Book Title: Agam Satik Part 38 Uttaradhyanan Sutra Gujarati Anuwad 2
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009029/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / namo namo nimmatanuMsAmsa II Agama saTIka anuvAda 38 anuvAda zreNI sarjaka - muni Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH AgamasIkaanuvAda uttarAdhyayana-2 -: anuvAda-zreNInA sarjaka : muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra 38/1 Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-4-10,000 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. 2066 kA.supa Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUra saTIka anuvAda A TI ST Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 38 mAM che.... 0 uttarAdhyayana-mULa-4 nA... -- adhyayana-7thI AraMbhIne -0- adhyayana-21-sudhI - x -x -x --- >> -- >> -- >> -- * TAIpa seTIMga -: mudraka - zrI mahAkAlI enTaraprAIjha|| navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. IN ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 || Il Tel. 079-25508631. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNasvIkAra 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNasuda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano kSepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vighnarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI RcacaMdrasUrIzvarajI ma nA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravrajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratna pUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAdhaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukta baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. 3 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra TIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga [38] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI apratima vaiyAvRtyakArikA pUpUmalayapraguNAzrIjI ma.nA ziSyA sAdhvIzrI prazamazIlAzrIjI ma.nA ziSyA A sAnIthI prazamaranAcchIjI ma.) teozrInI preraNAthI lAbhalenAra zrI detAMbara jaina tapAgaccha saMgha vAMkAnera Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyasahAyako anudAna dAtA Agama saTIka anuvAdanA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI sadguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI aThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjya saraLa svabhAvI, bhadrika pariNAmI, zrutAnusagI sva AcAryadevazrI vijaya cacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda (2) zrI bhAvanagara jaina zvebhU.pU. saMgha, bhAvanagara (3) zrI AdinAtha jaina zve mU.pU. saMgha, navasArI (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda (5) zrI jaina zve mU.pU. tapAgaccha saMgha, boTAda (6) zrI pArzvabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA [paramapUjya AcAryadeva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] be bhAga. be bhAga. be bhAga. be bhAga. eka bhAga. eka bhAga. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU sALIzrI dhyAnarasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sAdhvIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta AdevazrI bhaktisUrIzvarajI maLyA samudAyavartI zramaNIvaryA mokSanaMditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvebhUpU. saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bahuzruta AcAryadeva AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI zruta anurAgINI zramaNIvaryAonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sAdhvIzrI caMdrayazAzrIjI mAthI prerita -1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -2- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA 5.pU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sAdhvIzrI prazamazIlAzrIjI manA zrutAnurAgI ziSyA sAzrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthIzrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sAdhvIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI zrI AdinAtha jaina zve saMgha," bhopAla. 66 (4) paramapUjyA vardhamAnatapasAdhikA, zatAvadhAnI sAdhvIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte "karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI,' karacelIyA, surata. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sAdhvIzrI hitajJAzrIjI manI preraNAthI "zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIratnA sAdhvIzrI pUrNaprajJAthIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa,' muMbaI Agama-saTIka anuvAda sahAyako (1) pa.pU. bhagavatIjI dezanAdakSa AdevazrI naradevasAgarasUrijI maLyAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkarasUrIzvarajI ma nI preraNAthI "abhinava jaina zvebhUpU. saMgha,'' amadAvAda. - (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya AdevazrI municaMdrasUrijI manI preraNAthI "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa,'' bhIlaDIyAjI. (4) 5.pU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sA sUryaprabhAzrIjI manI preraNAthI - zrI bhagavatI nagara upAzrayanI baheno,' amadAvAda. (5) paramapUjyA varadharmAzrIjI ma0nA ziSyA tapasvIratnA sAdhvIzrI pratidharmAzrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArzvabhakti zvebhUpU. jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa zvebhUp tapA jaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramaNIvaryAzrI saumyaguNAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zvebhUpU. jainasaMgha," pAlaDI, amadAvAda. ' Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rU. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAna masurANa-saTI to che ja. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga dAkALano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUkasaMdarbha, sUtrapadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano pratyeka adhyAyane aMte sUtrakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 1 0 tattvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tattvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - 0 samAdhimaraNa H aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. 0 sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA (5) vidhi sAhitya : * dIkSA-yogAdi vidhi 0 vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi 15 sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pArzva padmAvatI pUjanavidhi (7) yaMtra saMyojana : 0 45-Agama yaMtra 0 vizati sthAnaka yaMtra 3 3 1 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. - x - x - Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNamsa pa.pU. AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH - bhAga - 38 :-) A bhAgamAM uttarAdhyayana nAmaka mULasUtranA adhyayana - 7 thI 21 no samAveza thAya che. A pUrvenA bhAga-37mAM adhyayana - 1 thI 6 no samAveza thayo hato. adhyayana - 22 thI 36 no samAveza have pachInA bhAga - 39 mAM karavAmAM Avaze. A sUtrane prAkRtamAM uttarajhayaNa nAme kahevAyela che. saMskRta ane gujarAtI baMne bhASAmAM uttarAdhyayana nAme ja oLakhAvAya che. jemAM kula 36 - adhyayano che. adhyayanamAM koI uddezAdi peTA vibhAgo nathI. mukhyatve padha (gAthA) svarUpa A AgamamAM mAtra - 88 sUtro che, bAkI badhI gAthAo ja che. A AgamanI oLakha "dharmakathAnuyoga' rUpe zAstrakAroe Apela che. paNa vinaya, parISaha, sabhikSa, rathanemI Adi adhyayano vicAro to caraNakaraNAnuyoga' paNa ahIM maLaze. sakhyattva parAkrama, lezyA, jIvAjIva vibhaktine vicAratA ahIM dravyAnuyoga' dekhAya che. 36 - adhyayanomAM ahIM vinaya, parISaha, manuSyajIvananI durlabhatAdi, pApazramaNa, sAmAcArI, mokSamArga, pramAda svarUpa, brahmacarya, karma, vezyA, tapa, jIvAjIva, maraNanA bhedo Adi aneka viSayo samAvAyela che. A AgamamAM niyukti, keTalIka bhASya gAthA, vividha kartAe karelI vRtti, cUrNi Adi rUpe jovA maLe che. prAyaH ATaluM pracUra TIkA sAhitya koI Agama paratve ame joyela nathI. temAM bhAvavijayajI gaNi ane lakSmIvallabha kRta TIkAno anuvAda to thayo ja che. ame A anuvAdamAM ahIM niryukti sahita mULasUtra paratve karAyela zAMtyAcArya viracita vRttino AdhAra lIdhela che. jemane kathA sAhityamAM ja vadhu rasa che, temaNe bhAvavijayajI kRta TIkAnuvAda jovo. A mULasUtromAM A cothuM mULasUtra che. pratyeka sAdhu-sAdhvIe A Agamane satata vAgoLavA jevuM che. temAM AcaraNa sAthe vairAgyano suMdara bodha che tathA jaina paribhASA paNa ahIM che. 3 ] Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 43 uttarAdhyayana - mUlasUtra-4/2 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana adhyayana - 7 "orazrIya che. 0 kSullaka nigranthIya nAme chaThuM adhyayana kahyuM. have sAtamuM AraMbhe che. teno abhisaMbaMdha A che- anaMtara adhyayanamAM nircanthatva kahyuM. te samRddhinA parihArathI ja janme che. ane tenA vipakSe apAya jANavA. te daSTAMta upanyAsa dvAramAM pariskUTa thAya che. rasagRddhi doSa-darzaka urabhrAdi dAMta pratipAdaka A adhyayana AraMbhIe chIe. A saMbaMdhe adhyayana Avela che, temAM urabhra (gheTuM) no nikSepa kahe che - * niryukti - 244, ra45 + vivecana - urabhraviSayaka nikSepo cAra prakAre che - nAmAdi bhedathI. temAM nAma ane sthApanA sugama che. dravya urabhra be bhede che - AgamathI ane nogamathI. temAM AgamathI urabhra zabdane jANe paNa temAM anupayukta. noAgamathI dravya urabhra traNa bhede che, te pramANe - (1) jJazarIra urabhra - urabhra zabdArthAnuM siddhazilA tale rahela zarIra. (2) bhavya zarIra urabhra - urabhra zabdano artha jANato nathI, paNa kAlAMtare jANaze, tenuM zarIra. (3) tavyatirikta- te traNa bhede che. je anaMtara bhavamAM ja urabhra- gheTAMpaNe upajaze. te ja gheTAnA AyunA baMdha pachI AnA vaDe baddhAyuka kahe che. trIjuM kahe che - abhimukha nAma gotra, jene gheTA saMbaMdhI che te, aMtarmuhUrta pachI ja gheTAno bhava thaze te. have bhAva urabhra adhyayana nAmano baMdha kahe che : * niryukti - 246, 247 + vivecana - gheTAnuM Ayu. nAma ane gotra, jenA udayathI te gheTo thAya che. te anubhavato, bhAvane AzrIne gheTo. - x-bhAva urabhrathI daSTAMtapaNAthI ahIM A nAma utpanna thayela che. * x- *- urabhranA ja ahIM pahelAM kahevApaNAthI bahuvaktavyatAthI A kahela che. anyathA kAkiNI Adi daSTAMto paNa ahIM kahela che. tethI niyuktikAra kahe che - urabhra, kAkiNI, AmraphaLa, kraya - vikramarUpa vyavahAra, samudra A pAMca daSTAMto ja A urabhrIya adhyayanamAM che. have urabhranI daSTAMtatAne jaNAve che - * niryukti - 248 - vivecana AraMbha - pRthvI AdinuM upamardana, rasagRddhi - madhurAdi rasanI AkAMkSA, durgasigamana - naraka, tiryaMcAdimAM paryaTana, ahIM ja tenA apAyamAM ziracchedAdi thAya, tenAthI Arta-rIndra dhyAna yukta thaI durgatimAM paDe. duHkhAdi anubhavavA rUpa upamA - sAdezya upadarzanarUpa. kamathI AraMbhAdi atha vaDe urabhranA viSaya karAyela Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 7 bhUmikA 19 che. ahIM evuM kahevA mAMge che ke - je vartamAnane ja jonAro che, te viSayAdi arthe te-te AraMbha kare che. te AraMbha vaDe upacita karmo vaDe kAlazokarikAdivat ahIM ja duHkho pAmIne narakAdi kugatine pAme che, tethI gheTAnA udAharaNathI ahIM kaheze. kAkiNI Adi sAdharmsa dRSTAMta upalakSaNa che. * * * nAma nikSepa kahyo. have sUtra AlApaka nikSepa avasara che. te sUtra hoya to thAya. tethI have sUtrane kahe che - * sUtra 179 - jema koI saMbhAvita atithinA uddezathI gheTAnuM poSaNa kare, tene cokhA, java, Adi Ape. tene potAnA AMgaNAmAM ja poSe che. vivecana - 179 - yathA - udAharaNanA upanyAsamAM che "ahIM parijano Avaze'' e Adeza che. = AvanAra mahemAnane AzrIne, jyAre A Avaze tenI sAthe khAIzuM. ema vicArI paralokamAM apAyathI nirapekSa thaI gheTAne poSe che. kaI rIte ? bhojana, maga-aDada Adi tenI pAse mUke che, saMbhava che ke Avo koI bhAre karmI potAnA AMgaNAmAM poSe - x - athavA jemAM besAya te viSaya - gRha, tenA AMgaNAmAM athavA viSaya - rasa rUpa athavA viSayone dhArIne, dharma nirapekSa thaIne poSe. che jema eka gheTo - mahemAno nimitte poSAya che. te sthULa zarIra, sArI rIte snAna karAvela, haLadAra AdithI aMgarAga karelo, kumAra hoya. te vividha krIDA vizeSathI ramato hoya. tene putranI jema lAlana karato joIne mAtA vaDe snehathI gopavela dohaka vaDe tenI anukaMpAthI mUkela dUdhane roSathI pIto nathI. teNI e pUchatA te kahe che - he mAtA! A naMditakanuM kevuM lAlana pAlana karAya che ? huM maMda bhAgya huM sukuM ghAsa paNa puruM maLatuM nathI. mAtA bolI - he putra ! A tenA maravAnA lakSaNa che, tethI te je kaMI mAMge te apAya che. jyAre te naMditakane mAraze tyAre tuM joje. A vAta niryuktikAra kahe cheniryukti - 249 - vivecana * rogIne maravAno thAya tyAre je mAMge te apAya che, tema Ane paNa apAya che. tyAra pachI te gheTo kevo thayo ? zuM kare che ? sUtra - 180 - tyAra pachI te gheTuM puSTa, parivRddha, moTA peTavALuM thaI jAya che. te sthUla ane vipula dehavALo atithinI pratikSA kare che. * vivecana - 180 - odanAdi khavaDAvyA pachI te gheTo upacita mAMsapaNAthI puSTa ane samartha thAya che. caturtha dhAtuthI upacita thavAthI moTA jaTharavALo thaI, prINita evo te yathA samaye apAyelA AhArapaNAthI vizALa zarIrI thaI, Adeza - AvanAranI parikAMkSA kare Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 0 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra che. jo ke tattvathI tenI AvI icchA saMbhavatI nathI, A to upamA mAtra che. e pramANe te ahIM parikAMkSA kare che. zuM che e pramANe cirasthAyI thAya ? sUtra - 181 - jyAM sudhI atithi Avato nathI, tyAM sudhI te biyAro jIve che. mahemAna AvatAM ja tenuM mAthu chedIne khAI javAya che. * vivecana - 181 - jyAM sudhI - e kALanI avadhAraNA che. mahemAna na Ave tyAM sudhI. pachInA kALe prANane dhAraNa karato nathI. koNa? gheTo, sukhI thaIne rahe che athavA tattvathI to du:khI ja che. have mahemAna AvatAM sudhI tenA prANa che, paNa gheTAnA mastakanA be TukaDA karIne teno svAmI, mahemAna sAthe besI gheTAne khAI jAya che. kve kathAnakane AgaLa kahe che - pachI te vAchaDo, mahemAna AvatA gheTAne haNAto joIne tarasyo hovA chatAM mAtAnA stananI abhilASA karato nathI. mAtA bolI - kema putra ! bhayabhIta thayo che? have dudha kema pIto nathI ? vAcharaDo bolyo - he mAtA ! mane stanapAnanI icchA kema thAya? mArI sAme te bicAro gheTo hamaNAM koI mahemAna AvatA labaDatI jIbhavALo, phATI gayelI AMkhavALo, visvara raDato, traNa ane zaraNa rahita mArI naMkhAyo. te bhayathI mane dUdha pIvuM kema game ? mAtA bolI - he putra ! tyAre ja tane A badhuM kaheluM ne? A teNe vipAkane prApta karyo. A daSTAMta kahIne dAkhattika kahe che - * sUtra * 182 - mahemAnane mATe samIhita te ve, jema mahemAnanI pratikSA kare che, tema dharmiSTha jJAnI jIva paNa narakAsunI pratikSA kare che. * vivecana 182 - je prakAre nizcayathI pUrvokta svarUpanuM gheTuM mahemAna mATe kalpita thaI, huM Ane devAI jaIza, te mATenI parikAMkSA kare che, e pramANe ajJAna ane adharmanI abhilASA karato, adharmagaNanA yogathI atizaya adharma - adharmiSTha tenA anukULa caritathI vAMche che, zuM? narakajIvitane. ukta arthano vistAra karatA kahe che - * sUtra - 183 thI 185 - - hiMsaka, ajJAnI, miTAbhASI, mAmAM luMTanAra, bIjAnI Apela vastune vaccethI ja haDapI lenAra, cora, mAyAvI kyAMthI corI kyuM ? ema niraMtara vicAranAra, dhRtta.... sI ane bIjA viSayomAM Asakta, mahAArabI, mahAparigrahI, dAru - mAMsa bhogI, baLavAna, bIjAne damanAra... bakarAnI jema kara-kara zabda karatA mAMsAdi bhaksa khAnAra phAMdALa, adhika lohIvALo, gheTo jema mahemAnanI pratikSA kare tema te narakanA aNunI AkAMkSA kare che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 7/183, 185 * vivecana - 183 thI 185 - haNavAnA ravabhAvavALo te hiMsa. - svabhAvathI ja hiMsA karanAra, ajJAnI, pAThAMtarathI hetu vinA kopa karanAro - krodhI, asatya bolanAro, mArgamAM luMTaphATa karanAra. - mArgamAM jatA lokonuM sarvasva luMTanAra, rAjAdi vaDe apAyelane vaccethI ja harI lenAra. athavA bIjA vaDe apAyelane haranAra ke gAma nagArAdimAM corI karanAra, vismaraNazIla, sarva avasthAmAM bAlavane jaNAvavA mATe che. corI vaDe ja upakalita AtmavRttivALA, graMthi chedAdi upAya vaDe apahare che te cora, khAtara pADanAra, vaMcanAmAM eka citta, konuM zuM karI lauM? evA adhyavasAya yukta, vakra AcAravALA. tathA strI ane viSayomAM abhikAMkSAvALA, aparimita aneka jaMtune upaghAta karanAra vyApAra vALA, dhAnyAdinA saMcayavALA, mAMsa-madirA bhogI, upacita mAMsa ane lohI vaDe baLavAna, tethI ja bIjAne damanAra. bakarAnI jema karkara karatAM. * ahIM prastAvathI ati paphava mAMsane dAMta vaDe cAvatA. athavA mAMsanA bhojI, tethI ja moTA peTavALA thayelA. upacayane prAma, lohIthI puSTa. AdithI yukta te sImaMtakAdi narakanI tene yogya karma AraMbhIpaNAthI kAMkSA kare che. konI jema? uktarUpa gheTAnI mAphaka. ahIM hiMsA ityAdi ardha zloka vaDe AraMbha kahyo. mAMsAdi bhAjIpaNAthI rasamRddhi batAvI, Ayu vaDe durgati gamana kahyuM. tenA pratipAdana vaDe arthathI pratyapAyane kahyA. narakAyunI kAMkSA pachI zuM kare? athavA sAkSAt aihika apAya kahe che - * sUtra - 186, 187 - Asana, zayyA, vAhana, dhana ane anya kAmabhogone bhogavI dukhe ekatrita karela dhanane choDIne, karmanI ghaNI jULa saMcita karIne... kevaLa vartamAnane jovAmAM tatpara, karmothI bhAre thayela jIva mRtyu samaye te rIte ja zoka kare che, je rIte mahemAna AvatA gheTuM kare che. * vivecana 186, 187 - Asana, zayana, yAnane bhogavIne, dravya ane manojJa zabdAdIne bhogavIne duHkhathI potAne ane bIjAne duHkha karavAthI, atizaya upArjita te duHkhAhata athavA duHkha saMharAya che mATe duHsaMhata, dravyane bhogavIne asat vyayathI tajIne mithyAtvAdi karmabaMdhu - hetunA saMbhavathI. prabhUta ATha prakAranI karma raja upAjIne, pachI zuM? te kahe che - pachI rajanA saMcayathI, karmanA bhArathI adho narakagAmIpaNAthI, bhAreka prANI vartamAnamAM parAyaNa banI, "je AMkhe dekhAya che, teTalo ja loka che" tevA nAstika matAnusArItAthI paraloka nirapekSa thaI, mahemAnanI pratikSA karatA bakarA mAphaka mRtyunI pratikSA kare. A rIte ziSyonA anugrahane mATe gheTAnA daSTAMtano vistAra karyo. te bhArekarmI jIva vicAre che - mArA viSaya vyAmohane dhikkAra che, have mAre kyAM javuM ? ityAdi pralApa karato kheda pAme che. * x- have pArabhavika kahe che - Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 2 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra * sUtra - 188 - vividha prakAre hiMsA karanAra, ajJAnI jIva, ANu kSINa thatAM jyAM zarIra choDe che, tyAre kRta kamI vivaza aMdhakAravALA narakamAM jAya che. * vivecana - 188 - zoka karyA pachI, te upArjita bhAre kama. te bhavasaMbaMdhI AyumAM jIvitano kSaya thatAM, kadAcita Ayu kSayanA pUrve zarIrathI bhraSTa thAya, te vividha prakAre prANighAtaka, avidhamAna sUryavALA * graha - nakSatra virahita, A saMsArI dizAne arthAta bhAva dizAne athavA raudra karmakArI badhAM paNa asara kahevAya che. tethI A AsurI dizAne - arthAta narakagati prati te ajJAnI jAya che. kevI rIte? karmathI paravaza thaIne. - xaMdhakArayuktapaNAthI tamasa, devagatimAM paNa sUryanA asaMbhavathI, tenA viccheda mATe di vizeSaNa mUkyuM. tethI "narakagati' lIdhI. have kAkiNI ane Amra be daSTAMta kahe che - * sUtra - 109 eka kAkiNIne mATe jema mUDha manuSya hajAro hArI jAya che ane rAjA eka apadhya praphaLa khAIne badalAmAM jema rAjya hArI jAya che.. * vivecana - 189 - jema kAkiNInI kAraNe parapa hajAra kASapaNane hArI jAya. ahIM saMpradAyathI eka udAharaNa che - eka Dhamake AjIvikA karatA hajAra kaSapaNa arjita karyA. te grahaNa karIne dramaka sArthanI sAthe svagRhe cAlyo. teNe bhojana nimitte kAkiNI mATe rUpIyo ApI dIdho. pachI rojeroja kAkiNI khAto. chelle eka kAkiNI bacI. te paNa khovAI gaI. bIjAe corI lIdhI. ityAdi - 4- te ghera jaIne zoka karavA lAgyo. tathA apathya - ahita, AmraphaLa khAIne rAjA rAjyane hArI gayo. apaththabhojIne e pramANe sajAnuM haraNa saMbhave che, tenuM daSTAMta koI rAjAne AzvanA ajIrNathI visUcikA thaI gaI. vaidhae ghaNAM yatna vaDe tenI cikitsA karI, pachI kahyuM - pharI Ama khAzo to vinAza pAmazo. te rAjAne Azva ati priya hatA. teNe potAnA dezamAM badhe Amra ugADelA. koI divase ghoDA khelAvavA nIkaLyo, amAtya sAthe hato. ghoDo ghaNe dUra jaIne thAkIne ubho rahyo. vanakhaMDamAM AmanI chAyAmAM amAtyae vAravA chatAM beTho, nIce kerIo paDI, teNe kerIne sApha karI. pachI suMghI, pachI khAvA mATe sparzavA gayo, amAtyae vAravA chatAM, khAIne marI gayo. have dASTantikanI yojanA kahe che - * sUtra - 190 - e pramANe devatAnA kAma bhogonI tulanAmAM manuSyanA kAmabhogo nagaPya che. manuSyanI apekSAe devatAnuM AvyuM ane kAmabhogo hAra guNA che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/190 2 3 * vivecana - 190 - e pramANe kAkiNI ane Amra saMdeza manuSyomAM A manuSyakonA viSayo, deva saMbaMdhI viSayonI samIpamAM hajAramAM bhAge che. - *- manuSyanA Ayu ane kAmanI apekSAthI hajAragaNAM che. AnA vaDe tenuM atibhUyatva sUcavela che, te mATe Agra mATe rAjyatyAganuM daSTAMta kahyuM. temAM Ayu - jIvita, kAma - zabdAdi, divya - svargamAM thanAra, deva - 4- *- manuSyanA kAmonuM ja kAkiNI ane AmraphaLa upamApaNuM bhAvita karavA kahe che - * sUtra - 191 - prajJAvAnanI devalokamAM aneka nAyuta varSonI sthiti hoya che, ema jANIne paNa mUrkha manuSya so varSathI jUna AyumAM te sukhone gumAve che. * vivecana - 191 aneka te ahIM asaMkhyaya varSo, yuta - saMkhyA vizeSa che, te aneka varSa nayuta, ubhayanA arthathI palyopama ane sAgaropama sudhI jANavA. nayuta kaI rIte Ave ? 84 lAkha varSanuM eka pUrvAga, tene 84 lAkhathI guNatA eka pUrva. e pramANe ekavIza vakhata guNavAthI nayutAMga Ave, tene 84 lAkha vaDe guNavAthI nayuta Avaze. e pramANe koNa kahe che ? prajJApaka ziSyone kahe che - prakarSathI jaNAya che vastu tava sahita jenA vaDe te prajJA - heye upAdeyano vibhAga karanArI buddhi, te jenAmAM che, te prajJAvAna. - x x- athavA nizcayamatathI kriyArahita prajJA paNa prajJA ja che. prajJA vaDe ja kriyA AkSita che, tethI prajJAvAna jJAnadiyAvAna kahevAyela che. te prajJAvAnane sthIra thavAya che, jenA vaDe arthathI devabhavamAM te sthitideva Ayu. adhikAra thakI divyakAmo jANavA. tenA hetubhUta anuSThAna na sevavAthI aneka varSa - nayuta divyasthitinA divya kAmonA viSayabhUtane hArI jAya che. - te viparyayAdi doSa duSTavathI medhA - vastu svarUpa avadhAraNa zakti AmanI te durmedhasa, prANIo viSayo vaDe jItAyelA che. te paNa kaMIka nyUna so varSa jevA a AyumAM, manuSyonA kAmo paNa abhyatAvALA hoya che. athavA AyuSya ghaNuM hoya to pramAdathI eka vakhata hAryA pachI pharI te jIte che, paraMtu A saMkSipta AyumAM eka vakhata hAryA pachI hArelo ja rahe che. ahIMnyUna so varSa eTale kahyuM, kAraNa ke bhagavaMta vIranA tIrthamAM prAyaH manuSyonuM ATaluM ja Ayu hoya che. ahIM bhAvArtha e che ke manuSyonuM Ayu ane viSayo alpa che, te mATe kAkaNI ane AmraphaLanI upamA Apela che. devonuM Ayu ane kAmo ati prabhUtapaNe che, te hajAra kArdApaNa ane rAjya tulya che. jema dramaka ane sajA hArI gayA, A durmedhasa paNa e pramANe alpatara manuSya AyumAM kAmArthe devAyu ane kAmone hArI jAya che. have vyavahAru udAharaNa kahe che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 sUtra 192, 193 - jema traNa vaNiko mULa mULI, dhana laIne vyApAra karavA nIkaLyA temAM eka atirikta lAbha pAme che, eka mAtra mULa laIne pAcho Ave che.... eka mULa paNa khoIne Ave che. A vyavahAranI upamA che. A pramANe dharmanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. vivecana - 192, 193 - jema traNa vaNiko mULa - mULI, dhananI rAzi Adi laIne nIkaLyA. arthAt potAnA sthAnathI bIje sthAne javA cAlyA. samIhita sthAnane pAmIne, tyAM gayelAmAMno eka - vaNik kaLA kuzaLa hato. te viziSTa dravyasaMgraha rUpa lAbhane pAmyo. temAMnA bIjo eka je bahu nipuNa hato tema anipuNa paNa na hato, te mULa dhana je gharethI laIne nIkaLelo teTaluM ja pAchuM laIne svasthAne AvI gayo. tathA trIjo eka pramAdI ane dhRta - dAru AdimAM atyaMta Asakta citta hato te uktarUpa mULI paNa nAza karIne svasthAne Avyo. - 4 - 4 - temanI madhye vaNik ja vANiyo jANavo. tenuM dRSTAMta have kahe che - eka vANiyAne traNa putro hatA, teNe temane hajAra-hajAra kAryArpaNa (rUpiyA) ApyA ane kahyuM ke - AnAthI vyApAra karo. ATalA samayamAM pAchA Avajo. te traNe mULI laIne svanagarathI nIkaLyA. jUdA jUdA nagaramAM gayA. tyAM eka bhojana ane AcchAdana varjhane jugAra, dAru, mAMsa, vaizyA, vyasana rahita mArgamAM vepAra karato vipula lAbhayukta thayo. bIjo vaLI mULI sahita dravyanA lAbhane bhojana, vastra, mALA, alaMkArAdine bhogavato hato. bahu dhyAna rAkhIne vyApAra karato na hato, trIjo kaMI vyApAra na karato jUgAra Adi tathA gaMdha, mALAdi zarIra kriyAmAM thoDAM ja kALamAM te dravya vAparI dIdhuM. pitAe Apela kALa maryAdAmAM traNe potAnA nagare pAchA AvyA. temAM je mULane gumAvIne Avelo tene badhe ja svAmIpaNuM chInavIne nokara banAvI dIdho, bIjAne gharanA kAryamAM niyukta karyo. ane bhojana-pAnathI saMtuSTa karyo. trIjo gRhavistArano svAmI thayo. 24 - keTalAMka vaLI kahe che - traNa vaNiko, pratyeke pratyeka vepAra kare che. temAM eka chinna mULIvALAne nokarapaNuM maLyuM. zenAthI dhaMdho kare. bIjo achinnamULI pharI vepAra kare che. trIjo bhAIo sAthe moja kare che. - have sUtra vicArIe - vyavahAra upamA kahI. e pramANe dharmanA viSayamAM AvI upamA jANavI. - 0 - kaI rIte ? te kahe che - sUtra 194 - manuSyatva e mULI che, devagati lAbharUpa che. mULano nAza thatAM nirde naraka ane tica gati prApta thAya che. * Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/194 vivecana 194 - manuSyatva e mULI che. svarga ane mokSa rUpa utarottara lAbhano hetu che. manuSyagatinI apekSAthI viSaya sukhAdithI viziSTapaNuM e lAbha che, devatvanI prApti thAya che. paraMtu manuSyatvagatinI hAnirUpa prANIne narakatva ane tiryaMcatvanI nizcaye prApti thAya che. ahIM eka dRSTAMta che - - - traNa saMsArI jIvo manuSyapaNAmAM AvyA. temAM eka mArdava, ArjavAdi guNavALo ane madhyama AraMbha - parigrahayukta hato. te marIne hajAra kArpApaNavALI mULI rUpa mAnuSatvane pAmyo. bIjo samyagdarzana cAtriguNa vALo sarAga saMyamathI lAbhaprApta vaNij mAphaka devomAM utpanna thayo. trIjo hiMsaka, bALa, mRSAvAdI hato te sAvadha yoga vaDe vartIne mULI khoI beThelA vaNikamAraka nArakAdimAM utpanna thayo. mULInA nAzathI naraka ke tiryaMcapaNAnI prApti kahe che - * sUtra 195 - ajJAnIjIvanI be gati che naraka ane tiryaMca. tyAM temane vadhamUlaka kaSTa prApta thAya che. kemake lolupatA ane zaThatAne kAraNe devatva ane manuSyatvane te pahelAM ja hArI gayo che. * vivecana 195 be prakAre gati, te narakagati ane tiryaMcagati thAya, konI? bALakanI. be prakAre - rAga dveSa vaDe AkulitanI, Ave che, zuM ? prANighAta, upalakSaNathI mahAraMbha, mahAparigraha, asatyabhramaNa, mAyAdi jenuM mULa kAraNa che te vadhamUlikA. athavA ajJAnInI be gati thAya che. te gatimAM vinAza, tADana, cheda, bheda, atibhArAropaNAdi thAya. jIvane A baMne gatimAM vividha Apatti Ave che. zA mATe ? deva bhava ane manuSyabhava je kAraNe hArI gayela che te lAMpaTya ane vizvastajanane chetaravArUpa zaThatAthI. ahIM lolupatA e paMcendriya vadhAdi upalakSaNa che. tathA te naskatva hetu abhidhAna che. zaThatA te tiryaMcagatino hetu che. mULa ja manuSyatva ane devatvano lAbha Ape che te baMne hArI javAthI naraka ane tiryaMcagati ja maLe che. have mUlacheda mATe ja kahe che ***** . 25 - 0 sUtra - 196 - naraka ane tiryaMcarUpa be durgatine prApta ajJAnI bIjI be gatine sadA hArelA che, kemake tyAMthI dIrghakALa sudhI nIkaLavuM durlabha che. 7 vivecana - 196 - - X - devatva ane mAnuSatvathI hArelA ajJAnIne sadA naraka ane tiryaMcagati ja thAya che. kevI rIte ? niMditA gati te durgati. - deva ane manuSyatvane hArelA tene naraka ane tiryaMca gatimAMthI nIkaLavuM duSkara che, kemake lAMbA kALa sudhI temAM DUbelo rahe che. tethI kahe che - AgAmI kALamAM jaldI na nIkaLI zake. - x - 4 - arthAt ghaNo Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 lAMbo bhAvikALa te bAhulyathI kahelo che, anyathA keTalAMka eka bhavamAM ja temAMthI nIkaLIne muktine pAme che. ahIM pazcAnupUrvIthI vyAkhyA karI che. "mULa' hArI janAranA upanaya kahIne have mUla pravezelAne jaNAvavA kahe che ke, vipakSanA apAyanA parijJAnapaNAthI upAdeyamAM pravRtti karavA mATe pahelA mULane hArI janArane darzAvIne have A pramANe kahe che - * sUtra - 197 - A pramANe hArelA bALa jIvone, tathA bAla ane paMDitanI tulanA karIne je mAnuSa yonimAM Ave che, te mULa dhana sAthe pAchA AvelA (pUrvokta) vaNika samAna che. * vivecana : 197 * lolupatA ane zaThatAthI deva ane manuSyatva hArelA ajJAnI vize samyagu AlocanA karIne tathA guNa - doSanI tulanA karIne athavA sakhya aviparIta buddhithI vicArIne, zuM? bALa ane paMDitane athavA manuSya devagati gAmIne. ahIM hArelA e bAla' nuM ja vizeSaNa che, paMDitanuM nathI. tema hovAthI mULadhanathI praveze che. - - - athati manuSya che ane manuSya yonimAM pAcho Ave che. koNa ? bAlatvano tyAga karIne ane paMDitatvane sevanArA. je rIte manuSya thAya te kahe che - * sUtra - 198 - je manuSya vimAnA rikSA vaDe, gharamAM rahevA chatAM paNa suvatI che, te mAnuSI yonimAM utpanna thAya che kemake jIvo karmasatya hoya che. * vivecana - 198 - vimAtrA - vividha pariNAma ke vicitra pariNAmane AzrIne videzI zikSA vaDe - prakRti bhadrakatvAdi abhyAsa rUpathI - - je puruSo, gRhastho vratane dhAraNa karelA che, teo prakRti bhadrakatvAdi abhyAsanA anubhAvathI e pramANe viSAda ke vipatti pAmatA nathI. - x- sadAcAra Adi ja sajjanonA vrato che, - - - Agama vihita vratonI dhAraNA Amane saMbhavatA nathI, kemake te devagati hetupaNAnA abhidhAnathI che. evA te mAnuSa saMbaMdhi yonIne pAme che. uktarUpa karmothI - manovAka kriyAlakSaNathI avisaMvAdI te karmasatya ja che kemake asatyatA to tiryaMcayoninA hetupaNe kahela che. pAThAMtarathI karmasu - manuSyagati yogya kriyA rUpamAM Asakta te karmasa jIvo, ahIM manuSyagrahaNa chatAM prANIgrahaNa evo zabda mUkyo te temane devAdi parigraha nathI tema jaNAvavAnuM che. athavA vimAsAdi zikSA vaDe manuSyo suvata grahIne temanA nitya saMbaMdhathI mAnuSI yonine pAme che. zA mATe ? jIvo karma satya che. satya eTale avaMdhyaphaLa, karma - jJAnAvaraNAdi, jemane che te satyakarma prANIo, nirupakrama karmonI apekSAthI A kahela che. have labdhalAbhano upanaya kahe che - Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7i/199 -- - * sUtra - 199 - manI zikSA vipula che, jeo gRhastha chatAM zIlavaMta ane uttarottara guNothI yukta che, te adIna puruSo mUladhanarUpa manuSyatvathI AgaLa vadhIne devatvane pAme che. * vivecana - 199 - jemane vipula - niHzaMkitatvAdi samyakatva AcAra ane vrata Adi viSayapaNAthI grahaNa - AsevanarUpa vistIrNa zikSA, mULadhanavat mAnuSyatva, evA svarUpanA te, ullaMghIne. kevA thaIne ullaMghe - sadAcAra, avirati samyam dazavALA. virativALA, ke jemAM vidhamAna che, te zIlavaMta, tathA uttarottara guNa svIkAra rUpa varte che. tethI ja adIna - kyAre ame AvA thaIzuM evA vaikalpathI rahita athavA parISaha - upasargamAM dInatA na karanArA, devabhAvane prApta kare che. tattvathI to muktigati e ja lAbha che, chatAM devagati kahIM. kemake sUtra trikALa viSayaka che. viziSTa saMhanA abhAve muktigatinA abhAvathI devagati ja che. - *- prastutArthano upadeza - * sUtra - 200 - e pramANe dInatA rahita sAdhu ane gRhasthane lAbhayukta jANIne, kaI rIte koI te lAbhane hAraze ? zarato te kema pazcAtApa nahIM kare? * vivecana - 200 - A rIte lAbhayukta thayelA, dainyatArahita sAdhu ke gRhasthane jANIne tathAvidha zikSAnA vazathI deva-manuSya gAmitvane jANIne prayatna kare, zA mATe ? kayA prakAre ? koI prakAre nahIM. kaSAya Adi vaDe anaMtarokta devagatirUpa lAbhane hArato na jANe ke huM kaI rIte AnA vaDe jItAyo? ke kaI rIte na jItAyo? je ke ahIM artha evo che ke - te zapariphAthI jANe ja ane pratyAkhyAna parijJAthI tenA virodha mATe pravarte ja. mATe tame paNa - 4- te jANo ane tene 4- mATe pravarte. athavA e pramANe adInatAvALo bhikSu ane agArIne jANIne ati rodra iMdriyAdi vaDe prayatna karato AtmA hAre che tema jANe. te ahIM prakamathI manuSya ane devagati lakSaNa che. athavA e pramANe adInatAvALo sAdhu ke gRhastha labdhalAbha jANIne yatna karato kaI rIte viSayAdithI na hAre? te jANavuM. A devagatirUpa lAbha che. ahIM Azaya e che ke, je lAbha pAmanAra jANato na hoya to teno lAbha na thAya paNa jo jANato hoya to kaI rIte te prANI devatva lakSaNathI hAravAno che ?- X have samudranuM dRSTAMta Ape che - * sUtra - 201 - samudranI tulanAmAM kuzAgrabhAge rahela jaLabiMdunI mAphaka devatAnA kAmabhoganI tulanAmAM mulyanA kAmabhoga zuddha jANavA. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 0 vivecana - 201 - jema kuza -- darbha vizeSano agrabhAga, te kuzAgra, temAM rahela jaLa. - x - samudrajaLa sAthe tulanA karatA, tenI tulanAe manuSya saMbaMdhI viSayo, manuSya vizeSaNa - temane ja A upadeza yogya che ane viziSTa bhoga saMbhave che, mATe kahyuM. te divya bhogonI pAse, ghaNAM dUra hovAthI samyak avadhArI zakAtA nathI. arthAt jema kuzAgre rahela jaLabiMdune joIne ajJAnI tene samudra mAne che, tema mUDho cakravartI Adi mAnuSI divya bhogone mAne che, tatvataH kuzAgra jaLabiMduvat manuSyanA bhogonuM divya bhogothI ghaNuM moTuM aMtara che. ukta arthano ja nigamana karatAM upadeza kahe che 0 sUtra - 202 - manuSyabhavanA A alpAyumAM kAma bhoga kuzAgra jaLabiMdu mAtra che, to paNa ajJAnI kayA hetuthI potAnA lAbhakArI yogakSemane nathI samajatA? 0 vivecana 2. 202 - kuzAgra zabdathI kuzAgra sthita jaLabiMdu jANavA, tenuM pariNAma, A pratyakSa manuSya viSayo che te atyaMta saMkSipta che. jo ekIbhAvathI jIvita niruddha karAya. AnA vaDe manuSyAyunI alpatA ke sopakramatA athavA kAmanI alpatA kahI. upalakSaNathI samRddhi AdinI alpatA jANavI. kemake divyakAma samudra tulya che. - 4 - alabdhano lAbha ane labdhanuM paripAlana te yogakSema che arthAt aprApta viziSTa dharmanI prApti ane prApta dharmanI paripAlanA loko jANatA nathI. te ajJAnamAM ja manuSya viSayAsakti ja hetu che. kemake te ja dharmaprApya divya bhogonI apekSAthI prAyaH (tuccha) ja che. tethI teno tyAga karIne viSayAbhilASI paNa dharmane mATe ja prayatna karavo joIe. - athavA A kAmo ati alpa che, palyopamAdi dIrgha AyuvALA nahIM paNa saMkSipta AyuvALA che. te kayA hetuthI tene AgaLa karIne asaMyamane na seve. (bAkI sUtrArthavat jANavuM) A pAMca dRSTAMta kahyA. temAM pahelAM gheTAnA dRSTAMtathI bhogonuM mahemAno mATe apAya bahulatva kahyuM. - x - kAkiNI ane AmraphaLa dRSTAMta tucchatva pariharavAnA asAmarthya viSayamAM che. vaNinuM udAharaNa Aya-vyaya tulanAkuzala saMdarbhamAM che. samudra dRSTAMtathI divya kAmonI mahAnatA batAvI che. - yoga kSemane na jANato kAmathI anivRta ja thAya che, tenA doSane kahe che - - - - 7 sUtra - 203 manuSya bhavamAM kAma bhogothI nivRtta na thanArano AtmArtha vinaSTa thaI jAya che, kemake te sanmArgane vAraMvAra sAMbhaLIne paNa tene choDI de che. * vivecana 203 - manuSyatvamAM ke jinazAsanamAM prApta kAmothI anivRtta, tenA AtmAno artha - svargAdi nAza pAme che. athavA AtmA ja artha te AtmArtha nAza pAme che, bIjA Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/203 koIno AtmArtha aparAdha thato nathI, baMnemAM durgatimAM jAya che, te bhAva che (zaMkA) viSayavAMchA virodhI jinAgamamAM kaI rIte kAmanI anivRtti saMbhave che ? naiyAyika mArga - samyak darzanAdi muktipathane sAMbhaLIne paNa pharI paribhraSTa thAya. abhiprAya zuM che ? jina AgamanA zravaNathI kAma nivRtti pAmIne paNa bhAre karmothI patana pAme, jeo sAMbhaLavA chatAM na svIkAre athavA jeNe zravaNa paNa nathI karyuM te badhAM kAmabhogathI anivRta che. athavA te kAmathI anivRtta thaI naiyAyika mArgane sAMbhaLyA pachI paNa mithyAtvane pAme che, teno A AtmArtha bhArekarmIpaNAthI nAza pAme che.- x - X + X - have je kAmathI nivRtta thAya che, tenA guNo kahe che - * sUtra - 204 - manuSya bhavamAM kAma bhogothI nivRtta thanAranuM Atma prayojana naSTa thatuM nathI, te pUtidehane choDIne deva thAya che, tema meM sAMbhaLela che. vivecana - 204 - ahIM kAmathI nivRttano AtmArtha nAza thato nathI. AtmA ke teno artha sAparAdha thato nathI. pachI te A kuthita deha arthAt audArika zarIrano abhAva tenAthI thAya che. kAmathI nivRtta te saudharmAdivAsI deva ke siddha thAya che ema meM paramaguru pAsethI sAMbhaLela che. AtmArthano vinAza na thavAthI tene svargAdi prAptinuM nimita kahyuM. je pAme che te - * sUtra - 205 devalokathI AvIne te jIva jyAM upaje che tyAM Rddhi, dhRti, yaza, varNa, Ayu ane anutara sukha hoya tevuM manuSyakuLa hoya che. * vivecana 29 - - 205 - Rddhi - suvarNa Adi samudAya, dhRti - zarIranI kAMti, yaza - parAkrama vaDe karela prasiddhi, varNa - gAMbhIryAdi guNothI zlAdhA ke gaura Adi, Ayu-jIvita, sukha - ipsita viSaya. A badhuM anuttara hoya. vaLI devabhAvanI apekSAthI tyAM paNa anuttara evuM A badhuM tene saMbhave che. pachI te manuSyamAM utpanna thAya che. e pramANe kAmathI anivRta jeno AtmArtha che te vinAza pAme che mATe te bAla che ane bIjo paMDita che. have AnA ja sAkSAt svarUpa phaLane darzAvatA kahe che - * sUtra - 206 thI 208 bALajIvanI ajJAnatA juo. te adharma svIkArIne ane dharmane choDIne adharmiSTha banIne, narakamAM utpanna thAya che.... badhAM dharmonuM anuvartana karanAra dhIra puruSonuM dhairya juo. te adharma choDIne dharmiSTha bane che ane devomAM utpanna thAya che.... paMDita muni bAlabhAva ane abAlabhAvanI tulanA karIne bAlabhAvane choDIne abAlabhAva svIkAre * Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 che - tema huM kahuM chuM. . 0 vivecana - 206 thI 208 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 ajJAnInuM ajJatva juo. te dharma vipakSa viSayAsakti rUpa svIkArIne - x - viSaya nivRtti rUpa sadAcAra dharmane choDe che. sImaMtaka Adi narakamAM ke anya durgatimAM pachI te utpanna thAya che. adhyayana * tathA zrI - buddhi, tenI vaDe rAje - zobhe che, te dhIra dhImAna athavA parISahAdithI kSobhita na thato te dhIra, tene juo. te dhIrabhAvane sarva dharma - kSAMtyAdi rUpa anuvarte che, te anukULa AcArapaNAthI svIkAravAnA svabhAvavALo, tethI sarva dharmAnuvartI che. dhIratva ja kahe che - te viSaya abhirati rUpa asadAcArane choDIne, dharmiSTha thAya. pachI devamAM upapAda pAme che. jo ema che, to zuM karavuM ? te kahe che - bAlabhAva e abAlabhAvanI tulanA karIne anaMtarokta prakArathI paMDita - buddhimAna bAlatvane choDIne muni abAlatvane seve che. - muni dIparatna sAgare karela 7 no TIkA sahita anuvAda pUrNa Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 adhya. 8 bhUmikA adhyayana - 8 - "kApilIya" che. o "urazrIya adhyayananI vyAkhyA karI. have AThamuM AraMbhIe chIe. teno saMbaMdha A che - anaMtara adhyayanamAM rasamRddhinA ghaNAM apAyo batAvI, teno tyAga kahyo. te nirlobhIne ja thAya che, tethI ahIM nilabhatva kahe che. A saMbaMdhe AvelA A adhyayana che temAM nAma niSpanna nikSepAmAM kapila no nikSepa kahe che - * niyukti - 250 thI 252 : vivecana kapila viSaya nikSepa nAmAdi cAra prakAre che. temAM nAma ane sthApanA prasiddha che. dravya viSayaka be bheda che - AgamathI ane noAgamathI. temAM noAgamathI traNa bheda che. te A - kapila zabdArtha jJazarIra, pazvAtkRta paryAya jJazarIra kahevAya che. bhavya zarIra * puraskRta kapila zabdArthapaNA rUpa paryAya, tavyatikti dravya kapila, te paNa traNa bhede che - ekabhAvika, bAyuSka, abhimukhanAma gotra. have bhAvakapila kahe che - kapila nAma, gotrane anubhavato bhAvane AzrIne kapila thAya che. tenAthI A adhyayana Avela che, te kapilIya. A "kapila' thakI kaI rIte AvyuM? te kahe che - * niryukti - 253 thI 59 - vivecana vRttikAra maharSi A sAta gAthAnA keTalAMka viziSTa zabdonI vyAkhyA karIne pachI teno bhAvArtha kathAnaka thakI jaNAve che, te A che - te kALe te samaye kauzAMbI nagarImAM jitazatru rAjA hato. cauda vidhAnopAragAmI kAzyapa brAhmaNa hato je rAjAne bahumAnya hato. tenI AjIvikA rAjA Apato hato. tene yazA patnI ane putra kapila hato. te kapila nAno hato, tyAre ja kAzyapanuM mRtyu thayuM. tenuM pada rAjAe koI bIjA brAhmaNane ApyuM. te azva ane chatra dhAraNa karI jato. te joIne yazA brAhmaNI raDavA lAgI. kapile pUchyuM, tyAre teNI bolI - tArA pitA AvI ja RddhithI nIkaLatA hatA. kemake te vidhAsaMpanna hatA. kapile kahyuM - huM paNa bhaNIza. yazA bolI - ahIM ISyane lIdhe tane koI paNa nahIM bhaNAve, zrAvastInagarIe jA, tyAM tArA pitAno mitra iMdradatta brAhmaNa che, te tane bhaNAvaze. - kapila tenI pAse gayo. iMdradatte pUchavuM - tuM koNa che? Adi. kapile badhI vAta karI. pachI temanI pAse bhaNavA taiyAra thayo. tyAM zAlibhadra nAme zreSThI hato. tenI pAse iMdradatta vyavasthA karI. kapila tyAM jamato ane bhaNavA lAgyo. koI dAsakanyA tene bhojana pIrasatI hatI. te hasamukhI hatI, tenI sAthe kapila premAsakta thayo. kanyA bolI ke tuM mane priya cho, paNa tArI pAse kaMI nathI. mAre paNa koI nathI. peTane mATe ApaNe bIjA-bIjA pAsenI rahyA chIe. have huM tArI AjJA pALIza. koI divase tyAM mahotsava Avyo. dAsI kapilathI virakta thaI. kanyAne nidrA AvatI nathI. kapile pUchayuM - tane arati kema che? dAsI bolI - mahotsava Ave che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 2 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 mArI pAse patra-puSpAdinuM mUlya nathI. sakhIjanomAM huM niMdA pAmIza. tyAre kapila paNa kheda pAmyo. dAsIe kahyuM - ahIM dhana nAme zreSThI che, vahelI savAre je ene pahelI vadhAmaNI Ape, tene te be mAsA suvarNa Ape che. to tuM jaIne laI Ava. kapile kahyuM sAruM. tyAre lobhathI bIjo koI na pahoMce, te mATe te ghaNo ja vahelo nIkaLyo. ArakSaka puraSoe pakaDI lIdho. prabhAtamAM prasenajita rAjA pAse tene lAvyA. rAjAe pUchatA, kapile badho vRttAMta kahI dIdho. rAjA bolyo - jA, azoka vanikAmAM jA. teNe tyAM jaIne vicAravA mAMDyuM ke - be mAsA suvarNamAM te dAsI kyA AbharaNa, zALI vagere laIne mahotsavamAM jaze ? tenA karatA kaMIka vizeSa ja mAMgI lauM. ema AgaLa vadhatA vadhatA karoDa mAsA suvarNa sudhI paNa te na aTakyo. zubha adhyavasAyathI tene saMvega utpanna thayo. mati smaraNa jJAna thayuM. svayaMbuddha thayo. jAte ja loca karI devatAdatta haraNa, upakaraNAdi laIne rAjA pAse Avyo. rAjAe pUchyuM- zuM vicAryuM? te bolyo - jema lAbha vadhe che, tema lobha vadhe che. be mAsA suvarNanuM prayojana hatuM, karoDothI paNa puruM na thayuM. rAjAe harSita mukha karIne kahyuM- he Arya ! huM koTi mAsA suvarNa ApavA taiyAra chuM. kapila teno tyAga karIne zamita pApa evo zramaNa thayo. pachI cha mAsa chadmastha rahI kevalI thayA. A tarapha rAjagRhInA mArgamAM aDhAra yojananI aTavImAM balabhadra Adi ikakaDa dAsa nAmanA 500 coro rahetA hatA. kapila kevalIe jJAnathI jANyuM ke, teo bodha pAmaze. kapila kevalI tyAM pahoMcyA. te coroe jANyuM ke koI zramaNa ApaNo parAbhava karavAne AvI rahela che. roSathI kapila kevalIne pakaDIne senApati pAse laI gayA. senApatie kahyuM- he zramaNa ! tame nRtya karo. kapilamuni bolyA - tame vAdha vagADo to huM nRtya karuM. 