 1. viSArthinaH / 2. viSabhakSaNe prayatnasya / 3. viSAdi / 4. modakAdi / 5. modakAdi / 6. sa cAsau phalavizeSazca yaH tenaiva dadhyAdirUpavastunA sAdhyaH, tasyopAdAne bhAvo hetubhAvaH, tena lakSitaH svabhAvo yasya vastunaH, tattathA, tadbhAvastattvam / 7. arthakriyA / For Private and Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH bhAvAt / tyajyatAmubhaya-rupaikavastuvAdAbhimAnaH / tathA coktampravRttiniyamo na syAd viSAdiSu tadarthinaH / modakAdyapRthagbhUtasAmAnyAbhedavRttiSu / / 1 / bhede cobhayarUpaikavastuvAdo na yujyate / bhedAbhedavikalpastu virodhenaiva bAdhitaH // 2 / / vizeSarUpaM yatteSu tatpravRtterniyAmakam / sAdhvetat, kintu vastutvaMtasyaivetthaM prasajyate / / 3 / / __tathA pareNApyuktamsarvasyobhayarupatve tadvizeSanirAkRteH / nodito dadhi khAdeti, kimuSTaM nAbhidhAvati ? // 1 // tathAhi- uSTropi syAddadhi, nApi se evoSTraH, ta 1. bhede sAmAnyAdeSAmiSyamANe / 2. dvayasyApi pratyekamevaikatvAt / 3. sAmAnyavizeSayoH / 4. viSAdiSu / 5. viSAdiviSayAyAH / 6. vizeSasya / 7. sAmAnya-vizeSarUpatve / ubhayagrahaNamanekatvopalakSaNam / 8. asmin sati kim ? ityAha-'tadvizeSa0' uSTra eva, na dadhi; dadhi dadhyeva, noSTraH; ityevaMrUpasya vizeSasya / 9. puruSaH / 10. khAditum, iti zeSaH / 11. kenacitprakAreNa / 12. uSTra eva / For Private and Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anekAntavAdapraveza: 11 10 yenAnyo'pi syAddRSTaH / tathA dRdhyapi syAduSTuH, nApi tadeva dadhi, yenAnyadapi syAt / tadevamanayorekasyApi kasyacittadrUpabhAvasyAbhAvAtsvarUpasya vA'tadbhAvinaH svaniyatasyAbhAvAt na kazcidvizeSa:, iti / tatazca dadhi khAdeti coditaH uSTramapi khAdet / athAstyatizayaH kazcid, yena bhedena vartate / sa eva dadhi so'nyatra nAstItyanubhayaM param // 1 // athAnayoH kazcidatizayo'sti, yenAyaM tathAnoditaH kSIravikAra eva pravartate, nAnyatra / evaM tarhi ' sa eva' atizayo'rthakriyArthipravRttiviSayaH tatrphela1. kAraNena / 2. dadhyAdi / 3. dadhyeva / 4. kAraNena / 5. uSTrAdi / 6. etena 'sarvasyobhayarUpatve' iti padaM vyAkhyAtam / 7. 'tadvizeSanirAkRte:' ityetat 'tadevamanayoH ' ityAdinA vyAcaSTe / 8. ubhayathA hi dadhyuSTrayorvizeSaH syAt, dadhirUpAbhAvo voSTro bhavet, uSTra svarUpaM dadhyasaMbhavinyuSTasvarUpa eva niyataM syAt / evaM dadhyapi vAcyam / Adyasya tAvadasaMbhava: 'tad 'ityAdinA dvitIyasya ca 'svarUpa' ityAdinA kathyate / 9. dadhna uSTrasya vA / 10. tatsAdhyA yA arthakriyA, tayA arthI yaH puruSaH / 11. dadhnaiva sAdhyatvAt tatphalavizeSaH, sa cAsau phalavizeSazca, tasyopAdAnabhAvo hetubhAvaH tena lakSitaH svabhAvo yasya vastunaH, tadeva dadhi, iti kRtvA / vA " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH vizeSopAdAnabhAvalakSitasvabhAvaM hi vastu 'dadhi' iti / 'sa' ca tAdRzaH svabhAvaH, 'anyatra nAstIti' pravRttyabhAvAdarthinaH / tasmAnnobhayarUpam; ityekAntavAdaH / iti tRtIyapUrvapakSaH / / 3 / / evamabhilApyAnabhilApyamapi virodhabAdhitatvAdevAnudghoSyam / tathAhi-abhilapyate yat tadabhilApyam, etadvilakSaNaM cAnabhilApyam, iti / tatazca yadi tadabhilApyam, na tarhi anabhilApyam; anabhilApyaM cet, na ta bhilApyam; iti, ekasyAnekaviruddhadharmAbhAvAt / iti caturthapUrvapakSaH / / 4 / / kiJcavirodhidharmAdhyAsitasvarUpatvAdvastuno'nekAntavAdino muktyabhAvaprasaGgaH; tathAhietadAtmAGganAbhavanamaNikanakadhanadhAnyAdikamanAtmakam, anityam, azuci, duHkham, iti kathaJcidvijJAya, bhAvatastathaiva bhAvayataH, vastutaH tatrAbhiSaGgAspadAbhAvAd, bhAvanAprakarSavizeSato vairAgyamupajAyate; 1. anantaroktadadhisvabhAvaH / 2. uSTe, kutaH ? dadhyarthina uSTra pravRttyabhAvAt / 3. paraparikalpitAnvayAkhyAtmazUnyam / 4. viziSTakSaNotpAdakasvabhAvatayA hetuparaMparAto viziSTakSaNotpAdena vijJAya zrutimapyA( yyA) prajJayA / 5. paramArthena / For Private and Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH tato muktiH / tathAhi-AtmAtmIyadarzanameva mohaH, tatpUrvaka evAtmIyasneho rAgaH, tatpUrvikaivAnurAgaviSayoparodhini pratihatirdvaSaH, iti kRtvA survmuppdyte| yadA tu tadAtmAGganAdikaM sAtmakAdyapi, tadA yathoktabhAvanA'bhAvAt, bhAve'pi mithyArUpatvAt, vairAgyAbhAvaH, tadabhAvAcca muktyabhAvaH, iti / iti paJcamapUrvapakSaH / / 5 // itipUrvapakSagranthaH / tadevamete mandamatayo dustarkopahatAstIrthyAH svayaM naSTAH, parAnapinAzayanti mandamatIn |atH pratividhIyate tatra yattAvaduktam 'kathamekameva ghaTAdirupaM vastu saccAsacca bhavati ?' tadetadAgopAlAGganAdipratItamanAzaGkanIyameva / yataH-tatsvadravyakSetrakAlabhAvarUpeNa sadvartate; paradravyakSetrakAlabhAvarUpeNA'sat tatazca saccAsacca bhavati / anyathA, tadabhAvaprasaGgAt; tathAhi-yadi tad yathA svadravyakSetrakAlabhAvarUpeNa sadvartate, tathaiva paradravyakSetrakAlabhAvarUpeNApi syAt tatazca tad ghaTAdi vastveva na syAt, paradravyakSetrakAlabhAvarUpeNApi sattvAt, tadanyasvAtmavat / 1. viparyayarUpatvAt / 2. zabalarUpatayA sAtmakam, nityam, zuci, aduHkham iti / 3. vastuno'nyathAtvena / 4. bhAvanAyAH / 5. ghaTavastu / 6.ghttvstu|7. paTAdisvAtmavat / For Private and Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 anekAntavAdapravezaH / tathA yadi, yathA paradravyakSetrakAlabhAvarUpeNAsad, evaM svadravyakSetrakAlabhAvarUpeNApi syAt, itthamapi tad ghaTAdi vastveva na syAt, paradravyakSetrakAlabhAvarUpeNAsattve sati svadravyakSetrakAlabhAvarUpeNApyasattvAt, kharaviSANavad ityevaM tadabhAvaprasaGgAt sadasadrUpaM tadaDgIkartavyam, iti / tathA ca dravyataH-pArthivatvena sat, nAbAditvena; tathA kSetrataH-ihatyatvena, na pATaliputrakAditvena; tathA kAlata:-ghaTakAlatvena, na mRtpiNDakapAlakAlatvena; tathA bhAvataH-zyAmatvena, na raktAditvena; iti / anyathA, itararUpApattyA tatsvarUpahAniprasaGgaH, iti / dravyAdyAtmakatvaM ca ghaTasya 1. kharaviSANaM hi paTarUpeNAsattucchamiti / 2. ghaTavastvabhAvaH / 3. tathA tatsthitisvabhAvatvalakSaNena / 4. abAdi / 5. ghaTAdivastu / 6. na hi mRdAdidravyamAtramevaikAntakasvabhAvaM tadAdhAratvapariNatakSetrAnAdheyasvabhAvaM tatkAlabhAvinAM vinA kRSNordhAdibhAvazUnyaM ghaTaH tathAvidhakSetrAdyanuvedhAdirahitamRdAdidravyamAtrarUpeNa prakAreNAnupalabdheH *tattadanyatamamAtratve ca taditaravaikalyena tatsvarUpAnupapatteH+ ghaTabuddhyabhAvaprasaGgaH / ( * tasya ghaTasya, teSAM pArthivadravyAdinAm, anyatve pArthivadravyamAtratve sati iha tyatvAdyabhAvena nAdhikRtAdhikRta (?) pArthivadravyatvasvarUpAnupapattiH / + anupapattizca viviktAnAM pArthivadravyatvAdInAmasambhavAt / ) For Private and Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15 anekAntavAdapravezaH tairvinA'bhAvAt, tatpariNAmatvAcca; atatpariNAmatve ca, tadabhAvaprasaGgAt iti / syAdetad, svadravyasattvameva paradravyAsattvam, svakSetrasattvameva parakSetrAsattvam, evaM svakAlasattvameva parakAlAsattvam, evaM svabhAvasattvameva ca parebhAvAsattvam, iti / tathA ca-ghaTavastunaH pArthivadravyasattvamevAbAdidravyAsattvam, tathehakSetrasattvameva pATaliputrakAdyasattvam, tathA ghaTakAlasattvameva mRtpiNDakapAlakAlAsattvam, tathA zyAmatvasattvameva raktAdyasattvam, tasyaikasvabhAvatvAd niraMzatvAd, iti / . etadapyasAram, tasyaikasvabhAvatve'vastutvaprasaGgAt; tathAhi- 'yadi pArthivadravyasattvamevAbAdidravyAsattvam,' evaM tahi yathA tatpArthivadravyatvena sat evamabAdidravyatvenApi sadeva syAt, tatsattvAvyatiriktatvAditarAsattvasya; yathA vA 1. pArthivatvAdyabhAvAt / 2. bauddhaH praah-| 3. nahi svadravyAdisattvAdarthAntarabhUtaM paradravyAdyasattvam / 4. mnyethaaH| 5. sattvasyaivAsattvarUpatvAt / 6. yadyasmAdabhinnaM tattatsvarUpameva, tacchabdavAcyaM ca / 7. yathA ghaTasvatvaM tathA cedamasattvaM vyApakAnupalabdhiH / 8. pArthivadravya / 9. mAhAtmyamantareNAvyatirekAbhAvAt, iti bhAvaH / 10. abAdidravya / For Private and Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 16 www.kobatirth.org anekAntavAdapraveza: abAdidravyatvenAsat tathA pArthivatvenApi asadeva syAt, tadasattvAvyatiriktatvAttatsattvasya / evaM yadi 'ihakSetrasattvameva pATaliputrAdyasatvam, tatazca tadyatheha pATaliputrAdAvapi syAt, iha sat tathA sattvAvyatiriktatvAt tatrAsattvasya; yathA vA pATaliputrAdAvasat tathehApi syAt, tadasattvAvyatiriktattvAdihasattvasya 1 evaM yadi 'ghaTakAlasattvameva mRtpiNDakapAlakAlAsattvam, ' tatazca tadyathA ghaTakAle sat evaM mRtpiNDakapAlakAle'pi syAt, tatsattvAvyatiriktatvAttadasattvasya; yathA vA mRtpiNDakapAlakAle'sat tathA ghaTakAle'pi syAt, tadasattvAvyatiriktatvAttatsattvasya / evaM yadi 'zyAmatvasattvameva raktatvAdyasattvam, ' tatazca tadyathA zyAmatvena sat evaM raktatvAdinApi syAt, tatsattvAvyatiriktatvAditarAsattvasya; yathA vA raktatvAdinA'sat evaM zyAmatvenApi syAt, tadasattvAvyatiriktatvAttatsattvasya tatazca taditararUpApattyAdinA'vastutvaprasaGgaH, iti / athocyeta, - nahi naH kiJcidabAdyasattvaM nirupAkhyaM 1 2 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only * 1. abAdyasattvasya paramArthato'bhAvAt, ityarthaH I 2. tasya pArthivadravyAdisattvasya abAdidravyatvarUpApattyAdinA / 3. bauddhena / 4. asmAkaM bauddhAnAm / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH nAmAsti, yadapekSayA'vyatiriktavikalpopanyAsenAvastutvApattyAtmano nyAyAbhijJatA khyApyate; api tu pArthivadravyasattvameva viziSTamekasvabhAvamabAdyasattvamucyate / tatazca yathoktadoSAbhAvAd vyartho vikalpopanyAsaparizramaH, evaM zeSeSvapi bhAvanIyam; iti / aho ! duranto mohaH, svavAcA'pi pratipAdayannanekAntaM na pratipadyate / tathAhi-'pArthivadravyasattvameva viziSTamabAdyasattvam,' iti vakti, na ca sadasadrUpaM vastu pratipadyate; ityapUrvo vibhramaH / na hi svaparasattAbhAvAbhAvobhayarUpatAM vihAya vastuno viziSTataiva sambhavati / na ca tadyenaiva svabhAvena pArthivadravyatvena sadvartate, tenaivAbAdidravyatvenAsat, abhinnanimittatve sati ekatra sadasattvayorvirodhAt; tathAhi-tenaiva svabhAvena saccAsacca, iti ? viruddhmett|| 1. sUkSmoktivittvam / 2. trailokyavyAvRttam / 3. (sadai) sadekasvabhAvatayA / 4. na tu tadanyat / 5. avastutvaprasaGgarUpaH / 6. AdimadhyAntaraudraH / 7. yena pArthivadravyasattvameva viziSTamiti / 8. abAdyasattvasya svabhAvatayA / 9. ubhayanimittabhAve'pi ubhayApratipatterapUrvatvam / 10. katham ? / 11. vizeSaNaM vinA vaiziSTyAyogAt / 12. ghaTAdi / 13. etadeva vyAkhyAti / 14. yenaiva sat tenaivAsanna syAt, ityarthaH / For Private and Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH syAdetad,-tatrAbAdidravyAsattvasya parikalpitatvAdyathoktadoSAbhAvaH; iti / so'yaM gaDupraveze'kSitArikAvinirgamanyAyaH, tathAhi-taMtrAbAdidravyAsattvasya parikalpitatvAt asattvAt tadrUpeNApyastitvaprasaGgaH; aniSTaM caitat, iti / syAdetad, pArthivadravyasattvavyatiriktamabAdyasattvaM parikalpitaM, pArthivadravyasattvameva punarabAdyasattvasvabhAvamiSyata eva, ityato'naparAdhaH; iti / aho ! durantaH svadarzanAnurAgaH, pratyuktamapi nAvadhArayati; yataH-na ca tad yenaiva svabhAvena pArthivadravyatvena sadvartate tenaivAbAdidravyatvenAsad 1. na sarvathaiva dvirUpam, iti bhAvaH / 2. prastutadoSaparihAreNAdhikataradoSAntarApattiH, ityarthaH / 3. pArthivadravyasattve / yathA ghaTAdau ghaTAdidravyAsattvaM parikalpitatvAdasad, iti kRtvA ghaTAdirUpeNAstitvameva, evamabAdirUpeNApyastitvaM syAt / 4. abAdidravyasattvarUpeNa pArthivadravyasattvasya / 5. pArthivadravyasattvavyatiriktatvAMzenaiva abAdyasattvaM parikalpitamucyate / pArthivadravyasattvAvyatiriktaM tvetadastyeva, ityuktadoSAbhAvaH, iti parAbhiprAyaH / (paramArthataH svasattvAdasattvAdabAdyasattvasya / ekarUpam / vastusthityA) [koSThakAntargataM TippanakaM kasya mUlapAThasya, iti na jJAyate / taccintyaM dhIdhanaiH / ] For Private and Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH ityAdi tadevAvartate, iti, alaM svadarzanAnurAgAkRSTacetasA saha prasaGgena, iti / aparastvAha-'sadasadrUpaM vastu' ityatrAsatpakSe prasajyapratiSedho vA syAt ? paryudAso vA ? kicAtaH ? ubhayathApi doSaH; tathAhi-yadi 'sanna bhavati' ityasat, sannivRttimAtraM nirupAkhyamasat ; tatazca tasya pramANagocarAtItatvAdvastudharmatvAnupapattiH / abhyupagame vA vastuna eva nirupAkhyatvaprasaGgaH; tathAhi-na nirupAkhyasvabhAvaM sopAkhyasvabhAvaM bhavitumarhati / atha sato'nyadasad, sadantaramevAsad, iti ? evamapi tasya sadAtmakatvAdeva sadasadrUpatvAnupapattiH; tathAhi-na 'sat sadantarAtmakam' iti sacetaso vaktuM yujyate, iti / etadapyayuktam, bhagavadahanmatAparijJAnAt, pakSadvaye'pi doSAbhAvAt / kathamabhAvaH ? iti / 1. naiyAyikAdiH / 2. ko'rthaH ? tucchadharmakam / 3. prasajyapratiSedharUpam / 4. etadeva vyAkhyAti / 5. paryudAsapakSe / 6. asataH / For Private and Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 20 anekAntavAdapravezaH ucyate - yadyapi sannivRttimAtraM nirupAkhyamasat, tathApi svarUpeNa sattvAt, tadrUpeNa cAsattvAt, sadasadrUpataiva; iti / tatazcaivaM na sarvathA sattvamasattvaparihAreNa vyavasthitam, na cAsattvaM sattvaparihAreNa / na cAnayoravizeSa eva bhinnanimittatvAt; tathAhi - 'svadravyAdirUpeNa sat, paradravyAdirUpeNa cAsad ; ' ityuktam / tatazca tad yata eva sat ata evAsad, paradravyAdirUpAsattve sati svadravyAdirUpeNa sattvAd; tathA yata evAsat ata eva sad svadravyAdirupasattve sati paradravyAdirUpeNAsattvAt / ata eva caikatra sadasattvayorvirodho na sambhavati, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sataH 1. pararUpeNa / 2. yasmAdvastvevAtmaghaTAdisadasadrUpatayobhayAtmakaM varttate / na sattvAnanuviddhamasattvaM nAma, tatra vastuni yadapekSayaitadubhayarUpaM vastviti, ato yadyapi 'sanna bhavatIti asat' prasajyapratiSedharUpaM, tathApi paradravyAdirUpeNa * pratiSedhAt; tasya ca paradravyAdirUpeNa satastatra vivakSitasattve'sattvAt, tatsvarUpasya tatpratiSedhAya; asattvasya ca sattvAnuvedhAdvivakSitasattvAnuvedhAt kAraNAnna nirupAkhyameva iti prasajyapratiSedhapakSokta doSAbhAva:, paryudAsapratiSedhapakSadoSastvanabhyupagamAnna naH kSitimAvahati / ( * paTAdeH / ) 3. tadanAtmakatvena / 4. bhAvAtmakatvena 5. bhAvAtmakatvena / tadasattvam; For Private and Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza: 21 bhinnanimittatvAd dharmibhAvAt / etaccottaratra prapaJcayiSyAmaH / anubhavasiddhatvAcca; tathAhi svapararUpAvyAvRttavyAvRttarUpameva tadvastu anubhUyate / syAdAzaGkA, - 'svarUpAvyAvRttireva pararUpavyAvRtti:' iti / - eSApyayuktA, vihitottaratvAt / yasmAdevaM tasmAt samutsAritapakSapAtairnyAyavidbhiyuktiyuktatvAt sadasadrUpaM vastvaGgIkartavyam / Aha cayasmAtsattvamasattvaM ca na viruddhaM mitho dvayam / vastvekaM sadasadrUpaM nanu tat kiM na yujyate ? // 1 // yadapyuktam- 'sadasadrUpaM vastvabhyupagacchatA sattvamasattvaM ca vastudharmatayAbhyupagataM bhavati'; etadiSyata eva / For Private and Personal Use Only 1. svadravyAdayaH sattvakalpanAnimitam, paradravyAdayazcAsattvakalpanAyAH / 2. anubhave ca tadbodhAdyanekarupatAyAmiva ko virodha: ? / 3. vastutaH svarUpAvyAvRttiH pararUpavyAvRttizca dve'pyanubhUyete; ityubhayAtmakaM vastu, iti AcAryeNa sthApite para AzaGkate - syAdAzaGketi / 4. ekarUpA / 5. 'na svarUpasattvameva pararUpAsattvam' ityAdinA bhinnanimittatvenAnayorekatvAbhAvAt, tattvato'nyarUpAbhAvamantareNAnyathAvRttyA( ttya ) siddheH / 6. zabalarUpatayA / 7. na hyabhyupagamA eva bAdhAyai syuH / Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 anekAntavAdapravezaH yatpunaridamuktam-'tatazcAtrApi vaktavyam; dharmadharmiNoH kiM tAvadbhedaH,-' ityAdi / atrApi sarvathA bhedapakSodito'bhedapakSoditazca doSo'nabhyupagamatiraskRtatvAdeva na naH kSitimAvahati / bhedAbhedapakSastvabhyupagamyata eva / Aha-nanvatrApi 'yenAkAreNabhedastena bheda eva,'ityAdi dUSaNamuktam / uktamidam, ayuktaM tUktam, adhikRtavikalpasyArthAparijJAnAt, anyonyavyAptibhAvena bhedAbhedapakSasya jAtyantarAtmakatvAt kevalabhedAbhedAnupapatteH / na hi 'anyonyAnanuviddhAvetau' iti jainamatam, abhedAnanuviddhasya kevalabhedasyAsiddheH, bhedAnanuviddhasya cAbhedasyAsiddheH / ata:-'yenAkAreNa bhedastena bheda eva' ityarthazUnyameva / atha 'dharmadharmiNorbhedAbhedaH' iti ko'rthaH ? kathaJcidbhedaH kathaJcidabhedaH, iti / tatra dharmANAM mitho 1. prakAreNa / 2. bhedAbhedarUpasya / 3. 'na naro nara eveti, na siMhaH siMha eva vA / zabdavijJAnakAryANAM bhedAjjAtyantaraM hi tat / / 1 / / na naraH siMharUpatvAnna siMho nararUpataH / sAmAnAdhikaraNyena narasiMhaH pratItitaH / / 2 / / ' For Private and Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 23 bhedAt pratiniyatadhAzritatvAcca kathaJcidbhedaH / tathAhi-na dharmANAM dharmiNA sarvathaikatve dharmatayApi bhedo yujyate, iti pratItametad / tathA dharmANAmevAbhyantarIkRtadharmisvarUpatvAddharmiNo'pi cAbhyantarIkRtadharmasvarUpatvAcca kathaJcidabhedaH, iti / na cAtyantabhede dharmadharmikalpanA yujyate, atiprasaGgAt / syAdetada, utprekSiteyaM dharmadharmikalpanA, na tattvataH; iti / etadapyayuktam, dRSTavirodhAt / na ca dRSTe'nupapannaM nAma, anuvRttavyAvRttasvabhAvaM ca vastvadhyakSato'vasIyate / na cA''vidvadaGganAdipratItAnubhavApalApaH zakyate kartum / anubhavazca puro'vasthite ghaTAdau tadatadrUpa evopajAyate; anyathA tadabhAvaprasaGgAt / syAdetad,eka svabhAva evAsAvanubhavo ghaTapraticchAyatayopajAyamAnaH ghaTAdipratibhAsavyavacchedena khyApyate / na punarasya bhAvato dve rupe / tathA coktam-'ekopalambhAnubhavAd 'idaM nopalambhe' iti buddheH 'upalambhe vA' iti kalpitAyAH samudbhavati' / 1. paTAderapi ghaTadharmatvApatteH / 2. saGkIrNatvena niyatatvAsiddheH / 3. vastu / 4. nIlAdau / 5. ekAtmaiva ghaTAderupalambhAnubhavAt, param 'idaM paTAdikaM samupalambhe', For Private and Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH etadapyayuktam, vihitottaratvAt, 'tatsvarupasattvameva pararUpAsattvam' iti nirloThitam / kiJca-ekAntaparyAyanayamatAnusAripakSe kalpanA'yogAt; tathAhi-sA vastuni samutpanne vA syAd ? anutpanne vA ? na tAvadanutpanne, tasyaivAsattvAt; utpanne'pi ca gRhIte vA syAd ? agRhIte vA ? na tAvadagRhIte, atiprasaGgAt; gRhIte'pi ca tadgrAhakajJAnasyAvikalpakatvAt, vikalpajJAnasya cAtadviSayatvAt, tadbhAvakAle ca tadasattvAt / tatraiva kalpanA, iti cet ? na, vikalpAnupapatteH; tathAhitatrApyutpanne vA syAd ? anutpanne vA ? nAnutpanne, asattvAt; nApyutpanne, utpattyanantarApavargitvAt / vikalpanArUpamevotpadyate, iti cet ? na, tasya hetvayogAt / hetvayogazca svalakSaNAdanutpatteH / svalakSaNAnubhavAhitasaMskArAt tajjanma, iti cet ? na, 4 'idaM ghaTAdikamupalambhe' vA iti vikalpikAyA buddheH samudbhavaH syAt' / 1. vastuni / 2. utpannavastu / 3. utpnnvstvvissytvaat| vartamAnakAlabhAvisvalakSaNAnubhavajasaMskArAt / 4. vikalpajJAna / 5. utpannavastu / 6. jJAne eva, na tu bAhye'rthe viSaye / 7. jJAne'pi / 8. vinAzitvAt / For Private and Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH saMskArasyApi svalakSaNetararUpAnatikramAt; svalakSaNarUpatve sa eva doSaH / sAmAnyalakSaNarUpatve tu tatastadudaya eva katham ? iti vAcyam / syAdetad,-nahi kalpanA'svalakSaNameva, tasyA api svasaMvittau svalakSaNatvAt; uktaM ca-'kalpanA'pi svasaMvittAviSTA, nArthe, vikalpanAt' iti / etadapyayuktam, arthavikalpAkAravyatirekeNa tatsvasaMvittyasiddheH; siddhau vA, kalpanA'yogAt / atItakAlAnubhUtasaMskArastathAparipacyamAnaH svalakSaNAnubhavajanitasaMskAropapAditavizeSo hetuH, iti cet ? na, tasya svalakSaNAnubhavajanitasaMskArAdvizeSaH, asiddheH / asiddhizca tattvatastato'nupakArAt; tathAhi-sa tasya vikalpAhitasaMskAravizeSasyAnutpannasyotpannasya 1. svalakSaNasaMskArasya kSaNakSayitvena *tadbhAvakAle ca tadasattvAdityayam / 2.sAmAnyarUpasaMskArakSaNikatvapratibhAse'pyavastutvAtkuto'smAdvikalpajJAnasyodayaH ? / 3. sAmAnyasyArthakriyAkAritvAyogAt / 4. kalpanA / 5. vikalpopAdAnakAraNabhUtasyAtItakAlavikalpajanitasaMskArasya / 6. svalakSaNAnubhavajanitasaMskAraH / 7. vikalpena ghaTo'yamityevaMrUpeNAtItakAle vizeSo yaH saMskAravizeSaH, tasya / For Private and Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 26 anekAntavAdapravezaH niruddhasya vopakuryAd ? iti bhedAH / na tAvadanutpannasya, tasyaivAsattvAd, asatazcopakArAkaraNAt; nApyutpannasya, tasyAnAdheyAtizayatvAda, atizayAdhAnamantareNa copakArAbhAvAd, atizayAdhAne ca tadanyatvaprasaGgAt / dvAbhyAmapyekIbhUya tadanyakaraNamevAtizayAdhAnaM, sa evopakAraH, iti cet ? na, upAdAnakAraNavizeSAdhAnamantareNa tataH kAryavizeSAsiddheH / na caikakAlabhAvinA'nyato bhavato'nyata eva bhavatAtizayAdhAnaM yujyate, tannibandhanasya tatkRtavizeSAsiddheH, tadabhyupagame ca tatrApyayameva vRttAntaH, iti / 1. vinaSTasya / 2. tasyotpannasya hi atizayAdhAne so'tizayobhinna eva syAd, yadvAtizayAdhAnakAle sa utpanno'nya eva syAt, kSaNAdUrdhvamanavasthiteH |3.atiitaavklpjsNskaarvrtmaanaanubhvjsNskaaraabhyaam / 4. atItavikalpajasaMskAravizeSAdhAnaM vinA / ( * vikalpajJAna0 / ) 5. atItavikalpajasaMskArAt / 6. atItavikalpajasaMskAreNa saha bhavatA / 7. svahetoH / 8. atItavikalpajasaMskArasya / 9. vartamAnAnubhavajasaMskAreNa / 10. tasyAtItavikalpajasaMskArasya yannibandhanamupAdAnaM, tasya vartamAnAnubhavajasaMskArakRtaviziSAsiddheH / 11. tadabhyupagame ca sAmAnyena tannibandhanasya tatkRtavizeSAbhyupagame ca, tatrApi tannibandhane, ayamevaanantaroditaH 'na, upAdAnakAraNavizeSAdhAnamantareNa tataH kAryavizeSAsiddheH' ityAdi vRttAntaH / For Private and Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH / 27 yatkiJcidetad, evaM nibandhanaparamparAyAmapi vAcyam iti / nApi niruddhasya, tasyaivAvidyamAnatvAd, asatazcopakArakaraNAyogAda, abhyupagame cAtiprasaGgAd / ataH sAdhutvaM 'hetvayogAt' iti / kSaNikaikAntapakSe ca phalabhAvAnupapatteH, iti; etacca vakSyAmaH / yaccoktam-'bhedAbhedamabhyupagacchatAvazyaM cedamaGgIkarttavyam-iha dharmadharmiNodharmadharmitayA bhedaH, svabhAvataH punarabhedaH' ityAdi / etadapi 'dharmANAM mitho bhedAt pratiniyatadhAzritatvAcca kathaJcidbhedaH' ityAdinA pratyuktam, prakArAntareNa bhedAbhedAsiddheH / yadapyuktam 'saMvinniviSTAzca viSayavyavasthitayaH; na ca sadasadrUpaM vastu saMvedyate ubhayarUpasya saMvedanasyAbhAvAd' ityAdi / etadapi 'anuvRttavyAvRttasvabhAvaM ca vastvadhyakSato'vasIyate' ityAdinA parihRtam, ubhayarupasya saMvedanasyAbAdhitatvAt / yaccoktam-'na ca kAryadvAreNApi sadasadrUpaM vastu pratipattuM zakyate, yato nobhayarUpaM kAryamupalabhyate' ityAdi / etadapyanavakAzam, vastusthityobhayarUpasyopalambhasya sAdhitattvAt / _ 'na ca tatkAryakaraNe pravarttamAnaM kenacidAkAreNa karoti kenacinna karoti, ekasya karaNAkaraNa For Private and Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28 anekAntavAdapravezaH virodhAt;' ityAdyapyasAram, virodhAsiddheH; tathAhiparyAyAtmanA karoti, dravyAtmanA na karoti; kuta ekasya karaNAkaraNavirodhaH ? iti / athavA svakAryakartRtvena karoti, kAryAntarakartRtvena na karoti; ataH kenacidAkAreNa karoti, kenacinna karotIti; ko'tra virodhaH ? na ca svakAryakartRtvameva kAryAntarAkartRtvam; yadi syAt , yathA svakAryaM karoti, evaM kAryAntaramapi kuryAt, kartRtvAnanyatvAdakartRtvasya; viparyayo vA, tatazcAkAraNatvam, iti / syAdetat,-kiM hi nAma kAryAntarAkartRtvamanyat ? yadA''zrityAnanyatvayuktyanusAreNAkAraNatvaM pratipAdyate; kintu svakAryakartRtvamevaikasvabhAvaM kAryAntarAkartRtvam, iti / 1. naimittikena rUpeNa tathA pariNateH / 2. mRdAdirUpeNa tathA'pariNateH / 3. kAryamadhikRtyoktvA kaarnnmdhikRtyaah-| 4. etadekameva / 5. 'tarhi' iti zeSaH / 6. yathA vA kAryAntaraM na karoti, evaM svakAryamapi na kuryAt / 7. akartRtvAnanyakartRtvasya / avacUrityu( tya)ktam (?) / tatazcaivamanenaprakAreNa 'akAraNatvam' / iti kurvataH kAraNatvAyogAt / 8. adhikRtakAraNasya / 9. naiva kiJcidanyat / 10. evaM ca tadekameva ityarthaH / For Private and Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vazaH anekAntavAdapraveza: 29 hanta, tarhi 'yenaivAkAreNa karoti, tenaiva na karoti' ityettadApannam / evaM cAbhinnanimittatve satyekatra kartRtvAkartRtvayorvirodhaH, iti; tathAhitenaiva svabhAvena karoti, na karoti ca iti ? vyAhatametad, ekasvabhAvasyaikatropayogAt / kAryAntarAkartRtvaM tatra parikalpitam iti cet ? tadapyamanoharam, kAryAntarAkartRtvasya tatra parikalpitatvAdvastuto'sattvAt, tadbhAvApattyA kAryAntarakartRtvaprasaGgAt / athAzaGkA, svakAryakartRtvavyatiriktaM kAryAntarAkartRtvaM parikalpitam, svakAryakartRtvameva punaH kAryAntarAkartRtvasvabhAvamabhyupagamyata eva, iti / etadapyayuktam, dattottaratvAt; tathAhi-yenaiva svabhAvena karoti tenaiva na karoti, ityetadApannam, ityAdi tadevAvarttate / anenaiva 'sarvAtmanA ca karaNe 1. svabhAvena / 2. anyathA sarvathaikatvAyogaH / 3. kAraNe / 4. kAraNe / 5. kAryAntarAkartRtvasyAvidyamAnatvAt / 6. kAryAntarakartRbhAvApattyA / 7. na hi tadbhAvamantareNa tadabhAvaH, iti bhAvanA / 8. svakAryakartRtvavyAtiriktatvarUpeNa kAryAntarAkartRtvaM parikalpitamucyate, svakAryakartRtvAvyatiriktaM tvastyeva ityarthaH, ityuktadoSAbhAvaH, iti parAzayaH / 9. uktanyAyena / - For Private and Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 30 anekAntavAdapravezaH tadbhAvarupameva syAd' ityAdi pratikSiptam, abhAvasya vastudharmatvAt kathaJcidavyatirekAt / kAryAntarAkAraNatvAd; iti / tasmAd vyavasthitametatsadasadrUpavastu; tathA coktam I 'yasmAt pratyakSasaMvedyaM, kAryato'pyavagamyate tasmAdavazyameSTavyaM, vastvekaM sadasadAtmakam // 1 // iti / atrAnyastvAha- nanu ca 'vastunaH svarUpeNa sattvam, pararUpeNa cAsattvam iti etadiSyata eva' iti siddhasAdhyatA / etadapyayuktam; Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svamatavirodhAt; tathAhievamicchatA 'vastuna eva sattvamasattvaM ca dharmo ' ityeSTavyaM vaktavyaM ca - dharmadharmiNoranyatvamananyatvamanyAnanyatvaM ca iti / kiM cAta: ? yadyanyatvam, avastutvAdiprasaGgaH / katham ? iha 'vastu dharmavyatiriktaM svarUpeNa satpararUpeNa cAsad' ityabhyupagamAt / dharmANAM ca paratvAttadrUpeNAsattvAdavastutvaprasaGgaH / evaM For Private and Personal Use Only - 1. pUrvapakSa prastAve pareNoktaM... tadabhAvasya... / 2. vaizeSikAdiH / 3. ubhayAtmakam, iti bhAvaH / 4. AdipadAd dharmadharmiprAptiparigrahaH / dharmA api dharmiNaH prApnuvanti, iti doSaH / 5. sadAdinA dharmarUpeNa / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 31 dharmANAmapi vastuvyatiriktatvAtsvarUpeNa sattvaM pararUpeNa cAsattvam, iti dharmAntaraprAptiH; tatrApyayameva nyAyaH; ityaniSThA / syAdetad, na dharmANAM dharmAntaramiSyate, api tu ta eva svarUpeNa sunti, pararUpeNa na santi' iti; na tadvilakSaNe sadasattve iti / / etadapyasamIcInam, vastunyapi samAnatvAt, dharmAbhAvaprasaGgenAbhyupagamavirodhAt, 'tadbhAve'pi tasya' 1. prastutAnAm / 2. hetoH / 3. dharmAntarayorapi / 4. dharmANAma... / 5. pUrvokta eva / 6. niSThA parisamAptiH, na niSThA, aniSThA, aparisamAptiravyavasthetyarthaH / 7. vaizeSikaH / 8. dharmAH / 9. dharmi / 10. ato na dharmANAM dharmAntaraprAptiH, iti bhAvaH; tathAhi-tadeva svarUpeNa sat, pararUpeNa cAsat, ityapi vaktuM zakyata eva, aGgIkAreNa cAsya pakSasya dharmAbhAvaH / vyatiriktadharmAbhAve'pi tasya vastuna ete 'dharmAH' iti sambandhAsiddheH / vastvantareNa vizeSAdityarthaH / 11. yo'pi vyatiriktairapi dharmaiH saha dharmiNaH sambandhopapattaye svasaMvedhakasvabhAvaH samavAyisambandhakasvabhAvazceha pratyayahetuH samavAyaH padArthaH kalpyate paraiH, tasyApi svasambandhakasvabhAvatvAdibhiH svadharmaiH saha vyatiriktetaravikalpe doSAzaniranivAritaprasaraH / tathAhi,yadi te tato vyatiriktAH, 'tasya' iti kaH sambandhaH ? / athAvyatiriktAH, tarhi ekatvam, adhikRtasvabhAvAnAM For Private and Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH iti sambandhAnupapatteH, samavAyakalpanAyAH svadharmeSvapi tulyatvAt / athAnanyatvaM, tayorekatvaprasaGgaH, ekasmAddharmiNo'nanyatvAt, tatsvAtmavat; evaM ca sati sadasattvayorabhinnatvAt tadyathA svarUpeNa sat, evaM pararUpeNApi syAd ityAdyayuktam / *asambhavinau ca nirAdhArau dhau sadasadrUpau / tathAnyAnanyatvam, ato'nekAntavAdAbhyupagamAdekAntavAdinaH svamatavirodhaH; ityalaM prasaGgena / / / iti sadasadubhayarupaikavastuvAdaH / / ekasmAtsamavAyAdavyatiriktatvAt, tatsvarUpavat; anekatvaM vA samavAyasyAdhikRtasvabhAvAvyatiriktatvAt, tatsvarUpavadeva, iti / samavAyo'pi svasambandhasvabhAvatvasattvAdiSu dharmeSvanupapadyamAnasambandhaH, kathamanyeSAM dharmiNAM dharmaiH saha sambandhamupapAdayitumalam ? ityarthaH, tasyeti sambandhAnupapattyA / *tathA ca dharmadharmivyavasthAyogaH, anyo'nyAtmakatvenetaranirAkaraNAt / tathAhi,-yadi dharmiNo'vyatiriktA dharmAH, tato dharmimAtraM te, tadavyatiriktatvAt, tatsvarUpavat, iti / na santyeva 'dharmAH' iti itaranirAkaraNam, evaM dharmiNo'pi vAcyam, dharmAvyatirekAditi / anirAkaraNe'pItarasya sadasattvayorekatvenaikadharmyavyatirekadvArAyAtena tadvastu yathAsvarUpeNa sad, evaM pararUpeNa syAt; dharmAvyatirekAd dharmiNa evAsattvaM bhaviSyati, ityAha-asambhavIti / For Private and Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 33 yaccoktam-'etena nityAnityamapi pratyuktamavagantavyaM virodhAdeva' ityAdiH etadapi na samyak, pramANatastathAvagamAt; tathAhi-adhyakSeNa nityAnityameva tadavagamyate, anyathA tadavagamAbhAvaprasaGgAt; tathA ca, yadi tatrApracyutAnutpannasthiraikasvabhAvaM sarvathA nityamabhyupagamyate; evaM tarhi tadvijJAnajananasvabhAvaM vA syAd ? ajananasvabhAvaM vA ? yadyAdyaH pakSaH, evaM sati sarvatra sarvadA sarveSAM tadvijJAnaprasaGgaH, tsyaiksvbhaavtvaat| na caitadevam / kvacitkadAcitkasyacideva tadvijJAnabhAvAt / na ca 'sarvathaikasvabhAvasya dezAdikRto vizeSaH' iti kalpanA yujyate, tadbhAve'nityatvaprasaGgAt / 'sahakAriNamapekSya janayati' iti cet ? na, ekAntanityasyApekSAyogAt; tathAhi-sahakAriNA tasya vizeSaH kriyate ? na vA ? iti vaktavyam, yadi kriyate; kimarthAntarabhUtaH ? anarthAntarabhUto vA ? iti, 12 1. nityAnityaprakAreNa / 2. evamanabhyupagame / 3. bhAvayati / 4. vastu / 5. kSetre / 6. pramAtRNAm / 7. adhikRtavastu / 8. vastunaH / 9. kSetrakAlAdibhirvizeSAnAdhAnAt / 10. tasmin vastuni / 11. prakRtameva samarthayati / 12. vastunaH / 13. na hi prAksvabhAvanivRttiM vinA vastuno vishessH| 14. AlokAdikam / 15. vastuvijJAnam / 16. ekarUpatayA / For Private and Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 anekAntavAdapraveza: yadyarthAntarabhUtaH, tasya kimAyAtam ? 'sa tasya vizeSakArakaH' iti cet ? na, anavasthAprasaGgAt; tathAhi-sa vizeSastato bhinnaH ? abhinno vA ? tadevAvarttate, ityanavasthA, (cakrakaM vA) / athAnAntarabhUtaH, sa vidyamAna: ? avidyamAno vA ? yadi vidyamAnaH, kathaM kriyate ? karaNe vA'navasthAprasaGgaH / athAvidyamAnaH, vyAhatametat, sa tato'narthAntarabhUto'vidyamAnazceti, karaNe vA'nityatApattiriti; tathAhi-tasmin kriyamANe padArtha eva kRtaH syAt, tadavyatiriktatvAtasya / atha mAbhUdeSa doSaH, 'na kriyate' ityAzrIyate, na tarhi sa tasya sahakArI, akiJcitkaratvAd, bhAve vA'tiprasaGgaH, iti; tathAhiyadi kaJcana vizeSamakurvannapi sa tasya 1. vastunaH / 2. tattadavasthameva / 3. vizeSo'rthAntarabhUtaH / 4. vastunaH / 5. mUlavizeSakRtaH / 6. vastunaH / 7. sahakAriNA vizeSaH kriyate / 8. vidyamAnatvAvizeSeNa bhUyo bhUyaH karaNam, ityanavasthA / 9. avidyamAnAvyatirikto hi avidyamAna eva / 10. karaNe vA'vyatirikta syAvidyamAnasyAnityatApattirvastunaH, tathAhi-tasminnavyatirikte 'vidyamAne vizeSe kriyamANe padArtha eva kRtaH syAt / 11. pdaarthsy| 12. vizeSasya / 13. sahakAriNA vizeSaH / For Private and Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 35 sahakAryabhyupagamyate, sarvabhAvAnAmeva tatsahakAritvaprasaGgaH, tadvizeSAkaraNenAvizeSAda, iti vyarthA sahakArikalpanA / athocyate-evaMbhUta eva tasya vastunaH svabhAvaH, yenAvizeSakArakamapi pratiniyatameva sahakAriNamapekSya kAryaM janayati, iti / etadapi manorathamAtram, vikalpAnupapatteH; taddhi yadAbhISTasahakArisannidhau kAryaM janayati, tadA'syAnantaroditasahakAryapekSAlakSaNaH svabhAvo vyAvarttate ? na vA ? iti vaktavyam-yadi vyAvarttate, anityatvaprasaGgaH; svabhAvavyAvRttau svabhAvavato'pi tadavyatirekeNa tadvadeva nivRtteH / atha na vyAvarttate, kAryAjananaprasaGgaH, tatsvabhAvAnivRtteH, pUrvavat; tathAhi-ya eva tasya kAryAjananAvasthAyAM svabhAvaH, jananAvasthAyAmapi sa eva, iti kathaM janayati ? sarvadA vA jananaprasaGgaH; ityevaM tAvadekAntanityapakSe 1. AlokAdikam / 2. vijJAnAdi / 3. vastunaH / 4. akiJcitkarasahakAri / 5. akiJcitkarasahakAryapekSAlakSaNasvabhAvAnivRtteH / 6. dRSTAntaH / 7. sarvadA sva-svabhAvAnivRtteH / 8. kAryam( shessH)| 9. pUrvamapi / 10. svabhAvAbhedAt / / 10 For Private and Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH vijJAnAdikAryAyogAt tadavagamAbhAvaH, iti / atha, api prakRtyaikakSaNasthitidharmakaM ekAntAnityamabhyupagamyate ? evamapi vijJAnAdikAryAyogAt tadevagamAbhAva eva / na ca sarvathaikakSaNasthitidharmiNo vijJAnAdijanakatvamupapadyate, tasyaivAyogAt; tathAhikSaNasthitidharmakaM kSaNasthitisvabhAvamucyate, iti; ato'rthAdevAsya dvitIyAdiSvasthitiH, ityakAmenApi pratipattavyam, nyAyAnugatatvAt; tayozca sthityasthityoH parasparato'nyatvam ? ananyatvaM vA ? iti vAcyam / 1. tena sahakAriNA saha jananasvabhAvatvAt / sahakAribhAve janayati, sahakAryabhAvAcca na pUrvamapi janayati, iti cet ? na, sahakAriNA saha kAryajananasvabhAvatvasyApi nityatve sati sadAkAryajananaprasaGgAt; anyathA tasya nityatAnupapatteH / tathAhi-yadi sadA tena sahakAriNA kAryajananasvabhAvaM vastu, tarhi sadA kiM na janayati kAryam ? ajanayadvA, kathaM sadA tatsvabhAvaM ? tatazca yadA kAryaM bhavati, tadaiva tajjananasvabhAvaM, na tu sadA, ityavazyamaGgIkarttavyam; anyathA, sahakAriNo'pi sadAbhAvApattiH, sadA tena sahakAriNA saha tajananasvabhAvatvAdvastunaH / evaM svabhAvabhede sati kathaM vastuna ekAntanityatA ? iti cintyam / 2. ekAntAnityatA / 3. vastuna eva / 4. tadabhAvabhAvino vijJAnasya tatkAryatvAsiddheH, arthasyAtyantaparokSatvAt / For Private and Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 37 kiM cAtaH ? yadyanyatvaM, kiM sarvathA ? Ahozcit kathaJcit ? yadi sarvathA, tato dvitIyAdikSaNeSvapi sthitiprasaGgaH, prathamakSaNasthiteH dvitIyAdikSaNAsthitivibhinnatvAnyathAnupapatteH; tathAhi - anantarAkrAntavigrahANAM bhAvAnAmasthityaikAntabhinnayA varttamAnasamayabhAvinAM sthitirna virudhyate iti; evaM dvitIyAdikSaNAsthiterapi tadatyantabhede tadbhAvAvirodhaH, iti bhAvanA / atha kathaJcidanyatvam, iti ? ato'nekAntavAdApattyA'bhISTasiddhirevAsmAkamiti / athAnanyatvam, tadapi sarvathA ? kathaJcidvA ? iti kathanIyam / / yadi sarvathA, prathamakSaNasthitireva dvitIyAdikSaNAsthitiH / sA ca bhAvarUpA, tatazca dvitIyAdikSaNeSvapi sthitireva syAt / dvitIyAdikSaNAsthitervA nirupAkhyatvAttasyA eva prathamakSaNasthititvAt prathamakSaNe'pyabhAvaprasaGgaH / atha katha For Private and Personal Use Only 1. yathA hi-kSaNikasya ghaTAdeH svakAle paTAdikSaNena saha vastvantaratvAnna virodhaH / evaM dvitIyakSaNabhAvinyA'sthityApi saha prathamakSaNasthiterna virodhaH, anyatvAvizeSAt / tatazca skhalanA'bhAvAd dvitIye'pi kSaNe prathamakSaNabhAk sattvaM sthitimadanuSajyate / 2. kSaNAsthitau / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 38 anekAntavAdapravezaH Jcidananyatvam, iti ? pUrvokto doSa:, atha dvitIyAdikSaNAsthitera bhAvarUpatvAnna prathamakSaNasthityA anyAnanyatvakalpanA yuktimatI / syAdetat,yadi abhAvAdbhedAbhedau vihAya varteta / taduttarakAlabhAvipadArthAntarasthitireva 3 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha vivakSitasya dvitIyAdikSaNAsthitiriti / hanta ! tarhi sutarAmanyAnanyatvakalpanAyAH prasaraH, tathA ca sati pUrvoktadoSAnativRttireva / atha dvitIyAdikSaNAsthitiH, parikalpitatvAnna parikalpanIyA, iti / evaM tarhi tasyA parikalpitatvAdasattvAdvitIyAdikSaNeSvapi sthitiH syAt / 1 atha prathamakSaNasthitivyatiriktA dvitIyAdikSaNAsthitiH parikalpitA, iti prathamakSaNasthitireva / tarhi dvitIyAdikSaNAsthitirityatra cokto doSaH / 1. anekAntavAdApattilakSaNaH / 2. bhAvarUpayA 3. anyatvAnanyatvaprakArau muktvA prakArAntareNa yadi vartteta / 4. prathamakSaNAt / 5. yadyanyatvam, tadottarakAlapadArthAntarasthitikSaNe'pi pUrvakAlabhAvipadArthakSaNasthitiprasaGgaH; athAnanyatvam, tadaikatarA kAcit / 6. anyAnanyatvakalpanArUpeNa / 7. dvitIyAdikSaNAsthitiH prathamakSaNasthitivya... tvaMzenaiva parikalpitetyucyate / 8. prathamakSaNaM ca iti vyatiriktatvAdasAvityuktadoSAbhAva:, iti parAzayaH / 9. ananyatvapakSoditaH / For Private and Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . . anekAntavAdapravezaH . 39 atha kSaNasthitidharmakaM vastveva dvitIyAdikSaNAsthitiH, iti ? na, tasyaivAyogAt; tathAhi'kSaNasthitidharmakaM kSaNasthitisvabhAvamucyate' ityAdi tadevAvarttate, iti / athocyeta-dvitIyAdikSaNAsthitau satyAM prathamakSaNasthiterabhAvAd, bhAve vA tadanupapatteH, pratiyogyabhAvAdanyAnanyatvakalpanAsambhavatastadutthadoSAbhAvaH; tathAhi-dvitIyAdikSaNe tadeva na bhavati / / nanvevamapi tasyaivAsthitatvAt sthitivat tadanavasthitestaddharmatvaprasaGgaH, ataddharmatve ca tadA sthityApattiH; tathAhi-dvitIyakSaNe tasyaiva sthitiriti, tatazca 'svahetubhya eva sthityanavasthitidharmakaM 1. athai kasmin vastunyanyAnanyatvavikalpamasambhAvayannaivamAha pr:-| 2. eta... ye... ktam / 3. prthmkssnnsthiteH| 4. dvitIyAdikSaNAsthiteH / 5. yadA dvitIyAdikSaNAsthitiH, tadA prathamakSaNasthiterabhAvaH, yadi syAdbhAvaH, tadA tasyA dvitIyAdikSaNAsthiteranupapattiH, tasya prathamakSaNasthitibhAvinaH padArthasya sambandhinI asau dvitIyakSaNabhAvinI astu, iti kRtvA tatazca pakSadvaye'pi pratiyogino dvitIyasyAbhAvAdanyAnanyatvavikalpAnupapattiH / 6. yatprathamakSaNe'bhUditi / 7. sUriH / 8. sthitasyaiva / 9. vastu / 10. vastu / 11. anavasthityabhAve anavasthitikAle / 12. anavasthitidharmakatvameva vastuno darzayati / For Private and Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 40 anekAntavAdapravezaH samutpadyate' iti pratipattavyam / na cAkramavataH kAraNAt kramavaddharmAdhyAsitakAryotpattiryujyate, iti / ato yadaiva sthitistadaivAsthitiH syAt, kutaH kSaNasthitidharmakatvam iti| satyAM vA sthitau, kSaNasthAyitve tayA sthityA'virodhAt, prathamakSaNavat sadA sthitiprasaGgaH / na ca 'niraMzatatsvabhAvebhyo hetubhyastatsvabhAvamevotpadyate,' ityucyamAnaM vidvajjanasamavAye rAjate, yuktivaikalyAda, ubhayatra kAraNe kArye ca svabhAvAntarakalpanAyA api zakyatvAt / 1. niraMzaikasvabhAvatvena yugapatkriyAkAriNaH / 2. idamuktaM bhavati, yadi dvitIyAdikSaNe tadeva na bhavati iti ko'rtha ? kSaNanazvaraM vastvabhyupagamyate, tadoktanItyA 'yadaiva sthitistadaivAsthitiH' iti, kSaNamAtramapi vastunaH sthitirna syAt / athaivaM vakSi-yathA 'kSaNanazvaraM vastvabhyupagamyate, tathA kSaNasthAyyapi, kSaNasthAyitvaM sthitau satyAM sambhavati', iti 'yadaiva sthitiH tadaivAsthitiH' iti doSAbhAvaH, na, evaM sati yathA prathamakSaNasthitirvastunaH, evaM dvitIyAdikSaNeSvapi sadA sthitiH prasajyate, tayA sthityA saha dvitIyAdikSaNAnAmapyavirodhAt / 3. prathamakSaNabhAvinyA / 4. kSaNasthitidharmakebhyaH / 5. kSaNasthitidharmakameva kAryam / 6. 'nityasvabhAvAt kAraNAnnityasvabhAvameva kAryamupapadyate' itysyaaH| For Private and Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra anekAntavAdapravezaH 41 syAdetad, azakyA svabhAvAntarakalpanA, arthakriyA'bhAvaprasaGgAt iti / 2 www.kobatirth.org 6. 6 etadapyabhadrakam, kSaNasthitidharmaka eva vastutastadabhAvaprasaGgAt; tathAhi yathoktasvabhAvaM vastvevArthakriyA, yathoktam- ' bhUtiryeSAM kriyA saiva' ityAdi, - tacca na ghaTAmaTati, iti nidarzitametad, alaM vistaraNeti / kiJca - atrApi ' dharmadharmiNornAnAtvam ? anAnAtvaM ca ?' iti vAcyam ? yadyanAnAtvam, kiM sarvathA ? uta kathaJcid ? yadi sarvathA, tataH sthityasthityorekatvam, ekasmAd dharmiNo'nAnAtvAt, tatsvarUpavad / evaM ca sthitiprasaGgo'sthitiprasaGgo vA; dharmiNo vA'bhedaH, sthityasthityoranAnAtvAt, tatsvAtmavadeva, tathA caanyadeva sthitimad, anyacca tacchUnyam, iti kutaH kSaNasthitidharmakatvam ? / atha kathaJcid, abhyupagama Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. nityasvabhAvakalpanA I 2. nityaM hi vastu apracyutAnutpannasthiraikasvabhAvatvAnnArthakriyAM krameNa yugapadvA karttumalam / 3. vastuni / 4. arthakriyA / 5. kSaNikamRtpiNDAditaH kSaNikaghaTAdeH sattA / akriyAvAdinaH / kSaNikAH sarvasaMskArAH asthitAnAM kutaH kriyA / bhUtiryeSAM kriyA sarvakAraNaM saiva cocyate / / 1 / / 7. kSaNikavAdimate / 8. dharmi / 9. vastunaH sthitirvA syAd ? asthitirvA ? / 10. abhinnatvAt / 11. vastu / 12. vastu For Private and Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH virodhaH / atha nAnAtvam, tadapi sarvathA ? kathaJcidvA? iti; yadi sarvathA, hanta ! tarhi sthityasthitisvabhAvazUnyatvAnniHsvabhAvatvAt kuto'bhISTa va sthitiH ? / atha kathaJcid, atrokto doSaH / syAdetad, parikalpito dharmadharmibhAvaH, na punarvAstavaH, iti; evamapi dharmadharmiNoH parikalpitatvAcchUnyatAprasaGgaH, tadevamapi kutaH kSaNasthitidharmakatvam ? iti / taditaravyAvRttidvArAyAtA dharmA eva parikalpitA:, na dharmI, iti cet ? evamapi sthityasthityAdilakSaNaparikalpitadharmavyatiriktasya dharmiNaH kiM svarUpam ? iti vAcyam / kSaNasthitidharmakatvam ? iti cet, na, tasyaivAyogAd, ityAdi tadevAvarttate; ityalaM prasaGgena / tadevamihApi vijJAnAdikAryAyogaH, iti sthitam / nityAnityaM punaH kathaJcidavasthitatvAdanekasvabhAva 1. bhedaH / 2. ata eva / 3. kSaNasthitidharmaka / 4. asattvAt / 5. nazvarAd vyAvRtto'nazvaraH, tasmAcca vyAvRtto nazvaraH, ityAdi, vyAvRttidvArAyAtatvAnnazvarAdayo dharmA evApAramArthikAH, ekasvarUpaM vastu punaH paramArthasadeva / 6. dravyarUpatayA / For Private and Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH tvAjanayatIti vijJAnAdikamityato'vagamyate, iti / nityAnityatvaM ca vastuno dravyaparyAyobhayarUpatvAdanuvRttavyAvRttAkArasaMvedanagrAhyatvAt pratyakSasiddhameva, tathAhi-mRtpiNDazivakasthAsakaghaTakapAlAdiSvavizeSeNa sarvatrAnuvRtto mRdanvayaH saMvedyate, pratibhedaM ca paryAyavyAvRttiH; tathA ca-na yathApratibhAsaM mRtpiNDe saMvedanaM tathApratibhAsameva zivakAdiSu, AkArabhedAnubhavAt / na ca yathApratibhAsabhedaM tadvijAtIyeSUdakadahanapavanAdiSu tathApratibhAsabhedameva zivakAdiSu, mRdanvayAnubhavAt / na cAsya svasaMvedyasyApi saMvedanasyApahnavaH kartuM yujyate, pratItivirodhAt / na ca nirAkAraM saMvedanamarthAntarameva, tato vivakSitArthAparicchedAt / na hyAkArAnubhavavyatirekeNAparo'rthaparicchedaH, atiprasaGgAt, sarvasya 1. nityAnityaM vastu / 2. yathAkAram / 3. mRtpiNDa / 4. nirAkAro bodha eva saMvedanamucyate / na tu sAkAram, ato'nuvRttavyAvRttAkAraM saMvedanamasaMvedanameva, iti na vAcyam, ityrthH| 5. nirviSayasyeva viSayArUDhasyApi tato nirAkArAt sakAzAt paricchedAbhAvAt / 6. etadbhAvayati / 7. atiprasaGgazca tadAkAratA'bhAve nirviSayasyeva saviSayasyApyaparicchedena / For Private and Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 44 anekAntavAdapravezaH sarvArthaparicchettRtvApattezca / na ca 'idaM saMvedanaM bhrAntam' iti zakyate vava dezakAlanarAvasthAntare'vizeSeNa pravRtteH; tathAhi-dezAntare kAlAntare narAntare'vasthAnAntare ca mRtpiNDAdiSu yathoktasaMvedanaM pravarttate / na cArthaprabhavamavisaMvAdisaMvedanaM vihAya jAtivikalpebhyaH padArthavyavasthA yujyate, pratItibAdhitatvena teSAmanAdeyatvAt / na caikAntanityeSu yathoktasaMvedanasambhavaH, vyAvRttAkAranibandhanasya paryAyabhedasyAbhAvAd; anyathA, ekAntaMnityatvAnupapatteH, tathA coktambhAveSvekAntanityeSu nAnvayavyatirekavat / saMvedanaM bhaved dharmabhedAbhAvAdiha sphuTam / / 1 // ityAdi / tathA ekAntanazvareSvapi nAdhikRtasaMvedanabhAvo yujyate, anuvRttAkAranibandhanasya dravyasyAnvayAbhAvAt / 1. paricchedyavadaparicchedyAkArazUnyatvAvizeSAda, iti hRdayam / 2. anvayavyatirekavat / 3. na tu gamanAvanatimAyodakasthANupuruSazakhAdipItAdisaMvedanavad dezAntarAdAvanyathArUpam, iti / 4. vytiriktaavytiriktlkssnnebhyH| 5. anuvRttavyAvRttAkAra / 6. paryAyabhede sati / 7. paryAyabhedAbhAvAt / 8. anvayavyatirakevat / For Private and Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH na ca niranvayanazvaravAdinaH tadanyaprabhavaH sambhavati, sarvathA hetunivRttAvahe tukatvaprasaGgAda; anyathA anvayasiddheH, iti / uktaM ca'sarvathA kAraNocchedAdbhavet kAryamahetukam / tacchaktyavayavAdhArasvabhAvAnAmananvayAt / / 1 / / ityAdi / ' na cA'sya saMvedanasya bAdhakaH pratyayo'sti, kadAcidapyanupalabdheH / na ca 'yogipratyayo bAdhakaH' iti yujyate vaktum, pramANAbhAvAd / uktaM ca'kSaNikaM yogI vijAnAti, na nityaM ceti kA pramA? / dezanAyA vineyAnuguNyenApi pravRttitaH / / 1 / / ' 1. tato niranvayanazvarAdvastunastatsadRzasyAnyaprabhava utpAdaH / 2. mRtpiNDAdyabhAvamAzritya ghaTAderutpAdAt / 3. tata eva tadbhAve / 4. svabhAvAd bhAvabhUte / 5. tacchakteHkAraNazakteH, avayavAH-zaktizaktimatorabhedAt kAraNAvayavA eva; tacchaktyavayavAzca te AdhArasvabhAvAzca, iti, prakramAt kAryasya, iti vigrahaH, teSAmanvayocchedena / 6. anvayavyatirekavataH / 7. jAtivikalpabhAvanAkAle'pi apAstAzeSaprapaJcaH / 8. yogipratyayAgrahaNAda, ityarthaH / 9. na kiJcitpramANaM tajjJAnAgrahaNAt / 10. 'dezanA pramANaM bhaviSyati' iti / etadapohAyAha-bhUtAtmano dvaitAdvaitadezanAvad, brAhmaNasya mRtajAyAmRtadezanAvacceti / For Private and Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 46 anekAntavAdapravezaH ityAdi / tasmAd 'anvayAvinAbhUto vyatirekaH, vyatirekAvinAbhUtazcAnvayaH, iti' vastusvabhAvaH, tathA coktam'nAnvayaH sahabheditvAnna bhedo'nvayavRttitaH / mRdbhedadvayasaMsargavRttijAtyantaraM ghaTaH / / 1 / / ' ityAdi / tasmAd tad yata eva nityam, ata evAnityam; dravyAtmanA nityatvAt, tasya cAbhyantarIkRtaparyAyatvAt / yata eva cAnityam, . ata eva nityam ; paryAyAtmanA'nityatvAt, tasya cAbhyantarIkRtadravyatvAt / ubhayarupasya cAnubhavasiddhatvAt / ekAntabhinnasya cobhayasyAbhAvAt / uktaM ca'dravyaM paryAyaviyutaM paryAyA dravyavarjitAH / kva kadA kena kiMrUpA dRSTA mAnena kena ca / / 1 // ' 1. tadgarbhatvAt / 2. tadgarbhatvAt / 3. sa ghaTo nAnvaya eva, kutaH, ityAha-UddharvAdirUpeNa bheditvAt, evaM na bheda eva, kutaH? anvayavRttito mRdrUpeNa pravRtte:, kiM tarhi ? anvayavyatirekasambandhavartamAnaM jAtyantaraM ghttH| 4. drvyaatmnH| 5. dravati tAMstAn paryAyAn tadbhAvapariNAmena,iti; anyathA, dravaNAnupapattiH, iti bhAvanA / 6. paryAyAtmanaH / 7. anyathA, paryayaNAyoga iti hRdayam / 8. deze / 9. pramAtrA / 10. itaretaravaikalyena nIrUpatApatteH, ityarthaH / 11. pratyakSAdinA For Private and Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 47 ityAdi / syAdetat,paryAyanivRttau dravyanivRttirbhavati kiM ? vA na ? iti kiJcAtaH ? yadi bhavati, anityameva tat, nivRttimattvAt, paryAyasvAtmavat / atha na bhavati, hanta !, tarhi dravyaparyAyayorbhedaprasaGgaH; tathAhi-paryAyebhyo'nyadravyam, tannivRttAvapi tasyAnivRtteH, kramelakAdiva karkaH, iti / etadapyayuktam, kathaJcinnivRttibhAvAt / asya cAnubhavasiddhatvAt; tathAhi-ghaTa paryAyanivRttau kapAlakAle'pi tadbudvyA mRdanubhUyata eva; tadekAntanivRttau cordhvAdiparyAyavannAnubhUyeta / 'UrdhvAdinivRttita eva bhedasiddhiH' iti cet ? na, UrdhvAderapi mRdaH sarvathA bhedAsiddheH / na cAsau 1. paryAya / 2. dravyasya / 3. *tnnivRtttvlkssnnen...| ( * tasya dravyasya saMbandhI nivRtt...|) 4. kapAla / 5. mRdA sahAtyantabhedaH / 6. mRnnivRttau... mUddharvAdiparyAyavanAnubhUyate, nahi mRnnivRttAvUrvAdiparyAyo'nubhUyate / 7. mRdanivRttAvapi satyAmUrkhAdinivRttita eva kAraNAdUrvAde... ddhiH, iti cet ? 8. paryAya / For Private and Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 48 anekAntavAdapraveza: kapAlamRd ghaTamRdaH sarvathA'nyaiva tadatyantabhede tasyA amRttvaprasaGgAtU; yathodakaM na mRt, tato'tyantabhedAd; evamasAvapi syAt, tasyAvizeSAd iti / syAdetad-amRtsvabhAvebhyo vyAvRttatvAt kapAlapadArthasya mRtsvabhAvatA, nodakasya, tebhyo vyAvRttyabhAvAd iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 12 etadapyasamIkSitAbhidhAnam, vastuno sajAtIyetara - vyAvRttAvyAvRttobhayasvabhAvApatteH; tathAhi - amRtsvabhAvebhya evodakAdibhyo vyAvRttasvabhAvaH; evaM saMti kapAlapadArthaH syAt; na tu mRtpiNDazivakaghaTAdibhyo mRtsvabhAvebhyo'pi tadvyAvRttAvamRtsvabhAvatvaprasaGgAt; yathaivAmRtsvabhAvebhyo vyAvRttaH sa mRtsvabhAvo bhavati, evaM mRtsvabhAvebhyo'pi vyAvRtto'mRtsvabhAva syAt, nyAyAnugatametad; anyathA, amRtsvabhAvavyAvRttAvapi mRtsvabhAvAnupapatteH / 14 1. sakAzAt / 2. mRtsvarUpAnanuviddhoddharvAdiparyAyAnupalambhAt / ghaTamRdA sahAtyantabhede 3. ghaTamRdaH / 4. kapAlamRdaH / 5. ghaTamRdaH kapAlamRt / 6. amRdeva / 7. udakAdibhyaH / 8. nahyadakamamRtsvabhAvebhyo vyAvRttam / 9. amRttvAdeva / 10. kapAlamRdAdeH / 11. mRtsvabhAvavyAvRttyabhyupagame sati / 12. vyAvRttasvabhAvaH I 13. mRtsvabhAvebhyo'pi 14. san / kapAlapadArthaH / 15. nyAyazca 'yo yatsvabhAvebhyo vyAvarttate, nAsau tatsvabhAvo bhavati' ityayam / 1 For Private and Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH / 49 syAdetad, vastunaH sajAtIyetaravyAvRttasvarUpa pratiniyataikasvabhAvatvAtsarvabhAvAnAM yathoktadoSAbhAvaH, tathA ca yathaivAsau kapAlabhAva udakAdibhyo vyAvRttaH san mRtsvabhAvaH, evaM ghaTAdibhyo'pi, tasyaikasvabhAvatvAttenaiva rUpeNa vyAvRttatvAd, iti / etadapyayuktam, anubhavaviruddhatvAt; tathAhiyadi, sa yenaiva svabhAvenAmRtsvabhAvebhyo vyAvRttaH, tenaiva mRtsvabhAvebhyopi; hanta ! tarhi, yathaivA. mRtsvabhAvabhAvaikAntavibhinnAvabhAsahetuH, tathaiva mRtsvabhAvApekSayApi syaat| na ca bhavati, mRtsvabhAvasyAnubhUyamAnatvAt tasyaiva tathA pariNatidarzanAt; anubhavasya cApahnotumazakyatvAt 'anubhavapramANakAzca santo'rthAdhigame' iti / pratiniyataikasvabhAvAnubhavani 1. ata eva / 2. kapAlAdInAm / 3. amRtsvabhAvavyAvRttAvapi mRtsvabhAvatvAnupapattyavasAnadoSAbhAvaH / 4. vyAvRtto mRtsvabhAva ev| 5. ekasvabhAvena / 6. kapAlabhAvaH / 7. udakAdibhyaH / 8. hanta iti viSAde / 9. tarhi ityakSamAyAm / 10. udakAdibhyaH / 11. tadekAntavibhinnAvabhAsahetureva / 12. kapAle / 13. ziSTA anubhavameva pramANaM arthAdhigamaviSaye vadantItyarthaH / 14. nanu jvarAdizamanauSadhanidarzanena pratiniyataM mRtpiNDAdiSu tathaikatvasvabhAvAnubhavanibandhanaM kiJcidiSyata ityetadAzaGkayAha For Private and Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH bandhanAbhyupagame ca paryAyataH samAnapariNAma evAbhyupagataH, iti na kAcinno bAdhA / ityalaM vistrenn| tathaikAntAnivRttau tadvilakSaNabuddhyabhAva eva, iti na syAtkapAlabuddhiH, vizeSAbhAvAt; tasyApracyutAnutpannasthiraikasvabhAvatvAt, iti / etena syAdArekA-'nahi kUTasthanityatayA-' ityAdi yadAzaGkayoktam-'paryAyavyatiriktasya dravyasyAsiddhiH' ityAdi / tadapi pratikSiptamevAvagantavyam, kathaJcidvyatirekasiddheH, iti / tathAcoktam'dravyaparyAyayoH siddho bhedAbhedaH pramANataH / / saMvedanaM yataH sarvamanvayavyatirekavat // 1 // svasaMvedanasiddhe ca virodhodbhAvanaM nRNAm / vyasanaM dhIjaDatvaM vA prakAzayati kevalam / / 2 // ' pratItipratiniyataM ca tadekasvabhAvAnubhavanibandhanaM ca tulyasvabhAvAnukAraNaM ceti vigrahaH / 1. atra ca vastuni na kiJcidekAntena nivarttate, nApi tiSThati, tarhi vastvekatattathAbhavatIti prasiddhametat, na ceha vastuni kiJcinnivarttate'pi kiJcit anyathA doSaH, ityAhaekAntetyAdi / 2. ghaTavilakSaNabuddhyabhAvaH / 3. kapAle buddhyabhAvaheturvizeSAbhAvo'pi tasya ghaTavastunaH kutaH ? ityAha-apracyutetyAdi / For Private and Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anekAntavAdapravezaH ityAdi kRtaM vistareNa / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iti nityatvAnityatvavAdaH / / 2 / (3) 51 yaccoktam- 'etena sAmAnyavizeSarUpamapi pratikSiptamavagantavyam' ityAdi / tadapyayuktam, sAmAnyavizeSarupasya vastuno'nubhavasiddhatvAt; tathAhighaTAdiSu 'ghaTo ghaTa:' iti sAmAnyAkArA buddhirutpadyate, 'mArtikastAmro rAjata:' iti vizeSAkArA ca; paTAdirvA na bhavati, iti / nArthasadbhAvo'rthasadbhAvAdeva nizcIyate, sarvasattvAnAM sarvajJatvaprasaGgAt 1 sarvArthAnAmeva sadbhAvasyAvizeSAt / kiM tarhi ? arthavijJAnasadbhAvAnnizcayaH, jJAnaM ca sAmAnyavizeSAkAramevopajAyate / ityato'nubhavasiddhatvAtsAmAnyavizeSarUpaM vastu; iti / na ca 'ayamanubhavo bhrAntaH' iti yujyate, ghaTAdisannidhAvavikalatadanyakAraNAnAM 7 For Private and Personal Use Only sarveSAmevAvizeSeNopajAyamAnatvAt / - 1. bhedAbheda / 2. 'ghaTa:' ityevaMrUpollekhaH / 3. kAraNAdeva / 4. kutaH prasaGgaH ? ityAha / 5. bhuvanodaravarttinAm / 6. sarvasadbhAvasya / 7. sati / 8. sampUrNAlokAdikAraNAnAmityarthaH / 9. pramAtRRNAM sAmAnyena bhikSUpAyakAdInAmapi / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7 anekAntavAdapravezaH syAdetad-vikalpoyaM 'ghaTo ghaTaH' ityetadrUpaparAvRttavastujanyaH, saMketavAsanottho'pi tattvAnna vastusvarUpagrAhI, tadgrAhI tu sajAtIyAsujAtIyavyAvRttavastusvalakSaNaviSayatvAnna yathoktaprakAraH; ityato 'anubhavasiddhatvAd' ityayuktam / na, nirvikalpakAnubhavasyApi tattvato yathoktaprakAratvAt, gRhItagrAhitvena vikalpasya prAmANyAnabhyupagamAt; anyathA, gRhItagrAhitvAnupapatteH; ekasyAkArabhedenApratibhAsanAt, hetvayogena ca parapakSe vikalpAbhAvasya pratipAditatvAt, iti / 1. 'ghaTo ghaTaH' ityevaMrUpollekhaH / 2. etasya ghaTasya yadrUpaM sajAtIyAsajAtIyavyAvRttilakSaNam, tasmAt parAvRttaMnivRttaM parAbhimatatvena vastu sAmAnyAkhyam, tajanyaH / 3. sAmAnyavizeSAkAraH / 4. sAmAnyavizeSAkAratvAt / 5. yadi nirvikalpakaM sAmAnyavizeSAkAraM na syAttadA savikalpakasya yad gRhItaM ityevaMkAreNa vA vizeSAkArA / 6. grAhitvamabhyupagamyate tannopapadyate, yadi hi sAmAnyavizeSau nirvikalpena gRhItau savikalpaM gRhNAti, tadaiva tadgRhItagrAhitvAdapramANaM syAt / athaikasvabhAvAd vastutaH sAmAnyavizeSanirvikalpotpattiriti na vAcyam, yadi hi vastvekasvabhAvaM syAt tadA AkArabhedena pratibhAsabhedo na syAd, savikalpa evAkArabhedena pratibhAsate nAvikalpa ityapi na vAcyam / hetvayogena parapakSe vikalpasyaivAbhAva iti For Private and Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH kiJca-yadyasau sajAtIyAsajAtIyavyAvRttavastusvalakSaNaprabhavo nirvikalpakAnubhavaH; iti, atha kasmAttatpRSTha bhAvI tatsAmarthyajanmA vijAtIyabhedagrAhakavikalpavatsarvathA sajAtIyabhedagrAhakavikalpo na bhavati ? na ca bhavati, tathAnubhavAbhAvAt; tasmAtsamAnAsamAnapariNAmaviziSTavastuprabhava evAsAvapi pratipattavyaH, yuktiyuktatvAt / syAdetad-kuzalamAyAkAravinirmitavyApAraviniyukteSu sarvathA vilakSaNasvabhAvamAyAgolakeSu vibhinnanirvikalpAnubhavAnubhUyamAneSvapi vijAtIyabhedagrAhakavikalpavanna sajAtIyabhedagrAhakavikalpasaMbhavo dRSTaH, sAdRzyAt, evamihApi bhaviSyanti / sattvAsattvaparicchede sA kalpanA vastuni samutpanne vetyAdivikalpairuktatvAt tasmAnnatvataH paramate'vikalpasyaiva sAmAnyavizeSAtmakatvam / 7. bauddhamate / 8. hetvayogazca svalakSaNAdanutpatterityAdigranthena pUrvamevAsmAbhirvikalpajJAnAbhAvasya pratipAditatvAt / 1. yathA nirvikalpAdvijAtIya-paTAdi-bheda-grAhako vikalpa: syAd evaM sajAtIyebhyo ghaTebhyo'pi bhedagrAhako ghaTavikalpaH kuto na bhavati ? 2. nirvikalpAnubhavaH / 3. mAyAgolAhite bhinnenAbhinnenAvikalpenAnubhUyamAnA varttate / 4. golakebhyo vijAtIyaghaTAdayaH / 5. golakAnAmeva bhedagrAhi / For Private and Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH etadapyasAram, sAdRzyasya parikalpitatvAt; parikalpitasya ca sajAtIyabhedagrAhakavikalpaprabhavApratibandhakatvAt; pratibandhakatve ca vijAtIyabhedagrAhakavikalpodayo'pi na syaat| tasya tairapi saha sAdRzyasya parikalpayituM zakyatvAt; kalpanAyAH puruSecchAmAtranibandhanatvAt; tadakAraNAt tatkAryavyAvRttyAdilakSaNasya sAdRzyanibandhanasya mitho'tyantavilakSaNasvabhAvasakalabhAvavAdino vAGmAtratvAt; tathAhi- sajAtIyAsajAtIyavyAvRttyA avizeSeNa 1. sAdRzyaM hi vastuno'sattvAt na sajAtIyabhedagrAhakavikalpotpattiM pratibadhnAti, pratibadhnAticedvijAtIyabhedagrAhakavikalpodayamiti pratibadhnIyAt / 2. sajAtIyena viviktaikasvabhAvAnAmatyantavailakSaNyasya vastutvAGgIkAreNa / 3. sAdRzyasya / 4. parikalpitasya / 5. vijAtIyairapi / 6. ekAntavailakSaNyAvizeSe'pi yathA sajAtIyaM mithaH sAdRzye bhavadbhiH parikalpitamevaM vijAtIyairapi saha tat parikalpayituM zakyata evetyarthaH / 7. sA mRtkAraNaM yasya tatkAraNo ghaTo na tatkAraNo'tatkAraNaH parAdirevaM tajjalAnayanAdikAryaM yasya sa tatkAryo ghaTo na tatkAryo'tatkAryaH paTAdireva, tadvyAvRttyAdi, AdipadAdanadAkAra... ghaTAdiSu sAdRzyasya kAraNaM bhaNyate na vAGamAtrameva, vastutaH sarveSAM bhAvAnAmavizeSeNAtyantaM visadRzatvAbhyupagamAt / For Private and Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 55 anekAntavAdapravezaH vilakSaNatve sarvabhAvAnAM kaH kena samAnakAraNaH ? samAnakAryo vA? iti svadarzanAnurAgaM parityajya locane nimIlya cintyatAm, iti / asati ca samAnakAraNatvAdAvatatkAraNAt tatkAryavyAvRttiriti, kaiSA vAco yuktiH ? svakAraNaprabhavazca kAryasAdhakasvarUpavyatirekeNa vastutaH sarvabhAvAnAM sarvabhAvebhya evAvizeSeNa vyAvRttatvAt, iti / paryAptaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH syAdetad, asau nirvikalpAnubhavo vijAtIyabhedagrahaNe'bhrAntaH, sajAtIyabhedagrahaNe punarbhrAntaH, iti; atastadgrAhakavikalpAsambhavaH, iti / etadapyasad, ekasya bhrAntAbhrAntatvAyogAd, abhrAntavizeSaNAnupapattezca / athocneta-asau vijAtIyabhedagrahaNe paTuH itara 1. athAho bauddha evaM manyase / 2. nirvikalpAnubhavena hi sajAtIyabhedo... bhedazcobhAvapi... bhAveva / paraM vijAtIyabhedagrahe'bhrAnta... tipRSTabhAvinaM vijAtIyabhedagrAhaka vikalpamutpAdayati sajAtIyabhedagrahe tu bhrAnta utpannaiti / ... vinaM sajAtIyabhedagrAhakaM vikalpaM votpAdayatIti na pUrvoktadoSaH / 3. sajAtIyabheda / 4. pratyakSaM kalpanApoDhamabhrAntamityevaM yanirvikalpakamabhrAntatvena viziSyate tasyAghaTanA... taM tvasyApyabhyupagamAt / 5. nirvikalpAnubhavaH / 6. sajAtIyaH / For Private and Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 56 bhedagrahaNe punarapaTuH, paTvanubhavAhitasaMskAraprakopasAmarthyAcca vijAtIya bhedagrAhaka vikalpaniSpAdanAyaivAlam, na itarabhedagrAhakavikalpaniSpAdanAya ityetadapyanalpasya tamaso vijRmbhitim; yataH - asAvanubhavo yena svabhAvena vijAtIyabhedagrahaNe paTuH, tenaivetarabhedagrahaNe'paTuH ? Ahozcidanyena ? kiM kiJcAta: ? - yadi tenaiva, vijAtIyabhedagrahaNavat tata eva sajAtIyabhedagrahaNamapyavikalaM syAd; viparyayo vA tathA ca satyubhayatra paTutvetarAvizeSavat tadanubhavAhitasaMskAraprakopasAmarthyasya tulyatvAt vi jAtIyabhedagrAhakavikalpavRditarabhedagrAhakavikalpo'pi syAd; viparyayo vA tadAhitasaMskArasya vikalpanibandhanasyobhayatra tulyatvAt / ? 