500 coro tALI vagADavA lAgyA. kapila kevalIe gAvAnI sAthe bodha vacano bolavA zarU karyA. jemake - "adhuva, azAzvata ane duHkha bahula saMsAramAM evuM kayuM karma che ? jenAthI huM durgatimAM na jAuM?" e pramANe zloko gavAtA keTalAMka pahelAM zlokamAM bodhapAmyA, keTalAMka bIjAmAM bodha pAmyA, e pramANe pa00 coro bodha pAmyA. e pramANe nAma niSpanna nikSepo kahyo. have sUtra kahe che - * sUtra - 209 - dhuva, zAzvata, duHkha bahula saMsAramAM evuM kayuM karma che ? jenA thakI huM dugatimAM na jAuM ? * vivecana - 209 - te bhagavAna kapila nAme svayaMbaddha coronA samUhane saMbodhavA A dhUvaka gAyuM. dhruva- ekAspada pratibdha, je tevo nathI te adhruvatevA saMsAramAM, jemAM aneka sArA-mAThAM sthAnomAM prANIo bhaTake che, temAM kavacita anutpanna pUrvanA abhAvathI kahe che- zAzvata eTale nitya ane anitya te azAzvata saMsAramAM, azAzvata A sarve rAjyAdi che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8/209 3 3 athavA dhuva eTale nitya, tema nathI te adhuva, temAM e pramANe keTalo kALa rahevAnuM, evI AzaMkA thAya tethI kahe che - zAzvata, tevuM nathI te azAzvata temAM zAzvata thavAthI be Adi kSaNanI avasthiti paNa saMbhave, teno paNa niSedha karIne paryAyArthapaNAthI vIjaLInA camakArA mAphaka kSaNamAtra avasthAyinI ema kahyuM. athavA baMne pado ekAIka che. AmAM paNa zuM? jemAM karmavazavartI jaMtuo saMsare che te saMsAra, temAM pracura evuM zArIrika, mAnasika duHkha saMbhave che, temAM athavA jemAM duHkhono pracura lAbha thAya che, temAM zuM? evuM kahyuM anuSThAna che? jethI huM narakAdi durgatimAM na jAuM. ahIM bhagavAna chinnasaMzayava chatAM ane muktigAmI hovA chatAM durgati na thavAnI hovA chatAM pUrvasaMgatikane pratibodhavA A pada kahe che. nAgArjunIyo jo ke ahIM "moha gahaNAe pada bole che. jANavA chatAM prANI mohAya te moha, tenAthI gahana tevA mohagahanamAM. coro paNa A pada pharI gAya che, pachI kapila kevalI kahe che - * sUtra - 210 - pUrva saMbaMdhone eka vAra choDIne paNa koI upara sneha na kare. sneha karanAra sAthe paNa sneha na kare. evo bhikSu badhAM prakAranA doSo ane pradoSothI mukta thaI jAya che. * vivecana - 210 - vizeSathI - tenuM anuramaNAdine choDIne, konuM? pUrvaparicita mAtA, pitAdinuM. upalakSaNathI bIjAM svajana, dhanAdi saMyoga, te pUrvasaMyoga. pachI zuM? koI bAhya ke atyaMtara vastumAM paNa sneha- Asakti na kare. tathA kayA guNa thAya te kahe che - aneha eTale avidhamAna pratibaMdha, sneha karaNazIla prati paNa - putra patnI AdimAM paNa, tene aparAdhasthAna mAnIne tyAga kare. zuM kahe che? niraticAra cAritri thAya. amukta snehavALo ja patnI AdinI AsaktithI aticArarUpa doSapadane sAdhu prApta kare che. pAThAMtarathI - doSa eTale manathI tApa Adi, pradoSa - paralokamAM naraka gati AdithI. pharI A je kare, te kahe che - * sUtra - 211 - jJAna ane darzanathI saMpanna, mohamukta kapilamunie badhAM jIvonA hita ane kalyANane mATe tathA vimokSaNa mATe Ama kahyuM - * vivecana - 211 - tyAra pachI munivara kahe che, te muni kevA che? jenA vaDe AtmA vizeSathI vastune jANe te jJAna, jenA vaDe vastu sAmAnyarUpe jovAya te darzana. te kevaLajJAna ane kevaLa darzana vaDe athavA paripUrNa jJAna ane darzana jene che te samagra jJAnadarzana. te muni zA mATe bole che? hita - bhAva Arogyano hetu hovAthI pathya, niHzreyasa eTale 38/3] Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 4 uttarAdhyayana mUlasUra-saTIka anuvAda/2 mokSa. A baMnene mATe athavA samasta hita te samyagajJAnAdi. tenA ja tattvathI hitapaNA thakI tevA niHzeSa hitane mATe arthAta kaI rIte niHzeSa hita teone prApta thAya? sarve jIvone ane te 500 corone ATha prakAranA karmothI mukti maLe. te ja prayojanane mATe muni bole che. - x x munivara - anipradhAna. jeno moha vinaSTa thayo che te vigatamoha. ahIM vigatamoha vacanathI cAritra mohanIyanA abhAvathI yathAkhyAta cAritra kahyuM. - 8- 4 - - have kapila muni je bole che, te kahe che - * sUtra - 212 - tathAvidha bhikSu badhAM prakAranI granthi ane kalahano tyAga kare. badhAM prakAranA kAmabhogomAM doSa joto muni temAM lipta na thAya. vivecana - 212 - badhAM ja bAhya - dhanAdi ane atyaMtara - mithyAtva Adi je graMthI, tathA kalahano hetu hovAthI - krodha, ca zabdathI mAnAdi, ahIM krodha atyaMtara graMtharUpa hovA chatAM tenuM pRthak upAdAna tenA bahudoSano jaNAvavA mATe che. e badhAMno tyAga kare. rAthavigha - karma baMdha hetuno, paNa dharma upakaraNano nahIM. bhikSu - te ja AvA prakAranA dharmane yogya hovAthI ahIM lIdhA che. athavA teo ja e pramANe mUkta thAya che. tethI zuM thAya? badhAM ja manojJa zabdAdInA prakAro ke samUhonA kaTu vipAkone joto - te viSayaka doSone joto. karmothI lapAto nathI. kemake kAmadoSajJane prAyaH tevI pravRttino abhAva rahe che. tathA durgatithI AtmAnuM rakSaNa kare che. A pramANe graMtha tyAgInA guNone jANIne vipakSe doSo kahe che - * sUtra - 213 - bhogarUpa AziSa doSamAM DUbelo, hita ane niHzreyasamAM viparIta buddhivALo, ajJAnI, maMda ane mUDha jIva, kaphamAM mAkhInI jema karmA'mAM baMdhAya che. * vivecana - 213 - bhogavAya te bhogo - manojJa zabdAdi, te rUpa AmiSa, atyaMta gRddhi hetu paNAthI bhogAmiSa, te ja AtmAne dUSita kare che, duHkha lakSaNa vikAra karaNathI bhogamiSadoSamAM vizeSathI nimagna, athavA bhogAmiSanA doSo. teo temAM Asakta thaIne vicitra kaleza, saMtAna utpati, tenuM pAlana AdithI vyAkuLa thaIne viSAdamAM paDela te bhogadoSa viSaNa. - x x hita - ekAMta pathya, ni:zreyasa - mokSa, athavA hita - yathA abhilaSita viSayanI prAptithI abhyadaya ane niHzreyasa. tethI ke temAM ke te baMnenI buddhi - tenI prAptinA upAyaviSayaka mati, temAM viparyayatA jenI che te hitaniHzreyasabuddhiviparyasta. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8/213 3 5 - *- athavA viparyatA hitamAM niHzeSa buddhi jenI che te. tathA bAla - ajJAnI, manda - dharmakArya karaNamAM anupata, mUDha- mohathI Akulita mAnasavALA, te evA prakArano zuM thAya? jJAnAvaraNAdi karmothI zliSya thAya - coTe, jema mAkhI kaphamAM coTe che. kaphanI snigdhatA ane gaMdhAdi vaDe AkRSya thatAM, temAM DUbI jAya che. DUbIne dhULa AdithI baddha thAya che, e pramANe prANIo paNa bhogAmiSamAM karmo vaDe magna thAya che. (zaMkA) jo A bhogo AvA karmabaMdhanuM kAraNa che, to zuM badhAM jIvo teno tyAga kare che ? te kahe che - * sUtra - 214 - A kAma bhogono tyAga dura che, adhIra puruSo dvArA A kAmabhoga AsAnIthI chuTatAM nathI. paNa suvatI sAdhu tene evI rIte tarI jAya che, je rIte vaNika samudrane tarI jAya che. * vivecana - 214 - du:khethI tyAga karI zakAya che te duSpaparityajA, A pratyakSa prApta kAma bhogo, sukhethI - prayAsa vinA sutyAjya nathI, viSa yukta snigdha madhura annavatuM. kone ? adhIra puruSone. abuddhivALA ke asatvavALA puruSothI. puruSanA grahaNathI, jeo alA vedodayathI sukhe tajanArA saMbhave che, teo paNa Ane sukhethI tajI zakatA nathI. te pachI atidAruNa strInapuMsaka vedodayathI AkuLathI to kema chuTe? A tenuM duSparityAjya paNuM - - 4- kahyuM, te "adhIra' ne AzrIne kahyuM. dhIrane to sutyAjya ja che. tethI kahe che - samyaga jJAnAdhiSThatvathI zobhana vrato - hiMsA viramaNa Adi, jemane che te suvatI. zAktine AzrIne zAMtisavatI. pauruSeyI vaDe ane kriyA vaDe muktine sAdhe che te sAdhu. teo taravAne paNa azakya evA viSaya samUha ke bhavane tarI jAya che - atikrame che. konI jema ? vaNiju nI jema. jema vaNi na tarI zakAya tevA samudrane yAna-pAtrAdi upAyathI tare che, e pramANe A "dhIra' paNa vratAdi vaDe ukta rUpa bhavathI tarI jAya che. - x- zuM badhAM sAdhuo A attarane tarI jAya che ? * sUtra - 215 - "ame zramaNa chIe" ema bolavA chatAM, keTalAMka pazu jevA ajJAnI jIvo prANavadhane samajatA nathI. te maMda ane ajJAnI pApadaSTione kAraNe narakamAM ja jAya che. * vivecana - 215 - muktine mATe kheda kare te zramaNa, - sAdhuo. mu-potAnA nirdeza mATe che, bIjA kahe che - mu eTale anyatIrthI, potAnA abhiprAyane kahetA. prANavadhane ne jANatA. mRga - pazu samAna. jJaparijJAthI na jANIne. te prANI koNa che? temanA prANo kyA che? temano vadha kaI rIte ? te na jANatA. pratyAkhyAna parijJAthI teno tyAga na karelA. AnA vaDe paheluM vrata paNa na jANatA, to bIjA kyAMthI jANe? tethI mada - mithyAtva Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '36 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAdAra mahArogagrasta. naraka prati jAya che. bAla -- heya ane upAdeyanA vivekathI rahita. teo narakane pAme che. - x x x- athavA pApa hetu eTale pApikA daSTi vaDe - darzana abhiprAyarUpathI. - - - - have sUtrakAra kahe che ke - * sUtra - 216 - jemaNe A sAdhudharmanI prarUpaNA karI che, te Arya puruSoe kahela che ke - prANavadhane anumodanAra kadApI sarva duHkhothI mukta thatAM nathI. * vivecana - 216 - prANavadha, upalakSaNathI mRSAvAdAdine anumodatA, karavA - karAvavAnI vAta to dUra rahI. anumodanA paNa na taje, to mokSanI saMbhAvanA paNa nathI, ema kahe che. teo konAthI mukta na thAya? duHkhe che te duHkha- karmo, badhAM paNa te duHkho te sarvaduHkho, tenA vaDe athavA narakAdigati bhAvi zArIrika mAnasika phalezothI, tethI zramaNo prANAtipAtathI nivRtta ja dustarane tare che, bIjA nahIM. tema kahela che. zuM A tame kaho cho ? nA, ukta prakAre AyoMe - badhAM heya dhamAMthI dUra evA tIrthakarAdi vaDe ke AcAryo vaDe kahevAyela che. jemaNe - A hiMsA nivRtti Adi sAdhudharma prarUpela che. A pramANe AtmAmAM vartamAnane tenI prajJApanA karIne corone pratyakSa sAdhudharma nirdezela che. jo ema che, to zuM karavuM joIe? * sUtra - 17 - je jIvonI hiMsA nathI karatA, te 'samita' kahevAya che. temanA jIvanamAMthI pApakarma e rIte nIkaLI jAya che, jema e sthAnethI pANI. 0 vivecana - ra17 - pra - pAMca iMdriyo Adino je nAza na kare. ca zabdathI kAraNe paNa anumatino niSedha che. upalakSaNathI mRSAvAdAdithI paNa nivRtta thAya. te prANono atipAta kema na kare ? prANono atipAta na karatA te samitivALo thAya che, kevo thaIne ? prANIno rakSaka banIne. samitatvamAM zo gaNa che ? te samitathI jJAnAvaraNAdi azubha karmo nIkaLI jAya che. kaI rIte ? ati unnattara pradezathI nIce jatAM jaLanI jema, AnA vaDe pUrvabaddha karmano abhAva kahyo. - x- pApa grahaNano avazyapaNe abhAva kahela che. punyanA saMhanana Adi doSathI mukti na maLe, paNa devAdimAM utpati saMbhave che. punyane paNa sonAnI beDI samajI choDI devuM. prANAtipAtane spaSTa kare che - * sUtra - 218 - jagatane Azrita je koI basa ke sthAvara prANI che, temanA prati mana-vacana-kAyArUpa koIpaNa prakAranA daMDano prayoga na kare. * vivecana - 218 - lokamAM Azritane jagatanizrita, temAM prANIo - trasa te basa nAma karmodayavALA, be iMdriyAdi ane sthAvara - te nAma karmodayavartI pRthvI AdimAM, temanA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8/218 39 rakSaNIyapaNe pratIta hovAthI teno AraMbha na kare. daMDavuM te daMDa, te A atipAta rUpa che. tene mana, vacana, kAyAthI na svayaM AraMbhe, na bIjA pAse AraMbhAya ke AraMbha karanArane na anumode. * - 4 - 4 - 4 - 4 - athavA jagata nizrita bhUta trasa ane sthAvara vaDe haNAvA chatAM paNa tenA pratye daMDano AraMbha na kare. konI jema ? ujjainInA zrAvaka putravata. ahIM udAharaNa che - ujjainImAM eka zrAvakaputra, cora vaDe haraNa karAIne mALavAmAM rasoIyAnA hAthamAM vecAyo. tene eka kabutarane mAravAnuM kahyuM. zrAvakaputre kahyuM - nahIM mAruM. hAthInA paga nIce kacaDavAmAM Avyo. e pramANe teNe prANano tyAga karavA chatAM jIvane na hasyo. e pramANe bIjAoe paNa prayatna karavo joIe. mUlaguNo kahyA, have uttara guNo kahe che, temAM paNa eSaNA samiti pradhAna hovAthI, tene kahe che * sUtra - 219 - zuddha eSaNAne jANIne bhikSu temAM potAne ja sthApita kare, bhikSAjIvI muni saMyamayAtrAne mATe AhAranI eSaNA kare. paNa rasomAM mUrchita na thAya. vivecana 19 zuddha - zuddha mati ke doSarahita, te eSaNA - udgama eSaNAdithI zudvaiSaNA, jina kalpikonI apekSAe zudvaiSaNA pAMca che. - x - e pramANe jANIne zuM ? "jJAnanuM phaLa virati" e pramANe tyAM eSaNAmAM sthApe. bhIkSA karavAnA dharmathI tene bhikSu kahe che. - X- aneSaNAnA parihArathI ja eSaNA zuddha levuM. te paNa zA mATe ? te kahe che - saMyama nirvAhayAtrA nimitte'grAsa'nI AhAranI gaveSaNA kare. - x - x - eSaNA zuddha AhAra lAvIne paNa kaI rIte khAya ? e pramANe grAaSaNAne kahe che - snigdha madhurAdi rasamAM guddhimAn na thAya. AnA vaDe sAdhune rAgano parihAra kahyo. upalakSaNathI dveSano paNa parihAra karavo. tenA dvArA rAgadveSa rahita thaIne AhAra kare ema kahela che. - -0- amRddha rasomAM je kare te kahe che - * sUtra 220 bhikSu (prAyaH) nIrasa, zItapiMDa, purANA aDada athavA sAra vagaranA rUkSa, bora AdinuM cUrNa ja jIvanayApana mATe grahaNa kare che. * vivecana - 220 - * - prAMta - nIrasa annapAna, ca zabdathI aMta paNa levuM. tethI aMtaprAMta AhAra kare, asAra AhArane na parave, athavA gacchathI nIkaLelAnI apekSAthI prAMtane ja seve. kemake temane tevuM ja grahaNa karavAnI anujJA che. te kevuM che ? zitaLa AhAra, zIta paNa zAli Adino piMDa rasa sahita ja hoya che, tethI kahe che - purANA - ghaNAM varSonA kumAASA - aDada. A ja purANA atyaMta pUti ane nIrasa hoya che, tethI tenuM grahaNa karyuM. upalakSaNathI jUnA maga Adi levA. athavA lukakasa - maga, aDada Adi Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 nakhikA niSpanna anna ati rasa vagaranuM hoya athavA asAra evA vAla ane caNAdi le. zA mATe ? zarIranA nirvAha mATe khAya - bhogave. cApanArthe zabdathI e pramANe sUcita che ke - je zarIrano nirvAha hoya to ja tene khAya, je ati vAyu Adi thayelA hoya to tyAre yApanA ja na hoya, tethI na khAya. A gacchamAM rahelanI apekSA che. gacchamAMthI nIkaLelA to cApanArthe A ja vastuno upabhoga kare - boranuM cUrNa khAya. AnuM prAMtatva atirUkSapaNAthI che. upalakSaNathI asAra vastunuM grahaNa jANavuM. ahIM pharI kriyAnA abhiyAnathI - eka ja vakhata AvuM khAya tema nahIM paNa aneka vakhata Avo AhAra kare, tema jANavuM. "zadveSaNAthI AtmAne sthApe" tenAthI viparItamAM bAdhakane kahe che - * sUtra - 221 - je sAdhu lakSaNazAstra, prazAstra ane mAMgavidhAno prayoga kare che, tene sAdhu kahevAto nathI. e pramANe AcAryoe kahela che. * vivecana - 221 - je zubhAzubha sUcaka puruSalakSaNAdi. rUDhithI tenA pratipAdaka zAstrane prayoje. rUDhithI je svapranA zubhAzubha phaLa sUcaka zAstrane prayoje jemake - sapheda baLadanA vastra darzanathI yazanI prApti thAya. aMgavidhA-mastaka vagere aMganuM skUraNa, tenAthI zubhAzubha sUcikA ityAdi vidhAne kahe. athavA praNava-mAyA bIjAdi varNa vinyAsa rUpa, athavA aMga - aMgavidhAmAM vyAvarNita bhIma aMtarikSAdi vidhA, jemake- halihAlamari TnI svAhA, ityAdi vidhAnuvAda prasiddhA. * x-x- A badhAne je prayoje che - X* xtemAMthI koIpaNa lakSaNanI pravRtti kare te kevA thAya? AvA prakAranAne "sAdhu' kahevAtA nathI, tema pratipAdita karela che. ahIM puSTa AlaMbana vinA A lakSaNAdi zAstranI pravRtti kahI che tema jANavuM. anyathA Avo prayoga karanAra badhAMne A Apatti Avaze e pramANe Aryoe ke AcAryoe kahela che. AnA vaDe yathAvasthita vastuvAdithI AtmAmAM bIjAnA apavAdano doSa nivArela che. AvA prakAranA teo je pAme che, te kahe che * sutra - 22 - je vartamAna jIvanane niyaMtrita na rAkhI zakavAne kAraNe samAdhiyogathI bhraSTa thAya che, te kAmagabhaga sAne rasomAM Asakta loko surakAyamAM utpanna thAya che. * vivecana - 2 - 'A janmamAM asaMyama jIvitane bAra prakAranA tapovidhAnAdi vaDe niyaMtrita na karavAthI vyuta thAya, konAthI? samAdhi- citta svAthya, tenAthI pradhAna yogo - zubha mana vacanakAya vyApAra, tenAthI. athavA samAdhi - zubhacitanI ekAgratA ane yoga - pRthaka ja paDilehaNAdi pravRtti, te samAdhiyogathI aniyaMtrita AtmAne ja pagale Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8/222 3 9 pagale teno dhaMza saMbhave che. anaMtara kahelA kAmabhogomAM abhirita svarUpamAM rasa - atyaMta AsaktirUpa, tenAthI gRddha - tenI AkAMkSAvALA te kAmabhoga rasamRddho athavA rasa - pRthak ja zRMgAdi, bhogano aMtargata chatAM tenuM pRthak upAdana, atigRddhi viSayatA jaNAvavA mATe che. teo asuranikAyamAM utpanna thAya che. arthAta AvA teo kaMIka kyAreka anuSThAnathI anutiSTha chatAM paNa asuromAM ja upaje che - - pachI zuM thAya ? * sUtra - 23 - tyAMthI udbhavatane paNa teo saMsAramAM ghaNo kALa sudhI bhame che ghaNAM adhika kamathI levAvAne kAraNe temane bodhidharmanI prApti durlabha che. * vivecana - 223 - asura nikAyathI nIkaLIne bIje anurgatirUpa vipula ke vistIrNa saMsAramAM bhaTake che. athavA ghaNAM prakAre coryAzI lAkhamAM sAtatyathI bhaTake che - anusare che. anaMtAthI te ghaNAM karmo -kriyamANapaNAthI jJAnAvaraNa Adi ghaNAM karmonA lepa arthAta upacaya, tenA vaDe lisa arthAt upacita thaIne jinadharmanI prAtirUpa bodhi temane atizaya duprApya thAya che. - X- X- je kAraNe A uttaraguNa virAdhanAmAM doSa che, te kAraNe tenI ArAdhanAmAM prayatna karavo joIe. (zaMkA) A dravyazramaNo jANavA chatAM paNa kema AvA lakSANAdi prayoje che ? (samAdhAna) lobhathI, tethI ja Akulita AtmanI dupUratA kahe che. * sUtra - 224 - pratipUrNa evo A samagra loka paNa je koI ekane ApI devAya, to paNa te tenAthI saMtuSTa thaze nahIM. (kemake) A AtmA eTalo duSkara che. * vivecana * 224 - paripUrNa chatAM paNa, je surendrAdi A pratyakSa jagata je dhana - dhAnya- hiraNyAdi bharela che, te ApI de, ghaNAMne zuM kAma? koI ekane ja ke jeNe koIkane kadAcita ArAdhita karela hoya, tene ApI de, to paNa te saMtuSTa thaze nahIM. - "mane ATaluM maLyuM" evI tuSTi pAmaze nahIM. - x x- AvA kAraNathI duHkhe karIne pUravA zakya te dupura, evA A pratyakSa AtmA che emanI icchA paripUrNa karavI azakya che. te kema saMtoSa pAmato nathI, teno sva saMvidita hetu kahe che - * sUtra - 225 - jema lAbha thAya, tema lobha thAya che, lAbhathI lobha vadhe che. be mAsA suvarNathI niSpakSa thanAra kArya karoDathI paNa pUrNa na thayuM. * vivacana - 225 - je prakAre arthanI prApti thAya, te prakAre lobha - vRddhinI AkAMkSA thAya che. tenAthI zuM ? lAbhathI lobha prakarSathI vadhe che. ahIM vIpsArtha levAM jema jema lAbha thAya Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 tema tema lobha thAya che. kaI rIte? be saMkhyAtmaka bhASA vaDe je prayojana hatuM ke dAsIne puSya, tAMbulAdi mUlyarUpa, te karoDo suvarNa vaDe paNa niSpanna na thayuM. A kArya je kAraNe na thayuM, tenuM mULa strI che. tethI strIno tyAga kema jarUrI che? te darzAvavA mATe kahe che - * sUtra - 226 - je chAtImAM phona rUpa stanovALI che, aneka kAmanAvALI che, je paruSane pralobhanamAM phasAvI tene dAsanI mAphaka nacAve che, evI rAkSasI svarUpa strIomAM Asakti na rAkhavI joIe. * vivecana - 226 - rAkSasI - strIo, temAM (na karavI) jema rAkSasI badhuM ja lohI kheMcI le che ane prANInuM jIvita paNa harI le che, tema strIo paNa jANavI. tattvathI jJAnAdi ja jIvita ane sarvasva che, tene teNIo harI le che. tathA - - *- guddhi karavI - abhikAMkSAvALA thavuM. kevI strImAM - gaMDa eTale gaDu te upasthita mAMsatA piMDarUpa paNe che, temAMthI rasI lohI AdratAnA saMbhavathI gaLatA rahe che, te upamAthI strIonA stanane gaMDa kahevAya che. evI chAtI jenI che teNI, vairAgyanA utpAdana mATe Ama kahela che. tathA aneka saMkhyAmAM caMcaLatA jeNInA manamAM che, te kAraNe aneka cittavALI, jemake - koInA khoLAmAM rame che, koI bIjAne AliMgIne suve che, koInI sAthe hasIne vAto kare che, koI pAse raDavA bese che. ityAdi kAraNe A caMcala cAlikA strIone dhikkAra che. tathA je paraSo kulIna che, tene lobhAvIne "tame ja mArA zaraNa cho, tame ja prIti karavA yogya cho, ityAdi vANI vaDe chetarIne krIDA kare che - dAsanI jema nacAve che. hajI teNInuM ati heyapaNuM batAve che - * sUtra - 227 - strIno tyAga karanArA ANagAra tenAmAM Asakta na thAya. bhikSa dharmane pezala ANIne, temAM potAnI AtmAne sthApita kare. vivecana - ra7 - strIomAM pravRddhi na kare. pra zabdathI vRddhino AraMbha paNa na kare. to zuM kare? strIo vividha prakAre prakarSathI tyAga kare che. pUrvatra strInA grahaNathI manuSya strI ja kahI, ahIM deva ane tiryaMca saMbaMdhI strI paNa tajI de, tema kahe che. koNa? aNagAra. pachI zuM kare? brahmacaryAdi rUpa dharma tenuM avadhAraNakare. kemake te pezala - ahIM ane bIje paNa ekAMta hitapaNAthI ati manojJa jANIne AtmAne ja sthApe ane viSayanA abhilASathI niSedhe. have adhyayanano upasaMhAra kahe che - * sUtra - 228 - vizuddha prajJAvALA kapila munie A prakAre dharma kahela che je tenI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8/228 41 samyapha ArAdhanA karaze, te saMsAra samudrane pAra karaze. tenA dvArA ja baMne loka ArAdhita thaze - tema huM kahuM chuM. * vivecana - 228 - A prakArathI anaMtara kahela yati dharma, sakalatattva svarUpa vyAtithI kahela che. koNe ? kapila munie. kema ? A mArA pUrvasaMgatika mArA vacanathI te svIkAraze. nirmaLa avabodha pAmaze. tenAthI bhavasamudra tarI jaze. vizeSathI tarI jaze. koNa ? jeo A dharmanuM anuSThAna karaze. bIjAoe tenI ArAdhanAthI Aloka ane paralokane saphaLa karyA che. ityAdi - - 4 - 4 - 4 - muni dIparatnasAgare karela adhyayana - 8 - no TIkA sahita anuvAda pUrNa Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 2 uttarAdhyayana mUlasUma-saTIka anuvAda/2 hae adhyayana - 9 - "namipravajyA" . - X -- -- x0 AThamuM adhyayana kahyuM, have navuM AraMbhe che. tenA abhisaMbaMdha A che - anaMtara adhyayanamAM nilabhatva kahyuM. ahIM tenA anuSThAnathI A lokamAM ja devendrAdi pUjA pAme che, te batAve che. A saMbaMdhe AvelA A adhyayanano - 4 - nAmanikSepa "namipravajyA" che. tethI namino ane pravajyAno nikSepa karatAM niyuktikAra kahe che * niryukti - 260 thI 263 - vivecana nami viSaya nikSepo nAma Adi cAra bhede che, temAM nAma ane sthApanA sugama che. dravyanaminA be bheda che, AgamathI ane noAgamathI. temAM AgamathI jJAtA paNa anupayukta, noAgamathI traNa bheda - jJazarIra, bhavya zarIra, tavyatirikta. temAM tavyatiriktanamitraNa bhede - ekabhavika, baddhAyuka, abhimukhanAmagotra. te pUrvavata. tathA naminuM Ayu, nAma ane gotrane vedato bhAvathI nami thAya che. te namino ahIM adhikAra che. tethI ahIM namipravajyA nAmaka A adhyayana ja kahIe chIe. pravajyAno paNa nAmAdi cAra bhede nikSepa che. - 4 - bIjA te ahaMta praNIta tIrthathI anyatvathI tIrtho - potapotAnA abhiprAyathI bhavasamudra taravA prati karaNapaNAthI vikabhitatvathI anyatIrtho, temAM thayela te anyatIrthiko. te zAkya Adine dravyamAM vicAravA. pravajyAnA yogathI temane paNa pravajya kahevAya. - *- ahIM anyatIrthika vaDe vivakSita bhAva vikalatA sUcavI che. tethI anyatIrthI ke svatIrthI je pravajyA paryAya zUnya hoya tenI dravya pravajyA jANavI. bhAvathI vicAratA pravajyA te - pRthvI AdinI hiMsA te AraMbha ane mUcha te parigraha, te baMnenA parihAra, mAtra bAhya veSanI dhAraNAdi nahIM. jo ke ahIM namipravajyA ja prakAMta che, to paNa jema A pratyekabuddha che, tema bIjAM paNa karakaMDU Adi traNa samakALe suralokathI AvIne pravajyA laI, kevaLajJAnotpattithI siddhigatine pAmyA. tethI prasaMgathI ziSyane vairAgya utpAdana mATe tenI vaktavyatA paNa kahevA niyuktikAra kahe che - * niyukti - 264 thI 279 - vivecana - Ano artha prAyaH saMpradAyathI ja jaNAya, tethI te ja kahe che - (1) karanaeNDa- caMpAnagarImAM dadhivAhana rAjA hato, ceTaka rAjAnI putrI padmAvatI tenI patnI (rANI) hatI. tene manoratha thayA. huM kaI rIte rAjAno veza paherIne udhAna ane kAnanomAM vicaraNa karuM? tenuM zarIra kSINa thavA lAgyuM. rAjA pUche che, manoratha jANIne rAjA ane padmAvatI rANI jaya hAthI upara ArUDha thayA, rAjA chatrane dhAraNa kare che. udhAnamAM gayA, pahelI varSARtu hatI, zItaLamATInI gaMdhathI hAthI abhyAhata thaIne vanane yAda kare che. nivRtta Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 9 bhUmikA 4 3 vananI abhimukha cAlyo. loko tenI pAchaLa pahoMcI na zakyA. baMne ja aTavImAM pravezyA. rAjA vaTavRkSa joIne rANIne kahe che - A vaDanI nIcethI jaze. tyAre tuM vaDanI zAkhA pakaDI leje. teNIe te vAta svIkArI, paNa zAkhA pakaDI na zakI. rAjA hoMzIyAra hato. teNe zAkhA pakaDI lIdhI. te zAkhAethI utarIne AnaMdarahita thayelo evo caMpAnagarIe gayo. te rANI paNa manuSya rahita aTavImAM hAthI vaDe laI javAI. teTalAmAM teNIne tarasa lAgI, teNIe mAhAmoTuM draha joyuM. tyAM utarIne hAthI ramavA lAgyo. rANI paNa dhImethI taLAvathI utarI. dizAne jANatI nathI. eka ja dizAmAM sAgAra bhakta pratyAkhyAna karIne cAlI. thoDe dUra pahoMcI teTalAmAM tApase gaNIne joI. tApase tene abhivAdita karIne pUchayuM - he mAtA ! Apa ahIM kyAMthI AvyA ? tyAre rANI bolI ke - huM ceTaka rAjAnI putrI chuM. yAvatu hAthI vaDe ahIM lavAI chuM. te tApasa ceTakano svajana hato. teNe rANIne AzvAsita karatA kahyuM- Darazo nahIM. tyAre teNIne vananA phaLo ApyA. eka dizAthI aTavImAMthI bahAra kADhI. pachI kahyuM - A kheDAyela bhUmi che, ame tenI upara na cAlIe. A daMtapurano deza che. ahIM daMtacaka rAjA che. (tame padhAro) rANI te aTavIthI nIkaLIne daMtapura nagaramAM koI sAdhvInI pAse jaI pravajyA lIdhI. teNIe badhI vAta karI paNa garbhanI vAta na karI. pachI jyAre jANyuM tyAre mahattarikA pAse jaIne A vRttAMta kahyo. bALakane janma Apyo. pachI nAmanI mudrA ane kaMbalaratna sahita teno zmazAnamAM tyAga karyo. pachI zmazAnanA cAMDAle tene grahaNa karIne, potAnI patnIne Apyo. te bALakanuM "avakIrNaka" evuM nAma rAkhyuM. te padmAvatI Ayae cAMDAlaNI sAthe maitrI bAMdhI. te sAdhvIne anya saMyatIoe pUchyuM - tamAro garbha kyAM? padmAvatI AryAe kahyuM ke - garbha marelo janmavAthI, meM tene pheMkI dIdho. te bALaka tyAM moTo thavA lAgyo. tyAre bIjA bALako sAthe rame che. te bALaka tyAM bIjA bALakone kahe che ke, tamAro rAjA chuM. tamAre mane kara ApavAno. temane kaheto ke mane tame khaMjavALo. tyArathI te "avakIrNaka" bALakanuM nAma "karakaMDU" karI dIdhuM. te bALaka tenI mAtA sAdhvI pratye anurAgavALo hato. te sAdhvI paNa tene lADavA ApatA, je bhikSAmAMthI prApta thayA hoya. karakaMDU moTo thayo, zamazAnanI rakSA kare che. tyAM be sAdhuo te zmazAnamAM koIka kAraNathI AvI gayA. teTalAmAM koI vAMsanI jALImAM vAMsano daMDo joyo. te be sAdhumAM eka daMDanA lakSaNa jANato hato. te bolyo ke je A daMDane grahaNa karaze, te rAjA thaze. paNa pratIkSA karavI paDaze. kemake hajI cAra AMgaLa vadhaze, tyAre te yogyalakSaNa thaze. te vAta mAtaMgaputrae sAMbhaLI ane eka brAhANe paNa sAMbhaLI. tyAra pachI te brAhmaNa a5 sAgArike tene cAra AMgaLa khodIne chello. te pelA bALaka (karakaMDa) e joyuM. teNe brAhmaNa pAsethI daMDane chInavI lIdho. te brAhaNe daMDa ApI devA kahyuM. bALaka Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra bolyo - mArA zmazAnamAM thayo che, mATe huM ApIza nahIM. brAhmaNa bolyo - tuM bIjo daMDa laI le. paNa bALake tenI vAta na mAnI. te vivAda kAraNika (nyAya karanAra) sudhI pahoMcyo tyAre te bALakane pUchyuM- tuM Ane daMDa kema Apato nathI? te bolyo - huM A daMDanA prabhAvathI rAjA thaIza. tyAre kAraNike hasIne kahyuM - jyAre tuM sajA thA tyAre tuM Ane eka gAma Apaje. bALake te kabula rAkhyuM. te brAhANe bIjA brAhmaNone potAnA pakSamAM karyA - Ane mArI nAMkhIne daMDa pAcho harI laIe. tyAre tenA pitAe te sAMbhaLyuM. te badhAM bhAgyA, yAvat kAMcanapura pahoMcyA. tyAM rAjA aputra mRtyu pAmelo. azvane adhivAsita karyo. te bahAra sutelA bALaka pAse Avyo. tene pradakSiNA karIne rahyo. teTalAmAM nagarajanoe te lakSaNayukta bALakane joyo. jaya-jaya zabda karyo. naMdI vAjiMtra vagADyuM. te karakaMDU paNa bagAsu khAto ubho thayo. vizvasta thaI ghoDA upara beTho. tene cAMDALa jANIne brAhANo tene pravezavA detA nathI. tyAre teNe daMDaratna grahaNa karyo, te daMDa saLagavA lAgyo. badhAM DarIne ubhA rahI gayA. tyAre teNe harikezA brAhmaNA karyA. te bALakanuM gharanuM nAma avakIrNa hatuM pachI tenuM bALakoe karela nAma "karakUMDa'' e pramANe sthApita thayuM. tyAre pelo brAhmaNa Avyo, teNe kahyuM - mane gAma Apa. tyAre karakaMDU rAjAe kahyuM ke- tane je gAma ce te laI le. mAruM ghara caMpAnagarImAM che. tyAM eka gAma Apa. tyAre karekaMDUe caMpAnagarIe dadhivAhana rAjAne lekha lakhyo, mane eka gAma Apo, huM tamane je gamatuM hoya te gAma ke nagara tamane ApIza. te ropAyamAna thayo. he duSTa mAtaMga! tuM mane oLakhato nathI, ke mArI upara Avo lekha mokale che. dUte pAchA AvIne karakaMDUne te vAta karI. karakaM krodhita thayo. teNe caMpAnagarIne rUMdhI. yuddha cAlu thayuM. A vAta sAdhvIe jANI, lokono saMhAra na thAya, te mATe karakaMDUnI pAse jaIne rahasyasphoTa karyo ke A dadhivAhana tArA pitA che. tyAre karakaMDUe tenA mAtApitAne pUchyuM. teoe sadbhAva kahyo. abhimAnathI te tyAMthI pAcho na pharyo. tyAre padmAvatI sAdhvI caMpAe gayA. dAsa-dAsIo teNInA page paDIne raDavA lAgyA. rAjA paNa te sAMbhaLIne Avyo. vaMdana karIne Asana ApIne, teNIne garbha vize pUchyuM. sAdhvI bolyA ke - Aje tamArA nagarane ropIne rahelo che, te tamAro putra che. baMne maLyA. baMne rAjyo tene ApIne dadhivAhane dIkSA lIdhI. tyArapachI karakaMDUmahAzAsanavALo thayo. te gokulapriya hato. tene aneka gokula thayA. teTalAmAM zaradaRtu AvI. eka vAcharaDoghaNo puSTa ane tahato, tene rAjAjue che. tyAre te govALone kahe che ke- A vAcharaDAnI mAtAne dohatA nahIM, te jyAre moTo thAya tyAre tene bIjI gAyonA dudha pIvaDAvajo. te govALoe paNa te vAta svIkArI. te ghaNAM uMcA zIMgaDAvALo evo samartha baLada thayo. rAjA tene joIne khuza thayo. . pharI ghaNAM kALe rAjA tyAM Avyo. mahAkAya jIrNa vRSabha joyo. nAnI bheMso paNa tene parezAna karatI hatI. rAjAe govALone pUchyuM ke - te baLada kyAM che ? Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 9 bhUmikA 4 5 teoe A jIrNa vRSabha batAvyo. tene joIne rAjAne viSAda prApta thayo. te anityatAnI vicAraNA karato bodha pAmyo. A pramANe pratyeka buddha - 1 - "karakaMDU' ne jaNAvyo. (2) durmukha - A tarapha pAMcAla janapadamAM kaMpIlapura nagara hatuM. tyAM durmukha nAme rAjA hato. teNe iMdradhvajane joyo. loko tenI pUjA karatA hatA. aneka hajAra patAkAo vaDe te maMDita hato, khUba ramya lAgato hato. rAjA pAcho phare che, tyAre jue che - e indradhvaja vilupta che. nIce paDelo che, te paNa maLa ane mUtranI madhyamAM. A joIne durmukha rAjAne paNa vairAgya utpanna thayo (AvI anityatA jagatamAM che, te paNa bodha pAmI pravajita thayo. e pratyekabuddha - 2 - "durmukha' ne vRttikAre saMkSepamAM kahela che. (3) namirAjarSi - A tarapha videha janapadamAM mithilA nagarImAM nami rAjA hato. tene zarIramAM dAha upaDyo. rANIo caMdanano lepa kare che. te vakhate teNInA valayo avAja kare che. rAjA bolyo - mane A kaMkaNano avAja kAnamAM bhaTakAya che. rANIe eka eka karIne badhAM kaMkaNo kADhI nAMkhyA, mAtra eka ja kaMkaNa rahevA dIdhuM. teNIne rAjAe pUchyuM - have te valayono khakhaDATa kema saMbhaLAto nathI? teNI bolI - kaMkaNo kADhI nAMkhyA. rAjA te duHkhathI Ahata thaIne paralokAbhimukha thaIne ciMtave che - ghaNAmAM doSa che, ekamAM doSa nathI. jo A rogamAMthI mukta thaIza, to pravajyA svIkArIza. tyAre kArataka pUrNimA vartatI hatI, e pramANe vicAratA te sUI gayo. vahelI paroDhe eka svapra joyuM - zveta nAgarAja merunI upara potAne ArUDha kare che, pachI naMdIghoSanA nAdathI vibodhita thayo - jAmyo hArSita ane saMtuSTa thaIne vicAre che - aho !pradhAna svapra meM joyuM. pharI vicAre che ke meM Avo guNajAtIya parvata pUrve joyela che, ema vicAratA tene jAti smaraNa jJAna thayuM. pUrve manuSyabhavamAM zrAmasya pALIne te puSpottara vimAnamAM utpanna thayela hato. tyAM devatvamAM meru parvata upara jinamahimAdi mATe Avela. e pramANe pUrvabhava joyo, te bodha pAmyo dIkSA lIdhI. e pramANe pratyekabuddha - 3 - namirAjarSi kahyA. (4) nagnatI rAjA - A tarapha gAMdhAra janapadamAM puruSapura nAme nagara hatuM. tyAM nagnatI nAme rAjA hato. te koI divase anuyAtrAe nIkaLyo. teNe papita thayela evI AzramaMjarI joI. teNe temAMthI eka maMjarI toDI. e pramANe AkhA lazkare eka-eka maMjarI toDI. chelle tyAM mAtra jhAnuM ThaMDu rahyuM. pAcho pharatA rAjAe pUchyuM ke - te AmravRkSa kyAM gayuM? amAtyae kahyuM ke- A ja te vRkSa che. rAjAe pUchyuM - to lAkaDAnuM ThaMDu kema thaI gayuM? amAtya bolyo- tame eka maMjarI lIdhI, pAchaLa badhAMe tema karyuM. rAjA vicAre che - AvI A rAjyanI lakSmI che. jyAM sudhI traddhi che, tyAM sudhI zobhe che. vairAgya vAsita thaI rAjA bodha pAmyo, te paNa pravajita thayo. A pramANe pratyeSuddha - 4 nagnati kaho. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 6 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 cAre pratyekabaddha vicaratA kSitipratiSThita nagare pahoMcyA. tyAM devakulane cAra dvAro hatA. pUrvathI karakaMDU pravezyA, dakSiNathI durmukha, kema sAdhunI parAgamukha rahevuM ema vicArI te vyaMtaranA dakSiNa paDakhe mukha karIne rahyA. nami pazcimathI AvyA, gAMdhAra uttarathI pravezyA. - temAM karakaMDU pAse bAlyapaNAthI kaMDU hatI, te kaMDU laIne baMne kAna khaMjavALe che. pachI teNe kaMDU bhegI karIne gopavI dIdhI. te durmukhe joyuM. te bolyA- rAjya Adi badhuM choDyuM paNa eka kaMDUno tyAga karI zakatA nathI. yAvat karakaMDUe teno uttara na Apyo. nami A vacana bolyA ke - tamArA paitRka rAjyamAM ghaNAM nokara hatA. tuM nokara banIne bIjAnuM kema dhyAna rAkhe che? tyAre gAMdhAre kahyuM - badhAMno tyAga karyo - to bIjAnI gahakema choDatA nathI? kaThaMDu tyAre bolyA- roSa na karavo, hitakArI bhASA bolavI ityAdi. A saMpradAya kahyo. te ukta badhI gAthAno bhAvArtha hato. akSarArtha to spaSTa ja che. chatAM kaMIka kahe che - mithilA nAme nagarI hatI. tenA svAmI te mithilApati nami nAmanA rAjAne cha mAsathI dAhajvara nAme AtaMka thayelo. vadho pAse te nivAravA ghaNo puruSArtha karyo. vaidhoe kahI dIdhuM ke AnI cikitsA thaI zakaze nahIM. kArataka pUrNimAe svapra joyuM. nAgarAjA acalarAjAe meru parvatane naMdi ghoSa karyo. tenAthI te nami rAjA banI gayo. A mithilApati nami ema kahevAthI, tIrthakara evA nami na samajI le, te mATe videhamAM be nami thayA tema kahela che. badhAMne eka samaye puSpottara vimAnathI cyavana thayuM. pravajyA thaI, eka eka hetune AzrIne bodha pAmyA tethI pratyekabuddha thayA. kevaLajJAna paNa cAre pAmyA ane siddhigatimAM gayA. (vRttikAre AgaLa paNa keTalAMka zabda vizeSanA artho ApelA che paNa temAMnuM ghaNuM badhuM kathana bhAvArtharUpe kathAmAM kahevAI gayela hovAthI ame te badhAMnI ahIM punarukti anAvazyaka samajIne choDI dIdhela che.) A pramANe nAma niSpanna nikSepo kahyo. have sUvAlAyaka niSpanna nikSepAno avasara che te sUtra hoya tyAre ja thAya che, tethI sUgAnugamamAM sUtra kahevuM joIe. te A pramANe che - * sUtra - 29 - devalokathI cyavIne namino jIva manuSyalokamAM janmyo. teno moha upazAMta thatA, tene pUrva janmanuM maraNa thayuM. * vivecana - 229 - devalokathI cyavIne mAnuSa saMbaMdhI lokamAM utpanna thayo. pachI darzanamohanIyano anudaya jene prApta thayo che tevo te upazAMta mohanIya vicAre che. tene pUrvanI devalokathI utpatti thayAnI vAta tadgata sarvaceSTAte "jAtinuM maraNa thayuM. pachI zuM? te kahe che Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9)230 4 7 * sUtra - 230 - bhagavana nami pUrvajanmanuM smaraNa karIne anutara dharmamAM svayaM saMbuddha thayA. rAjyano bhAra putrane soMpIne abhiniSkramaNa karyuM. 