10 athAnyena, anubhavasyobhayasvabhAvApatti:, tathA For Private and Personal Use Only 1. udreka / 2. sajAtIya / 3. nirvikalpa / 4. sajAtIya / 5. svabhAvasya / 6. vijAtIyasajAtIyabhedagrahaNayoH / 7. svabhAvasyaikatvAt / 8. sajAtIyabhedA... sajAtIyabhedasyAgrahaNaM syAt svabhAvasyekatvAtya... paTutvApaTutvayoravizeSastulyatvamevaM saMskArasAmarthyasyApi tulyatvAt / 9. anubhavaH / 10. dvitIyapakSe / Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH ca sati svabhAvayordharmatvAdanubhavasya ca dharmitvAnmitho bhedAbhedobhayavikalpaprabhavo doSo'nivAryate, iti; mRgyatAM trANArthamupAyaH / parikalpitobhayasvabhAvAbhyupagamaka vacopAyasadbhAvAt prayAsamAtraphalo'bhISTa phalavikalo doSAzaniH, iti cet ? na, pracaNDavegamahAstrotaHpravAhApahiyamANakuzakAzAvalambanaprAyatvAdupanyastopAyasya; tathAhi-parikalpitobhayasvabhAvatAbhyupagamena paramArthato'sau na vijAtIyabhedagrahaNasvabhAvo, nApi sajAtIyabhedagrahaNApaTu svabhAvaH, iti / ato'nubhavasya svabhAvarahitatvAdananubhavatvaprasaGgaH, iti / tadidaM 'pizAcabhayAt pitRvanAzrayaNamAyAtam' iti dhig, aho dAruNaM tamaH / aparastvAha-yathaivAkramavati sAmAnyavizeSobhayasvabhAve vastuni tathAvidhakSayopazamAbhAvAnnAvagrahakAla eva bhavataH satAmapIhAdigocarANAM dharmA 1. abhyupagama eva kavacaH / 2. nirvikalpaH / 3. he jaina! tava mate / 4. avagrahaNamavagrahaH, anirdezyasAmAnyarUpamAtrArthagrahaNamityarthaH / tathA IhanamIhA, sadbhUtArthaparyAlocanarUpA ceSTA IhA, Iha ceSTAyAmiti vacanAt / ki muktaM syAt ? avagrahA-duttarakAlamapA( vA )yAtpUrva For Private and Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 58 anekAntavAdapravezaH NAmavagamaH; abhyupagame vA, abhyupagame vA, gRhItagrAhitvenehAdInAmapramANatvaprasaGgAt / tathA'smAkamapyarvAgrahazAM kliSTacittatvAt sato'pi sajAtIyabhedasya tadAnavagamaH, sakalarAgAdivAsanAkalaGkavikalAstu yogino'vagacchantyeva, iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sadbhUtArthavizeSopAdAno'bhimukho'sadbhUtArthavizeSaparityAgAbhimukhaH prAyo'tra madhuratvAdayaH zAkhAdizabdadharmA dRzyante, na kharakarkazaniSThuratAdayo zArGgAdizabdadharmAH, ityevaMrUpo mativizeSa IhetyarthaH / tathA tasyaivAvagRhItasye hitasya cArthasya nirNayarUpo'dhyavasAyo ( vA ) 'pAya:, evaM zAGkha evAyaM zArGga evAyamityAdirUpo'vadhAraNAtmakaH pratyayo vA ( pA ) yaH iti bhAvaH / tasyaivArthasya nirNItasya dharaNaM dhAraNA, sA ca tridhA, avicyutiH, vAsanA, smRtizca / tatra tadupayogAdavicyavanaM avicyutiH, sA cAntarmuhUrttapramANA; tatastayA Ahito yaH saMskAra:, sA vAsanA; sA ca saMkhyeyamasaMkhyeyaM vA kAlaM yAvadbhavati, saMkhyeyavarSAyuSAM saMkhyeyaM kAlamasaMkhyevarSAyuSAmasa GkhayakAlamiti bhAvArtha:, tataH kAlAntare kutazcittAdRzArtha - darzanAdikAt kAraNAt saMskArasya prabodhe yajjJAnamudayate tadevedaM yanmayA prAgupalabdhamityAdirUpaM sA smRtiH / etAzcAvicyutivAsanAsmRtayo dharaNalakSaNasAmAnyAnvartha yogAd dhAraNAzabdavAcyAH / avagrahAdayo'nenaiva krameNa syuH tathAhinAnavagRhItamIhyate, na cAnIhitamavagamyate, na cAnavagataM dhAryate / / 2. arvAgdarzitAkAle / 1. avagamasya For Private and Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH edapyayuktam, IhAdigocarANAM prAyo'vagrahottarakAlaM pramAtRbhirgRhyamANatvAt, sajAtIyabhedasya ca kadAcit kaizcidapi grahaNAnupapatteH; 'yogino gRhNanti' ityetadapi zraddhAgamyam, pramANAbhAvAd, ityuktam / yaccoktam-'ekaM sAmAnyam, aneke vizeSAH;' ityAdi,tadapyayuktam, anabhyupagamAt / nahi yathoktasvabhAvaM sAmAnyamabhyupagamyate'smAbhiH, yuktirahitatvAt; tathAhi-tadekAdisvabhAvaM sAmAnyamanekeSu digdezasamayasvabhAvabhinneSu vizeSeSu sarvAtmanA vA ? dezena vA varteta ? na tAvatsarvAtmanA, sAmAnyAnantyaprasaGgAd, vizeSANAmanantatvAt, ekavizeSavyatirekeNa vAnyeSAM sAmAnyazUnyatApatteH, Anantye caikatvavirodhAt / nApi dezena, sadezatvaprasaGgAt, na ca gaganavad vyApitvAd varttate, iti akalaGkanyAyAnusAri cetoharaM vacaH, 1. yadA'vagrahAdayaH sAmastyena syustadA'vagrahottarakAlamIhAdigocarA gRhyante, yadA tvete sAmastyena na syustadA na gRhyante api, yato dRzyata evehAdyabhAve'pi kvcidvgrhmaatrm| tathA niravAyehAnirdhAraNazcAvAyastathA tadanubhavasiddheH, iti vyavacchedArthaM prAyo grahaNam / 2. ekanityaniravayavAkriyasarvagarUpam |3.ghttaadissu |4.anyessaaN sAmAnyazUnyatAparihArAya sAmAnyAnAmAnantye'bhyupagamyamAne ekasAmAnyamiti virudhyate / - For Private and Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 60 www.kobatirth.org * anekAntavAdapraveza: avicAritaramaNIyatvAt vRttyadarzanAt / kArtsyadezavyatirekeNa ubhayavyatirekeNa nabhaso vRtti:, iti cet ? ne, nabhasaH sapradezatvAbhyupagamAt asiddhatvAt, 1 niH pradezatve cAnekadoSaprasaGgAt; tathAhi - yena dezena vindhyena saha saMyuktaM nabhaH himavanmandarAdibhirapi kiM tenaiva ? Ahozcidanyena ? iti / yadi tenaiva, vindhyahimavadAdInAmekatrAvasthAnAdiprasaGgaH, niH pradezakA - kAzasaMyogAnyathAnupapatteH / athAnyena; AyAtaM tarhi sadezatvamAkAzasya / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 syAdetad adRzatvAd viyato yathoktavikalpAsambhavaH, tatraikasminneva teSAmavasthitatvAd / idamapyayuktam, vastutaH pUrvoktadoSAnativRtteH / ca sarvavyApino vindhyAdayaH, iti yena tasminneva teSAmavasthitatvAdu, iti saphalaM bhaved, iti; yato yaMtra vindhyabhAvo yatrAbhAva:, ityanayornabhobhAgayoranyatvam ? ananyatvaM ca ? iti vAcyam / 1. bhAveSu / 2. adhikRtanabhovRttiH / 3. jainaiH / 4. niHpradezaM ca tadekAkAzaM ca tena sambandhaH / 5. dezena / 6. niH pradeze / 7. vindhyAdInAM // 8. vindhyAdyekatrAvasthAnaprasaGgaH / 9. pUrvoktadoSAnativRttimevAnyathA samarthayannAha - na ceti / 10. deze / 11. vindhyAbhAvayukta / For Private and Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anekAntavAdapravezaH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kiJcAtaH ? / yadyananyatvam, kiM sarvathA ? Ahozcit kathaJcit ? yadi sarvathA, hanta ! tarhi yatra vindhyabhAvastatrApyabhAvaH syAt, tadabhAvavat, nabhobhAgAvyatiriktatvAt, tadbhAvavannabhobhAgasya viparyayo vA / atha kathaJcid, anekAntavAdAbhyupagamAt svakRtAntaprakopaH / athAnyatvam, kiM sarvathA ? uta kathaJcit ? yadi sarvathA, anyatamasyAnabhobhAgasya (tva) prasaGgaH, sarvathA bhedAnyathAnupapatteH / atha kathaJcit, svadarzanaparityAgadoSa:, iti / syAdetad bhAgAnabhyupagamAd vyomno yathoktadoSAnupapatti:, iti / anabhyupagamamAtrabhakto devAnAMpriye devAnAMpriye sukhaidhito nopapattiprAptAnapi bhAgAnavagacchati, iti / nanu * 61 1. vindhyabhAvayuktasya nabhobhAgasya 1 2. yatrAbhAvastatrApi bhAvaprAptiH / siddhAntaH / 3. yatra vindhyabhAvo yatrAbhAva ityanayorekasya / 4. sarvadharmavailakSaNye hi sarvathA bhedasta-smiMzca satyekasya bhAvarUpatA'parasya cApineti anabhobhAgatvameva bhavatIti bhAvanA / 5. mUrkhaH, ityarthaH / 6. zAstragrahaNe parizramatyAgena sukhavarddhitaH / 7. vindhyabhAvAbhAvAbhyAm / 8. etadbhAvanAyaivAha / For Private and Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 62 anekAntavAdapraveza: 'viziSTabhAvabhAvAbhAvagamyA eva bhAgA:' ityavagame nivezyatAM cittam, iti / alaM prasaGgena / etena nityavyApi ( 0tyaniravayavA'kriyayApya0 ) nirdezasAmAnyavRttirapi pratyuktA / 7 Aha- anubhavasiddhatvAt sAmAnyasya na yujyate sahRdayatArkikasya tatpratikSepeNAtmAnamAyAsayitum, AyAsasya niSphalatvAt; tathAhi - yadi 'sanAtanaM vastu sad vyApi ekaM anavayavaM ' sAmAnyavastu na syAt, na tadA dezakAlasvabhAvabhedabhinneSu ghaTazarAvo (0STriko daJcanAdi 0 ) daJcanAlintarAdiSu ( ? ) vizeSeSu sarvatra 'mRda, mRd,' ityabhinnau buddhizabdau syAtAm / na khalu himatuSArakarakodakAGgAramurmurajvAlAnalajhajhAmaNDali kotkalikApavanakhadirodumbarikAdiSu Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. viziSTa bhAvo'nyavyAvRttatayA vindhyabhAva eva tasya sattvAsattvAbhyAm / 2. nahi nirbhAge paramANau kAryasya dvyaNukakvacidbhAvaH kvacinneti svadarzanasthityA'pyavagame nivezyatAM cittam / 3. ekasAmAnyavRttinirAkaraNena / 4. nityasyaikasvabhAvatayA kAlabhinnAsu vyaktiSu vRttyayogaH / vyApinaH sarvagatatvena nirdezasya dezAbhAveneti bhAvanIyam / 5. vizeSeSu / 6. nityaM / 7. paramArthasat / 8. viralAgnikaNA murmuraH / 9 mUlAgnivicchinnajvAlA / For Private and Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 63 atyantabhinneSu bahuSu vizeSeSvekAkArA buddhirbhavati, nApyekAkAraH zabdaH pravartate, iti, ato'sya yathoktAbhinnabuddhizabdadvayapravRttinibandhanasya vastusataH sAmAnyasya sattvamAzrayitavyam, iti / atrocyate-na khalvasmAbhiryathoktabuddhizabdadvayapravRttinibandhanaM niSidhyate / kiM tarhi ? / ekAdidharmayuktaM paraparikalpitaM sAmAnyam, iti / tacca yathA vizeSavRttyayogena na ghaTAM prAJcati, tathA nidarzitameva / __ Aha-kiM punaryathoktabuddhizabdadvayapravRttinibandhanam, iti / ucyate-anekadharmAtmakasya vastunaH samAnapariNAmaH, iti / na cAtra sAmAnyavRttiparIkSopanyastavikalpayugalakaprabhavadoSasambhavaH, samAnapariNAmasya tadvilakSaNatvAt, tulyaparicchedyavasturUpasya samAna 1. jAtibhedApekSayA / 2. mRd-mRdityAdi / 3. madamadityAdirUpatayA / 4. sattvajJeyatvAdi / 5. ghaTazarAvAdeH / 6. mRnmRdityabhinnabuddhizabdadvayapravartakaH / 7. samAnapariNAme / 8. deshkaaty'vRttiruupsaamaanyaanntyaadiinaaN| 9. ekAdidharmakasAmAnyavilakSaNatvAt / 10. vailakSaNyamevAha / For Private and Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAnyabhA 34 15 64 anekAntavAdapravezaH pariNAmatvAt; asyaiva ca sAmAnyabhAvopapatteH, 'samAnAnAM bhAvaH sAmAnyam iti, yatsamAnaistathAbhUyate' ityanvarthayogAt, arthAntara bhUtabhAvasya tadvyatirekeNApi tatsamAnatve'nupayogAd; anyathA, 'samAnAnAm' ityabhidhAnAbhAvAdayuktaiva tatkalpanA / samAnatvaM ca bhedAvinAbhAvyeva, tadabhAve ca sarvathaikatvataH samAnatvAnupapattiH, iti samAnapariNAma eva samAnabuddhizabdadvayapravRttinimittam / yatazcaivam ato na ya evAsAvekasmin vizeSe, sa eva vizeSAntare / kiM tarhi ? 1. samAnapariNAmasya / 2. upapattirapi kutaH ? ityAhasamAnAnAmiti / 3. yaditi kriyAvizeSaNaM / 4. samAnaistathAbhUyate ityanena samAnAnAmityatra kartari SaSThIti jJApitam / 5. samAnatayA / 6. ...matvarthaH samAnAnAmiti sambandhaSaSThI-naH parasya pakSe...tyekArtheti / 7. sambandhapakSe samAnAnAM sambandhinaH teSAM samAnAnAM samAnatve prakRtyaiveti bhAvaH / 8. antareNaiva te samAnA iti kRtvA / 9. anyathaivamanabhyupagame, antareNa prakRtyA tadasamAnatve samAnAnAmityabhidhAnAbhAvAt / 10. adhikRtabhAvakalpanAsamAnAnAM bhAva ityetatsambandhinAM samAnAnAmiti kRtvA / 11. tulyatvaM / 12. ayaM ananyasamAna iti nIteH / 13. bhedAbhAve / 14. samAnapariNAmaH / 15. ghaTAdau / 16. zarAvAdau / For Private and Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 3 4 samAne, iti; kutaH sAmAnyavicAroditabhedadvayasamutthAparAdhAvakAza: ? iti / na caivaM sati parasparavilakSaNatvAd vizeSANAM samAnabuddhizabdadvayapravRttyabhAva:, satyapi vailakSaNye samAnapariNAmasAmarthyataH pravRtteH / asamAnapariNAmanibandhanA ca vizeSabuddhiriha, iti yathoditabuddhizabdadvayapravRtiH iti / tathA coktam'vastuna eva samAnaH pariNAmo yaH sa eva sAmAnyam / asamAnavastu vizeSo vastvevamanekarUpaM tu // 1 // ' tatazca tadyata eva sAmAnyarUpam, ata eva vizeSarUpam, samAnapariNAmasyAsamAnapariNAmAvinAbhUtatvAt / yata eva vizeSarUpam, ata eva sAmAnyarUpam, asamAnasyApi samAnapariNAmAvinAbhUtatvAd, iti / na cAnayorvirodhaH, samAnAsamAnapariNAmayorubhayorapi svasaMvedanasyobhayarUpatvAd; ubhayarUpatAyAzca vyavasthApitatvAt / 65 yaccoktam- 'sAmAnyavizeSarUpatve sati vastunaH For Private and Personal Use Only 1. dezakAyeM / 2. sadezatvAdi / 3. ghaTazarAvAdInAm / 4. himAGgArAdInAmiva / 5. vyatirekamAha / 6. ghaTAdeH / 7. mRdAdiH / 8. UrdhvatvAdiH / 9. sAmAnyavizeSobhayarUpam / 10. mRdAdyAtmatayA / 11. UrdhvAdirUpApekSayA / 12. samAnAsamAnayoH pariNAmayoH / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH / sakalalokaprasiddhasaMvyavahAraniyamocchedaprasaGgaH' ityAdi, -tadapi jinamatAnabhijJatAsUcamakeva kevalaM, na punariSTArthaprasAdhakam, iti / na hi 'madhurakalaDDukAdivizeSAnarthAntaraM sarvathaikasvabhAvaM ekaM anavayavaM sAmAnyam' ityabhidadhati jainaaH| ataH kimucyate? 'na viSaM viSameva, modakAdyabhinnasAmAnyAvyatirekAd' ityaadi| kiM tarhi ? / samAnapariNAmaH, sa ca bhedAvinAbhUtatvAt / na ya eva viSAdabhinnaH sa eva modakAdibhyo'pi, sarvathA tadekatve samAnatvAyogAt / syAdetat, samAnapariNAmasyApi prativizeSamanyatvAdasamAnapariNAmavat tadbhAvAnupapattiH, iti / etadapyayuktam, satyapyanyatve samAnA'samAnapariNAmayorbhinnasvabhAvatvAt; tathAhi-samAnadhiSaNAdhvaninibandhanasvabhAvaH samAnapariNAmaH, tathA viziSTa 1. vastvanutpattirUpa iSTo'rthaH / 2. viSa / 3. sAmAnyamityAhuja'nAH / 4. ghaTazarAvAdi / 5. yathA'samAnapariNAmasya samAnapariNAmabhAvAnupapattirevaM samAnapariNAmasya samAnapariNAmAnupapattiH / ubhayorapyanyatvAvizeSAt / 6. pariNAmasya / 7. yataH khalu zarAvAdiSu mRnmRdityavizeSeNa 6 - - For Private and Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 67 anekAntavAdapravezaH buddhya'bhidhAnajananasvabhAvastvitaraH, iti yathoktasaMvedanAbhidhAnasaMvedyAbhidheyA eva viSAdayaH, iti pratItametad; anyathA yathoktasaMvedanAdyabhAvaprasaGgAt / ato yadyapi dvayamapyubhayarUpaM tathApi viSArthI viSa eva pravarttate, tadvizeSapariNAmasyaiva tatsamAnapariNAmAvinAbhUtatvAt, na tu modake, tatsamAnapariNAmAvinAbhAvAbhAvAt tadvizeSapariNAmasya, iti / ataH prayAsamAtraphalA pravRttiniyamocchedacodanaiva, iti / etena 'viSe bhakSite modako'pi bhakSitaH syAd' ityAdyapi pratikSiptamavagantavyam, tulyayogakSematvAd, iti / yaccApareNApyuktam-'sarvasyobhayarupatve tadvizeSanirAkRteH' ityAdi-tadapi kUTanaTanRttamivAbhAvitA'nuSThAnaM na viduSAM manoharam, ityapakarNa bhavato dhIdhvanI sa samAnapariNAmaH / yataH khalu ghaTAdiSveva ghaTaH zarAvamityAdivizeSaNa bhavato dhIdhvanI sa tvitaraH / 1. sAmAnyavizeSarUpa / 2. tathA hi sat saditi viSAdayaH saMvedyante'bhidhIyante ca, tathA viSaM modaka ityevaM ceti pratItamidam / 3. AdipadAdabhidhAnam / 4. viSaM modakazca / 5. sAmAnyavizeSarUpam / 6. viSa / 7. viSa / 8. modaka / 9. viSa / 10. pUrvoditena granthena / 11. jainadarzanabhAvArthapariNAmazUnyatvena / For Private and Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 68 anekAntavAdapravezaH yitavyam, vastutaH pradattottaratvAt iti / alaM vistareNa vacasAm / / 3 // iti sAmAnyavizeSobhayarUpaikavastuvAdaH / / 3 / / ( 4 ) yaccoktam- 'evamabhilApyAnabhilApyamapi virodhabAdhitatvAdevAnudddghoSyam' ityAdi, tadapyayuktam; anyathA, vyavahArocchedaprasaGgAt / tadyadi ekAntenaivAnabhilApyamabhyupagamyate, kathaM tarhi zabdavizeSAdarthavizeSapratItyAdiH ? dRzyate ca 'analAdyAnaya' ityukte vinItAnAM dhUmadhvajAdau pravRttiH / syAdetad, asau zabdAdvikalpaM pratipadyate, tasmAcca dRzyavikalpyA'rthA( 0pArthA0 )vekIkRtya pravartatte 1 1. atrAnye jJApakazlokAH - samAnetarabuddhizcetyAdirUpA daza / iti sAmAnyavizeSobhayavastuvAdaTippanakam / / 3 / / 2. virodhAsiddhestadasiddhizcAbhilApyAnabhilApyasyaiva pramANasiddhatvAt tathaivArthakriyopalabdheriti zeSaH / 3. abhilApyAnabhilApyatAM vihAya / 4. AdizabdAtpravRttitatsamAsAdananivedanaparigrahaH / 5 tathAvidhakSayopazamayuktAnAM / 6. anyApohAbhidhAyakAH zabdA iti kRtvA zabdAdanyApohamanyAbhAvaH pratipadyante / 7. anyAbhAvabodhAt / 8. svalakSaNasAmAnyalakSaNau / For Private and Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13 anekAntavAdapravezaH na punaH zabdAdeva, apratipannavikalpasya kasyacitpravRttyadarzanAt / saGketavazAcca zabdAdarthe pravRttiH, tasya ca vikalpamantareNAnyatra kartumazakyatvAd, iti; itItthamevedamaGgIkartavyam, iti / ___etadapyayuktam, vikalpapratipattAvapi dRzyavikalpyAthaikIkaraNAbhAvataH, pravRttyayogAd, ekIkaraNAbhAvazca dRzyavikalpyArthayoratyantabhedavAdinaH kathaJcidapi samAnatvAnupapatteH, ekasya cobhayAnubhaviturabhAvAt / kiJca-sa khalvekIkurvan tadA dvayamapi bhedena pratipadyaikIkuryAd ? apratipadya vA ? / yadyAdyaH pakSaH, tato bhedenaivobhayapratipatteH kimekIkaraNena ? / 1. na tu zabdAdvastveva pratipadya pravartate / 2. vizeSamAha / 3. boddhaiH / 4. apoham / 5. vizeSe / 6. azakyatvaJca vizeSe saGketasya vastUnAmAnantyAt prativastu samavAyakaraNena vyavahArAnupayogAt saGketasya / 7. vikalpaviSaya eva zabdaH, iti zabdAt / 8. svalakSaNavikalpAdhiruDhasAmAnyarUpa / 9. dRzye / 10. satastava / 11. sAdharmya caikIkaraNanimittaM / 12. samAnatvaM sadapi ubhayo: samAnayorgrahaNe gRhyate na ca tayorekaH kazcid grahItA'bhyupagamyate paraiH / 13. dRzyavikalpyArthadvayam / 14. jJAtvA / 15. asaGkIrNatvena / 16. yojanAbhAvAnna kinycidityrthH| For Private and Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH athAparaH, iti, apratipannayozcaikIkaraNamayuktam, atiprasaGgAt; tathAhi-apratipannenApi vivakSitenaiva dRzyenaikIkaroti, na dRzyAntareNa, iti kimatra niyAmakam ? / syAdetad, asau tatsamAnajAtIyadRzyasaMvedanAhitavAsanAprakopaprabodhitasvabIjajanmA vikalpaH, iti; ato 'na dRzyAntareNa' ityetadapyasaGgatam, dRzyasaMvedanAhitavAsanAprakopasya tatprabodhAkSamatvAd, iti / etadAveditaM prAga, ato neha prayatnaH, iti; alaM vistaraNa / yaccoktam-'saGketavazAcca zabdAtpravRttiH, tasya ca vikalpamantareNAnyatra kartumazakyatvAt' iti; 1. apratipadyaikIkuryAdityayaM pakSaH / 2. bhedenaagRhiityoH| 3. bhedenAgRhItenApi / 4. ghaTena / 5. vikalpyamartha ghaTAdisvalakSaNena / 6. apratipannatvAvizeSAt / 7. tasya tadAnIM pravRttiviSayasya ghaTasvalakSaNasya yaH sajAtIyo dRzyo ghaTasvalakSaNAntaraM tasya yatsaGketagrahaNAdikAle saMvedanaM tena yazcAhitaH saMskAravizeSastenodbodhitavikalpasya yat svaM bIjaM zabdajJAnaM tajjanmA / 8. na tu paTAdisvalakSaNenaikIkaroti / 9. vikalpa / 10. sattvAsattvAdhikAre svalakSaNAnubhavAhitasaMskArAt tajanmeti cet, na, saMskArasyApi svalakSaNetararupAnatikramAdityAdinA niveditam / 11. apohaM / For Private and Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 71 etadaghaTamAnakam, vikalpe'pi saGketasya kartumazakyatvAta, tasyApyutpattyanantarApavargitvAt ; tathAhi-tasminnapi saGketavidhiranutpanne vA kriyate ? utpanne vA ? vinaSTe vA ? iti vikalpAH / na tAvadanutpanne, asattvAt / nApyutpanne, tasyotpAdasamantarameva vigamAt; kSaNasthitidharmaNi ca saGketasya kartumazakyatvAt / nApi vinaSTe, vinaSTasyAsattvAt / syAdetad, yadavikalpavyAvRttaM vikalparUpaM sakalavikalpasAdhAraNam, tatra saGketaH, iti / etadapi asamIkSitAbhidhAnam, sakalavikalpasAdhAraNasyAsattvAd avikalpebhya iva sarvathA sarvavikalpAnAmevaM mitho'pi vyAvRtteH / na ca 'anyena 1. svalakSaNe'pi vikalpo hyayamapohaH, sa ca tridhA ekastAvavyAvRttam svalakSaNameva, anyavyavacchedamAtraM dvitIyaH, vikalpabuddhipratibhAsastu tRtIyaH, tatra prathamapakSAzrayeNAhavikalpe'pItyAdi / 2. svalakSaNarupavikalpasya / 3. vinAzitvAt / 4. anyavyavaccheda...kRtyAha / 5. nirvikalpa / 6. uktaJca dharmakIrttinA arthAnAM ghaTAdInAM yacca sAmAnyavyAvRttilakSaNaM, yaniSThAzca ime zabdAstasya rupaM na kiJcaneti, niHsvabhAvatvasiddhistucchatvasiddhirasattvasiddhiriti yAvat / 7. ...sarve'pi vikalpA avikalpebhyo'tyantavyAvRttA evaM mitho'pi, so'pi hi svalakSaNAni sajAtIyavijAtIyavyAvRttAnIti kRtvA vijAtIyebhyo vikalpebhyaH / For Private and Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 72 anekAntavAdapravezaH svabhAvena vijAtIyebhyo vyAvRttaH, anyena ca sajAtIyebhya' iti vaktuM yujyate, anekadharmAtmakavastuprasaGgAd iti / / syAdevam zabdo hi vikalpajanmA vikalpahetuzca varttate; uktaM ca "vikalpayonayaH zabdAH, vikalpAH zabdayonayaH' iti / tatazcAsau zabdo yathAbhUtAdeva vaktRvikalpAdutpadyate tathAbhUtasyaiva zrotRvikalpasya janakaH, iti, etAvatAMzena tatra saGketaH, iti pratipAdyate, na punaH zRGgagrAhikayA kriyate / tathA cataimirikadvayadvicandrapratipAdanaM nyAya evAvitathazabdArthavyavahArajJairanalpadhIdhanaiH pratipAditaH / uktaM carUpAntaraM vikalpe yadubhayoH pratibhAsate / satyarthe taMtra saGketaH ekatvAdhyavasAyataH / / 1 // 1. vikalpebhyaH / 2. vikalpo'pi svasaMvittau vastu / 3. athaivaM manyase / 4. vikalpabuddhipratibhAsapakSetyAha-jana... vikalpakAraNaH / 5. ghaTAdyapohapratibhAsinaH / 6. bAjAGkuranItyA / 7. pRcchati / 8. svalakSaNAdanyat sAmAnyalakSaNAkhyam / 9. vaktRzrotroH / 10. sati vidyamAne'rthe 'pohAzraye svalakSaNe ityarthaH / 11. tatra saGketa... nyasaGketya ityarthaH / 12. kvetyAha-ekatvAdhyavasAyataH / vikalpAntarasyaikatvAdhyavasAyenetyarthaH / For Private and Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 73 yAdRzAdyaH samutpannaH sa bhavatyeva kAraNaM / tAdRgvidhavikalpasya dhvaniH saGketasaMsthitiH // 2 // kimetaditi saGketya itaropyevamityadaH / na kalpayati yAvaddhIstAvanna samayodbhavaH / / 3 // vaktuH zrotuzca tulyAbhe buddhI tenaikagocare / tattvena bahirartho'sti na kazcicchabdagocaraH / / 4 // svabuddhipratibhAsasya saMvittAvapi jAyate / bahirarthagrahe mAnastulyataimirabuddhivat / / 5 / / 1. tatkiM tatra rUpAntare zRGgagrAhikayA saGketaH syAnetyAha-yAdRzAdityAdi, vikalpAt / 2. zrotAramadhikRtya tAdRzasyaiva vikalpasya nimittaM syAt zabdaH / 3. yadA hi yAdRzAdvikalpAdyaH zabda utpannaH sa tAdRzamevAparaM vikalpaM janayati tadA te sadRzA vikalpA aneke tasyaikasya zabdasyAbhidheyA ityAyAtamiti cetasi nidhAyoktavAn saGketasthitiriyameva / 4. anantarazlokoktameva dRDhayatikimetadityAdinA / 5. buddhisatkaM rupamadhikRtya kimetadityevaM saGketyaH pumAn itaro'pi saGketaka evamityAdi etanna vikalpayati yAvattAvanna samayodbhavo na saGketajanma / yata evaM tena kAraNena vaktuH zrotuzca dvayorapi samAnAkAre buddhI ekagocare apohArSApekSayA / 6. paramArthena na kazcidvahirarthaH zabdagocaro'sti / 7. kathaM bAhye'bhimAnaH ? For Private and Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 74 anekAntavAdapravezaH etadapyayuktam, kvacid vaktRvikalpasadRzazrotRvikalpAsambhavAd, ekAntakSaNikavAdino janyajanakabhAvAnupapattezca; iti vakSyAmaH / evamekAntAbhilApyatvamanalAcalAdizabdoccAraNe vadanadAhapUraNAdiprasaGgAnAGgIkarttavyam / na caivaMvAdinaH kvacidapyupalabhyante, iti atoM neha yatnaH, iti / tasmAd vyavahArAnyathAnupapatterabhilApyAnabhilApyamiti sthitam / na cAtra virodhabAdhA, abhinnanimittatvAt; ityAha svabuddhyAkArasyApi saMvittau mayA bAhyo'rtho gRhIta ityabhimAno bhavati, tulyataimirikabuddhivat / taimiriko hi taimirikasya candradvayaM pratipAdayati, svabuddhipratibhAsaM itaro'pi svabuddhipratibhAsameva pratipAdyate / bAhyasya candradvayasyAbhAvAditi bhAvanA nare mandaprajJe, viSamazAstrasya zrayaNe hi na yAdRzo vikalpo vyAkhyAturasti zabdAt tAdRzaH zrotuH sambhavati tathopalabdheH; anyathA zrotustacchAstrAnavagamAbhAvAdvaktRvikalpasadRzavikalpotpAdena, anabhyupagame cAnavagamAbhAvasya pratItivirodhaH / 1. kvacidanavagamapratIteH, kvacicca sambhave'pi vaktRvikalpasadRzazrotRvikalpasya ayaM zrotRvikalpo vaktRvikalpasadRzaH, iti parijJAnAbhAvAt / tadavagamAsambhavAt, asambhavazca paracetaso'pratyakSatvAt / (x ayaM zrotRvikalpo vaktRvikalpasadRzaH / ) 2. ekAntAbhilApyatvavAdinaH / For Private and Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 75 tathAhi-abhilApyakadharmakalApanimittApekSayA tadabhilApyam, anabhilApyadharmakalApanimittApekSayA cAnabhilApyam, iti dharmadharmiNozca kathaJcidbhedaH, iti pratipAditam / tatazcatadyata evAbhilApyam, ata evAnabhilApyam, abhilApyadharmakalApanimittApekSayaiva abhilApyatvAd, abhilApyadharmANAM cAnabhilApyadharmAvinAbhUtatvAd yata eva cAnabhilApyam, ata eva cAbhilApyam, anabhilApyadharmakalApanimittApekSayaiva anabhilApyatvAd, anabhilApyadharmANAM cAbhilApyadharmAvinAbhUtatvAd, iti / syAdetad, yadi tadabhilApyAnabhilApyadharmakam, evaM tarhi abhilApyAnAM zabdenAbhidhIyamAnatvAt kimityakRtasaGketasya puro'vasthite'pi vAcye zabdAnna sampratyayapravRttI bhavataH ? iti / . atrocyate, tajjJAnAvaraNakarmakSayopazamAbhAvAt, tasya ca saGketAbhivyaGgyatvAt; tathAhi-jJasvabhAva 7 1. iha cAbhilApyadharmAH abhidheyapariNAmAH / 2. ato'nye sambandhivazAt tathA nAbhidhIyante ityanabhilApyAH / 3. sadAdyabhidheyapariNAmAnAM / 4. tathAvidhasvasaMvedyAnAkhyeyadharmAvinAbhUtatvAt / 5. dharmANAm / 6. zrotuH / 7. tasminnakRtasaMketavAcye / 8. kSayopazamasya / For Private and Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 76 anekAntavAdapravezaH syAtmano mithyAtvAdijanitajJAnAvaraNAdikarmamalapaTalAcchAditasvarUpasya saGketatapazcaraNadAnapratipakSabhAvanAdibhistadAvaraNakarmakSayopazamakSayAvevApAdyate; tato vivakSitArthAkArasaMvedanaM pravarttate, iti; anyathA, tatpravRttyabhAvAt / tatprathamatayaiva sarvatrAdRSTasaGketAnAmarbhakANAM saGketasya kartumazakyatvAt; tathAhi-na zabdAdapyasaGketitAttadarthe pratipattiyujyate, tatsaGketakaraNe ca tatrApyayameva vRttAntaH, iti, anavasthAprasaGgaH / kvacidavasthAne cAsmanmatAnuvAda eva, nahi kathaJcidvAstavasambandhAbhAve satyavasthAnaM prayujyate, iti / syAdetad, arbhako'pyasakRd 'ayam' ityAdizabdasaGketyArthasannidhAvuccAryamANamAkarNya vyavahata'zca 1. AdipadAdavira tyAdigrahaH, mithyAdarzanAviratipramAdakaSAyayogA bandhahetavaH, iti vacanAt / 2. AdipadAd darzanAvaraNAdigrahaH / 3. Adizabda eteSAmeva svabhedaprakhyApakaH / 4. kssyopshmaadeH| 5. abhAvo'pi kuta ityAha / 6. tajjanmApekSayA / 7. saGketazabdAdapi sakAzAt / 8. saGketazabdArthe / 9. ayuktA ca saGketavaiyarthyaprasaGgAt prasaGgazca saGketitAdapi saGketazabdAt tadarthapratIteH / 10. saGketazabdasya / 11. aparasaGketazabde / 12. yaduta tatsaketakaraNameva / 13. zabdAntare / 14. azaGkitAdeva tat prtiitaavbhyupgmymaanaayaamityrthH| 15. ayaM ghaTa ityaadiruupm| For Private and Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 10 anekAntavAdapravezaH 6 7 tathA vyavahAre pravarttamAnAn dRSTvA pratipadyate zabdArtham, iti; tathAhi - na mAtrAdibhirapi kasyacitsaGketaH kriyate, iti; dRzyate ca tatpratipattiH, iti / atrocyate, dRzyate khalviyaM pratipattiH, kiM tu bhavatpakSe na yujyate, asakRddarzanapakSe'pi tatprathamatayA zabdAt pratipattyabhAvAda, bhAve ca kathaJcidvAstavasambandhasiddheH, anAdisaMsArapakSe'pi kathaJcidvAstavazabdArthasambandhasiddheH, 'zabdo hi vikalpajanmA' ityAdinirAkaraNena ca saGketasya niSiddhatvAt, tathA prakaraNAdabhivyaktakSayopazamAnAM keSAJcitsaGke - tamantareNaiva zabdArthapratipattidarzanAd / alaM prasaGgena / 11 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only 77 1. tadAnayanAdau / 2. ayamityAdinA zabdena puro'vasthitArtharUpam / 3. etadeva bhAvayati tathAhItyAdinA / 4. arbhakasya / 5. ghaTAdeH / 6. kAlena / 7. tajjanmApekSayA / 8. prathamazabdAt I 9. pratipattyabhAvazcAsaGketitatvAt zabdArthayoH / 10. anAditvAt saMsArasyAsakRcchrutatvAt sarvazabdAnAM tatra tatra vyavahAre AdyazabdazravaNAdvAcyapratItisiddhiriti cettatazcAdyazabdAt pratipattyabhAva ityacAru / etadAzaGakyAha- anAdi iti, anAdAvapi saMsAre tasya vivakSitasyAyamityAdeH zabdasya puro'vasthitabhAvavAcakatvena zravaNavadvAcyArthapratItisiddheH ityevamanAdimAn vAcyavAcakabhAva: zabdArthayoriti / 11. samuccaye prastAvAt / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 78 anekAntavAdapravezaH iti abhilApyAnabhilApyobhayarUpaikavastuvAdaH samAptaH / / 4 / / (5) yadapyuktam-'virodhidharmAdhyAsitasvarUpatvAdvastuno'nekAntavAdino muktyabhAvaprasaGgaH' iti-etadapi sUkSmekSikayA muktimArgamanAlocyaivoktam, iti, uktavatsattvAnityatvAdInAM virodhitvAsiddheH, anyathA vastvabhAvaprasaGgAt / kiJca-virodhidharmAdhyAsitasvarUpAbhAva eva vastuna ekAntavAdina eva muktyabhAvaprasaGgaH; tathAhiyadi 'tadAtmAGganAbhavanamaNikanakadhanadhAnyAdikamekAntenaivAnAtmAdikadharmayuktaM', hanta ! tarhi sarvathA'nAtmakatvAdbhAvakabhAvyAbhAvAt tatparijJAnottarakAlabhAvibhAvanA'bhAvataH kutaH ? kasya vA ? mohAdiprahANam ? iti kathyatAmidam / syAdetat-paraparikalpitA'vicalitaikasvabhAvAtmApekSayA tadanAtmakamabhyupagamyate, na punaH pratikSaNanavarAtmApekSayA, iti / etadapyasAram, vikalpAnupapatteH; tathAhi 1. anekAntAtmakavastvabhAva ityarthaH / 2. ekAntenaivAtmakatvAdivastu / 3. athaivaM manyase / 4. vastu / For Private and Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ___www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 79 tatkathaJcitpratikSaNanazvaraM syAt ? sarvathA vA ? / yadi kathaJcida, arhanmatAnuvAda eva; tathA coktamahanmatAnusAribhiH sarvavyaktiSu niyataM kSaNe'nyatvamatha ca na vizeSaH / satyozcityapacityorAkRtijAtivyavasthAnAt / / 1 // iti / atha sarvathA, hanta ! tauhikAmuSmikasakalalokasaMvyavahArAbhAvaprasaGgaH; tathAhi-pratikSaNaniranvayena nazvaratve satyAtmAdivastunaH grAhyagrAhakabhAvasmaraNapratyabhijJAnakutUhalaviramaNAdyAvidvadaGganAdipratItamapi nopapadyeta, nahi grAhyArthatadgrAhakasaMvedanayoH kathaJcidapi tulyakAlatA'bhyupagamyate paraiH, tayorhetuphalabhAvAbhyupagamAt / uktaM ca- 'grAhyatAM vidurhetutvameva yuktijJA jJAnAkArArpaNakSamam' iti / evaM ca sati grAhyArthAbhAve eva grAhaka 1. vastuparyAyApekSayA / 2. ghaTAdyAsu / 3. kSaNasambandhabhedAt / 4. kathaJcitsadAdirUpatayA / 5. bhAvArthamAhasatyoriti, citrasahakArisAmarthyena / 6. saMsthAnasattva / 7. ananuvRttinazanazIlatve sati / 8. dharmakIrttinA / 9. bhinnakAlaM kathaM grAhyamiti cet / 10. arthasya / 11. anumAnavidaH / 12. vastusthityA / For Private and Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 anekAntavAdapravezaH saMvedanaprasUteH, tadabhAvabhAvitvAt saMvedanasya, kutastasya tadgrAhakatvam ? itarasya ca tadgrAhyatvam ? iti; AdAya yuktipradIpaM tiraskRtya svadarzanAbhinivezatimiraM nibhAvyatAmetada, iti / AkArArpaNakSamatvamapi tasyAnizcitameva / nahi 'anantarAtItaviSayAkAramevedaM saMvedanam' iti vinizcetuM zakyate, tasyAgrahaNAd / agrahaNaM ca tadAnImasattvAd / asati ca tasmiMstadAkArametadartadAkAraM na bhavati, iti avagamAnupapattiH / saMvidyamAnAdevaM saMvedanAkArIt tadAkAratvAvegamaH, iti cet ? tathAhi-yadyadgrAhakaM na bhavati, tattadAkAraM na bhavati, pItAgrAhakamiva nIlasaMvedanam, tadgrAhakaM caitadataH iti kathaM tadavagamAnupapattiH ? iti| etadapyayuktam-tatpratyakSatAnupapatteranumIyamAnatvAt / na cAnumAnatA'pyatra, evaMvidhAvinAbhAvavyavasthAkAriNaH kSaNadvayagrAhiNo vijJAnasyAbhAvAd, 1. kimityata Aha / 2. grAhyatvenAbhimatArtha / 3. arthsy| 4. taduttarakAlabhAvisaMvedanagrAhyatvam / 5. sUkSmAbhogahastena / 6. arthasya / 7. anantarAtItaviSayasya / 8. saMvedanakAle |9.vissysy |10.vissyaakaarN / 11. anyAkAraM / 12. saMvedanagatAkArAt / 13. anantarAtItaviSayAkAratvAvagamaH / 14. yathA nIlasaMvedanaM pItAgrAhakaM / 15. anantarAtItaviSayAkArasya* / ( * jJAnasya, avinAbhAvaH / ) For Private and Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH abhAvasya kSaNikatvavirodhAt / tadeva viziSTaM tadvyavasthAkAri, iti cet ? na, kAraNavijJAnabodhAnvayavyatirekeNa kAryavijJAnasya vaiziSTyAyogAd, atiprasaGgAt, tadvadaparasyApi vaishissttyaaptteH| syAdetat-samAnakAlayoreva grAhyagrAhakabhAvaH; tathAhi-svahetubhya eva tadvijJAnaM viziSTasamAnakAlabhAvibhAvagrAhakasvabhAvam, bhAvo'pi tadgrAhyasvabhAva evotpadyate; iti yathoktadoSAnupapattiH / na, tayostAdAtmyatadutpattyanupapatteH, pratibandhAbhAvAt / ityalaM prasaGgena vijRmbhitamevA'trAsmatsva - yUthyaiH; iti / smaraNAdyasambhavastu pratikSaNa-niranvayena nazvaratve sati vastunaH subhAvya eva / nAnyenAnyasminnanubhUte nyopalabdhau smaraNapratyabhijJAdayo yujyanta iti / evam, aihikasakala-lokasaMvyavahArAbhAvaH, iti sthitam AmuSmikavyavahArastu sutarAmasaGgataH, 1. viziSTagrAhyagrAhakabhAvavyavastheti pratyantare / 2. arthasaMvedanayoH / 3. vijnyaanebhyH| 4. svahetoreva / 5. bhAvAt / 6. arthasaMvedanayoH / 7. samakAlatayeti bhAvaH / 8. divAkarAdibhiH / 9. sacetanAdeH / 10. pramAtrA / 11. prameye / 12. pramAtuH / 13. prameyAntaropalabdhau / 14. yathoktanItyA / 15. pAratrikaH / 'nyara 14 For Private and Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 82 www.kobatirth.org 7 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 2 kRtanAzAkRtAbhyAgama-prasaGgAt; tathAhi yaH kuzale pravarttate sa tadaiva sarvathA vinazyati, kuzalamapi ca karmAtmalAbhasamanantarameva niranvayamapaiti, ataH kRtanAzaH, kSaNAntarasya ciravinaSTAtkarmaNaH punarAyatyAM phalodayAbhyupagame satya'kRtAbhyAgamaH, ityetaccAsamaJjasam / tathA muktirapi prANinAmasaGgataiva; tathAhitIvrataravedanAvibhinnazarIraH saMsAravimukhayA prajJayA vibhAvitasaMsAradoSo nirAstho jihAsurbhavamupAditsunirvANaM rAgAdiklezapakSavikSobhakSamamAmukhIkRtya mArgamamalaM krameNAvadAyamAnacittasantatirniratizayapezalarasAmAsvAdayati nirvRtimiti nyAyaH, ayaM ca pratikSaNaniranvayanazvaratve sati AtmAdivastuno na ghaTAmupaiti, tathAhi - anya eva duHkhaiH sAMsArikaiH pIDyate, anyazca nirvidyate, anyasya ca virAgamuktI, iti, azobhanametad, atiprasaGgAt, evamAmuSmika vyavahAro'pyasaGgataH, iti sthitam / 1. karmaphalasambandhAdibhiH / 2. tadA phalamadattvaiva nAzAt / 3. niranvayanazvaratvAt / 4. san / 5. lokottarayA / 6. janmAdibhAvena saMyogaviyogasAratvAt saMsAramya / 7. samyagdarzanAdi / 8. prItiM / 9. tato'tyantabhedAt 10. santAnAntare santAnAntaraphalApatternAnAtvAvizeSAt / For Private and Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 83 syAdetad-viziSTahe tuphalabhAvanibandhanaH sarva evAyamaihikAmuSmika vyavahAraH; tathAhi-viziSTAM rUpAdisAmagrI pratItya viziSTameva saMvedanamupajAyate, tatazca tadeva tasya grAhakamabhidhIyate, na punaranyad, atiprasaGgAt; evaM smaraNAdyapi bhAvanIyam iti kRtanAzAkRtAbhyAgamaprasaGgo'pyatrAnavakAza eva, kSaNabhede'pyupAdAnopAdeyabhAvenaikasyAmeva santatAvAhitasAmarthyasya karmaNaH phaladAnAt, ato ya eva santAnaH kartA, sa eva bhoktA, iti; tathAhi-yaH sakuzale pravarttate, sa yadyapi tadaiva sarvathA vinazyati, tathApi nirudhyamAnaH svAnurUpakAryotpAdanasamarthaM sAmarthya vijJAnasantatau AdhAya nirudhyate; yata:sAmarthyavizeSAduttarottarakSaNapariNAmena kAlAntarapariNAmasaJjAtavAsanAparipAkAt sahakAripratyayasama 1. kAraNakAryabhAva / 2. akSepakAryajananasamarthA / 3. uddizya / 4. saMvedanAntaraM / 5. sarvasya sarvavittvApatteH / 6. tatsaMskAranibandhanatvena / 7. viziSTakAryakAraNabhAvapakSe / 8. hetuphalabhAvena / 9. pratItyabhavanadvAreNa karaNAt / 10. taduktam-'yasminneva hi santAne, AhitA karmavAsanA / phalaM tatraiva sandhatte, kase raktatA yathA / / 1 / / ' 11. sAmAnyena / 12. pravRttikAle / 13. viziSTavatItyotpAditaH / 14. AhitAt / 15. prazAnta...hitayA / For Private and Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 84 anekAntavAdapravezaH / vadhAnopanItaprabodhAt phalamiSTamaniSTaM copajAyate; ato na ythoktdossH| pratItazcAyamarthaH; tathAhi-rasAyanAdibhiH prathamopanipAtavelAyAmAhito vizeSo dehe taduttarottarAvasthAbhedopajananena pazcAddehAtizayasya balamedhArogyAderniSpAdakaH, tathA lAkSArasaniSekopanItasAmarthya mAtuliGgakusumamuttarottaravizeSopajananena phalodarAntavartinaH kesarasya raktatAheturbhavatyeva; iti dRSTatvAnmucyatAmabhinivezavaizasam / yaccoktam 'muktirapi prANinAmasaGgatA' ityAdi- yAvadayaM ca pratikSaNaniranvayanazvaratve satyAtmAdivastuno na ghaTAmupaiti ?' iti / tadapyayuktam, pratikSaNaniranvayanazvarAtmapakSa eva yujyamAnatvAt, tathAhi-nairAtmyavAdinaH kSaNikAH padArthAH, yathAhetusannidhAnaM vikriyAmAtmasAtkurvANAH samuparodhahetubhiryadA pIDyante duHkhavizeSAdhyAsitottarottarakSaNotpattitaH, tataste nirvidyante, nirvidyottarottarakSaNasamutpAdAnniviNNAstaduttarottarazrutabhAvanAdinA akliSTAnekakSaNaparamparotpAdanena dAnadamasaMyamAdyane 1. jvarAdivighAtabIjabhUtaH / 2. viziSTaviziSTatarabhedataH / 3. tatsantAna eva / 4. siddhantavAdinA / 5. mukteH| 6. mate / 7. jvarAdibhiH / 8. prabandhena nirvRttAH santaH / For Private and Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH kaprakArazubhadharmAdhyAsAd rAgAdibIjonmUlanasamarthamArgabhAvanAtaH pratikalamavadAyamAnavizuddhiparyantavarttikSaNotpAdAdhigatavimuktayaH kathyante, ityanavadyam; anyathA, Atmano vyavasthitatvAdvedanAbhAve'pi vikArAntarAbhAvAt, pratipakSAbhAsenApyanAdheyAtizayasambhavAcca muktyasambhavaH, iti / etadapi tattvAparijJAnavijRmbhitameva, bhavatpakSe'pi viziSTahetuphalabhAvAnupapatteH; tathAhi-kiM vaiziSTyaM nAma ? kiM hetuphalayoraikyam ? tayorevaikakAlatA ? atha kAraNadharmasaMkrAntiH ? uta sAdhAraNavastusambandhitvam ? kiM vaikArthakriyAhetutvam ? kiM vA viziSTakAraNajanma ? kiM vA tadanantarabhAvitvam ? kiM vA viziSTakriyAhetutvam ? kiM cAta: ? ___ yadi hetuphalayoraikyam, tarhi hetuphalabhAvAnupapattireva, sarvathaikatvAnmRtpiNDatvAdInAmapi ghaTapaTA 1. nairAtmya / 2. vizudhyamAnAzca te vizuddhiparyantavarttikSaNotpAdAdhigatavimuktayazceti samAsaH / 3. evamanabhyupagame / 4. apracyutAnutpannasthiraikasvabhAvatayA / 5. vedanAyAH, iti zeSaH / 6. zAstravihitena / . For Private and Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 86 anekAntavAdapravezaH dyabhedate jalAdyAnayanAdikAryaprasAdhakatvaprasaGgAt, ghaTAdInAmapi vA'prasaGgAt / ___ atha tayorekakAlatA tatra vaktavyam, kiM sarvAtmanA ? uta kathaJcit ? yadi sarvAtmanA, tato'sambhava eva, kAryAbhAvAt; nahi sarvAtmanA kAraNatAdavasthye kAryajanma yujyate, iti pratItam / atha kathaJcid, evaM ta_smanmatAnuvAda eva, kena - cidAtmanA kAryakAraNayorekatvAbhyupagamAt / atha kAraNadharmasaGkrAntiH, sA'pyaghaTamAnA, kAryakAraNayoratyantaM bhedAbhyupagamAt, kAraNavyatiriktasya ca dharmasyAsambhavAt; tatsaGkrAntau vAnvayaprasiddhiprasaGgAt / atha sAdhAraNavastusambandhitvam, tadapyayuktam, sAdhAraNavastuno'bhAvAt, svalakSaNAnAM vastutvAt, teSAM 1. jalAdyAnayanAdikAryasyAprasaktaH, ghaTAdInAM mRdAdyabhedAt, mRdAdiSu jalAdyAnayanAdikAryasyAbhAvAt / 2. hetuphalayoH / 3. yadi sarveNa svarUpeNa kAraNaM kAryazca ekasmin kAle'bhyupagamyate, tadaitayorekakAlatAyA asambhava eva / 4. dravyasvarUpeNa / 5. nahi kAraNAd vyatiriktaH kazcit kAraNadharmaH / 6. kAraNa / 7. mRtpiNDaghaTayoryatsAdhAraNastato mRdaH sambandhitvamidameva vaiziSTayaM hetuphalayoH / 8. ubhayasAdhAraNasya mRdAdisAmAnyasyAbhAvAt / For Private and Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 87 anekAntavAdapravezaH ca mitho'tyantabhinnatvAt,atatkAraNAttatkAryavyAvRttezca vAGamAtratvAt, svarUpavyatirekeNa sarvabhAvAnAmeva sarvabhAvebhyo vizeSeNa vyAvRtteH / vizeSAbhyupagame ca paryAyataH samAnapariNAmAbhyupagamaprasaGgAt / athaikArthakriyAhetutvam, tadapyasaGgatam, tasyAsiddhatvAt; nahi hetuphalayorekArthakriyAhe tutvamasti, yaugapadyAbhAvAt hetu-phalabhAvAnupapatteH phalasyaivArthakriyArUpatvAda, yathoktam-'bhUtiryeSAM kriyA saiva' ityAdi / 1. sa mRtsvabhAvaH kAraNaM yasyAsau tatkAraNo mRtpiNDaghaTAdirna tatkAraNo'tatkAraNo jalAdiH / evaM tasya mRtsvabhAvasya kAryaM tatkAryaM ghaTAdiH, na tatkAryamatatkAryaM jalAyeva tadvyA... sAdhAraNAyA yatsambandhitvaM mRtpiNDaghaTayoH savizeSahetuphalabhAva iti cet, na / 2. sajAtIyebhyo vijAtIyebhyazca / 3. na hi yathA vijAtIyebhyo vyAvRttistathaiva sajAtIyebhyo'pi kathaJcidavyAvRttirapIti / 4. tathAhi-hetuphalayoryogapadyaM syAttadaitayorekArthakriyAhetutvaM syAt / atha yaugapadyametayorapyupagamyate tadA hetuphalabhAva eva na ghaTate / nahi smsmybhaavinorgovissaannyorhetuphlbhaavH| 5. tathA phalamevArthakriyA'bhyupagamyate / tatazca hetorarthakriyAphalameva / phalasya cAnyayA kayA'pyarthakriyayA bhAvyamiti kathaM hetuphalayorekArthakriyAhetutvam / For Private and Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 88 anekAntavAdapravezaH atha viziSTakAraNajanma, tadapyasAdhu, kAraNavaiziSTayAnupapatteH, tathAhi-tatpratyayAntarasampAtAt pratikalamAhitAtizayaM sattannirvarttayadviziSTamucyate; iti / etaccAyuktam, pratyayAntarasampAte'pyatizayAyogAt; tathAhi-sa tasyAtizayaH pratyayAntarasampAtajanmAnutpannasya vA syAd ? utpadyamAnasya vA ? utpannasya vA ? nivartamAnasya vA ? nivRttasya vA ? iti vikalpAH / na tAvadanutpannasya, tasyaivAsattvAt / nApyutpadyamAnasya utpadyamAnAvasthAnabhyupagamAt / nApyutpannasya, anAdheyAtizayatvAd, atizayAdhAne ca tadanyatvaprasaGgAt / nApi nivarttamAnasya, nivartamAnAvasthAnabhyupagamAt / nApi nivRttasya, tasyaivAvidyamAnatvAt / syAdetad, nahyekakSaNamaGgIkRtyAtizayacintA / kiM tarhi ? prabandhaM tathA coktam - 'upakArI virodhI ca sahakArI ca yo mataH prabandhApekSayA sarve naikakAle kathaJcana / / 1 // ' 1. bIjAdi / 2. kSityAdisahakAriNaH / 3. bIjAdikAraNam / 4. aGkurAdikAryam / 5. so'tizayaH kAraNAdbhinnaH prasajyate / 6. ekaikazaH / For Private and Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 89 4 anekAntavAdapravezaH tatra vyastA upAdAnasahakAripratyayAH samastAn svAnurUpakAryopajananayogyAn janayanti, samastAzca tairupAhitAtizayarUpAH sAmarthyaprakarSavatA rUpabhedenAnugatAnanyAn kAlopAdhiprakarSaprApitarUpabhedAn, te'pyanyAnmAtrayA, iti krameNottarottaraprasavaparamparayA vivakSitaphalApekSayA caramakSaNakAlabhAvino bhAvAH paratastamatizayamAsAdayanti, yataH kAryajanmeti tadeva vaiziSTyamiSyate, iti / etadapyayuktam, vihitottaratvAt, nahi vyastAnAmapi kAraNe vizeSAdhAnamantareNa samastalakSaNa 1. bIjakSityAdayaH / 2. yadA jalArdrAyAM pRthvyAM bIjamuptaM tadA bIjamapi kSityAdIn sarvAn janayati / kSitirapi kSitibIjAdIn sarvAn / evamanye'pi / 3. svaniSpAdyAGkurAdikAryajananasamarthAn kSaNAn / 4. ekaikazo bIjakSityAdisamastajananasvabhAvA bIjAdayaH / 5. AtmanA AtmanA saha jAtaiH kSityAdibhiH / 6. yadA hi samastA anyAn samastAn janayanti, tadA'mISAM sahotpannaiH kSityAdibhiratizayaH syAt; yadA tu te'nye'pi samastA aparAn samastAn janayanti, tadA te'nye samastA anyUnAnatiriktakAraNatvAt, kathamaparasamasteSvatizayamAdadhatItyAha-kAleti, kAlalakSaNo yo'sau upAdhivizeSastena kRtvA'nyaiH samastaiH prApito rupabhedo yeSAmaparasamastAnAM tAn / 7. kiJcidadhikamityarthaH / 8. vyastA hi samastalakSaNaM viziSTaM kAryaM tadA janayanti, yadi For Private and Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 90 anekAntavAdapravezaH kAryavizeSo yujyate, atiprasaGgAd / vizeSAdhAnasya caikakSaNamadhikRtya nirAkRtatvAt, prabandhacintAyAmapi tulyatvAt, kSaNavyatirekeNa prabandhAyogAt, uktaJca'vizeSahetavasteSAM pratyayA na kathaJcana / nityAnAmeva yujyante kSaNAnAmavivekataH / / 1 / / ityAdi atha tadanantara bhAvitvam, tadapyayuktam, atiprasaGgAt tasya hi tatkAlopajAtasakalapadArtheSvaviziSTatvAt, tathA ca'tadanantarabhAvitvAt tatphalatvaM prasajyate / vizvasya kAraNaMtaddhi na cet sarvasya sammatam / / 1 // viziSTakAryajananasvabhAvaM hISyate yataH / muktvopalambhaM kAryasya kAraNAnantaraM katham / / 2 // teSu ko'pi vizeSaH syAt / vizeSo'pi vyasteSu tadaiva syAd yadi teSAM kAraNe'pi vizeSAdhAnaM syAt / 1. yadi kAraNe vizeSamantareNaiva kAryavizeSastadA kuzUlasthasyApi bIjasyAGkurotpattiH syAt / 2. kSaNe eva pratibandha ityabhyupagamAt / 3. avyatirekAt / 4. sakalAnAmapi padArthAnAM phalatvaprasaGgaH / 5. tasya vivakSitakAraNasya mRdAdeH / 6. vivakSitaM mRdAdi / 7. kimiti tatkAraNaM sarvasya na sammatamityAha-viziSTeti / For Private and Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH gamyate tatsvabhAvatvaM sa ca tulyaH phalAntare / tatraiva tasya vyApAra iti cet tanna yujyate / / 3 / / kSaNabhaGgasamucchedAd vyApAro nAsato yataH / utpattivyatirekeNa vyApAro neSyate iti cet ? // 4 // vyApArakAlabhAvitvAt kAraNAbhinnakAlatA / phalasyApi ca satyevaM kAryakAraNatA kutaH // 5 / / ' na cApi viziSTakriyAhetutvam, ityativyAptestasya sarvasya samAnatvAt; sarva eva hi padArthA viziSTakriyAhetavaH / ityalaM prasaGgena / 1. mRdAderghaTAdijananasvabhAvatvaM tadaivAva...pate yadi mRdAderanantaraM ghaTAderupalambhaH syAt sa copalambhaH phalAntare paTAdAvapi tulyaH, mRdo'nantaraM paTasyApyupalabhyamAnatvAt / 2. kAraNAnantaraM kAryasyopalambha iti kAraNasya viziSTakAryajananasvabhAvatvaM nAbhyupagamyate, kiJca tasya kAraNasya tatraiva vizaSTei kArye vyApAra iti kAraNasya tatsvabhAvatvAbhyupagama iti cet / 3. kSaNanazvaratve niranvayocchedAt / 4. kAraNasya / 5. kAryasyotpattireva kAraNasya kArye vyApAra iti cet / 6. nahi kAraNamantareNotpattilakSaNo vyApAro bhavatItyarthaH / tatazca kAraNaphale abhinakAle prApte / 7. athASTamaM maulaM vikalpamAha / 8. ataH sarve'pi padArthA mitho hetuphalatAM prApnuyuH / For Private and Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 92 anekAntavAdapravezaH tadevaM vaiziSTyAbhAvAddhetuphalabhAvAnupapattiH, iti sthitam / asati cAsmin 'viziSTAM rUpAdisAmagrI pratItya viziSTameva saMvedanamupajAyate' ityAdi yaduktam, tatsarvamapAkRtamevAvagantavyam; tathApyatyantamavagaNayyA'nubhavamasambhAvitameva vidvajjanopahAsyaM mugdhajanavibhramakaraM yaduktam kSaNabhede'pyupAdAnopAdeyabhAvenaikasyAmeva santatAvAhitasAmarthyasya karmaNaH phaladAnAd' ityAdi; tathA 'yaH kuzale pravartate, sa yadyapi tadaiva sarvathA vinazyati, tathApi nirudhyamAnaH svAnurUpakAryotpAdanasamarthaM sAmarthya vijJAnasantatAvAdhAya nirudhyate' ityAdi ca / atra vizeSata ucyate-sarvamidamayuktam, sAmarthyAdhAnasyAsiddhatvAt; tathAhi-kimidaM sAmarthya nAma ? kimuttaraH kAryabhAva eva ? uta tadgatakAryAntaranirvarttanasamarthaH zaktivizeSaH ? AhozcidvAsanA? iti; yadi-'uttaraH kAryabhAva eva tamAdhAya nirudhyate' ityabhyupagamyate, hanta ! tarhi kSaNikatva 1. prAcyaM yuktiyuktaM maduktam / 2. uttarakAryagata / 3. sAmarthyaM / For Private and Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH virodhaH, nahyanutpanno niruddho vA'sau tadAdhAnakartRtve prabhuH, udayakAlAdhAnAbhyupagame ca dvayorapi tulyakAlaprasaGgaH / atha tadgataH kAryAntaranivartanasamarthaH zaktivizeSastamAdhAya niruddhayate, iti pUrvoktadoSaH, tasya kAryavyatirekeNAnabhyupagamAt, tadAtmalAbhakAla eva cottarakAlabhA pi tannivartyasya kAryAntarasya bhavanaprasaGgaH, ta trApekSitvAd, itarasyApi bhAvamAtreNaiva janakatvAt, anantarabhavane vA 1. tasmAdutpanno'vinaSTazcottaraM kAryaM janayatIti prAptam / evaM ca kSaNikatve kuzalakAriNo dvitIyakSaNe'pyavasthAnaprApteH / 2. kuzala / 3. atha kuzalakArI kuzalakAraNakSaNa evottarakAryaM janayatItyabhyupagamyate tadA kAryakAraNayorekakAlatAprasaGgaH / 4. dUSaNAntaramAha-tadityAdi tasyAhitavizeSasya kAryasya ya AtmakAlastasminneva tanniSpAdyamagretanakAryaM bhAvikAryottaramapi prApnoti / evaM tasmAdapyagretanaM yAvattadeva sukhaduHkhopabhogaprAptirityarthaH / 5. kAryAntarasya / 6. yatastasya kAryasyAhitavizeSasya yadbhAvamAtraM tadevApekSate kAryAntaram, nAnyAtkiJcitkAraNAntaraM tadbhAvasya samarthasyaivotpannatvAt / 7. AhitavizeSasya kAryasyApi / 8. na kAraNAntarApekSayA / 9. athAhitavizeSasya kAryasyAnantaraM tasmin vinaSTa kAryAntaraM bhavatItyabhyupagamyate prAcyadoSaparihArAya, tadA tena samarthena kAryeNAnantarabhUtena yannirvatyai kAryAntaraM tasyApatteratiprasaGgAt, idamuktaM syAdyathA tadanantara For Private and Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 94 www.kobatirth.org anekAntavAdapravezaH tannirvarttyApatteratiprasaGgAt / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha vAsanAmAdhAya nirudhyate ? iti, etadapyayuktam, vAsyavAsakayoryugapadabhAvAt / kiJcavAsakAd vAsanA bhinnA, abhinnA vA bhaved yadi / bhinnA svayaM tayA zUnyo naivAnyaM vAsayatyayam // 1 // ' athAbhinnA na saGkrAntistasyA vAsakarUpavat / vAsye satyAM ca saMsiddhirdravyAMzasya prasajyate / / 2 / / asatyAmapi saGkrAntau vAsayatyeva cennanu / atiprasaGgaH syAdevaM, kalpitA cet tayA'pi kim // 3 // bhAvisvasantAne nirvatrtyaM kAryAntaramevamanyasantAne'pi tadanantarabhAvisarvaM kAryAntaraM tannirvatrtyaM prasajatItyarthaH / 1. kuzalakArIkSaNa: / 2. yadi hi vAsyo vAsakazca yugapatsyAtAm, tadA vAsako vAsye vAsanAmadhAya nirudhyate, ityetad ghaTate / na ca vAsyavAsakajJAnakSaNayoryugapattAbhyupagamyate bauddhaiH / 3. vAsanayA / 4. vAsyaM / 5. vAsako jJAnakSaNaH / 6. vAsanAyAH / 7. yathA vAsakasya svarUpamabhinnaM sadvAsakAd vAsye na saGkrAmati evaM vAsanA'pi vAsakAdabhinnA vAsye na saGkrAmet / 8 santAnAntaravarttinAmapi jJAnakSaNAnAM vAsanAprasakteH / 9. atha vAsanA kalpitA tayA saha bhedAbhedavikalpAvanupapannAviti cet / 10. kalpitayA vAsanayA kiJcidasattvAt / For Private and Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH 95 etena, yasminneva santAne AhitA karmavAsanA / phalaM tatraiva santAne karpAse raktatA yathA / / 4 / / ityAdyapi nirastamavagantavyam / yaccoktam-'anyathAtmano vyavasthitatvAd vedanA'bhAvAd bhAve'pi vikArAntarAbhAvAt pratipakSAbhyAsenApyanAdheyAtizayatvAcca muktyasambhavaH' ityetadapi na naH kSatimAvahati, anabhyupagamAt nokAntanityamasmAbhirAtmAdivastviSyate / / kintarhi ? kathaJcid, yathA vA'sya nityAnityatA sadasadrUpatA ca tathoktameva, nityAnityAdidharmavatyeva ca grAhyagrAhakabhAvasvakRtakarmaphalopabhogasamyagjJAnabhAvanAdayo yujyante, kathaJcidavasthitatvAd, anubhavasiddhatvAd, na cAnubhavasiddhe vastunaH sadasadrUpAditve virodhidharmAdhyAsitasvarUpAbhidhAnaM nyAyyam / atathAbhAve tadabhAvaprasaGgato virodhAsiddheH, ityuktaM prAk / na ca parairapi svalakSaNeSu sAdhAraNaprameyatA bhrAntau cAbhrAntA svasaMvinneSyate, teSAM svalakSaNAdInAM 1. karma / 2. vastunaH / 3. vastuni / 4. kathaJcidavasthitattvaM ca tasyaiva grAhyAdestathaiva vRtterviziSTagrAhyAdi / 5. rUpeNa varttanAt / 6. sadasadrUpAbhAve / 7. vastu / 8. bauddhaiH / 9. svAbhyupagateSu vastuSu / 10. sAmAnya / For Private and Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 96 www.kobatirth.org anekAntavAdapraveza: / prameyatAdyabhAvApatteH, iti / na vipazcitastathA virodhAbhidhAnaM vaipazcityAvirodhi, tattathA'bhAve sakalavyavahArAbhAvaprasaGgAt / aprameyatvena svalakSaNeSu pramANApravRtteH / bhrAntau ca svasaMvidabhAvaprasaGgAt, na caitadAtmAGganAbhavanAdyanAtmaka manityamazuciduHkhameva, anvayasyaivAtmatvAt, tasya ca vyavasthApitatvAt / evaM nAnityameva, tadatAdavasthyAt / anyathA, tadanupapatteH / nAzucyeva, zubhapariNAmabhAvAt, loke jalena zucikaraNena tathopalabdheH / evaM na duHkhameva, muktisukhajanakatvAt, pAramparyeNa tatsvabhAvatvAd, iti / 4 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kiJca-anAtmakaM zUnyamasadityeko'rthaH, anityamasthiraM saditi ca / tatazca yadyanAtmakam, kathamanityam ? athAnityam, kathamanAtmakam ? iti / kathaM ca buddhadharmasaGghalakSaNe paramanivRttihetau nirdoSe mahAratnatraye 4. 1. virodhidharmAbhidhAnaM / 2. virodhyeva / 3. teSAM svalakSaNAdInAM sAdhAraNaprameyatAdirUpeNAbhAve vyavahArAbhAvameva darzayati / 5. sAdhAraNaprameyatAbhAve / 6. vikalpAtmakAyAm / 7. tucchabhAvatvena tAdavasthyAnupapatteH / 8. muktisukhajanakatvAt / 9. paryAyazabdAH khalvete ityarthaH / For Private and Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH sati idaM vaktumucitam, yaduta sarvamevAzuci, sarvameva duHkham, iti; tadAzAtanApatterasadabhidhAnAt / anyathA, ratnatrayAyogaH, tadanye'zucyAdyavizeSAt; yoge vAtiprasaGgaH / evaM ca, 'tathA te tadAtmAGganAbhavanamaNikanaka' ityAdi dveSa iti kRtvetyantaM yaduktam, tatparapakSe ukti mAtrameva, uktavannirviSayatvAd, ato virodhidharmAdhyAsitasvarUpa eva vastunyanekAntavAdina eva sakalavyavahArasiddhiH / pIDAnirvedAdInAM ca kathaJcidekAdhikaraNatvAnmuktisiddhizca nAnyasya / tasmAd vyavasthitametad -ekAntavAdina eva muktyabhAvaprasaGgaH, iti / syAdetad-virodhidharmAdhyAsitasvarUpatve sati vastuna evAbhAvAt tannibandhanavyavahArAbhAvaH, na hi zItoSNasparzavadekamasti, tayorvirodhAd, iti / 1. asadratnatrayasyAzucyAdi itthaM caitadaGgIkarttavyam / anyathA tadratnatrayameva na syAt / 2. tasmAdratnatrayAdanye ye zucyAdayaH / AdipadAhuHkhagrahaH taiH saha vizeSaH syAdratnatrayasya / 3. azucyAdyavizeSe'pi ratnatrayayoge / 4. kRtvA / 5. yuktaM ekaM kiJcid vastviti / For Private and Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 98 anekAntavAdapraveza: atrocyate-atha ko'yaM virodhaH ? anyatarabhAve'nyatarAbhAva:, iti cet ? astvetat, kintu zItoSNasparzayoryo virodhaH, sa kiM svarUpasadbhAvakRta eva ? utaikakAlAsambhavAt ? AhozcidekadravyAyogena ? kimekakAlaikadravyAbhAvata: ? utaikakAlaikadravyaika pradezAsambhavena ? Ahozcidabhinnanimittatveneti ? kiJcAta: ? Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na 4 tAvatsvarUpasadbhAvakRta eva zItoSNasparzayorvirodhaH, nahi zItasparzo'napekSitAnyanimittaH svAtmasadbhAva evoSNasparzena saha virudhyate, uSNasparzo vetareNa; anyathA, trailokye'pi zItoSNasparzayorabhAva eva syAt / ekasya vA kasyacidavasthAnamanyatarasya, na cAnayorjagati kadAcidapyasattA, sadaiva vaDavAnalatuhinasadbhAvAt / sadbhAvazcAvidvadaGganAdyavipratipatte:, iti / na caikakAlAsambhavAd, yata ekasminnapi kAle tayoH sadbhAva upalabhyata eva yathA - zItA Apa:, parvate nikuJjaprasravaNAni vA, uSNastvagniH; na ca virodhaH, na caikadravyAyogena yata - ekenApi dravyeNa 9 For Private and Personal Use Only 2 - 1. vyApAre / 2. ekakAlatvAdi / 3. anyo'nyasya bAdhanena / 4. yadvA zItoSNasparzayormadhye ekasya kasyApyavasthAnaM syAdanyatarasya tvabhAva evetyarthaH / 5. nirjharANi / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza: tayoryogo bhavatyeva; tathA ca zItakAle rAtrau nirAvaraNe deze paryuSite lohabhAjane zItasparzo bhavati, tatraiva madhyAhne dinakarapratapte uSNaH, iti na ca virodhaH, na caikakAlaikadravyAbhAvato virodhaH; yataH-ekasminneva kAle ekasmiMzca dravye'nayorbhAva eva; tathAhidhUpakaDucchakasthAlake'gnisambandhe uSNasparzo bhavati, tasyaiva tu gaNDe zItaH, iti; na ca virodhaH, ekakAlaika dravyaika pradezAsambhavavirodhastviSTa eva, ekapradezasyAparadezAbhAvenAvayavAvayavibhedAnupapattebhitradharmatvAt / bhinnadharmayozcaikatvaM viruddhameva, anyathA tadbhedAbhAvaprasaGgAt / na caivaM sadasannityAnityAdibhedAnAM bhinnadharmatvam ekatraiva bhAvAt, bhAvasya ca 'yatastatsvadravyakSetrakAlabhAvarUpeNa sat, paradravyakSetrakAlabhAvarUpeNa cAsad' ityAdinA pratipAditatvAt / tatazca nAsambhavabhAvinA virodhena niyamabhAvinAmapi virodhakalpanA nyAyyA, atiprasa 1. daNDake / 2. ekasmin kAle ekasmin dravye ekasmin pradeze'sambhavalakSaNo virodhaH, zItoSNasparzayorabhyupagamyata evetyarthaH / 3. zItoSNasparzayorabhyupagamyata evetyarthaH / 4. zItoSNasparzayoH / 5. tayordharmayorbhedaH / 6. yathA zItoSNasparzayostathA / For Private and Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 100 anekAntavAdapraveza: 4 GgAt / na hi zrAvaNatvaM viruddhamapi ghaTAdisattve nA'sattayA virudhyate, tathopalambhAt, 'anubhavapramANakAzca santo'rthAdhigame' iti, anyathA, tadabhAvaprasaGgAt / abhinnanimittatvenApi virodha: siddha eva / nahi yadeva zItasparzasya nimittaM tadevoSNasparzasya, bhedAbhAvAt, tatsaGkaropalabdhiprasaGgAcca / na ca sadasadAdidharmANAmabhinnanimittatA, nimittabhedAbhyupagamAd / na caikasminnimittabhedo na yuktaH, ekAntenaikatvAsiddheH For Private and Personal Use Only 3 1. virodho hi asambhave sati bhavati, nizcayabhAvinAM ca ko nAmAsambhavaH ? / 2. zrAvaNatvaM hi ghaTAdisattvena saha viruddhamapi na hi san ghaTAdiH zrAvaNo nAma 1 parA sattvenApi saha na na virudhyate, api tu virudhyata eva, anyathA zrAvaNatvamasadrUpameva syAt / tato yadi zrAvaNatvaM ghaTAdisattvena saha viruddhaM, kathaM tarhyasattvenApi saha viruddhaM ? athAsattvena saha viruddhaM kathantarhi ghaTAdisattvenApi viruddhaM ? sattvenAsattvena ca sahaikasya virodho viruddhaH, ityevaM yathA nAtra virodhakalpanA, tathA dRSTatvena sambhavAbhAvAd, evaM na sadA tadAdyAtmake vastuni virodhakalpanA nyAyyeti bhAva: 1 3. yadyanubhavapramANakAH santo na bhavanti tadA te santa eva na syurityarthaH / 4. zabda eva / 5. yadi hi zItoSNasparzayorekatvameva syAt tadaitayorbhedo na syAdityarthaH / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapravezaH dharmadharmirUpatvAd / dharmadharmiNozca bhedAbhedasya pratipAditatvAd / iti kRtaM vistareNa / kiJca-na ca ekadA vastuvastvantarApattilakSaNo virodhaH ya ucyate paraizchAyAtapayorvat, zItoSNavat sukhaduHkhavad vA, iti / kuto'samAnatvAt, nahi chAyAtapAdivatpratiniyatatayA itaretarAnanuviddhAH sadasadAdayaH, tadvatkevalAnupalambhAt, tathAsvabhAvatvAt, tathAnubhavasiddheH, iti| chAyA AtapAnuviddhA na bhavati, iti virodhakalpanAyAmapi kaH prasaGgaH sadasadAdiSu ? na hi 'aNuracetanaH' iti jJAne'pi tadvattadvirodhAbhidhAnaM yuktam, svbhaavbhedopptteH| yaccoktam-'AtmAtmIyadarzanameva mohaH' ityAdi, atrAbhiSvaGgapUrvakaM sarvathA sthairyavAsanAgarbhamAtmA 1. zItoSNasparzayoH svadravyAdirUpeNa sat paradravyAdirUpeNa caasdityuktm| 2.vastuno'nekatvAbhyupagame vastuno vastvantarApattirvirodhaH / 3. sadasadAdayo nahi chAyAtapAdivat / na chAyA naatpaadisdRshaaH| 4. yataH sattvaM vinA na asattvam, asattvaM ca sattvaM vinA neti niyamena mitho'nuviddhAH / 5. cetanatvavirodhAbhidhAnaM / 6. tayoraNujJAnayoH / 7. vAsanA-AzrayaNA / For Private and Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 102 anekAntavAdapravezaH tmIyadarzanameva mohaH, itISyata