0 vivecana - 230 - jAtinuM smaraNa karIne, bhagA zabda jo ke dhairyAdi aneka arthomAM varte che, -x- to paNa ahIM prastAvathI buddhivacana ja levA. tethI bhaga - buddhi, jene che te bhagavAna. svayaM jAte ja saMbuddha - samyagu tatvane jANela, te sahasaMbuddha, bIjA vaDe pratibodhita nahIM athavA sahasA - jAti sthApana karIne abhiniSkramaNa karyuM - dharmAbhimukhya thaI gRhastha paryAyathI nIkaLyA. arthAta pravajyA lIdhI. koNa ? "nami' nAme pRthvIpati rAjA. je ema che, to kyAM rahyAM ? kevA bhogo bhogavIne saMbuddha thayA? kaI rIte abhiniSkramaNa karyuM? * sUtra - 231 - nami rAjA zreSTha aMtaHpuramAM rahIne, devaloka sadeza bhogo bhogavIne eka divasa bodha pAmI, temaNe bhogono parityAga karyo. * vivecana - 131 - te anaMtara udiSTa devalokanA bhoga samAna bhogo, pradhAna evA aMtaHpuramAM rahIne kemake varAMtapura ja rAgano hetu thAya, temAM rahelane tenA bhogano parityAga kahIne jIvanA vIrSollAsano atireka kahyo. temAM paNa kadAcita vara' zabdAdi hoya - na hoya to paNa subaMdhu mAphaka koIka nimittane kAraNe bhogo na bhogave, tethI kahyuM - pradhAna manojJa zabdAdi bhogavIne nami nAmanA rAjAe tattvane jANIne A bhogono tyAga karyo. ahIM pharI "bhoga'nuM grahaNa ati vismaraNazIlane paNa anugrAhya ja che, te jaNAvavAne mATe kahela che. zuM mAtra bhogone tyajIne dIkSA levA nIkaLyA ke pachI bIjuM paNa kaMI hatuM? . * sUtra - 23ra - bhagavaMta namie pura ane janapada sahita potAnI rAjadhAnI mithilA, senA, aMtaHpura ane badhAM parijanone choDIne abhiniSkramaNa karyuM ane ekAMtavAsI thaI gayA. * vivecana - 232 - mithilA nAmanI nagarI, anya nagaro ane janapada sahita hatI. tethI mAtra potAnI nagarI nahIM, hAthI-ghoDAdi sainya, aMtaHpura, parijana varga, te badhuM ja. tathAvidha koI ja pratibaMdha nahIM, A badhAMne choDIne dIkSA lIdhI. eka - advitIya, jemAM karmono aMta che, tethI ekAMta eTale mokSa, temAM AzritavAnanI jema adhiSThita thayA. athavA ekAMta eTale dravyathI - vijana udhanAdi, bhAvathI - "koI mAruM nathI ane huM koIno nathI." ityAdi bhAvanAthI huM ekalo ja chuM, tevo nizcaya te ekAMta, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra tene adhiSThita. bhagavAn - vairyavAna, zratavAna. teNe zuM zuM choDIne dIkSA lIdhA te kahIzuM? * sUtra - 233 - je samaye nami rAjarSi abhiniSkramaNa karIne pravajita thaI rahyA hatA, te samaye mithilAmAM ghaNo kolAhala thayo. * vivecana - 233 - kolAhala - vilApa ane AkraMdana karanArano kalakala, te thayo jemAM te kolAhalaka bhUta, athavA bhUta zabda upamAthe che tethI kolAhala - rUpatAne pAmyA, kemake - hA pitA ! mAtA ! ityAdi kalakalathI Akulita thaIne, mithilAmAM thayo. sarve gRha, ArAma AdimAM thayo. kyAre? dIkSA letA hatA te kALe. rAjarSi - rAjA, te rAjyavasthAne AzrIne, trASi- te kALanI apekSAe che athavA rAjyAvasthAmAM paNa RSi - krodhAdi cha varganA bhayathI kaSi jevA. - *- 8 - nami nAmanA rAjA gherathI athavA kaSAya AdithI nIkaLyA tyAre zuM thayuM te kahe che - * sUtra - 234 - uttama pravajyA sthAnane mATe prastuta thayelA nami rAjarSine brAhmaNa rUpe AvelA devendrae A vacana kahyA - * vivecana - 234 - agrudhata rAjarSi, pravajyA sthAne ja rahe che - sabhya darzanAdi guNo temAM che. te pravajyA sthAna. tethI uttama evA pravajyA sthAnanA viSayamAM udhamavaMta namine brAhmaNa vezathI AvelA iMdra - tyAre ja te mahAtmAnuM pravajyAne grahaNa karavAnuM mana jANI tenA AzayanI parIkSA karavAnI icchAthI svayaM iMdra Avyo. tyAre te A kahevAnAra vacano - vAkyo bolyA. zuM bolyA? te kahe che - * sUtra - 235 - he rAjarSi ! Aje mithilA nagarImAM, prAsAdomAM, gharamAM kolAhalapUrNa dArUNa zabdo saMbhaLAI rahyA che ? * vivecana - 235 - kim-pariprazna arthamAM che, nu vitarkamAM, bho - AmaMtraNamAM. AjanA divase nagarI ghaNAM kalakalarUpa vyAkuLa - kolAhala saMkula dhvani saMbhaLAI rahyo che. te kadAca baMdichaMdono udIrita paNa hoya, tenA nirAkaraNa mATe kahe che - lokonA manane vidAre che te dAruNa vilApa ane AkaMdana Adi, teo kyAM rahelA che ? sAtabhUmi Adi prAsAdomAM sAmAnya gharomAM athavA prAsAda- deva ane narendrono, gRha - te sivAyanA lokonuM raheThANa. ca zabdathI trika, catuSa, catvarAdimAM paNa jANavo. * sUtra - 236 devendranI A vAta sAMbhaLIne hetu Ane kAraNathI prerita nAma Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 9 9/236 rAjarSie devendrane A prakAre kahyuM - * vivecana - 236 : anaMtaro arthane jaNAvato dhvani sAMbhaLIne, hetu - vikSita arthamAM jAya che te, te pAMca avayava vAkyarUpa che. kAraNa - anyathA anupapatti mAtra, tenA vaDe prerita te hetu ane kAraNathI prerita, kolAhalasaMkula dAruNa zabdo saMbhaLAya che, AnA vaDe ubhayathI A pramANe sUcita che, tethI kahe che - ApanI A abhiniSkramaNa pratijJA anucita che, kemake AkraMdanAdi dAruNa zabdanA hetupaNAthI hetu, jIvahiMsAvat daSTAMta che. je AkaMdanAdi dAruNa zabdano hetu che, te - te dhamarthIne anucita che. jema jIva hiMsA, tema A ApanuM abhiniSkramaNa - e upanaya che. - x x x- ityAdi - 4 - X - X - X - 4 - preraNA pachI nami rAjarSi zakane have kahevAze te pramANe kahyuM. A sUtrArtha che. temaNe zuM kahyuM? te kahe che - * sUtra - 237 - mithilAmAM eka paityavRkSa hatuM. je zItaLa chAyAvALu manorama, patrapuSpa ane phaLothI yukta, ghaNAMne mATe sadaiva upakAraka hatuM. * vivecana - 237 - mithilAmAM patra- puSpa AdithI upacita cetya - udhAna hatuM te cetya - udhAnamAM vRkSa vaDe zItala chAyA jenI che, tevI zIta chAyAmAM citta vRtine pAme evA manorama nAmaka ane patra - puSpa - phaLathI yukta ane pakSIothI bhareluM, ghaNAM guNavALa, sadAkALane mATe prayura upakArakArI evuM cetyavRkSa hatuM. temAM zuM? * sUtra - 238 - pracaMDa AMdhIthI te manorama vRkSanA paDI javAthI duHkhita, zaraNa ane 7 evA te pakSI chaMdana karI rahyA hatA. * vivecana - 238 - vAyu vaDe ahIM-tahIM pheMkAtA, tyAM vAyuzakae ja karelo evo saMpradAya che, citi - iSTakAdino saMgraha, te ja maitya, temAM adhobaddha pIThikAnI upara mananA abhirati hetuthI uMcI karAyela patAkAo hatI. du:khita - jemane duHkha thayeluM che te, azaraNa - bANa sahita, tethI ja pIDita, A pratyakSa AkaMda zabada kare che. khaga - pakSIo. ahIM A mithilAmAM A dAruNa zabdo kema saMbhaLAya che? e pramANe svajanonuM AkaMdana kahyuM, te pakSInuM kaMdana prAyaH samajavuM ane AtmAne vRkSa samAna jANavo. tattvathI niyatakALa ja sAthe rahIne ane uttarakALe sva-svagati gAmIpaNAthI vRkSane Azare rahelA pakSInI upamA dvArA svajanone batAvyA. - x x x- A ja svajano vAyu vaDe paDI gayelA vRkSathI chuTA paDI gayelA pakSInI mAphaka pota-potAnA prayojananI hAni thayAnI AzaMkA karatA kaMdana kare che. potAnuM prayojana sadAvAthI svajana ane Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50. uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 parijana hAhAkAra karatAM rahe che. ityAdi - x x- jANavuM. e pramANe AjhaMdAdi dAruNa zabdonuM kAraNa nami rAjarSinuM abhiniSkramaNa che, te hetu asiddha che. teo temanA prayojana ane hetupaNAthI AkaMdana karI rahyA che. e pramANe tame kahelA hetu ane kAraNa asiddha ja che, ema kahevA mAMge che. - pachI - * sUtra - 239 - nami rAjarSinA A Arthane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita devendrae nami rAjarSine A prakAre kahyuM - * vivecana - 239 - A arthane sAMbhaLIne hetu ane kAraNa - je pUrva sUtramAM kahyA che, tenAthI prerita - "Ape batAvela hatu ane kAraNa asiddha che', e anupapattithI prerita evA devendrae nami rAjarSine A pramANe kahyuM, zuM kahyuM? * sUtra - ra40 A agni che, A vAyuM che, tenAthI A tamAruM rAjabhavana baLI rahela che. bhagavAna ! Apa ApanA aMtApura tarapha kema nathI jotAM ? * vivecana - 240 - A pratyakSa dekhAto agni ane pavana che, te pratyakSa bhamasAta kare che, prakramathI vAyu vaDe prerita agninI mAphaka (kone ?) ApanA bhavanane. tathA he bhagavan! aMtaHpuranI sAme kema jotA nathI? ahIM je-je potAnuM che, tenuM rakSaNa karavuM joIe, jema - jJAnAdi. A ApanuM ja aMtaHpura che. ityAdi hetu-kAraNanI bhAvanA pUrvavat. sUtra - 241, 242 - devendranA A arthane sAMbhaLIne - x - 4 - rAjarSie Ama kahyuM - jenI pAse potAnuM kahevAya tevuM kaMI nathI, evA ame sukhe rahIe chIe. sukhe jIvIe chIe. mithilAnA baLavAmAM mAruM kaMI ja baLatuM nathI. * vivecana - 241, 242 - (241nuM vivecana pUrvanA sUtra - 236 vata jANavuM) je rIte sukha upaje, e pramANe ame rahIe chIe. prANa dhAraNa karIe chIe. amArI koI vastujAta vidhamAna nathI. kemake - huM ekalo chuM, mAruM koI nathI. jema jIva ekalo janme che, mare che paNa ekalo ja. tethI A aMtaHpura Adi koI mArA nathI. ema hovAthI A nagarInA baLavAthI mAruM kaMI paNa baLatuM nathI, mithilAnuM grahaNa mAtra aMtaHpurAdi ja nathI, mArA saMbaMdhI bIjA paNa koI svajanAdi paNa nahIM, kemake prANIo potapotAnA karmonA phaLa ja bhogave che, te-te pramANe bhramaNa kare che, tethI ahIM koNa konuM potAnuM ke pArakuM che? te jaNAve che. tethI AnA vaDe pUrvokta hetanuM asiddhatva karyuM. tattvathI jJAnAdi sivAyanuM badhuM ja asvakIyapaNAthI che, ityAdi carcA pUrvavatu A ja vAta kahe che - Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/243, 244 0 sUtra - 243, 244 - putra, patnI ane gRhavyApArathI mukta bhikSune mATe koI vastu tene priya nathI hotI ke apriya hotI nathI... badhI bAjuthI huM ekalo ja chuM" e prakAre ekAMtadraSTA gRhatyAgI munine badhAM prakArathI sukha ja sukha che. 7 vivecana 243, 244 - tyA - pariharela che putra ane patnI jeNe te tathA tene, tethI ja kRSi, pazupAlanAdi kriyAne pariharela uktarUpa bhikSune priya - iSTa kaMIpaNa nathI ane apriya aniSTa paNa kaMI nathI. kemake priya ke apriya vibhAganA astitvamAM ja putra, patnI Adino tyAga na ja karelo jANavo. te baMne ja atipratibaMdha viSayapaNe che. AnA vaDe "kAMI nathI" e vAtanuM samarthana karela che, te svakIyatva ja putrAdinA atyAgathI Asakti thAya, tethI teno niSedha karyo. evuM hoya to sukhethI vasavuM ke jIvavuM kaI rIte thAya ? te kahe che - munine ghaNuM kalyANa ke sukha bAhya atyaMtara baMne rIte aNagArapaNAmAM che athavA svajana ane parijanathI vipramukta ane "huM ekalo chuM" evI ekatva bhAvanArUpa paryAlocana karato (sAdhu kalyANa ke sukhane pAme). - * - * - 0 sUtra - 245, 246 A arthane sAMbhaLIne devendrae nami rAjarSine kahyuM - he kSatriya ! pahelAM tuM nagaranA prAkAra, gopura, aTTAlikA, durganI khAI, zItaghnI banAvIne jAo (banAvIne pachI dIkSA lo). . - vivecana - 246 - prakarSathI maryAdA vaDe kare che tene te prakAra - dhULa ane iMTo AdithI viracita karIne, gopura - gAya vaDe pUrAya che te, pratolI dvAro, gopuranA grahaNathI AgaLIyo, bAraNA Adi paNa levA. aTTAlaka prAkAra koSThakanI upara rahelA Ayodhana sthAno. khAI - para sainyane pADavA mATe uparathI DhAMkela khADo. zIgadhna - so ne haNe tevuM yaMtra vizeSarUpa. e pramANe badhu ja nirAkula karIne jA. kSatathI rakSaNa ApavA mATe kSatriya, te saMbodhana che. hetUpalakSaNa A che - je kSatriya che, te nagara rakSA mATe pravRtta hoya. * sUtra - 247 thI 250 - - 51 - - - * . A arthane sAMbhaLIne nami rAjarSie devendrane Ama kahyuM * zraddhAne nagara, tapa ane saMyamane argalA, kSamAne mana vana kAyAnI triguptithI surakSita karI, e pramANe ajeya majabuta prakAra banAvIne... parAkramane dhanup, isimitine tenI jIvA, dhRtine tenI mULa banAvIne, satyathI tene bAMdhIne.... taparUpI bANothI yukta dhanuthI karmarUpI kavacane bhedIne aMtayuddhano vijetA muni saMsArathI mukta thAya che. 7 vivecana - 247 thI 250 zraddhA - tattvaruci rUpA saMpUrNa guNa AdhArapaNAthI, nagarI karIne - hradayamAM 6 * - Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 2 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 avadhArIne. AnA vaDe prathama saMvega Adi gopura karIne tema upalakSaNathI kahyuM. AgaLIyo, bAraNA, kaI rIte? te kahe che. tapa - anAzanAdi bAhya, tenAthI pradhAna. saMvara - Azrava nirodha lakSaNa tapa saMvara tene. mithyAtva Adi duSTranivArakapaNAthI argalA - paridha, tenAthI pradhAna bAraNA paNa argalA kahevAya. prAkAra - kyA? te kahe che - kSamA nipuNa - zatru rakSaNa prati zraddhA virodhI anaMtAnubaMdhI kopane uparodhIpaNAthI prAkAra kare. upalakSaNathI mAnAdi nirodhI mArdavAdine paNa levA aTTAlaka, usthUlaka, zataknI saMsthAnIya manoguti Adi traNa gumi vaDe gupta. A prakAranA vizeSaNa che. tethI ja duHkhathI abhibhUta thAya tethI duugharSa. ahIM je "prAkArAdi karAvIne" kahela, tenuM prativacana kahela che. have prAkAra ane aTTAlakamAM avazya jANavuM. tenA hovAthI praharaNAdimAM vairIo saMbhave che. tethI kahe cheo- ghanuSa - kodaMDa, parAkrama - jIva vIrSollAsarUpa utsAha karIne, jIvA - pratyaMcA, i - idi pAMce samitio. sadA - sarvakALa. vRti - dharmamAM abhirati rUpa, ketA - zRMgamaya dhanu madhyamAM kASThamaya muThThIrUpa. tene manaH satyAdi vaDe bAMdhe. pachI zuM? te kahe che. tapa: - avyaMtara cha bhede levA. te ja karma prati abhibhedIpaNe che. nArIca - loDhAnuM bANa, tenAthI yuktapaNAthI anukrame dhanuSya vaDe bhedIne - karma vidArIne, jJAnAvaraNAdi kaMcuka vat karmakaMcuka, tene vidArIne. karmakaMcukanA grahaNathI AtmA ja vairI thAya che. karmanuM kaMyukatva temAM rahela mithyAtva Adi prakRti udayavartI zraddhAnagarano rodha karIne AtmAnuM durnivAratva che. karmanA bhedamAM jitapaNAthI jeno saMgrAma cAlyo gayo che. te vigata saMgrAma che. jemAM zArIski, mAnasika duHkho hoya che, te bhava - saMsAra, tenAthI mUkAya che. A rIte je "prAkAra karAvIne" ityAdi kahyuM te siddha sAdhana che. A rIte zraddhA nagara rakSaNa kahIne tatvathI iMdranI avijJatA batAvI, iMdrane abhimata prAkArAdi karaNamAM mukti na thAya tema kahyuM. * sUtra - 251, 5ra - A kAryane sAMbhaLIne - 1 - 1 - 1 - devendrae rAjarSine rAma kahyuM - he kSatriya A pahelAM tame prasAda, vardhamAnagRha ane caMdrazALA banAvIne pAchI jaje (vajita thaze). * vivecana 52 - jemAM manuSyonA nayana ane mana prasanna thAya che, te prAsAda. aneka prakAre vAstuvidhAmAM batAvyA mujaba banela te vartamAnagRha. vAlIgrapotikA te "valabhI'no vAyaka che, tethI valabhI karAvIne, bIjA mate AkAza ane taLAva madhye sthita kSullaka prAsAda - caMdrazALA, te krIDA sthAna rUpa karAvIne tyArapachI jajo. he kSatriya ! AnA vaDe je prekSAvAna che te chatAM sAmarthyamAM prAsAdAdi karAvIne - jema brahmadatta Adi, prekSAvAnA sAmarthya hovAthI thavAya che, ityAdi hetu ane kAraNanA sUcanakArI che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/251, 252 0 sUtra - 253, 254 - A arthane sAMbhaLIne nami rAjarSie devendrane Ama kahyuM - * - * - je mArgamAM ghara banAve che, te potAne saMzayamAM nAMkhe che, tethI jyAM javAnI icchA hoya tyAM ja potAnuM sthAyI ghara banAvavuM joIe. * vivecana 254 - saMzaya - ahIM Ama thaze ke nahIM tevA ubhaya aMzanuM avalaMbana, pachI e pramANe saMzaya kare che ke - jo kadAca mAre javAnuM thaze to ? e pramANe je mArgamAM ghara banAve che, - x - paNa huM saMzayita nathI ema kahevA mAMge che. samyagadarzanAdinA mukti prati avaMdhya hetupaNAthI meM nizcitapaNAthI meLavela che. jo saMzayI nathI to paNa zA mATe ahIM ja ghara karato nathI ? tethI kahe che - je vivakSita pradezamAM javAne icche che te icchita pradezamAM ja potAno Azraya - gRha te svAzrayane karavuM joIe. athavA zAzvata - nitya gRha ja karavuM joIe. arthAt mArganuM avasthAna prAyaH che, jyAM javAnI nizce icchA che, te muktipada che. tenA Azraya vidhAnamAM ja ame pravRta chIe. - prekSAvAna ityAdi che, teNe siddhasAdhanapaNAthI ja rahevuM. - 4 - 4 - tethI - 7 sUtra - 255, 256 A arthane sAMbhaLIne 53 - - * - * - devendrae rAjarSine kahyuM - he kSatriya 1 pahelAM tame luMTArA, prANaghAtaka DAku, graMthibhedako ane corothI nagaranI rakSA karIne pachI jo - dIkSA lejo. * vivecana sada cotarathI luMTe che - corI kare che, prANInA romone hare che te lomAhAra. zuM kahevA mAMge che ? AtmavidhAtanI AzaMkAthI bIjA prANone harIne pachI tenuM badhuM ja luMTI le. vRddho kahe che - lomahArA eTale prANahArako. graMthi - dravya saMbaMdhI, tene bhede che, arthAt kAtara ityAdi vaDe vidAre che. te graMthibhedI. TAskara - sarvakALa corI karanArA - x - 4 - AvA badhAM AmoSAdi upatApakArI hovAthI, nagaranuM kSema karIne, pachI he kSatriya ! jo. AnA vaDe paNa je sadharmI rAjA che, te ahIM adharmakArIno nigraha kare, jemake - bharata Adi. sadharma rAjA vaDe hetu kAraNanI sUcanA karI che. - 0 sUtra - 257, 258 - A arthane sAMbhaLIne - - * . nami rAjarSie devendrae Ama kahyuMA lokamAM manuSyo dvArA anekavAra mithyAdaMDano prayoga kare che. aparAdha na karanArA pakaDAya che ane aparAdhI chUTI jAya che. 0 vivecana - 257, 258 - anekavAra manuSyo vaDe mithyA, zuM kahevA mAMge che ? anaparAdhimAM ajJAna, ahaMkAra Adi hetu vaDe aparAdhinI mAphaka daMDavA te daMDa - dezatyAga, zarIra nigrahAdi prayojAya che. Ama kema ? akAriGga - AmoSAdi avidhAyI, A pratyakSa upalakSyamAna Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra manuSyalokamAM nigaDAdi vaDe niyaMtrita karAya che. jyAre te karanArA chuTI jAya che AnA vaDe je pUrve kahyuM : "AmoSakAdinA upadravathI nagarane bacAvIne javuM' temAM teone jANavAnuM azakya paNe hovAthI kSemakaraNa paNa azakya jANavuM. je sadhamAM Adi batAvyA, temAM aparijJAnathI anaparAdhIne paNa daMDa karavAthI sadharmanRpatitva paNa vicAravuM joIe, e pramANe asiddhatA hetu che. * sUtra - 259 - A arthane sAMbhaLIne - * - *- devendrae nami rAjarSine Ama kahyuM* vivecana - 59 - A svajana, aMtaHpura, nagara, prAsAda, nRpatidharma viSayamAM Amane Asakti che ke nahIM, e vimarza karIne have dveSano abhAva thayo che ke nahIM? te jANavAnI icchAthI, tenI ja parIkSA karavAne zakae Ama pUchyuM - * sUtra - 260 - he kSatriya je rAjA hAla tamane namatA nathI, pahelAM temane tamArA vazamAM karIne ja - dIkSA leje. * vivecana - 260 - je keTalAMka rAjAo tamArI maryAdAmAM rahelA nathI, tamane namatA nathI - - 4 - tethI he narAdhipa ! nRpati ! na namelA rAjAone sthApIne pachI jajo, he kSatriya! ahIM paNa je sajA, tenA namelA rAjAne namAve che. jema bharata Adi, ityAdi hetu ane kAraNe arthathI AkSita che. * sUtra - 261 thI 264 - A arthane sAMbhaLIne - 1 - 1- nami rAjarSi devendrane Ama kahyuM - je dula saMgrAmamAM daza lAkha yojAne jIte che, tenI apekSAe je eka potAne jIte che, teno viksa ja parama vijaya che... bahAranA yuddhothI zuM ? svayaM potAnAthI yuddha karo. potAnAthI potAnAne jItIne ja sAcuM sukha prApta thAya che.... pAMca iMdriyo, krodha, mAna, mAyA, lobhAdi vAstavamAM dula che. eka potAne jItavAthI A badhAM jItAI jAya che. - vivecana - 262 thI 264 - je hajAro subhaTone durjayayuddhamAM jItI le che, teno ekane koI jIva vIyaeNllAsathI jItI le, kone ? AtmAne. kevA ? durAcAra pravRtta. te teNe anaMtarokta hajArone jItIne prakRSTa jya - bIjAno parAbhava karela che. AnA vaDe AtmAnuM ati durjayatva kahyuM. tethI AtmA sAthe ja saMgrAma karo. - x- paNa bIjA koI sAthe nahIM. tArA saMgrAmathI bAhya rAjA Adine AzrIne athavA bAhya yuddha karavA karatAM AtmAne jItIne ekAMtika AtyaMtika mukti sukharUpa pAme che athavA zubha - punyane pAme che. AtmAne ja jitavAthI sukhanI prApti kaI rIte thAya? te kahe che. zrotra Adi Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/261, 264 55 pAMca indriyo, krogha - kopa, mAna - ahaMkAra, mAyA - nikRti, lobha - vRddhirU5, te durjaya - durabhibhava che. satata tevA tevA adhyavasAya sthAnAMtara e pramANe vyutpattithI AtmA eTale mana, saMpUrNa iMdriyAdi ane upalakSaNathI mithyAtva Adi, te badhuM AtmAne jItavAthI jitAyela ja che. manane jItavAthI iMdriyo jitAyelI ja che, pachI tenA jayane alagathI kema jaNAvyo ? satya che. to paNa pratyeka durjayatva jaNAvavA mATe teno prathaka upanyAsa che. * x x- je kAraNe AtmA ja durjaya che, tethI badhI ja iMdriya Adi AtmAnA jItatA jitAyela ja che. AnA vaDe iMdriya AdinA ja duHkha hetutvathI tenA jayathI sukha prApti samarthita thAya che. e pramANe phaLa upadarzana dvArathI jItavAnI icchA kalyANakArI che, ema kahyuM. tethI je rAjA Adine tattvathI jItavApaNuM darzAvIne siddha sAdhanapaNAthI prayojela che. * sUtra - 265, 266 - A arthane sAMbhaLIne - x - = - devendrae nami rAjarSine kahyuM - he kSatriya ! tame vipula yajJa karAvIne, zramaNa ane brAhmaNane bhojana karAvIne dAna daIne, bhogo bhogavIne ane svaya yajJa karIne jaje - dIkSA leje.. * vivecana - 265, 266 - - anaMtara parIkSAthI ANe dveSane paNa pariharela che, tema nizcaya karIne, jina praNita dharma prati ceryanI parIkSA karavAnI icchAthI zakae A pramANe kahyuM - vipula yajJa - cAgane yojIne, AgaMtuka zramaNa - nirgaLyAdi, brAhmaNo - dvijone jamADIne, dvijAdine gAya, bhUmi, suvarNa AdinuM dAna karIne, manojJa zabdAdine bhogavIne, svayaM yAgAdi karIne pachI he kSatriya! jo. AnA vaDe je te prANIne prItikara che. te dharmane mATe, je hiMsAthI viramaNAdi che, tenA vaDe A yAgAdine hetu ane kAraNapaNe sUcavela che. * sUtra - 267, 268 - A arthane sAMbhaLIne - x - = * nami rAjarSie devendrane Ama kahyuM - je manuSya dara mahine daza lAkha gAyonuM dAna karato hoya, tene paNa saMyama ja zreya che, bhale, pachI te koIne kaMIpaNa dAna na kare. * vivecana - 268 - pratimAsa dazalAkha gAyonuM dAna kare, Avo dAtA paNa jo kaMIka cAstrimohanIya kSayopazamathI saMyama - AzravAdi viramaNarUpa thAya tyAre te ja atizaya prazasya che. kevA prakAranAne paNa? svaSya paNa vastu na Apato hoya athavA tenA karatA paNa uktarUpathI dAtAnA vivakSita avadhipaNAthI, jeo prANihiMsAthI samyaka aTake che ke saMyamavAnuM sAdhu prazasyatara che. athavA te dAtA karatAM paNa arthAt godAna dharmathI ukta rUpa saMyama zreya che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 ahIM godAna e yAgAdinuM upalakSaNa che. ghaNAM lokoe Acarela che e pramANe saMyamanA prazasyatvane kahIne yogAdinuM sAvadhatva arthathI batAvela che. vaLI - x - pazuvadhamAM kaI rIte asAvadhatA hoya ? tathA dAnAdi paNa azanAdi viSayaka dharmopakaraNa gocara che te dharmane mATe varNavela che. - x - x - bAkInA suvarNa, gobhUmi Adi prANInI hiMsAnA hetupaNAthI sAvadha ja che, bhogonuM sAvadhatva suprasiddha che. te pramANe prANiprIti karavApaNuM Adi asiddha hetu che. kemake je sAvadha che, te 56 prANIprItikara nathI. jema hiMsAdi sAvadha ane yAgAdi che. * * * - 0 sUtra - 269, 270 - A arthane sAMbhaLIne devendrae nami rAjarSine Ama kahyuM he manujAdhipa ! tuM gRhasthAzramane choDIne je bIjA AzramanI icchA karo cho te ucita nathI. ahIM rahIne ja pauSadhavratamAM anutta raho. vivecana - 269, 270 - A pramANe jinadharmamAM svairyane avadhArIne pravrajyA prati A dRDha che ke nahIM tenI parIkSA karavA zakrae A pramANe kahyuM - atyaMta duranucara evA A Azrama che, sva-para prayojana abhivyAptithI kheda anubhave che, ema karIne gRhastha dharma, te ja alpa satvavALAthI duSkarapaNe che tema kahyuM. kemake gRhasthAzrama samAna dharma na hato, na thaze. tene zUra manuSyo pALe che. kAyaro pAkhaMDano Azraya le che. tene choDIne - tyAga karIne bIjA kRSi pazupAlana Adi azakta kAyara jana vaDe ati niMditanI icchA kare che. kone ? pravrajyA rUpa Azramane. tamArA jevAne A kAyara jevuM AcaraNa karavuM ucita nathI. to zuM ucita che ? te kahe che - A ja gRhAzramamAM rahevuM. pauSadha dharmanI puSTi kare te vrata vizeSa, temAM Asakta, te pauSadharata arthAt aNuvrata Adi vALA thAo. Anu upAdAna pauSadha dinomAM avazya bhAvathI tapa-anuSThAna khyApaka che. * X - X- mATe he rAjan ! ahIM gRhastha padathI hetune kahyAM, tethI je je ghora che, te - te dharmArthIe karavuM joIe, jemake - anazana Adi. mATe A gRhAzramane anusaravo joIe. *sUtra 271, 272 - A arthane sAMbhaLIne - - - - - nami rAjarSie devendrane kahyuM - je bALa sAdhaka mahine mahine tapa karI, pAraNe kuzAgra AhArane khAya che, te samyak dharmanI soLamI kalAne paNa pAmI zakato nathI. vivecana - 271, 272 - mahine - mahine eTale pratimAse, mahine ke pakhavADIye nahIM, je koI avivekI pAraNe tRNa mAtra khAya, arthAt jeTaluM kuzanA agra bhAge rahe teTaluM ja khAya paNa adhika nahIM athavA kuzAgraMthI odanamAtra khAya eTalA sAdhakapaNAthI vyavahAra karanAro paNa eTale ke Avo kaSTa anuSThAyI paNa zobhana sarva sAvadhaviratirUpa paNAthI A Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/271, 272 57 soLame bhAge paNa na Ave, e pramANe tIrthaMkara Adi vaDe kahevAyelI che. tevA prakArano dharma jeno che te svAkhyAta dharma eTale ke cAritrathI soLamI kaLAe pUrvokta bAla tapasvI na Ave. ahIM evuM kahevA mAMge che ke ghora tapa Adi paNa svAkhyAta dharmanA ja dharmArthI vaDe anuSThayapaNe che. bIjAne to te AtmavidhAta rUpa ja thAya kemake te anyathA 5Ne che. je svAkhyAta dharmarUpa na hoya, teNe ghora evA te dharmArthI anuSThAno na karavA, jemake AtmavadhAdi ane gRhAzrama, kemake tevA sAvadhatvathI hiMsAvata thAya. * sUtra - 273, 274 - A arthane sAMbhaLIne X* X = devendrae nami rAjarSine kahyuM - he kSatriya ! tame cAMdI, sonA, maNi, motI, kAMsAnA pAtra, vastra, vAhana ane kozanI vRddhi karIne paNa jo - dIkSA lejo. * vivecana 273, 274 yatidharmamAM A dRDha che, tevo nizvaya karIne A AsaktithI dUra che e pramANe tenA abhAvanI parIkSA karIne. pharI parIkSA karavA iMdra kahe che - sonuM, viziSTa varNika athavA ghaDeluM sonuM ane bIjuM sonuM, iMdranIlAdi maNi, motI, kAMsAnA bhAjana Adi, vastro, ratha azvAdi vAhana athavA vAhana sahita hiraNya Adi, bhAMDAgAra, carmalatAdi aneka vastunI vRddhi karIne samasta vastu viSayecchA paripUrti karIne jo. Azaya A che ke - je AkAMkSA sahita che te dharmAnuSThAna yogya thato nathI. jema mammaNa vaNika. - x - - - * * sUtra - 275 thI 277 - A arthane sAMbhaLIne - * - - nami rAjarSie devendrane Ama kahyuM sonA ane cAMdInA kailAza samAna asaMkhya parvata hoya, to paNa lobhI manuSyanI tenAthI koI tRpti thatI nathI, kemake icchA AkAza samAna anaMta che. pRthvI, cokhA, java, sonuM ane pazu icchApUrtine mATe paryApta nathI, e jANIne sAdhaka tapanuM AcaraNa kare. * * vivecana - 276, 277 - sonuM ane rUpuM, tenI parvata pramANa rAzi karAya. parvata pramANa kahevAthI laghu parvata pramANa ja thAya, tethI kahe che - te kailAza parvata tulya ja hoya, koI bIjA laghu parvata pramANa nahIM, te paNa asaMkhya hoya, be ke traNa nahIM, te paNa lobhI manuSyane teTalA sonA-rUpAthI paNa thoDo paNa paritoSa thato nathI. kemake tenA icchA-abhilASa AkAzatulya anaMta che. - * - * * zuM sonuM, rUpuM ja mAtra icchAnI paripUrti mATe paryApta nathI? te AzaMkAthI kahe che - lohita zAli Adi, java, bAkInA badhAM dhAnyo, tAMbu vagere dhAtu, gAya ghoDA Adi pazuo paNa icchApUrti mATe samartha nathI. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra A pramANe jANIne athavA te hetuthI paMDita puruSa bAra prakAranA tapane Ayare, tethI ja nispRhatAthI icchApUrti saMbhave che. AnA vaDe saMtoSa ja nirAkAMkSAtAmAM heta che, suvarNa AdinI vRddhi nahIM tethI "suvarNAdi vadhArIne" evuM ja anumAna ahIM karyuM temAM AkAMkSata lakSaNa hetu asiddha che, saMtoSapaNAthI mane AkAMkSaNIya vastuno ja abhAva che, tema kahyuM - * sUtra - 278, 279 - A arthane sAMbhaLIne - 4 - x - devendra nati rAjarSine kahyuM - he pArthiva ! Azcarsa che ke tame pratyakSa prApta bhogone tyAgI rahyA cho ane ArAma bhogonI icchA karo cho, tame vyartha saMkalpothI ThagAo cho. * vivecana - 278, 279 - avidhamAna viSayomAM A viSayavAMchA nivRtta che, e nizcaya thatAM, vidhamAnamAM tenI Asakti che ke nahIM te jANavA, iMdrae pUchyuM - Azcarya varte che, tame AvA prakAranA adbhUta bhogono tyAga karo cho. he pRthvIpati athavA he kSatriya! Azcarya che ke maLelA bhogone paNa tame choDI do cho ane avidhamAna bhogonI abhilASA karo cho, te paNa Azcarya che. athavA tamAro ahIM adhika doSa che ke uttarottara prApta bhoganA abhilASarUpa vikalpathI tame bAdhA pAmo cho. kemake AvA saMkalpo anaMta che. - - 4 - ahIM Azcarya ane abhUtanuM ekAWtvamAM upAdana che te atizaya jaNAvavA mATe che - atizaya abhUta bhogone choDIne asata evA kAmone prArtho cho. anyathA tamArA jevA vivekIne AvuM kema saMbhave? AnA vaDe kahe che ke - je sadvivekI che, te prApta viSayone aprAmanI kAMkSAmAM choDe nahIM, tema kahyuM. jemAM brahmadatta cakravartI Adi, A sUtrano hetu ane kAraNa sUcave che ke - sadvivekI thavuM. * sUtra - 280, 281 - A sAthane sAMbhaLIne - * - * - devendrane nami rAjarSie kahyuM - saMsAranA kAmabhogo zalya, viSa ane AzIviSa sarpa samAna che, je kAmabhogone icche che, paNa tenuM sevana na kare, te paNa dugatimAM jAya che. * vivecana - 281 - dehamAM cAle che te zalya - zarIramAM praviNa zalyavata, te zuM che? kAmanA karAya te kAma * manojJa zabdAdi, zalyanI mAphaka kAma bhogo paNa sadAbAdhA utpanna karanArA che, tathA je vyApe te viSa - tAlapUTAdi, viSa samAna A kAma che. jyAre teno upabhoga karAya tyAre madhura ane ati suMdara jevA lAge che, pariNata thAya tyAre ati dAruNa A bhogo che tathA jenI dADhamAM viSa che, te AzIviSa, tenI samAna A kAmabhogo che jema ajJAnI vaDe avalokAtA ne maNithI vibhUSita ane phelAyelI pheNanI jema zobhana lAge che, paNa spazadi vaDe anubhavAya tyAre vinAzane mATe thAya che, evA A kAmabhogo che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/ra80, 281 5 9 kAmanI prArthanA karato ane icchAtA evA kAmanA prabhAvathI te duSTa evI narakAdigatimAM jAya che. AnA vaDe mAtra zalyAdiSata anubhavAtA evA A kAmo che, paNa prArthanA karAya to paNa doSakAra kahyA che. vaLI, saviveka anaikAMtika hetu che, te ekAMta nathI ke prAptane aprAmArthe na ja pariharAya. prAptamAM paNa apAya hetu hoya to teno uccheda karIne prAptine mATe vivekI teno tyAga kare che. bAkI to mumukSane kadAcita paNa AvI AkAMkSA ja asaMbhava che. kAmanI prArthanA karanAro kema durgatimAM jAya ? te kahe che - * sUtra - 282 - krodhathI adhogati thAya, mAnAthI madhamAgati, mAyAthI sugatimAM bAdhA Ave che. lobhathI baMne tarapha bhaya rahe che. vivecana - 282 - adho -naraka gatimAM jAya che - krodhathI. mAnathI nIca gatimAM jAya. paravaMcanarUpa mAyAthI sugatino vinAza thAya che. lobha - vRddhithI baMne prakAranI - A loka ane paraloka baMnemAM bhaya - du:kha rahe che. - 8 - kAmamAM prArthamAnane avazya krodhAdino saMbhava rahe che. AvA prakAre te hovAthI, kaI rIte tenI prArthanAthI durgatigamana na saMbhave? te abhiprAya che athavA iMdrae kahyuM, te badhuM ja kaSAya anupAtI che, tenA vipAkanuM A varNana che. e pramANe ghaNAM upAyo vaDe te indra nami rAjarSine kSobha pamADavA asamartha thayo tyAre zuM kare che? * sUtra - 283 thI 285 - devendrae brAhAranA rUpane choDIne, potAnuM mULa iMdrarUpane pragaTa karIne madhura vANIthI stuti karatAM, nami rAjarSine vaMdanA karIne kahyuM - aho ! Azcarya che ke - tame koine jItyo, mAnane parAjita karyA, mAyAne dUra karI ane lobhane vaza karyo che. tamArI saraLatA uttama che, mRdutA uttama che, tamArI kSamA ane nilabhatA uttama che. * vivecana - 283 thI 285 - brAhmaNanA rUpa - vezane tyAga karIne, uttara paikriya rUpa je iMdrano svabhAva tene vikuvane, anekArthatvathI praName che, abhimukhyatAthI stuti kare che - anaMtara kahevAnAra zrutine sukhakArI vANI vaDe temane kahe che, aho ! vismayanI vANI che ke - tame atizayathI jitelA che (A kaSAyAne) krodhane nirjIta karyA che - tamane na namatA rAjAne vaza karavAnI preraNA karyA chatAM tame kSobhitana thayA. aho ! mAna- ahaMkArano hetu tene paNa parAjita karyo che, je tame tamAruM bhavanAdi baLe che tema kahavA chatAM - mArA jIvatA kema Ama ? evo ahaMkAra na karyo. aho ! tamo mAyAne paNa dUra dhakelI che je tame nagara rakSA hetu prAkArAdimAM nikRti hetu AmoSakanA ucchedanAdimAM manane rokyuM nahIM. tathA aho ! tame lobhane vaza karyo che, jethI tamane hiraNyAdi vadhAravA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 0 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 jAo, ema meM sahetuka kahevA chatAM tame AkAzatulya icchAno uttara ApIne mArA te kathanano dhvaMsa karyo. kharekhara tamAruM juva, mRdutva, kSamA, nilabhatA uttamottama che - x - -. A pramANe guNa varNananA dvArathI sIvIne have phaLa upadarzananA dvArathI stavanA kare che - * sUtra - 286 - bhagavana ! Apa A lokamAM paNa uttama cho ane paralokamAM paNa uttama thazo. karma maLathI rahita thaI Apa lokamAM sarvottama sthAna siddhine prApta karazo. * vivecana - 286 - A janmamAM tame uttama guNothI yukta thazo, bhadaMta ! paralokamAM paNa uttama thazo. kaI rIte? codarAjarUpa upasvartI lokottamanI apekSAe pradhAna athavA lokanA ke lokamAM atizaya pradhAna te lokottama, je sthAne rahyA pachI, bIje sthAne jatAM nathI tevuM sthAna. te zuM? mukti raja- karmathI nirgata te nIraja. have upasaMhAra kahe che - * sUtra - 287 - 288 - e pramANe stuti karatAM iMdrae uttama zraddhAthI rAjarSinI pradakSiNA karatAM, anekavAra vaMdanA karI. pachI nami munivaranA cakra-aMkuza lakSaNa yakta caraNonI vaMdanA karIne lalitata ane capaLa kuMDala ane mugaTane dhAraNa karanAro ja AkAza mArge cAlyo gayo. * vivecana - 287 - 288 - - e pramANe abhikhavIne, rAjarSine namIne, pradhAna zraddhAbhaktithI pradakSiNA karato punaH punaH vaMde che. pachI je karyuM te kahe che - te zaka lakSaNavALA muninA caraNone vAMdIne AkAzamAM uce devaloka abhimukha jatI evI utpatita gatithI ane lalitapaNAthI capaLa ane caMcaLa evA kuMDala, AbharaNa, mugaTa dhAraNa karelo gayo. A pramANe svayaM indra vaDe abhikhavAtA muninA manamAM utkarSa Avyo ke nahIM? te kahe che - * sUtra - 289 - nAmi rAjarSie AtmabhAvanAthI potAne vinIta karyA. sAkSAta devendra dvArA prerita karAyA chatAM ghara ane vaidehI tyAgIne zAmaNayabhAvamAM susthira rahyA. * vivecana - 289 - nami bhAvathI namita thayA. svatatva bhAvanAthI vizeSa praguNita thayA. - xkevA nami ? pratyakSa AvIne indra vaDe prerita thavA chatAM. tyajIne vaidehI eTale videha nAmaka janapadanA adhipati, bIjo koI nahIM athavA videmAM te vaidehI - mithilA nagarIne choDIne zramaNabhAvamAM udhata thayAM. athavA nami saMyama prati namI gayA. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6.1 9/289 zakathI sAkSAta prerita, nahIM ke bIjA pAse saMdezo mokalAyelA evA nami zramaNyamAM sthita thayA. temanI preraNA chatAM dharma prati vilupta na thayA. zuM ATaluM ja ke bIjuM kaMI? * sUtra - 290 - e pramANe karIne saMbuddha, paMDita ane vicakSaNa puruSa bhogothI nivRtta thAya che, jema ke nami rAjarSi thayA. tema huM kahuM chuM. * vivecana - 290 - e pramANe jema namie nizcalatva karyuM tema bIjAe paNa karavuM, upalakSaNathI karyuM che ane karaze. tenI jema ja nahIM kemake tenuM daSTAMta to nidarzana mATe che. kevA puruSo te kare che? saMbuddha - mithyAtva thakI dUra jaIne jIvAjIvAdi tattvane jANelo, pati - sanizcita karela zAstrArthavALo. pravicakSaNa - abhyAsanA atizayathI kriyA prati prAviyavALA. tevo thaIne zuM kare? vizeSathI tenA sevana thakI aTake. konA ? bhogonA. konI jema ? nami rAjarSinI jema nizcala thaIne tenAthI nivRtta thAya. athavA A parama upadeza che e pramANe bhogothI nivRtta thaIne atyaMta nizcalapaNe nivarte. - x x muni dIparatnasAgare karela adhyayana - 9 - no TIkA sahitano anuvAda pUrNa Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 99 10 'drumapatraka' X X X navamuM adhyayana kahyuM, have dazamuM kahe che. teno A saMbaMdha che - anaMtara adhyayanamAM dharmacaraNa prati niSkapatva kahyuM. te prAyaH anuzAsanathI ja thAya che. te upamA vinA spaSTa na thAya, e pramANe pahelAM upamA dvArathI 'anuzAsana' nAme A adhyayana che. e saMbaMdhe AvelA A adhyayanano - x- nAma niSpanna nikSepe 'drumapatraka' evuM dvipada nAma che. tethI druma ane patrano nikSepo kahe che - vivecana 62 adhyayana * niyukti - 280 thI 282 druma viSaya nikSepa nAmAdi cAra bhede che. dravyanikSepa be bhede che. temAM noAgamathI dravya nikSepa traNa bhede - jJazarIra, bhavya zarIra, tadbatikti. A tadbatirikta druma paNa traNa bhede che - ekabhavika, badghAyuSka ane abhimukhanAma gotra. drumanA Ayu, nAma, gotrane vedato te bhAvadruma. A pramANe ja patra nA paNa nikSepa jANavA. have nAmano artha - * niyukti 23 vivecana druma - vRkSa, patra pAMdaDA, A vRkSanA parNonI upamAthI AyuSane kahe che. kayA guNothI upamita kare che ? svakALanA paripAkathI pAtita rUpe, upakramaNa - dIrghakALa bhAvinI sthitinI svalyakALatAnuM ApAdana - tethI krumapatra adhyayana kahevAya che. je rIte AnuM samutthAna che, te rIte darzAvatI tevIza gAthAno samUha kahe che - vivecana X - * niyukti - 284 thI 306 (vRttikArazrI ahIM noMdhe che ke -) Ano akSarArtha spaSTa ja che, chatAM kiMcit jaNAve che - magadhApura nagara eTale rAjagRha. tenA te kALanI apekSAthI magadhomAM pradhAnapurapaNAthI ane avidhamAna karapaNAthI kahyuM. nAyaka sarva jaganA svAmI athavA jJAta, udAra kSatriya, sarva jagatamAM jemanI vikhyAta che tevA, svabhAvathI ati nirmaLa evI zukla lezyAvALA, karmone nirAkRta karelA athavA karIne ityAdi - x - * - * - * - * - * - X* X * X + X - (ame vizeSa kathana choDI daIe chIe. kemake nimnokta kathAnA bhAvArthamAM teno samAveza thayelo ja che.) saMpradAyathI A niyuktinA bhAvArtharUpa kathAnaka kahe che, te A - te kALe te samaye pRSThacaMpA nAme nagarI hatI. tyAM zAla nAme rAjA ane mahAzAla nAme yuvarAja hato. te zAla ane mahAzAlanI bahena yazomatI nAme hatI. tenA patinuM nAma piThara hatuM. A yazomatI ane pITharane gAgali nAme putra hato. tyAM vardhamAna svAmI subhUmi bhAga udhAnamAM padhAryA. zAla rAjA nIkaLyo. dharma sAMbhaLIne bolyo - mahAzAlane rAjA tarIke sthApIza, (pachI dIkSAnI bhAvanA che). te gayo. tene pUchyA pahelAM mahAzAle kahyuM - huM paNa saMsAranA bhayathI udvigna thayelo chuM tame jema amAre - A - Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 10 bhUmikA 6 3 ahIM meDhIpramANa cho, tema dIkSAmAM paNa thAo. pachI kAMpilapurathI gAgalIne bolAvIne paTTabaddha abhiSikta rAjA banAvyo. gAgalInI mAtA je kaMpilapuramAM piTharane paraNAvelI, tene bolAvI baMne bhAIoe be zibikA karAvI. cAvatu baMnee dIkSA lIdhI. bahena yazomatI paNa zrAvikA thaI. baMne zramaNo agiyAra aMga bhaNyA. tyAra pachI zramaNa bhagavana mahAvIra bahAranA janapadamAM vicare che. te kALe te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. tyAM bhagavaMta padhAryA. tyAre bhagavaMta pharI paNa nIkaLIne caMpA tarapha cAlyA. tyAre zAla ane mahAzAla munie pUchyuM - ame pRSThacaMpA javA nIkaLIe, kadAca koI tyAM bodha pAme athavA samyakatvano lAbha pAme. bhagavaMta jANatA hatA ke teo bodha pAmavAnA che, tyAra bhagavaMte gautama svAmI sAthe te baMnene mokalyA. gautama svAmI sAthe pRSThacaMpA padhAryA - gAgalI, pIThara ane yazomatI nIkaLyA, bhagavaMte dharma kahyo. teo dharma sAMbhaLIne saMvegavALA thayA. tyAre gAgali bolyo ke - huM mAtA-pitAne pUchIne ane moTAputrane rAjyamAM sthApe. (pachI dIkSA lauM) tenA mAtA-pitAe paNa sAmethI ja kahyuM - jo tuM saMsAranA bhayathI udvega pAmyo che to ame baMne paNa udvigna thayA chIe. tyArapachI teNe putrane rAjyamAM sthApIne gAgalIe mAtA-pitA sAthe dIkSA lIdhI. gautama svAmI temane laIne caMpAnagarI javA nIkaLyA. te zAla ane mahAzAla baMnene mArgamAM jatAM - jatAM harSa thayo, je rIte amane saMsAramAMthI bahAra kADhyA, e pramANe temane baMnene zubha adhyavasAyathI kevaLajJAna utpanna thayuM. bIjAne paNa evI vicAraNA zarU thaI ke A pramANe A baMne bhAIoe ApaNane rAjya ApyuM. saMsArathI choDAvyA ityAdi vicAraNAthI zubha adhyavasAya thatAM traNene paNa kevaLajJAna utpanna thayuM. e rIte zAla, mahAzAla Adi pAMce kevaLI thayA. epramANe te utpanna jJAnavALA badhA caMpA pahoMcyA. bhagavaMtane pradakSiNA karIne, tIrthane namaskAra karIne kevalinI parSadA prati cAlyA. gautama svAmI paNa bhagavaMtane vAMdIne traNa vakhata pradakSiNA karIne, page paDIne, ubhA thaIne bolyA - kyAM jAo cho? pahelA ahIM tIrthakarane vaMdanA karo. tyAre bhagavaMta bolyA- he gautama kevalInI AzAtanA na karo. tyAre gautama svAmIe khamAvyA, pachI saMvegane pAmyA. tyAre gautama svAmIne zaMkA thaI ke - huM kadAca mokSe jaIza nahIM, e pramANe gautama svAmI vicAre che. A tarapha devomAM saMlApa cAlato hato - je aSTApada caDIne cetyone vAMde, to tevA manuSya te ja bhave siddhi pAme che. bhagavaMta tyAre tenA cittane ane tApasonA bodha pAmavA vize jANe che. gautama svAmI paNa sthira thaze ane tApaso paNa saMbodhita thaze, ema be kAryo thaze. gautama svAmI paNa bhagavaMtane pUche che ke aSTApada jAuM? jA, aSTApada jaIne cetyonI vaMdanA kara. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 tyAre gautama svAmI harSine ane saMtuSTa thaI, bhagavaMtane vAMdIne nIkaLyA. tyAM aSTapade paNa janavAda sAMbhaLIne traNa tApaso 500-500 nA parivAra sahita pratyeka aSTApada caDIe e pramANe tyAM kaleza karI rahyA hatA. kauDinya tApaso hatA te ekAMtara upavAsa karatA ane pAraNe sacita mUla ane kaMdano AhAra karatA hatA. te aSTApadanI pahelI mekhalAe aTakI gayelA. bIjA datta tApaso chaThThane pAraNe chaThTha karatA ane paDI gayelA pAMDu patronA AhAra karatA hatA, te bIjI mekhalAe aTakI paDelA. gauvAla tApasI aThThamanA pAraNe aThThama karatA hatA. teo svaMya malIna thayelI zevAlano AhAra karatA hatA. teo trIjI mekhalAe aTakI gayelA. e pramANe teo paNa kaleza pAmatA hatA. gautama svAmI udAra zarIrI hatA, agni ke vijaLI jevA camakatA sUryanA kiraNo sadeza tejavALA hatA. tApaso temane AvatA joIne e pramANe bole che ke - A AvA sthULakAya zramaNa kaI rIte aSTApada caDaze? ApaNe je mahAtapasvI, zuSka, bubhUkSita paNa caDI zakatA nathI. gautama svAmI aMdhAyAraNa labdhithI bhUtAtaMtapaTakanI paNa nizrAe caDavA lAgyA. hajI to teo jue che ke A AvyA, teTalAmAM to gautama svAmI dekhAtA baMdha thaI gayA. tyAre te tApaso vismIta thayA. temanI prazaMsA karavA lAgyA ane saha jotAM ubhA rahI gayA. jyAre pAchA Ave tyAre ApaNe temanA ziSyo banI jaIzuM evI pratIkSA karatA rahe che. - gautama svAmI paNa cetyone vAMdIne izAna dizA bhAgamAM pRthvI zilA paTTake beThA, azoka vRkSanI nIce rAtriyAsArthe AvyA. A tarapha zakrano lokapAla vaizramaNa, te paNa aSTApade caityavaMdanArthe Avyo. te caityone vAMdIne gautama svAmIne vaMde che. tyAre gautama svAmI dharma kahe che. bhagavad aNagAranA guNone kahevAne pravRtta thayA. aNagAro aMtAhArI, prAMtAhArI hoya e pramANe varNana kare che. vaizramaNa vicAre che ke- A bhagavana gautama svAmInA AvA guNone varNavi che, jyAre temanA potAnA zarIranI sukumAratA jevI che, tevI to devone paNa na hoya. gautama svAmIe tenA manobhAva jANIne puMDarIka nAme adhyayananI prajJApanA karI. puSkalAvatI vijayamAM paMDarIkiNInagarImAM nalinIgubha udhAna che. tyAM mahApadma nAme rAjA hato. padmAvatI rANI hatI. temane be putro hatA - puMDarIka ane kaMDarIka. te baMne sukamAla yAvata pratirUpa hatA. puMDarIka yuvarAja thayo. te kALe te samaye sthavira bhagavaMto yAvat nalinIgubha udhAnamAM padhAryA. rAjAmahApadma nIkaLyo. dharma sAMbhaLIne bolyo- he devAnupriyo puMDarIka kumArane sajA paNe sthApIne dIkSA grahaNa karyuM. sthaviroe kahyuM- sukha upaje tema karo, pratibaMdha na karazo. e pramANe yAvata paMDarIka rAjA thayo. yAvat vicare che. pachI kaMDarIkakumAra yuvarAja thayA. tyAre te mahApadma rAjA puMDarIka sajAne pUche che, tyAra pachI puMDarIka sajA zibikA maMgAve che. cAvata mahApadma rAjA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 10 bhUmikA 6 5 dIkSA le che. vizeSa e ke caudapUrve bhaNyA. ghaNAM chaThTha, aThThama, mahAtapa Adi karatAM ghaNAM varSo zrAmaNyane pALIne mAsikI saMlekhanA karIne 60 bhaktone chedIne yAvat siddha thayA. koI divase te sthaviro pUrvAnupUrvIthI vicaratA yAvat puMDarIkiNI nagarImAM padhAryA, parSadA nIkaLI, tyAre te puMDarIka rAjAe kaMDarIka yuvarAjanI sAthe A vRttAMta jANIne harSita thayA yAvat tyAM gayA. dharmakathA sAMbhaLI, yAvat te puMDarIke zrAvaka dharma svIkAryo yAvat pAcho pharyo ane zrAvaka thayo. tyAre te kaMDarIka yuvarAje sthaviro pAse dharma sAMbhavyo, te harSita thayo. yAvat je pramANe Apa kaho cho, tema ja che. vizeSa e ke he devAnupriya ! puMDarIka rAjAne pUchIne AvuM. tyAra pachI dIkSA lauM. sthaviroe kahyuM - jema sukha upaje tema karo. tyAra pachI te kaMDarIka yAvat sthavirone praNAma karIne, sthavironI pAsethI nIkaLe che. nIkaLIne te ja cAturghaTa azvaratha upara ArUDha thAya che. yAvat pAcho Ave che. AvIne jyAM puMDarIka rAjA che tyAM Ave che. be hAtha joDIne yAvat puMDarIka rAjAne e pramANe kahyuM. he devAnupriya ! e pramANe meM sthavironI pAse yAvat dharma sAMbhaLela che. te dharma ipsita che, pratIpsita che. abhirucita che. he devAnupriya ! huM saMsAranA bhayathI udvigna thayo chuM, janma-jarA-maraNathI bhaya pAmyo chuM. huM ApanI anujJA pAmIne sthavironI pAse yAvat dIkSA levA icchu chuM. tyAre te puMDarIka rAjA A pramANe bolyo - he devAnupriya ! tuM hamaNAM sthavironI pAse yAvat dIkSA na le. huM pahelAM tane moTA-moTA rAjyAbhiSekathI abhisiMcita karuM. tyAre kaMDarIke puMDarIka rAjAnA A arthano Adara na karyo, jANyo nahIM, mauna ja rahyo. tyAra pachI kaMDarIke puMDarIka rAjAne be-traNa vakhata A pramANe kahyuM - he devAnupriya ! huM yAvat dIkSA levAne icchu chuM. tyAre te puMDarIka rAjA kaMDarIka kumArane jyAre viSayAnukUla evI ghaNI AkhyApanA, prajJApanA, saMjJApanA ane vijJApanA vaDe paNa samajAvI zakavA samartha na thayo, tyAre viSaya pratikULa, saMyama bhaya-udvegakArI prajJApanAthI prajJApanA karato A pramANe bolyo - he jAtaka ! e pramANe nizce A satya, anuttara, kaivalika nigrantha pravacanamAM tathA pratikramaNamAM badhAM duHkhono aMta kare che, paraMtu A jina pravacana sarpanI jema ekAMta dRSTivALuM, astarAnI jema ekAMta dhAravALu, loDhAnA java cAvavA samAna, retInA kavalanI jema AsvAda rahita, gaMgA mahAnadI mAphaka pratizrota gamana rUpa, mahAsamudranI jema bhujAo vaDe taravuM duSkara, tIkSNa evI asinI dhAra upara cAlavA samAna ane tapanuM AcaraNa karavA paNe che. vaLI zramaNa nigranthone prANAtipAta yAvat mithyAdarzana zalya, na kalpe - AdhAkarmI, auddezika, mizrajAta, adhyavapUraka, pUti, krIta, prAmitya, Acchedha, aniHsRSTa, abhyAhata, sthApita, kAMtArabhakta, durbhikSabhakta, glAnabhakta, 38/5 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 6 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 prApUrvakabhakta, zayyAtarapiMDa, rAjapiMDa, mUlabhojana, kaMdabhojana, phaLabhojana, bIjabhojana, harita bhojana khAvuM ke pIvuM na kalpe. he jAta ! tuM sukha samucita che, zIta ke uSNa, bhUkha ke tarasa, cora ke bAla, daMza ke mazaka e badhAMne sahana karavA samartha nathI. vAtika, pautika, zlekhika ke sAMniyAmika vividha roga ke AtaMka sahana karavA samartha nathI, sArA-kharAba grAma kaMTaka ke bAvIza parISaho sahana karavA samartha nathI, udIrNa upasargone samyak adhyAsita karI zake tema nathI. vaLI nize tAro viyoga kSaNavAra paNa sahana karI zakIe tema nathI, to hamaNAM rahe, rAjayalakSmIne bhogava, pachI pravajyA leje. tyAre te kaMDarIke A pramANe kahyuM - he devAnupriya te pramANe je tame kaho cho. paraMtu he devAnupriya!A nircanja pravacana napuMsaka, kAyara, kApuruSa, AlokamAM pratibaddha, paralokathI parAMnuM mukha, viSaya tRSNAvALA sAmAnya lokone duranucara che, paraMtu dhIrane nizcitane, vyavasitane temAM nizce kAMI dukarakAraka nathI. tethI he devAnupriya! dIkSA levA icchuM chuM. tyAre te kaMDarIkane jyAre puMDarIka rAjA ghaNI badhI AkhyApanA Adi vaDe kahevA - samajAvavA Adi mATe samarthana thayA tyAre anicchAe ja dIkSA levA mATenI anumati ApI. tyAra pachI te puMDarIka kauTuMbika puruSone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - mahA, mahAI, mahAI, mahAniSkramaNa mahimAne karo. yAvata kaMDarIka pravajita thayo. pachI kaMDarIka muni sAmAyikAdi agiyAra aMgone bhaNyA. ghaNAM upavAsa, chaThTha, aThThama Adi ane tapa-upadhAna pUrvaka vicAre che. paNa koI divase temane aMta-prAMta yAvata rogAtaMka utpanna thayo. yAvatu dAha vyutkrAMta thayo, yAvata vicare che - tyAra pachI te sthavira bhagavaMto anya koI divase pUrvAnupUrvI vicaraNa karato. grAmAnugrAma viharatA, puMDarIkiNImAM nalinIvana udhAnamAM padhAryA. tyAre te puMDarIka rAjA A vRttAMtane pAmyA. pAmIne cAvatuM tyAM jaIne paryApAse che. bhagavaMte dharmakathA prastuta karI. tyAre paMDarIka rAjA dharma sAMbhaLIne jyAM kaMDarIka aNagAra hatA tyAM jAya che. jaIne kaMDarIka munine vaMde che. vAdIne praName che. tyAre teNe kaMDarika muninA zarIrane vyAbAdhA ane roga sahita joyuM. paMDarIka rAjA jyAM sthaviro hatA tyAM AvyA, sthavirone vaMdana karyuM. vAMdIne A pramANe kahyuM - he bhadaMto ! huM kaMDarIka aNagAranI yathA pravRta cikitritA prAsuka eSaNIya vaDe, yathA pravRtta auSadha bhaiSajya ane bhojana-pAna vaDe cikitsA karIza. he bhadaMto ! Apa, mArI yAnazALAmAM padhAro. tyAre sthaviroe puMDarIka rAjAnI A vAtano svIkAra karyo, svIkArIne yAvatu yAnazALAmAM vicare che. tyArapachI te puMDarIka rAjA kaMDarIka muninI cikitsA karAve che. tyArapachI te manojJa azanAdino AhAra karatA, tenA rogAtaMka jaldIthI upazAMta thayA, teo Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 10 bhUmikA paNa haSTa-puSTa thayA. zarIra roga rahita ane balika thayuM. pachI rogAtaMkathI mukta thavA chatAM paNa te manojJa azanAdrimAM mUrNita yAvata Asakta thaIne ane vividha pAnakamAM mUrzitAdi thaIne, bahAra agrudhAta vihArathI viharavAne samartha na thayA. - tyAra pachI puMDarIka A vRttAMta jANIne, jyAM kaMDarIka muni hatA tyAM ja Ave che, AvIne kaMDarIka manine traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA kare che. karIne vAMde che. vAMdIne A pramANe bolyA ! he devAnupriya ! tame dhanya cho. e pramANe punyavAna cho, kRtArtha cho, kRtalakSaNa cho. devAnupriya ! tamane manuSya janma ane jIvitanuM phaLa sArI rIte prApta thayuM che ke jethI tame A rAjya ane aMtaHpuranano tyAga karIne cAvat pravajita thayA cho. jyAre huM adhanya chuM, akRtapracuM chuM yAvat (A) manuSya bhava, je aneka jAti, jarA, maraNa, roga, zoka, zArIra-mAnasika prakAma du:kha vedanA, seMkaDo upadravothI abhibhUta, adhuva, anaityika, azAzvata, saMdhyAnA vAdaLanA raMga jevuM, pANInA parapoTA jevuM, ghAsanA taNakhalA upara rahelA jaLabiMdu sadeza, svapranI upamA jevuM, vidhuta jevuM caMcaLa, anitya, zaTana-patana-vidhvaMsaka parma, pahelAM ke pachI avazya choDavA jevuM che. - tathA - mAnuSya zarIra paNa duHkhanA Ayatana samAna, vividha seMkaDo vyAdhinA nivAsa sthAna rUpa, zirA-snAyunA jALA AdithI avanaddha, mATInA bhAMDanI jema durbaLa, azuci saMkilaSTa, aniSTa chatAM paNa sarvakALa saMsthApya, jarA ghUrNita, jarjaragRha jevuM, zaTana-patana-vidhvaMsaka dharmavALuM, pahelA ke pachI avazya choDIne javAnuM che. manuSyanA kAmabhogo paNa azucivALA, azAzvata, vamana - pitta - blekha - zukra - lohInA jharavA vaDe yukta, vaLI maLa-mUtra- kapha - baLakhA - vamana - pitta - zukra ane zoNitathI udbhavela che, amanojJa evA pUta - mUtra - pUti - purISathI pUrNa che, mRtagaMdha- azubha ucchavAsa ane vizvAsa uThejaka, bIbhatsa, akAlIna laghusvaka, ghaNAM du:khavALuM, bahujana sAdhAraNa, parakaleza kRcchu duHkha sAdhya, abudhajanoe niSevita, sAdhune sadA gahaNIya, anaMta saMsAra vardhana, kaTuka phaLa vipAkI, cUDalanI mAphaka na mUkI zakAya tevuM, duHkhAnubaMdhI, siddhigamanamAM vipnavALu, pUrveke pachI avazya choDavAnuM ja che. vaLI je rAjya, hiraNya, suvarNa yAvata sthApateya dravya, te paNa agni svAdhIna, cora svAdhIna, zAyada svAdhIna, adhuva, anitya, azAzvata, pUrveke pachI avazya choDavAnuM ja che. AvA prakAranA rAjya yAvAta aMtaHpuramAM ane mAnuSyaka kAma bhogomAM mUrzita evo huM pravajita thavAne samartha nathI. tethI tamane dhanya che yAvata tamane mAnuSa janma dIkSA laIne saphaLa karyo che. tyAre te kaMDarIka muni puMDarIke A pramANe kahyuM tyAre mauna rahyA. tyAre te paMDarIke be-traNa vakhata e pramANe kahyuM - tame dhanya cho yAvatu huM adhanya chuM. tyArapachI be-traNa vakhata puMDarIke Ama kahetA lajjA, gArava AdithI puMDarIka rAjAne pUchIne Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 sthaviro sAthe bahAranA janapadavihAra vicare che. tyArapachI kaMDarIka muni sthavironI sAthe keTaloka kALa ugra - ugra vihArathI vicarI. pachI zramayathI kaMTALI, zrAmasyathI nirbhatsita thaI. zramaNa guNayogathI mukta thaI, sthavironI pAsethI dhIme-dhIme pAchA pharatA gayA ane jyAM puMDarIkiNI nagarI hatI, jyAM puMDarIka rAjAnuM bhavana hatuM, jyAM azoka vanikA hatI, jyAM zreSTha azoka vRkSa hatuM, jyAM pRthvI zilApaTTaka hato tyAM AvyA, AvIne cAvata zilApaTTake beThA. besIne apahatamanaH saMkalpa thaIne cAvata ciMtAmAM paDelA hatA. tyArapachI puMDarIka rAjAnI dhAtrI tyAM Ave che. yAvata kaMDarIkane jue che, joIne te vAta puMDarIka rAjAne kahe che. puMDarIka paNa aMtaHpura ane parivAra sAthe saMparivRtta thaIne tyAM Ave che. AvIne traNa vakhata AdikSaNa pradakSiNA karIne cAvata tamane dhanya che ityAdi badhuM kahe che. yAvatu kaMDarIka mauna rahe che. tyArapachI paMDarIka rAjAe A pramANe pUchayuM - zuM Apane bhogothI prayojana che ? (kaMDarIke kahya) - hA, che. tyAre kauTuMbika puruSone puMDarIka rAjA bolAve che, bolAvIne kalikaluSa vaDe abhiSikta karyo. rAjyAbhiSeka karyo, yAvata te kaMDarIka rAjyanuM prazAsana karatA vicare che. tyAre te paMDarIke svayaM ja paMcamauSTikaloca karyo, karIne caturyAmadharma svIkAryo. svIkArIne kaMDarIkanA AcArabhAMDane sarva sukhanA samudAya samAna grahaNa karyA. karIne Avo abhigraha grahaNa karyo ke - mane sthavironI pAse dharma svIkArIne pachI ja AhAra karavAnuM kahyuM che. A pramANe abhigraha karIne sthavira pAse javA nIkaLyA. kaMDarIkane praNita pAna-bhojana karavAthI te samyapha pariNamyo nahIM, vedanA utpanna thaI, te vedanA ati ujjavala, vipula rAvala dukhe karIne sahana thaI zake tevI hatI. pachI te rAjyamAM ane cAvata aMtaHpuramAM mUrNita thaIne yAvata Asakta thaIne Ad - dukhArtA - vazAtta thaIne akAma ja maraNa pAmIne sAtamI narake 33 - sAgaropamasthitimAM gayo. paMDarIka paNa sthavirone maLIne, temanI pAse pharIvAra cAturyAma dharma svIkAryo, aThThama tapanA pAraNe adIna yAvata AhAra kare che. tenA vaDe ane kAlAtikrAMta, zItala, rUkSa, arasa, virasa AhAra pariNata na thatAM asahya vedanA utpanna thaI. pachI te vedanA adhAraNIya che, ema vicArIne be hAtha joDI yAvat ajali karIne A pramANe bolyA arthAta (AvI bhAvanA bhAvI) - arahaMta bhagavaMta yAvata mokSasaMprAptane namaskAra thAo. tathA sthavira bhagavaMtone, mArA dharmAcAryone, dhamapadezakone namaskAra thAo. pUrve paNa meM vironI pAse jAvajIvane mATe sarve prANAtipAtanA paccakhANa karelA che. yAvata sarve akaraNIya yoganA paccakkhANa karyA che. hAla paNa te ja bhagavaMtonI pAse yAvata sarve prANAtipAta ane yAvata sarve akaraNIya yoganA pratyAkhyAna karuM chuM. A mAruM je zarIra che, te paNa yAvat chellA ucchavAsa - niHzvAsathI vosirAvuM chuM. e pramANe AlocanA ane Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 10 bhUmikA 6 9 pratikramaNa karma karIne samAdhi prApta karIne te puMDarIka aNagAra kALa mAse kALa karIne sarvArthasiddha vimAnamAM tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALA deva thayA. tyAMthI cavIne mahAvidehamAM mokSe jaze. tethI (he vaizramaNa lokapAla !) tuM mArA durbaLatva ke balitva tarapha dhyAna na de. jema te kaMDarIka durbaLatAthI Artta, duHkhAtta ane vazAtta thaIne sAtamI nArakImAM utpanna thayo. puMDarIka paripUrNa goLa maToLa hovA chatAM sarvArthasiddhamAM utpanna thayA. tethI he devAnupriya ! balISTha ke durbaLa e ahIM kAraNa nathI, dhyAnathI nigraha karavo kemake te ja parama pramANa che. tyAre te vaizramaNa - 'aho ! bhagavaMta gautame mArA manogatabhAvane jANI lIdhA" ema vicArI atI saMvega pAmI, vAMdIne gayo. keTalAMka kahe che - te bhakadeva hato. tyAre gautama svAmI prabhAte caityone vAMdhA, nIce utare che, tyAre te tApaso kahe che - tame amArA AcArya, ame tamArA ziSyo, gautama svAmI kahe che - amArA ane tamArA AcArya trilokanA guru che. tApasoe pUchyuM - Apane paNa bIjAM AcArya che ? tyAre gautama svAmI bhagavaMtanA guNonI stavanA kare che. te tApasoe dIkSA lIdhI. devatA vaDe veza ApavAmAM Avyo, tyAre teo gautama svAmI sAthe nIkaLyA. bhikSAveLA thaI, gautama svAmIe pUchyuM - zuM lAvuM ? teo bolyA - khIra. gautama svAmI sarvalabdhi saMpUrNa hatA. pAtrane madhusaMyukta khIrathI bharIne AvyA. tyArapachI kahyuM ke - badhAM kramathI besI jAo. teo besI gayA. gautama svAmI akSINamahAnasika labdhi-dhArI hatA. teo dharAI gayA. te sArI rIte Avarjita (AkarSita) thayA. pachI gautame svayaM AhAra karyo. tyArapachI pharI tyAMthI vihAra karyo. teomAM je saivAlabhakSI hatA. temane jamatI veLA ja kevaLajJAna utpanna thayuM. dattanA vargamAM chatrAtichatra jotAM kevaLajJAna thayuM. kauDinya vargamAM bhagavaMtane joIne kevaLajJAna thayuM. gautama svAmI AgaLa bhagavaMtane pradakSiNA kare che, te tApaso paNa kevalInI parSadAmAM gayA. gautama svAmI bolyA - A svAmIne vaMdana karo. tyAre bhagavaMta bolyA - gautama ! kevalInI AzAtanA na karo. gautama svAmI AvIne "micchAmi dukkaDaM" kare che. tyAre gautama svAmIne ghaNI badhI avRti thaI. bhagavaMte tyAre gautama svAmIne pUchyuM - zuM devonuM vacana grAhya che ke jinonuM ? gautame kahyuM - jinavaranuM. to pachI zA mATe adhRti - kheda kare che ? tyAre bhagavaMta cAra prakAre kaTa sAdaDInI prajJApanA kare che. te A pramANe - zuMbakaTa, vidalakaTa, carmakaTa ane kaMbalakaTa. e pramANe bhagavaMta paNa gautama svAmIne AzrIne kaMbalakaTa samAna hatA. (vaLI) he gautama ! tuM mAro cira saMsRSTa che yAvat - Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 pachI paNa ApaNe baMne avizeSa ane bheda rahita thaIzuM. tyAre bhagavaMte 'drumapatrIya' adhyayana kahyuM. te vaizramaNa sAmAnika deva tyAMthI cyavIne tuMbavana saMnivezamAM dhanagiri nAme gAthApati ke je dIkSA levAnI icchAvALo hato. tenA mAtA-pitA tene paraNAvavA icchatA hatA. pachI te mAtA-pitA jyAM jyAM dhanagirine vaLAvavA jatA hatA, tyAM-tyAM jaIne dhanagiri te-te kanyAne vipariNAmita karI deto ane kaheto ke - "huM dIkSA levAnI icchAvALo chuM.'' tene tenA anurUpa gAthApatinI putra sunaMdA nAme maLI. sunaMdA bolI ke mane dhanagiri sAthe varAvI do. tyAre sunaMdA dhanagirine ApI. sunaMdAno bhAI 'Aryasamita' nAme hato, teNe pUrve dIkSA lIdhI hatI. te sunaMdAnI kukSimAM te vaizramaNa deva utpanna thayo. tyAre dhanagirie kahyuM ke - tAre A garbha bIjo (rakSaka) thaze. pachI siMhagiri svAmI pAse te dhanagirie dIkSA grahaNa karI. sunaMdAe paNa nava mAse bALakane janma Apyo. ityAdi vajasvAmInI kathA Avazyaka cUrNithI jANavI. 90 A pramANe nAma niSpanna nikSepa kahyo. have sUtrAlApaka - niSpanna nikSepAno avasara che. te sUtra hovAthI thAya, te mATe sUtra kahe che - * sUtra 291 - jema samaya vItatA vRkSanuM suku sapheda pAna paDI jAya che, tema manuSya jIvita che. tethI te gautama ! kSaNa mAtra paNa pramAda na kara. * vivecana 291 - druma - vRkSa, tenuM pAna, te ja tathAvidha avasthA pAmIne anukaMpita thAya, te drumapatraka, khAMDuraka - kALanA parimANathI ke tevA prakAranA roga AdithI je prakAre AvA bhAvane pAme te. zithilavRMta baMdhanatvathI anukrame vRkSathI bhraSTa thAya che. rAtrinA samUha, upalakSaNathI rAtri ane divasano samUha vItI jatAM, evA prakAre manuSyonuM jIvana che. upalakSaNathI bAkInA jIvonuM paNa jIvita - Ayu che te paNa rAtri-divasano samUha vItI jatAM sthiti anusAra - sthiti khaMDakanA apahArarUpa adhyavasAyAdi vaDe janita upakramaNathI athavA jIvapradezothI bhraMza thAya che, e pramANe kahe che. * atyaMta niruddha kALa te 'samaya' apti zabdanA hovAthI ahIM samayanI jema AvalikA Adi paNa levA. gautama e gotra sahita iMdrabhUtinuM AmaMtraNa che. pramAda na kara, bAkInA ziSyone upalakSaNathI levA gautamanuM grahaNa karela che. niyuktikAre kahela che ke, "tenI nizrAe bhagavana ziSyone anuzAsana Ape che.'' ahIM 'pAMDuraka' padanA AkSepathI yauvananuM paNa anityatva batAvavA mATe kahe che - * niyukti - 307 thI 309 vivecana parivartita kALa pariNatithI anyathAkRta, lAvaNya - AnA abhirAma Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10/291 31 guNAtmaka. te parivartita lAvaNya. tene pUrvavat saukumAryAdi hotuM nathI tathA jemAM saMdhio zithila thAya che, tethI ja vRkSa sAmarthyathI vRMtaka patrabaMdhanano tyAga kare che. te muMcaghUMTAka - vRMtanA vRkSamocanathI patranuM paDavuM ja thAya che. Apattine prApta patra te vyasana prApta tathA kALanA prakramathI patana prastAva, tene prApta. gavAya te gAthA - chaMda vizeSa rUpa. tene ja kahe che - jema tame vartamAna kizalaya bhAvane anubhavo cho - snigdhAdi guNo vaDe garvane vahana karo cho, amArI hAMsI karo cho, tevA tame paNa thazo jevA hAla ame chIe. jIrNabhAvamAM ja je rIte ame atyAre vivarNa - vicchAyapaNAthI hAMsI karIe chIe, tema tame paNa karazo. A nyAyathI jema pitA putrane kahe tema upadeza Ape che. (koNa ?) jIrNa patro abhinava patrone. (zaMkA) patra kisalayano ullApa kaI rIte saMbhave che ? ke jethI Ama kaho cho ? Avo saMvAda thato nathI, thaze nahIM, thayo paNa nathI. (kone ?) kizalaya pAMDu patrone. to pachI ahIM kema e pramANe kahyuM - A to upamA mAtra che. bhavikajanane vibodha karavAne mATe ahIM vihita che. te A pramANe - jema ahIM kizalaya pAMDupatra vaDe anuzAsita karAya che, tema bIjAM paNa cauvanagarvitane anuzAsita karavA. Ano anuvAda vAcakavarya e Ama karelo che . loka jarA vaDe parirjarIta karAyelA zarIrano kema parAbhava karo cho ? thoDAM kALamAM tame paNa tevA ja thazo. zA mATe yauvananA garvanuM vahana karo cho ? e pramANe jIvita ane yauvananuM anityatva jANIne pramAda na karavo joIe. have AyuSyanuM anityatva jaNAvavAne kahe che - * sUtra - 292 - kuzanA agrabhAga upara rahelA osanA biMdunI mAphaka manuSyanuM jIvana kSaNika che. tethI he gautama ! kSaNa mAtra paNa pramAda na kara. 7 vivecana - 292 - kuza - darbha samAna tRNa vizeSa. tanutara hovAthI tenuM upAdAna karyuM. teno agra prAMta bhAga, temAM jema - zaradkALabhAvI zlakSya varSA. tenuM biMdu te jhAkaLa biMdu. alpakALa rahe che. kSaNamAM paDI jAya che. baddha hoya to paNa kadAcit kAlAMtare paNa rahevA samartha thAya. tenI jema manuSyonuM, arthAt jIvonuM jIvita che. A pramANe hovAthI he gautama ! eka samaya mATe paNa pramAdI thato nahIM. Ano ja upasaMhAra karatAM upadeza Ape che - . * sUtra - 293 - A alpakAlIna AyuSyamAM, vighnothI pratihata jIvanamAM ja pUrva saMcita karmarajane dUra karavAnI che mATe gautama ! kSaNamAtra paNa pramAda na kara. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 vivecana - 293 * ukta nyAyathI ittara eTale svalpakALabhAvI, ane upakrama hetu vaDe anapavartApaNAthI yathAsthiti e pramANe anubhavanIyapaNAne pAme te Ayu. ane te nirUpakrama ja che, temAM tathA anukaMpita jIvita, sopakrama AyumAM ghaNAM upaghAta hetuo adhyavasana nimitAdi rahelA che. AnA vaDe anukaMpapaNAno hetu batAvyo. e pramANe uktarUpa drumapatranA udAharaNathI ane kuzanA agra bhAge rahelA jalabiMdunA udAharaNathI manuSyanuM Ayu nirupakrama ane sopakrama batAvyuM. tethI tenI anityatA mAnIne jIvathI pRthak karavA. kone ? te kALanI apekSAthI pUrva karelA. te dUra karavAno upAya kahe che - he gautama ! kSaNamAtrano pramAda karIza nahIM. >> X - X - jo manuSya bhava pAmyA cho, to udhama karavo. te kahe che - 72 * sUtra 294 - vizvanA badhAM prANIone cirakALe paNa manuSyabhavanI prApti durlabha che. karmono vipAka ghaNo tIvra che, tethI he gautama ! kSaNamAtrano pramAda na kara. - 7 vivecana - 294 - durlabha - pAmavo muzkela, 'khalu' vizeSaNa che, te "sukRta na karelA te" e vizeSanuM dhotaka che. manuSya saMbaMdhI janma, ghaNAM kALathI paNa arthAt thoDAM kALanI vAta to dUra rahI, badhAM ja jIvone - muktigamana prati bhavyone ja nahIM. jema keTalAMkane manuSyabhavanI prApti prati sulabhatva vizeSa che. Ama kema kahyuM ? jeno vinAza karavo azakyapaNe che, tevA dRDha che. zuM ? karmono vipAka. kayA karmano ? manuSyagati vidhAnI prakRtirUpa. jo ema che to zuM karavuM ? he gautama ! kSaNamAtra paNa pramAda karavo nahIM. A manujatva kaI rIte durlabha che ? athavA je kahyuM ke - sarve prANIne manujatva durlabha che. temAM ekendriyAdi prANIne tenuM durlabhatva darzAvavAnI icchAthI kAya sthiti kahe che - * sUtra - 295 thI 304 - (295) pRthvIkAyamAM gayelo jIva utkRSTa asaMkhyakALa sudhI rahe che. tethI he gautama ! kSaNa mAtrano paNa pramAda karIza nahIM. (296) kAyamAM gayelo jIva utkRSTathI asaMkhyakALa sudhI rahe che. tethI he gautama ! kSaNamAtrano paNa pramAda karIza nahIM. (297) teukAyamAM gayelo jIva utkRSTathI asaMkhyakALa sudhI rahe che, tethI he gautama ! kSaNamAtrano paNa pramAda karIza nahIM. (298) vAyukAyamAM gayelo jIva utkRSTathI asaMkhyakALa sudhI rahe che, tathI he gautama ! kSaNamAtrano pramAda karIza nahIM. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10/295 thI 304 7 3 (299) vanaspatikAyamAM gayelo jIva utkRSTathI anaMtakALa rahe che, tethI he gautama / kSaNamAtrano pramAda karIza nahIM. (300) beiMdriyakAmAM gayelo jIva utkRSTathI saMkhyAta kALa rahe che, tethI he gautama ! kSaNamAtrAno prasAda karIza nahIM. (31) teiMdriyakAmAM gayelo jIva utkRSTathI saMkhyAta kALa rahe che, tethI he gautama ! kSaNamAtrano pramAda karIza nahIM. (302) cauriMdriyakAmAM gayelo jIva utkRSTathI saMkhyAta kALa rahe che, tethI he gautama ! kSaNamAtrano prasAda karIza nahIM. (303) paMcendriya kAyamAM gayelo jIva utkRSTathI sAta ATha bhava temAM rahe che, tethI he gautama kSaNamAtrano prasAda karIza nahIM. (304) deva ane naraka yonimAM gayela jIva utkRSTathI eka-eka bhava grahaNa kare che, tethI he gautama ! kSaNamAtrano prasAda karIza nahIM. 0 vivecana - 25 thI 304 - pRthvI - kaThinarUpa, te ja kAca - zarIra, pRthvIkAya - te atizayathI marIne. tenA utpatilakSaNathI prApta te atigata. utkRSTathI jIva, te ja rUpe tyAM rahe. kAla - saMkhyAtIta arthAta asaMkhya. jo ema che, tethI he gautama ! kSaNavAra paNa pramAdI thato nahIM. A pramANa aTakAyAdi traNe sUtro jANavA. vanaspati sUtra temaja jANavuM. vizeSa e ke - kALa anaMta kahevo. anaMtakAyikanI apekSAthI A vidhAna che. pratyeka vanaspatInI kAyasthiti asaMkhyAta kALa che tathA duSTa aMta jeno che te duraMta, e paNa sAdhAraNa apekSAthI ja che. te ja atyaMta ayubodhapaNAthI tyAMthI udbhUta thaIne paNa prAyaH viziSTa mAnuSAdi bhavane prApta karatA nathI. ahIM kALamAM saMkhyAtIta evuM vizeSa abhidhAna chatAM paNa asaMkhya utsarpiNa - avasarpiNI pramANa che, anaMta vizeSaNathI anaMta utsarpiNI - avasarpiNI pramANa che tema jANavuM. kemake Agama mAM kahela che ke asaMkhya utsarpiNI - avasarpiNI ekendriya cAranI ane anaMta vanaspatinI jANavI. he - be saMkhyA iMdriyanI te sparzana ane rasanA jemAM che te beiMdriyakRmi Adi, tenI kAyA utkRSTathI - jIva temAM saMkhyAta hajAra varSa rahe. tethI he gautama ! kSaNamAtra pramAdI na thA. e pramANe teiMdriya, caurindriya jANavA. - pAMca iMdriyo - sparzanAdi jemane che te. temAM AgaLa deva ane nArakane kahyA hovAthI manuSyatvanA durlabhapaNAthI prakramathI tiryaMca ja levA. arthAt te kAyamAM utpatti kahevI. utkRSTathI jIva sAta ke ATha bhaya temAM rahe. tene ja te bhavonuM grahaNa - janmopAdAna sAta, ATha bhava kahyuM. devo ane nArakamAM rahela jIva utkRSTathI eka - eka bhavagrahaNa vaDe ja rahe. tyAra pachI avazya manuSya ke nircacamAM utpAda thAya. teno utkRSTa kALa tetrIza Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 sAgaropama pramANa che. temAM eka - eka bhavanuM grahaNa ja kahela che. mATe jIva teTaluM ja tyAM rahe, mATe pramAda na karavo. ukta arthanA ja upasaMhArane mATe kahe che - * sUtra 305 - pramAda bahula jIva zubhAzubha karmone kAraNe e pramANe saMsAramAM paribhramaNa kare che. tethI gautama ! kSaNa mAtra paNa pramAda karavo nahIM. - * vivecana 305 ukta prakAre pRthvI Adi kAyasthiti lakSaNathI thavuM ja - tiryaMca Adi janmarUpa saMsaravApaNAthI saMsAra te bhavasaMsAra, temAM paryaTana kare che.. zubha - zubha prakRtirUpa, azubha - azubha prakRtirUpa te zubhAzubha, karma - pRthvIkAyAdi bhava nibaMdhana vaDe prANI pramAdathI vyApta thaIne athavA ghaNAM bhedone lAve te bahula - madha Adi aneka bhedathI pramAda eTale dharma prati anudhAtmaka jene che te bahula pramAda. ahIM Azaya evo che ke jIva pramAda - bahula thaI zubhAzubha karmo ekaThA kare che. ekaThA karIne, tene anurUpa gatimAM tevA - tevA bhAvone pAmIne bhramaNa kare che. tenA kAraNe pharI mAnuSatva durlabha thAya che. A rIte pramAdanA mULapaNAthI badhI anartha paraMparA thAya che. te kAraNe he gautama ! kSaNa mAtra paNa pramAda karavo nahIM. e pramANe manujatvanuM durlabhatva kahyuM. have te pAmIne uttarottara guNonI prApti thavI ghaNI durlabha che, tene kahe che - sUtra - 306 thI 310 - (306) durlabha manuSyatva pAmIne paNa Aryatva pAmavuM durlabha che. kemake ghaNAM dasyu ane maleccha hoya che, gautama ! kSaNa mAtra pramAda na kara. (307) Aryatva prApta thayA pachI paNa ahIna paMcendriyatna durlabha che. ghaNAM vikalendriyo dekhAya che. gautama ! kSaNa mAtra pramAda na kara. (308) ahIna paMcendriyatvanI prApti pachI paNa uttama dharmanuM zramaNa durlabha che. kutIrthikonI upAsanA karanArA loko dekhAya che. tethI he gautamA kSaNa mAtra pramAda na kara. (309) uttama dharmanI zruti maLavA chatAM tenI zraddhA thavI durlabha che. ghaNAM loko mithyAtva seve che. tethI gautama ! kSaNa mAtra pramAda na kara. (310) dharmanI zraddhA karato paNa tadanurUpa AcaraNa durlabha che. ghaNAM loko kAmaguNomAM mUrchita che. gautama ! kSaNa mAtra pramAda na kara. vivecana 306 thI 310 - A manuSyatva ati durlabha ja che, chatAM koIkane prApta thaI paNa jAya, to paNa Aryatva - magadhAdi Arya dezamAM utpatti thavI durlabha che. tethI kahe che - ghaNAM ja dasyo - dezanA cheDe vasanArA cora, maleccha - avyakta vAcAvALA, je ukta Aryatvane dhAraNa Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10306 thI 310 75 karatA nathI tevA zaka, yavana, zabara Adi dezomAM udbhava, temAM manuSatva pAmIne paNa prANI utpanna thAya che. A badhAM ja dharma-adharma, gamya-agamya, bhakSya-abhakSya, Adi badhAM ja Arya vyavahAra niryayaprAyaH ja che. ema hovAthI he gautama ! samayano paNa pramAda na kara. - A rIte Arya dezamAM utpatti rUpa Aryatva ati durlabha che, to paNa kadAca te prApta thaI jAya. to avikala sparzanAdi pAMce indriyo jene che te ahIna paMcendriyatA durlabha ja che. have teno heta kahe che. vikala eTale rogAdi vaDe upahata iMdriyo, jemAM teno bhAva che te vikalendriyatA du' zabda anekArthatAthI bahubhasUcaka che, tethI je kAraNe bAhulyathI vikalendriyatA dekhAya che, tethI durlabha ja ahIna paMcendriyatA che. te kAraNe he gautama! samayano paNa pramAda na kara, tethI ahIna paMcendriyatA paNa ukta nyAyathI ati durlabha che tema kahIne jaNAve che ke kadAca jIvane te paNa prApta thaI jAya, to paNa uttama je dharma, tenuM zravaNa rUpa te dharma zruti tenAthI paNa durlabha che. zA mATe ? kulita evA je te tIrtho te kutIrtha - zAkya, ulkAdi, tene anuSThayapaNAthI svIkAra karavAthI te kutIrthakone nitya seve che mATe kutIrthaniSedhaka loko. kutIrthiko ja yaza ane satkAra AdinI icchAvALA hovAthI lokone je priya che te viSayaka ja upadeza Ape che, tenA tIrthanA kartA paNa AvA prakAranA ja hoya che. - - - temane sevanArane uttama dharmazrati kyAMthI hoya ? e pramANe tenuM durlabhatva avadhArIne, gautama ! samaya mAtra paNa pramAda na kara, * uttama dharma viSayatvathI uttamA, uktirUpa zruti prApta thAya to paNa tenI zraddhA - tattvarUci rU5 thavI te paNa durlabha che. teno hetu ahIM kahe che - mithyAtva - atatvamAM paNa je tattvanI pratIti, tene je seve che te mithyAtva niSevaka loko che. anAdi bhavanI abhyasItAthI ke bhArekarmIpaNAthI temAM je prAyaH pravRtti rahe che. jo ema che, to gItamAM samaya mAtrano pramAda na kara. vaLI kahe che - gharma te prakamathI sarvajJa praNita levo. tenI zraddhA karato hovA chatAM - tene karavAnA abhilASa hovA chatAM durlabha che tenA kAyA eTale zarIrathI ane upalakSaNathI mana ane vacana vaDe sparzavuM arthAta te dharmanuM anuSThAna karavuM kAraNa keA jagatamAM zabdAdi kAma guNAmAM mUrzita athavA gRddhivALA prANIo che. prAyaH jIvone apathya evA ja viSayomAM Asakti hoya che. - X- viSayAtura jagane te pramANe priya viSayo anukULa hoya che. pAThAMtarathI kAmaguNo vaDe mUrjitanI jema mUrjita, dharma viSayaka cetanyathI viluma, teone AvI dharmasAmagrI prApta thavI durlabha che, te kAraNe he gautama! samaya mAba paNa pramAda na kara, A pramANe pAMca sUtrono artha kahyo. vaLI zarIranuM sAmarthya paNa hoya ane dharmanI sparzanA paNa hoya, to paNa tenI anityatA jaNAvIne apramAdano upadeza ApatA kahe che - Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra * sUtra - 311 thI 316 (311) tAruM zarIra jIrNa thaI rahyuM che, vALa sapheda thaI rahyA che, zravaNazakti nabaLI paDI rahI che. gautama ! kSaNa mAtra pramAda na kara. 76 - (312) tAruM zarIra jIrNa thaI rahyuM che, vALa sapheda thaI rahyA che, AMkhonI zakti kSINa thaI rahI che. gautama ! kSaNa mAtra pramAda na kara. (313) tAruM zarIra jIrNa thaI rahyuM che, vALa sapheda thaI rahyA che, prANazakti kSINa thaI rahI che. gautama ! kSaNa mAtra pramAda na kara. (314) tAruM zarIra jIrNa thaI rahyuM che, vALa sapheda thaI rahyA che, jIbhanI zakti naSTa thaI rahI che. gautama kSaNa mAtra pramAda na kara. (315) tAruM zarIra jIrNa thaI rahyuM che, vALa sapheda thaI rahyA che, sparza zakti kSINa thaI rahI che. gautama ! kSaNa mAtra pramAda na kara. (316) tAruM zarIra jIrNa thaI rahyuM che, vALa sapheda thaI rahyA che, tAruM sarva bala hIna thAya che. gautama ! kSaNa mAtra pramAda na kara. vivecana - 311 thI 316 parijIyaMti - sarva prakAre vayanI hAni anubhave che. tAruM zarIra jarA AdithI abhibhUtapaNAthI anukaMpanIya thayuM che, athavA AtmAne pariniMde che - artha karavo. jemake - mane dhikkAra che, huM kevo thaI gayo ? kaI rIte ? mAthAnA vALa, upalakSaNathI roma paNa sapheda thaI gayA che. pUrve lokonA nayanane AkarSaNa karatAM ati kRSNa hatA, have sapheda thaI gayA che. - 4 - pUrve je mAruM zrotra baLa arthAt dUra AdinA zabdone sAMbhaLavAnuM sAmarthya hatuM te, vRddhAvasthAthI kSayane pAmI rahyuM che. athavA zarIranI jIrNatA avasthAne vicAravI, A baMne yojavA - zarIra jIrNa thaI rahyuM che ane vALa sapheda thaI rahyA che. e pramANe A zrotrabaLa ghaTI rahyuM che, tethI zarIranA sAmarthyanA asthirapaNAthI, gautama ! samayano paNa pramAda na kara. A pramANe pAMce sUtro jANavA. vizeSa e ke - ahIM pahelAMthI zrotranuM upAdAna tenI pradhAnatA batAve che. tenuM pradhAnatva tenA hovAthI bAkInI iMdriyonA avazya bhAvathI paTutara kSapopazamajatvathI che. tathA upadezanA adhikArathI upadezanuM zrotragrAhyatvathI che. tathA sarvabaLa - eTale hAtha, paga Adi avayavonA sva-sva vyApAranuM sAmarthya, athavA mana - vacana - kAyAnA badhAM dhyAna, adhyayana, caMkramaNa Adi ceSTA viSayaka zakti. - sol vRddhAvasthAthI zarIranI azakti kahI, have rogathI tene kahe che * sUtra - 317 - arati, gaMDa, visUcikA, AtaMka, vividha rogonI sparzanAthI te zarIra paDI jAya che, vidhvasta thaI jAya che. tethI he gautama ! samaya mAtra paNa pramAda na kara. - Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10/318 * vivecana - 317 - - arati - vAta AdithI janita citano udvega. gaMDa - phuMsI phoDA. visUcikA zarIrane viMdhe che te ajIrNa vizeSa. AtaMka sarva Atmapradeza abhivyAptithI AtmAne jIvita kRcchu kare che, te AtaMka - jaldI haNanAra roga vizeSa. aneka prakAre tArA zarIrane sparze che. tethI vizeSathI baLanA apacayane lAve che. vizeSathI tArA zarIrane nIce pADe che ane jIvathI mukta kare che. tethI he gautama ! samaya mAtra paNa pramAda na kara. jo ke gautamane keza - vALanuM saphedapaNuM Adi saMbhavatuM nathI. to paNa tenI nizrAmAM rahela ziSyane pratibodha karavAne mATe kahela che. je rIte 'apramAda' karavo joIe, te kahe che - mAtra paNa pramAda na kara. 0 sUtra - 318 - jema zaradkAlIna kumuda pANIthI lipta thatuM nathI, te prakAre tuM paNa tArA badhAM prakAranA snehane tyAgIne nirlipta thA. he gautama ! samaya 0 vivecana - 318 - vividha prakArothI prabaLapaNe dUra kare che, te bucchinnakara. kone ? sneha Asaktine. konA saMbaMdhI ? potAnI. konI jema ? caMdranA udyota vikAsI utpalanI jema. zAradIya - zarada RtumAM thayela pANI. je rIte te pahelAM jaLamagna hoya chatAM paNa jaLane choDIne varte che, te rIte tuM paNa cirasaMsRSTa ciraparicitapaNAthI mArA viSayanA snehane dUra kara, e pramANe sarva sneha varjita thaIne samaya mAtrano pramAda na kara. ahIM jaLane dUra kara eTaluM kahevAthI artha siddha hovA chatAM je 'zArada' zabdanuM upAdAna karyuM che, te zAradIya jaLanI jema snehanuM ati manoramatva batAvavAne che. 99 - * sUtra - 319 dhana ane patnIno parityAga karIne tuM aNagAra vRttimAM dIkSita thayelo che. tethI vamana karelA bhogone tuM na pI. gautama ! jarA paNa pramAda na kara. - * - * vivecana 319 pariharIne, zuM ? ghana - catuSpada Adi, pachI bhAryA - patnIne. pravRti gharathI nIkaLela. aNagAra - bhAvabhikSu thA, anagArika anuSThAna kara. arthAt teno svIkAra kara. athavA anagAritAno svIkAra kara. tethI ulaTI karelAne pharIthI pI nahIM. paNa gautama ! samaya mAtra paNa pramAda na kara. kaI rIte vameluM ApAna thAya che te kahe che - sUtra 320 - mitra, baMdhu ane vipula dhana rAzino saMcaya choDIne pharI tenI - Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 gaveSaNA na kara. he gautama ! samaya mAba paNa pramAda na kara, * vivecana - 320 - choDIne, zuM? mitro, bAMdhava - svajana, vistIrNa kanaka Adi dhana, teno samUha, tenI rAzi te ghanaghasaMcayane. te mitrAdine pharI grahaNArthe zodhana karI tenA parityAgathI zrAmasyane svIkArIne pharI temAM AsaktivALo na thA. te vamana karelAnI upamA ane tenI Asaktine tyaje. vamelAnuM ApAna prAya, ema abhiprAya che. tethI gautama! samaya mAtra paNa pramAda na kara. A rIte pratibaMdhanA nirAkaraNa arthane kahIne darzana vizuddhi arthe kahe che - * sUtra - 321 - (loko kaheze ke -) Aje jinavara to dekhAtA nathI. je mArgadarzaka che, teo paNa ekamata dekhAtA nathI. tane Aje nyAyamArga upalabdha che. tethI gautama ! kSaNa mAtra pramAda na kara * vivecana - 321 - jA - tIrthakara, A kALamAM jovA maLatA nathI. mArgo ghaNA che, te dravyathI - nagara AdinA mArga, bhAvathI sAtizaya zrutajJAna - darzana - cAtrirUpa muktimArga, temAM ahIM bhAvamArga grahaNa karAya che. mArgIpaNAnA arthathI muktimArga, je jinavaro vaDe kahevAyela che, te upalabdha che. ahIM kahevAno Azaya A che - bhale, hAla jinavara dekhAtA nathI. paNa temano upadezAvela mArga dekhAya che. AvA prakArano mArga atIndriyArthadarzI jinavara vinA saMbhavato nathI, tethI asaMdigdha cittathI bhAvIta hovAthI bhavyo pramAda na karavo. hAla mane nizcita mukti nAmaka lAbha prayojana mArga maLela che. tethI he gautama ! kevaLajJAna utpanna thaze ke nahIM evA saMzaya - vidhAnathI pramAdI na thA. athavA trikALa viSayavathI A upadeza che. tethI A pramANe artha jANavo - jema Adha mArgopadezaka nagarane na jovA chatAM paNa mAgane avalokatA, tene avicchinna upadezathI tenuM pAmavApaNuM nizcita kare che. tathA jo ke ahIM jinanA upalakSaNathI mokSa paNa dekhAto nathI. to paNa temanA dvArA kahevAyela mArga-mokSa tenA sUtrapaNAthI dezaka te mArgadarzaka dekhAya che. tethI tenuM paNa tene prApakatva meM na joyela chatAM bhAvi bhavyo vaDe nizcita karavuM. tethI A bhAvi bhavyone upadeza karAya che. - *- A ja arthamAM pharI upadeza kahe che. * sUtra - 322 - kaMTaka AkIrNa mArga choDIne tuM svaccha rAjamArga upara AvI gayela cho. tethI deDha zraddhAthI A mArge cAla. kSaNa mAtra pramAda na kara, * vivecana - 322 - pRthak karIne, pariharIne ke avazodhIne zuM? kaMTaka paMthane - dravyathI babUlanA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10/323 ' kAMTA Adi, bhAvathI caraka Adi kuzrutathI AkuLa evo mArga, pachI tuM anupraviSTa thaIza, kyAM ? mArge, mahA aMtavALA ke moTA Alaya Azrama te mahAlaya, te dravyathI rAjamArga ane bhAvathI mahat tIrthaMkara Adi vaDe paNa Azrita samyak darzanAdi mukti mArga, temAM koI utarIne paNa mArge na jAya, tethI kahe che - mArge jA. pAcho ubho ja na rahI jato. samyag darzanAdi anupAlanA vaDe muktimArga gamana pravRttapaNAthI thAo. tyAM paNa anizcayamAM apAyanI prApti ja thAya che, tethI kahe che - vinizcita karIne, temAM ja pravRtta thaIne, he gautama ! samaya mAtrano pramAda na kara. e pramANe pUrve darzana vizuddhithI mArgano svIkara karIne, tenI pratipatti chatAM paNa koIne anutApa saMbhave che, tene nirAkRta karavA kahe che - * sUtra - 323 - nirbaLa bhAravAhaka jema viSamamArge jaIne pazcAttApa kare che, he gautama ! tema tuM tenI mAphaka viSama mArge na jA, anyathA pachI pastAvo thaze. tethI gautama ! samaya mAtra pramAda na kara. * vivecana 323 abaeNla - zarIra sAmarthya vidhamAna na hovuM te. yathA - - A upamA che, bhArane vahe che te bhAravAhaka. mA~ - niSedha arthamAM che. A viSama mArga maMda sattvavALAne ati dustara che. te mArge praveza kare. aMgIkAra karela bhArane choDIne, te kALa pachI pazcAtApa kare che. ahIM ema kahevA mAMge che ke - jema koI dezAMtara gayelo ghaNAM upAyothI suvarNa Adine upArjIne potAnA ghara tarapha AvatA, ati bhIrupaNAthI anya vastumAM rAkhela suvarNa Adine potAnA mastake AropIne keTalAMka divasa sArI rIte vahana kare che. tyAra pachI kyAreka khADA-TekarAdi vALA mArgamAM aho ! huM A bhArathI AkrAMta chuM ema vicArI tene choDIne potAnA ghera Ave che. atyaMta nirdhanatAthI anutApa pAme che. - "kema meM maMdabhAgyathI te suvarNAdino tyAga karI dIdho ?'' e pramANe tuM paNa pramAda para thaIne tyajelA saMyama bhAravALo na thA. gautama ! samaya mAtra paNa pramAdI na thA. - 79 - A ghaNuM che, hajI to alpa ja nistArela che. nistArIza ema vicAratA utsAhabhaMga paNa thAya che, tene dUra karavA kahe che - 324 - - * sUtra te mahAsAgarane to pAra karI dIdho che. have kinArA pAse AvIne kema ubho che? tene pAra karavAmAM utAvaLa kara. he gautama ! kSaNa mAtra paNa tuM pramAda na kara. * vivecana 324 tuM tIrtha cho. kone ? moTA bhAre samudrane. ahIM ki prazna arthamAM, puna: vAkya upanyAsa mATe che. tethI kinAro pAmIne zA mATe ubho che ? ahIM zuM kahevA mAMge che ? Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 bhAvanI utkRSTa sthiti ke karmone bhAvathI samudra kahe che. te baMne prakAre paNa teM prAya: uttIrNa karelo ja che. have kInAre AvIne zA mATe dAsInyane dhAraNa kare che ? Azaya e che ke * have tAre A ucita nathI. paraMtu abhimukhatAthI para tIra - bhAvathI muktipade javAne zIgha - utAvaLo thA. te mATe gautama ! samaya mAtra paNa pramAdI na thA. have jo thAya ke - mArAmAM pAraprAptinI yogyatA ja nathI, tethI kahe che - athavA bAkInA ziSyonI apekSAthI A apramAdanuM zuM phaLa che? tethI pharI-pharI A pramANe upadeza Ape che, te kahe che - * sUtra - 35 - tuM dehamukta siddhatvane prApta karAvanArI kSapaka zreNI upara ArUDha thaIne kSema, ziva ane anuttara siddhilokane prApta karIza. tethI he gautamAM kSaNa mAtra paNa samayano pramAda na kara, * vivecana - 35 - kalevara - zarIra, jemAM zarIra vidhamAna nathI te akkevarasiddha, tenI zreNI vat zreNI, jenAthI uttarottara zubha pariNAma prati rUpapaNAthI, teo siddhipadane Arohe che, te kSapaka zreNIne ArUDha thA. athavA kaDevara - te ekendriya zarIro, tanmayapaNAthI temanI zreNI - te kaDevara zreNi * vaMzaAdithI viracita prAsAdAdinA ArohaNa hetu. te nahIM paNa je akaDevara zreNi anaMtarokta rUpa che. tene ArohIne athavA uttarottara saMyama sthAnanI prAptirUpa che, tene ArohIne siddhi nAmanA lokamAM, he gautama ! tuM jaIza. A saMzayanA vyavacchedanA phaLapaNAthI tuM jaIza ja. kSema - paracakra Adi upadrava rahita, zivaM - saMpUrNa dUritAnA upazamathI. anuttara - jene bIjuM koI uttara - pradhAna nathI te anutara arthAt sarvotkRSTa. ema hovAthI he gautama kSaNa mAtra pramAda na kara, have nigamana karavAne upadeza sarvasva kahe che - * sUtra - 326 - buddha ane parinivRtta thaIne saMyatabhAvathI tuM gAma ane nagaramAM vicaraNa kara. zAMtimAnI vRddhi kara. kSaNamAtra pramAda na kara, * vivecana - 326 - buddha - heya Adi vibhAgane kSaNanAra, ranivRtta - kapAya agninA upazamanathI cotarapha zItIbhUta thaI saMyamanuM sevana kara. gAmamAM ke nagaramAM rahe. upalakSaNathI araNya AdimAM rahe. ahIM evuM kahevA mAMge che ke - badhAmAM anAsakta thaIne rahe. saMyata - samyaka rIte pApasthAnothI uparata - aTakela. jenA badhAM durito zAMta thayelA che te zAMti - nirvANa, teno mArga- pantha athavA zAMti eTale upazama. te ja mukti hetupaNAthI mArga che, tevo zAMti mArga. dazavidha dharmopalakSaNa zAMtinuM grahaNa karavuM. tenI bRhaNA kara eTale ke bhavyajanone prarUpavA vaDe vRddhine pamADa. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10/327 * sUtra - 327 - artha ane padathI suzobhita tathA sukathita buddhanI - bhagavaMta mahAvIranI vANIne sAMbhaLIne, rAga ane dveSanuM chedana karIne gautama siddhi gatine prApta thayA. tema huM kahuM chuM. * vivecana - 3ra7 - buddha - kevaLajJAna vaDe Aloka - avalokita samasta vastutatvanA prakamathI zrImana mahAvIranA bhASita- vANIne sAMbhaLIne, kevI rIte kahela?) zobhana - evA nayAnuga tattvAdi prakAraNathI kahevAyela - prabaMdhathI pratipAdita te sukathita. tethI ja artha vaDe pradhAna pado te arthapado. tenA vaDe upazobhita eTale ke jAtazobhamarthapadathI upazobhita. rAga eTale viSayAdinI Asakti ane dveSa eTale apakAriNI ane aprIti svarUpa. AvA rAga ane dveSa baMnenuM chedana karIne - baMnene dUra karIne siddhi gati - mukti gati prApta thayA. koNa mukti gatine prApta thayuM ? iMdrabhUti nAmanA bhagavaMtanA pahelA gaNadhara, iti - parisamAmi arthamAM che. bravIti - pUrvavat jANavuM e pramANe anugama kahyo. nayo paNa pUrvavat jANavA. muni dIparatnasAgare karela adhyayana - 10 no TIkA sahita anuvAda pUrNa 33/] Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 adhyayana - - X X 0 dazamuM adhyayana kahyuM. have agiyAramuM kahe che. Ano saMbaMdha A pramANe - anaMtara adhyayanamAM apramAda rahevA mATe anuzAsana kahyuM. te vivekIne ja vicAravuM zakya che. viveka bahu zrutanI pUjAthI janme che. tethI bahuzrutapUjA kahe che. A saMbaMdhathI AvelA A adhyayanamAM yAvat nAma niSpanna nikSepamAM bahusUtrapUjA ke bahuzrutapUjA nAma che. tethI tenA nikSepane pratipAdita karavAnI icchAthI niryuktikAra kahe che - * niyukti 317 vivecana gaeNDu - ghaNuM, suya - sUtra ke zruta. tenI pUjA. A traNe padonA nAma Adi cAra prakAre nikSepA thAya che. temAM nAma, sthApanA gauNa che. dravyathI hu te dravyabahutva, tenAthI ghaNAM jIva - upayoga lakSaNa, pudgala - sparzAdi lakSaNa, ca zabdathI pudgalonuM jIvanI apekSAthI bahutaratva batAve che. te paNa ekaika saMsArIjIva pradezamAM anaMtAnaMta ja hoya che. jIvapudgalo ja 'dravyabahu' che. temAM dharma, adharma, AkAzanA eka dravyatvathI ane kALanA paNa tattvapaNAthI samayarUpatvathI bahutvano abhAva che. * niyukti - 311 vivecana bhAva bahutvathI bahuka cauda pUrve - utpAdapUrva Adi anaMta gama yukta che. temAM gama - jenA vaDe vastusvarUpa jaNAya te. gama - vastu pariccheda prakAro nAma Adi, tenA vaDe yukta ane upalakSaNathI paryAya Adi levA. AnA vaDe tadAtmakapaNAthI pUrvenuM paNa AnaMtya kahyuM. A kAya bhAvamAM varte che, jenAthI 'bhAvabahu' kahevAya ? te kahe che - 'bhAva' AtmaparyAyamAM kSAyopazanikamAM cauda pUrve varte che. kSAyika bhAvamAM koI 'bhAvabahu' kema nathI ? che, te kahe che - karmanA kSayathI utpanna ane anaMta paryAyapaNAthI kevaLajJAna paNa bhAvabahuka che. 'bahu' kahyuM. have sUtra ke zruta kahe che - . uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 bahuzruta pUjA - 11 - X * niyukti - 312 - vivecana dravyasUtra ke dravyazruta, temAM paheluM puMDaja Adi, bIjuM kahe che - dravyazruta - te akSararUpapaNe nyasta, pustakAdimAM che te. bolAtuM paNa dravyazruta kahevAya che. bhAvazruta be bhede - samyak zruta ane mithyA zruta. tenuM svarUpa - vivecana * niyukti - 313, 314 bhavamAM ke bhavya, AmanI siddhine bhavasiddhi ke bhavyasiddhika. A ja prANIo samyak dRSTi che. je zruta bhaNe che, te samyakzruta zabdathI prakramathI bhAvazruta kahevAya che. (zaMkA) bolAvavApaNAthI tene dravyazrutatva kema na kahyuM ? AnA vaDe AnAthI janita upayoga ja upalakSita karela che, mATe doSa nathI. A pramANe bIje paNa vicAravuM. tenuM mAhAtmya kahe che - ATha prakAranA karmone dUra karanAra. have mithyAzruta kahe che - mithyArdaSTi jIvo ahIM paNa bhavya jIvo ja levA. jo abhavyo leze to mithyAzruta zabdathI ahIM paNa bhAvazruta kahela che, tevo saMbaMdha thaze. karma - jJAnAvaraNa Adi svIkAra karAya che, B Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adhya. 11 bhUmikA karmAdAna - karma upAdAna hatu. te zrata kahyuM. have 'pUjA' - te paNa nAmAdi bhedathI cAra prakAre che. temAM pahelAM be sugama che. have dravyapUjA kahe che - * niryukti - 315 - vivecana Izvara - dravyapati, talavara - prabhu sthAnIya, nagarAdi ciMtaka, maMDaLa - jaLadurga, temAM thAya te mAMDalika teno bhoktA. A IzvarAdi traNe tathA ziva - zaMbhu, indra - zakra, skaMda - kArtikeya, viSa - vAsudeva. A badhAMnI je pUjA karAya te dravya nikSepane AzrIne thAya che, tethI dravyapUjA. dravyathI paNa bhAvapUjAno hetu kahe che. A dravyathI apradhAna ke pUjA te dravyapUjA. - 1- A dravya zabdanA anekArthatvanA sUcakapaNAthI kahyuM. have bhAvapUjA kahe che - * niryukti - 316 - vivecana tIrthakara - arahaMta, kevalI - sAmAnyathI utpanna kevaLajJAnavALA, siddha, AcArya, sarva sAdhu. e badhAMnI je pUjA karAya che, te pUjA bhAvanikSepane AzrIne thAya che. kila - zabda parokSa AptavAdasUcaka che. tIrthakarAdi pUjA badhI paNa kSAyopazamikAdi bhAvavata ja hoya che, tethI bhAvapUjA ja che. je puSpAdi pUjAmAM dravyastava kahyuM te dravyapuSpAdi vaDe stava, te saMpUrNa bhAvastavanA kAraNapaNAthI che. have prastuta upayoga kahe che * niyukti - 317 - vivecana je caudapUrvadhara che, samasta je A kArAdi akSaro che, temanI te te arthanI abhidhAyaktAthI sAMgatyathI ghaTanAkaraNa te savakSara saMnipAta, te adhigama viSayapaNAthI jenAmAM vidhamAna che, te A sarvAkSara saMnipAta. nipuNa - kuzala, je caudapUrvInI pUjA - ucita pratipattirUpa che, upalakSaNa thakI A zeSa bahuzrutonI pUjA. prAdhAnyathI AnuM ja upAdAna che. nizcita te bhAvaviSayaka che. bahuzruta pUjA lakSaNathI bhAvapUjA vaDe ahIM adhikAra che. A pramANe nAmaniSpanna nikSepa kaho. have sUtra kahevuM joIe - * sUtra - 328 - sAMsArika baMdhanothI rahita, gRhatyAgI bhikSanA AkAranuM huM yathAkrame kathana karIza. te tame mArI pAsethI sAMbhaLo. * vivecana - 328 - saMyogathI vipramukta aNagAra bhikSanA AcAra eTale AcaraNa, ucita kriyA, vinaya. vRddho kahe che - AcAra, vinaya e enArthaka che. ane te ahIM bahuzruta pUjArUpa ja grahaNa karAya che. kemake teno ja ahIM adhikAra che. to huM anukrama pragaTa karIza. tene huM kahuM chuM, te sAMbhaLo. A bahuzrutapUjA kahI. te bahuzruta svarUpa parijJAna ja karavA samartha che. bahuzrutanuM svarUpa tenA viparyayanA parijJAnamAM tadvivikta sukhathI ja jaNAya che. tethI abahuzrutanuM svarUpa kahe che - Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 * sUtra - 3ra9 - je vidhAhIna che, (vidhAvAna hovA chatAM) sahakArI, lubdha, anigraha, vAraMvAra asaMbaddha bolanAra che, te abahuzruta che. * vivecana - 329 * je koI vidhAthI rahita hoya - samyapha zAstranA avagama vagarano eTale ke nirvidha hoya, efpa zabdathI vidhavALo hoya, to paNa je ahaMkArI che, rasa Adi gRddhivALo che, jene iMdriyanuM niyamana vidhamAna nathI tevo anigraha, vAraMvAra prAbalyathI asaMbaddha bhASitAdi rUpathI bola bola kare che, vinaparahita che. tenA nitya abhisaMbaMdhathI te abahuzruta kahevAya che. vidhA sahita hovA chatAM tenuM abahuzrutatva bAhaRtya phaLanA abhAvathI che, tema vicAravuM. AnAthI viparIta arthathI "bahuzruta' kahevAya che. AvuM bahuzrutatva ke bahuzrutatva kaI rIte prApta thAya che ? * sUtra - 330 thI 33ra - pAMca kAraNe zikSA prApta na thAya - abhimAna, krodha, pramAda, roga, ALasa... A ATha sthAnomAM vyakti zikSAzIla thAya che - (1) hasI majAka na kare, (2) sAdA dAMta rahe. (3) madaghATana na kare. (4) AzIla na hoya. (5) vizIla na hoya. (6) atilolupa na hoya. (7) akolI hoya. (8) satyarata hoya. * vivecana - 330 thI 33ra - pAMca saMkhyaka sthAnomAM karmavaza jIvo rahe che, te sthAno. tethI - kahevAnAra hetu vaDe zikSaNa te zikSA - grahaNa AsevanarUpa pAmatA nathI. tenA vaDe AvA prakAre abahuzrutatva pAme che. konA vaDe te prApta na thAya? mAnathI, kopathI, madhaviSayAdi pramAdathI, kuSThAdi rogathI, ALasathI zikSA na pAme. AnA samasta ke vyasta hetutvane jaNAve che. A abahaRtatva hetune jaNAvine have bahu Rtatva hetu kahe che- ATha sthAno vaDe zikSAmAM svabhAva jene che ke zIkSAno abhyAsa kare che te zikSAzIla - be prakAre zikSA abhyAsa karela. tIrthakara, gaNadharAdi vaDe kahevAyela che, te ja kahe che - (1) na hasavAnA svabhAvavALo, sahetuka ke ahetuka hasatA nathI. (2) sarvakALa iMdriya ane noiMdriyane damanAra, (3) bIjAne apabhrAjanAkArI kulita jAti AdinuM udghATana na kare. (4) zIla rahita ke sarvathA vinaSTa cAstri dharma na hoya. (5) virUpazIla, atiyAra kaluSita vratavALA na hoya. (6) ati rasa laMpaTa na hoya. (7) aparAdhI ke niraparAdhI pratye kathaMcita krodha na kare. (8) satya - avitatha bhASaNamAM rakta. A ATha guNovALo zikSAzIla kahevAya che. te ja bahuzruta thAya che. ahIM sthAnanA prakamamAM A pramANe abhidhAna dharma ane dharmanA kaMIka Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/330 thI 33ra ananyatvane jaNAvavA mATe che. vizeSa kathanathI kavacita, koIkane aMtarbhAva saMbhavamAM paNa pRthaka upAdAna, tene parihAra AgaLa paNa kahevo. abahuzrutatva ke bahuzrutatvamAM athavA avinaya ke vinayamAM mULa kAraNa tattvathI ukta hetumAM Ano aMtarbhAva che te mATe avinIta ane vinItanuM svarUpa jANyA vinA te jANavA zakya nathI, tethI kahe che - * sUtra - 333 thI 340 - cauda sthAne vyavahAra karanAra saMvata muni avinIta kahevAya. ane te nivaNa na pAme. (1) bhikSaNa krodhI hoya. (2) krodhane lAMbo samaya TakAve. (3) mitratAne harAve, (4) zrata pAmIne ahaMkAra kare, (5) bIjAno pApa parikSapI, (6) mitro para krodha karanAra, (7) priya mitronI paNa ekAMtamAM burAI kare che. (8) asaMbaddha pralApa kare, (9) drohI, (10) abhimAnI, (11) rasa lolupa, (12) ajitendriyA, (13) AsaMvibhAgI, (14) AmItikara che, te avinita che. paMdara sthAne te suviAnita kahevAya che - (1) je namra che, (2) asapala che, (3) sAmAsI, (4) akutuhalI, (5) koInI niMdA na karanAra, (6) krodhane lAMbo samaya pakaDI na rAkhe, (7) mitro prati kRtajJa, (8) zratane pAmIne ahaMkAra na kare. (9) pApa parikSepI na hoya, (10) mio upara krodha na kare. (11) apriya mitrane mATe paNa ekAMtamAM kalyANanI vAta kare. (1) vApha kalaha ane mArapITa na , (13) abhijAta hoya, (14) lajjazIla hoya, (15) pratisaMlIna hoya, te sAdhune vinIta kahela che. * vivecana - 333 thI 340 - cauda sthAnomAM rahelo saMyata avinIta kahevAya che. tevo te mokSa ane ca zabdathI A jJAnAdine pAmato nathI. te 14 sthAnomAM A che - (1) te vAraMvAra ke kSaNe kSaNe ke anavarata krodhI hoya ane nimitta hoya ke na hoya te krodhita ja rahe che. (2) vikathAdimAM ke vicchedathI pravartana ke prabaMdhana kare che. (3) mitratA karavA chatAM paNa, mitra- A mAro che, tema icchavA chatAM paNa teno tyAga kare che. - x* x x-(4) mRta - Agama paNa prApta karIne abhimAna kare che. - - - (5) kathaMcita samiti AdimAM alita lakSaNothI AcAryAdino tiraskAra kare che, evo AcAra jeno che te pApa parikSepI (6) mitro paratve paNa, bIjAo upara paNa krodha kare. (7) ativallabhane paNa, mitranA ekAMtamAM paNa pApone bole arthAtu AgaLa priya bole ane pAchaLathI tenA anAcArane pragaTa kare che. (8) je prakIrNa - Ama tema arthAta asaMbaddha bolavAnA svabhAvavALo, prakIrNavAdI che, vastutattva vicAramAM paNa je yatkiMcinAvAdI kahe che. athavA je - A pAtra che ke pAtra che, ema parIkSA karyA vinA ja kaMIka adhigata zrata rahasyane kahevAno svabhAva jeno che te prakIrNavAdI. (9) drogdha - drohaNazIla, mitra prati paNa adroha Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 karanAra. (10) huM tapasvI chuM ityAdi abhimAna karanAra, (11) anna AdimAM abhikAMkSAvAnuM (12) anigraha, (13) saMvibhAga na karavAnA svabhAvavALo, asaMvibhAgI AhAradi prApata karIne bIjAne kaMIpaNa na Ape paraMtu potAne ja poSanAra hoya. (14) aprItikara - jonAra, sAMbhaLanAra badhAne aprIti ja utpAdita kare che. AvA prakArano doSayukta hoya tene avinita kahe che. A pramANe avinita sthAnone jaNAvIne vinIta sthAnone kahe che - paMdara sthAno vaDe zobhana vinayathI yukta suvinita kahevAya che. tene ja kahe che - nIca - anuddha je rIte thAya, e pramANe nIcI zayyAdimAM varte che te nIyavartI, gurunI nIce varte che te. acapala - AraMbhelA kArya prati asthira athavA apacala - gati, sthAna, bhASA, bhAva bhedathI cAra prakAre che. temAM gaticapala te drAcArI, sthAnacapala te beTho hoya to paNa cAlato hoya tema rahe, bhASAcala - asatu, asabhya, asamIkSya, adezakALa pralApI bhedathI cAra prakAre che. asat - avidhamAna, asabhya - khara puruSAdi, asamIkSya - AlocanA karyA vinA bolanAro. cotho adezakAlapralApI - kArya vItI gayA pachI je bole - jo Ama hoya to tyAM deza ke kALamAM Ama karata to suMdara thAta. bhAvacapala - sUtramAM ke arthamAM asamApta ja je bIjuM grahaNa kare che. amArI - manojJa AhArAdi pAmIne guru Adine vaMcaka na thAya. akutUhala - kuTuka indrajAlAdi avalokanathI para, alpa - stoka, tiraskAra kare arthAta alpa evA ja zabda ke abhAvavacanAthI tiraskAra kare che. eTale ke koIne tiraskAra karato ja nathI. mitrone upakAra kare, paNa prati upakAra prati asamartha na bane - ke kRtaghna na bane, zrata pAmIne abhimAna na kare, paNa madanA doSone jANIne vadhAre namra thAya. pApa parikSepI na thAya, mitro paratve kRtajJatAthI kathaMcita aparAdhamAM paNa kopa na kare. apriya evA mitranA rahasyamAM paNa kalyANa ja bole, - x- paNa tenA doSa udhADA na pADe. kalaha - vAgyAthI vigraha ane Damara - prANaghAta Adi, teno varjaka hoya. buddhabuddhimAna. ajAti - kulinatA. dI - lajjA, te jene vidhamAna che, te phrImAna, kathaMcita kaluSa adhyavasAyatAmAM paNa akArya AcaratA lajjA pAme. pratisalIna - gurunI pAse ke anyatra kArya vinA ahIM - tahIM pravRtti na kare. - x Avo vinIta kevo thAya? * sUtra - 341 - sadA gurukULamAM rahe, yoga ane upadhAnamAM nirata che, paya karanAra ane parabhASI che, te zikSA prApta karI zake che. * vivecana- 341 - vase eTale ke rahe. kyAM ? sadA AcAryAvAdinA gacchamAM, arthAt temanI AjJAmAM. jAvajIva guru AjJAmAM ja rahe. yojavuM te yoga - vyApAra, ahIM prakamathI dharmagata vyApAra levo. athavA yoga - samAdhi, te jene che te yogavAna. upaghAna - aMga, anaMga adhyayana Adi. yathAyoga AyaMbilAdi tapo vizeSa. tenAthI yukta, Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/341 69 je jenA upadhAna kahyA, tethI anyathA na bhaNe, na sAMbhaLe. priyaMkara - anukULa kare che. kyAreka koIka apakAra kare to paNa pratikULa AcaraNa na kare paNa potAnA karmono ja doSa vicAre tethI ja priyavAdI bane, koI apriya bole to paNa priya ja bolavAnA svabhAvavALo. athavA AcAryAdine abhimata AhArAdi vaDe anukUlakArI, AcAryanA abhiprAyane anuvartIne bole te priyavAdI. temAM zo guNa che ? zikSA zAstrArtha grahaNa Adi rUpa. tene prApta karavA yogya thAya che. AnA vaDe avinIta, AnAthI viparIta zikSAne pAmavAne yogya nathI, tema kahela che tathA je zikSAne pAme te bahuzruta, bAkInA abahuzruta. * sUtra - 342 jema zaMkhamAM rAkhela dudha potAne ane potAne AdhAranA guNone kAraNe baMne taraphathI suzobhita rahe che, te ja rIte bahuzruta bhikSumAM dharma, kIrti ane zruta paNa baMne taraphathI suzobhita rahe che. * vivecana 342 - jema zaMkhamAM rAkhela dudha baMne prakAre arthAt mAtra zuddhatA Adi svasaMbaMdhI guNa lakSaNathI zobhe che temAM te kaluSa thatuM nathI, khaTAza paNa pakaDatuM nathI, sravatuM paNa nathI. A ja prakAre bahuzruta bhikSumAM yatidharma zlAdhA tathA dharmakIrtivat Agama zobhe che. jo ke dharmakIrti zruta nirUpalepatA Adi guNothI svayaM zobhAbhAgI che, to paNa mithyAtvAdi kAluSyanA vigamathI nirmalatAdi guNathI zaMkhanI jema vizeSathI zobhe che. ityAdi. zeSa sUtrArthavat samajI levuM. pharI bahuzrutane kahe che - * sUtra 343 je pramANe kaMboja dezanA azvomAM kathaka ghoDA jAtimAna ane vegamAM *X*X* - zreSTha hoya che, te pramANe ja bahuzruta zreSTha hoya che. vivecana - 343 - je prakAre kaMboja dezamAM thayelAM azvo zIlAdi guNothI vyApta che, pradhAna che, vegavALA che. te pramANe jinadharmane pAmelA vratI kaMbojanA azvonI mAphaka, bIjA dhArmikonI apekSAe zruta ane zIlAdi vaDe zreSTha che. * sUtra 344 - jema jAtimAn azvArUDha daMDha parAkramI zUravIra yoddhA, baMne tarapha thanArA nAMdIghoSathI suzobhita thAya che, temaja bahuzruta zobhe che. 7 vivecana - 344 - jema jAtyAdi guNayukta azva upara samyak rIte beselo, te kadAca phAyara paNa hoya, tethI kahe che - zUra, dRDha, parAkrama - zarIra sAmarthyarUpa che te tathA jamaNI ane DAbI baMne bAjue athavA AgaLa ane pAchaLa bAra vAjiMtronA ninAda rUpa vaDe athavA AzIrvacana rUpa nAMdI - 'tame ghaNuM jIvo'' ityAdi, tenA ghoSathI, baMdijanonA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra kolAhalarUpa hoya. e pramANe bahuzruta thAya che. ahIM zuM kahevA mAMge che? je pramANe Avo sUra koIthI abhibhUta thato nathI, ke teno Azrita bIjo koI paNa abhibhUta na thAya. tema A paNa jinapravacanarUpa ghoDA upara besIne paravAdI darzanamAM paNa trasta na thAya, tenA vijaya prati samartha che. divasa - rAtri svAdhyAyanA ghoSa rUpathI ke svapakSa - parapakSano ghoSa ke "tame ghaNuM jIvo" thAya che tene paratIrthi paNa parAbhava karavA samartha nathI. tene Azare rahelAM bIjA paNa koI jItAtA nathI. - tathA - * sUtra - 345 - je prakAre hAthaNIthI gherAyela sAITha varSano baLavAna hAthI koIthI parAjita thato nathI, te pramANe bahuzruta paNa parAjita thato nathI. * vivecana - 345 - jema hAthaNIo vaDe parivRtta je che te, ekalo nahIM, tevo hAthI, vaLI sAITha varSanA AyuvALo, tene ja ATalAkALa sudhI prativarSa baLano saMgraha karyo hoya, tethI ja jene ATaluM zarIra sAmarthya che te baLavAna thaIne aprati hata thAya che. arthAta bIjA madamukho vaDe ke matAMga vaDe parAMmukha karAya che. bahuzruta Avo thAya che. te paNa bIjAnA prasAranA nirodharUpa tyAtikI Adi buddhi ane vividha vidhA vaDe AvRtta hoya, sAITha varSa vaDe atyaMta sthiramati hoya, tethI ja baLavAna paNAthI aprati hata thAya che. ghaNAM darzana haNanArAo vaDe paNa pratihanana karavo zakya banato nathI. bIjuM * sUtra - 346 - jema tINa zagaDAvALo, baLavAna skaMdha vALo, jUthAdhipati vRSabha zobhe che, tevI rIte (gaNAdhipati) bahuzruta zobhe che. * vivecana - 36 - jema te tINa zIMgaDA jene che tevo, atyaMta upacita thayelA jhaMgha jenA che tevo, upalakSaNathI samagra aMgopAMga upasthita hoya che tevo baLada zobhe che. vaLI te gAyonA samUhano adhipati- svAmI thaIne rahyo hoya. bahuzruta paNa tevo thAya che. te paNa parapakSane bhedavApaNAthI svazAstra ane parazAstrarUpa zIMgaDAvaDe yukta hoya, gacchanA moTA kAmonI dhurAne dhAraNa karavA vaDe jAta skaMdha hoya ane sAdhu Adi samUhano adhipati AcArya thaIne zobhe che - vaLI - * sUtra - 347 - jema tIkSaNa dADha vALo pUrNa yuvA ane duSparAjeya siMha pazuomAM zreSTha hoya che tema ja bahuzruta hoya che. * vivecana - 347 - jene tIkSaNa dADhA che, tevo te tIkSNadaM, utkaTa ke udagra vaya sthita, tethI duSyadharSa-bIjA vaDe durabhibhava siMha, vanya prANImAM pradhAna thAya che evo bahuzruta thAya. che. A parapakSane bhedana paNAthI tIkSNa dADhA rUpa maitramAdi nayothI pratibhA Adi guNa Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/347 8 9 vaDe udagratAthI durabhibhava che, tethI anyatIrthI rUpa mRhasthAnIyomAM pravara che. * sUtra - 348 - jema zaMkha, cakra, gadAne dhAraNa karanAra vAsudeva aparAjita baLa vALo yoddho hoya che, temaja bahuzruta paNa aparAjita baLazALI hoya che. . * vivecana - 348 - jema te vAsudeva paMcajanya zaMkha, sudarzana cakra, kaumuda gadAne vahana kare che tethI zaMkha cakra gadAdhara thaI bIjA vaDe khalanA pamADavI azakya che, sAmarthya jenuM tevo apratihata bala vALo yoddho - subhaTa hoya che te pramANe bahuzruta paNa svAbhAvika pratibhA pAgalakhyavALo ane zaMkhAdi mAphaka samyaga darzana-jJAna-cAstri vaDe yukta coddho - karmaverI parAbhavI thAya. * sUtra - 349 - jema mahAna divAnuM cAturaMta cakravartI cauda ratnono svAmI hoya che, temaja bahuzruta paNa cauda pUrvAnA svAmI hoya che. vivecana - 349 - jema cAre dizA paryA, eka tarapha himAvAna ane traNa dizAmAM samudra, jene che te caturaMta athavA cAra - ghoDA, hAthI, ratha, manuSyarUpa aMtazatruvinAzarUpa jene che te cha khaMDa bharatano adhipati, moTI samRddhivALo, cauda ratno - senApati, gAthApati, purohita, hAthI, ghoDo, vardhika, strI, cakra, chatra, carma, maNi, kAkaNi; khaga, daMDa teno adhipati hoya e pramANe bahuzruta paNa Asamudra pRthvI maMDala upara khAtakIrtipaNAthI cAturaMta kahevAya che. athavA cAra prakAre dAnAdi dharma vaDe kamarIne vinAza karavAthI cAturaMta, AmaSadhi Adi RddhivAna pralAka Adi labdhivAna, sakaLa atizaya nidhAna cauda pUrvo rUpI caudaratno yukta hoya che. * sUtra - 350 - jema sahasrAkSa, vajapANi, puraMdara, zaka devono adhipati hoya che, te pramANe bahuzruta hoya che. * vivecana - 350 - jene hajAra AMkho che te sahasrAkSa, ahIM saMpradAya evo che ke iMdrane 500 maMtrI devo hoya che, temanI baLe eTale hajAra AMkho che athavA je hajAra AMkho vaDe jovAya che tethI sahasrAkSa che. vaja - tenAmanuM Ayudha jenA hAthamAM che te vajapANi. lokoktithI pUrane dAraNa karavAthI puraMdara, evo te zaka - devono svAmI che tevA bahuzruta thAya che te paNa zrutajJAna vaDe saMpUrNa atizaya ratnAnidhAna tulyatAthI hajAro locana hoya tema jANe che. pU no artha zarIra paNa thAya, te vikRta tapa ane anuSThAnathI kartAne vicAre che tethI puraMdara che. zakravat devo vaDe dharmamAM atyaMta nizcalatAthI pUjAya che ityAdi. - x Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 0 sUtra - 351 - jema aMdhakAranAzaka udIyamAna surya tejathI baLato hoya tevo lAge che, te pramANe bahuzruta paNa tejasvI hoya che. 0 vivecana - 351 - jema te aMdhArano vinAza kare che te timira vidhvaMsaka ugato sUrya, te ja urva AkArAmArgane AkrAtita karato ati tejasvItAne pAme che. - x- athavA pahelA ugato sUrya tIvra hoto nathI, e pramANe tIvratAno abhAva jaNAve che, anyathA tenI tIvratAnuM STAMta na kaheta. kevo tIva thAya? tejanI jvAlAne choDato evo, bahuzruta paNa tevA ja thAya, te paNa ajJAnarUpa timirane nivAranArA che, saMyama sthAnomAM vizaddha vizuddhatara adhyavasAyathI ane tapanA tejathI jhaLahaLatA hoya che. * sUtra - 352 - jema nakSatronA parivArathI parivRtta caMdramA pUrNimAe paripUrNa thAya che, te pramANe bahuzruta paNa jJAnAdinI kaLAthI paripUrNa thAya. * vivecana - 35ra - je rIte te nakSatrono svAmI - uDupati, caMdra, azvinI Adi nakSatrothI, graho ane tArAo vaDe parisvArita thaIne pratipUrNa samasta kalAyukta thAya. kyAre thAya ? pUrNimAne divase. ahIM caMdra ema kahevAthI koI caMdra nAmavALo paNa grahaNa thAya tethI uDupati evu nAma grahaNa karyuM. kavacita ekAkI siMha jevo paNa hoya, tethI vizeSaNa mUkyuM - nakSatra parivArita, te paNa bIja Adino nahIM, paNa pUrNimAno levo, e pramANe bahuzruta levA. te paNa nakSatronI mAphaka aneka sAdhunA adhipati che. tathA te parivArita sarvakaLA yukta paNAthI pratipUrNa hoya che. - bIjuM - * sUtra - 353 - je prakAre sAmAjika - vyApArI AdinA koThAra surakSita ane aneka prakAranA dhAnyothI paripUrNa hoya che te pramANe bahuzruta paNa vividha prakAranA sutathI paripUrNa hoya che. * vivecana - 53 - jema samAja - samUha temAM sAthe ekaThA thAya te sAmAjika - samUhavRtta loko, athavA atasI Adi aMgonA upabhogAMgatAthI zyAma Adi aMgarUpa dhAnya, te koSTha dhAnyano palya, tenA agAra ke AdhAra rUpa je gRha, upalakSaNathI anya paNa prabhUta dhAnyasthAna, jyAM baLI javA AdinA bhayathI dhAnya koThAra karAya che, te koThAgAra kahevAya che. * x - = - tene prANarika puruSAdi vyApAra dvArathI pAlita dasyamUSikAdithI surakSita ane te kadAca prati niyata dhAnya viSaya apratipUrNa hoya, tethI kahe che. aneka prakAranA dhAnyothI bharelo, e pramANe bahuzruta paNa hoya. bahuzruta paNa sAmAjika lokonI jema gacchavAsIne upayogI evA vividha dhAnyonI jevA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/353 aMga, upAMga, prakIrNakAdi bhedothI zrutasthAna vizeSathI pratipUrNa ja hoya che. pravacananA AdhArapaNAthI surakSita hoya che. - vaLI - * sUtra 354 - anAdaMta devanuM sudarzanA nAme jaMbU vRkSa, jema badhAM vRkSomAM zreSTha hoya che, tema bahuzruta badhAM sAdhumAM zreSTha hoya che. * vivecana - 354 - jema te vRkSo madhye pradhAna jaMbU nAme sudarzanA che, jema A amRta phaLanI upamA ane devAdi Azraya che, tevuM koI vRkSa nathI. jo ke A vRkSano phaLa vyavahAra tenI pratirUpatAthI ja che, vastutaH te pRthvIkAyika che, vaja vaiDUryAdimaya tenA mULa Adi tyAM tyAM kahelA che te konuM che ? anAdaMta nAme deva jaMbudrIpAdhipati vyaMtara devanA AzrayatvathI saMbaMdhI che. bahuzruta e pramANe thAya che. teo paNa amRtanI upamAnA phaLa samAna zrutayukta devAdine paNa pUjyatAthI abhigamanIya ane bAkInA vRkSanI upamA samAna sAdhumAM pradhAna che - bIjuM - 0 sUtra - 355 - je prakAre nIlavaMtathI vahetI, jaLapravAhathI paripUrNa, samudragAminI sItA nadI, badhI nadIomAM zreSTha che, te pramANe bahuzruta thAya che. * vivecana - * 344 - jema te nadI pradhAna jaLathI pUrNa che, te sAgaramAM maLatI hovAthI 'sAgaraMgamA' che, paNa kSudra nadInI jema mArgamAM nAza pAmatI nathI A sItA nadI - merunI uttara dizAnA varSadhara parvatathI nIkaLe che athavA te nIlavaMtathI nIkaLe che. bahuzruto zItA nadIvat hoya che. nadInI jema bIjA sAdhunA ke zrutajJAnInI madhya pradhAna che, vimaLa jaLa samAna zrutijJAna vaDe yukta che, sAgara rUpa muktimAM jAya che. ucita anuSThAna vaDe te pravRtta che, tene anyadarzanI mAphaka devAdi bhAvanI vAMchA nathI. - x - x - * sUtra 356 - jema vividha prakAranI auSadhithI dIpta mahAna meru parvata badhAM parvatomAM zreSTha che, te pramANe bahuzruta badhAM sAdhuomAM zreSTha hoya che. vivecana - 356 91 - jema parvatonI madhye ati pradhAna ati guru, ati ucca evo meru nAmano parvata che, te anekavidha viziSTa mAhAtmya vanaspati vizeSa rUpa thakI prakarSathI jvalita - dIpta che, tenA yogathI A paNa prajvalita kahyA. e pramANe bahuzruto jANavA. zrutanA mAhAtmyathI atyaMta sthira hovAthI bAkInA sAdhunI apekSAthI pravara ja thAya che. ityAdi - 4 - x * - * sUtra - 357 jema sadaiva akSayajaLathI paripUrNa svayaMbhUramaNa samudra vividha ratnothI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra paripUrNa rahe che, temaja bahuzruta rAkSavajJAnathI paripUrNa rahe che. * vivecana - 357 - jema svayaMbhUramaNa nAmaka samudra akSaya - avinAzI jaLayukta che, vividha prakAranA marakata Adi ratnothI bharelo hoya tema bahuzruta paNa akSaya samyagra jJAnarUpa jaLathI bharela ane vividha atizaya ratnavALA hoya che. athavA akSata udayavALA hoya. have phaLadarzanathI tenuM mAhAbhya kahe che - * sUtra - 358 * samudra samAna gaMbhIra, durAsAya, avicalita, aparAjeva, vipula zrutajJAnathI paripUrNa trAtA evA bahuzruta muni kamano kSaya karI uttama gati pAme. * vivecana - 358 - gAMbhIrya - jeno madhyabhAga labdha nathI tevo - samudra, dukhe karIne Azraya thAya tevo, abAsita, duSparghaSaka che, tema bahuzruto AgamathI pUrNa, aMga - anaMga Adi bhedathI vistIrNa, rakSaNahAra hoya che. have tene phaLathI vizeSita kare che. jJAnAvaraNa Adi kamoMno vinAza karIne mukti nAme uttamA gati prApta thAya che. - - - bahuzrutanI guNavarNanarUpa pUjA jaNAvIne kahe che - * sUtra - 359 - uttamArtha gadSaka muni sutano Azraya le jenAthI te pote ane bIjAne paNa siddhi apAvI zake tema huM kahuM chuM. * vivecana - 359 - jethI bahuzrutanA A guNo muktigamana sudhInA che, tethI Agama adhyayana zravaNa ciMtanAdithI Azraye. uttamArtha * mokSanI gaveSaNA kare. te zratanA AzrayathI potAne ane bIjA tapasvI Adine - *- muktigati prApta karAve che, temAM koI saMdeha nathI. - X- X muni dIparatnasAgare karela rAdhyayana - 11 no TIkA sahitano anuvAda pUrNa Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 12 bhUmikA adhyayana "harikezIya" X-----X 0 agiyAramAM adhyayananI vyAkhyA karI. have bAramuM kahe che, teno A abhisaMbaMdha che - anaMtara adhyayanamAM bahuzruta pUjA kahI, ahIM bahuzrute paNa tapamAM yatna karavo joIe te jaNAvavAne mATe tapaH samRddhi varNavAya che. e saMbaMdhe Avela A adhyayananA - 4 - nAma nikSepamAM AnuM 'harikozIya' nAma che. teno nikSepo - niyukti 318 thI 320 * vivecana - - 12 3 - harikezane nAma Adi cAra bhede nikSepa che. temAM nAma ane sthApanA gauNa che. dravya viSayaka be bheda - AgamathI, noAgamathI. temAM noAgamathI traNa bheda - eka bhavika, baddhAyuSka ane abhimukha nAma gotra. harikeza nAma gotrane vedato hoya te bhAvathI harikeza kahevAya. tenA nAmathI A adhyayana Avela che. have harikezanI vaktavyatA kahe che - * niyukti - 321 thI 327 - vivecana . A niyuktino bhAvArtha kathAnakathI jANavo joIe, te A che -mathurA nagarImAM zaMkha nAme yuvarAja hato, te dharma sAMbhaLIne pravrujita thayo. vicaratA te gujapura pahoMcyo. tyAM bhikSArthe jatAM eka galI jevo mArga Avyo. te murmura samAna ati uSNa hato. uSNakALe koIpaNa tyAM cAlavA samartha na hatA. je tene na jANatA te tyAM cAle, te vinAza pAmatA, tenuM nAma ja 'hutavaharathyA' thaI gayuM. te sAdhue koI purohitaputrane pUchyuM - e rathyA vahana thaI zakaze ? te purohita putrae vicAryu - sAdhu baLI jaze, tethI teNe kahyuM - hA, A mArge javAze. sAdhu te mArge cAlyA. purohita putra chupAIne jue che. sAdhu tvarA rahita te mArge cAle che. AzaMkAthI te mArgamAM cAlyA, jeTalAmAM te cAlyA, temanA tapanA prabhAvathI te mArga zItIbhUta thaI gayo. te purohita putra AkarSAyo, aho ! A mahAtapasvIne meM AzAtita karyA, udhAnamAM rahelA temanI pAse jaIne kahyuM - bhagavan ! meM pApakarma karela che huM temAMthI kaI rIte chuTIza ? sAdhue kahyuM - dIkSA levI. teNe dIkSA lIdhI. te purohita putra jAtimada ane rUpamada karatAM mRtyu pAmyo. devaloka gayo. devalokathI cyavIne purohita putrano jIvana mRtagaMgAnA kinAre balakoTTA nAme harikezo hatA, tenA adhipati balakoTTa nAme hato. tene be patnI hatI - gaurI ane gAMdhArI. te jIva gaurInI kukSimAM utpanna thayo. svapradarzana thayuM. vasaMta Rtu jue che. tyAM kusumita AmravRkSa jue che, svaprapAThakone kahyuM. te bolyA - mahAtmA putra tamane thaze. yogya samaye gaurIe bALakane janma Apyo. te pUrvabhavanA jAtimada rUpa doSathI kALo ane virUpI hato. balakoTTamAM janmela hovAthI tenuM 'bala' nAma rAkhyuM. te sahanazakti rahita ane khaMDanazIla hato. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 4 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 te bALaka game tyAre bhojana karato, dArU pIto. te aprItikara thayo. gherathI kADhI mUkyo. cAre tarapha joto ubho che. teTalAmAM sarpa Avyo. badhAM jaldI ubhA thaI gayA. te sapane mArI nAMkhyo. bIjA muhUrtamAM bheguMDa - divyaka sarpa Avyo. DarIne ubhA thaI gayA. tene divyaka jANIne choDI dIdho. te joIne "bala' vicAre che ke - aho ! svadoSathI ja jIvo kalezanA bhAgI thAya che. tethI bhadrakapaNuM ja rAkhavuM. bhadraka ja bhadrane pAme che. kemake saviSa sarpa haNAya che, bheDa bacI jAya che. e pramANe vicAratA bodha pAmIne dIkSA lIdhI. te bala muni vicaratA vANArasI gayA. tyAM tiMduka vana udhAna hatuM, tyAM tiMduka nAme yakSAyatana hatuM. temAM gaMDItiMduka nAme yakSa vasato hato. tenI anujJA mAMgI muni tyAM rahyA. yakSa upazAMta thayo. bIjA pakSo bIjA vanamAM vasatA hatA. tyAM paNa bIjA ghaNAM sAdhuo rahelA hatA. teo pUche che - gaMDIyakSa dekhAto nathI. teoe kahyuM - sAdhunI papAsanA kare che. tyAM siMduke batAvatA te paNa upazAMta thayo. te bIjo yakSa bolyo, mArA udhAnamAM paNa ghaNAM sAdhu che. cAlo ApaNe joIe. te baMne pakSo tyAM gayA. bhavitavyatAthI te sAdhuo tyAM vikathA karatAM rahelA hatA tyAre te yakSa Ama bolyo - ahIM strI kathA, janapada kathA, rAja kathA thaI rahI che. cAlo ApaNe teMduka udhAnamAM pAchA jaIe. koI divase yakSAyatane kauzalika rAjakanyA bhadrA puSpa, dhUpa Adi grahaNa karIne pUjA karavAne nIkaLI. pradakSiNA kare che. tyAM kALA vikarALa bala sAdhune joIne ghUMkI. yakSe roSita thaIne tene AviSTa karI. rAjAne kahyuM - have te ja munine A kanyA Apo to ja mukta karIza, kemake A kanyAe te sAdhunI AzAtanA karelI che. rAjAe paNa "kanyA jIvaze' ema mAnIne devAnI hA pADI. mahattarA sAthe kanyAne lAvyA. rAtrimAM kanyAne kahyuM- patinI pAse jA. yakSAyatanamAM pravezyA. muni pratimA dhyAne rahelA. teNe kanyAne na icchI. tyAre yakSe paNa haSinA zarIranuM chAdana karIne divyarUpa banAvyuM. pharI munirUpa batAvyuM. e pramANe AkhI rAtri, viDaMbaNA karI. prabhAte muni irachatA nathI. ema karIne potAne ghera pAchI pharI. purohite rAjAne kahyuM ke - A rASipatnI che mATe brAhmaNone kahyuM, ema karIne tene ApI dIdhI. - - x* A pramANe saMpradAyathI kathA kahI. nAma niSpanna nikSepa kahyo. have sUkAlApaka avasara che, te mATe sUtra kahevuM joIe. te A pramANe - * sUtra - 360 - harikezabhala cAMDAlakulamAM utpana thayA, to paNa jJAnAdi uttama guNonA dhAraka ane jitendriya bhikSa hatA. * vivecana- 360 - zvapAka - cAMDAla, tenuM kuLa, temAM utpanna thayA. tethI zuM? te kuLanI utpatti Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 12/36 anurUpa ja thayA ke nahIM? nA, jJAnAdi guNa pradhAna thayA. athavA anuttara guNavALA thayA. prakarSa prApta jJAnAdi guNanA dhArapha ke anuttara cAMDALa kuLamAM utpanna thayA ane rahyA te paNa anyathA thayA. koNa? harikeza bala. tenuM munita pratijJA mAtrathI paNa hoya, tethI kahe che - bhika - pratijJAta anuSThAna vaDe sudhAne ke ATha prakAranA karmone bheTe che mATe bhikSa. vazIkRta karela che sparzana Adi iMdriyo, tethI jinendra - * sUtra - 361 - teo ica, eSaNA, bhASA, uccAra, AdAna-nikSepa samiti e pAMcamAM yatnazIla ane susamAdhistha saMyamI hatA. * vivecana - 361 - cAlavuM te iryA, zodhAya te eSaNA, bolAya te bhASA, uccAra eTale maLa - mUtranI pariSThApanA, te viSayaka samiti - sakhyam gamana, temAM samyak rIte pravartavuM te. temAM cahnavAna. AdAna - grahaNa, pITha-kulakAdinuM. nikSepa - sthApana. te AdAna nikSepa. - x- e rIte IrSA samiti Adi pAMce samiti. yukta, saMyamavALA ane sukhuM samAdhimAna thayA. * sUtra - 362 - mana - vacana - kAyAthI gupta ane jitendriya muni bhikSA yajJamaMDapamAM gayAM ke jyAM brAhmaNo yajJa karI rahyA hatA. * vivecana - 362 - mananA niyaMtraNa rUpathI guma - saMvRtta temanogupta. athavA jenuM mana gupta che te. e pramANe vAgyusa - vANIno prasAra niruddha karela. kAsagupta eTale asat kAya kriyA rahita. jitendriya zabdanuM pharI grahaNa atizaya jaNAvavAne mATe che. bhikSArthe gayA arthAta niprayojana nahIM, kemake teno niSedha che. baMbaIjja - brAhmaNonuM vajana jemAM che te yajJa mATe gayA. tene tyAM AvatA joIne tyAMnA lokoe je karyuM te kahe che - * sUtra - 363 - tapathI te muninuM zarIra sukAI gayeluM, upadhi ane upakaraNa paNa prAMta hatA. evA munine AvatA joIne anAryo teno upahAsa kare che. * vivecana - 363 - bala munine AvatA joIne, kevA muni ? chaThTha, ahamAdi rUpa tapathI cotaraphathI zoSita - mAMsa ane lohI sukAI gayA cAvata kRza thaI gayelA. tathA prAMta - jIrNa, malinatvAdi vaDe asAra upadhi, te ja upakaraNa eTale dharma ane zarIranA upaSTabha hetu jeno che te athavA upadhi e ja upakaraNa - opagrahika, te joIne hAMsI karAya che, je Arya nathI tevA anAryo - pleccho, sAdhunI niMdA Adi vaDe anArya. te anAryo kevA Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 6 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 che ? teo kaI rIte upahAsa kare che ? te kahe che - * sutra - 364, 365 - jatimadathI garviSTha, hiMsaka, ajitendriya, brahmacArI ane ajJAnI lokoe A pramANe kahyuM - bIbhatsa rUpavALo, kALa, vikarALa, moTA nAkavALo, alpa vAvALo, dhULathI malina thaI pizAca jevo lAgato, gaLAmAM saMtaravastra dhAraNa karanAro A koNa AvI rahyo che ? * vivecana - 364, 365 - jAtimada vALo, jemake- "ame brAhmaNo chIe" tenAthI pratistabdhake pratibaddha, prANInuM upamAdana karanArA, sparzanAdine vazIkRta na karela, tethI ja abrahma - maithuna. tene sevana karanArA, tevA A abrAhmacArIo, kemake - teo kahe che - putranI kAmanA mATe thatAM maithunamAM koI doSa nathI, Adi. tethI ja bAla-bAlakrIDitAnukArI yAdimAM pravRtta. teo A pramANe bolyA - zuM? - *- re ! koNa Ave che ? teo paraspara bolyA- A koNa che? re - A AmaMtraNa vacana che. jenuM zImarUpa che te, dIpta vayana - abIbhatsa, atyaMta baLelA - phoDA thayelA hoya tevo, athavA vikRtapaNAthI durdaza. kAla - varNathI kALo, vikarAla - dAMto vaDe bhayAnaka pizAcavata, phokakA - AgaLa dhULa ane unnata nAka jenuM che te. tathA laghutva jirNatva Adi vastro jenA che tevA aA vAvALo, dhULa vaDe pizAcavatuM thayela, pizAca ja laukikomAM lAMbA vALa, nakha, romAdi vALo ane dhULa vaDe lepAyelo iSTa che, tethI mani paNa niSparikamatAthI ane dhULathI lipta dehapaNAthI evA kahyA. saMkara - te ahIM tRNa, bhasma, chANa, aMgArAdi maLIne ukaraDA jevA thayela vastro te saMkaraduSya, temAM ja je atyaMta nikRSTa, nirupayogI che, te loka vaDe tyajAya che. athavA tyAjya prAyaH vastro ja A grahaNa kare che, tethI tevA vastro paherIne. athavA sva upadhine laIne bhame che. - - - AvA munine dUrathI Avato joIne bolyA, zuM bolyA? * sUtra - 366 - are ! adAya tuM koNa che ? kaI rAzAthI ahIM Avela cho ? gadA ane dhULIyA vothI, ardhanagna pizAca jevo tuM dekhAI rahyo che. jA, bhAga ahathI. ahIM kema ubho che ? * vivecana - 366 - re! tuM koNa che? e pramANe AdarzanIya - jovAne ayogya, kevA rUpathI ahIM Avela che ? A yajJa pATakamAM kaMI icchAthI Avela cho ? alpavastravALo ane dhULathI pizAca jevo, AnuM pharI upAdAna atyaMta adhikSepa darzAvavA mATe che. A yajJavATakathI cAlyo jA. arthAta amArI AMkha sAmethI dUra thA. tuM kema ahIM ubho che? tAre ahIM ubhavuM na joIe. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12/366 97 AvuM kahevA chatAM te muni prazamatA dhAraNa karIne kaMIpaNa bolatA nathI, teno sAMnidhyakArI hiMdukyakSa je kare che, te kahe che - sUtra - 367 tyAre te mahAmuninI anukaMpAvALA hiMduka vRkSavAsI yakSe potAnA zarIrane chupAvIne AvA vacano uccAryA - vivecana - 367 . - yakSa - vyaMtara vizeSa, te avasare hiMdukavRkSavAsIe teno saMpradAya A che - te hiMdukavanamAM madhye moTu hiMduka vRkSa hatuM, tyAM te raheto hato. tenI nIce caitya hatuM. tyAM te sAdhu rahyA hatA. anurUpa kriyA pravRttivALo te anukaMpaka, konI ? te harikezabala mahAmuninI, prakarSathI potAnA zarIrane AvarIne, arthAt tapasvI muninA zarIramAM pravezIne ane svayaMne gopavIne. have kahevAnAra vacano kahyA. te zuM vacana hatA ? * sUtra - 364, 369 - * huM zramaNa chu, saMyata chuM, brahmacArI chuM. huM dhana, paMcana rAMdhavuM, parigrahano tyAgI chu. bhikSA kALe bIjA mATe niSpanna AhArane mATe ahIM Avela chu... ahIM pracura anna devAya che, khavAya che, upabhogamAM levAya che. tame e jANo ke huM bhikSAjIvI chuM. tethI bacelA akSamAMthI kaMIka A tapasvIne paNa maLe. 38/7 Jain Lausation International 7 vivecana 368, 369 zramaNa - muni, huM - potA mATe nirdezela che. kevA ? evI AzaMkAthI kahe che - samyak yata te saMyata - asat vyApArathI aTakela. tethI ja brahmacArI, tathA virata, nivRtta. zenAthI ? thana catuSpada Adi, cana AhAra banAvavo, parigraha dravyAdimAM mUrchA. tethI ja bIjAe potAnA mATe ja niSpAdita karela, te parapravRtta. tene ja paNa potAnA mATe karela nahIM. bhikSAkALe arthAt akALe nahIM, bhojanane mATe, A yajJapATake huM Avela chuM. AnA vaDe - "tu koNa che ? tuM ahIM kema Avyo che ? noM uttara Apyo. - * w e pramANe kahetA teo kadAca kahe ke - "ahIM kazuM koIne apAtu nathI ke deya paNa nathI.'' tethI kahyuM - dIna ane anAthone apAtuM, khaMDa khAdha Adi khavAya te, bhojana - sUpa Adi te bhojana thAya che. A badhuM alpa paNa hoya, tethI kahe che - ghaNuM ane bIjAe kareluM. - x - prANadhAraNa mATe tenI yAcanA karuM chuM - X - mATe tame mane Apo. kadAca A utkRSTa vastunI yAcanA kare to ? tethI teno Azaya kahyo. kaMI aMta-prAMta baceluM hoya te A yati ke tapasvIne prApta thAya. *x-je e pramANe yakSe kahetA yajJavATavAsIe kahyuM - . - Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 * sUtra - 390 - A bhojana mAtra brAhmaNane mATe banAvela che, A ekapakSIya che. ame tane A yajJAthe niSpanna anna - pANI daIzuM nahIM. to pachI tuM ahIM kema ubho che ? * vivecana - 370 - lavaNAdithI saMskArela bhojana brAhmaNoe potAnA mATe karela tethI tene AtmArthika kahyuM. brAhmaNo vaDe paNa pote ja khAvuM, bIjA koIne na ApavuM. kema ? A yajJamAM eka pakSa - brAhmaNa mATe ja banAvela che. arthAta A bhojana brAhmaNa sivAya bIjA koIne apAya nahIM, zuddhane to na ja apAya. - - - tethI ame A uktarUpa odanAdi ane pAna - drAkSa pAnAdi tane ApIzuM nahIM. to zA mATe ubho che? ahIM ubhA rahIza to paNa tane kaMI maLavAnuM nathI. * sUtra - 31 - sArA pAkanI AzAe kheDUta uMcI ane nIcI bhUmimAM paNa bIja vAve che. A kheDutadaSTithI ja mane dAna Apo. huM paNa punya kSetra chuM tethI mArI ArAdhanA karo. 0 vivecana - 31 -. pANInI avasthiti rahita ucca bhUmi bhAgamAM kheDuta ghauM, cokhA Adi vAve che. te pramANe nIcI bhUmimAM paNa vAve che. jyAre atyaMta varSA thAya tyAre uMcA sthaLamAM phaLanI prAptinI AzAe anyathA nimna bhUmimAM pAkaze. A upamA vaDe batAve che ke- tame paNa mane annAdi Apo. kemake jo tame mane nimna mAnatA ho to paNa sthaLatulyatA buddhie devuM yogya che. kadAca teo kahetA ke e pramANe ApatA paNa phaLa na maLe, tethI kahe che - A paNa zubha evuM dekhAtuM kSetra che kemake temAM punyarUpI dhAnya uge che tethI ArAdhanA ja che. AnA vaDe dAnanuM phaLa kahyuM. yakSe kahelAM vacana pachI teo A pramANe bolyA - * sUtra - 372 - saMsAmAM amane evA kSetranI khabara che ke, jyAM vAvela bIja pUrNa rUpe uge che. je brAhANa jAti ane vidhA saMpanna che, te ja punyakSetra che. * vivecana - 372 - kSetra tulya pAtra ame jANIe chIe. jagatamAM ApelA anazana Adi janmAMtaramAM samastapaNe prAdurbhata thAya che. koIne thAya ke huM paNa tevuM ja kSetra chuM. to tenI AzaMkAno uttara Ape che - jeo brAhmaNa che, te paNa nAmathI nahIM, paNa brAhmaNa jAti rUpa ane coda vidhAnA sthAna rUpa, tenAthI ja yukta tevA jAtividhAyukta, te ja Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 9 12/372 kSetra che te zobhana prItikara che. tArA jevA zudra jAtIya nahIM. zudramatitvathI ja vedAdi vidhAthI bahiskRta che. Ama kahetA, temane yakSe uttara Apyo - * sUtra - 373 - jenAmAM krodha, mAna, hiMsA, jUTha, corI ane parigraha che, teo brAhamaNa jAti ane vidhAthI rahita pApayukta kSetro che. * vivecana - 373 - krotha - roSa, mAna - garva, ca zabdathI mAyA ane lobha, vagha - prANIghAta, mRSA - asatya bhASaNa, adatA dAna, ca zabdathI maithuna, parigraha - go-bhUmi Adino svIkAra che. tame brAhANo A krodhAdithI yukta cho, jAti ane vidhAthI rahita cho. cAre varNanI vyavasthA kriyA ane karma vibhAgathI che. tethI kahe che ke - brahmacaryathI brAhmaNa thAya. jema zilpathI zilpI thAya, anyathA iMdra gopakITakavatuM nAma mAtra che. evA prakAranI brahmacaryarUpa kriyA kopAdi yuktane tattvathI saMbhavatI nathI, tethI jAti saMbhava nathI. tathA vidhA paNa sat zAstrarUpa che. badhAM ja sat zAstromAM ahiMsAdi pAMca kahyA che. te ahiMsAyukta paNuM tenA jJAnathI ja thAya che. jJAnanuM phaLa virati ane sagAdino abhAva che. - *- x- paNa tamArA jevA agni Adino AraMbha karanAra, krodhAdivALAne rAgAdinA abhAvano saMbhava nathI. - - - tethI te tame jaNAvelA brAhaNa lakSaNa kSetro ati pApavALA ja che, paNa zobhana nathI, kemake krodhAdiyuktatAthI atizaya pApa hetu paNa che. kadAcita teo evuM kahe ke, "veda vidhAnA ame jJAtA chIe. tethI ja brAhmaNa jAti che, tethI kaI rIte jAti vidhA rahita chIe ? * sUtra - 374 - he brAhmaNo ! A saMsAramAM tame mAtra vANIno ja bhAra vahana karo. cho. vedone bhaNIne paNa teno artha jANatA nathI. je muni bhikSA samabhAvapUrvaka uMca-nIca gharomAM jAya che, teo ja punya kSetra che. * vivecana - 374 - tame A lokamAM bhArane dhAraNa karanArA cho. athavA bhAravAhaka cho. kono ? vANIno. prakramathI veda saMbaMdhI vANIno temane bhAradhAraka ke bhAravAhI kema kaho cho? kemake tame arthane jANatA nathI. kadAca Rgvada AdinuM adhyayana karela hoya to paNa arthajJAnathI ajJAna cho. - x- x x x- tamArA ja veda pATho mujaba paNa tame tattvathI veda vidhAvid thatAM nathI. to pachI kaI rIte jAti vidhA saMpannatvathI tame "kSetrabhUta" cho? to pachI tamArA abhiprAyathI te kSetro kayA che ? ucca-nIca arthAta uttama ane adhama, tene munio bhikSA nimitte care che - Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 gharomAM bhramaNa kare che. paNa tamArI jema manio rAMdhavuM Adi AraMbhamAM pravRtta nathI. tethI paramArthathI to teo ja vaMdanA arthane jANe che. kemake tyAM paNa kaikSavRttithI ja samarthitapaNe che. tethI vedAnuvAdI kahe che - "mAdhukarI vRttine mATe svecchakuLomAM paNa vicare. * x athavA - ucca ane nIca arthAt vikRSTa ane avikRSTa paNAthI vividha prakAranA tapo che. athavA uccavato te bAkInA vratonI apekSAthI mahAvrato che. je vrato munio care che - seve che. vaLI tame ajitendriya paNa nathI athavA azIlo che te ja muni lakSaNa kSetra zobhana che. e pramANe yakSe adhyApakane nimukhI karAyelo joIne, tenA chAtro tyAre A pramANe bolyA ke - * sUtra - 35 - amArI sAme prAdhyApako sAme pratikULa bolanArA he nigrantha ! tuM zuM bakavAsa kare che ? A anna-jaLa bhale saDIne naSTa thaI jAya, paNa ame tane nahIM ApIe. - vivecana - 35 - adhyApana karAve - bhaNAve te adhyApaka - upAdhyAya, temanI pratikULa bole che, te pratikULabhASI. prakarSathI bole che, tamane dhikkAra che. ame kSamA karIzuM ke nahIM ke je tuM amArI samIpe A pramANe bole che. A anna pAna je dekhAI rahyA che te bhale kohavAI jAya, svarUpathI hAnine pAme saDI jAya, paNa tane ApIzuM nahIM. he nirgaLyA nikiMcana tuM guru pratyanika che. arthAta jo pratyenIka na hota to kadAca anukaMpAthI kaMIka aMtarAMta ame Apata. tyAre yakSe tene kahyuM - * sUtra - 36 - huM samitimAM susamAhita chuM, gutithI gu chuM, jitendriya chuM. Ama eSaNIya AhAra je tame mane nathI ApatA, to A ja yajJano tamane zuM lAbha thaze ? * vivecana - 376 : samiti - iryAsamiti Adi mArAmAM sArI rIte samAhita che. guNi - manogati Adi vaDe guNivAnuM, jitendriya chuM. jo mane eTale ke vyavahita kriyA prati samAhitane tame nahIM Apo, zuM? A eSaNAvizuddha anna Adi kaMI nahIM Apo to Aje A je yajJa che, te A Abdha yajJonuM athavA he Aryo ! yajJonuM punyaprANirUpa phaLa tamane kaMI nahIM maLe. kemake pAtramAM dAnathI ja viziSTa punya prApti thAya che, anyatra tathAvidha phaLanA abhAvathI devAya to hAni ja thavAnI. kemake apAtrane devathI mAtra nAza ja thavAno che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 12/36 A pramANe yakSe kahetA je pradhAna adhyApake kahyuM, te kahe che - * sUtra - 377 - ahIM koI kSatriya upajyotiSa - rasoIyA, adhyApaka ke chAtra che, je A nigranthane DaMDAthI ke pATIyAthI mArIne ane kaMThethI pakaDIne ahIMthI bahAra kADhI mUke ? * vivecana - 377 - koI A sthAnamAM kSatriya jAti ke varNazaMkarotpanna tevA kArya mATe niyukta, upajyotiSa - jyotinI samIpa rahenArA ati agninI samIpavartI evA rasoIyA ke Rtvija, adhyApaka ke pAThaka, chAtra che? teonuM zuM kAma che? A zravaNane phalakamuSTiprahAra vaDe mAre pachI kAMThalo pakaDIne ahIMthI kADhI mUke. abhighAta ke kADhI mUkavAmAM samartha che? eTalAmAM je thayuM te kahe che - * sUtra - 378 - adhyApakanA A vacana sAMbhaLIne ghaNAM kumAro doDatA tyAM AvyA ane daMDAthI, veMtathI, cAbukathI te vaSine mAravA lAgyA. . * vivecana - 378 - adhyApaka - upAdhyAyanA uktarUpa vacanane sAMbhaLIne vegathI doDI AvyA. kyAM? jyAM A muni ubhA hatA, tyAM ghaNAM kumAra - bIjI vayamAM vartatA chatra Adi. teo krIDA karavAmAM rasa hovAthI ahIM krIDAne mATe jaldIthI AvI gayA, daMDa - vAMsanI lAkaDI Adi, veMta - jaLa ja vAMsaDArUpa netara, kaza - cAbuka, e badhAM vaDe teo bhegA thaIne te vyaSine mAravA-hasavA lAgyA. A avasaramAM - * sUtra - 379 - rAja kauzalikanI aniMdita aMgavALI bhadrA nAmaka kanyA, munine mAra-piTa karAtA jaIne zuddha kumArone rokyA. * vivecana - 379 - rAjJa - nRpati, tyAM - yajJapATakamAM, kozalAmAM thayela - kauzalika, tenI putrI, bhadrA nAmanI je kalyANa zarIra hatI. teNIe harikezabalane joIne, tevI avasthAmAM saMyatane hiMsAdithI samyaka viramelAne daMDa Adi vaDe mAratA te krodhita kumAronA kopanA agnine ThAravA vaDe cotaraphathI ThaMDA kare che arthAta upazAMta kare che. teNI te kumArone upazAMta karIne, te muninuM mAhAbhya ane ati nispakatAne kahe che Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102. uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra * sUtra - 380 thI 38ra - devatAnA abhiyogathI niyajita thaIne rAjAe mane A munine ApelI, paNa munie manathI paNa mane na kacchI. jeNe mane vamI nAMkhela che tevA A mani narendro ane devendrothI paNa abhinaMdita che. A te ja ugra tapasvI, mahAtmA, jitendriya, saMyamI ane brahamacArI che, jeNe svayaM mArA pitA rAjA kauzalika dvArA mane devAyA chatAM, jeNe mArI icchA paNa karI nathI. A traSi mahAnubhAga, mAyazasvI, ghorantI ane ghora parAkramI che. teo avahelanAne yogya nathI, tethI tame tenI avahelanA bhasma karI de. evuM na thAya ke, potAnA tejathI A tamane badhAMne bALIne bhasma karI de. * vivecana - 380 thI 382 - devatAono baLAtkAra te devAbhiyoga, tenA vaDe vyApArita thaIne, apriyatAthI nahIM, mane ApelI. arthAta huM jene devAI. koNe ApI? kauzalika rAjA vaDe. to paNa mana vaDe paNa - cittathI paNa teNe mane na vicArI arthAta abhilASA na karI. koNe ? A munie. muni kevA che ? narendra * nRpatio, devendra - zaka Adi, narendra ane devendro vaDe AbhimukhatAthI vaMdita - stavana karAyelA. teNe icchA na karI hovA chatAM nRpanA uparodhathI svIkArelI kahI zakAya. te bahaSi vaDe huM tyajAyelI chuM, te haSi A ja che. jenI kadarthanA karavAnuM tame zarU karela che, tethI kadarthanA karavI ucita nathI. pharI A ja arthane samarthana karavA kahe che - A te ja che, temAM jarApaNa saMzaya nathI. utkRSTa ke dAruNa karmazaguo prati anazanAdithI tapanA arthAtu ugratapavALA, tethI ja mahAn - prazasya viziSTa virSollAsathI AtmA jeno che te mahAtmA. jitendriya, saMyata, brahmacArI. te eTale koNa ? je mane tyAre - vivakSita samayamAM devAyA chatAM icchatA nathI. koNe ApelI ? pitAe svayaM ApelI, pradhAna Adine mokalIne nahIM te paNa kevA pitA? kauzalika rAjAe, koI sAmAnya jana sAdhAraNe nahIM. AnA vaDe te vibhUtinuM nispRhatva kahyuM. pAThAMtarathI mahAnubhAva, temAM anubhAva eTale zApa ApavAnuM sAmarthya. ghora vrata- atyaMta durdhara mahAvratane dhAraNa karelA, ghora parAkrama- kaSAya AdinA jaya prati niSedha kare che. A avajJAne ucita nathI. kema? kyAMka samasta tapanA mAhAbhya rUpa tejathI tamane bhamasAt karI deze. arthAta helanA karAtA evA A je kadAca roSa pAmaze to badhu ja bALIne bhasma karI deze. eTalAmAM teNInuM vacana khoTuM na paDe, te mATe yakSe zuM karyuM? * sUtra - 383, 384 - bhadrAnA A vacano - subhASitone sAMbhaLIne trASinI vaiyAvacce Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 3 12/383, 384 mATe rahelo yakSa kumArone rokavA lAgyo. AkAzamAM sthita bhayaMkara rUpavALA, asura bhAvane pAmelo, zuddha cakSa, temane pratipAdita karavA lAgyo. kumArone kSAta - vikSata ane lohInI ulaTI karatA joIne bhadrAe pharIthI A pramANe kahyuM - * vivecana - 383 - 384 - teNInA anaMtarokta vacano sAMbhaLIne. konA ? yajJAvATakanA adhipati somadeva purohitanI patna bhadrAnA. subhASita - sUkta vacano. ISa te tapasvInI vaiyAvaccane mATe. A prayatnIkone nivAravA rUpa prayojanamAM vyAvRtta thaIe A samarthana mATe tema vicAra yakSo - yakSa parivAra, te kumArone - te RSine mAranArAone bhUmimAM gadoDI nAMkhyA. te yakSo raudrAkAradhArI ghora rUpe rahIne AkAzamAM AsurabhAvathI yukta thaIne, te ja yakSo, te yajJApATakamAM tene upasarga karanAra chAtralokane haNe che. tyAra pachI te kumAro vidArita thayA. yakSanA prahArothI temanA zarIro bherAI gayA, temane lohI vamatA karI dIdhA. te joIne kauzalika rAjAnI putrIe A have kahevAnAra vacano vaDe kahyuM - pharIthI kahyuM te zuM che? te jaNAve che - * sUtra - 385 thI 387 - je bhikSunI avamAnanA kare che, teo nakhothI parvata khode che, dAMtothI loDha cAve che, pagothI agnine kALe che. maharSi AziviSa che, ghora tAravI che, ghora parAkramI che, je loko bhikSane bhojanakALe vyathita kare che, teo pataMga senAnI mAphaka agnimAM paDe che. - jo tame tamAruM jIvana ane dhanane icchatA ho, to badhAM maLIne, natamastaka thaIne, A kaSinuM zaraNuM lyo.. tamane khabara hovI joIe ke A vyApi kupita thatAM samasta vizvane paNa bhasma karI zake che. * vivecana - 385 thI 387 - vira - parvata, nakha - hatheLInuM mULa, ahIM mukhya khanana kriyAdi asaMbhave che, chatAM upamArthe Ama kahela che ke- nakha vaDe parvata khodavA jevuM che. dAMta vaDe loTuM khAtA ho tema khAo cho, jAtajasa - agni, tene paga vaDe tADana karI rahyA cho. to amAre zuM karavuM? te kahe che - je tame A bhikSunI avamAnanA karI rahyA cho tenuM phaLa anartharUpa che. Ama kema kahyuM? Acca - dADhA, temAM jene viSa che te AsIviSa. AsIviSa labdhivALA, zApa ke anugrahamAM samartha. athavA AsIviSa sarpa samAna AsIviSa. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra teo AvA prakAre kema che? kemake ugratapasvI che. mahesi - mahAna, bAkInA svargAdinI apekSAe mokSanI abhilASA karanArA. athavA maharSi - ghora vratI, ghora parAkramI ema hovAthI agnimAM jema pataMgasenA AkramaNa kare che, A upamA che. jema pataMganI senA moTI hoya che, tenI jema agnimAM paDatAM jaldIthI ghAtane pAme che. tame je bhikSanI anukaMpA karo cho, bhojana samaye temAM dIna Adine avazya Apo cho, A ziSTa siddhAMtane bhUlIne tame Amane kaMI ApavAne badale tADana karI rahyA cho. tethI A AsIviSAdi vizeSaNa yuktamuni, nakha vaDe parvatane khodavA vagerenI mAphaka Amane bhojanakALe paNa A bhojanAthane haNo cho. have vakRtya mATe upadeza Ape che. A munino sva rakSaNArthe Asaro lo. - temanI pAse jAo. mastaka vaDe praNAma karavA pUrvaka A ja amAruM zaraNa che, tema svIkAro. kevI rIte ? badhAM maLIne. zA mATe ? jo tame jIvavA icchatA ho to. jo te kopAyamAna thAya to jIvitavya AdinA rakSaNa mATe bIjuM kaI samartha nathI. evuM kema kaho cho ? te kruddha thaze to badhuM bALIne khAkha karI deze. * x- - x have teno pati chAtrone tevA joIne zuM kare che ? te kahe che - * sUtra - 388, 389 - munine tADana karanArA chAtronA mastaka pITha tarapha jhUkI gayA hatA. bhujAo phelAI gaI hatI, nizcata thaI gayelA. AMkho khUlI rahI gaI hatI, moDhAmAMthI lohI nIkaLavA lAgeluM, urdhvamukha thaI gayA. jIbha ane AMkho bahAra nIkaLI AvelI. A pramANe chAtrone kAinI jema nizcaSTa joIne, te udAsa ane bhayabhIta brAhmaNa potAnI patnI sAthe laIne munine prasanna karavA lAgyA - aMte ! ame tamArI je niMdA ane helaNa karI tenI kSamA karo. * vivecana - 388, 389 - adhobAdhita karAyelA arthAta nIce namI gayelA, avakoTita - nIcenI tarapha vALI naMkhAyelA, pRSTha abhimukha karAyelA mastakavALA, - X- X- prasArita - phelAyelI bhujA jemanI che tevA, tenAthI te cakarmaceSTA arthAt avidhamAna - karma hetuthI vyApArapaNAthI rahita thayelA. athavA karAya te karmo, agnimAM samidha prakSepaNAdi, te viSayaka ceSTA te karmaceSTA ahIM grahaNa karAya che. AMkho phATI gayela, te prasArita locano jemanA che te. vaLI lohInA kogaLA karatA, jemanA mukha urdhva tarapha thaI gayo che, tene kAraNe jillA bahAra labaDI rahI che tevA - x x-. ukta rUpe potAnA chAtrone joIne. kevA ? atyaMta nizceSTapaNAthI lAkaDA jevA thaI gayelA, vimanaska thaI gayelA, viSAdane pAmelA - kaI rIte A chAtro sArAsAjA thaze, tevI ciMtA vaDe vyAkuLa. evA darzana pachI somadeva nAme brAhmaNa te Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12/388, 389 105 harikezabala nAmanA munine prasanna karavAne mATe patnInI sAthe - te bhadrA nAmaka bhAryA sahita, muninI je avajJA ana niMdA karI te mATe kSamAyAcanA kare che. pharI paNa temane prasanna karavA kahe che - * sUtra 390 - bhagavan ! mUDha ane ajJAnI bALakoe ApanI je avahelanA karI che, Apa temane kSamA karo. RSio to mahAna ane prasanna citta hoya che. tethI teo koI paratve kopavALA thatA nathI. * vivecana 390 - bAla - bALako, chAtro, mUDha - kaSAya mohanIya nA udayathI citta rahitatA ke viparIta cittane pAmelA. tethI ja ajJa - hitAhita viveka rahita. temaNe je tamArI avajJA karI, tenI he bhadaMta ! kSamA karo. AnA vaDe ema kahe che A bALako mUDha ane ajJAta che, temanA upara kopa karIne zuM ? A badhAM anukaMpA karavA lAyaka che. - x - x - RSio - sAdhuo to citta prasatirUpa mahA kRpAvALA hoya che. paraMtu munio krodhane vazavartI hotA nathI. tyAre muni kahe che - * - * sUtra 391 mArA manamAM koI dveSa pahelAM na hato, atyAre nathI AgaLa paNa nahIM hoya. yakSo vaiyAvacca kare che, temaNe ja kumArone haNyA che. * vivecana 391 pUrve - pahelA, A kALe, bhaviSya kALamAM manamAM koIpaNa pradveSa mane hato nahIM, che nahIM ane thaze nahIM. ahIM bhAvi mATe pramANano abhAva che chatAM je anAgatakALa saMbaMdhI vacana kahyuM, teno niSedha karIne zrutajJAnanA baLathI traNa kALanA parijJAna saMbhavathI A pramANe kahela che. - x - x - - * - yakSa - deva vizeSa, jeoe vaiyAvacyArthe pratyenIkone pratighAta rUpe karela che. tethI ja A kumArone tADita ke nihata karelAM che. paNa mArA manamAM tevo koI dveSa nathI. tethI temanA guNothI AkRSTa cittathI upAdhyAyAdie kahyuM - - * sUtra - 392 dharma ane arthane yathArtha rUpe jANanArA bhUtiprajJa Ape krodha karela nathI. ame badhAM maLIne ApanA caraNanuM zaraNa svIkArIe chIe. * vivecana - 392 - artha - jJeyapaNAthI A badhI ja vastu, ahIM prakramathI zubhAzubha karma vibhAga ke rAga-dveSano vipAka parigrahaNa karAya che. athavA artha - abhidheya, te arthathI zAstro ja, tene. ca zabdathI temAM rahela aneka bhedo sUcave che. tharma - sadAcAra ke dazavidha yati dharmane. vizeSathI vividharIte jANatA ane tame krodha karo ja nahIM. bhUti Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 prajJa - rakSA pradhAna maMgalabuddhithI yukta cho, tethI tamArA ja caraNamAM ame zaraNa svIkAravA badhAM lokonI sAthe ekaThAM thayelA chIe. - vaLI - * sUtra - 393 - he mahAbhAga ! ame ApanI Aya karIe chIe. ApanuM evuM kaMI nathI ke ame jenI aca na karIe. have tame vividha vyaMjanothI mizrita zAli - cAvalathI niSpakSa bhojana karo. * vivecana - 393 - arcA - pUjA, ame tamArA saMbaMdhI badhAMnI pUjA karIe chIe. he mahAbhAga! Apa piMka - bhojanArthe padhAraze. mahAbhAga eTale atizaya aciMtya zaktiyukta. tamArA caraNanI dhULa Adi evuM kaMI paNa nathI ke jenI ame pUjA na karatA hoIe, paraMtu badhAMnI pUjA karIe chIe. ahIM pharIthI vyatirekathI te ja vAta sukhethI samajAya te mATe karelI che. AnA vaDe svataH temanuM pUjyatva kahyuM. tenA svAmIpaNAno pUjyatA hetu che. tathA vAparo - bhojana karo, zenuM? zAli vaDe niSpanna odananuM, ke je vividha vyaMjana vaDe - aneka prakAranA dahIM Adi vaDe samizranuM. - vaLI - * sUtra - 394 - A amAruM pracura AkSa che. amArA anugrahAthe tene svIkAro. purohitanA A AgrahathI mahAtmAne tenI svIkRti ApI ane eka mAsanI tapazcarAnA pAraNAne mATe AhAra-pANI grahaNa karyA. * vivecana - 394 - A pratyakSa ja dekhAtA, je mArA vidhamAna evA pracura annamaMDaka, khaMDa, khAjA Adi samasta bhojana che. je pahelA "odana'nuM grahaNa karyuM, te tenA sarva annamAM prAdhAnya jaNAvavAne mATe che. te khAIne amArA upara anugraha karo. arthAta ame anugrahita thaIe. A pramANe temaNe kahetA, muni bolyA ke - e pramANe karIe. dravyAdithI zuddha hovAthI tene ukta bhojana pAnane muni grahaNa kare che. - *- mahinAne aMte je pAraNuM karAya te paryanta, gRhita niyamanuM pAraNuM AnA vaDe kahyuM. te nimitte bhojana grahaNa karyuM. tyAre tyAM je banyuM, te kahe che - * sUtra - 35 - devoe tyAM sugaMdhita jaLa, puSpa ane divya dhananI vRSTi karI, duMdubhi nAda karyA, AkAzamAM "ahodAna" evo ghoSa karyo. * vivecana - 35 - tyAra pachI muni bhojana-pAnane svIkAre che. yajJapATakamAM gaMgha - Amoda, tenAthI pradhAna udaka - jaLa, te gaMdhodaka. puSpa - kasama tenI varSA eTale gaMdhodaka puSpavarSA, Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12/395 107 devoe karI. divyA - zreSTha, athavA difa - AkAzamAM, tyAM ja bIje nahIM. - x x vasu - dravya, tenI dhArA - satata paDavA rUpa arthAta vasudhArAnI saMtati, tenI vRSTi karI. koNe? devoe. prakarSathI hatA- tADitateuhatA, te zuM? daMbhI. upalakSaNAthI bAkInA vAdho. koNe vagADyA? devoe. tathA teoe ja AkAzamAM - aho! vismayamAM arthAtu A dAna vismayanIya che, bIjo koNa che ? je A pramANe dAna devAne samartha che. e pramANe dIdhuM te sudatta che. te brAhmaNo paNa vimita manathI Ama kahe che - * sUtra - 396 - pratyakSamAM tapanI ja vizeSatA dekhAI rahI che, jatinI koI vizeSatA dekhAtI nathI. jenI AvA prakAranI mahAna guddhi che, te mahAnubhAga hArikaeNza muni cAMDAlaputra che. * vivecana - 396 sAkSAt - pratyakSa, khu- nizcita, tethI A sAkSAta ja dekhAya che - avalokAya che. A koNa che? tapa - loka prasiddha vrata-upavAsAdi, tenuM viziSTatva, mAhAsya te tapovizeSa. jAti mAhAbhya kaMIpaNa dekhAtuM nathI. ema kema kahyuM? A cAMDAlaputra harikeza che, te mAtaMgapaNAthI prasiddha paNe che ane patipaNAthI sAdhu hovAthI "harikeza sAdhu' che te ahIM juo. kadAcita bIjI koI kyAreka AthI kahe che - jenI A dazyamAna rUpa AvI trAddhi - deva saMnidhAna rUpa saMpatti mahAnubhAga che - sAtizaya mAhAmya che. jAti vizeSa chatAM sarvottamapaNe brAhANa jAtinI jema amArA devatA paNa vaiyAvacca kare che, evo bhAva che. have te ja muni temane upazAMta mithyAtva mohanIya udayavALAnI jema jotA A pramANe kahe che - * sUtra - 397 - brAhmaNo ! agnino samAraMbha karatA evA tame bahArathI jaLathI zuddhi karavA iccho cho ? je bahArathI zuddhine zodhe che, tene kuzaLa puruSa suSTa kahetA nathI. * vivecana : 397 * kima - A yukta nathI. je brAhamaNo agninA samAraMbhathI arthAta yajJa karaNamAM pravartamAna ke yAga karatAM, jaLa vaDe bAhya zuddhi - nirmaLatA karavAne icche che. * - 4 - ahIM zo upadeza kare che? je tame bAhya hetuka vizuddhi zodhI rahyA cho, te sukha sArI rIte prekSita nathI, tema kuzalo, tattvavicAra prati nipuNo pratipAdita kare che, Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 rIte A sudRSTa thatI nathI, te rIte svataH ja kahe che - - * sUtra 39 - kuza, sUpa, tRNa, kASTha ane agnino prayoga tathA prAtaH ane saMdhyAkALe jaLano sparza - A pramANe tame maMdabuddhi loko prANIo ane bhUtono vinAza karatA evA pApakarmI rahyA cho. vivecana - 398 - uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 kuza - darbha, sUpa, tRNa - vIraNAdi. kASTha- samidha Adi ane agnine sarvatra parigrahaNa karo cho. saMdhyAkALe ane prAtaH kALe jaLane Acamana AdimAM parAmRza karo cho. prANanA yogathI prANI athavA prakarSathI vase che te prANI. prANa - be iMdriya Adi kemake pANImAM pUrA Adi rUpe te saMbhave che. lUta vanaspati, upalakSaNathI pRthvI Adi ekendriyo. eno vizeSa ke vividha bAdhyamAna arthAt vinAza karo cho. pharI paNa kevaLa pahelAM ja nahIM, paraMtu vizuddhikALamAM paNa pANI ane agni Adi jIvanuM upamardana karatA jaDa loko evA tame prakarSathI azubha karmone ekaThAM karo cho. teno Azaya A pramANe che - kuzalo ja karma maLanA vilayarUpa tAttvikI ja zuddhine mAne che, jyAre tamArA abhimata yAga snAnamAM yUpAdi parigraha ane jaLa sparzamAM avinAbhAvathI jIvanI hiMsAnA hetupaNAthI karmamaLano upacaya ane baMdha ja thAya che tethI karma vizuddhino saMbhava ja nathI, to tame kaI rIte tene zuddhimArgaNa sudRSTa tame kaho cho ? vAcakavarya kahe che - zubha bhAvazuddhi rUpa AdhyAtmika zaucano tyAga karIne jyAM jaLa Adi zauca iSTa che, te mUDha mArga ja che. A pramANe tenA vacano sAMbhaLIne samutpanna zaMkAvALA yAga prati tyAre e pramANe pUche che - vivecana - 399 - - - 0 sUtra - 399 - he bhikSu ! ame kaI rIte pravRtti karIe, kaI rIte yajJa karIe ? kaI rIte pApakarmone dUra karIe ? he yakSapUjita saMyata ! mane batAvo ke tattvajJa puruSa zreSTha yajJa karyo batAve che ? kayA prakAre ame yAgamAM pravartIe ? he bhikSu ! - muni ! tathA yAgane kaI rIte karIe ? kaI rIte pApa - azubha karmo ke je pUrve upAcita karelA hoya tene prerita karIe - nivArIe ? te amane kaho. he saMyata ! pApasthAnothI samyak aTakelA, he yakSapUjita - yakSo vaDe arcita ! ame karmone nivAravAnA upAya rUpa yAga kema karIe? kemake amArA yAgane tame dUSita kaho cho, to Apa ja amane yAgano upadeza Apo. kadAca aviziSTa ja yajanano upadeza kare, evI AzaMkAthI kahe che - kayA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12/399 109 prakAre zobhana yajana ukta rUpa kuzala puruSoe batAvela che, te amane kaho. teoe e rIte pUchatA - muni kahe che - * sUtra 400 - dAMta muni cha jIvanikAyanI hiMsA na kare, asatya ke adattane seve nahIM, parigraha- strI tathA mana - mAyAne svarUpathI jANIne (tathA choDIne) vicaraNa kare. 0 vivecana 400 - pRthvI Adi cha jIva niyamono asamAraMbha kare - hiMsA na kare, mRSA - asatya bhASaNa na kare, adattAdAna na seve - na Acare, parigraha - mUrchA, strIo, mAna - ahaMkAra, mAyA - parapaMcanA rUpa, tenA sahacArI paNAthI kopa ane lobha levo, anaMtarokta parigraha Adine jJaparijJAthI sarva prakAre jANIne ane pratyAkhyAna parijJA vaDe pratyAkhyAna karIne tame yAgamAM pravarto. athavA jema dAMta care che, tema Ape paNa vicaravuM joIe. - 0 - - pahelAM praznanuM prativacana kahyuM. have bAkInA praznonuM prativacana kahe che - - w sUtra 401 - je pAMca saMvarothI pUrNa paNe saMvRtta hoya che, jIvitanI AkAMkSA karatA nathI, zarIranI Asaktino parityAga kare che, je pavitra ane dehabhAva rahita che, teo vAsanA upara vijaya pAmanAra mahAjayI zreSTha yajJa kare che. 0 vivecana - 401 - saMvRtta - samasta AzravadvArone baMdha karIne te susaMvRtta. konA vaDe ? pAMca saMkhyAthI - prANAtipAta virati Adi vratothI saMvara karela, A manuSya janmamAM upalakSaNapaNAthI paralokamAM, asaMyama jIvitane na icchato athavA Ayu samApta thaI jAya to paNa bIjAnA dhanAdine na icchato, jyAM vratamAM vighna thAya tyAM jIvitane paNa na gaNakArato, tethI ja vyutkRSTa - vividha upAyo vaDe ke vizeSathI parISaha ane upasarga sahiSNutA lakSaNa vaDe tajela - kAca - zarIrane jeNe te vyutkRSTakAya, zuci - akaluSa vrata evA te tyakta deha - atyaMta niSpatikarmatAthI zuci vyakta deha, mahAna jaya - karmazatrunA parAbhavana rUpa je yajJamAM che te mahAjaya. - x - x- zreSTha vacanathI AvuM yajana iSTa che, tema kuzala puruSo kahe che. - Ane ja karmone dUra karavAno upAya kahelo che. jo AvA prakAranA guNo te zreSTha yajJamAM pUje che. to tame paNa AvA prakAranA guNo ja pUjo. tathA tene pUjatA kayA upakaraNo ane kaI yajana vidhi che ? te Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 abhiprAyathI A pramANe kahe che - * sUtra - 402 - he bhikSa ! tamArI jyoti kaI che ? jyotinuM sthAna kayuM che ? vRtAdi nAMkhavA mATenI kaDachI kaI che ? agnine pradipta karanArA kariSAMga kayA che ? tamAruM iMdhaNa ane homa kayA che ? kyA homathI tame jyoti prajavalita karo cho ? * vivecana - 402 - kevA svarUpanI tamArI jyoti - agni che, kevA tamArA jyotisthAna che ke jyAM agni rakhAya che. dhRta Adine prakSepanArI dardI - kaDachI kevI che? karISa - chANa, te ja agninA uddIpananuM aMga hovAthI karISAMga che, jenA vaDe agni saMdhukAya che. samidha, jenA vaDe agni prajvalita karAya che, te tamAre zuM che? zAMti - durita upazamana hetu adhyayana paddhati kayA prakAre che ? he bhikSa ! kevI havana vidhi vaDe Ahuti ApIne agnine prINita karo cho ? cha jIvanikAyanA AraMbhanA niSedhathI ja amAro abhimata hoya che tenA upakaraNo pUrve niSiddha che, to yajanano saMbhava kaI rIte thAya? muni kahe che - * sUtra - 403 - tapa e jyoti che, jIva e jyotinuM sthAna che, yoga e kaDachI che. zarIra kariSAMga che. karma iMdhaNa che. saMyamanI pravRtti te hoya che evo prazAsta cajJa huM karuM chuM. * vivecana - 403 - tapa - bAhya atyaMtara bhede che te agni che. jema agni iMdhaNane bhama kare che, tema tapa paNa bhAva iMdhaNa - karmone bhasma kare che. jIva - jaMtu jyoti sthAna, tapa rUpa agni tene Azraye rahe che. jemAM sva karma vaDe saMbaMddha karAya che - joDAya che, te yogamana, vacana, kAyA. sneha sthAnIya te zubha vyApAro che, tapa rUpa agnine jvalananA heta rUpe temAM saMsthApita karAya che. zarIra e karISAMga che, tenA vaDe ja tArUpa agni udita karAya che. karmo, tene ja tapa vaDe smasAta karAya che. saMyama yoga - saMyama vyApAra, zAMti - sarva prAptinA upadravone dUra karavA paDe. homa - homa vaDe tapojyoti pradIpta thAya che. RSINAM - muninA saMbaMdhI prazasta jIvopaghAta rahita paNAthI vivekI vaDe samyaka cAritra vaDe prazaMsita che. AnA vaDe kayA homa vaDe agnine prajvalita karAya che, ityAdino uttara Apyo. AnA dvArA brAhmaNonA lokaprasiddha yajJonA ane snAnanA niSiddhapaNAthI teo vaDe yajJa svarUpa pUchAyuM, teno uttara muni vaDe kahevAyo. have snAnanuM svarUpa pUchavAnI icchAvALAne Ama kahe che - Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12/404 111 * sUtra - 404 - he yakSapUjita sayata ! amane batAvo ke tamAro draha kayo che ? zAMti tIrtha kayuM che ? tame kyAM snAna karIne rajane dUra karo cho ? te ame ApanI pAsethI jANavA icchIe chIe. * vivecana - 404 - tamAruM drahake nadI kyA che ? tamAruM zAMti- pApa upazamana nimitta tIrtha - punya kSetra te zAMti tIrtha kayuM che? athavA kevA svarUpe tamAre tIrtha - saMsAra rUpI samudranA taraNopAya rUpa tIrtha vidhamAna che ? kemake loka prasiddha tIrthono tamArA vaDe niSedha karAyela che. zemAM tame snAt - zucibhUta thaIne karmarajano tamArA vaDe niSedha karAyela che. zemAM tame smAta - zucibhata thaIne karmarajano tame tyAga karo cho ? Apano abhiprAya gaMbhIra che, to amane jaNAvo ke ApanuM draDhatIrtha - zuddhi sthAna amArA jevuM ja che ke anya prakAre che, te ame jANatA nathI. to he saMyata ! yakSapUjita ! ame ApanI pAse teno artha jANavA abhilASA rAkhIe chIe. tyAre muni bolyA - * sUtra - 405, 406 - AtmabhAvanI prasannatArUpa akaluSa vezyAvALo dharma mAruM draha che, jyAM nAna karIne huM vimaLa, vizuddha ane zAMta thaIne pharaja dUra karuM chuM. kuzaLa puruSoe Ane ja snAna kahela che. traSione mATe A mahAna snAna ja prazasta che. A dharmadrahamAM snAna karIne maharSi vimala ane vizaddha thaIne uttama rasthAnane pAmyA che - tema huM kahuM chuM. * vivecana - 405, 406 - gharma - ahiMsA rUpa kaha, kamarane dUra karavAthI brahma - brahmacaryane te zAMti tIrtha che, tenA AsevanathI ja saklamalanA mUlane rAga-dveSathI umUlita kare che. tenI umUlanAthI kadAcita malano saMbhava raheto nathI. ahiMsAnA upalakSaNa satya Adi paNa levA. - x x- athavA brahmacaryavALA te sAdhuo jANavA. kemake- 4- sAdhunuM darzana zreSTha che, sAdhuo tIrtharUpa ja che, tIrtha kALa vaDe - samayathI pavitra kare che, sAdhuno samAgama jaldIthI pavitra kare che. ApanA dvArA punIta tIrtha prANInA upamardana hetupaNAthI, te malanA upacaya nimitta ja thAya che, pachI te zuddhinA hetu mATe kaI rIte thAya? kahyuM che ke - rojeroja hajAro varSo sudhI snAna kare, sAgara vaDe paNa snAna kare, teTalA mAtrathI temanI zuddhi kaI rIte thAya? draha zAMtitIrthamAM ja vizeSathI kahe che- anAvila - mithyAtva gati virAdhanAdi vaDe akaluSa, anAvilatvathI ja jIvane prasanna - kaMI paNa akaluSa pIta Adi anyatarA lezyA jemAM che te Ama prasannalezya. athavA AtA - prANIone ahIM ke patra hitane Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 prApta. tenA vaDe ja uktarUpa prasanna lezyA jemAM che tevuM dharmadraha ane brahmanAmanuM zAMtitIrtha che. jo brahma zabdathI brahmacarya laIe, to te pakSamAM vacananA vipariNAmathI baMne vizeSaNonI vyAkhyA karI. jemAM snAna karelo atyaMta zuddhi thavAthI vimala - bhAvamala rahita, tethI ja ati vizuddha - kalaMka rahita. suzItIbhUta rAgAdi utpatti virahita sArI rIte zaityane prApta. zobhana zIla ke cAritra prAptane suzIla prApta prakarSathI tyaje che, kone ? karma rUpa doSone. AnA vaDe Ama kahe che. mAre draDhatIrthamAM ja zuddhisthAnane parama evaMvidha e pramANe ja che. have nigamana karavAne kahe che - anaMtara ukta snAna pUrvokta rUpe ja A snAnane mahAsnAna rUpe joyela che, tame kahelAM nAnane nahIM kemake A ja savamalanA apahAripaNAthI sAcuM jJAna che. tethI ja RSione te prazasta che paNa jaLa snAnavata doSapAthI nidela nathI. AnuM ja phaLa kahe che - mahAmunie uttama sthAna - mukti lakSaNane AvuM snAna karanArA prApta kare che. - x* x muni dIparatnasAgare karela adhyayana - 12 no TIkA sahita anuvAda pUrNa Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 adhya. 13 bhUmikA 2 adhyayana - 13 - "citrasaMbhUtIya" huM harikezIyanAmaka bAramuM adhyayana kahyuM. have teramuM kahe che. Ano abhisaMbaMdha A che - anaMtara adhyayanamAM zratavALAne paNa yatna karavo joIe, tema jaNAvavA tapanI samRddhi kahI. ahIM te prApta thavA chatAM paNa nidAnano parihAra karavo joIe tema darzAvavA te mahA apAyano hetu citra ane saMbhUtanA daSTAMtathI nirdeza kare che. A saMbaMdhe AvelA A adhyayanano - 4 - 4- nAma nikSepo "citra saMbhUtIya' nAma che. tethI citra saMbhUtanA nikSepanA abhidhAna mATe niryuktikAra kahe che - * niryukti - 330 thI 332 - citra ane saMbhUtano nikSepo baMnemAM nAmAdi cAra prakAre che. temAM dravya nikSepe AgamathI ane noAgamathI be bheda che, ityAdi badhuM pUrvavat te bhAva nikSepAthI A citrasaMbhUta adhyayana samupasthita che. - - - have A citra ane saMbhUta koNa hatA? AnA vaDe kono adhikAra che ? * niryukti - 333 thI 335 A gAthAno bhAvArtha kathAnakathI jANavo. te A pramANe - kozalanA alaMkAra bhUta sAketa nAme nagara hatuM. temAM jIvAjIvAdi tattvano jJAtA evo caMdrAvataMsaka nAme rAjA thayo. tene dhAriNI nAme patnI (saNI) hatI. temano putra municaMdra hato. te rAjA anya koI divase saMvega utpanna thavAthI potAnA putrane rAjamAM abhiSikta karI pravajyA lIdhI. pravajyA pALIne mAla kalaMka rahita taIne te apavarge gayA. koI divase sAgaracaMdra AcArya ghaNAM ziSyothI parivarIne tyAM AvyA. municaMdra rAjA temanA vaMzanArthe nIkaLyo. temaNe zratane kahyuM. rAjAne te vizaddha dharma karavAno abhilASa thayo. potAnA putrane rAja soMpIne teNe dIkSA lIdhI. zikSA prApta karI. municaMdra muni guranA niyogathI ekalA ja bhojana-pAna nimitte koI pratyaMta grAmamAM pravezyA. sAthe cAlyo, AcArya paNa cAlyA, municaMdra muni vismRta thaI gayA. teo mArgathI paribhraSTa thaI gayA. cAra gopAladArakoe temane pUchavAza joyA. muni pratye anukaMpA utpanna thaI. gorasa Adi pIvaDAvatA teo samAzvasta thayA, temane gokulamAM laI gayA. prAsuka annAdithI pratilAvyA. municaMdra munie jinapraNita dharma kahyo. cAree A bhAvagarbha dharma svIkAryo. tyAM maLa vaDe kharaDAyela dehane joIne be ne gupsA thaI. temanI anukaMpAthI sakhyatva anubhAvathI nivartita thayA tyAre paNa teo devAyu pAmIne devaloke gayA. tyAMthI cyavIne jemaNe jugupsA karela na hatI te be sAdhuo keTalAMka bhAvo pachI bane chapukArapuramAM brAhmaNa kuLamAM utpanna thayA. tenI vaktavyatA chapukArIya nAmanA anaMtara adhyayanamAM kahevAze. 38/8] Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra je be munie jugupsA karelI te baMne dazArNa janapadamAM brAhmaNa kuLamAM dAsapaNe utpanna thayA. temAMno eka ahIM brahmadatta thaze, teno ahIM adhikAra che. ahIM niyANAne kahevAnuM che, tethI ja tenuM vidhAna che. - x - ahIM nAma niSpanna nikSepAmAM prastutamAM prasaMgathI arthAdhikAra kahyo. nAma niSpanna nikSepa kahyo. - X* X * 114 have sUtra kahevuM joIe. sUtra 407 - jAtithI parAjita saMbhUta munie hastinApuramAM cakravartI thavA mATe niyANu karyuM, tyAMthI marIne padmagulma vimAnamAM deva thayo. pachI brahmadatta rUpe culaNI rANInI kukSimAM utpanna thayo. 7 vivecana - 407 - - A gAthAno bhAvArtha A pramANe che - te brahmadatta pUrvajanmamAM vArANasImAM saMbhUta nAme cAMDAla hato, citra tenAthI jayeSTha hato. tyAM namuci nAme brAhmaNa hato. teNe mArA aMtaHpurane bagADela che, tema jANIne rAjAe tene mArI nAMkhavA cAMDAlAdhipati je citra-saMbhUtano pitA hato, tene soMpyo. cAMDAlAdhipatie namucine kahyuM - jo mArA putrone badhI kaLAmAM kuzaLa banAva to tane jIvato rAkhuM. namucie tenA ghera guptapaNe bhaNAvyA. te baMne paNa 'vINA' vAdanAdi badhI kaLA zIkhyA. namuci maravAnA bhayathI bhAgIne hastinApura gayo, sanakkumAra cakravartIe tene maMtrI banAvyo. citra ane saMbhUtanI gAyana kaLAmAM taruNI Asakta banavA lAgI. lokoe rAjAne te phariyAda karI, rAjAe temane nagaramAM vINA vAdanAdino niSedha karyo koI vakhate te baMne kaumudI mahotsava jovAne AvyA. lokoe kadarthanA karatA, vairAgya utpanna thavAthI baMnee dikSA lIdhI. vikRSTa tapa karavA lAgyA. tejolezyAdi labdhi pAmyA. hastinApura gayA. mAsakSamaNane pAraNe saMbhUta muni bhikSArthe pravezyA. namucie temane joyA. temano tiraskAra karI namucie munine kADhI mUkyA. pachI lokoe paNa viDaMbanA karI. tyAre kupita thayelA muni samasta lokone bALI nAMkhavA tejolezyA mUkavA pravRtta thayA. te jANIne aMtaHpura sahita sanakkumAra cakravartI ane sarva nagaranA loko tenI pAse AvyA. A Akho vRttAMta citra munie jANyo. saMbhUta munine aneka vacano vaDe upazAmita karavAno AraMbha karyo, to paNa temano kopa zAMta thato na jANIne strIratna sahita cakravartI temanI kSamA yAcanA karavA lAgyA. te vakhate strIratnanA komaLa sparzathI saMbhUta munine abhilASa thayo ke meM cAMDAlapaNe aneka kadarthanA bhogavI che. citra munie temanuM niyANuM jANIne ghaNAM aTakAvyA. to paNa saMbhUta munie cakravartIpaNAnuM niyaNuM karyuM. pachI anazana karyuM. pachI vaimAnika thaI brahmadatta rUpe culanInI kukSimAM utpanna thayA. kyAM ? te kahe che Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/4081 115 * sUtra - 408/1 kAMpilyapuramAM saMbhUtao * vivecana - 408/1 kAMDilya nAme nagaramAM saMbhUta - pUrvajanmamAM saMbhUta nAma hatuM. vizeSa kathana have kahevAyela niryukti vaDe jANavuM * niryukti - 336thI 338 - vivecana tyAM kAMpilyamAM brahma nAme rAjA hato. kuramAM gajapurAdhipati kareNudatta rAjA hato. aMgamAM caMpAno svAmI puSpamUla rAjA hato. brahmanI patnI calanIno bhAI "dIrgha rAjA hato. kAsI janapadano Adhipati kaTaka rAjA hato. A pAMce mitro hatA. pAMcee eka ja kALe patnIne svIkArI pAMce eka-eka varSa badhAM sAthe vasatA hatA. Ama be gAthA kahI. have trIjI gAthAnuM tAtparya kahe che - - brahma rAjAne indrathI Adi cAra rANIo hatI. temAM culanIe putrane janma Apyo. dhanu nAmanA senApatine tyAM paNa te ja divase putrano janma thayo. baMnene maMgala ane kautuka karyA. dIna ane anAthone dAna ApyuM. rAjaputranuM "brahmadatta' e pramANe nAma rAkhyuM. dhanunA putranuM 'varadhanu' nAma rAkhyuM. kALakrame baMne moTA thayA. sarve kaLAo bhaNyA. A arasAmAM brahma rAjA mRtyu pAmyo. keTalAMka divaso vItyA bAda, temanA mitroe brahmadattane tyAM rAjA rUpe abhisiMcita karyo. te mitroe paraspara vicAryuM ke hajI A brahmadatta rAjyanI dhurAdhAraNa karavA samartha nathI. keTalAMka varSo tenuM pAlana karavuM ucita che. teoe tyAM dIrghapRSThane sthApita karyo ane badhAM pota-potAnA dezamAM gayA. pachI badhe ja mukta praveza hovAnA kAraNe dIrghapRSTha ane culanI paraspara saMbaMdhamAM AvI gayA. aMtaHpurapAlikA temanA premasaMbaMdhane jANI gaI, teNe dhanu nAmanA senApati maMtrIne kahyuM. teNe varadhanune kahyuM ke A kumArane kadI ekalo na mUkavo. koI divasa brahmadatta paNa culanI mAtA ane dIrghapRSTha rAjAnA saMbaMdhane jANI gayo. te vijAtIya samaLIne lAvyo. te potAnA jevA sahacara bALakonI vacce bhamato kahevA lAgyo ke je koI duSTazIla haze tene huM AvI rIte ja niyaMtrita karIza. A vAta koI rIte dIrghapRSTha jANI. te kumAra pati kopAyamAna thayo ane culanIne kahyuM ke koI upAyathI tuM ane mArI nAMkha, viSanA vRkSanI jema AnI upekSA karavI yogya nathI. te ja ApaNe kalyANane mATe thaze. culanIe duraMta mohodayathI te vAta svIkArI. teNIe nakkI karyu ke - Ane puSpacUlamAmAnI potAnI putrI je puSpacUlA nAme che, te paraNAvIe, tene zayana mATe lAkSAgRhamAM rAkhavA. pachI te gRha bALI nAMkhavuM. te aMta purarakSikAe A badhuM dhanamaMtrIne kahI dIdhuM. maMtrIne paNa lAgyuM ke Ano vinAza karI deze, tethI teNe kumAranA saMrakSaNa mATe prayatna zarU karyA. - - - X- dhanamaMtrIe Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra paNa samajIne tyAMthI rajA lIdhI. potAnuM nivAsasthAna bhAgIrathInA kinAre banAvyuM. tyAra pachI teNe te lAkSAgRha sudhI eka suraMga khodAvI, varadhanune te vAta jaNAvI dIdhI. brahmadattanA lagna karAyA, lAkSAgRhamAM mokalyA. joyuM to rAtre badhuM baLatuM hatuM. varadhanue kahyuM - tuM Darato nahIM. mane mArA pitA dhanue ja A badhuM jaNAveluM che. * suraMganA mArgethI bacAvIne brahmadattane surakSita paNe bahAra kADhI lIdho. bahAra be pradhAna azvo taiyAra rakhAyA hatA. te baMnene dhanumaMtrIe kahyuM - AnA upara besIne dezAMtara cAlyA jAo ane dIrghapRSThathI tamArI rakSA karo. * X - XmA zubha avasara joIne varadhanue brahmadattane Akulita cittathI culanInA sarve chaLa-kapaTano vRttAMta jaNAvI dIdho. atyAre to ahIMthI nIkaLI javuM ja zreyaskara che. baMne tyAMthI nIkaLI gayA. A pramANe prApta avasara brahmadattanuM vidhAna AlekhyuM, pachI tyAM je kanyAono lAbha thayo tene jaNAvavAne A pAMca gAthA che. * niyukti 339 thI 343 vivecana citra nAme pitA hatA. tenI be kanyAo hatI, vidhungAlA ane vidhunmatI. tathA citrasenaka pitA tenI bhadrA nAme putrI hatI. tathA paMthaka pitA ane nAgajasA kanyA hatA. tathA kIrtimati kanyA ane tenA pitA kIrtisena hatA. tathA nAgadattA, yazomatI ane ratnavatI hatI. A traNeno pitA yakSaharila hato. varcchI kanyA, teno pitA cArudatta. pachI kAtyAyana gotrano vRSabha nAme pitA ane tenI zilA nAme kanyA. tathA dhanadeva nAme vaNik ane bIjo vasumitra, anya sudarzana ane dAruka. A cAre mAyApradhAna hatA. A cAre kukaDAnA yuddhanA vyatikaramAM maLyA. pustI nAmanI kanyA. piMgalA nAme kanyA, teno pitA pota. sAgaradatta vaNik tenI putra dIpazikhA. kAMpilya pitA ane tenI putra malayavatI. vanarAjI nAme kanyA, tenA pitA siMdhudatta tathA tenI ja bIjI somA nAme kanyA. tathA siMdhusena ane pradhumnasena temane anukrame vAnIra nAmanI ane pratikA nAme kanyA hatI. tathA harikezA, godattA, kareNudattA ane kareNupadikA tathA kuMjarasenA ane kareNusenA. RSivRddhi ane kuTumatI devI. ATalI kanyA sAthe brahmadatta paraNyo. . teNe kurumatIne strIratna rUpe prApta karI. - 4 - 4 - x - have je sthAnomAM brahmadatta bhaTakyo, te sthAnonA nAmo jamAve che - * niryukti - 344 thI 354 vivecana ahIM agiyAra gAthA che, AnI paNa te pramANe vyAkhyA karavI. kAMpilyapura, jyAM Ano janma thayo. pachI baMne (brahmadatta ane varadhanu) giritaTaka saMnivezamAM gayA. tyAMthI caMpA nagarI, pachI hastinApura, tyAra pachI sAketa nagare, sAketa pAsenA kaTakamAM, pachI maMdi nAmanA saMnivezamAM gayA. pachI avazyAnaka Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/408-1 117 nAmanA sthAnamAM gayA. tyAMthI paNa araNyamAM bhamIne vaMsagrahaNa, tenAthI upalakSita prAsAda te vaMzI prAsAda. tyArapachI paNa samakaTaka. samakaTakathI aTavI, tene bhramaNa karatA brahAdatane atizaya tRSAthI kaMThe, hoTha, tALavuM sukAvA lAgyA. tyAre teNe varadhanune kahyuM - he bhAI !mane tRSAnI ghaNI pIDA thAya che, te mATe kyAMkathI pANI laI Ava. eTalAmAM eNe nIkaTavartI eka vaDanuM jhADa joyuM. tenI zItaLa chAyAmAM sUI gayo. varadhanue tenI sAthe saMketa karyo ke- jo mane koI dIghaprahita puruSa prApta thaze. to huM anyoktithI abhidhAna karIza. pachI tAre ahIMthI palAyana thaI javuM. varadhanuM pachI pANI zodhavA nIkaLyo. teNe ekatra pakSinI khaMDa maMDita sarovara joyuM. pakSinI patra puTakamAM pANI ekaThuM karyuM. brahmadattanI sanmukha javA pravRtta thayo. te vaDanI najIka pahoMcyo tyAM koI rIte temanA bhAgI javAnA vRttAMtane jANIne dIrghapRSTha mokalelA puruSo vaDe atiroSathI varadhanune pakaDIne bAMdhI devAyo. teoe Akroza karatA duSTavacano kahyA. bIjA kahe che varadhanune pITavA lAgyA. pUrve karAyelA saMketa anusAra varadhanu saMketa vacano bole che. te vacanone brahmadattakumAra sAMbhaLatA bhayathI trasta thaI gayo. tyArapachI te unmArgathI bhAgI gayo. tyArapachI bhamatA-bhamatA te vaTapUraka Avyo tyAMthI brahmasthalaka ane vaTasthalaka tenA vizrAmanA viSayo banyA. kauzAMbI, vArANasI, rAjagRha, mathurA, ahicchatrA paNa rahyo. tyAMthI paNa jatAM araNyamAM pravezatA tApasoe joyA. teo oLakhI gayA keA ApaNAM nijaka brahmarAjAno putra che. tyAM comAsI karI tyAM tApasakumAra sAthe ramatA eka divase teNe vanahatijoyo. tyAre tene kutUhala utpanna thayuM. vividha gajazikSA vaDe ramaNa karavAno AraMbha karyo. tenI pITha upara brahmadatta beTho. hAthI kumArane laI javA pravRtta thayo. keTaleka dUra jaIne aneka vRkSo joyA. kumAra te rIte viTapanA eka bhAgamAM pahoMcyo. hAthI vaDe laI javAyA pachI te vimUDha dizAmAM bhamavA lAgyo. e rIte bhamatA bhamatA araNyathI nIkaLIne vaTapure gayo. vaTapurathI zrAvati gayo. jatAM jatAM tene mArgamAM eka gAma prApta thayuM. tyAM najIkamAM vizrAma karavAne beTho. koI zreSThIe tene tyAM joyo. tene potAnA ghera laI gayo. abhyAgata kartavya karyuM. naimittikanA kahevAthI zreSThIe brahadattane potAnI putra paraNAvI. bhujaganika saMdeza vividha vastro, iMdranIlAdi pradhAna maNio, kaTaka keyUra kaMDalAdi AmaraNo vaDe sakArAyo. brahmadatta tenAmAM lubdhi thaI tyAM keTaloka kALa rahyo. pachI zreSThInI kanyAne eka putrano janma thayo. - A tarapha dIrghapRSThanA mokalelA puruSoe tenI zodha karatA karatA tenuM vRttAMta jAyuM, tenA bhayathI brahAdatta tyAMthI nAsI gayo. supratiSThapuranI sanmukha cAlavAnuM zarU karyuM. tyAM tene keTalAMka viTa kAryaTiko maLyA. sAme AvatA koI tevA prakAranA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 yugalane joIne, tenI strInA udAra rUpane joIne kumAra A pramANe bolyo - jo tamArI kRpAthI kaMIka maLI rahe to sAruM. tyAre teNe kahyuM ke vaMzIkuMDamAM pravezI jA. te kanyAno pati bolyo - mArI patnI ahIM garbhanA mULathI Ahata thaIne rahI che. - X- 4 - teNIe kumArane joyo. teNIne paNa anurAga thayo, te baMne mohanamAM pravRtta thayA. e pramANe keTalIka veLA pachI kuDaMkathI nIkaLyA. potAne oLakhAvavA kumAra prati kahyuM - nadInuM phuDaMka gahana che, tenAthI paNa gahanatara puruSanuM hRdaya hoya che. AnA vaDe ANe evo artha karyo - ame paNa jANIe chIe ke strIhadaya atigahana hoya che. tamArA citathI te paNa jitAyuM.