eva, nairAtmyaikAnta-- vAdinastvidamanupapannam, darzanAyogAt; darzanAyogasya ca pratipAditatvAd, ata eva rAgadveSAbhAvaH / ityalaM vistareNa / / 5 // itimokSavAdaH // 5 // // samAptamidamanekAntavAdapravezakAkhyaM prakaraNam / / // granthAgU 720 // / / kRtiriyaM sitAmbarAcAryazrIharibhadrasUrINAm / / / / iti zrImadanekAntavAdapravezaprakaraNAvacUriH / / For Private and Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAda praveza bhAvAnuvAda (pAnA naM. 1) sarvarAgane sArI rIte jItanArA, sarvajJa, Idroe jemanI pUjA karelI evA, sabhUta vastune kahenArA, mokSagatinA nAtha, zrI vIrajina vijayI che. A jagatane viSe keTalAeka, anAdi karmavAsanAthI thatA mahAmohe Akula thayelAM cittavALA hoI, yathAvasthita je "sadasat" "nityAnitya' ityAdi "aneka rUpa' vastune anubhavavA chatA paNa tevo (tenA svarUpano) svIkAra karatA nathI; ane ulaTA vivAda kare che ke ekanI eka ghaTAdi vastu satu tema "asa" ubhaya zI rIte hoI zake? te potAnI zaMkAne A prakAre vistAre che. sattva che te asattvano parihAra karIne vyavasthita thAya che ane asattva paNa sattvano parihAra karIne vyavasthita thAya che. kema ke jo ema na hoya to temanI vacce kazo bheda rahe nahi; mATe te (ghaTAda) jo sat hoya to asat kema thAya? asatu hoya to satu kema thAya? kemake satu ane asatuno ekatra samAveza ati viruddha che. kahyuM paNa che ke "sat ane asatu parasparathI virUddha che mATe saksakUpa eka vastu hovI e vAta yogya nathI." (pAnA naM. 2) vaLI satUpa vastu svIkAranAre sattva ane asattva banene vastudharmarUpe mAnavA paDaze, to temAM paNa For Private and Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 104 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda kahevAnuM che ke dharma ane dharmIno bheda che? ke abheda che? ke bhedAbheda che? jo bheda hoya to sattva ane asattvano bheda hovAthI eka ja vastu saksakUpa kayAMthI thaze? abheda hoya to eka ja dharmIthI, te dharmI svarUpanI peThe, dharma je sattva ane asattva abhinna hovAthI eka banI jaze, tethI paNa eka sasalUpa ema zI rIte thaze? athavA sattva ane asattvathI abhinna evA dharmIno dharmanA svarupanI jema bheda thaze. to paNa eka vastu ubhaya rUpa che e zI rIte thavAnuM? tyAre bhedAbheda kaho to paNa je AkAre bheda che te AkAre bheda ja rahevAno, je AkAre abheda te AkAre abheda ja rahevAno. (pAnA naM. 3) eTale ema paNa eka vastu ubhaya rUpa thAya e banavAnuM nahi, jo ema kaho ke je AkAre bheda che te ja AkAre abheda che, ane je AkAre abheda che te ja AkAre bheda che, to te paNa ThIka nathI, kemake virUddha vacana che; je AkAre bheda te ja AkAre abheda kema bane? je AkAre abheda te ja AkAre bheda kema bane? ema kaho ke je AkAre bheda che te ja AkAre bheda ane abheda ubhaya che, je AkAre abheda che te AkAre abheda ane bheda ubhaya che to paNa je AkAre bheda che te AkAre bheda ja che, je AkAre abheda che te AkAre abheda ja che, eno e ja doSa punaH AvI paDaze. - vaLI bhedabhedano svIkAra karanAre ATaluM to avazya For Private and Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 105 svIkAravuM joIe ke amuka padArthane AzrIne je dharma ane dharmI temano dharma dharmI rUpe bheda che, ane svabhAvathI abheda che. kemake jo svabhAvathI paNa bheda mAno to parasparathI vibhakta rUpavALA be padArtha ja mAnavA paDe. eka ja padArtha dvirUpa che ema na kahI zakAya. A prakArano svIkAra thAya tyAM paNa ghaNuM kahevAnuM che. jenA svabhAvano bheda hajA siddha thayo nathI evA dharma ane dharmano dharmadharmI rUpe bheda ghaTato nathI. jAo je dharmano svabhAva che te ja dharmIno svabhAva thAya, to dharmI paNa dharma svarUpanI peThe dharmarUpa hovAthI, dharmarUpe ja thaI rahe; (pAnA naM. 4) athavA dharma pote, dharmI svabhAvathI jenuM svarUpa bhinna nathI evo, dharmI mAtra ja thaI rahe. A prakAre dharma ane dharmIno bheda ja siddha na thavAthI, parasparathI bhinna nahi evA dharma ane dharmI te bhedanuM nimitta zI rIte thaI zake? vaLI svabhAva thakI ja temano bhedAbheda che e kalpanA paNa yukta nathI, kemake hamaNAM ja batAvI gayA te doSa te upara lAgu thAya che. kahyuM paNa che ke "dharma ane dharmIno bheda che; ke abheda che, ke bhedabheda che. jo bheda hoya to eka aneka rUpa thAya nahi, abheda hoya to paNa eka aneka thAya nahI. bhedabheda pakSa paNa, vikalpanI anupapattine lIdhe, ayukta che, mATe A je anekAnta vAda che te ajJAnI For Private and Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 106 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda loke kalpelo che." vaLI viSayanI vyavasthA jJAnane adhIna che; ane sadasadrUpa vastunuM jJAna kyAreya thatu nathI, kemake ubhayarUpa saMvedanano abhAva che. juo IMdriyajanya jJAnamAM sadasattvano pratibhAsa thato nathI, kemake je asat che te arUpI che, ane tene sarUpI mAnatAM tenA asattvano ja bAdha thAya che; vaLI tevA (sadasaTrUpa jJAnano) anubhava paNa nathI. kArya dvArA paNa sadasaTrUpa vastunu jJAna thaI zakatu nathI, kemake ubhayarUpa kArya kyAMya paNa upalabdha thatuM nathI. (pAnA naM. 5) vaLI kArya karavAne pravartatI evI te sadasaTrUpa vastu koIka AkArathI kArya kare koIkathI na kare ema paNa banavu azakya che kemake ekane 'karavuM' ane 'na karavuM' evI virUddha vAta saMbhavatI nathI. sarva rIte jo te kArya kare to te pote kevala bhAvarUpa ja thaI rahe, jemakeabhAva koInuM paNa kAraNa banI zakatu nathI kemake abhAva e badhI zakti vinAno ane tuccha hoya che, jo abhAva koInu kAraNa thAya to abhAvanA A lakSaNano bAdha thAya. abhAva jo kAraNa thaI zakato hoya to jagatamAM koI dAridrI ja rahe nahi, kemake abhAvamAMthI ja kaTaka-kuMDalAdi je icchA hoya te utpanna thaI jAya. rUpa rahita hovAthI For Private and Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 107 aviziSTa evA abhAvamAMthI koIka ja vastuno bhAva thAya che, badhAno nahI ema paNa kahevAya nahi, kemake ema kahevAne siddha karanAra hetu nathI. Ama che, mATe sakUpa je vastu te kevala zraddhAgamya ja che, kahyuM paNa che ke "pratyakSathI jANavA yogya nathI, kAryathI paNa jaNAtu nathI, paNa je eka vastu ubhayAtmaka che te kevala zraddhagamya che." ahIM pahelo pUrvapakSa pUrNa thayo. AnAthI nityAnitya svabhAva paNa asiddha Tharyo jANavo, kemake spaSTa rIte teno virodha che. te A pramANeaprazruta, anutpanna, sthira, eka svabhAva, te nitya kahevAya che. (pAnA naM. 6) ane svabhAvathI ja eka kSaNaavasthita rahevuM e jeno dharma che te anitya kahevAya che. tyAre vastu jo nitya hoya to anitya zI rIte kahevAya? ane vastu jo anitya hoya to nitya zI rIte kahevAya? ahIM kadAca zaMkA thAya ke- dravyane kUTastha nityarUpe ame svIkAratA nathI, paNa pariNAmI nitya svIkArIe chIe; pUrva-uttara kSaNomAM atyaMta bhedathI yukta badhI kSaNomAM eka dravyanI anuvRtti vaDe niyatA mAnIe chIe. dravyano paryAyanI peThe uccheda mAnatA nathI, kemake dravyarupe For Private and Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 108 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda ucchedanI pratIti thatI nathI. paryAyo ja paryAya rupe nAza pAme che, dravya nahI. A pramANe ame dravyane nitya mAnIe chIe. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (pAnA naM. 7) A zaMkA paNa ayukta che; kemake evI paNa nityatA dravyamAM saMbhavatI nathI, kemake paryAyathI bhinna evuM dravya ja siddha thaI zakavuM azakya che; jIo, paryAyathI bhinna dravya nathI kemake tevo anubhava thato nathI. bhinna mAnatAM paNa aneka rUpa evI eka vastu mAnavAno je tamAro vAda tenI hAni thavAno prasaMga Avaze. kahyuM che ke"paryAyo bhinna che, temanA svarUpavALuM dravya nitya che, jo dravya-paryAya bhinna hoya to syAdvAdanI hAni thaze." bhinnAbhinna pakSa to virodha yukta hovAthI, nyAya bAhya che, ane mAnya karavA yogya nathI. ahIM bIjo pUrvapakSa pUrNa thayo. ATaluM kahevAthI sAmAnya vizeSAtmaka eka vastu che e ukti paNa asiddha Thare che. jIo-sAmAnya eka che, vizeSa aneka che; sAmAnya nitya che, vizeSa anitya che; sAmAnya niravayava che, vizeSa sAvayava che; sAmAnya niSkriya che, vizeSa sakriya che; sAmAnya sarvagata che, vizeSa asarvagata che; tyAre vastu jo sAmAnya rUpa hoya to vizeSa rUpa kema thAya ? jo vastu vizeSa rupa hoya to sAmAnya rupa For Private and Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 109 kema thAya ? (pAnA naM. 8) vaLI vastune sAmAnya vizeSa ubhaya rUpa mAnatAM to sakala loka prasiddha je vyavahAra tenA niyama mAtrano uccheda ja thaI jAya. juo-viSa, modaka, dUdha, ghoDo ityAdi vyaktithI abhinna nAnA svarUpa eka evuM sAmAnya che; tyAre viSa che te viSa ja nathI, kemake modakAdithI abhinna, sAmAnyathI te bhinna nathI, temaja modaka che te modaka ja nathI, kemake viSAdithI abhinna sAmAnyathI te bhinna nathI. arthAt viSa ane modaka bane ubhayarUpa che, tethI viSArthI viSa mATe pravRtti kare tema modaka mATe paNa pravRtti kare, modakArthI e modaka mATe ane viSa mATe pravRtti kare, paNa vyavahAramAM to viSArthI viSa prati ja pravarte che modaka prati nahi, modakArthI modaka prati ja pravarte che viSa prati nahi, to e niyamano tamArA svIkAra pramANe to kevala bhaMga thaI jaze. ane viSa khAvAthI modakanI paNa garaja saraze. modaka khAvAthI viSanI paNa garaja saraze. Ama thaze tyAre to pratitino virodha thaI jaze. e ja pramANe dUdha paNa dUdha ja nathI kemake ghoDA vagere aneka padArthathI abhinna sAmAnyathI te bhiza nathI, temaja ghoDo paNa mArA ghoDo nathI. kemake kSIrAdithI abhinna sAmAnyathI te bhinna nathI. (pAnA naM. 9) tyAre atre paNa kSIrArthI kSIra prati For Private and Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 110 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda tema ghoDA prati game tyAM pravarte to e sarakhuM ja che, ghoDAno arthI ghoDA prati ane kSIra prati game tyAM pravarte to e sarakhuM ja che; paNa AvI aniyamita pravRtti kyAMya dekhAtI nathI. ema paNa kahI zakAya ke "viSAdIne vize vizeSa rUpatA paNa che ja, je viSa mATe pravartanAranI pravRttinuM bIja che, ane jene lIdhe viSa bhakSaNathI anya bhakSaNa thayuM mAnI zakAtuM nathI." Ama kahevuM paNa ayukta che kemake vikalpo ghaTatA nathI. jAo-viSAdinI je vizeSarUpatA che te modakAdinA vizeSarUpathI bhinna che ke svarUpa niyata che ? modakAdinI vizeSarUpatAthI bhinna na hoI zake. kemake modakathI abhinna evA sAmAnyathI te abhinna che. bhinna mAnatAM ubhayarUpavALI eka vastu mAnavAnA vAdanI hAni thAya che; bhinna ane abhinna evo ubhayapakSa mAnatAM te parasparathI virUddha hoI teno tiraskAra thAya che. viSAdInI vizeSa rUpatAne svarUpaniyata paNa na kahI zakAya, kemake modakAdithI abhinna evuM je sAmAnya tenAthI te bhinna nathI. jo bhiza kaho to te ja vizeSarUpatA arthakriyArthInI pravRttino viSaya hovAthI vastu kahevAze, kemake vastuno svabhAva ja phalavizeSopAdanabhAvarUpa che, paraMtu te prakAranI arthakriyA anyatra maLatI nathI, (pAnA naM. 10) kemake AvI ekalA vizeSa rUpa For Private and Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda vastu prati koInI pravRtti thatI nathI. mATe ubhaya rUpavALI eka vastu che e vAdanuM abhimAna tajI do. kahyu paNa che ke "viSAdine icchatA janone temanA prati pravRttino niyama raheze nahi kema ke modakAdithI abhinna je sAmAnya tenAthI te viSAdi bhinna nathI. jo bhinna kaho to ubhayarUpavALI eka vastu che e vAda ja ghaTe nahi. tema bhedAbheda kalpanA to svataH virUddha hoI bAdhita che. tyAre padArthomAM je vizeSa rUpa che te pravRttinuM niyAmaka che ema kahezo to te ThIka che paNa e rIte to te vizeSa ja vastu banI jaze.' 111 anyae paNa kahyu che ke, "vastu mAtra jo ubhayarUpa che to tenA vizeSanuM nirAkaraNa thavAthI dahiM khAo ema kahetAM koI UMTa bhaNI kema doDatuM nathI ? juo-UMTa paNa dahiM thaI zake, uMTa ja uMTa nathI, For Private and Personal Use Only (pAnA naM. 11) bIjo paNa UMTa thaI zake, tathA dahiM paNa uMTa thaI zake che, dahiM ja dahiM nathI, bIjuM paNa dahiM thaI zake che. tethI A pramANe A bemAMthI ekanuM paNa te svarUpa nathI athavA svaniyata evA svarupano abhAva hovAthI koI vizeSa nathI. Ama che eTale "dahiM khAo'' ema kahetA UMTane paNa khAvo joIe, kahyu che ke "tyAre A be vacce kazo bheda che ke jene laIne temano bheda mAnI pravRtti thAya che ? evo bheda hoya to te ja dahiM kahevAya, Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 112 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda paNa te anyatra che nahi, mATe vastune ubhaya rUpa mAnavI ThIka nathI." eno anuvAda evo che ke dahiM ane UMTamAM kAMIka atizaya che. kemake "dahiM khAo' ema kahetAM kSIra vikAra (dahi) ne khAvAne mANasa pravarte che, anyatra nahi; ne evo jo koI atizaya hoya to te ja atizaya artha kriyArthInI pravRttino viSaya thAya, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (pAnA naM. 12) phala vizeSopAdAna bhAvathI lakSita svabhAvavALI vastu dahi che. tevo svabhAva to anyatra che ja nahi, kemake tevA svabhAvavALI vastu mAnIne te vastu icchanAranI pravRtti thatI nathI, mATe ubhaya rUpa eka vastu e vAda sAro nathI. A prakAre ekAMtavAdavALA kahe che. ahIM trIjo pUrvapakSa pUrNa thayo. vaLI paNa te kahe che ke abhilApya-anabhilApya evuM je vastu svarUpa kaho cho te paNa virodhathI bAdhita hoI kahevA yogya nathI. te A pramANe jeno abhilApa thAya te abhilApya, tethI vilakSaNa te anabhilApya. eTale je abhilApya hoya te anabhilApya na hoya, ane je anabhilApya hoya te abhilApya na hoya, kemake ekane eka ja vastu virUddha dharmothI anugata thaI zakatI nathI. ahIM cotho pUrvapakSa pUrNa thayo. For Private and Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 113 vaLI vastune AvA virUddha dharmavALI mAnavAthI anekAMtAvAdIne muktinA abhAvano prasaMga paNa Avaze. juo potAnA strI, ghara, maNi, kanaka, dhana, dhAnya ityAdi anAtmarUpa che, anitya che, azuci che, duHkharUpa che, ema jANI bhAvathakI tevI ja bhAvanA karatA karatA, te te vastuomAM vAstavika Asakti karavA jevuM kAMI nathI ema bhAvanAno prakarSa thatAM vairAgya siddha thAya che, (pAnA naM. 13) ane te pachI mukti thAya che. sarvatra huM ane mAruM evI je AtmaAtmIyabhAvanA te ja moha che, te bhAvanApUrvaka je sneha te rAga. te bhAvanApUrvaka je anurAga viSaya tenA uparodhi upara aNagamo te dveSa, AvI vyavasthA che, AnAthI badhu ghaTe che. tyAM potAnA aMganAdika upara jo AtmAbhAvanA che to phakta anAtma bhAvanAno abhAva che ane hoya to paNa mithyA che, tethI vairAgyano abhAva che, tenA abhAvathI muktinA abhAvano prasaMga saheje Ave che. ahIM pAMcamo pUrvapakSa pUrNa thayo. Ama pUrvapakSagrantha pUrNa thayo. have uttarapakSa A prakAre A maMdamativALA, duSTa tarkathI haNAyelA anyatIrthiko, pote naSTa hoI anya murakhono paNa nAza kare For Private and Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 114 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda che, mATe temanA khaMDanano A prakAra che have A badhI zaMkAonuM khaMDana karavAno AraMbha karIe chIe. je kahyuM ke "ekanI eka ghaTAdi vastu sat ane asat ubhaya kema thaI zake ?" te to govALIyA, strIo Adi sarvane supratIta hoI zaMkA karavA jevuM paNa nathI, kemake potAnAM dravya-kSetra-kAla-bhAva rUpe te vastu sat che. pArakAMnA dravya-kSetra-kAla-bhAva rUpe asat che; ane ema na hoya to vastunA abhAvano prasaMga Ave che. jAo, jema ghaTAdi vastu svadravya-kSetra-kAla-bhAva rUpe sat che tema paradravya-kSetra-kAla-bhAva rUpe paNa te sat thaI che. tethI te ghaTAdi vastu ja na rahe, kema ke paradravya-kSetra-kAla-bhAva rUpe paNa sat che, paTAdinA svarUpanI jema. (pAnA naM. 14) ema ja jema paradravya-kSetra-kAla bhAva rUpe karIne asat che tema svadravya-kSetra-kAla-bhAva rUpe paNa asatu hoya to vastu avastu thaI jAya; kemake paradravyakSetra-kAla-bhAva rUpe asat hoI, svadravya-kSetra-kAla-bhAva rUpe paNa te asat thaI jAya, gadheDAnA siMgaDAnI jema. A prakAre ubhayathA ekAMtarUpa mAnatAM vastunA abhAvano prasaMga AvI jAya che, tethI tene ubhayarUpa mAnavI ja ucita che. tenI yukti A pramANe-ghaTa vastu dravyathI pArthivasvarUpe sat che, jalavAdirUpe sat nathI; temaja kSetrathI, ahIMnI hovA rUpe sat che pATaliputrakAdivarUpe sat nathI, temaja kAlathI ghaTakAlasvarUpe sat che, mRtpiDakapAlAdikAlasvarUpe sat nathI; For Private and Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda temaja bhAvathI, zyAmatvarUpe sat che, raktatvAdirUpe sat nathI; kemake ema na hoya to anya rUpa AvI jatA ghaTa svarUpanI hAnino prasaMga Ave. ghaTa dravyAghAtmaka che 115 (pAnA naM. 15) kemake dravyAdi vinA ghaTano abhAva che ane ghaTa temano pariNAma che, kemake jo teno pariNAma na hoya to teno abhAva AvI jAya. ahIM bauddha zaMkA kare che-je svadravye karIne sattva te ja 52 dravye karIne asattva; svakSetrasattva e ja parakSetrAsattva, svakAle karIne sattva te ja parakAle karIne asattva, svabhAve karIne sattva te ja parabhAve karIne asattva. A prakAre jotA ghaTAdi vastunuM pArthiva dravyarUpe sattva te ja jalAdi dravyarUpe asattva che; A kSetrarUpe sattva te ja pATaliputrAdirUpe asattva che, ghaTakAlarUpe sattva te ja kapAlAdikAlarUpe asattva che; ane zyAmatvarUpe sattva te ja raktatvarUpe asattva che; kemake ghaTa eka svabhAvavALo che ane niraMza che. For Private and Personal Use Only A kahevuM paNa asAra che; kemake ghaTAdine eka svabhAvavALA mAnavAthI to vastu avastu thaI jaze. jIo, pArthiva dravyarUpe sattva te ja jalAdi dravyarUpe asattva hoya to te vastu jema pArthiva dravyarUpe sat che ema jalAdi dravyarUpe paNa sat thaI jAya emAM kAMI bAdha nathI, kemake Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 116 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda jalAdi dravyarUpe je asattva te pArthiva dravyarUpe je sattva tenA karatAM bhinna nathI. (pAnA naM. 16) athavA jema te jalAdi dravyarUpe asat che tema pArthivAdi dravyarUpe paNa asat thaI jaze. kemake jalarUpe je asattva che tenAthI pArthivarUpe je sattva che te bhinna nathI. e pramANe jo A kSetrarUpe sattva e ja pATalIputrAdirUpe asattva hoya to te ghaDo jema ahIM sat che tema pATalIputrAdimAM paNa sat thaI jaze, kemake pATalIputrAdirUpe je asattva che te A kSetrarUpe je sattva che tenA karatA bhinna nathI. athavA te ghaDo jema pATalIputramAM asat che tema ahIM paNa asat thaI jaze, kemake ahIMnuM sattva e pATalIputranA asattvathI bhinna nathI. e pramANe jo ghaTakAlarUpe sattva e mRtpiDakapAla kAlarUpe asattva hoya to te ghaDo jema ghaTakAle sat che tema mRpiMDakapAlakAle paNa satuM thaI jaze, kemake mRtpiDakapAlakAlarUpe asattva che te ghaTakAlarupe je sattva che tenAthI bhinna nathI. athavA jema ghaDo mRtpiDakapAlakAle asat che tema ghaTakAle paNa asat jaI jaze, kemake ghaTakAlarUpe je sattva che te mRspiDakapAlakAlarUpe je asattva che tenAthI bhinna nathI. e pramANe jo zyAmavarUpe sattva e ja raktavAdirUpe asattva hoya to te ghaDo jema zyAmavarUpe sat che tema For Private and Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 117 raktavAdirUpe paNa sat thaI jAya, kemake raktavAdirUpe je asattva che te zyAmavarUpe je sattva che tenAthI bhinna nathI athavA jema raktatvAdi rUpe asat che tema zyAmasvarUpe paNa asat thaI jAya, kemake zyAmavarUpe je sattva che te raktatvAdirUpe je asattva che tenAthI bhinna nathI. A prakAre ItararUpanI Apatti thavAthI vastu e avastu banI javAno prasaMga Avaze. ahIM jo bauddha ema kahe ke-A prakAre anekAMta pakSe upara je dUSaNa upajAvI kADhyuM tenA uttaramAM kahevAnuM ke amArA matamAM jalAdirUpe je asattva te nirUpAkhya evuM kAMI nathI, (pAnA naM. 17) ke jene laIne sandhAsattvane abhinna kahI te vikalpanA upanyAsa vaDe vastuno abhAva thaI javAnI Apatti batAvI tamArUM nyAyamAM praviNapaNuM batAvavAno ADaMbara karyo. amAre mate to pArthiva sattva te ja viziSTa eka svabhAva hoI jalAdyasatva che, eTale ukta doSono abhAva hovAthI, tame je vikalpo karavAno parizrama karyo te mithyA che. A prakAre bAkInA vikalpone viSe paNa samajavuM." to anekAMtavAdI teno javAba Ape che, "aho ! zo avadhi vinAno moha che ! potAnI vANImAM ja anekAntanuM For Private and Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 118 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda pratipAdana thaI jAya che, chatAM anekAntano svIkAra karAto nathI! juo pArthiva dravya santa te ja viziSTa evuM jalAdi dravyAsattva ema kaho cho chatAM vastu sadasakUpa che ema svIkAra karatA nathI e koI apUrva moha che. vAstavika rIte jozo to svasattAthI bhAva ane parasattAthI abhAva ema pratyeka vastunI ubhaya rUpatA mAnyA vinA vastunI viziSTatA ja siddha thaze nahi. je svabhAvathI ghaTa vastu pArthiva dravyarUpe sat che, te ja svabhAvathI jalAdi dravyarUpe asat che ema nathI. kemake nimitta abhinna hote chate satu ane asanuM eka sthAne rahevu virUddha che. juo, tenA te ja svabhAvathI vastu sat hoya ane asatuM hoya e virUddha ja che (pAnA naM. 18) kadAca zaMkA thAya ke- paNa jalAdi dravyarUpe asattva e to parikalpita che mATe doSano saMbhava nathI e kahevuM te gaDunA praveza akSi tArakane kADhI nAkhavAno nyAya kahevAya. arthAt prastuta doSane kADhavA jatA bIjo moTo doSa AvI paDe evuM thAya. kemake jalAdi dravyarUpe asattva parikalpita hovAthI asat hovAthI jalAdi dravya rUpe paNa astitvano prasaMga hovAthI jalAdi dravya rUpe paNa astitvano prasaMga Ave je aniSTa che. kadAca zaMkA thAya ke e vAta ThIka che, paraMtu pArthiva dravyarUpe sattvathI bhinna evuM jalAdi dravyAsattva parikalpita For Private and Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda che, paNa pArthiva dravya sattva te ja jalAdi dravyAsattva ema kahetAM bAdha nathI. A zaMkAno javAba Ape che-A zo potAnA mata upara Agrahano moha che ! samajAvyuM to paNa samajAtuM nathI ! je svabhAve pArthiva dravyarUpe sat che te ja svabhAve ghaTa jalAdi dravyarUpe asat nathI; Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 (pAnA naM. 19) ema je samajAvyuM che te ja punaH kahevuM prApta thAya che, mATe potAnA matano Agraha karavAmAM jenA cittanI Asakita che tenI sAthe vadhAre vivAda karavAthI saryu. 119 bIjo prativAdI (naiyAyikAdi) kahe che ke vastu sadasaTrUpa che to tyAM asatyakSane viSe prasajja pratiSedha mAno cho ? ke paryAdAsa pratiSedha mAno cho ? ubhayathA paNa doSano prasaMga che. jo sat nahi te sannivRttimAtra nirUpAkhya asat ema kaho to te pramANano viSaya ja thaI zakatuM nathI; eTale vastuno dharma to kyAMthI thaI zakaze! ane thaI zake to vastu nirUpAkhya ja thaI javAnI kemake je nirUpAkhya che te sopAkhya svabhAvavALuM thaI na zake. tyAre satthI anya te asat arthAt anya sat te ja asat ema kahezo to, asat e satpa thaI javAthI, sadasadrupatAnI anupapatti thaze; kemake sat che, te sadaMtararUpa che ema koI buddhimAna to kahe nahi. anekAMtavAdI Ano javAba Ape che-A prakAre je For Private and Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 20 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda dUSaNa TharAvyuM te paNa ayogya che; kema ke zrI ahammatanA ajJAnathI ema kahevuM thAya che, ane ubhaye pakSamAM doSano saMbhava nathI. kema nathI? (pAnA naM. 20) javAba-yadyapi sanI nivRtti mAtra evuM nirUpAkhyA te asat ema kaho tathApi svarUpathI sat tathA pararUpathI asat hovAthI sadasakUpatA ja prApta thaI. Ama sattva che te sarvathA asattvano parihAra karIne vyavasthita nathI, ane asattva che te sattvano parihAra karIne vyavasthita nathI. sattva ane asattvamAM kAMI vizeSa ja nathI ema paNa nathI, kemake emanA nimitta bhinna che. jAo, svadravyAdi rUpe sat che, paradravyAdi rUpe asat che ema kaheluM ja che eTale vastu je kAraNathI sat che te ja kAraNathI asat che, kemake paranAM dravyAdirUpe asat hoI potAnAM dravyAdirUpe sat che. tathA vastu je kAraNathI asatu che, ethI ja sat che, kemake svadravyAdirUpe sat hoI paradravyAdirUpe asat che. tethI ja satya ane asatuno eka sthAne virodha paNa thanAra nathI, (pAnA naM. 21) kemake temanA nimitta bhinna che, tathA dharmibhAva che. je viSe AgaLa kahIzuM. anubhava paNa tevI ja sAkSI Ape che. juo, vastumAtrano anubhava svarUpathI avyAvRtta ane pararUpathI vyAvRtta e prakAre ja thaI zake che. For Private and Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 1 21 kadAci atre A zaMkA thaze ke svarUpathI avyAvRtti te ja pararUpathI vyAvRtti che, paNa te ayukta che, ane eno uttara apAI gayo che. AvI sthiti che mATe pakSapAtane dUra mUkI nyAyane anusaranAra jano e yuktiyukta evI sadasakUpa vastu aMgikAra karavI joIe. kahyuM paNa che ke "sattva ane asattva e paraspara virUddha nathI, mATe ubhayarUpa eka vastu mAnavI e zuM yogya nathI ?" vaLI je ema kahyuM ke vastune sadasakUpa mAnatA sattva tema asattvane vastunA dharma tarIke svIkAravAnI jarUra paDaze, to e to ame mAnIe chIe temAM zI hAni che? (pAnA naM. 22) vaLI tame je kahyu hatu ke-to ahIM paNa kahevuM joIe ke dharma dharmIno bheda che ke nahi ? ityAdi temAM paNa kahevAnuM che ke bheda pakSa ane abheda pakSa upajAvI je doSa batAvyA che teno svIkAra na karavAthI ja tiraskAra thaI javAthI amane koI kSati nathI, bhedabheda pakSano to ame svIkAra karIe ja chIe. prazna-emAM paNa je AkAre bheda che te AkAre bheda che, ityAdi dUSaNa kahyAM che. javAba-hA, kahyA che, paNa te ayogya ja kahyAM che, kemake je adhikRta vikalpa che teno yathArtha artha na jANavAthI kahyA che. paraspara vyApti hovAthI bhedabhedapakSa e alaga For Private and Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 122 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda jAtirUpa che, kemake ekalA bheda ke abheda ghaTatA nathI. 'bheda ane abheda paraspara saMkaLAyelA nathI' evo jainamata nathI, kemake abhedathI nahIM saMkaLAyela mAtra bhedanI siddhi thatI nathI ane bhedathI nahIM saMkaLAyela mAtra abhedanI siddhi thatI nathI. tethI je kahyuM hatuM ke "je AkAre bheda che te AkAre bheda ja che' te artharahita jANavuM. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharma ane dharmIno bhedAbheda eTale zuM ? eno artha eTalo ja ke kacit bheda che, ane kathacat abheda che. (pAnA naM. 23) tyAM dharmo parasparathI bhinna che ane pAchA pratiniyata eka dharmInA Azrita che, eTale kathaMcit bheda thayo, te A pramANe- dharma ane dharmInuM sarvathA ekatva mAnatAM dharma rUpe paNa bheda thavo yogya nathI, te pratIta che. vaLI ema dharmomAM dharmInuM svarUpa AvI javAthI, tema dharmImAM dharmonuM svarUpa AvI javAthI kathaMcit dharma dharmIno abheda paNa thaze. jo atyaMta bheda ja hoya to dharma ane dharmI ema kalpanAno paNa avakAza nathI. kemake atiprasaMga AvI jAya. kadAca evI zaMkA thAya ke-AvI je dharma dharmI kalpanA te to utprekSA mAtra che, tAttvika nathI. A zaMkA paNa barAbara nathI. kemake anubhavathI virUddha che, ane je anubhava che te anupapanna kahevAto nathI. For Private and Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 1 23 pratyakSathI ja vastu mAtra anuvRtta ane vyAvRtta svabhAvavALI samajAya che; ane vidvAnathI te strI bAlAdi paryatane je anubhava thAya che te khoTo kahI zakAvo azakya che. sAme rahelA ghaTAdine viSe tadrupa ane atadrupa evo ja anubhava thAya che, kemake ema na thatuM hoya to ghaTano abhAva thavAno prasaMga Ave. kadAca evI zaMkA thAya ke-padArthanubhava to eka rUpa ja che, ane ghaTanI pratichAyA rUpe je anubhava thAya che te ghaTAdipratibhAsathI bhinna tarIke kahevAya che. padArthanAM potAnAM ja kAMI be rUpa nathI. kahyuM paNa che ke ekanA upalaMbhano anubhava thavAthI anyano upalaMbha thato nathI, ane jo upalaMbha thAya to te kalpita hovo joIe. (pAnA naM. 24) ema kahevuM paNa yukata nathI. je viSe AgaLa javAba batAvAI gayo che. svarUpe sattva te ja pararUpe asattva che ema kahI samAdhAna karAyuM che. vaLI, ekAMta paryAyanayamatane anusAra kalpanA ayukta che.juo kalpanA che te vastu utpanna thayA pachI thAya che ke te pahelA? anutpanna hoya tyAre to padArtha ja nathI, tyAM kalpanA bane nahi. tyAre utpanna thAya tyAre bane tyAM vikalpa ke padArtha gRhIta thAya tyAre kalpanA thAya ke agRhIta hoya tyAre paNa thAya ? agRhIta hoya tyAre thAya nahi For Private and Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 24 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda kemake atiprasaMga Ave. gRhIta hoya tyAre thAya to grAhaka je jJAna te avikalpa che, kemake vikalpajJAna utpanna vastu viSayaka na thAya, te paNa eTalA mATe ke jyAre vikalpajJAna thAya tyAre utpanna vastu na hoya, "te jJAnamAM ja kalpanA saMbhave che', ema kaho to te ThIka nathI, kemake vikalpanI upapatti ja tyAM thatI nathI. juo, tyAM paNa jJAna utpanna thayA pachI vikalpa thAya ke anutpanna hoya tyAre paNa thAya ? anutpanna hoya tyAre to thAya ja nahIM kemake asat che; utpanna thatAM paNa thAya nahi kemake utpatti pachI tarata nAza pAmanAra che. vikalpanArUpe ja utpanna thAya che ema kaho to tema nathI. kemake teno hetu nathI. hetu nathI e eTalA mATe ke svalakSaNathI utpanna nathI thayuM. svalakSaNanA anubhavathI thayelA saMskArathI te upajaze ema kaho to paNa na cAle, (pAnA naM. 25) kemake saMskAra paNa svalakSaNarUpe hoya athavA sAmAnya lakSaNarUpe hoya. svalakSaNa rUpa che ema kaho to teno te ja doSa Ubho che. sAmAnya lakSaNa rUpa kaho to tenAthI teno udaya ja zI rIte thAya te kaho. kadAca ema kaho ke-kalpanA svalakSaNa ja nathI; kemake svasaMvittine viSe e paNa pAchI svalakSaNa che; kahyuM paNa che ke kalpanA svasaMvittine viSe ISTa che. padArthane viSe nahi, kemake vikalparUpa che. For Private and Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda e badhuM paNa ayukta che-artha vikalpanArUpa AkAra vinA kalpanAnI svasaMvittino ja asaMbhava che; ane saMbhava kaho to kalpanA ja bane nahi. svalakSaNAnubhavathI thatA saMskArathI jemAM vizeSa utpanna thayo che evo bhUtakAlamAM anubhavelA vikalpathI thato paripakva saMskAra kalpanAno hetu thAya che, ema kaho to tema paNa nathI, svalakSaNAnubhavathI thatA saMskAre karI te pUrva saMskAra thakI vizeSarUpatA ja siddha thatI nathI, kemake tenAthI te saMskArane kazo tAttvika upakAra ja thato nathI. jIo-svalakSaNanA anubhavathI janita saMskAra te vikalpathI thayela saMskAravizeSa upara upakAra karaze to e vikalpathI thayela saMskAravizeSanI utpatti pachI karaze ke utpatti pUrve karaze ke For Private and Personal Use Only 125 (pAnA naM. 26) nAza thayA pachI karaze ? ema traNa bheda che. anutpannanI upara to karI na zake kemake utpanna ja nathI tene upakAra ja bane nahi. temaja utpannanI upara paNa na karI zake kemake tene atizayanI apekSA nathI ane atizaya upajAvyA vinA to upakAra thavo ja azakaya che. jo atizaya thAya che ema mAno to vastu pote anya rUpe thaI jAya. bhUtakALanA vikalpathI thayela saMskAra ane vartamAna anubhavathI thayela saMskAra e banne eka thaI te bannethI anyane kare e ja atizayanuM AdhAna che, te ja Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 126 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda upakAra che, ema kaho to te barAbara nathI, kemake upAdAnakAraNamAM vizeSanA AdhAna vinA temAMthI kArya vizeSa thavAno saMbhava nathI. temaja anya prakAre utpanna thatI evI vastune viSe, te ja kAle paNa anya prakArathI thatA evA koI anyathI atizaya upajavo azakya che; kemake tevA anyathI kAMI paNa vizeSa siddha thaI zakato nathI, ane thAya che ema kaho to tyAM pAcho Ano Aja zaMkA-vikalpAdi prakAra lAgu thaze. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (pAnA naM. 27) Ama A takarAra niHsAra che. A pramANe kAraNanI paMraparAmAM paNa AvI dUSaNa jAla lAgu thAya che ema samajavuM. naSTanI upara paNa upakAra karI zake ema nathI, kemake te avidyamAna che, ane avidyAna je asat tenI upara upakAra karI zakAto nathI; karI zakAya che ema kahetAM atiprasaMga Ave che. mATe "hetuno yoga nathI" ema je kahyuM te ThIka kahyuM che; ane kSaNika ekAMta pakSamAM "hetu phala bhAvanI anupatti thAya che" eja AgaLa kahIzuM. vaLI je kahyu ke bhedAbhedano svIkAra karanAre avazya ema svIkAravuM paDaze ke padArthane viSe dharma dharmIno dharma ane dharmArUpe bheda che, paNa svabhAve karIne abheda che, te paNa, dharmo parasparathI bhinna che ane pratiniyata dharmanA amuka For Private and Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 1 27 amuka dharma Azrita che eTale kathaMcit bheda che ityAdi je kahevAI gayuM che tenAthI parAsta jANavuM, kemake anya prakAre bhedabhedanI siddhi azakya che. vaLI je kahyu che ke viSaya mAtranI vyavasthA jJAnamAM niviSTa che, ane sadasakUpa vastunuM jJAna thatu nathI, kemake evA paraspara virUddha ubhayarUpavALu jJAna thavu azakya che. Ano paNa parihAra, vastu svarUpa pratyakSathI ja anuvRttavyAvRtta svabhAvavALuM che, ema batAvavAthI thaI gayelo che, kemake ubhayarUpa saMvedana thavAmAM koI bAdha Avato nathI. vaLI je kahyuM ke kAryadvAre paNa vastu sadasakUpa jaNAtI nathI kemake ubhayarUpa kArya kyAMya paNa upalabdha thatu nathI, te kahevAno paNa avakAza nathI, kemake vastusthitithI ubhaya prakAranI upalabdhi siddha karI che. temaja e vastu kArya karavAne pravarte tyAre koIka AkAre kArya kare, koIka AkAre na kare evuM nathI, kemake karavuM ane na karavuM te ekanI eka vastune viSe eka ja kAle saMbhave ja nahi, (pAnA naM. 28) evuM je kahyuM che temAM paNa sAra nathI, kemake virodha ja siddha thato nathI. juo -paryAyarUpe vastu kArya kare che, dravya rUpe nathI karatI, eTale ekane ja For Private and Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 128 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda karavA na karavAno virodha kayAM rahyo ? athavA svakAryakartRtva rUpe 'kare che', anyakAryakartRtvarUpe nathI karatuM; eTale koIka AkAre kare che; koIka AkAre karatuM nathI, ema kahevAmAM paNa zo virodha che ? svakAryakartRtva te ja anyakAryaakartRtva ema paNa na kahevAya; jo ema hota to jema svakArya kare che tema anyakArya paNa karata, kemake akartRtva che te katRtvathI bhinna nathI. temaja AthI ulaTuM paNa thaI zakata. tyAre to vastunuM kAraNatva ja raheta nahi. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kadAca ahIM zaMkA thAya ke-'anya kAryanuM akartRtva e anya zuM hoI zake ke jene AzrIne ananyatva yukti vaDe tame vastu akAraNa banI javAnu pratipAdana karo cho ? arthAt anya kAryanu akartRtva e anya kaMI nathI. paraMtu svakAryakartRtva e ja ekasvabhAvavALu anyakAryanuM akartRtva che.' (pAnA naM. 29) ema hoya to to je svabhAvathI kare che te ja svabhAvathI nathI karatuM evI Apatti Ave. ane ema abhinna nimitta hovAthI ekatra ja kartRtva ane akartRtvano virodha AvI paDyo. juo je svabhAve kare che te ja svabhAve nathI karatuM. A barAbara nathI. kemake eka svabhAvavALAno ekatra ja upayoga saMbhave che. For Private and Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda anya kAryanuM je akartRtva te, vastune viSe parikalpita che ema kahezo to te paNa ramaNIya vacana nathI. anya kAryanuM akartRtva kAraNane viSe parikalpita hovAthI te vastutaH asat che. eTale anyakAryakartRbhAva AvI paDavAthI temAM anya kArya kartRtva mAnavAno prasaMga Avaze. 129 athavA ema kahezo ke svakAryakartRtvathI bhinna je anyakAryaakartRtva te parikalpita che, ane svakAryakartRtvane ja anyakAryAkatRtva svabhAvavALuM svIkArIe chIe, to te paNa ayukta che; eno uttara apAI gayo che. jIo-je svabhAvathI kare che te ja svabhAvathI nathI karatuM evI Apatti AvI ityAdi je kahevAI gayuM che te ja punaH prApta thAya che. For Private and Personal Use Only (pAnA naM. 30) 'vastu sarvabhAve jo kArya kare to te bhAvarUpa ja thAya', vagere je pUrvapakSIe kahyu hatu teno paNa A nyAyathI ja parihAra jANavo, kemake abhAva che te vastuno dharma hovAthI kacit tenAthI abhinna che, ane anya kAryanuM kAraNa na hovAthI. Ama che tyAre e ja vyavasthita thayuM ke vastu sadasaTrUpa che. kahyuM paNa che ke "pratyakSathI jaNAya che, ane kAryathI paNa samajAya che, mATe avazya eka evI vastune sadasaTrUpa mAnavI joIe." A ThekANe vaizeSikAdi kahe che ke, vastunu svarUpe Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13) anekAnAvAdapraveza bhAvAnuvAda sattva ane pararUpe asattva e to amane ISTa ja che tethI siddhasAdhyatA doSa che. A kahevuM paNa yogya nathI; kemake potAnA ja matathI virUddha che. juo-Ama kahenAre paNa sattva ane asattva e, vastunA dharma che, ema to mAnavuM ja paDaze, tyAre kaho ke dharma ane dharmInuM anyatva che ? ananyatva che ? ke anyAnanyatva che ? jo anyatva ja hoya to vastu avastu thaI jaze kemake dharmahIna vastu svarUpe sat ane pararUpe asat che ema svIkAreluM che, dharma vastuthI para che, eTale satu vagere dharmarUpe na hovAthI vastu e avastu banavAno prasaMga Ave. (pAnA naM. 31) e ja rIte dharmane vastuthI bhinna mAnatAM te dharma paNa svarUpe sat ane pararUpe asat hoI dharmAtarane prApta karaze. tyAM paNa e ja nyAya lAgaze, ema avyavasthA thaze. ahIM vaizeSika zaMkA kare che-dharmo dharmAtarane prApta thAya te vAta ISTa nathI. paraMtu e dharmo pote ja svarUpe che, pararUpe nathI, mATe sattva ane asattva te kAMI temanAthI vilakSaNa nathI. e paNa barAbara nathI, kemake vastune paNa e nyAya lAgaze, ane dharmAbhAvano prasaMga AvatAM mUla siddhAMtamAM virodha Avaze, For Private and Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda (pAnA naM. 32) dharmo vastuthI bhinna hovA chatA vastunA che' ema mAnavAmAM koI sambandha ghaTato nathI. saMbaMdha tarIke samavAyanI kalpanA karavAmAM Ave to te paNa barAbara nathI. kemake samavAyanA dharmo samavAyathI bhinna hovAthI tyAM paNa e ja nyAya lAgaze. tyAre have dharmadharmInuM ananyatva mAnavAno pakSa joIe. ema hoya to dharma ane dharmInuM ekatva thaI javuM joIe, kemake dharmI je eka che tenAthI dharma bhinna nathI, eTale dharmInA svarUpanI jema dharmo paNa tenAthI abhinna ane ekarUpa thavA joIe; ane ema thatAM sat ane asatno paNa abheda thavAthI te jema svarUpe sat che tema pararUpe paNa sat thaze. paNa te barAbara nathI. sadasaTrUpa je dharma te nirAdhAra rahI zakatA nathI, 131 jo dharma-dharmI vacce anyAnanyatva mAno to e anekAMtavAdano ja svIkAra hovAthI ekAMtavAdavALAne svamatavirodha ja prApta thAya che; ATalethI ahIM aTakavuM ucita che. Ama sadasad ubhayarUpa eka vastu che evo vAda ahIM pUrNa thayo. For Private and Personal Use Only (pAnA naM. 33) vaLI je ema kahyuM ke AthI nityAnityatva paNa khaMDita thayuM jANavuM kemake dekhItuM ja te virUddha che, te paNa yogya nathI, kemake pramANathI vastu Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 132 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda nityAnityarUpe ja samajAya che. juo-pratyakSathI vastu nityAnityarUpe ja jaNAya che, ema na hoya to vastunuM jJAna nahI thavAno prasaMga Avaze. te A pramANe jo vastune aprazruta, anutpanna, sthira, eka svabhAvavALI sarvathA nitya mAnavAmAM Ave to te jJAna upajAvI zake tevA svabhAvavALI thAya ke na upajAvI zake tevA svabhAvavALI thAya? jo prathama pakSa svIkAravAmAM Ave to sarvane sarvatra sarva kALe te jJAna upajAvatI hovI joIe, kemake te eka svabhAvavALI ja che. paraMtu ema to thatuM nathI, kemake koI sthAne koIkane kyAreka ja tenuM jJAna thAya che. ema kaho ke dezakALAdi vizeSathI ema thAya che to te paNa ThIka nathI. kemake je sarvathA eka svabhAvavALuM che tene navo vizeSa thavAno avakAza nathI; jo avakAza hoya to aniyatva prApta thavAno prasaMga Avaze. jJAna upajAvavAmAM sahakArInI apekSA che ema kahezo to tema paNa nathI; kemake je ekAMta nitya che tene apekSAno avakAza ja nathI. juo, sahakArI tenAmAM kAMI vizeSa upajAve che ke nahi ? e kaho. jo upajAvato hoya to te arthAtararUpa che ke anarthAtararUpa che? (pAnA naM. 34) jo arthAtararUpa hoya to tethI vastune zuM thayuM? vizeSa thayo ema kaho to tema nathI, kemake anavasthA thAya che. juo-je vizeSa thAya che te vastuthI For Private and Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 133 bhinna che ke abhinna che ? e ja prazna paraMparA punaH hatI tevI ne tevI prApti thAya che, mATe anavasthA che. tyAre jo anarthAtararUpa kaho to te vidyamAna che ke avidyamAna che? jo vidyamAna hoya to kevI rIte thAya che kemake jo thAya to anavasthA thAya che. jo avidyamAna kaho to te avidyamAna hovA chatA tenAthI anarthAtararUpa che e barAbara nathI. anarthAtararUpa je vizeSa te thato hoya to vastu anitya banavAnI Apatti Avaze. jAo-te thayo eTale je padArtha che te ja thayo kahevAya, kemake te padArthathI bhinna nathI. A doSa na Ave mATe nathI thato ema ja svIkAra karI lo to to sahakArI ja vyartha thaI gayo kemake te kAMI paNa upakAra karato nathI; jo sahakArI che ema kaho to atiprasaMganI prApti thAya che. jAo-kAMI paNa vizeSa na upajAvato hovA chatA paNa (pAnA naM. 35) sahakArI ne sahakArI kaho to sarve padArtha sarve padArthanA sahakArI mAnavAno prasaMga Avaze, kemake vizeSa na karavA vaDe badhA padArtho samAna che. Ama AkhI sahakArInI kalpanA vyartha che. tyAre have ema kaho ke vastuno svabhAva ja evo che ke kaMI vizeSa nahIM karanArA evA paNa koI pratiniyata sahakArIne laIne ja vastu kArya (je jJAna te) upajAve che to For Private and Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 134 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda te paNa eka manoratha mAtra ja che kemake vikalpane sahana karI zake ema nathI. potAne iSTa evA sahakArInI sAhAyathI ja jayAre kArya thAya che, tyAre vastuno kaMI vizeSa nahI karanArA evA sahakArInI apekSArUpa svabhAva te rahe che ke nahi ? te kaho. jo nathI raheto ema kaho to anityatva prasaMga Ave che, kemake svabhAvanI vyAvRtti thatAM je svabhAvavAna te svabhAvathI abhinna hovAne lIdhe svabhAvanI peThe ja nivRtta thaI jaze. jo rahe che ema kaho to kArya thavAno ja saMbhava nahi rahe, kemake vastuno svabhAva nivRtta thavAno nathI eTale nitya ja rahevAno che, jIo-teno kArya na upajavAnI sthitimAM je svabhAva che, teno te ja svabhAva, kArya upajavAnI sthitimAM paNa rahevAno che. to pachI te kArya upajAvI ja kema zake ? athavA sarvadA upajAvyAM ja kare ema ekAMtanityapakSano svIkAra karatA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (pAnA naM. 36) vastu pote vijJAnAdi kArya upajAvI ja zakatI nathI eTale tenuM jJAna thavAno ja saMbhava nathI. jo prakRti thakI ja ekakSaNasthitidharmavALuM ekAMta anitya evuM vastusvarUpa svIkAravAmAM Ave, to paNa vastu vijJAnAdi kArya upajAvI ja zakatI nathI, eTale tenuM jJAna thavAno ja saMbhava nathI. je sarvathA ekakSaNa jeTalI ja For Private and Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 135 sthiti karavAnA dharmavALuM che tenAthI vijJAnAdi utpanna thavAno saMbhava nathI. kemake te vastu ja tyAre nathI. juojeno dharma kSaNamAtra sthiti karavAno che te kSaNamAtra rahevAnA svabhAvavALo kahevAya che, eTale athapattithI ja dvitIyAdikSaNone vize enI asthiti che ema na icchatAM paNa kabula karyA vinA chUTako nathI, kemake e svIkAra karavo nyAyayukta che. tyAre have je A sthiti ane asthiti te parasparathI anya che, ke ananya che, te ja kaho. (pAnA naM. 37) e kahevAthI zuM thAya te juo. jo anyatva kaho to te sarvathA anyatva ke kathaMcit ? jo sarvathA kaho to dvitIyAdikSaNe paNa sthitino prasaMga Avaze, kemake bIjI rIte to prathamaNe sthiti ane dvitIyakSaNe asthiti e benA bhedanI vyavasthA thaI zake nahi. juo-avyavahita dvitIyakSaNamAM jenI asthiti thanAra che evA bhAvanI ekAMte bhinna evI asthitithI vartamAna kSaNamAM jenI sthiti che te bhAvanI sthitino virodha nathI, tema dvitIyAdikSaNe je asthiti e sthitithI atyaMta bhinna hovAthI sthitithI asthitino kevala avirodha che evI ja bhAvanA karavI paDaze. jo ema kaho ke kathaMcit anyatva che, to to amArI abhISTa siddhi ja thaI kemake (nityAnityarUpa) For Private and Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 136 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda anekAMtavAdano ja svIkAra thayo. jo tyAre have ananyatva kaho to te paNa sarvathA ke kathaMcit te kaho. jo sarvathA kaho to je prathama kSaNe sthiti te ja dvitIyAdikSaNe asthiti ema thayuM. sthiti bhAvarUpa che eTale tethI dvitIyAdikSaNe paNa sthiti ja che ema kahevuM prApta thayuM. athavA dvitIyAdikSaNe je asthiti te nirupAkhya hovAthI te ja prathamakSaNasthitirUpa thaI tethI prathama kSaNe paNa (asthitirU5) abhAvano prasaMga Avaze. (pAnA naM. 38) kathaMcit ananyatva kaho to to pUrvokta doSa (eTale anekAMtasvIkAra) prApta thaze. - dvitIyAdikSaNe je asthiti te abhAvarUpa che mATe, prathama kSaNa sthitine laI, anyAnanyatva kalpanA paNa yuktivALI thaze nahi. ema paNa bane jo bhAva pote abhAvathI bhedabheda tyajIne vartato hoya. tyAre prathamakSaNathI uttarakALa bhAvI je padArthAtara tenI sthiti te ja vivakSita evA dvitIyAdikSaNanI asthiti che. to pachI sutarAM anyAnanyatva kalpanAno prasaMga Ave. ane ema thatAM ja pUrvokta doSa punaH prApta thAya. For Private and Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAda praveza bhAvAnuvAda 137 have ema kaho ke dvitIyAdikSaNe je asthiti te parikalpita hovAthI anyAnanyatva rUpe kalpavI na joIe, to kalpelI hovAthI asat che eTale dvitIyAdikSaNe paNa sthiti ja thaI. ema kaho ke prathama kSaNa sthitithI bhinna evI je dvitIyAdikSaNa asthiti te parikalpita che eTale prathamakSaNasthiti e ja dvitIyakSaNaasthiti che. to paNa prathama kSaNa sthiti te ja dvitIyAdikSaNa asthiti thaze. ane temAM AgaLa kahelA doSa prApta thaze. (pAnA naM. 39) tyAre ema kaho ke kSaNa sthiti dharmavALI je vastu te ja dvitIyAdikSaNa asthiti, to tema paNa nathI, kemake te vastu ja tyAre nathI, juo-kSaNa sthiti dharmavALAne kSaNa sthiti svabhAva kahevAya che e Adi je vivAda AgaLa thaI gayo te ja punaH prApta thAya che. pAchuM ema kahevAmAM Ave ke dvitIyAdikSaNe asthiti hote chate prathama kSaNa sthiti bane nahi, ane bane to tenI (dvitIyakSaNa asthitinI) anupapatti thAya, pratiyogI (virodhI) no abhAva hovAthI anyAnanyatvanI kalpanA saMbhavatI nathI tethI tenAthI upajatA doSo nathI AvatA. juo-dvitIyAdikSaNe te vastu ja nathI. For Private and Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 138 anekAntavAda praveza bhAvAnuvAda ema hoya to paNa te pote asthita hovAthI, sthitinI peThe tenI asthiti paNa teno dharma prApta thavAno prasaMga Avaze. asthitine teno dharma jo nahi mAno to sadA sthiti ja raheze. jAo-dvitIyakSaNamAM vastunI ja sthiti che. tethI svahetu thakI ja te sthiti dharmavALuM ane asthiti dharmavALuM che ema mAnavuM joIze. (pAnA naM. 40) akramavALA kAraNathI kramayukta dharmavALA kAryanI utpatti ghaTatI nathI eTale je kAle sthiti te ja kAle asthiti thavA jaze. to kSaNa sthiti dharma to kyAM raheze ! sthiti thAya to paNa kSaNa sthiti hovAthI prathamakSaNasthiti sAthe virodha na hovAthI prathamaNanI jema sadA sthitino prasaMga Avaze. vaLI niraMza ane tevA svabhAvavALA hetuthI tevA svabhAvavALuM kArya thAya ema kahevuM vidvAnonA samAjamAM zobhe nahi kemake yuktihIna che, kemake kAraNa ane kArya bannemAM nityasvabhAvanI paNa kalpanA karI zakAya che. (pAnA naM. 41) svabhAvAMtara kalpanA azakya che ema paNa kahevAya, kemake arthakriyAno abhAva thavAno prasaMga Ave che, paNa A sArUM nathI; kSaNasthitidharmavALI vastune For Private and Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 139 viSe ja hakikatamAM teno (artha kriyAno) abhAva thavAno prasaMga Ave che. jAo-ukta svabhAvavALI vastu te ja artha kriyA kemake kahyuM che ke je thavApaNuM te ja tenI kriyA, to upara kahyA pramANe te artha kriyA ja ghaTatI nathI. A prakAre ahIM bahu vistAra karavAnuM prayojana rahetuM nathI. vaLI ahI paNa kSaNavAdinA matamAM dharma ane dharmInuM nAnAtva che ke anAnAtva che te kaho. jo anAnAtva kaho to sarvathA anAnAtva ke kathaMcit anAnAtva che? jo sarvathA kaho to to sthiti ane asthitinuM ekapaNu thaze, kemake eka ja dharmIthI temanuM anAnAtva che, dharmInA svarUpanI jema. ema thayuM eTale sarvathA sthitino ja prasaMga Avyo, ke sarvathA asthitino ja prasaMga Avyo, athavA dharmIno abheda ja thayo kemake sthiti asthitinuM anAnAtva che, tasvarUpanI jema. sthitivALI vastu anya che, sthiti vinAnI vastu anya che. tyAM kSaNasthitidharmakatva kyAM rahyuM ? tyAre kathaMcit anAnAtva kaho (pAnA naM. 42) to tamArA abhyapagamano ja virodha Avaze. tyAre nAnA- e pakSane lo, to tyAM paNa sarvathA nAnAtva ke kathaMcit nAnAtva te batAvo. jo sarvathA nAnAtva kaho to sthiti ane asthiti eke svabhAva rahyo nahi tethI vastu niHsvabhAva thaI jatAM kSaNasthiti dharmavALI For Private and Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 4O anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda vastunI sidhdhi ja kyAM rahI? kathaMcit nAnAtva kaho to je kahevAI gayA che te ja doSa prApta thAya. ema paNa kahI zakAya ke A je dharma-dharmI bhAva che te parikalpita che. vAstavika nathI. ema kahetAM paNa dharma ane dharmI parikalpita hovAthI asat thaI rahyA, tethI zunyatAno prasaMga Avyo eTale kSaNasthitidharmakatva kyAM rahyuM? anyanI vyAvRtti karatAM prApta thAya te dharma ja parikalpita che, dharmI nahi, ema kahezo, to paNa sthiti asthiti Adi rUpa je parikalpita dharma tethI bhinna evA dharmInuM zuM svarUpa che te kaho. kSaNasthitidharmakatva ja svarUpa che ema kaho to te na bane, kemake te vastu ja tyAre nathI, ema AgaLa kahelo teno te ja vAdakrama punaH prApta thavA jAya che, arthAt bahu vistAra karavAnuM prayojana rahetuM nathI. Ama ahIM paNa vijJAnAdi kAryanI utpatti thavAno asaMbhava thayo. je nityAnitya svabhAvavALI vastu te kathaMcit sthitirUpa che, aneka svabhAvavALuM che, (pAnA naM. 43) eTale vijJAnAdika pedA kare che ane tethI tenuM jJAna thAya che. vastunuM je nityAnityatva che For Private and Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 141 te, vastu pote dravyaparyAya ubhayarUpa hoI anuvRttAkAra saMvedana grAhya che, tethI pratyakSa siddha che. juo-mRspiDa, zarAvaluM, tAsaka, ghaTa, kapAla ItyAdine viSe kAMIpaNa pharaka vinA sarvatra mRttikAnI anvayanI AvRtti jaNAya che, ane pratyeka bhedamAM paryAyanI vyAvRtti jaNAya che. jema kemRttikAmAM je AkAranuM saMvedana che te AkAranuM saMvedana zarAvAdimAM nathI. kemake AkArano bheda anubhavAya che. temaja kRtikAthI vijAtIya je agni, pavana Adi tenAthI e sarvano jevo bheda che tevo zarAvAdino paraspara nathI, kemake kRtikA temAM azvita che evo anubhava thAya che. AvA svasaMvedyasaMvedanano apalApa karavo yogya nathI, kemake pratItino virodha thAya che. nirAkAra saMvedana e arthAtara che ema paNa na kahevAya, kemake nirAkAra saMvedanathI vivakSita vastunuM jJAna nathI thatuM. vastunA AkAranA anubhava vinA anya vastunuM jJAna nathI, kemake atiprasaMga Ave, (pAnA naM. 44) ane badhA jIvo badhA padArthanA jANakAra banavAnI Apatti Ave. vaLI AvuM je saMvedana te bhrAntirUpa che ema paNa na kahI zakAya, kemake dezAMtara kAlAMtara narAMtara avasthAMtara te sarvane viSe samAna rIte pravarte che. juo-dezAMtare narAMtare avasthAMtare ke kAlAMtare mRpiMDAdinuM saMvedana tevuM ne tevuM ja rahe che. vaLI arthathI utpanna thatAM avisaMvAdi saMvedanane mUkI jAti vikalpathI For Private and Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 142 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda padArtha vyavasthA mAnavI te paNa yukta nathI, kemake pratItithI te virUddha hoI agrAhya Thare che. je ekAMta nitya che tenAthI A prakAranuM saMvedana ghaTe nahi, kemake vyAvRttAkAranA kAraNa rUpa je paryAyabheda teno ja tyAM saMbhava nathI, jo hoya to ekAMta nityatAnI ja anupapatti thAya. kahyuM paNa che ke, "ekAnta nitya evA bhAvo thakI anvaya ane vyatireka ubhayAtmaka saMvedana bane nahi, kemake paryAyabhedano abhAva che." vagere. ema ja ekAMta anitya padArthathI paNa prakRta saMvedana thavAno saMbhava nathI, kemake tyAM anuvRttAkAranA kAraNa rUpa je dravyAnvaya, teno ja abhAva che. " (pAnA naM. 45) niranvaya anitya evA padArthano svIkAra karanArane tenAthI anya tenA jevI vastuno saMbhava nathI, kemake, sarvathA hetunI nivRtti mAno to ahetuka evuM kAMIka thavAno prasaMga Ave, jo kathaMcit nivRtti mAno to anvaya siddha thaze, kahyuM che ke, "sarvathA kAraNano uccheda thatAM kArya hetu vinA ja (ahetuka) thAya, kemake kAraNagata zakti tenA AdhAra rUpe je avayavo teno kArya sAthe anvaya che nahi." vagere. vaLI A anvayavyatirekavALA saMvedanano koI bAdhaka pratyaya nathI, kemake kadApi paNa tenI upalabdhi thatI For Private and Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 143 nathI. yogI pratyaya bAdhaka che ema kaho to te kaheluM paNa yukata nathI, kemake tenuM pramANa nathI, kahyuM che ke "yogI kSaNikane jANe che ane nityane nathI jANatA e kevI pramA kahevAya ? upadeza to ziSyane anukULa hoya te rIte paNa pravarte che, vagere. (pAnA naM. 46) mATe anvaya sahita vyatireka ane vyatireka sahita anvaya evo ja vastuno svabhAva che. kahyuM che ke "bheda che mATe anvaya nathI, anvaya che mATe bheda nathI, ema mRttikA ane bheda ubhaya saMbaMdha vRtti je jAtyaMtara te ghaTa kahevAya." vagere. mATe te nitya che tethI ja anitya che, kemake dravya rUpe nitya che ane paryAyo tenA peTAmAM samAya che. ema ja te anitya che tethI ja nitya che, kemake paryAya rUpe anitya che, ane dravya rUpano paNa temAM ja samAveza che; Ama vastunuM ubhaya rUpava anubhava siddha che. e ubhaye ekAMta bhinna to hoI zakatA ja nathI; kahyuM che ke "dravya paryAyathI rahita, ke paryAya dravyathI rahita, kyAM, kyAre, koNe, kayA rUpe, kayA pramANathI joyA?" vagere. (pAnA naM. 47) e ThIka che, paNa paryAyanI nivRtti thatAM dravyanI paNa nivRtti thAya che ke nahIM? ethI zI harakata che ? harakata e che ke jo dravyanI nivRtti thAya to te For Private and Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 144 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda anitya TharyuM, kemake te paryAyanA svarUpanI peThe nivRttivALuM banyuM. jo nivRtti nathI thatI ema kaho to dravya ane paryAyano bheda thaI jAya; jAo-paryAyathI dravya bhinna che kemake paryAyanI nivRtti thatAM paNa dravyanI nivRtti thatI nathI eTale UMTathI jema ghoDo bhinna che tema e bhinna che. A prakAre kahevuM paNa ayukta che, kemake kathaMcit nivRttino ame svIkAra karIe chIe ane te ja anubhava siddha che. juo-ghaTa paryAyanI nivRtti thatAM kapAla kAle paNa, kapAla buddhithI e kRtikA to anubhavAya che ja, kemake mRttikAnI jo ekAMta nivRtti ja thatI hoya to Udhvadi paryAyanI peThe teno anubhava na thAya. Udhvadi (AkAranI) nivRttithI ja bhedanI siddhi thaI ema kaho to tema paNa nathI, kemake Udhvadi thakI paNa mRttikAno sarvathA bheda che ema nathI (pAnA naM. 48) temaja kapAlanI mRttikA ghaTanI ttikA karatAM sarvathA bhinna nathI, ema hoya to te mRttikA amRttikA ja thaI jAya. jema pANI mRttikA nathI; kemake kapAlanI mRttikAthI atyaMta bhinna che, tema A mRttikA amRttikA thaI jAya kemake pANI karatA temAM koI vizeSa nathI. jo ema kaho ke paraMtu jeno svabhAva mRttikA nathI For Private and Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 1 45 tevA padArthathI bhinna evA kapAla padArthanI mRsvabhAvatA che, udakanI nathI kemake te amRsvabhAva padArthathI bhinna nathI. (eTale ukta je samAdhAna ke udakanI peThe mRttikA amRttikA thaI jAya, te ThIka nathI.) A kahevuM paNa vicAra vagaranuM bolAyelu che; kemake sajAtIyathI abhinna ane vijAtIyathI bhinna ema vastunA banne svabhAva mAnavAnI Apatti Avaze. jAo, amRsvabhAva evA udakAdithI ja vyAvRtta svabhAvavALo kapAla padArtha thayo, mRtpiDazarAvaghaTAdi je mRsvabhAva che tenAthI nahi, kemake temanAthI vyAvRtta thatAM to amRsvabhAva thaI jAya.jema amRsvabhAva padArthothI vyAvRtta hoI mRsvabhAva thAya che tema mRsvabhAva padArthothI vyAvRtta hoI amRsvabhAva paNa thAya ja; ane e ja nyAya-yukta che, kemake ema na mAnIe to amRsvabhAvathI vyAvRtta thavA chatA tenI mRsvabhAvatA ghaTe nahi. pAnA naM. 49) jo ema kaho ke sajAtIya ane vijAtIyathI vyAvRtta svarUpavALI vastu che ane tethI pratiniyata ekasvabhAvavALA badhA padArtho che, tethI mRsvabhAva na ghaTavAno doSa nahI Ave. juo, jema kapAlabhAva udakAdithI vyAvRtta hoI mRsvabhAva che; tema ghaTAdithI paNa vyAvRtta hoI mRsvabhAva che, kemake te eka For Private and Personal Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 146 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda svabhAvavALo che ane eka svabhAvathI ja vyAvRtta che. Ama kahevuM yuktihIna che, kemake anubhava virUddha che. juo, jo kapAla je svabhAve karIne amRtsvabhAvathI vyAvRtta che te ja svabhAve karIne mRtsvabhAvathI paNa vyAvRtta hoya, to te jema amRtsvabhAvavALA padArthonA ekAnte bhinna evA avabhAsamAM hetu bane che tema ja mRtsvabhAvanI apekSAe paNa thAya. paNa tema nathI thatuM; mRtsvabhAva ja anubhavAya che, kemake te svabhAvanI ja kapAlarUpe pariNati thaI che. anubhavano apalApa thaI zakato nathI ane arthAdhigamane viSe satpuruSo anubhavane pramANa mAne che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (pAnA naM. 50) pratiniyata evA eka svabhAvano anubhava svIkAro to paNa paryAye karIne samAna pariNAma ja svIkArAya che eTale amAre kazo bAdha nathI. have vadhAre vistAra karavAnuM prayojana rahetuM nathI. emaja ekAMta anivRtti mAnatAM, kapAlabhAva je ghaTathI vilakSaNa buddhirUpa che, te ja saMbhave nahi, tethI kapAlanI buddhi ja nahI thAya, kemake kAMI vizeSano saMbhava nathI, vastuno svabhAva apracyuta, anutpanna, sthira, ekarUpa che. ATaluM kahevAthI kUTasthanitya rUpe paNa padArtha nathI, For Private and Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda e graMthane laI je zaMkA karI hatI ke, paryAyathI bhinna dravya ja asiddha che vagere, te paNa parAsta jANavI, kemake kathaMcit vyatireka siddha che. kahyuM che ke "dravya ane paryAyano bhedAbheda pramANathI siddha che, kemake saMvedana mAtra anvaya ane vyatireka ubhayarUpa che. svasaMvedana siddha evI vAtamAM je virodha upajAvavo te mANasanI vyasanitA ke buddhinI jaDatA mAtrane ja sUcave che." vagere For Private and Personal Use Only 147 (pAnA naM. 51) vistAra karavAnuM prayojana nathI. A rIte nityatvAnityatvavAda pUrNa thayo. je kahyuM hatu ke AnAthI sAmAnya vizeSa rUpa padArtha mAnyo che, te paNa parAsta jANavuM vagere te paNa ayukta che, kemake vastu sAmAnya vizeSa rUpa che evuM anubhavathI siddha thAya che. jIo, ghaTAdine viSe ghaTa, ghaTa evI sAmAnyAkAra buddhi upaje che, ane mATIno, tAMbAno, ke rUpAno evI vizeSa AkAravALI buddhi thAya che athavA paTAdirUpa evI buddhi upajatI nathI. vaLI vastuno sadbhAva vastunA sadbhAvathI nizcita thato nathI. kemake ema to padArtha mAtra sadbhAve ja che. tethI prANimAtrane sarvajJatvano prasaMga AvI jAya. tyA2e zuM ? vastunA jJAnanA sadbhAvathI nizcaya thAya che, te jJAna to sAmAnya-vizeSAkAra ja upaje che. Ama anubhavathI ja vastu sAmAnya vizeSAtmaka che evuM siddha Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 148 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda thAya che. A anubhava bhrAMti mAtra che ema kahevAya tema nathI, kemake ghaTAdi samIpamAM hote chate samartha evAM ghaTathI anya kAraNo jemanI pAse che evA badhA pramAtAone samAnarUpe A anubhava thAya che. (pAnA naM. pa2) ghaTa ghaTa evo je vikalpa thAya che te tadrupathI vyAvRtta je vastu tenA rUpathI upaje che. saMketa-kRta vAsanAthI utthApita hovA chatA paNa vastusvarUpane grahaNa karI zakato nathI. je vastugrAhI vikalpa che, te to sajAtIya tema asajAtIyathI vyAvRtta vastu svalakSaNa viSaya ja che, ane nirvikalpa hoya che, tathA tethI ja sAmAnyavizeSAkAravALo hoto nathI. mATe "anubhava siddha che', evuM je kahyuM te ayukta che. tamArI vAta barAbara nathI. nirvikalpa anubhava paNa tAttvika rIte jotAM tame kaho cho tevA prakArano nathI paNa sAmAnyavizeSAkAravALo che, gRhItagrAhI evuM vikalpajJAna pramANa manAtuM nathI, kemake manAya to gRhItanuM grahaNa thavApaNuM ja rahe nahIM. tema je eka ja che te AkArabhede karIne bhAse nahi. ane hetunA ayogane laIne parapakSane viSe vikalpAbhAvanuM pratipAdana pUrve karela che. (pAnA naM. pa3) vaLI sajAtIya ane asajAtIyathI vyAvRtta vastu svalakSaNathI ja nirvikalpAnubhava ubhavato For Private and Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 149 hoya to tenA pachI thanAra ane tenA sAmarthyathI upajanAra je vijAtIya bhedano grAhaka vikalpa tenI peThe sarvathA sajAtIya bheda grAhaka vikalpa kema thato nathI ? evo anubhava nathI mATe thato nathI evuM kaho, to samAna ane asamAna evA pariNAma viziSTa je vastu tenAthI ja e anubhava upaje che, ema mAno, kemake te ja mAnavuM yuktivALuM che. kuzala mAyA prayoga karanAranA nirmANa karelAM vyApArathI viniyukta sarvathA vilakSaNa svabhAvavALA je mAyA golako te yadyapi bhinna evA nirvikalpAnubhavathI anubhavAya che. tathApi temAM e vijAtIya bheda grAhaka vikalpanI peThe sajAtIya bheda grAhaka vikalpano saMbhava dekhAto nathI, sAdezya hovAthI. e rIte ahIM paNa thaI zakaze. (pAnA naM. 54) evuM kaho to te asAra che, kemake sAdezya to parikalpita che, ane je parikalpita che, te sajAtIya bheda grAhaka vikalpanuM pratibaMdhaka nathI. pratibaMdhaka hoya to vijAtIya bheda grAhaka vikalpano paNa udaya nahi thAya, kemake parikalpitanA sAdRzyanI vijAtIya sAthe paNa parikalpanA karI zakAya ema che, kemake kalpanA to purUSanI icchA mAtrane AdhIna che. tenA akAraNathI te kAryanI For Private and Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1pa0 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda vyAvRtyAdi lakSaNavALA sAdezyarUpI kAraNane paraspara atyaMta vilakSaNa svabhAvavALA badhA bhAvane kahenArAnuM kahevu e vANImAtra che. juo-sajAtIya ane asajAtIya vyAvRtta hoI avizeSarUpe bhAva mAtranI vilakSaNatA prApta thatAM (pAnA naM. 55) koNa konI sAthe samAna kAraNavALuM kahevAze, koNa konAthI samAna kAryavALu kahevAze, eno vicAra potAnA matano anurAga tajI, AMkho mIMcI ne thoDIvAra karI juo. samAna kAraNa ane samAna kArya evuM kAMI rahyuM nahi tyAre "atatkAraNathI tatkAryanI vyAvRtti thAya che evuM koNa kahI zake ! kemake svakAraNathI upajatAM ane svakAryane sAdhanAra, evAM svarUpa vinA to bhAvamAtra sarva bhAvathI avizeSa karIne vyAvRtta che ja. eTalethI e vAta paDatI mUkI je prakRti che tene ja joIe. tyAre pelo je nirvikalpanAnubhava te vijAtIya bheda grahANane prasaMge bhrAMti rUpa nathI ane sajAtIya bheda grahaNa ne prasaMge bhrAMti rUpa che mATe teno grAhaka je vikalpa teno asaMbhava che e kahevuM paNa yogya nathI, kemake eka ja vastu bhrAMtirUpa ane abhrAMtirUpa hoya ema bane nahi, kalpanA rahita, abhrAMta te pratyakSa ema je lakSaNa che temAM abhrAMta For Private and Personal Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 151 e vizeSaNa A prakAre to nirUpayogI thaI jaze. ema kaho ke e nirvikalpa anubhava vijAtIya bheda grahaNa karavAmAM samartha che. (pAnA naM. pa6) ane sajAtIya bheda grahaNa karavAmAM samartha nathI; sArI rIte thayelA anubhavathI paDelA saMskArano udaya thavAno balavAna saMbhava hovAthI kevala vijAtIya bheda grAhaka vikalpane ja upajAvI zake, sajAtIya bheda grAhaka vikalpane nahi. to A kahevuM paNa mahA aMdhakAranuM ja sAmarthya batAve che. kemake A anubhava je svabhAvathI vijAtIya bhedanuM grahaNa karavA samartha che, te ja svabhAve sajAtIya bhedanuM grahaNa karavA asamartha che ke bIjA koI svabhAve ? ethI zuM ? jo te ja svabhAve hoya to vijAtIya bhedanA grahaNanI peThe tenAthI ja sajAtIya bhedanuM paNa grahaNa yathArtha rIte thAya, athavA ethI ulaTuM paNa thAya, game tema thAya to paNa samartha ane asamartha bajemAM avizeSa vALu thAya, kemake tenA anubhavathI paDelA saMskArano udaya thavAno je balavAna prasaMga te ubhayamAM samAna thaI raheze, ane vijAtIya bheda grAhaka vikalpanI peThe sajAtIya bheda grAhaka vikalpa paNa thavA jaze. athavA ethI ulaTuM thavA jaze. kemake enA anubhavathI paDelA saMskAra rUpa je vikalpanuM kAraNa, te ubhayatra samAna che. For Private and Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15 2 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda tyAre have ema kaho ke bIjA koI svabhAvathI sajAtIya bheda grahaNa thAya che, to anubhavane dvisvabhAvatA prApta thaI. (pAnA naM. 57) ane tema thatAM, svabhAva dharma che, anubhava dharmI che, eTale beno bheda che ke abheda che ke bhedabheda che e vikalpothI prApta thatA doSarUpI vajapAta anivArya thaI paDyo, ane temAMthI ugaravAno upAya zodhavo rahyo. ubhaya svabhAva parikalpita che ema kahevA rUpI kavaca e ja upAya che eTale tamAro doSarUpI vajaprahAra te mAtra tamane prayAsa rUpa phala Ape che, iSTa phala ApanAro nathI. nA, evuM nathI kemake pracaMDavegavALA mahAsrotanA pravAhamAM taNAtAM kuzakAza nA avalaMbananI peThe tamAro upAya nakAmo che. jAo-parikalpita bhayasvabhAvatA svIkArI eTale paramArthataH to e nirvilpa anubhava vijAtIya bheda grahavAne samartha evA svabhAvavALo nathI tema sajAtIya bheda grahavAne asamartha evA svabhAvavALo paNa nathI, eTale anubhava kevala svabhAva rahita thayo eTale te anubhava ja ananubhava thayo, tethI A to pizAcanA bhayathI zamazAnamAM javA jevo ghATa thayo; tethI dhikkAra thAva aho zo bhayaMkara ajJAnAdhaMkAra che! For Private and Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 153 koI anya kahe che ke he jaina ! tamane jema kramarahita ane sAmAnyavizeSa svabhAvavALI vastune viSe, te prakAranA kSayopazamanA abhAvane laI, avagraha kAle ja vidyamAna evA paNa IhAdi gocara dharmonuM jJAna thatuM nathI, (pAnA naM. 58) jo thAya, to ihAdijJAna gRhitagrAhI thaI apramANa thaI jAya, te ja rIte amArA jevA bAhya draSTi janonAM citta kilaSTa hovAthI vidyamAna evA paNa sajAtIyabhedanuM jJAna thatuM nathI. sakala rAgAdi vAsanA kalaMka rahita yogIone to jJAna thAya ja che. (pAnA naM. 59) A kahevuM paNa yogya nathI. ihAdi gocara dharmonuM grahaNa pramAtA, ghaNuM karIne avagraha pachInA kAlamAM kare che ane sajAtIya bheda grahaNa to kyAre paNa koIne paNa utpanna nathI thatu. yogIne grahaNa thAya che e paNa zraddhagamya mAtra che, kemake tenuM kAMI pramANa nathI. vaLI je kahyuM hatu ke "sAmAnya eka che, vizeSa aneka che vagere te paNa ayukta che kemake ema ame svIkAratA ja nathI, ame evuM sAmAnya mAnatA ja nathI, kemake te yuktirahita che. jAo-te ekAdi svabhAvavALuM sAmAnya te dizA, deza, kALa ane svabhAvathI bhinna evA aneka vizeSone viSe saMpUrNa rIte rahe che ke eka dezathI rahe che. saMpUrNa rIte to rahe nahi, ema to anaMta sAmAnya mAnavAno For Private and Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 154 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda prasaMga Ave, kemake vizeSo anaMta che. athavA eka vizeSa vinA bAkInA anya vizeSo sAmAnya zUnya thaI paDaze, ane sAmAnya anaMta mAnazo to sAmAnyanI ekatAno virodha thaze. eka deze karI rahe che ema paNa nahi kahI zakAya, kemake sAmAnyane dezavALu mAnavAno prasaMga Ave. AkAzanI peThe vyApaka hoI rahI zake che ema akalaMka nyAyane anusaranAra vacana paNa manohara nathI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (pAnA naM. 60) kemake vicArI na joIe tyAM sudhI ja ramaNIya lAge che. saMpUrNa rIte ane dezathI e be vinA rahevAnuM dekhAtuM nathI. ubhaye vinA AkAzanI vRtti che ema paNa na kahevAya kemake te asiddha che, AkAzanuM pradezavALApaNu svIkAreluM che, niHpradezatva kahetAM aneka doSa prApta thAya che. jIo-je dezathI AkAza viMdhyAcala sAthe saMyukta che te ja pradezathI himAlaya maMdarAcala Adi sAthe saMyukta che, ke anya pradezathI ? jo tenA te ja pradezathI kaho to vidhyahimAdri AdinuM ekatra sthAna thavAno prasaMga Ave; kemake e vinA niHpradeza evA AkAzano saMyoga ghaTato nathI. anya pradezathI ema kaho to to AkAzanuM sapradezatva svIkArAyuM. AkAza to apradezavALuM che. eTale A badhA vikalpa nakAmA che, kemake eka ja AkAzamAM vindhya-himAdri vagere For Private and Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 155 rahelA che. ema kaho to te kahevuM paNa yogya nathI, kemake hamaNAM je vikalpo karyA tenA te ja prApta thAya che; ane viMdhyAdi parvato kAMI sarvavyApI nathI ke jethI eka ja AkAzamAM te badhA rahyA che ema kahevuM saphaLa thAya. kemake jyAM viMdhyano bhAva che ane jyAM teno abhAva che evA be AkAza bhAganuM anyatva che ke ananyatva che? e kaho (pAnA naM. 61) e pUchavAthI zuM ? jo ananyatva hoya to sarvathA ananyatva che ke kathaMcit ananyatva che? jo sarvathA kaho to jyAM viMdhyabhAva che tyAM ja viMdhyAbhAva thavA jaze. kemake viMdhyabhAvanI peThe vidhyAbhAva paNa AkAzathI kAMI bhinna nathI, athavA ulaTuM paNa kahI zakAya ke jyAM viMdhyAbhAva che tyAM paNa vidhyabhAva thavA jaze. jo ema kaho ke kathaMcit ananyatva che to anekAntavAdano abhyapagama thaze ane tamArA potAnA siddhAntano prakopa thaze. have jo anyatva kaho to te pAchuM sarvathA ke kathaMcit ? jo sarvathA anyatva kaho to be mAMthI eka AkAzano bhAga na banavAno prasaMga Avaze. kemake sarvathA bheda anya rIte upapanna thaze nahi, jo kathaMcit kahezo to pAcho tamArA potAnA siddhAMto parityAga thaze. tyAre vaLI kahezo ke bhAgano ja svIkAra karatA nathI eTale AkAzane viSe ukta doSano saMbhava nathI. For Private and Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 156 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda to aho kevuM Azcarya che ke asvIkAra karavAmAM ja tatpara evo mUrkha ane sukhathI vadhelo yuktithI siddha thatA paNa bhAgane samajato nathI, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (pAnA naM. 62) are viziSTa bhAvanA bhAva ane abhAva uparathI ja bhAga samajAya che e vAta upara lakSa lagADo. ATalethI have basa che, vistAra karavAnuM prayojana nathI. ATaluM kahevAthI, nitya, niravayava, akriya, vyApaka, evA sAmAnyano paNa nirAsa thayo. are ! anubhavathI ja siddha, evA sAmAnyano pratikSepa karIne sahRdaya evA tArkikoe potAne AyAsa Apavo ucita nathI, kemake e AyAsa niSphala che. jIo, jo sanAtana, paramArthathI sat, vyApI, eka ane anavayava evuM sAmAnya na mAnavAmAM Ave.to deza, kAla, svabhAva, e thakI bhinna je ghaTa, zarAva, udaMcana, ityAdi vizeSone viSe sarvatra mRttikA mRttikA ema zabda ane buddhi (jJAna) abhinna rIte jaNAze nahi. hima, tuSAra, karA, udaka, aMgAra, tuSAgni, jvAlAgni, mahAvAta, cakravAta, utkalikA, pavana, khadira, uduMbara, (pAnA naM. 63) ityAdi atyaMta bhinna evA bahu vizeSo viSe ekAkAra jJAna thatuM nathI, tema eka ja AkAra For Private and Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 157 no zabda pravartato nathI, tyAre yathokta prakAre abhinna zabda ane jJAnanI pravRttino jenA upara AdhAra che evA vastusat sAmAnyanI sattAno Azraya karavo ja joIe. atre kahevAnuM che te A pramANe che- thokta zabda ane jJAna e benI pravRttinA nimittano ame niSedha karatAM nathI. to pachI ? mAtra ekAdi dharma yukta evA paraparikalpita sAmAnyano niSedha karIe chIe. vizeSa vRttino yoga thayA vinA te sAmAnya siddha ja thatuM nathI e vAta pAchaLa batAvelI che. tyAre ema pUcho ke yathokta zabda ane buddhi (jJAna)nI pravRttinuM kAraNa zuM? to kahIzuM ke aneka dharmAtmaka je vastu teno samAna pariNAma e ja kAraNe. sAmAnya vRttinI parIkSAmAM upajAvelA be vikalparUpadoSa ahIM AvavAno saMbhava nathI, kema ke samAna pariNAma tenAthI vilakSaNa che. juo, tulya jJAnathI paricchedya je vastunuM svarUpa te samAna pariNAma che. (pAnA naM. 64) e ja sAmAnyarUpe ghaTI zake che, kemake samAnano bhAva te sAmAnya, samAno vaDe tevA thavAya che evA anvarthano yoga hovAthI arthAtarasvarUpa bhAvano tenA vinA paNa tenA samAnapaNAmAM upayoga nathI. anyathA For Private and Personal Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 158 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda "samAnono' evA vacanano abhAva hovAthI tenI kalpanA ayukta che. bheda hoya to samAnatva thAya, bheda na hoya to to sarvathA ekatva hovAne lIdhe samAnatvanI upapatti ja bane nahi. Ama samAna pariNAma e ja samAna buddhi ane zabda bannenI pravRttinuM nimita che. Ama hovAthI je samAna pariNAma eka vizeSamAM che te ja bIjA vizeSamAM nathI. to pachI ? (pAnA naM. 65) samAnamAM samAna pariNAma hoya che. Ama sAmAnyanA vicAramAM kahelA deza ane saMpUrNa rUpa be bhedathI utpanna thatA doSone avakAza ja kyAM che? ema thayuM tyAre vizeSo parasparathI kevala vilakSaNa hovAne lIdhe samAna buddhi ane samAna zabdanI pravRttino abhAva thaI jaze ema na dhAravuM, kemake velakSaNya hovA chatA paNa samAna pariNAmanA sAmarthyathI pravRtti thaI zakaze; ane ahIM vizeSa buddhi asamAnapariNAmanA kAraNe che, yathodita buddhi ane zabdadrayanI pravRtti Ama thaze. kahyuM che ke, vastuno je samAna pariNAma te ja sAmAnya, asamAna pariNAma te vizeSa, ane vastu ema aneka rUpavALI che. eTale vastu sAmAnyarUpa che mATe ja vizeSa rUpa che, kemake samAna pariNAma koIvAra paNa asamAna pariNAma vinA banato nathI. ema ja vastu vizeSa rUpa che mATe ja sAmAnya rUpa For Private and Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 1pa9 che, kemake asamAna pariNAma samAna pariNAma vinA hoI zakto ja nathI. A beno virodha che, ema paNa na dhAravuM, kemake ubhaye svasaMvedanathI siddha che. te saMvedana ubhayarUpa che. ane te ubhayarUpatA vyavasthApita karelI che. vaLI je kahayuM hatu ke vastune sAmAnya vizeSa ubhayarUpavALI mAnavAthI (pAnA naM. 6 6) prasiddha evA sakala loka vyavahAranA niyamano uccheda thaze vagere te paNa jinamatanA ajJAnanuM ja mAtra sUcaka che, potAnA ISTArthane siddha karanAru nathI. jeno kAMI ema kahetA nathI ke viSa, lADu ityAdi bhinna bhinna padArtho thI anarthAtararUpa eka svabhAvavALu, eka, anavayava, sAmAnya che, eTale tame kaho cho ke viSa viSa nathI, paNa modakAdi paNa che; kemake tenAthI abhinna evuM je sAmAnya tenAthI te abhinna che. e sarva nirarthaka che. tyAre jaino zuM kahe che? to kahIzuM ke samAna pariNAmane ja sAmAnya kahIe chIe. samAna pariNAma bheda vinA banato nathI, eTale je viSathI abhinna che te ja modakAdithI abhinna nathI, kemake sarvathA ekatva hoya to samAnapaNa na hoI zake. ema kaho ke samAna pariNAma paNa vizeSe vizeSe anya che eTale asamAna pariNAmanI peThe tenA bhAvanI ja anupapatti thaze, For Private and Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 160 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda to evuM kahevuM ayukta che, kemake anyatva hovA chatA paNa samAna pariNAma ane vizeSa pariNAma e ubhaya bhinna svabhAvavALA che. juo-samAna buddhi ane zabdamAM kAraNa evA svabhAvavALo te samAna pariNAma, (pAnA naM. 67) ane viziSTa buddhi ane zabda upajAvanAra svabhAvavALo te vizeSa pariNAma, eTale viSAdi che te yathokta saMvedanA ane abhidhAna tenAthI saMvedya ane abhidheya che evI pratIti che, kemake tema na hoya to yathokta saMvedanAdi bane ja nahi. mATe yadyapi ubhaye (viSa ane modaka) ubhaya sAmAnyavizeSa rUpa che tathApi viSArthI viSa prati ja pravarte che. kemake viSanA vizeSa pariNAmano viSanA samAna pariNAma sAthe niyata saMbaMdha che. paNa modaka prati tenI pravRtti nathI thatI kemake modakanA samAna pariNAmanI sAthe vizvanA vizeSa pariNAmano niyata saMbaMdha nathI. Ama che eTale pravRtti niyamano uccheda che evuM je kahyuM te eka kahevAno prayAsa mAtra karyA barAbara ja che. viSa khAvAthI modaka paNa khavAze e Adi je kahyuM hatuM te paNa ATalAthI parAsta jANavuM, kemake e paNa ukta pravRtti niyamocchedanA jevuM ja che. vaLI je pratipakSIe kahyuM ke vastu mAtra ubhayarUpa For Private and Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 16 1 hoya to tenA vizeSanI nirAkRti thaze ityAdi te paNa khoTA naTanA nRtya jevuM anuSThAna che ane vidvAnone manohara lAgatuM nathI. (pAnA naM. 68) tethI sAMbhaLavuM paNa ucita nathI. kharI vAta e che ke eno uttara apAI gayo che. have vadhAre vistAra karavAnuM prayojana nathI. Ama sAmAnya vizeSa ubhayarUpa eka vastuvAda pUrNa thayo. vaLI je kahyuM che ke A prakAre to abhilApya ane anaabhilAya te paNa virodhathI bAdhita hovAne lIdhe kahevA na joIe, e paNa ayukta che, kemake ema hoya to vyavahArano ja uccheda thaI jAya, juo, jo ekAMte anabhilAya mAnIe to zabda vizeSathI arthavizeSanI pratIti kema thAya ? agniAdi lAvo ema kahetAM ziSyAdi dhUmadhvaja (agni) prati ja pravRtti kare che, ema to dekhAya ziSyAdi zabda sAMbhaLatAM vikalpanuM grahaNa kare che, ane te uparathI dazya ane vikapya ubhayane eka karI pravRtti kare che, (pAnA naM. 69) kevala zabda mAtrathI pravRtti karato For Private and Personal Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 2 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda nathI, kemake jene vikalpanI pratipatti nathI tenI pravRtti kadApi joI nathI; saMketane laIne ja zabdathI padArtha prati pravRtti bane che, ane saMketa vikalpa vinA anyatra bAMdhI zakAto nathI, mATe e prakAre mAnavu joIe. A kahevuM paNa ayogya che kemake vikalpanI pratipatti thaye chate paNa dazyavikapyArthanA ekIkaraNanA abhAvane lIdhe pravRtti ghaTaze nahi. atyaMta bhedavAdIne dezya vikathyanuM ekIkaraNa na thAya, kemake samAnapaNuM ghaTatu nathI; koI rIte paNa samAnatvanI upapatti tenA manamAM thatI nathI. kemake ubhayano anubhava karanAra koI eka che evuM temanA matamAM che nahi. vaLI jo te e bene eka kare to paNa te bene bheda rUpe jANIne kare ke na jANIne ? jo prathama pakSa kaho to bhinna rUpe ja ubhayanI pratitI thayA pachI ekIkaraNathI zo lAbha ? (pAnA naM. 70) ane jo bIjo pakSa kaho to je apratipanna che tenuM ekIkaraNa ayukta che. kemake atiprasaMga AvI jAya. jAo, apratipanna evA paNa vivakSita ja dezya sAthe ekIkaraNa thAya, avivakSita sAthe nahi thAya, enuM zuM niyAmaka che? ema kaho ke, paNa dazyamAnajAtIya dRzyanA saMvedanathI thayelA saMskAranA prakopathI ubodhita thayuM che For Private and Personal Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 163 bIja jenu evo vikalpa che eTale dezyAMtara sAthe ekIkaraNa thavAno saMbhava nathI, A kahevuM paNa asaMgata che. dazyasaMvedane upajAvelA saMskArano prakopa vikalpa bodha upajAvavA asamartha che. Ano javAba AgaLa kahI AvelA chIe eTale ahIM vistAra karavAnuM prayojana nathI. vaLI je kahyuM ke saMketavaza zabdathI pravRtti thaze, ane saMketa vikalpane viSe ja thAya che, (pAnA naM. 71) te paNa yogya nathI. kemake vikalpane viSe paNa saMketa karI zakAto nathI. te paNa utpatti thayA pachI tarata naSTa thAya che. jAo, vikalpane viSe saMketa mAno to pUchavAnuM ke anutpanna vikalpane viSe saMketa mAno, utpannane viSe, ke vinaSTane viSe ? anutpannane viSe to bane ja nahi kemake te asat che. utpannane viSe paNa nahi kemake teno to utpanna thatA ja vinAza thAya che. kSaNa sthiti dharmavALAne viSe saMketa karavo azakya che. vinaSTane viSe paNa saMketa bane nahi kemake je vinaSTa che te asat che. tyAre ema kahezo ke avikalpathI vyAvRtta je vikalparUpa sakalavikalpasAdhAraNa che, tene viSe saMketa karavo, to paNa vicArahIna vacana che kemake sakalavikalpa sAdhAraNa evuM kAMI che nahi, vikalpo jema avikalpathI vyAvRtta che, tema sarvathA parasparathI paNa vyAvRtta che. For Private and Personal Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 164 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda (pAnA naM. 72) vijAtIyathI anya svabhAve vyAvRtta che, ane sajAtIyathI anya svabhAve vyAvRtta che, ema paNa kahevAya tema nathI, kemake ema kahetAM aneka dharmAtmaka vastu svIkAravAno prasaMga Avaze. - jo kaho ke zabda to vikalpathI upaje che, ane vikalpano hetu che; kemake kahyuM che ke "zabdo vikalpathI thAya che, vikalpa zabdathI thAya che." mATe zabda jevA vakatRvikalpathI upaje tevA zrotRvikalpano janaka thAya, te eTale aMze vikalpane viSe saMketa thAya ema pratipAdana karAya che, paraMtu zuM gagrAhikA vaDe karAtu nathI. juotimiranA rogavALA be vyakti be candranuM pratipAdana kare te avitatha zabdArtha ane vyavahAranA jANakAra mahApaMDito vaDe nyAya ja kahevAyo che. kahyuM paNa che ke "vastu hote chate vikalpane viSe je vaktA ane zrotAne rUpAMtara bhAse che, tene viSe ja saMketa thAya che, kemake ethI ekatvano adhyavasAya banI rahe che. (pAnA naM. 73) jenAthI je utpanna thAya te tenuM kAraNa thAya che, ane tevA ja vikalpane viSe dhvani thAya che evI saMketanI maryAdA che. A amuka che evo saMketa karyA chatAM jyAM sudhI anyane tevo ja vilpa thAya nahi tyAM sudhI saMketagraha thayo kahevAto nathI. vaktAne ane zrotAne For Private and Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 165 jJAna sarakhuM ja thAya che tethI ekAMta rUpa tatvane viSe bAhya artha che nahi, ane zabda grAhya padArtha paNa nathI. potAnI buddhinA pratibhAsanA jJAnathI paNa bAhArthanuM pramANa, aMdhakAramAM padArtha kalpanAnI peThe, thaI zake che." (pAnA naM. 74) A badhuM kahevuM paNa ayogya che, koI paNa sthAne vaktAnA vikalpanI samAna zrotAno vikalpa thavAno ja saMbhava nathI, ane ekAMta kSaNika vAda mAnanArane janya-janakabhAvanI upapatti paNa banavAnI nathI, te ame AgaLa kahIzuM. ema ekAMtAbhilApyatva mAnatAM anala, acala, ityAdi zabdonA uccAraNathI vadanano dAha thavAno ke vadana bharAI javAno prasaMga AvI paDe tethI teno aMgIkAra karavo nahi. evA vAdIo kahI maLatA paNa nathI, eTale e viSe prayatna paNa nathI. A prakAre vyavahAranI anupapatti thavAno prasaMga Ave che, tethI abhilApyAbhilApya ubhaya rUpatva mAnavuM ja ucita che. ahIM virodha rUpa bAdha che ema na jANavuM kemake je virodha che te abhinna nimittane lIdhe Ave che. (pAnA naM. 75) jAo, abhilApya evA dharma samUha rUpa nimittanI apekSAe te abhilAya che. anabhilApya dharma samUharUpa nimittanI apekSAe te For Private and Personal Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 6 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda anabhilApya che; ane dharma tathA dharmIno kathaMcit bheda che enuM AgaLa pratipAdana kareluM ja che. tyAre jethI te abhilApya che tethI anabhilApya paNa che, kemake abhilApya dharma samUha rUpa nimittanI apekSAe ja te abhilApya che, ane abhilApya dharmo anabhilApya dharma vinA saMbhavatA nathI. vastu jethI anabhilApya che, ethI abhilApya che, kemake anabhilApya dharma samUharUpa nimittanI apekSAe ja te anabhipya che, ane anabhilApya dharmo abhilApya dharma vinA saMbhavatA nathI. ema kaho ke jo vastu abhilApyAnabhilApya dharmavALuM hoya to, ema che tyAre abhilApya vastunuM zabdathI abhidhAna thavAnuM, to pachI saMketa nathI karAyo evA vyaktine sAme rahela vAcya vastumAM zabdathI buddhi ane pravRtti kema nathI thatI ? to kahIzuM ke tenA jJAnanA AvaraNa karmano kSayopazamano abhAva e ja kAraNa che, ane te saMketathI abhivyaMgya che. (pAnA naM. 76) juo, zAna svabhAvavALA AtmAnuM mithyAtvAdie karIne jJAnAvaraNAdi karmamala paTalathI AcchAdAna thaI jAya che, ane saMketa, tapazcaraNa, dAna, pratipakSabhAvanA, ityAdithI te AvaraNa karmano kSayopazama ane kSaya thAya che. pachIthI vivakSita AkAravALuM For Private and Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAda praveza bhAvAnuvAda saMvedana pravarte che; bIjI rIte saMvedananI pravRttino saMbhava nathI, kemake ema thatAM pUrve ja sarvatra saMketa na jANanArAM bAlako saMketa karI zakatAM nathI, juo-asaMketita evA zabdathI arthanuM jJAna thavuM na joIe ane saMketa karavAmAM pAcho saMketa joIe, ema anavasthA thavAno prasaMga Avaze. kyAMka paNa aTakIne e anavasthAno parihAra mAnazo to amArA matano Azraya karavo paDaze; kemake kathaMcit vAstavika saMbaMdha na hoya ane game tema koI paNa sthAne aTakavuM e yogya nathI. jo ema kaho ke bAlaka paNa A amuka zabdathI saMketita padArtha ema vAraMvAra uccAra thato sAMbhaLI, (pAnA naM. 77) tathA vyavahAra karanArano te anusAra vyavahAra dekhI, zabdArthanuM jJAna pAmI zake che, jAo, mAtA Adi paNa koI saMketa karI ApatAM nathI, chatAM tevA saMketanuM jJAna to dekhAya che. tyAM ema kahevAnuM che ke e jJAna dekhAya che te ThIka ja che, paNa tamArA pakSamAM te ghaTatuM nathI. vAraMvAra darzanane samaye paNa pratyeka darzana prathamanuM prathama rahevAthI jJAna thavAnuM nahi, ane thAya to (zabda ane arthanA) kathaMcit vAstavika saMbaMdhanI siddhi thavAthI thAya. anAdi saMsAra pakSa lo to paNa zabda ane arthanA vAstavika saMbaMdhanI siddhi 13 For Private and Personal Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 168 anekAntavAda praveza bhAvAnuvAda kathaMcit thaze; kemake "zabda vikalpathI uddabhave che' ityAdinuM nirAkaraNa karatAM saMketano niSedha karelo che. temaja prakaraNAdithI, abhivyaktakSayopazamavALA keTalAkane, saMketa vinA, paNa, zabdArthanuM jJAna thatuM dekhAya che. A upara have vadhAre vistAra karavAthI saryuM. (pAnA naM. 78) Ama abhilAkha anabhilApya ubhayarUpa eka vastuvAda pUrNa thayo. vaLI je kahyuM che ke vastune virodhi dharmAdhyAsita mAnavAthI anekAMtavAdIne muktino ja abhAva thaI jaze te paNa sukSmadRSTithI mukti mArga ne vicAryA vinA ja kaheluM che, kemake pUrve kahyuM tema sattva, anityatva vagereno virodha asiddha che. jo siddha hoya to vastuno ja abhAva thaI jAya. vaLI vastu svarUpa virodhidharmAdhyAsita che ja nahi ema mAnanAra ekAMtavAdIne muktino abhAva thaI jaze. juo, potAnI strI, ghara, maNi, kanaka, dhana, dhAnya, ityAdi sarva, ekAMta anAtma dharmayukta bhAvanAnA AlaMbana che ema mAno cho; tyAre to te sarvathA anAtmaka hovAthI bhAvaka bhAvyano saMbhava nathI. tethI temanA jJAna pachInA kAlamAM ja thanAra bhAvanAno paNa abhAva che. eTale kone kyAMthI mohAdino nAza thaze, te kaho. For Private and Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 169 kadAca ema kahezo ke avicala eka svabhAvavALo AtmA anyadarzanovALA mAne che, tenI apekSAe e badhuM anAtmaka che. prattikSaNanazvara svabhAvavALA AtmAnI apekSAe nahi, to ema kahevuM paNa asAra che, kemake vikalpane sahana karI zakatuM nathI. (pAnA naM. 79) juo, pratikSaNanazvara mAnyuM te kathaMcit ke sarvathA? kathaMcit kaho to amArA matano svIkAra thayo. ahaMnmatAnusArIo kahe che ke "sarve vyaktimAM kSaNe kSaNe niyata rIte anyatva che, chatA vizeSa nathI, kemake caya-apacaya thavA chatA AkRti ane jAti avasthita che." jo sarvathA kaho to A loka ane paralokano sarva loka vyavahAra ja ghaTaze nahi. jAo, AtmAdi vastuone pratikSaNe niranvaya nazvara mAnatAM grAhA-grAhaka bhAva, smaraNa, pratyabhi, kutuhala viramaNa Adi je je vidvAnothI te strI Adi paryata sarvane pratIta che tenI paNa upapatti thaze nahi. grAhyArtha ane tad grAhaka saMvedana te eka ja kAle thAya che ema to tame mAnatA nathI, kemake te to hetu ane phalarUpa mAnelAM che. kahyuM che ke "grAhAtA ja jJAnano AkAra upajAvavAne samartha evI heturUpa che" ema For Private and Personal Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 17) anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda anumAnane jANanArA kahe che. ema che eTale grAhyArthano abhAva thatAM ja grAhaka saMvedananI utpatti thAya, (pAnA naM. 80) ane tenA abhAve saMvedananI utpatti thavAthI saMvedana zI rIte tene grahaNa karI zake ane padArtha zI rIte tenAthI grahaNa thaI zake? arthAt saMvedana agrAhaka thaze,ane padArtha agrAhya thaze, e vAta yuktirUpI pradIpa hAthamAM laI potAnA matanA upara Agraha karavA rUpI timirane dUra khaseDIne vicArI juo. grAhyArtha (saMvedanane) AkAra ApI zake e paNa anizcita ja rahyuM. turata ja thaI gayelA evA viSayano AkAra saMvedana dhare che ema paNa nizcaya karI zakAya evuM nathI, kAraNa ke tenuM grahaNa nathI. grahaNa nathI kemake saMvedanakALe padArtha nathI. padArtha na hovAthI A saMvedana tenA AkAravALu che tenA AkAravinAnu nathI evo nizcaya karavo azakya che. saMvedyamAna evA saMvedanathI ja tadAkAratAnuM jJAna thAya che; juo, je jenuM grAhaka nathI hotuM te teno AkAra letuM nathI, jemake pItaraMganuM agrAhaka evuM nIla saMvedana. tenu grAhaka A saMvedana che, to zI rIte tenA jJAnanI anupapatti thAya? For Private and Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 171 ema kaho to e kahevuM paNa anucita che. kemake tenI pratyakSatA upapanna thatI nathI, paNa anumAnatA thAya che. anumAnatA paNa ahIM nathI. kemake (pAnA naM. 81) A prakAranA viziSTa grAhAgrAhakabhAvanI vyavasthA karanAra kSaNadrayagrAhI vijJAnano abhAva che, ane abhAvano kSaNikathI virodha che. enuM e ja viziSTa evuM pote potAnI vyavasthA kare che ema kaho to tema na bane, kemake kAraNarUpa vijJAna bodhanA anvayavyatirekathI kAryavijJAnavaiziSTaya kahevAtuM nathI. kahevAya to atiprasaMga Ave, ane ekanuM tema game tenuM paNa vaizisya te uparathI kahevAI zake. jo ema kahezo ke eka kAle hoya teno ja grAhyagrAhaka bhAva banI zake. jAo, potAnA hetuthI upajatuM vijJAna, viziSTa evA svakAla bhAvI bhAvane grahaNa karavAnA svabhAvavALuM che; ane bhAva paNa tenAthI grAhya svabhAvavALo ja utpanna thAya che. Ama che eTale uktadoSano saMbhava nathI. A paNa ThIka nathI. grAhya-grAhaka vacce tAdAmyA ane tadutpattinI anupapatti thatI hovAthI koI saMbaMdha saMbhavato nathI A saMbaMdhe vadhAre vistAra karavAnuM prayojana nathI, amArA matAnusArIoe e saMbaMdhe ghaNuM kaheluM che. For Private and Personal Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 172 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda vastuno anvaya rahita ane nAzavAn evo kSaNika svabhAva mAnatAM smaraNAdino asaMbhava to spaSTa ja che. ekane anyano anubhava thAya ane anyane anyanI upalabdhi thAya to smaraNa pratyabhijJAnAdi saMbhavatAM nathI. A prakAre aihika evA sakala lokavyavahArano abhAva thaI jaze e ja sthiti thaI; Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (pAnA naM. 82) ane paralokano vyavahAra to sutarAM anupapanna thayo, kemake kRtanAza ane akRtAbhyAgamano prasaMga AvI paDyo. juo, je koI kSemArthe pravRtti kare che te te ja kSaNe sarvathA nAza pAme che, kuzaLa evuM karma paNa utpanna thatAM tarata ja niranvaya nAza pAme che, eTale kRtanAza thayo. cirakAlathI vinaSTa thayelA karmathI kSaNAMtarane viSe bhaviSyamAM phalodaya mAno to te akRtAbhyAgama thayo. AvuM thavuM te kevala asamaMjasa che. ema ja prANIonI mukti paNa asaMgata che. juo, atitIvra vedanAthI vibhinna zarIravALo, saMsArathI vimukha thayelI buddhi vaDe saMsArane doSamaya jonAro, aMtarAtmavRttivALo, saMsArane tajavAne icchato, nirvANamAM praveza mATe Atura, rAgAdi klezapakSane mathavAne samartha evA nirmaLa mArgano Azraya karI, krame krame citta saMtatine viSe jJAnodaya thatAM parama rasa jyAM anubhavAya che evA For Private and Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 173 mokSano svAda le che. Avo nyAya che. paNa ahIM to AtmAdi vastu pratikSaNa vinazvara svabhAvavALI hovAthI mokSa saMbhavato ja nathI. juo, sAMsArika duHkhothI pIDAya che koIka, ane nirveda Ave che koIkane, virAga koIkane thAya che ane mukti thAya che koIkanI, e kevala azobhana che. kemake ema to atiprasaMga Ave. tyAre A prakAre paralokano vyavahAra paNa asaMgata che e ja siddha thayuM. (pAnA naM. 83) viziSTa hetu phalabhAva e jenuM kAraNa che evo A loka ane paralokano vyavahAra saMbhavaze. jAo, viziSTa evI rUpAdi sAmagrIne AzrIne viziSTa ja saMvedana upaje che, tethI te ja tenuM grAhaka kahevAya che. bIjuM koI grAhaka kahevAtuM nathI, kemake atiprasaMga AvI jAya, e ja prakAre smaraNAdinI paNa upapatti samajavI. tethI kRtanAzAkRtAbhyAgama prasaMga teno paNa ahIM avakAza na jANavo, kemake kSaNa bheda hovA chatA paNa upAdAnopAdeyabhAve karIne ekanI eka ja saMtatithI uttarottara sAmarthya prApta karatuM karma phala upajAvavAne samartha che. Ama che eTale je saMtAna karyA che te ja bhoktA che emAM saMzaya nathI. jAo, je kSemArthe pravarte che te yadyapi te ja kSaNe sarvathA vinAza pAme che, tathApi vinAza pAmate pAmate paNa potAne anurUpa evA kArya upajAvavAne samartha evuM je sAmarthya tenuM vijJAna saMtati ne viSe AdhAna karIne For Private and Personal Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 174 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda vinAza pAme che. ane te sAmarthya vizeSathI uttarottara kSaNa pariNAma dvArA kAlAMtare thayelA pariNAmathI thayelI vAsanAo paripakva hovAthI (pAnA naM. 84) sahakArI pratyayanA yogya kAle thatA avadhAnathI upajelo je prabodha, tenAthI irAniSTa phala thaI zake che. Ama hovAthI tame batAvyA tevA doSo saMbhavatA ja nathI. vaLI ame kahIe chIe te vAta anubhava siddha che. juo, rasAyanAdine prathama zarIramAM nAkhatAM ja upajelo koI vizeSa, dehane viSe uttarottara koIka avasthA upajAve, ane tenI paNa pachI dehanA atizaya rUpa je bala buddhi Arogya ityAdi tene upajAve che. ema ja lAkSArasanA niSekathI jenuM sAmarthya AvyuM che evuM mAtuliMga puSpa paNa uttarottara vizeSa upajAvavA vaDe phalanI aMdara rahelA kezarane rakta kare che, e anubhava siddha che. mATe tame tamArA Agrahano Aveza choDI do. vaLI siddhAMtIe je kahyuM ke prANIonI mukti paNa asaMgata thaI jaze" vagerethI AtmAdi vastune pratikSaNe niranvaya nAzavAna mAnavAthI kadApi siddha thaze nahi' sudhInuM te paNa yukta nathI, kemake pratikSaNa niranvayanazvara AtmAdi che e pakSa ja yuktivALo che. juo, nirAtmavAdInA mate je kSaNika padArtho che te, yogya hetu prApta thatAM, vikriyA pAmatA jAya che ane For Private and Personal Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 175 samuharodhanA hetuo vaDe jyAre uttarottara duHkha vizeSathI adhyAsita kSaNanI utpattithI pIDAya che tyAre te nirveda pAme che. nirvedathI uttarottara kSaNa upajAvavAthI pUrNa nirveda pAmelA, tethI uttarottara zravaNAdi bhAvanA vagere kaleza rahita evI aneka kSaNa paraMparA upaje che, tethI dAna, dama, saMyama Adi (pAnA naM. 85) aneka prakAranA zubha dharmAbhyAsa dvArA rAgAdi bIjane nirmala karavA samartha evA mArganI bhAvanA upaje che, enAthI kSaNe kSaNe adhika zuddha kSaNa upaje che, enAthI kSaNe kSaNe adhika zuddha thatI vizuddhi paryata sudhInI kSaNotpatti dvArA muktine anubhavatAM, tevA jana mukta kahevAya che. ema e viSayamAM paNa kAMI doSano saMbhava nathI. bAkI AtmAne vyavasthita mAnatAM to vedanA thavA chatA AtmAne viSe vikArAtarono abhAva thAya, ane pratipakSa abhyAsa thatAM paNa kAMI atizaya upaje nahi. jethI muktino ja asaMbhava thaI rahe. A badhuM kahevuM tattvanA aparijJAnano vilAsa che, kemake tamArA manamAM paNa viziSTa hetu phala bhAvanI upapatti thatI nathI. juo, vaizirya eTale ja zuM te kaho ? zuM hetuphalanI ektA ? ke temanI ekakAlatA ? ke kAraNadharmasaMkrAMti? ke sAdhAraNa vastu sAthe saMbaMdhamAM hovuM? ke For Private and Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 176 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda eka kAryakriyAhetutva che ? ke viziSTakAraNajanma che ? ke kAraNAnaMtarabhAvitva che ? ke viziSTa kriyA hetutva che ? A prakAre vikalpo karavAthI zuM phala che ? phala A pramANe che. jo hetu ane phalanI ekatA kaho to hetu phala bhAvanI ja anupatti thaze, kemake te banne sarvathA eka rUpa thaI jaze. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (pAnA naM. 86) ema thatAM mRtpiDatvAdi paNa, ghaTapaTAdithI abhinna hovAne lIdhe jalAdi lAvavAmAM kAma AvatAM thaze athavA ghaTAdithI paNa jalaghAnayanAdi kArya nahIM thavAno prasaMga Avaze. jo hetuphalanI ekakAlatA kaho to tyAM kahevAnuM ke, sarvabhAve ekakAlatA che, ke kathaMcit. jo sarvabhAve kaho to teno asaMbhava che kemake kArya te kAle hoya ja nahi kemake sarva bhAve karIne kAraNa avasthAmAM kAryano janma ghaTe evo anubhava nathI. tyAre kathaMcit ema mAno to amArA matano svIkAra thayo. kemake koI vilakSaNa prakAre karIne kAryakAraNanI ekatA svIkAravAmAM AvI che. tyAre kAraNa dharma saMkrAMti e vikalpa svIkAro to te paNa aghaTita che kemake kArya kAraNano atyaMta bheda mAnelo che; ane kAraNathI bhinna evo dharma saMbhavato nathI, ane evI saMkrAMti mAnatA anvaya thavAno prasaMga Ave che. tyAre sAdhAraNa vastu sAthe saMbaMdhamAM hovuM evo For Private and Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda vaiziSTayano artha svIkAro to te paNa ayukta che. sAdhAraNa vastuno ja abhAva che. kemake je vastu che te to svalakSaNa ja che Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (pAnA naM. 87) ane te parasparathI atyaMta bhinna che. atatkAraNathI tatkAryanI vyAvRtti ema A vikalpano artha karavo e to eka vacana mAtra ja che, kemake svarUpa sivAya sarve vastu sarva vastuthI vizeSe karIne vyAvRtta ja che, ane vizeSa mAnyA eTale paryAye karIne samAna pariNAma manAya ja che. 14 177 tyAre ekArya kriyA hetutva e vikalpa lezo to te paNa asaMgata che, kemake asiddha che. hetu ane phala kadApi paNa ekArtha kriyAnA hetu thAya ja nahi, kemake ubhaye ekI vakhate hoya ja nahi tethI hetuphalabhAva ja rahe nahi. phala mAtra ja artha kriyA rUpa che, jenI bhUti tenI ja kriyA ityAdi kahelu paNa che. (pAnA naM. 88) tyAre viziSTa kAraNa janma e vikalpa lo to te paNa ThIka nathI kemake kAraNanA vaiziSTyanI ja upapatti thatI nathI. jIo, kAraNa sAthe bIjA pratyayono saMpAta thatAM kSaNe kSaNe te adhika sAmarthya prApta karI kAryane upajAvatuM cAle to te viziSTa kahevAya, paNa te ja ayukta che, kemake anya pratyayono saMpAta thatAM paNa atizaya For Private and Personal Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 178 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda thavAno saMbhava nathI. juo, pratyayAMtaranA saMdhAnathI thavAno je atizaya te anutpannane thaze ke utpadyamAnane thaze ke utpannane thaze ke nivartamAnane thaze ke nivRttane thaze? eTalA vikalpa e upara thaI Ave che. anutpannane te thAya ja nahi. kemake te asat che. utpadhamAnane paNa thAya nahi kemake utpadyamAnAvasthA ja svIkAravAmAM AvatI nathI. utpannane paNa thavAno nathI, kemake temAM atizayanI apekSA ja nathI ane atizaya temAM thAya to te potA karatAM anya ja thaI jAya. nivartamAnane paNa atizaya na thAya kemake nivartamAnAvasthAno svIkAra nathI. nivRttane paNa na thAya kemake te avidyamAna che. A upara kahezo ke eka kSaNano ja aMgIkAra karIne atizayano vicAra karavo ThIka nathI, prabaMdhano vicAra rAkhIne atizayane vicAravo. kahyuM paNa che ke "je upakArI, virodhI, sahakArI, kahevAya che te badhA prabaMdhanI apekSAe kahevAya che, ekakAle sarve hotA nathI." (pAnA naM. 89) judA judA evA upAdAna, sahakArI, ityAdi pratyayo potAne anurUpa kArya upajAvavAne yogya je kAMI hoya te badhAne pedA kare che, te sarva samasta hoI, pota potAthI thayelA atizaya thakI sAmarthyanA prakarSathI yukta evA rUpabhedavALA anyane upajAve che. te vaLI anya pratyayo kAlopAdhInA prakarSathI rUpabheda pAmelA For Private and Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 179 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda hoya che te paNa mAtrA vaDe anyane upajAve che. ema krame krame uttarottara upajatI paraMparAe cAlatAM vivakSita je phala tenI apekSAe je cheka chevaTanA bhAva te pUrva pUrva bhAvamAMthI atizayane prApta kare che, ane ema aMte kArya ubhave che. AnuM ja nAma vaizisya. A prakAre tame kaho to te paNa ayukta che; eno uttara apAI gayelo che. samasta pratyayone mATe A to thayuM, paNa vyasta pratyayothI kArya thaze ema paNa nathI, kemake vyastonuM paNa kAraNane viSe kAMIka vizeSa upajAvyA vinA samasta lakSaNa je kArya vizeSa te ja ghaTaze nahi; (pAnA naM. 90) ghaTe to atiprasaMga AvI jaze ane vaLI vizeSAdhAnanuM to eka kSaNane AzrIne nirAkaraNa karyuM che. prabandha kalpanAthI nirvAha karo to te paNa sarakhuM ja che. kemake kSaNa vinA prabandhano saMbhava nathI. kahyuM che ke, "pratyayo vizeSanA hetu koI rIte thatA nathI, kSaNano kAMI viveka banI zakato nathI, tethI te to nityane ja ghaTe che." vagere. tyAre have tadanantara bhAvitva e vikalpa lo to te paNa ayukta che, kemake te tatkAle thayelA sakala padArthomAM samAna rIte rahe che, eTale atiprasaMga thavAno saMbhava che. juo-"tadanaMtarabhAvitvane svIkAratAM sarva vastu tenA phalarUpa thavA jaze, eTale vizvanuM kAraNa te ja thaze. sarva For Private and Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 180. anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda jene mAne che te nahi thAya, kemake te ja viziSTa kArya janana svabhAvavALuM manAya che, to kAryanI upalabdhi vinA "kAraNAnaMtara' ema kahevAnuM ja zI rIta che? (pAnA naM. 91) enI tasvabhAvatA samajAya che ema kaho to teno svabhAva to anyaphala prati paNa samAna ja che, ane teno vyApAra tyAM ja che ema kahevuM paNa yukta nathI, kemake je kSaNabhaMgane lIdhe vyavadhAna paDavAne lIdhe je asat che tene vyApArano saMbhava nathI. utpatti vinA vyApAra hoya ja nahi ema kaho to vyApArakAlabhAvi hovAthI phaLamAM paNa kAraNathI abhizakAlatA che kAryakAraNatA ja kyAM rahi ?" viziSTa kriyA hetutva te paNa nahi thAya, kemake te to sarvatra samAna che eTale ativyApti Ave che. padArtha mAtra viziSTa kriyA hetu ja che, A saMbaMdhe have vadhAre vistAra karavAnuM prayojana nathI. (pAnA naM. 92) tyAre have vaizistranA abhAvane lIdhe hetuphala bhAvanI anupapatti che e kahevuM sustha thayuM. vaizizya na hote chate "viziSTa evI rUpAdi sAmagrIne AzrIne saMvedana paNa viziSTa ja upaje che' ityAdi je kahyuM te paNa parAsta jANavuM. tathApi anubhavanI atyaMta upekSA karI, saMbhAvanA paNa na thaI zake tevuM, vidrano hAsya kare For Private and Personal Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 181 tevuM, murkhajanone bhrama pedA kare tevuM, je kahyuM ke kSaNa bheda hovA chatA paNa, upAdAnopAdeya bhAve karIne eka saMtatine viSe sAmarthyanuM AdhAna karanAra karma phala upajAvI zake che ityAdi, tathA ema je kahyuM ke je kuzalArthe pravRtti kare che te yadyapi te ja kSaNe naSTa thaI jAya che, paraMtu teno vinAza thatAM pUrve te vijJAna saMtatine viSe potAne anurUpa evA kAryane upajAvI zake tevuM sAmarthya mUkIne vinaSTa thAya che, ItyAdi, te sarvanA saMbaMdhamAM ahIM kAMIka vizeSathI kahIe chIe. e badhuM kahevuM ayukta che, kemake sAmarthyadhAna ja asiddha che. jIo, sAmarthya eTale zuM ? uttara kAryabhAva te sAmarthya che ? ke anya kArya upajAvavAne samartha evo tadgata zakti vizeSa che ? ke vAsanA che ? jo ema kahezo ke uttara kArya bhAva te ja e sAmarthya, tenuM AdhAna karIne nirUddha thAya che, to kSaNikatvano virodha Avaze (pAnA naM. 93) kemake anutpanna ke nirUddha evo te sAmArthAdhAna karavA samartha nathI. udayakAle ja AdhAna kare che ema kaho to ubhayano eka ja kAle prasaMga AvI jaze. tyAre, tagata evo kAryAntara upajAvanAra, zakti vizeSa ja sAmarthya che, tenuM AdhAna karIne nirUddha thAya che to pUrvokta doSa prApta thaze. kemake teno kAryathI bhinna abhyapagama nathI, eTale te je kAle siddha thAya che te ja kAle tenAthI uttara kAle For Private and Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 182 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda thanAra ane tenAthI ja nivarya je kAryAntara tene siddha thavAno prasaMga che, kemake tenA bhAva mAtranI ja te apekSA kare che; ane Ama che eTale tenA sabhAva mAtrathI ja anyanI paNa utpattino saMbhava che, athavA kArya tenA pachI thAya ema kahIe (pAnA naM. 94) to takjhirvatyapatti Ave, tethI atiprasaMga thAya che tyAre have vAsanAnuM AdhAra karIne nirUddha thAya che, ema kaho to te paNa ayukta che. kemake vAsya ane vAsaka eka vakhate hoI zake nahi. vaLI, "vAsanA vAsakathI bhinna che? ke abhinna che? jo bhinna kaho to tenAthI zUnya vAsaka anyane vAsita nathI karato. jo abhinna kaho to tenI saMkrAti ja banaze nahi, jemake vAsakanA potAnA rUpanI nathI banatI, ane vAsyamAM saMkrAMti mAno to dravyAMzanI saMsiddhi thaI jAya. saMkrAnti vinA paNa vAsita karI zake che ema kahetAM to atiprasaMga ja Ave che, ne kalpita kahevAthI paNa kAMI lAbha thato nathI." (pAnA naM. 95) ATaluM kahevAthI, "je saMtAnane viSe karmavAsanAnuM AdhAna hoya, te ja saMtAnane viSe, kapAsamAM raktatAnI peThe phala jaNAya che." ema je kahyuM hatuM te paNa parAsta jANavuM. vaLI je kahyuM hatu ke ema na hoya to AtmA vyavasthita thatAM, vedanAnA abhAve, ane thAya to paNa vikArAntarano For Private and Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 183 abhAva hovAthI tathA pratipakSabhUta abhyAsathI paNa kAMI atizaya upajavAno na hovAthI muktino ja asaMbhava thaI jaze, ityAdi te paNa amArA pakSane kAMI kSati karI zakatuM nathI, ame te vAta svIkAratA ja nathI, kemake ame AtmAdi vastune ekAnta nitya mAnatA nathI. tyAre kevI mAnIe chIe? kathaMcit nitya mAnIe chIe. AtmAnI je prakAre nityAnityatA ke satsadgapatA che te rIti batAvAI gaI che. je nityAnitya dharmavALuM che tene viSe ja grAhyAgrAhakabhAva, svakRta karma phalopabhoga, samyakajJAna, bhAvanA, ityAdi ghaTI zake che, kemake te kathaMcit avasthita che evo anubhava che, vastu sadasarpAdipaNe anubhavathI siddha thaye chate virodhidharmothI adhyAsita svarUpanuM kahevuM yogya nathI. kemake jo vastu sadasarUpe na hoya to vastuno abhAva thAya. mATe virodha siddha thato nathI, ema pUrve kahyuM che. bauddho paNa svalakSaNomAM sAdhAraNaprameyatA ane brAntimAM abhrAnta evI svasaMvit mAne ja che. (pAnA naM. 96) jo tema na mAne to temanA svalakSaNAdimAM prameyatAdino abhAva thAya. vidvAnanuM te rIte virodhanuM kahevuM te vidvattAnuM virodhi che. svalakSaNAdi jo sAdhAraNa prameyatAdi rUpe na hoya to badhA vyavahArano abhAva thavAno prasaMga Ave. te A pramANe For Private and Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 184 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda sAdhAraNaprameyatA na hoya to aprameya banavAthI svalakSaNomAM pramANanI pravRtti na thAya. bhrAnti jo vikalpAtmaka hoya to svasaMvinA abhAvano prasaMga thaze. A AtmA, strI, bhavana vagere anAtmaka, anitya, azuci, du:kha rUpa ja nathI. kemake anvaya ja AtmArUpa che. ane tenI siddhi karI che. e pramANe anitya ja nathI, kemake anitya hoya to tenuM tAdavasthya na thAya. bIjI rIte tAdavasthya ghaTatuM nathI. azuci ja nathI. kemake zubha pariNAma thAya che. lokamAM jalathI zica karavA vaDe tevI upalabdhi thAya che. e pramANe duHkha ja nathI. kemake mukti sukhane pedA kare che. paraMparAe muktisukhane pedA karavAnA svabhAvavALu hovAthI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vaLI anAtmaka, zUnya, asat e paryAyavAcI zabdo che ane anitya, asthira, sat e paryAyavAcI zabdo che. tethI jo anAtmaka hoya to anitya zI rIte hoI zake ? jo anitya hoya to anAtmaka zI rIte hoI zake ? buddha dharmasaMgharUpI paramanivRttinA hetubhUta nirdoSa (pAnA naM. 97)mahAratnatraya hote chate ema kahevuM ke 'badhuM ja aca che badhuM ja duHkharUpa che' e zI rIte ucita kahevAya. kemake ema kahevAthI ratnatrayane asat kahevAya ane tethI temanI AzAtanA thAya. bIjI rIte ratnatrayano yoga na thAya, kemake ratnatrayathI anyamAM azuci For Private and Personal Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 185 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda vagereno vizeSa nathI. azuci vageremAM avizeSa hovA chatA ratnatrayano yoga mAno to atiprasaMga Ave. e pramANe juo-A teno AtmA, strI, bhavana, mANi, kanaka' vagerethI mAMDIne dveSa ema karIne' sudhInuM je kahyuM hatuM te parapakSamAM kahevA mAtra ja che. kahelAnI jema nirviSaya hovAthI. mATe je anekAMtavAdI che tene ja virUddha dharmAdhyAsita je vastu tene viSe ja sarva vyavahAranI siddhi thavAno saMbhava che. temaja pIDA, nirvedAdi paNa kathaMcit eka sthAna sthAyI TharavAthI muktinI siddhino paNa tene viSe ja saMbhava che. anekAMtavAdI karatAM anya je ekAMtavAdI tenI vastune viSe AvA nirvAhano saMbhava ja nathI. mATe ekAMtavAdIne ja muktinA abhAvano prasaMga Avaze e je kahyuM hatuM te suvyavasthita che. A upara evI zaMkA karazo ke, virUddha dharmAdhyAsita svabhAvavALI vastu mAnatAM to vastuno ja abhAva thaze, eTale tene AdhAre pravartato vyavahAra ja siddha thaze nahi. zIta sparzavALuM ane uSNa sparzavALuM te eka ja che ema nathI. kemake te be parasparathI atyaMta virUddha che. (pAnA naM. 98) A sthAne samAdhAna A prakAre che. virodha eTale zuM ? ekano bhAva hoya to anyano abhAva hoya e virodha ema kaho to te ThIka che, paNa zItoSNa For Private and Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 186 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda sparzano je virodha te svarUpa sabhAva kRta che ? ekakAlAsaMbhavathI che? eka dravyanA ayogathI che? eka kAla eka dravyanA abhAvathI che? eka kAla eka dravya eka pradezanA asaMbhavathI che? ke abhinna nimittatvane lIdhe che? A vikalpothI zuM phala che? jAo, zItoSNa sparzano svarUpa sabhAvakRta virodha nathI, anya nimittanI apekSA karyA vinA, zItasparza ke uSNasparza potAnA sabhAvathI ja uSNasparza ke zIta sparzanI sAthe virUddha thatA nathI. jo ema hota to trilokamAMthI zItoSNasparzano ja abhAva thaI jAta. athavA bannemAMthI ekano sadbhAva thaI jAta. paNa jagatamAM e ubhayeno abhAva to kadApi thato nathI; kemake sarvadA vaDavAnala, hima Adi vidvAnathI strI Adi paryata sarvane pratIta che. eka kAlAsaMbhavathI e beno virodha che ema paNa nathI. kemake eka ja kAle temano saMbhava upalabdha thAya che; jemake jala zItala che, parvata nikuMjamAM jharaNA zItala che, agni uSNa che, ItyAdi Ama anubhava chatAM virodha che ema paNa nathI. eka dravya sAthe te banneno yoga na thavAthI virodha che evuM paNa nathI. kemake eka dravya sAthe (pAnA naM. 99) paNa temano yoga thaI zake che. juo-zIta kAlamAM rAtrIe DhAMkaNa vinAnA sthAnamAM loDhAnA vAsaNane mUkI rAkhatAM zIta sparza thAya che, ane tenuM te ja For Private and Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 187 madhyAhune sUryathI tapatAM uSNa sparzavALuM thAya che, chatAM kAMI virodha jaNAto nathI. eka kAle eka dravyanA abhAvathI virodha che, ema paNa nathI, kemake eka ja kAle eka ja dravyane viSe temano bhAva jaNAya che. juo, dhUpadAna, kaDacho, thALI ItyAdine agni saMbaMdhathI uSNatA thAya che, paNa temanA dAMDA zItala hoya che chatA virodha nathI. traNe lokane viSe eka kAle eka dravyamAM eka pradezamAM enA asaMbhavathI je virodha te to ISTa ja che. eka pradezavALAne bIjA dezano abhAva hovAthI avayava-avayavI bhedanI anupapatti thavAthI bhinna dharmavALA hovAthI zItoSNasparzano virodha mAnIe ja chIe. bhinna dharmavALAnuM ekatva virUddha ja che, nahi to temanA bhedano ja abhAva thavAno prasaMga Ave che. ema tyAre to satu, asat nitya, anitya, ityAdi bhedonuM bhinna dharmatva ja thaze ema nathI, kemake te eka ja sthAne rahI zake che ane svadravyakSetrakAlabhAvarUpe karIne sat che paradravya kSetrakAlabhAvarUpe karIne asat che ema batAvI bhAvanuM pratipAdana kareluM ja che. AvI vyavasthA che mATe asaMbhavane lIdhe thatA virodha uparathI niyamita rIte je thAya che teno paNa virodha kalpavo yogya nathI. kemake atiprasaMga AvI jAya, (pAnA naM. 100) ghaTAdi sattva sAthe virUddha evuM zrAvaNatva asattAe karIne virUddha nathI evo anubhava che For Private and Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 188 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda ane satpurUSo arthAdhigamamAM anubhavane ja pramANa mAne che, nahi to teo satpurUSo ja na kahevAya. abhiza nimitte karIne paNa virodha siddha ja che. je zIta sparzanuM nimitta che, te ja uSNa sparzanuM nimitta thatuM nathI. kemake bheda na rahe ane temano saMkara thaI jAya. sadasadAdi dharmonI kAMI abhijJanimittatA nathI, kemake nimittabheda mAnelo ja che. ekane viSe nimitta bheda kazA kAmano nathI ema na kahevuM. kemake ekAnta evuM ekatva ja asiddha che, (pAnA naM. 101) dharma-dharmirUpa hovAthI, tathA dharma ane dharmIno bhedAbheda AgaLa pratipAdana karelo che. Ama che eTale vadhAre vistAra karavAnuM prayojana nathI. vaLI vastune aneka svarUpa mAnatA eka ja kALe vastu e anyavastu banavAnI Apatti Avaze je virodha rUpe che, chAyA ane taDakAnI jema, zIta ane uSNanI jema, sukha ane duHkhanI jema, ema je pUrvapakSIo kahe che te paNa barAbara nathI. kema? asamAna hovAthI, chAyA ane taDako pratiniyata hovAthI ekabIjAthI ananuviddha che. sadaad vagere pratiniyata na hovAthI ekabIjAthI ananuviddha nathI. chAyA ane taDako ekalA jaNAya che, jyAre sat ane asat vagere ekalA jaNAtA nathI, kemake tevA prakAranA anubhavathI siddha evo temano svabhAva che. chAyA taDakAthI anuviddha nathI. eTale chAyA ane taDakAnA virodhanI kalpanA karavAmAM paNa sadasadAdi para zuM prasaMga AvI For Private and Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda 189 paDe? arthAt koI prasaMga na Ave "aNu acetana che eTale jJAnamAM paNa aNunI jema cetanatvano virodha kahevo yogya nathI. kemake aNu ane jJAnanA svabhAvano bheda ghaTe che. vaLI je kahyuM ke AtmA ane AtmIyanuM je darzana te ja moha che, tyAM paNa AsaktipUrvaka je svairyavAsanA tethI paripUrNa (pAnA naM. 102) evuM je AtmA-AtmIyanuM darzana te ja kharekharo moha che ema ame mAnIe ja chIe. ekAta anAtmavAdIne to A darzana ja anupapanna che, darzananI anupapatti AgaLa batAvAI gaI che. Ama che mATe ja rAgadveSAbhAva che. vistAranuM have prayojana rahetuM nathI. Ama mokSavAda pUrNa thayo. anekAntavAda praveza nAmanuM A prakaraNa samApta thayuM. A mULagrantha 720 zloka pramANa che. zvetAMbarAcArya zrI jinabhadrapAdanA ananya sevaka, sakala pramANa sabhAvanA jANa, ahaMdu darzananI atizaya bhakitavALA, AcAryazrI haribhadranI A kRti che. saMvata 1821 zaka 1686nA phAguna kRSNa paMcamIe kalyANa uparyuM, graMtha pUrNa thayo. mohathI ke ananya gativALuM meM je kAMI atra lakhyuM hoya te sarva subuddhivALAe zodhI levuM, kemake subuddhivALA doSa dekhAtAM samAdhAna karI le che. AlekhI pustaka nyAyAMbhodhI zrImad bhaTTAraka zrI 108 zrI puNyasAgarasUrinA caraNakamale mukyuM che, te cira jaya pAmo. For Private and Personal Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir athaH prazasti (zArdUlavikrIDitam) pAdAGguSThasucAlitAmaragiri-hastAstadevasmayaH jihvAkhaNDitazakrasaMzayacayo, vAGnaSTahAlAhalaH / sarvAGgINamahopasargadakRpA-netrAmbudattAJjali: dADhAdAritadivyayutsamavatAt-zrI vardhamAno jinH||1|| (vasaMtatilakA) zrIvIra-gautama-sudharmagaNeza-jambUsvAmyAdipaTTadharasUrigaNaH punAtu / zrI hemacandrayaticandrajagatsucandrazrIhIrasUriyazasazca zivaM dizantu // 2 // etanmaharSizucipaTTaparaMparAjAnAnandasUrikamalAbhidhasUripAdAn / saMvignasaMtatisadIzapAdAn praNamya zrIvIradAnacaraNAMzca gurun staviSye // 3 // zrIdAnasUrivaraziSyamatallikA sa zrIpremasUriraniziM zamamagnayogI siddhAntavArivaravArinidhiH punAtu cArItracandanasugandhizarIrazAlI // 4 // (zArdulavikrIDitam) pratyagratrizatarSisantatisarit-sraSTA kSamAbhRdmahAn gItArthapravaro varazrutayutaH sarvAgamAnAM gRham tarke tarkavizuddhabuddhivibhavaH, so'bhUt svakIye'pyaho gacche saMyamazuddhitatparamatiH, prajJAvatAmagraNI: // 5 // For Private and Personal Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 191 anekAntavAdapraveza bhAvAnuvAda tatkAlInakaragrahagrahavidhAvabde hyabhUd vaikrame / tithyArAdhanakAraNena karuNo bhedastapAgacchajaH / kAruNyaikarasena tena guruNA satpaTTakAdAtmano bahvaDazena nivAritaH khakarakho-SThe piNDavADApure // 6 / / (vasantatilakA) tatpaTTake bhuvanabhAnvabhidhazca sUriH zrIvardhamAnasutaponidhikIrtidhAma / nyAye vizArada itIha jagatpasiddho jAto'tivAkpatimati-rmatimaccharaNyaH // 7 // tasyAdyaziSyalaghubandhurathAbjabandhutejAstapaHzrutasamarpaNatejasA saH / paMnyAsapadmavijayo gaNirAT zriye'stu kSAntyekasAyakavidIrNamahopasargaH // 8 // ziSyo'sya dhIjaladhibodhanabaddhakakSaH vairAgyadezanavidhau paripUrNadakSaH sImandharaprabhukRpAparapAtramastu zrIhemacandrabhagavAn satataM prasannaH // 9 // kAruNyakamrAlayAnAM mahanIyamukhyAnAM mahomAlinAM lokopakAracaturANAM vairAgyadezanAdakSAcAryadevazrImadvijayahemacandrasUrIzvarANAM sadupadezena zrI-jinazAsana-ArAdhanA-TrasTa vihite zrutasamuddhArakAryAnvaye prakAzitamidaM grantharatnaM zrutabhaktitaH / vi. saM. 2063 For Private and Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CE CAR 02 ANCY MOVIES BHARAT GRAPHICS - Ahmedabad-1. - Ph: 07922134176, M : 9925020106 For Private and Personal Use Only