- - X- patine khoTo vizvAsa pamADavA teNIe brahmadaranuM utarIya grahaNa karyuM. pachI pati sAthe gaI. tyAMthI nIkaLIne brahAdatta supratiSTha pahoMcyo. tyAM kusakuMDI nAme kanyA hatI. bhikuMDI nAmanA rAjA dvArA nikAzita jitazatru nAme rAjAnI pAsethI mathurAnI ahicchatrA jatAM mArgamAM prApta thAya che. tathA indrapuramAM zivadatta nAma, rUdrapuramAM vizAkhAdattA nAme tenI be putrIo, dIrghapRSThanA puraSothI DarIne brAhmaNano veSa karIne be kanyA ane rAjya pAmyo tyAra pachI rAjagRha, mithilA, hastinApura, caMpA ane te pramANe zrAvastImAM bhramaNa karyuM. A anaMtara dazavilA nagaro, brahmadattahiMDithI jANavA. e pramANe bhramaNa karatA brahAdattane pitAnA mitro kaTakadA, kareNudatta Adi maLyA. pratyaMta rAjAone grahaNa karyA. cakaratna utpanna thayuM, tenA dvArA dekhADAtA mArge digvijaya karavAno AraMbha karyo. kAMDilyanagare pahoMcyA. dIrdhapRSTha tenI sAme laDavA nIkaLyo. brahmadare tene pADI dIdho. e pramANe te dIrghapRSThanA dezanA roSamAMthI mukta thayo. A arasAmAM maLelA pitAoe tenI kanyAo paraNAvI. yathA avasare bAkInA ratno paNa brahmadattane utpanna thayA. cha khaMDa bhAratanI sAdhanA karI - jItI lIdhuM. nave nidhione prApta karI. cakravartI pada pariNata thayuM. e pramANe sukRtanA phaLano upabhoga karato keTaloka kALa pasAra thayo. koI divase devatA vaDe maMdArAma bheTa dharAyuM. tenA darzanathI jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. huM nalinIgubha vimAne deva hato te jANyuM. A pramANe kAMDilyamAM saMbhUtano jIva cakravartI thayo. have citrano vRttAMta zuM che, te sUtrakAra jaNAve che - * sUtra * 408-2 citra mumitAla nagaramAM janmyo. vizALa zreSThIkuLamAM utpanna thayo. dharma sAMbhaLIne te prAjita thayo. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/408-2 119 * vivecana- 408-2 citra parimatAlamAM jamyo. te citra nAme maharSi. tyAM saMbhUti nAmanA bhAIe te pramANe anazana svIkAryA pachI, aho ! A moha vicitra ane duraMta che. karmanI pariNati caMcaLa che. ityAdi vicArIne tyAre AhAranA pratyAkhyAna karyA. paMDitamaraNathI mRtyu pAmyo. tyAM nalinIgubha vimAnamAM utpanna thayo pachI tyAM svasthitinuM pAlana karIne parimatAla nagara utpanna thayo. tyAM paNa zreSThInA kuLamAM, ghaNAM putra-pautrAdi hatA tevA sthAne utpanna thayo. uMmara thatA tathA vidha sthaviranI pAse kSAMti AdirUpa yati dharma sAMbhaLIne pravajyA svIkArI. -0- pachI zuM thayuM? * sUtra - 409 - kAMpilyapuramAM citra ane saMbhava bane maLyA. teoe paraspara sukha ane duHkha rUpa karmaphaLanA vipAkanA saMbaMdhamAM vAtacIta karI. * vivecana 409 - kAMDilyanagara - brahmadattanuM utpatisthAna, tyAM citra ane saMbhUta - A baMne nAmo pUrvabhavonA che, te bhegA thayAM. sukRta-dukRta karmonA anubhava rUpa paraspara kahyA. te pramANe e baMnee kahyA. bhAvArtha A che - * niryukti - 355 - vivecana tyAre brAhAdatta jAti smaraNa jJAna pAmIne svajAtInA eka zloka aDadho loko samakSa mUkIne nivedana karyuM ke, je A bIja ardha zloka pUro karaze, tene huM arAjya ApIza. pachI tenA arthI loko te bolavA lAgyA. te gAma, nagara, Akara AdimAM bolAto sAMbhaLI kaNopakarNa citranA jIva evA sAdhu vaDe, tevA prakAranA jJAnanA atizayanA upayogathI svajAtIne pAmIne Ano abhiprAya jANyo. pachI janmAMtaranA potAnA bhAI saMbhUtanA jIva brahadattane pratibodha karavA nIkaLyA. potAnA sthAnethI nIkaLI citramuni anukrame kAMpilya pahoMcyA. tenA bahAranA udhAnamAM rahyA. cAra ghaDI zratano pATha karyo. pachI aDadho zloka pUro karI bIjo zloka karyo. cAra ghaDI avadhArIne koI puruSa rAjA pAse rAjyanA lobhathI doDI gayo temanI AgaLa zloka bolyo. tenAthI cittano Aveza jamyo. tenAthI mUrchA AvI gaI. AMkho DhaLI gaI. AsanathI bhUmi upara paDI gayo. A zuM che ? ityAdi vaDe te Akalita thaI gayo. teNe A zloka bolanAra Araghaphrikane joyo. tene pArSiNanA prahArAdithI mAryo. te barADavA lAgyo ke A zloka meM puro karela nathI. paNa koI bhikSue puro karela che. eTalAmAM brahmadattane cetana AvyuM. te cakravartIe svasthatA prApta karI. pUchayuM ke A zlokane puro karanAra kyAM rahela che ? teno vyatita kaho. koI bhikSu vaDe A zloka puro karAyo che, paNa AnA vaDe nahIM. harSathI vikasita nayane tene pharI pUchatA - Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 AraghaTTike kahyuM - he deva ! mArI vATikAmAM che. e sAMbhaLIne brahmadatta sainya, vAhana, sarva aMtaHpura sAthe temanA darzana mATe cAlyo. te udhAne pahoMcyo. munine joyA. bahumAna sahita vaMdana karI eka Asane beTho. paraspara nAma Adi pUchayA. potapote anubhavela sukha-duHkhonI vAto karI. tyArapachI cakravartIe potAnI samRddhinuM varNana karyuM. tenA vipAknA darzananI prarUpaNA karIne teno parityAga citra munie kahyo. A ja prastuta adhyayanano sUtrArtha jaNAvo. have je kahyuM ke - 'te baMnee sukha-duHkhano phaLa vipAka paraspara kahyo. temAM je cakravartIe kahyuM te saMbaMdha sahita kahe che - * sUtra - 410 thI 413 mahaddhika ane mahAyazasvI cakravartI brahmadatte ati Adara sahita potAnA (pUrvabhavanA) bhAIne A pramANe kahyuM - A pahelAM ApaNe baMne paraspara vazavI, paraspara anurakta ane paraspara hiteSI bhAI-bhAI hatA. ApaNe baMne dazA dezamAM dAsa, kAliMjara parvate haraNa, mRtagaMgAnA kinAre haMsa ane kAzI dezamAM cAMDAla thayA. pachI ApaNe baMne devalokamAM maharkTika deva thayA. A ApaNo chaThTho bhava che, jemAM ApaNe ekabIjAthI dUra alaga-alaga janmyA chIe. * vivecana 410 thI 413 - - - cakravartI maharkTika - ghaNI vibhUtivALo brahmadatta, mahAyazavALo, tevo janmAMtaranA sahodara bhAIne bahumAna mAnasa pratibaMdhathI A pramANe kahyuM - jemake ApaNe baMne bhAIo hatA, paraspara ekbIjAne vazavartI hatA, anurakta hatA, ati snehavALA hatA, anyonya hitaiSI hatA, paraspara zubha abhilASavALA hatA, ahIM vAraMvAra "anyonya' zabdanuM grahaNa tulyacittapaNAnA atizayane jaNAvavA mATe che. punarbhavomAM ApaNe zuM zuM thayA, te kahe che - dazArNa dezamAM ApaNe baMne dAsa hatA. pachI kAliMjara nAmanA parvate mRga thayA. mRtagaMgAtIre ApaNe baMne haMsa thayA. pachI kAzI nAmanA janapadamAM cAMDAlo thayA. pachI saudharma nAmanA devalokamAM devo thayA, te paNa mahaddhika devo philbiSika deva nahIM, e pramANe ApaNA baMneno A chaThTho bhava che ke jemAM ApaNe ekabIjA vinA arthAt paraspara sahavartipaNA vinA, viyukta e pramANe utpanna thayA chIe. A pramANe cakravartIe kahetA muni bolyA - * sUtra 414 - rAjan ! teM nidAna kRt karmone vizeSa rUpathI ciMtana karyA. te karmaphaLanA vipAkathI ApaNe alaga-alaga janmyA chIe. - Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 13/414 * vivecana - 414 - karma - jJAnAvaraNIya Adi, nitya dekhAya che ke khaMDana karAya che tevA prakAranA anubaMdha phalAbhAvathI tapa - vagere jenAthI te nidAna - Asakti prArthanA rU5, tenA vaDe prakarSathI karAyela, te nidAna prakRta, nidAna vaza baddha je artha. he rAjana ! te ciMtavela che, tenA hetubhUta A dhyAnAdi dhyAnathI karmone. evA prakAranA karmonA phaLano A vipAka che. arthAta zubhAzubha janaka che. athavA karma - anuSThAna, nidAna vaDe ja bAkInA zubha anuSThonAnA AcchAditapaNAthI pragaTa nidAnone he rAjana! te ciMtavyA che ke karyA che. te karmanA vipAkathI ApaNe viraha prApta thayo. arthAta je tane tyAre nivAryo chatAM paNa niyANuM karyuM, tenuM A phaLa che ke ApaNe tevA prItivALA hovA chatAM viyoga thayo. A pramANe viyogano hetu jANIne cakIe pharI prazna karyo * sUtra - 415 - he citra : pUrvajanmamAM mArA dvArA karAyela satya ane zuddha kamanA phaLane Aje huM bhogavI rahyo chuM, zuM tuM paNa temaja bhogavI rahyo che ? vivecana - 415 - satya - mRSA bhASAnA parivAra rUpa, zauca - amArI anuSThAna, tenA vaDe pragaTa zubhaprakRtirUpa zubha anuSThAna, je meMpUrve karelA che, te Aje huM bhogavI rahyo chuM. tenA vipAkathI utpanna strI ratnAdi paribhoga dvArathI vedI rahyo chuM. he citra! zuM tuM paNa tema bhogavI rahyo che, ke bhikSakatvathI bhogavI nathI rahyo. arthAta zuM zubha karmo viphaLa thayA che ? muni bolyA - * sUtra - 416 thI 418 - manuSyo dvArA samAcarita badhAM satkama' saphaLa thAya che. karelA karmonA phaLone bhogavyA vinA mukti nathI. mAro AtmA paNa uttamArtha ane kAmo dvArA pujaphaLathI yukta rahela che.... he saMbhUta ! jema tuM tane potAne bhAgyavAna, mahAna, dvisaMpanna ane pujaphaLa vALo samajhe che. temaja citrane paNa samaja. he rAjana ! tenI pAse pracura trAddhi ane yuti rahela che.... sthaviroe janasamudAyamAM alpa akSara, paNa mahAI gAthA kahelI, jene zIla ane guNothI yukta bhinna canAthI arjita kare che. te sAMbhaLIne huM zramaNa thaI gayo. * vivecana - 416 thI 418 - sarva - niravazeSa, sucI - zobhana anuSThita tapa vagere. athavA proSita vrata ityAdi rUDhithI sAdhutva, phaLa sahitavarte che tethI sala. kone? manuSyone upalakSaNathI badhAM prANIone. zA mATe ? avazya vedavA paNAthI uparacita karmothI mukti thatI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra nathI. arthAta tenuM phaLa te avazya Ape che. tArA vaDe ja prArthanIya dravyo vaDe, kAma - manojJa zabdAdi vaDe, pradhAna evA te kAmathI, AnAthI upalakSita thayelo mArA AtmA paNa zubha karmaphaLathI yukta - punyaphala sahita che. he saMbhUta ! je pramANe tuM jANe che - avadhAre che ke saMbhUta nAmano pUrvabhava hato. mahAnubhAga, sAtizaya vibhUtiyukta, te pramANe ja punyaphaLa sahita citra paNa temaja jANe che. he rAjana! te kaI rIte?bahaddhi-saMpatti, puti-dIti, te paNa janmAMtaranA citra evA nAmathI ja. mane tevA ja ghaNAM bhAvo che athavA mAro AtmA punyaphaLathI yukta che. AnA dvArA citramunie paNa potAno nirdeza karyo. he saMbhUta ! jema tuM AtmAne mahAnubhAga Adi vizeSaNathI viziSTa jANe che, tema citra paNa jANe che, citra nAmanA mArA paNa gRhastha bhAvamAM e pramANe ja hatuM, tevo bhAva che. bAkI pUrvavata. jo tane paNa evA prakAranI samRddhi che, to dIkSA kema lIdhI ? e kahe che - aparimita anaMta dravya paryAya rUpa paNAthI artha - abhidheva jenuM che te mahArtha svarUpane, cakSagrahma guNone nahIM tethI jenuM mahArtha rUpa che te tathA, athavA mahatu artha - jIvAdi tatvarUpa dazAvei che, te mahArtharUpa, vacana vaDe prabhUta ke a5bhUta - arthAta thoDAM akSara, te evuM zuM che ? gavAya te gAthA, te ahIM arthathI dharmane jaNAvatI sUtra paddhati, tIrthakara ane gaNadharAdithI pachI gavAyela te anugItA. arthAta tIrthakara AdithI sAMbhaLIne sthaviroe pratipAdita karelI che. AnA vaDe zrotrane anukULa ja dezanA karAya che, tema jaNAvela che. kyAM jaNAvela che ? manuSyono saMgha - samUha, tenI madhyamAM gAthAne ja pharI vizeSatA karatAM kahe che - je gAthA muninA zIla - cAstri, athavA guNathI pRthaka jJAna. te zIlaguNo vaDe - cAstri ane jJAna vaDe yukta che, A jagatamAM te paThana ke zravaNathI tenA arthanuSThAnAdithI AvartAya che athavA je bhikSa tene sAMbhaLIne A jina pravacanamAM yatnavALA thAya che te mArA vaDe paNa saMbhaLAI, pachI huM zramaNa thaI gayo. paNa duHkhathI baLIne nahIM - te sAMbhaLIne brahmadatta nimaMtraNa Ape che - 0 sUtra - 419, 420 - udaya, madhu, karka, madhya ane bahAA A mukhya prAsAda tathA bIjA paNa aneka ramaNIya prAsAda che. pAMcAla dezanA aneka viziSTa padArthothI yukta tathA mayura ane vividha dhanathI paripaNa A che, teno tame svIkAra karo... he bhikSa ! tame nAsa, gIta ane vAdhonI sAthe ruDIo vaDe gherAyelA A bhogone bhogavo. mane A ja priya che. pravajyA nizcayathI duHkhauda che. * ucyodaya Adi pAMca pradhAna prAsAdo kahelAM che. mArA vartakIe surUpathI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/419, 420 123 ANelA che. bIjA paNa bhavanAdi ramaNIya ane suramya che. A badhAM je pramANe cakravartIne ruce, tyAM ja banAvelA hoya che. A pratyakSa je avasthita prAsAdarUpa pratIta che, te ane te hiraNya Adi dhana, tenA vaDe yukta che tyAM ghaNAM ja aneka prakAranA Azcarya che athavA jemAM dhana che tevA prabhUta citradhana che. pAMcAla nAme janapadanuM pratipAlana karo, temAM iMdriyone upakArI rUpa Adi guNo che, tenA vaDe yukta te pAMcAlaguNopeta che arthAt pAMcAlamAM je viziSTa vastuo che. te badhI A gRhamAM che. vaLI - batrIza pAtropalakSita nAca ke nRtyo vaDe. vividha aMgahArAdi svarUpe gIto vaDe - grAma, svara, mUrchanA lakSaNa vaDe, mRdaMga - mukuda Adi vaDe, strIjanone parivArI karatAM athavA praviyAra karI sevatA, A pratyakSa dekhAtA bhogo bhogavo. he bhikSu ! ahIM je hAthI, ghoDA Adi na jaNAvIne strIonuM ja abhivAdana te strIlolupa paNAthI che, athavA teNInA ja atyaMta AkSepakatvane jaNAvavA mATe che, kadAcit citra bole ke - A ja sukha che, tethI kahe che - mane A ruce che. pravrajyA to duHkha ja che, jarApaNa sukha nathI, te duHkhanA hetu paNe che. A pramANe cakravartIe kahetA munie zuM karyu ? te kahe che - * sUtra - 421 - te rAjAnA hitaiSI, dharmamAM sthita citramunie pUrvabhavanA snehathI anurakta ane kAmabhogomAM Asakta rAjAne A pramANe kahyuM - * vivecana - 421 - brahmadattane janmAMtaranA prarUDha praNayathI Asakti jANIne, rAjAne abhilaSyamANa evA zabdAdimAM abhikAMkSA yukta jANIne dharmasthita ane cakrInA hitanI paryAlocanA karavAvALA ke kaI rIte AnuM hita thAya, ema ciMtana karatA citranA jIva evA munie AvuM vacana kahyuM - teo zuM bolyA ? te kahe che - 0 sUtra 422, 423 - sarve gIta-gAna vilApa che, samasta nATya viDabanA che. sa AbharaNa bhAra che ane sarve kAmabhoga duHkhaprada che. ajJAnIne suMdara dekhAtI paNa vastutaH duHkhakara kAmabhogomAM te sukha nathI. je sukha zIlaguNomAM rata, kAmanAothI nivRtta tapodhana bhikSuone che. * vivecana 422, 423 - sarve vilapita mAphaka vilapita nirarthaka paNe sudita yonitvathI che, temAM nirarthakapaNe - unmatta bALakanA gItavat ane sudita yonitAthI te viraha avasthAmAM proSitabhartRkanA gItavat che. zuM ? gAna. tathA sarva nRtya - zarIranA vikSepaNarUpa ke - Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 viDaMbita che, jema yakSAviSTa ke madhapAna karelo Ama-tema hAthapagane pachADe che e pramANe nRtya karanArane paNa jANavA. tathA badhAM AbharaNo mugaTa Adi paNa tattvathI temane bhArarUpa ja che. - x - x - tathA badhAM kAma - zabdAdi, mRgAdinI mAphaka duHkhanI prAptinA hetupaNAthI che, matsara, irSyA, viSAda AdithI citta vyAkuLatA utpAdakapaNAthI narakAdinA hetupaNe che. 124 tathA bAla - vivekarahitone abhirAma - cittane abhirati hetuka che. te duHkha prApaka rUpa che, temAM koI sukha nathI. zemAM? manojJa zabdAdi kAmaguNo sevanArAomAM. he rAjana! pRthvIpati! kAma viraktane eTale viSaya parAMg mukhone tapa e ja dhana che, te tapodhanA, temane je sukha che athavA yatInA zIla ane guNomAM Asaktone che, (te kAmAsaktane kyAMthI hoya?) have dharmaphaLanA upadarzana saha upadeza kahe che - * sUtra 424 thI 426 he narendra! manuSyomAM je caMDAla jAti, adhama jAti manAya che, temAM ApaNe baMne utpanna thaI cUkyA chI, cAMDAlonI vastImAM ApaNe baMne rahIe chIe, jyAM badhAM loko ApaNAthI ghRNA karatA hatA. te jAtimAM ApaNe janma lIdho hato ane te ja vastImAM ApaNe baMne rahelA hatA. tyAre badhAM ApAthI dhRNA karatA hatA. tethI ahIM je zreSThatA prApta che, te pUrvajanmanA zubha karmonuM phaLa che. pUrva zubhakarmonA phaLa svarUpa A samaya te tu have mahAnubhAga, mahadhdhika rAjA banela cho. tethI tuM kSaNika bhogone choDIne cAritra dharmanI ArAdhanAne mATe abhiniSkramaNa kara. . 7 vivecana - 424 thI 426 he narendra! cakravartI! jemAM janmAya te jAti, aghama nikRSTa, manuSyo madhye cAMDALa jAti che. je ApaNane baMnene prApta thayelI hatI. ahIM zuM kahevA mAMge che? jyAre ApaNe cAMDALa jAtimAM utpanna thayA tyAre badhAM loko vaDe garditA jAti hatI. kadAcita tene pAmIne paNa bIje ApaNe vasI zakyA hota, tethI kahe che - jyAM jatAM tyAM paNa badhAM lokone aprIti kara thaIne rahyA. kyAM? zvapAkanA nivezo - gharomAM. kadAcita tyAM paNa vijJAna vizeSa AdithI hIlanIya ja thayA hota. - pachI bIjI jAtimAM paNa kutsitatvane vizeSita kare che. pApa ja pApikA, te kutsitAmAM pApa hetu bhUtatvathI te pApikA athavA prApikA - narakAdi kugatine prApta karAvanAra. temAM ApaNe vasyA. vaLI te cAMDAlonA nivezo paNa kevA hatA? badhAM lokone jugupsA karAvanAra. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/424, 426 125 A janmamAM vaLI zubha anuSThAna ke je pUrva janmamAM upArjita hatA. te karmothI - viziSTa jAti nibaMdhana karmothI, utpanna pratyayothI pharI tenuM upArjana karavAmAM yatna karavo joIe, paraMtu viSayAsakta vyAkulita mAnasa vaDe e pramANe na rahevuM joIe. je pUrve saMbhUta nAme aNagAra hatA, te A kALamAM athavA hAla rAjA mahAnubhAga. mahadhdhika, punya phaLayukta thaI dRSTa dharmaphaLathI abhiniSkramaNa kare. athavA te ja ahIM rAjA mahAnubhAgatAdi yukta ahIM janmyo che, te pUrvakRta karmonuM phaLa che. anyathA tevA prakAranI AvI samRddhi kyAMthI pAmyo? jo ema che to have abhiniSkramaNa kara. zuM karIne? te kahe che - tyAga karIne, je bhogavAya te bhoga - dravya nicaya kAma, tene anitya jANIne. sadviveka vaDe grahaNa karAya te AdAna - cAstri dharma, te hetuthI AbhimukhyatAthI pravrujita thA. gRhastha paNAmAM sarva virati cAstrino saMbhava nathI, te bhAva che. ema na karavAmAM zo doSa che? te kahe che - * sUtra - 427 - rAjan ! A AzAzvata mAnavajIvanamAM je vipula punyakarma karato nathI. te mRtyu AvatA pazcAtApa kare che, ane dharma na karavAnA kAraNe paralokamAM paNa pazcAtApa kare che. vivecana - 427 - A manuSya saMbaMdhI asthira AyuSyamAM he rAjana ! je atizaya punya hetubhUta zubha anuSThAno na karIne punyano anupArjaka thAya, te duHkhathI Artta thaIne pazcAtApa kare che. mRtyu - Ayuno parikSaya, tenA mukha samAna mukha te mRtyu mukha - zithilI thayela baMdhanAdi avasthA, tenAthI upanIta, tathAvidha karmothI upokti te mRtyumukha upanIta thaIne zubhAnuSThAna rUpa dharma na karIne, anuSThAna rahita paNe janmAMtaramAM paNa jaIne narakAdimAM asahya asAtA vedanAthI pIDita zarIra thAya che. te adharmakArI meM tyAre ja sadanuSThAna kema na karyA?'' evo kheda pAme che. jyAre te mRtyunA mukhamAM dhakelAya che ke bIjA duHkhothI haNAya che, tyAre svajanAdi rakSaNane mATe thaze, tethI pastAvuM nahIM. evI AzaMkAmAM kahe che - sUtra - 428, 429 - jema ahIM sIMha haraNane pakaDIne laI jAya che, tema ja aMtakALe mRtyu manuSyane laI jAya che. mRtyu samaye tenA mAtA-pitA ane bhAI Adi koI paNa mRtyu duHkhamAM bhAgIdAra thatAM nathI. tenA duHkhane jAtinA loko vaheMcI zaktA nathI ke mitra, putra, baMdhu laI zaktA nathI. te svayaM ekalo ja prApta duHkhone bhogave che, kemake karmo kartAnI pAchaLa ja cAle che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra * vivecana - 428, 4ra9 - jema A lokamAM mRgapati- siMha athavA vyAdhra Adi mRgane laI jaIne svamukhamAM ke paralokamAM laI jAya che, e pramANe mRtyumanuSyane laI ja jAya che. kyAre? aMtakALe, jIvitavyanA avasAna samaye. arthAt jema A siMha vaDe laI javAya tyAre koI nA bacAve tema A prANIo paNa mRtyu vakhate kadAcita tenA svajana sahAya karaze tema zaMkA thAya to kahe che ke - tyAre tenA mAtA, pitA, bhAI vagere koI ne kALe - jIvitAMta rU5 - mRtyu vaDe laI javAtA hoya to bacAvI zaktA nathI. - x- *- kahyuM che kepitA, bhAI, putra, patnI, bAMdhavA Adi koI paNa saMsAra sAgaramAM maraNathI rakSaNa karavAne samartha nathI. - x-x-. mRtyu vaDe laI javAtA temane te kALe thanArA du:khathI atyaMta pIDitanA zArIrika ke mAnasika duHkhano koI vibhAga karI zakyuM nathI, pachI te dUravartI svajana hoya ke mitra varga hoya, putra hoya ke baMdhu hoya. koI na bacAvI zake. eka AtmA ja A duHkhane vede che. kema ke jeo karmanA upArjitA che, ka tenI ja pAchaLa jAya che. arthAta je karmo kare che, te ja tenA phaLane anubhave che. A pramANe azaraNatva bhAvanA jaNAvIne ekatva bhAvanA kahe che - * sUtra - 430, 431 - dvipada, catuSpada, kSetra, ghara, dhana-dhAnya Adi badhuM choDIne A parAdhIna jIva potAnA karelA karmono sAtha laIne suMdara ke pApaka evA parabhavamAM jAya che... jIvarahita te ekAkI tuccha zarIrane citAmAM anithI bALIne strI, putra ane jJAtijana koI bIjI AzrayadAtAne anusare che. * vivecana - 430, 431 - tyAga karIne, kono? dvipada - patnI Adi, catuSpada - hAthI Adi, kSetra- ikSu kSetrAdi, gRha - dhavalagRha Adi, dhana - kanakAdi, dhAnya - zAli Adi, vastrAdi, badhu ja choDIne pachI zuM? te kahe che - karmo ja AtmAnI sAthe avazapaNe prakarSathI sAthe jAya che. kyAM? anya bhavamAM, suMdara- svarga Adi ane pApaka - narakAdi, svakRta kamanurUpa gati thAya. tyAM zuM anya darzanInI mAphaka zarIra sahita ja bhavAMtaramAM jAya che ke anyathA jAya che? odArika zarIranI apekSAthI azarIra ja, to pachI te zarIrane tajyA pachI zuM vAta hoya che? je teNe advitIyano tyAga karyo che, te dvitIya prANIne anyatra saMkramaNa karatAM tuccha - asAra evA kutsita zarIrane, bhavAMtaramAM jAya tyAre citAmAM - mRtakane bALavA mATe iMdhaNamAM arthAta kASTha racita citAmAM bALI nAMkhavAmAM Ave che. tene agnimAM bALyA pachI patnI, putra, jJAti jana Adi temanI abhilaSita vastunA saMpAdanane mATe bIjA koI dAtAra prati sarakI jAya che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 13/430, 431 teo ja A marelo) gharane rokIne beTho che, ema vicArIne tene gharanI bahAra kADhIne, jana lajjAdithI bALI nAMkhIne lokika kRtya ane AkaMdana Adi keTalAMka divaso karIne pharI svArthatatparatAthI te ja pramANe koI bIjAne anuvarte che, temAM pravRttane paNa koI pUchatuM nathI ke tamAruM anugamana zA kAraNe che? evo abhiprAya che. vaLI - * sUtra - 432 - rAjana ! kamo koIpaNa prakArano prasAda karyA vinA jIvanane pratikSaNa mRtyunI samIpe laI jAya che, ane A ra - manuSyanI kAMtinuM haraNa karI rahI che. he paMcAlarAjA mArI vAta sAMbhaLo, apakarma na karo. * vivecana - 432 - tevA prakAranA karmo vaDe prakramathI mRtyu tarapha dhakelAya che. zuM? jIvita. te paNa pramAda vinA ja. kevI rIte? niraMtara AvI cimaramathI. jIvato hoya to paNa susnigdha chAyA rUpa vRddhAvasthA manuSyane dUra laI jAya che. he rAjana ! cakravartI! Ama hovAthI he paMcamaMDalamAM udbhavela nRpati! mAruM vacana sAMbhaLo, zuM? asat AraMbharUpa karmo na karo. ke je atizaya mahAnuM hoya athavA mahA karmanA AzleSavALA hoya. A pramANe munie kahetA rAjA bolyo - * sUtra - 433 - he sAdhu je pramANe tame mane batAvI rahyA cho, te huM paNa ghaNuM chuM ke A kAmabhoga baMdhanarUpa che, paraMtu te Arya amArA jevA lokone mATe to te ghaNAM ja durbhaya che. * vivecana - 433 - - tame ja nahIM, huM paNa A jANuM chuM. je prakAre A jagatamAM he sAdhu je tame mane upadeza rUpa vacana kahI rahyA cho, te huM jANuM chuM to pachI te viSayono parityAga kema nathI karatA? bhoga - zabdAdi, A pratyakSa pratibaMdha utpAdaka che. tenA nitya abhisaMbaMdhathI te duHkhethI jitAya che, mATe durjaya athavA dutyAjya kahyA. huM paNa A traNa pAdano sAra jANuM chuM ke A manuSyajanmamAM pradhAna cAritra dharmarUpa ja AdaraNIya che. paraMtu sUtra - 434, 435 - he citra hastinApuramAM mahazcika cakravartI rAjAne joIne bhogomAM Asakta thaIne meM azubha nidAna kareluM hatuM. meM tenuM pratikramaNa na karyuM. te karmanuM A phaLa che ke dharmane jANatA hovA chatAM paNa huM kAma bhogomAM Asakta chuM. * vivecana - 434, 435 - he citra nAmaka maniA sanakumAra nAme cothA cakravartIne atizaya saMpatti Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 yukta joIne ene ukta rUpa kAma bhogonI abhikAMkSApaNAthI meM pUrva janmamAM bhoganI AzaMsArUpa azubhAnubaMdhI karma bAMdhyuM. kadAcit bAMdIne paNa jo tene pratikrAMta karela hota to? tethI kahe che - te nidAnanuM meM pratikramaNa na karyuM, arthAt tenAthI huM nivRtta na thayo. tethI tameM ghaNuM ja kahevA chatAM mArA cittamAM tenI pravRtti thaI nahIM. A AvuM anaMtara kahevAnAra karmonuM phaLa che. te kevuM che? te kahe che - zrutadharmAdi dharmane jANavA - samajavA chatAM huM kAmabhogomAM mUrchita chuM te A kAmabhogomAM mUrcchanA e mArA nidAna karmonuM phaLa che, anyathA 'jJAnanuM phaLa virati' che, te jANavA chatAM paNa dharmAnuSThAna mane kema na ruce? have niyANAnA phaLane ja udAharaNathI darzAvatA kahe che - sUtra * 436 jema daLadaLamAM phasAyelo hAthI sthaLane joIne paNa kinAre pahoMcI zakto nathI. tema ja ame kAma bhogomAM Asakta jana jANatA hovA chatAM bhikSumArganuM anusaraNa karI zaktA nathI. vivecana - 436 - nAga - hAthI, jema kAdavavALA jaLamAM kheMcI jAya, te kadAca jaLarahita evA bhUtalane jue chatAM, tene pAmI zaktA nathI. arthAt te kinArAne athavA sthaLane pAmatA nathI. e pramANe te hAthInI mAphaka ame uktarUpa kAmaguNomAM mUrchita thayelA sAdhunA sadAcAra lakSaNa mArgane anusarI zaktA nathI. ahIM paMkajaLanI upamAthI kAmabhogo kahyA. tethI tenI parataMtratAthI teno parityAga karI zaktA nathI. munimArgane jANavA chatAM paNa kAdavamAM khUMpelA hAthInI mAphaka ame nIkaLavA samartha nathI. pharI anityatAnA darzanane mATe muni kahe che - - - sUtra 437 - he rAjan ! samaya vyatIta thaI rahyo che, rAtri doDatI thaI rahI che. manuSyonA bhogo nitya nathI. kAmabhoga kSINa punyavALA vyaktine evI rIte choDI de che, je rIte kSINa phaLavALA vRkSane pakSI choDI de che. vivecana 437 - yathA AyuSa kALa atikrAmI rahyo che. ema kema kahyuM? rAtri ane upalakSaNathI A divasa paNa jaldI jaI rahyo che. AnA vaDe jIvitavyanuM anityatva kahyuM. - X-X - athavA A kALa ati jaldI jaI rahyo che e kema jaI rahyo che? kema ke rAtri jaldI pasAra thAya che. vaLI puruSonA bhogo paNa zAzvata nathI. e rIte evuM kahevA mAMge che ke mAtra jIvita ja anitya nathI, tema nahIM, bhogo paNa anitya che. - 4 - konI jema? jema - jenA phaLo vinAza pAmyA che, tevA vRkSane pakSIo choDI de che, tema phaLanI upamAthI punya, te cAlyA jatAM, vRkSanI jema puruSane, pakSIvat bhogo choDI de che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/438 - * sUtra 438 - he rAjan ! jo tuM kAma bhogone choDavAmAM asamartha che, Arya karma ja kara. dharmamAM sthita thaIne badhAM jIvo prati dayA karanAro thA. jenAthI tuM bhAtimAM vaikriya zarIradhArI deva banI zaka. * vivecana 438 W jo tuM bhogone choDavAne asamartha cho, to he rAjan ! Arya - heya dharmothI - dUra jaIne, ziSTa janane ucita evA karmo - anuSThAno kara. gRhastha dharmamAM samyak dRSTi Adi ziSTa Acarita AcAra rUpe rahIne samasta prANI paratve dayAvAn thA. tenuM zuM phaLa che? Arya karma karavAthI tuM vaimAnika deva thaIza. kyAre? A manuSya bhava pachI, kevo? vaikriya zarIra vALo. kemake gRhastha dharmamAM paNa samyaktva dezaviratirUpane devaloka phaLapaNe kahela che. - 129 ATaluM kahyAM chatAM te na samajyo tyAre tenI avinecatAthI kahyuM - * sUtra - 439 - bhogone choDavAnI tArI buddhi nathI. tuM AraMbha ane parigrahamAM Asakta che. meM vyartha ja tArI sAthe ATalI vAto karI. tane saMbodhita karyo. he rAjan ! huM jaI rahyo chuM. vivecana - 439 tane zabdAdi bhogono pratiSedha karyo chatAM, anArya karmothI rovA chatAM te bhogono tyAga karIne, meM kahela dharmamAM buddhi na thaI, paNa AraMbha ane parigrahamAM ja mUrchita che. - avadha hetu pravRttimAM ane catuSpada, dvipadAdinA svIkAramAM ja gRddha che. tuM mArA pUrva janmano bhAI che, evA sneha lakSaNathI, tevA mohathI tane ATaluM samajAvyuM. kahevAno Azaya che - aneka prakAre jIvitanuM anityAdi darzana dvArathI kahevA chatAM te lezamAtra viSayathI virakta na thayo tyAre avineyatvathI tArI upekSA ja zreyakArI che. - - x - Ama kahIne muninA gayA pachI brahmadattane zuM thayuM? r * sUtra - 440 - pAMcAla dezano rAjA brahmadatta, muninA vacanonuM pAlana na karI zakyo, tethI anuttara bhogo bhogavIne anuttara narakamAM gayo. vivecana - 440 - 38/9 paMcAla rAjA brahmadatta, sAdhunA anaMtarokta hitopadezadarzaka vacanone vajranA taMdulavat bhArekarmIpaNAthI atyaMta durbhedatvathI anuSThAna na karIne, sarvottama kAmabhogonuM pAlana karIne, sthiti AdithI sarve narakamAM jyeSTha apratiSThAna narakamAM utpanna thayo. AnA vaDe nipANAnuM naraka rUpa phaLatva darzAvela che. A zeSa vaktavyatA sUcaka pAMca niyuktigAthA kahela che - Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra * niyukti - 355 thI 359nuM vivecana - (ahIM pAMca niyukti gAthA Apela che. tenuM koI ja vivaraNa na ApIne vRttikArazrI eTaluM ja noMdhe che ke - ) viziSTa saMpradAyanA abhAve A pAMca gAthAnuM vivaraNa karatAM nathI, have prasaMgathI ja citranI vaktavyatA - * sUtra - 441 - kAmabhogothI nivRtta, ugra cAstriI ane tapasvI maharSi "citra" anuttara saMyama pAlana karIne, anuttara siddhi gatine pAmyA. tema huM kahuM chuM. * vivecana - 441 - pUrvajanmanA nAmathI citra nAmanA eka tapasvI muni, te citramuni abhilASA karavA yogya zabdAdithI virakta thaIne, kAma - teno abhilASa, virakta kAma, udAtta - pradhAna cAritra - sarva virati, tapa - bAra prakAre. athavA udagra cAstri tapa vALA, maheSI ke maharSi sarva saMcama sthAnothI uparivartI saMyama - AzravathI uparamaNAdine sevIne sarvalokAkAzanI upara rahela, atipradAna mukti nAmanI gatine pAmyA . - - - 4 - muni dIparatnasAgare karela adhyayana - 13no TIkA sahita anuvAda pUrNa Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 adhya. 14 bhUmikA che adhyayana - 14 - "pukArIya" ? 0 teramA adhyayananI vyAkhyA karI, have caudamuM AraMbhe che Ano saMbaMdha che - anaMtara adhyayanamAM mukhyatAthI nidAna doSa kahyo. prasaMgathI nirnidAnatA e guNa che. ahIM mukhyapaNe te ja kahe che. A saMbaMdhathI AvelA A adhyayanamAM - x - 8 - nAma nikSepamAM "iSakArIya' adhyayana kahe che. tethI "pukAra'no nikSepa kahevAne niyuktikAra kahe che - * niyukti - 360 thI 362 + vivecanA - "ipukAra' zabdano nikSepa nAmAdi cAra bhede che. dravya nikSepAnA be bhedo che. noAgamathI pukAranA traNa bheda che. ityAdi pUrvavatu. pukAra evA nAma gotrane vedato te bhAva pukAra, temAMthI A adhyayana cAlyuM che. - x-x- pukAranA hitane mATe te "pukArIya' kahevAya che. prAdhAnyathI "sajA' jANavo. - 8 - 4 - have A "pukAra' koNa che? tenI vaktavyatA kahe che - * niryukti - 363 thI 373 - (vRttikArazrIe ahIM agiyAra gAthAno akSarArtha ApatA kahyuM ke akSarArtha spaSTa che, pachI viziSTa zabdonA artho noMdhela che, jema ke - saMghaDiya - samyaka ghaTitA, paraspara nehathI saMbaddha mitro ityAdi. pachI bhAvArtha saMpradAyathI jANavo kahIne, A udAharaNa noMdhe che :-) pUrvanA adhyayanamAM kahelAM cAra gopadArakamAMnA be gopadArako - govALone sAdhunI anukaMpAthI sakhyattva prApta thayuM, kALakarIne devalokamAM te baMne utpanna thayA. te baMne te devalokathI cyavIne kSiti pratiSThita nagaramAM iSNakuLamAM baMne paNa bhAI rUpe jamyA. tyAM bIjAM paNa cAra ibhya bALako mitro rUpe janmyA. tyAM paNa bhogone bhogavIne tathArUpa sthavironI pAse dIkSA lIdhI. ghaNAM kALa sudhI saMyamanI paripAlanA karIne bhakta pratyAkhyAna karIne saudharmakAmAM padmagubha vimAnamAM cha e paNa jaNA cAra palyopamanI sthitivALA deva rUpe utpanna thayA. tyAM je paeNlA govALaputra rUpa deva sivAyanA je cAre hatA, te tyAMthI cyavIne kurujanapadamAM iSakArapura nagaramAM utpanna thayAM. temAM eka pukAra nAme sajA thayo. bIjI tyAM mahAdevI kamalAvatI nAme thaI. trIje tyAM rAjAno bhaMga nAme purohita thayo. cotho purohitanI patnI, vAziSTa goviyA "cazA' nAme utpanna thayo. - te bhUga purohita saMtAnarahita hato. te apatya nimitte gADha tape che. devI pAse apatyanI yAcanA kare che. naimittikone pUche che. te baMne paNa pUrvabhavanA govALo devabhavamAM vartatA hatA tyAre avadhi vaDe jANe che ke - ApaNe baMne A bhRgu purohitanA putro thaIzuM. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra teo zramaNanuM rUpa karIne bhRgunI samIpe AvyA. bhRgupurohite patnI sahita te baMnene vAMdhA. sukhAsane besIne baMne e dharma kahyo. te baMnee zrAvakanA vrata grahaNa karyA. purohite pUchyuM amane saMtAno thaze? sAdhue uttara Apyo ke - tamane be bALako thaze. te baMne bAlyapaNAmAM ja dIkSA leze. tamArA baMnee temane dIkSAmAM vyAghAta na karavo. te baMne ghaNAM lokone samyapha bodha pamADaze. ema kahIne baMne devo pAchA gayA. vadhAre samaya pasAra karyA vinA te baMne devalokathI cyavIne te ja purohitanI patnI vAziSThI goTIyA "yazA'nA udaramAM utpanna thayA. pachI purohita tenI patnIne sAthe laIne tyAMthI nIkaLI gayo. pratyaMta gAme rahyo. tyAM ja te brAhmaNIne prasava thayo. be bALakone janma Apyo. pachI te baMne dIkSA na laI le te mATe baMnene vyagrAhita kare che. jema ke - A sAdhuo divya rUpa grahaNa karIne bALakone mArIne tenuM mAMsa khAI jAya che. temanI pAse na javuM. anya koI divase te baMne gAmamAM ramatAM bahAra nIkaLyA. A tarapha mArgamAM sAdhuo AvatA hatA. pachI te bane bALako sAdhune joIne bhaya pAmIne tyAMthI palAyana thaIne eka vaTavRkSa upara caDI gayA. bhavitavyatAthI te sAdhuo bhojanapAna grahaNa karIne te ja vaDanI nIce rokAyA. muhUrta mAtra vizrAma karIne janA karavAmAM pravRtta thayA. te baMne bALako vaDa upara caDIne jue che ke svAbhAvika bhojana - pAna che, mAMsa nathI. - te baMne tyAM vicAravAmAM pravRtta thayA ke- ApaNe AvuM rUpa pUrve kyAMka joyela che. jAti smaraNa jJAna thayuM. baMne bodha pAmyA. sAdhune vAMdIno baMne mAtA-pitAnI pAse gayA. mAtA-pitAne bodha pamADI cAre e sAthe dIkSA lIdhI. saNI bodha pAmI, teNIe sajAne bodha pamADyo. baMnee paNa dIkSA lIdhI. e pramANe te cha e kevaLajJAna pAmI nirvANa pAmyA. nAma niSpanna nikSepa kaho. have sUtra uccAraNa karavuM joIe - * sUtra - 442 thI 446 - devaloka samAna suramya, prAcIna, prasiddha ane samRddhizALI pukAra nagara hatuM. temAM pUrvajanmamAM eka ja vimAnavAsI keTalAMka jIva devAyu pUrNa karI avatarita thayA... pUrvata potAnA bAkInA kamane kAraNe te jIvo ucca kuLomAM utpanna thayA, saMsAra bhayathI udvigna thaIne kAma bhogono parityAga karIne jinendra mAganuM zaraNa svIkAryuM. puruSatva prApta baMne purohita kumAro, purohita, tenI patnI yazA, vizALa kIrtivALo pukAra rAja ane rANI kamalAvatI - A cha hatA. janma jarA maramanA bhayathI bhibhUta kumAronuM citta munidarzanathI bahirlihAra - mokSa prati AkRSTa thayA. phaLathI saMsAra cakathI mukti Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/442 thI 446 133 pAmavAne mATe teo kAmaguNothI virakta thayA... yajJa yAgAdi karmamAM saMlagna brAhmaNa nA A baMne putro potAnA pUrvajanma tathA zucIrNa tapa saMyama yAda karI virakta thayA. * vivecana - 442 thI 446 - deva thaIne anaMtara atIta janmamAM koI nAma nirdeza vagaranA, eka padmagubha nAmanA vimAnamAM vasanArA, tyAMthI cyavIne purANA evA uSkAra nAmanA nagaramAM utpanna thayA. te nagara khyAta, RddhimAna ane devalokavat ramaNIya hatuM. teo sarvathA punya bhogavIne cyavyA ke anyathA? potAnA puca prakRti rUpa karmo, tenA bAkInA - uddharIne AvyA. purAkRta- pUrva janmAMtaramAM upArjita tenAthI. uccakuLamAM te devo utpanna thayA. teo udvigna thayA. konAthI? saMsAranA bhayathI. bhogAdino parityAga karIne, jinendra mArga - tIrthakare upadezela samyam darzana - jJAna - cAstri rUpa mukti pathanuM zaraNa - apAya rakSA samartha Azrayane svIkAryo. kevA svarUpanA thaIne jinendra mArganuM zaraNuM svIkAryuM? puruSatvane pAmIne. baMne kumAro, sulabha bodhipaNAthI, A baMnenuM pUrve grahaNa temanA prAdhAnyane jaNAvavAne mATe che, trIjo purohita, cothI tenI patnI yazA, vistIrNa cazavALo pukAra nAme rAjA ane chaThThI tenI mukhya patnI kamalAvatI. have je rIte A badhAMe jinendra mArga svIkAryo Adi dazavi che - jAti * janma, vRddhAvasthA, mRtyu - prANatyAgarUpa, bhaya - A sAdhu che, tenAthI abhibhUta - bAdhita thaIne, saMsArathI bahAra vihAra karIne mokSamAM baddha Agraha aMtaHkaraNa jemanuM che tevA tathA saMsAra cakravata cakrabhramaNane AzrIne, tenA parityAga nimitta evA sAdhune joIne athavA A kAmaguNo muktimArganA zatru che, tema paryAlocanA karIne anaMtarokta kAma - guNothI - zabdAdhi viSayothI virakta - parAMpramukha thayA. A baMne putro purohitane priya hatA, te brAhmaNa yajana - yAjanAdi svakIya anuSThAnomAM nirata hato. tevA zAMtikamAM purohitanA baMne putro potAnA ciraMtana saMniveza ke kumAra bhavamAM vartatA hatA. temane pUrva janma, sucIrNa ke sucarita, nidAnAdithI upahata nahIM tevA, anazanAdi tapa, ane saMyama yukta hatA, temaNe ahIM kAmaguNavirakti rUpa jinendra mArga svIkAryo. tyAra pachI te baMnee zuM karyuM? te kahe che - * sUtra - 47 - manuSya tathA divya kAma bhogomAM anAsakta , mokSAbhilASI, zraddhA saMpanna te baMne putroe pitA pAse AvIne A pramANe kahyuM - Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra * vivecana - 447 - te baMne purohitaputro manuja saMbaMdhI athavA deva saMbaMdhI kAma bhogomAM saMgane na karatA, muktinI abhilASA vALA, tattvarUci utpanna thaI che tevA, teoe pitAnI pAse AvIne A pramANe kahyuM - te baMne putrone sAdhunA darzana pachI ApaNe AvuM rUpa pUrve kyAM joyela che? ema vicAratA jAti smaraNa utpanna thayuM. tethI vairAgya janmatA pravajyArthe abhimukha thaI AtmAne ucca guNa sthAna ke laI javA ane mAtA-pitAne pratibodhavA have kahevAze te kahyuM teo je bolyA te kahe che - * sUtra - 448 - A jIvananI azAzvatatAne ame joI che, te ghaNAM aMtarAyavALuM che, cAya paNa dIdhuM nathI. tethI gharamAM mane koI AnaMda maLato nathI. sApanI anumatithI ane munidharmanuM AcaraNa karIzuM. * vivecana - 448 - azAzvata - anitya joIne, zuM? A pratyakSa viharaNa eTale manuSyapaNe avasthAna, evuM kema? ghaNAM ja vipno, vyAdhi Adi jemAM che tevuM bahu aMtarAyamAM paNa kadAya lAMbuM rahevAnuM hoya to? tethI kahe che - jIvita dIrghakALa nathI, hAla palyopakA AyuSkatAno paNa abhAva che, tethI badhuM anitya che, tethI gharamAM vRti pAmatA nathI. tethI ame pUchIe chIe ke ame munibhAva - saMyamanuM AcaraNa karIe? e pramANe te baMnee kahetA - * sUtra - 449, 45o - A sAMbhaLIne pitAe temanI tapasyAmAM bAdhAra A vAta karI * vedonA jJAtA kahe che ke "putrikonI gati thatI nathI. he putro pahelAM vedonuM adhyayana karo, brAhmaNone bhojana Apo, vivAha karI zrIo sAthe bhogo bhogavo. pachI putrone gharano bhAra soMpI arajavAsI prazasta muni banaje. * vivecana - 449, 450 - tyAra pachI saMtAnane kare ane pALe, sarva ApattithI rakSe te tAta. te saMnivezamAM ke avasaramAM bhAvathI svIkArela muni bhAvavALA te baMne kumArone anazanAdi tapa ane sarve saddharmAnuSThAnamAM bAdhA karatAM vacano kahyA. zuM kahyuM - vedavido AvuM pratipAdana kare che ke - avidhamAna putra vALAne paraloka prApta thato nathI. kaI rIte? putro vinA piMDa pradAnanA abhAve gati na thAya. * * x* aputranI gati nathI, vagato che ja nahIM, gRhIdharma AdarIne ja svarge javAze. Ama hovAthI he putro ! hagavedAdi bhaNIne, brAhmaNone jamADIne, putrone kalA ane patnI grahaNa karAvIne gRhastha dharmamAM sthApIne te putro paNa ghera janmelA, mAMgelA nahIM. athavA te putrone svAmIpaNe gharamAM sthApIne, he putro! zabdAdi Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/449, 450 135 bhogone strI sAthe bhogavIne pachI AraNyaka vratadhArI thAo kevA? tapasvI muni thaI prazaMsA pAmo. pramANe ja brahmacaryAdi AzramanI vyavasthA che. - 1 -. "vedo bhaNo" ema kahIne brahAcaryAzrama kahyo, brAhmaNa jamADo kahIne gRhastha Azrama kahyo. AraNyaka thAo kahIne vAnaprasthAzrama kahyo. muninA grahaNa vaDe yati Azrama kaho. - - te sAMbhaLI baMne kumAroe zuM karyuM? * sUtra - 451 thI 456 - (51) potAnA rAgAdi iMdhaNathI pradIpta tathA moha rUpa pavana vaDe prajavalita zokAninA kAraNe jemanuM aMtaHkaraNa saMtasa tatha parisa che. mohagrasta thaI aneka prakAre dInahIna vacana bolI rahyA che . (45ra) - je kramazaH vAraMvAra anunaya karI rahyA che, dhana ane kAma bhogonuM nimaMtraNa ApI rahyA che, te kumAroe sArI rIte vicArIne kahyuM - (453) bhaNelA veda paNa rakSaNa nathI karatA, hiMsopadezaka brAhANa paNa bhojana karAvAtA aMdhakArachanna sthitimAM laI jAya che. saurasa putra paNa rakSA karanAra thatA nathI, to ApanA kathanane koNa anumodana karaze? (454) A phAmabhoga kSaNa vAra mATe sukha ApIne, lAMbo kALa duHkha Ape che. saMsArathI mukta thavAmAM bAdhaka che, anarthanI khANa che. (45) je kAmanAothI mukta thatAM nathI, te atRtinA tApathI baLatA puruSa rAta divasa bhaTake che ane bIjA mATe pramAda AcaraNa karanAra te dhananItimAM lAgelA, eka divasa jarA ane mRtyune pAme che - (56)A mArI pAse che, A mArI pAse nathI. A mATe karavuM che, A mAre nathI karavuM. A pramANe vyartha bakavAda karanArAne apaharanAru mRtyu laI jAya che to pachI pramAda A mATe? * vivecana - 451 thI 456 - (AkhI vRtti guTaka vyAkhyArUpa che). putranA viyoganI saMbhAvanA janita manoduHkha te zoka, ane te rUpa agni te zokAgni, Atma guNa - karmanA kSayopazamAdithI ubhavela samyagadarzanAdi, te rU5 iMdhanathI bALavAthI, anAdikALa sahacaritapaNAthI rAgAdi ke Atma guNo iMdhaNa uddIpakatAthI jene che te, tathA moha * mUDhatA - ajJAna, te pavana * mohAnila tenAthI paNa adhika, pakarSathI baLavuM te adhika prajavalana vaDe, cAre bAjuthI tama, aMtaHkaraNamAM je saMtapta bhAva tene. tethI ja cAre bAjuthI dahyamAna arthAt zarIramAM dAha paNa zokAvezathI utpanna thAya. lolupyamAna - temanA viyogathI zaMkAvaza thaI utpanna duHkha parazu vaDe atizaya hRdayamAM chedatA. purohita kramathI * paripATIthI sva abhiprAya vaDe prajJApanA karatA ane nimaMtraNa karatAM, te baMne putrone bhogo vaDe upacchAdana karatA, dravya vaDe yathAkrame - prakamathI anatikramathI bhilASa karavA yogya zabdAdi viSayo vaDe athavA kAmaguNomAM kumArone AvA aMdhakAramaya vacano tenA pitAe kahelAM che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 - - * - * - X ". bhaNelAM Rgvedo kaMI zaraNa rUpa thatAM nathI. tenA bhaNavA mAtrathI durgatimAM patanathI rakSaNano hetu asiddha che. x - 4 - x -. brAhmaNone je bhojananI vAta, te paNa ajJAnathI aMdhakAra vadhAranArI, naraka tulya che. kemake brAhmaNo paNa kumArganI prarUpaNA, pazuvadha AdimAM karmopacaya nibaMdhana asat vyApAramAM pravarte che. AvA asamAM pravartatAne je bhojana te naraka gatinA hetupaNe ja che. AnA vaDe temanA nistArakapaNAMne dUra karyuM che. vaLI utpanna karelA putro paNa narakAdimAM gatimAM jatAM tamane zaraNa rUpI thavAnA nathI. kemake tamArA manamAM ja kaheluM che ke - "jo putrothI ja svarga maLato hoya to dAna dharmanuM astitva ja raheze nahIM. A pramANe anaMtara traNa upadeza kahyA veda adhyayanAdi, bhogo bhogavo, e cothA upadezano uttara ApatAM kumAro kahe che - te bhogo kSaNamAtrane mATe sukha ApanArA che. pachI ghaNo kALa mATe narakAdi zArIrika - mAnasika duHkhone ApanArA che. kadAca svalpa kALa mATe atizaya sukha ApanArA thAya ane duHkha paNa anyathA svalpa kALa mATe ja Ape, to paNa te bahukALa bhAvI duHkhanA nimitta rUpa bane che. te atizaya duHkhane denArA hovAthI 'aprakRSTamukhA' kahyA che. tethI saMsAra thakI mokSa - vizleSa ja zubha phaLa Apaze. ane tenA vipakSe te pratibaMdhaktAthI atyaMta pratikULa che. 136 te kAma bhogone AvA kema kahyAM? khani - Akara, khANa. konI? anarthonI. Aloka ane paralokamAM duHkhanI prApti karAvavA rUpa. AvI khANa ja kAma bhogone kahI te vizeSa spaSTa karatAM kahe che viSaya sukhanA lAbhArthe ahIM-tahIM bhamatA, 'anivRttakAma' thaI rAtri-divasa tenI prAptimAM cotaraphathI ciMtA agni vaDe baLatA, bIjA je suhata svajanAdi athavA bhojanAdinA mATe pramAdI bane che. dhanane vividha upAyothI gaveSatA te puruSo vayanI hAni rUpa jarAne athavA prANa tyAga rUpa mRtyune pAme che. * - w * mArI pAse rajata rUpya Adi che, mArI pAse padmarAgAdi nathI. hajI mAre gRha prAkArAdi karavAnA che, A akRtya AraMbhelI che, vANijyAdi karavA ucita nathI. e pramANe te puruSa vRthA ja ati vyaktavAcAthI bolato Ayu vaDe haraNa karAI jAya che. hara divasa rAtri Adi ke vyAdhi vizeSathI, haranti - janmAMtaramAM laI jAya che. have upasaMhAra karatA kahe che H- hetuthI - dharmamAM kayA prakAre anudhama karavo ucita che? have te baMnene dhanAdithI lobhAvavA purohita kahe che - 0 sUtra - 457 jenI prAptine mATe loko tapa kare che, te vipula dhana, strIo, svajano ane iMdriyonA manojJa viSayabhoga - tamane ahIM ja svAdhIna rUpathI prApta che. (pachI bhikSu zA mATe bano cho?) Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 14/457 * vivecana - 457 - dhana - dravya, te paNa pracura ane strIo sahita, kAkI-mAmA Adi svajano, zabdAdi kAmaguNo paNa atizaya che. te mATe tapa - kaSTAnuSThAna loko kare che. tamAre to te badhuM svAdhIna ja che. A gharamAM ja upalabdha che. jo ke strIo nathI, catAM sUtramAM "strIo' svAdhIna che kahyuM, te tenI prAptinI yogyatAne AzrIne kahela che. putro bolyA - * sUtra - 458 - jene dharmanI dhurAne vahana karavAno adhikAra prApta che, tene dhana, svajana, aindraya viSayonuM zuM prayojana che? ame to guNa samuhanA dhAraka, pratibaddha vihArI, zuddha bhikSA grahaNa karanArA zramaNa banIchuM. * vivecana - 458 - dravya vaDe zuM? kaMI nahIM. dharma ja ati sAtviktAthI vahana karAtA dhUrAnI mAphaka ja dharmadhurA che. teno adhikAra prApta thayA pachI svajano ane kAmaguNonuM zuM prayojana che? - - tethI ame baMne zramaNa - tapasvI thaIzuM. guNodha - sakhyam darzanAdi guNa samUhane dhAraNa karanArA guNadhadhArI thaIne gAma - nagarAdithI bahAra vartavA vaDe dravyathI ane bhAvathI pratibaddha vihAra vaDe viharanArA ane zuddha bhikSAne AzrIne teno ja AhAra karanArA thaIzuM. AtmAnA astitvanA mULapaNAthI sarve dharmAnuSThAna tenA nirAkaraNane mATe purohita bolyo - * sutra - 459 - he putro jema AraNimAM agni, dUdhamAM ghI, talamAM tela, kAsavuM hoya che, tema zarIramAM jIva paNa asatu ja utpanna ane naSTa thAya che. zarIrano nAza thatAM, jIvanuM kaMI astitva rahetuM nathI. * vivecana - 459 - jema agni - vaizvAnara, araNithI - agni manthana kASThathI avidhamAna ja samUcche che. te pramANe dUdhamAM ghI, talamAM tela Adi jANavA, e pramANe ja purA zarIramAM saMtvo samUcche che. pUrve na hovA chatAM zarIrAkara pariNata bhUta samudAyathI utpanna thAya che. - *- tathA nAza pAme che - vAdaLanA raMganI jema pralayane pAme che. paraMtu zarIrane nAza thayA pachI kSaNavAra paNa tenI avasthiti rahetI nathI. athavA zarIra hovA chatAM A sattvo nAza pAme che, paNa rahetA nathI. jema jaLano parapoTo raheto nathI. - x - pratyakSathI AnuM koI pramANa upalabdha nathI. A zarIramAM ke zarIra sivAya bhavAMtara prApti pakSa upalabdha nathI. jema sasalAne zIMgaDA nathI. - 0 - kumAro bolyA - Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 * sUtra - 460 - AtmA amUrta hovAthI te iMdriyo dvArA grAhya nathI. je amUrta bhAva hoya che, te nitya hoya che. AtmAnA AMtarika heta ja nizcita rUpathI baMdhanA kAraNa che ane baMdhane ja saMsArano hetu kahelo che. * vivecana - 460 - karo - pratiSedha arthamAM che, zrotra AdithI saMvedha te iMdriyagrAhya prakramathI satva. asatvathI ja A iMdriyane agrAhyA che, evI zaMkA thAya, tethI kahe che - iMdriyagrAhyarUpa AdinA abhAvathI, ahIM kahevAno Azaya A che ke- je iMdriyagrAhya thaIne upalabdha che, te asata che tema nizcaya karAya che - X - X - X -. (ahIM AtmavAdanI kiMcita vaktavyatA che. amArI pUrva pratijJAnuM sAra A viSaya choDI dIdhela che. tajajJo pAse mULavAda samajIne ja anuvAda samajavo joIe.) vRddho vyAkhyA karatA kahe che ke - amUrNapaNAthI te noiMdriya grAhya che. noiMdriya eTale mana, mana ja AtmA. tethI AtmA svapakSa che. kaI rIte? saikAvya kAryanA vyapadezathI. te A pramANe - meM karyuM che. - huM karuM chuM - huM karIza, meM kahyuM che - huM kahuM chuM - huM kahIza ityAdi, A je trikAla kArya vyapadeza hetu "ahaM' pratyaya che, te AnumAnika paNa nathI, Agamika paNa nathI. to zuM che? pratyakSakRta ja che. AnA vaDe AtmAne svIkAro. tathA amUrtabhAvathI paNa te nitya che. tethI ja kahe che ke - je dravyatva chatAM amUrta che, te nitya che, jemake AkAza, amUrta evuM A dravyatvathI che. AnA vaDe vinAzanuM anavasthAna kahyuM. e pramANe amUrtatvathI ja tenA baMdhano saMbhava ke asaMbhava nathI. tethI kahe che - "adhyAtma hetu niyata baMdha" adhyAtma zabdathI AtmAmAM rahela mithyAtva Adi ahIM kahe che. tenA nimitte aparastha hetunA kRtatvamAM ati prasaMgAdi doSanA saMbhavathI niyata - nizcita, saMdigdha nahIM. jaganA vaicizyathI anyathA anupapattithI, prANIne karmo vaDe saMzleSa thAya. jema amUrta evA AkAzamAM mUrta evA ghaTa AdithI saMbaMdha che. tema amUrta evA AtmAne paNa mUrta evA karmothI saMbaMdha te viddha nathI. * x* x- te mithyAtva Adi hetupaNAthI che paNa badhAMne haMmezAM teno prasaMga hoto nathI. arthAta mithyAtva AdithI virahita siddhone karmabaMdha nathI. saMsAra - cAre gatimAM paryaTana rUpa, te kAraNathI karmabaMdha kahela che. AnA vaDe amUrtatvathI AkAzanI mAphaka niSkriyatna paNa nisahata karela che. jo e pramANe AtmA nitya che, tethI ja te bhavAMtara anuyAyI che. tene baMdha che, baMdhathI mukti paNa che. tethI - * sUtra - 461 - jyAM sudhI ame dharmathI anabhijJa hatA, tyAM sudhI mohavaza pApa karma karatA rahyA, Apa amane rokyA ane amAruM saMrakSaNa thatuM rahyuM. paNa have ame pharI pApakarmanuM AcaraNa karIzuM nahIM. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/461 139 * vivecana - 461 - je prakAre ame sakhya darzanAdi dharmane jANatA na hatA, pApa hetuka kriyA pUrve karatA rahyA. moha - tattvanA anavabodhathI gharathI nIkaLavAnuM aprApta thatAM ane anujIvipaNAthI pAlana karatA hatA. paNa have te pApakarma pharIthI AcarIzuM nahIM. temAM rahIzuM nahIM. kAraNake have amane vastutatva upalabdha thaI gayela che. bIjuM - * sUtra - 462 - loka Ahata che. cAre taraphathI gherAyela che. amodhA paDI rahI che. e sthitimAM ame gharamAM sukha pAmatAM nathI. * vivecana - 462 - loko abhimukhyatAthI pIDita che. badhI dizAmAM gherAyelA che. amodhA - praharaNanI upamAthI kahela che, te amodhA AvI rahI che. tethI havAsamAM amane Asakti thatI nathI. jema zikArI vaDe gherAyela mRga, amogha nAmaka praharaNothI zikArI vaDe pIDA pamADAtA rati pAmatA nathI, tema ame paNa rati pAmatA nathI. bhRgu bolyo - * sUtra - 463 - he putro A loka konAthI grAhata che? konAthI gherAyelo che? amoghA kone kahe che? te jANavA huM kSitita chuM. * vivecana - 463 - koNa zikArI tulyathI A loka abhyAhata che? kayA zikArI sthAnIyathI parivArita che? praharaNanI upamA pAmela amoghA kaI che, abhyAhata kriyA prati karaNapaNe kahela che? he putro! te jANavA huM ciMtita chuM. to tame mane teno artha kaho. te putro kahe che - * sUtra - 464 - he pitAtame sArI rIte jANI lo ke A loka mRtyuthI Ahata che, vRddhAvasthAthI gherAyala che, rAzine amothA kahe che. * vivecana - 464 - mRtyu vaDe - aMta karavA vaDe loka abhyAhata che, tenA sarvatra apratihata prasAra hovAthI. vRddhAvasthAthI parivArita che, tenA ja te abhighAta yogyatA ApAdanathI. amoghA - satri. divasanA avinAbhAvi - paNAthI divaso paNa levA. tenA patanathI lokono abhighAta avazya thavAno ja che. he tAtA ATaluM jANI lo. * vaLI - * sUtra - 465, 466 - je je rAzio jaI rahI che, te pharI pAchI AvatI nathI. varSa karanArAnI rAtri niSphaLa thAya che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra je je rAzio jaI rahI che, te pharI pAchI AvatI nathI. dharma karanArAnI rAtrio saphaLa thAya che. * vivecana - 465, 466 - je je rAtrio, upalakSaNathI divasa paNa jAya che, te pharI pAchA AvatA nathI. tenA AgamanamAM ja sarvadA, te eka janmarAtri thAya, pachI bIjI maraNa rAtri kyAreya pragaTa thatI nathI. temAM je prANIo adharma kare che, temanI rAtrio niSphaLa jAya che. AyuSyanA anityapaNAthI adharma karavAmAM gRhasthane te adhama nibaMdhana che. tenA niSphaLa paNAthI teno parityAga ja zreyasara che. AnAthI vyatireka hAramAM pravajyA svIkAravAno hetu jaNAvIne teno ja anvaya kahe che. te ja sAtrimAM je dharma kare che. tenuM dharma lakSaNa phaLa upArjita thavAthI, tenI rAtri saphaLa che, vratanA svIkAra vinA dharma nathI, tethI ame vratano svIkAra karIzuM, tama kahevA mAMge che. A pramANe kumAranA vacanathI AvirbhUta samyakatva, tenA ja vacanane puraskRta karatAM bhRgu kahe che - * sUtra - 467 - he putro pahelAM ApaNe badhAM keTaloka samaya sAthe rahIne pachI samyakatva ane vrata mukta thaIe. pachI pAchalI vayamAM dIkSita thaIne gharavera bhikSA grahaNa karatAM vicarIzuM. * vivecana - 463 - eka sthAne ApaNe sAthe vasIne, koNa koNa? tame be bALako ane ame be pati-patnI ema cAre. samyakatva- tattvaruci rUpathI sahita, upalakSaNathI dezavirati vaDe, cauvananA uttara kALe - pAchalI vayamAM ApaNe gAma - nagAdimAM mAsakAthI bhramaNa karIzuM arthAt pravajyA laIne bhikSAdinI yAcanA karatA ghera-ghera arthAt eka ja gharamAM nahIM ajJAtavRtithI bhikSA karIzuM - tyAre baMne kumAro bolyA - * sUtra - 468, 469 * jenI mRtyu sAthe maLI che, je mRtyu AvavAthI palAyana thaI zake che athavA je jANe che ke huM kyAreya marIza nahIM te ja AvanArI kALanI AkAMkSA karI zake che. ApaNe Aje ja rAgane dUra karIne zraddhAthI yukta munidharmano svIkAra karI, je pAmIne pharI A saMsAramAM janma levAnuM thatuM nathI. ApaNe mATe koI paNa bhoga abhakta nathI. kemake te anaMtavAra bhogavela che. * vivecana - 468, 469 - je koIne mRtyu aMtakALa sAthe mitratA che, mRtyuthI je nAsI zake che, thavA je jANe che ke huM marIza nahIM, teja A AgAmI divase karIzuM tevI prArthanA kare che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/468, 469 141 paraMtu koIne mRtyu sAthe maLI nathI, tenA AbhAva jJAnathI palAyana thaI zaktA nathI. tethI Aje ja yati-dharmano svIkAra karIzuM. te ja phaLanI upamAnA dvArathI dazavi che - A dharmane svIkArIne pharI janma levo nahIM paDe, kemake tenA nibaMdhana rUpa karmo dUra thayA che, A jarA maraNAdinA abhAva yukta che. A manorama viSaya sukha Adi anAdi saMsAramAM pUrve ghaNI vAra prApta karyA che. tene mATe ghera rahevuM yukta nathI. athavA Agati rahita bIjuM kaMI nathI. kemake AnuM avasthana dhruvabhAvipaNe che. jyAMthI pAchuM AvavuM na paDe tevuM bIjuM koI sthAna nathI. tethI Aloka-paralokamAM zreya prAti nimitta anuSThAnanI ja zraddhA ApaNe karavI yukta che. tethI svajananI Asakti rUpa rAgane dUra karIe, kemake tatvathI koNa konuM svajana che athavA nathI. - X - X - tenA vacana sAMbhaLIne purohita vratagrahaNa pariNAma utpanna thatA, brAhmaNIne dharmavijJakAraNi mAnIne Ama kahe che - * sUtra - 470, 471 - he vAziSThiA putro vinA A gharamAM mAro nivAsa thaI zakaze nahIM, bhikSAvAyano kALa AvI gayo che. vRkSa zAkhANI ja suMdara lAge che. zAkhA kapAI gayA pachI te mAtra ThaMDuM kahevAya che. pAMkho vinAnA pakSI, yuddhamAM senA sahita rAjA, jahAja upara dhana rahita vyApArI jema sahAya hoya che, tema ja patro vinA huM asahAya chuM. * vivecana - 470, 471 - prahINaputra - jenAthI baMne putro dUra thayAM che te. athavA putrathI tyajAyelo evA mane gharamAM rahevuM nahIM game, he vANiSTiA vaziSTa gotramAM utpanna thayelI have bhikSA grahaNa, upalakSaNathI vrata grahaNano kALa AvI gayo che. e pramANe kema? jema vRkSa zAkhA vaDe ja svAdhya pAme che. chedAyelI zAkhA vaDe te ja vRkSane loko ThuMThA rUpe oLakhe che. kemake zAkhAo ja tenA zobhA saMrakSaNamAM sahAyaka hovAthI vRkSa mATe samAdhino hetu che, e pramANe mane paNa A baMne putro samAdhino hetu che, temanA vinA huM paNa ThuMThA samAna ja chuM. temanA vinA ghera rahIne zuM? pakSa - paDatAM ne rakSaNa rUpa te pAMkho, tenAthI hita athati jema A lokamAM pakSIo pAMkho vinA palAyana thavA asamartha hovAthI bilADA AdithI abhibhUta thaI jAya che. tathA je pramANe padAtI sainya rahitano rAjA saMgrAmamAM zatrujanothI parAjita ja thAya che. tathA jema hiraNya, rana Adi jenA vinAza pAmyA che tevA vaNipha sAMyAtrika vahANa bhAMgI jatA thaI jAya che ane samudra madhye viSAda pAme che. tema huM putrathI tyajAtA thaI jaIza. tyAre vAziSTIe kahyuM - sUtra - 42 - susaMgRhIta kAmabhoga 25 ghara viSayarasa je ApaNane prApta thayela che, tene pahelAM kacchanurUpa bhogavI laIe tyArapachI ApaNe munidharmanA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 pradhAna mA cAlIza.. * vivecana - 472 - atizayapaNe saMbhUta - evA je kAmaguNo, A svagRhamAM vartI rahyA che. teno pratyakSapaNe nirdeza kare che, te sArI rIte ekatrita karAyela che te madhurAdi rasa pradhAna pracUra kAmaguNomAM aMtargata paNe hovA chatAM sonuM pRthaka upAdAna tenA ati gRddhitvathI che. athavA kAmaguNa vizeSaNa je pradhAna evA zRMgArAdi raso jemAM che te mATe che. athavA sukhomAM pradhAna te kAmaguNo te ApaNe bhogavIe. A svAdhIna bhogone bhogavI mukta bhogI thaI, pachI vRddhAvasthAmAM mahApuruSa sevita evA pravajyA rUpa muktipathe jaIzuM. pachI - purohite kahyuM - * sUtra - 473 - he bhavati ApaNe viSayarasane bhogavI cUkyA chIe. yuvA-avasthA ApaNane choDI rahI che. huM koI ja jIvananA pralobhanamAM bhogone choDI nathI rahyo. lAbha-lAbha, sukha-duHkhane samadaSTithI jato evo huM muni dharmanuM pAlana karIza. * vivecana - 473 - sevelA che madhurAdi raso, upalakSaNathI kAmaguNone athavA rasa eTale sAmAnyathI AsvAdhamAnapaNAthI bhogo, he bhavatiA AmaMtraNa vacana che, A kALakRta zarIrAvasthA rU5 vaya ApaNane choDI rahI che. temAM ahIM abhimata kriyA karavAnuM sAmarthya levuM, te bhogavelA vAraMvAra bhogone vaya tyajI rahI che, upalakSaNathI jIvita ne tyajI rahI che. eTalAmAM te tajIne jAya, te pUrve dIkSA laI laIe. vaya ane dhyeyadi jaNAvato dIkSAno koI kALa nathI. tethI asaMyama jIvita na jIvavA, tene mATenA bhogono prakarSathI tyAga karIe. paraMtu abhimata vastunI prApti rUpa lAbha ke tenA abhAva rUpa alAbhane kAraNe huM Avo tyAga karavAnuM kaheto nathI. paraMtu lAbha ke alAbha, sukha ke dukha, jIvita ke maraNAdimAM samatAne bhAvita karato huM munibhAvane AcarIza, tethI maktine mATeja mAre dIkSA svIkAravI che. tyAre vAziSTI bolI ke - * sUtra - 474 - pratisotamAM taranArA vRddha haMsanI mAphaka kyAMka tamAre pharI tamArA bhAIone yAda na karavA paDe? tethI mArI sAthe bhogone bhogavo. A bhikSAcaya ane vihAra to ghaNAM duHkharUpa che. * vivecana - 474 - eka udaramAM tamArI sAthe rahelA te sodarya arthAta samAna kukSimAM thayelA bhAIo, temane upalakSaNathI zeSa svajana ane bhogone yAda karaso. konI jema? jI - vayanI hAnine pAmelA haMsanI jema kevo? pratikuLa srotamAM gamana karanAra. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/474 143 jema haMsa pratikuLa gamana karavAmAM azakta che, te pramANe tame paNa duranucara saMyama bhArane vahana karavAmAM asamartha thaI rahI sahodaronuM ke bhogonuM smaraNa karazo. tenA karatAM mArI sAthe bhogone bhogavo. A bhikSAcaryA ane grAmAdimAM apratibaddha vihAra. upalakSaNathI dIkSA duHkhahetuka ja che. pachI purohite kahyuM - 7 sUtra - 475, 476 he bhavatiA jema sAMpa potAnA zarIranI kAMcaLIne choDIne muktamanathI cAle che, tema ja baMne putro bhogone choDIne jaI rahyA che. to huM ekalo rahIne zuM karuM? temanuM anugamana zA mATe na karuM? rohita matsya jema nabaLI jALane kApIne bahAra nIkaLI jAya che, tema dhAraNa karelA gurutara saMyama bhArane vahana karanAra pradhAna tapasvI dhIra sAdhaka kAmaguNone choDIne bhikSAcaryAno svIkAra kare che. vivecana - 475, 476 - he bhavati! he bhoginI ! zarIramAM thayela te tanuja -sarpa, kAMcaLI utArIne, nirapekSa ke anAsakta thaIne nIkaLI jAya che. te pramANe A tArA baMne putro prakarSathI bhogono tyAga karIne jAya che, to huM zA mATe pravrajyA grahaNa vaDe tene na anusaruM? zA mATe ekalo rahuM? jo A baMne kumArone ATalo viveka che, je kAcaLI samAna atyaMta sahacarita evA bhogone sarpanI jema tyajI de che, to pachI bhuktabhogI evo huM tene kema na tyajuM? mAre asahAyane gRhavAsathI zuM lAbha? * tIkSNapuccha vaDe be bhAga karIne jALane jIrNatvAdithI niHsAranI jema chedIne rohita jAtIno matsya nIkaLI jAya che. te pramANe jALa jevo kAma guNono parityAga karIne bhArane vahetA baLadanI jema gurutara bhAra vahana karavAnA svabhAvathI, anazanAdi tapa vaDe pradhAna satvavaMto je rIte bhikSAcaryAne seve che upalakSaNathI vratagrahaNa kare che, te pramANe huM A ja vratane grahaNa karIza. A pramANe pratibodhita karAyela brAhmaNI kahe che - * sUtra 477 - jema krauMca pakSI ane haMso pAradhI dvArA phelAvAyela jALane kApIne AkAzamAM svataMtra uDI jAya che, te pramANe ja mArA putra ane pati paNa choDIne jaI rahyA che, ekalI rahevA karatA huM paNa kema tene na anusaruM? * vivecana - 499 - . AkAzanI jema, pakSi vizeSo te-te dezone na ullaMghIne, te vistIrNa jAla baMdhana vizeSa rUpane potAne mATe anartha hetuka jANIne, tene chedIne cotaraphathI uDI jAya che. tema mArA baMne putro ane ro pati jALanI upamA jevI viSaya Asaktine bhedIne nirUpalepapaNe saMyama mArgamAM te te saMyama sthAnone atikrAme che, to huM paNa kema tenuM anugamana na karuM? anugamana karIza ja. mAre paNa putra ke pati Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra pramANe ja gati thAo. kemake strIne paNa putrAdi baMdhana ja che. ityAdi * x. A pramANe cArene pravajyA svIkAramAM ekavAkyatA thatA zuM thayuM? * sUtra - 478 thI 481 - putra ane patnI sahita purohite bhogone tyAgIne abhiniSkramaNa karela che, te sAMbhaLIne, te kuTuMbanI praNayara ane zreSTha dhanasaMpattine icchatA rAjAne rANI kamalAvatIe kahyuM - tame brAhANa dvArA parityakta dhanane grahaNa karavAne iccho cho, he rAjanuM! vamanane khAnAro puruSa prazaMsanIya hoto nathI. sarva jagatu ane tenuM sarva dhana paNa tamAruM thaI jAya to paNa te tamAre mATe ApaNAma ja thaze. ane te dhana tamAruM rakSaNa karI nahIM zake. he rAjana ! eka divasa A manojJa kAma guNone choDIne jyAre marazo tyAre eka dharma ja saMrakSaka thaze. he naradevA ahIM dharma sivAya bIjuM koI rakSA karanAra nathI. vivecana - 478 thI 481 - bhRgu nAmaka purohita, baMne putro ane patnI sahita abhiniSkramaNa karI, gharathI nIkaLI, prakarSathI zakadAdi bhogone tyajIne "pravajita' thayAnuM jANI tenA pradhAna vipula dhana dhAnyAdi, je purohite tAjelA che, te grahaNa karavA icchatA rAjAne vAraMvAra samyapha vacana kahetI tenI agramahiSI kamalAvatI zuM kahe che? ulaTI karelAne khAnAro puruSa, he rAjana! vidvAno vaDe prazasita na thAya. tame brAhmaNoe tajelA dhanane grahaNa karavA iccho cho, te vamelAne khAvA barAbara ja che. ApanA jevAne te ucita nathI. - 4 - AkhuM jagata tamAruM thaI jAya, kadAca AvuM banI paNa jAya, ane badhuM ja dhana - rajata, rUpya Adi dravya paNa tamAruM thaI jAya. tyAre te badhuM paNa tamArI icchApUrtine mATe aparyApta che. kemake icchA AkAza samAna anaMta che. tathA A sarva jagatanuM dhana paNa jarA, maraNane dUra karanAra thavAnuM nathI. - x- pUrve AnA vaDe gaha pharIne purohitanA dhanAdinA agrahaNano hetu anupakAritA dekhADIne have tenI anityatAne teno hetu kahe che - he rAjana ! jyAre marIza, prANone tyajIza. kemake janmelanuM mRtyu avaya thavAnuM che, tyAre paNa kadAcita abhilaSita vastu meLavIne marIza, to paNa ukta rUpa citta AlhAdaka kAmaguNone prakarSathI tyajIne ekalo ja marIza, temAMnuM kaMI tArI sAthe nahIM Ave. tyAre eka samyagdarzanAdi rUpa dharma ja he rAjana ! ApattimAM parirakSaNa karavAmAM samartha thaze bIjuM kaMI ja nahIM. arthAt A svajana, dhana Adi yukta A mRtyu lokamAM muktinA hetupaNAthI dharma ja eka trANa rUpa thaze. bIjuM kaMI nahIM. tethI dharma ja anuSThaya che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 14/478 thI 401 je kAraNe dharmano Adara karavo, bIjuM kaMI prANa nathI, tethI - * sUtra - 482 thI 489 - (482) paMkhiNI jema piMjarAmAM sukhane anubhavatI nathI. tema ja mane paNa ahIM Anada nathI. huM neha baMdhano toDIne akiMcana, saraLa, nirAsakta, parigraha ane hiMsAthI nivRtta thaIne munidharmane AcarIza. (483) jema vanamAM lAgela dAvAnaLamAM jaMtune baLatA jaIne rAgahepane kAraNe bIjA jIva pramudita thAya che. (484) te ja prakAre kAmabhogomAM mUrdita ApaNe mUDha loko paNa rAgadveSanA agnimAM baLatA evA jagatane samajI zaktA nathI. (485) AtmavAnu sAdhaka bhogone bhogavIne ane avasare tene tyAgIne vAyunI mAphaka apratibaddha thaIne vicaraNa kare che. potAnI icchAnusAra vicaraNa karanArA pakSI mAphaka prasannatApUrvaka svatAM vihare che. (486) he ArmI ApaNe hastagata thayela A kAmabhoga jene ApaNe niyaMtrita samajelA che, vastutaH te kSaNika che. hajI ApaNe kAmanAmAM Asakta chIe, paNa jema A baMdhanamukta thayA, tema ApaNe thaI. (487) je gIdha pakSInI pAse mAMsa hoya che, tenA upara bIja mAMsabhakSI pakSI jhATake che. jenI pAse mAMsa nathI, tenI upara nathI trATaktA. tethI huM paNa mAMsapima badhAM kAmabhogo choDIne nirAmiSa bhAve vicArIza. (488) saMsAravaIka kAma bhogone gIgha samAna jANIne tenAthI te rIte ja zakti thaIne cAlavuM joIe, jema garuDa samIpe sApa cAle che. (489) baMdhana toDIne jema hAthI potAnA nivAsa sthAne cAlI jAya che, tema ja ApaNe paNa ApaNA vAstavika sthAne javuM joIe. he mahArAja pukAra ! A ja zreyaskara che, evuM meM sAMbhaLela che. * vivecana - 482 thI 489 -. na - niSedha arthamAM che, ahaM - Atma nirdezamAM che. rati pAmatI nathI jema sArikA Adi pAMjarAmAM hoya. arthAtu A duHkhotpAdinI paMjaramAM ratine pAmatA nathI, tema huM paNa jarA-maraNAdi upadrava thI bhavapaMjaramAM rati pAmatI nathI. tethI sneha saMtati vinAzita thatAM huM munibAvamAM carIza - anuSThAna karIza. kaMI vidhamAna nathI te akiMcana, dravyathI - hiraNya Adi, bhAvathI - kaSAyAdi rUpa nahIM tevA. tethI ja Rju - mAyA rahita, anuSThAna karavuM te hajukatA. kevI rIte thaze? nIkaLIne. AmiSa - gRddhinA hetuthI abhilaSita viSayAdithI athavA nirgata AmiSa te nirAmiSa. parigraha ane AraMnA doSo - Asakti ane hiMsaktA Adi, tenAthI aTakale te parigrahAraMbhadoSa nivRtta tethI te vikRti virahita che. Jain 38/10hternational Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 jema vanamAM dAvAnaLamAM baLatA - bhasmasAt karAtA prANImAM, bIjA prANIo avivekI hovAthI prakarSathI khuza thAya che. kamake teo rAga - dveSane vaza thayelA che. ApaNe mUDha - mohane vaza paNa ukta rUpa kAmabhogomAM mUrchita ane gaddha thaI baLatA evA ApaNe rAgadveSanA agnine vaza thaI prANI samUhane jANatA nathI. je vivekI hoya rAtrAdi vALo na hoya te dAvAnaLathI baLatA, bIjA jIvone joIne huM paNa AnA vaDe baLI jaIza tema vicArI tenA rakSaNanA upAyamAM tatpara thAya che. pramAdane vaza thaIne khuza thatA nathI. je atyaMta ajJa ane rAgAdivALA che te Apattino vicAra karyA vinA khuza thAya che ane tenA upazamanane mATe pravartatA nathI. ApaNe paNa bhoganA aparityAgathI tevA ja chIe. 146 jeo evA nathI thatAM te zuM kare che? manojJa zabdAdine bhogavIne pachI uttarakALe teno tyAga karIne, vAyu jevA laghubhUta thaIe. tyArapachI laghubhUta apratibaddha vihArI thaIne vicarIe. athavA laghubhUta - saMyama, temanA vaDe vicAravAno svabhAva jeno che, tevA thaIe. tevA prakAranA anuSThAna vaDe harSita thatAM vivakSita sthAne jaIe. konI jenA? dvija arthAt pakSInI jema abhilASa vaDe krame che te kAmakramA, jema pakSIo svecchAthI jyAM jyAM game tyAM tyAM pramoda karatAM bhramaNa kare che. munio paNa AsaktinI parataMtratAnA abhAvathI jyAM jyAM saMyamamAtrAno nirvAha thAya tyAM tyAM jAya che. A anubhavavAthI pratyakSa zabdAdi niyaMtrita che. aneka upAyothI rakSita che, te asthita dharmapaNAthI spaMdita thAya che. te kevA prakAranA che? A mArA - tamArA hAthamAM hoya tevA arthAt sva vaza che, tema mAnatA rahI tenI sAthe Asakta thaI jaIe chIe. - x -. abhilASa karavA yogya zabdAdimAM pharI Asakti arthAt mohathI vilAsa karatA athavA AyunI caMcaLatAthI paralokanA gamanane mATe spaMdita thaIe chIe. jo ema che, to ApaNe A purohitAdi jevA thaIe, jema teoe caMcaLatAne joIne badho parityAga karyo, tema ApaNe paNa tyAga karIzuM. jo asthiratvapaNuM che. to paNa zuM sukhanA hetupaNAthI tajIe chIe? tethI kahe che mAMsanA TukaDAne kulalanI jema gRdhra ke samaLInI pAse joIne bIjA pakSIo pIDA kare che. nirAmiSa ne pIDatA nathI. te pramANe AmiSa - AsaktinA hetu evA dhana dhAnyAdine tajIne apratibaddha vihArapaNAthI vicarIzuM. nirAmiSa eTale Asaktino hetu tajIne. ukta kathananA anuvAdathI upadeza karatAM kahe che - gIdhanI upamAthI jANIne. kone? viSaya mAMsa rUpa lokane, viSayo saMsAravRddhinA hetupaNAthI jANIne, athavA kamayogane atyaMta mRddhi paNe jANIne, tene saMsAravardhaka jANIne pachI zuM kare? jema sarpa, garUDanI pAse bhayaMtrasta thaIne maMdapaNe ke yatanApUrvaka viyare - kriyAmAM pravarte Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/482 thI 489 147 te pramANe viSayo vaDe pIDita na thavA mATe saMyamanI AsevanA karIe. pachI zuM? jema hAthI sAMkaLa AdinA baMdhanane chedIne pote viMdhya aTavI prati jAya che, e pramANe tame paNa karmabaMdhanone haNIne kamarahita thaIne zuddha thaI, jyAM AtmAnuM avasthAna che, te muktimAM jaIne rahe. AnA vaDe prasaMgathI dIkSAnuM phaLa kahyuM. e pramANe upadeza ApIne nigamana karatAM kahe che - he prazasya bhUpati pukAra! je meM kahyuM che te hitakArI che, te meM svabuddhithI kahela nathI,paNa sAdhunI pAsethI avadhArela che. e pramANe te vacano sAMbhaLIne pratibaddha thayela rAjAe zuM karyuM? * sUtra - 490, 491 - vizALa rAjyane choDIne, dutyajaya kAmabhogone tajIne, te rAja ane rANI paNa nirviSaya, nirAmiSa, nisneha ane niSparigrahI thaI gayA... dharmane samyapha jANIne, upalabdha zreSTha kAmaguNone choDIne, baMne yathopadiSTa ghora tapa svIkArIne saMyamamAM ghora parAkramI bane. * vivecana - 490, 451 - vistIrNa rASTramaMDala ke rAjyane choDIne, uktarUpa kAmabhogo je duSyaparihArya che. te zabdAdi viSaya virahita baMne, tethI nirAmiSa thayA. athavA dezathI virahita, rASTrano parityAga ane kAmabhoganA tyAgathI AsaktinA hetuthI virahita thayA. tethI nihAdio - pratibaMdha rahita, parigraha rahita, aviparIta cuta cAstri rUpa dharmane jANIne vizeSathI samajIne zabdAdi kAmaguNone choDIne, anazanAdi tapane svIkArIne, je prakAre tIrthakarAdi vaDe kahevAyela che. te atayata duranucara ghorakarma karI. dharmaviSayaka sAmarthya rUpa te rANI - rAjA te pramANe ja karyuM. have upasaMhAra - * sUtra - 492 thI 494 e pramANe te badhAM kramazaH buddha thayA. dharmaparAyaNa thayA, janma ane mRtyunA bhayathI udvigna thayA, tethI ja du:khano aMtagaveSI thayA. jemaNe pUrva janmamAM anityAdi bhAvanAothI potAno AtmA bhAvita kare che. te badhA rAja, sI, brAhmaNa, purohita, tenI patnI ane tenA baMne putro vItarAga AhaMtu zAsanamAM mahone dUra karI thoDAM samayamAM ja duHkhano aMta karIne mukta thaI gayA - e pramANe huM kahuM chuM. vivecana - 492 thI 494 - A prakAre anaMtara kahevAyelA evA che e paNa abhihita paripATIthI tattvone jANIne, sarva dharma ekaniSTha thaIne, paraMparAthI dharma jene che te paraMparadharmo, te kahe che - sAdhunA darzanathI baMne kumAro, kumAranA vacanathI tenA mAtA-pitA, tenA avalokanathI malAvatI, tyArapachI paraMparAe rAjAne dharmaprApti thaI. janma ane mRtyunA bhayathI udvigna thaIne asAtAno aMta, tenA gaveSaka thayA. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda pharI tenI ja vaktavyatA kahe che - darzanamAM moharahita thayela anya janmamAM abhyAsarUpathI vAsita athavA jemaNe bhAvanA bhAvelI che te. tethI ja thoDAja kALathI duHkhanA aMtane - mokSane prApta thayA. maMdamatinA smaraNa mATe adhyayano upasaMhAra karatA kahe che - iSakAra rAjA, kamalAvatI rANI, bhRgunAme brAhmaNa purohita, tenI patnI brAhANI - yazA, temanA baMne putro badhAM pUrvavat kamagninA upazamathI zItIbhUta thaIne muktine pAmyA. muni dIparatnasAgare karela adhyayana - 14 no TIkA sahita anuvAda pUrNa Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 15 bhUmikA adhyayana "sabhikSuka" che X X X ' 0 adhyayana 14nI vyAkhyA karI have paMdaramuM kahIe chIe. teno A abhisaMbaMdha che. anaMtara adhyayanamAM 'nirnidAnapaNuM' guNa kahyo. te mukhyatAe bhikSune ja hoya. - 4- A saMbaMdhe Avela A adhyayananA x - nAma nikSepAmAM 'sabhikSuka' e nAma che. temAM 'sa' zabda ane 'bhikSu' zabda dazavaikAlikamAM ja kahyo che, chatAM ahIM 'bhikSu'no nikSepa kahe che - * niyukti - 374, 375 vivecana 'bhikSu' no nikSepa nAma, sthApanA, dravya, bhAvathI cAra bhede che temAM nAma ane sthApanA gauNa che. dravyabhikSu be bhede - AgamathI ane noAgamathI. noAgamathI traNa bhede - jJa zarIra, bhavya zarIra, tadbatirikta. temAM tad vyatirikta dravya bhikSu nihavAdimAM, Adi zabdathI sarajaska Adi antatara jANavA. AnuM dravyatva rAgAdi lakSaNanA bhedavAnA abhAve che. bhAva bhikSu - je kSudhAne vidAre che, tethI te ja bhikSu bhAvathI thAya. ahIM 'bhede' kahyuM. tethI kartA-karaNa-karma vaDe prayojana che, tethI kahe che - - S 15 - * - * niyukti - 376 thI 378 vivecana je bhede che te kartA. bhedana te karaNa jenA vaDe bhedAya che. bhettavya' ja bhettavyaka karma - je bhedAya che. A traNenA babbe bheda che - dravyathI ane bhAvathI. temAM dravyamAM - rathakAra - takSaka, te Adi dravyathI bhettA - bhedanAra che. Adi zabdathI luhAra Adi levA. parazu - kuhADI Adi dravyathI bhedana, dAruka - kASTha vagere je dravyathI bhedAya che te. . * - sAdhu - tapasvI, karma - jJAnAvaraNAdi ATha prakAre, pa traNe anukrame bhedanAra, bhedavA yogya, bhedana jANavA. bhitti kahyuM. * niyukti - 379 vivecana . - 149 have 'mugha'nI vyAkhyA - rAgadveSa, manodaMDAdi daMDa, yogakaraNa, kAraNa, anumati rUpa. bhrutha - bhukha. gaurava - Rddhi gAravAdi, zalya mAyA zalya Adi. vikathA - strIkathAdi. saMjJA - AhAra saMjJAdi ATha prakAranA karma rUpa, te paNa 'kSudha' kahevAya che. kaSAya - krodhAdi, pramAda - madha Adi. te kSudhA saMbaMdhe jANavA. have upasaMhAra karatAM kahe che - anazana Adi. A rAgAdi 'kSu' zabda vAcya che, te nizce vidArAya che. 'bhede ja che' te zobhana anaticAra paNe vrato - prANAtipAta virati Adi jemane che te suvratavALA munio. teo bhinna karyo ja ati durbhedapaNAthI je karmagranthi bhedIne muktipadarUpa ajarAmara sthAne jAya che. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 nAmaniSpanna nikSepa karyo. have sUbAnugamanamAM sUtra kahe che - * sUtra - 45 - dharmano svIkAra karI munibhAvanuM AcaraNa karIza. "ukta saMkalpa vaDe yukta, saraLa AyaraNavALA, nidAnano cheda karelA, pUrva paricayane tajIne, kAmanAthI mukta thaI, ajJAta gaveSI, pratibaddha che te bhikSu che. * vivecana - 495 - muninuM karma te mIna - samyapha cAritra, tene AcarIza. kevI rIte? zrata ane cAtri bhede dharmane pAmIne - dIkSA laIne. sahita - samyaga darzanAdi ke anya sAdhu sAthe. svahita ke sadanuSThAna karavAthI evo koNa? haju - saMyamathI pradhAna athavA mAyAnA tyAgathI Rju, kRtam - anuSThAna, jeNe karela che te bAjukRta. nidAna - viSaya AsaktirUpa, athavA nidAna eTale prANAtipAtAdi karmabaMdhananA kAraNa, tene chedIne dUra karyA che te. athavA chinnanidAna te apramatta saMyata. saMsava - pUrva saMstuta te mAtA Adi, pazcAta saMstuta - te sasarA Adi. teno paricaya taje che. - X- kAma - icchAkAma ane madanakAma, je prArthanA kare che te kAmakAma, jene te nathI te akAmakAma. athavA akAma - mokSa, temAM sarve abhilASothI nivRtta thaI tene je prArthe che te. tethI ja ajJAtapaNe AhAradinI gaveSaNA karanAra, aniyata vihArIpaNAthI vicare che. evA prakArano je che te bhikSa. AnA vaDe siMhapaNAthI ja vicaraNane bhikSata nibaMdhana kahyuM. te siMhapaNe viharaNa je rIte thAya te - * sUtra - 496 - je rAgathI uparata che, saMyama tatpara che, virata - vedavid - AtmarakSaka ane prAjJa che, rAgadveSano parAjaya karI. badhAMne potAnA samAna jue che, koI vastumAM mUrzita na thAya, te bhikSu che. * vivecana - 496 - rAga - Asakti, uparata - nivRtta, je rIte rAgathI nivRtta thaIne viyare che. AnA vaDe maithuna nivRtti kahI. rAga vinA maithuna na hoya, athavA zaninA bhakSaNathI nivRtta. AnA vaDe saki bhojanathI nivRtta kahI. latDha - sadanuSThAnapaNAthI pradhAna, virata - asaMyamathI nivRtta, ahIM saMyamanA AkSepathI prANAtipAta nivRtti kahI. sAvadha vayananA nivRttirUpapaNAthI vANInA saMyama vaDe mRSAvAda nivRtti paNa batAvI. jenA vaDe tattva jaNAya te veda - siddhAMta, te jANIne AtmA rakSita - durgatimAM paDavAthI rokela che jenA vaDe te, athavA vedane jANe te vedavitu, tathA rakSela che samyagdarzanAdi lAbho jenA vaDe te rakSitatAya. prAjJa eTale heya - upAdeyanA buddhimAna, AbhibhUya - parISaha ane upasargane parAjita karIne. jIvone samasta paNe AtmavatuM jonAra. athavA rAga ane dveSane abhibhUta karIne badhI vastu samapaNe jonAra, Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/496 151 sarvadarzI. ema hovAthI koIpaNa sacittAdi vamAM mUrzita na thAya, AnA vaDe parigraha nivRtti kahI. apratibaddha vyakti kaI rIte adatta laI zake? tenAthI adatAdAnanI nivRtti jANavI A pramANe mUlaguNa yukta hoya te bhikSu thAya che. * sUtra - 497 - kaThora vacana ane vadhane potAnA pUrvakRta karmonA phaLane jANIne je dhImuni zAMta rahe che, lADha che, nitya Atmagupta che, AkuLatA ane haSAtirekathI rahita che, samabhAve badhuM sahe che, te bhikSu che. * vivecana - 497 - Akroza karavo te Akroza, asabhya AlApa. vagha - ghAta ke tADana, Akroza vadhane jANIne, A svakRta karmanuM phaLa che, ema mAnIne dhIra puruSa samyakratayA sahana kare, muni aniyata vihArapaNAthI care. AnA vaDe Akroza, vadha, caryA parISaha sahana karavAnuM kahyuM. nitya - sadA, AtmA - zarIra, tenA vaDe gupta te Atmagupta. athavA guma - asayaMma sthAnothI rakSita karelo che AtmA jeNe te. avyagra - anAkula. asamaMjasa, ciMtAthI uparama, tethI mana:- citta jenuM che te, vyagramanavALA. asaMprahaSTa - AkrozAdimAM harSavAnuM na bane. have Ano upasaMhAra kahe che - utkRSTAdi bhedathI samasta Akroza ane vadhane samabhAve sahana kare che, te bhikSu che. * sUtra - 498 - je prAMta zayana ane Asanane samabhAve svIkAre che, zIta uSNa tathA DAMsa, maccharAdinA upasargo'mAM harSita ke vyathita thatA nathI, je badhuM ja sahI le che, te bhikSu che. * vivecana - 498 - prAMta - tuccha zayana - saMstArakAdi, Asana - pIThaka Adi, upalakSaNathI bhojana, AcchAdanAdine sevIne zIta ane uSNa parISahane sevIne, vividha prakAranA daMza ane mazaka, upalakSaNAdithI mAMkaDa vagere je avyagra manathI ane asaMpahaSTa thaIne sahana kare te bhikSa che. ahIM je prAMta zayanAsanane bhogavIne kahyuM, te ati sAtviktAnA darzanArthe che. prAMta zayanAditAmAM je zItAdi ati dusaha che. AnA vaDe zItoSNa daMzamazaka parISahane sahana karavAnuM kahyuM. * sUtra - 499 - je bhikSa satkAra, pUjA ane vaMdanA paNa icchatA nathI. te koI pAsethI prazaMsAnI apekSA kaI rIte karaze? je sayata che. suvatI che ane tapasvI che, je nirmaLa AcArathI yukta che, AbhagaveSI che, te bhikSu che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda) * vivecana - 499 - satkAra - abhyatyAna, anugAmanAdi rUpane icchato nathI. vastra, pAtrAdi vaDe pUjAne icchato nathI. dvAdazavarta Adi vaMdanane icchato nathI. te potAnA guNotkIrtana rUpa prazaMsA kema icche? na ja icche. evo te sadanuSThAna prati samyapha yatna kare te saMyata. tethI ja suvata. suvatapaNAthI ja prazasya tapasvI, samyagra jJAna - kriyA vaDe sahita. athavA hita sahita arthanA anuSThAnathI varte che, te sahita. tethI ja karma rahita zuddha svarUpane gaveSe che, tene Atma gaveSaka kahe che. athavA Arca - samyam darzanAdi lAbha, sUtrapaNAthI Ayata - mokSa, tenI gaveSaNA kare te AcagaveSaka che. je, tene mikSa kahe che. AnA vaDe satkAra puraskAra parISaha sahevAnuM kahyuM. have strI parISahane sahevAnuM kahe che - * sUtra - 500 - strI hoya ke puruSa, jenI saMgatithI saMyamI jIvana chUTI jAya, ane badhI taraphathI pUrNa mohamAM baMdhAI jAya, tapasvI ne saMgatithI dUra rahe che, je kutuhala karato nathI, te bhikSa che. * vivecana - 500 - je hetuthI, punaH zabda, sarvathA saMyama dhAtitvano vizeSa dhotaka che. saMyama jIvitane taje che. kaSAya ane nokaSAyAdi rUpa mohanIyane samasta ke kRSNa zuddhAzaya vinAzaktAthI bAMdhe che. evA prakAranA nara-nArIne prakarSathI, te tapasvI sarvakALa taje. kUtUhala - abhakta bhogapaNAmAM strI Adi viSayaka kautuka na thAya ane bhakta bhogIne tenI smRti na thAya, to tene bhikSu kahe che. A pramANe parISaha sahevA vaDe bhikSatvanA samarthanathI, siMha vihAritva kahIne, teja piMDavizaddhi dvArathI kahe che - * sUtra - 501 - je chinna svara, bhIma, aMtarikSa, ma, lakSaNa, daMDa, vAsta, aMga vikAsa ane svara vidhA, vidhAthI je jIvato nathI. te bhikSu che. * vivecana - 501 - chedavuM te chinna, vastra lAkaDuM AdinuM, te viSayaka zubha azubha nirUpikA vidhA paNa chinnavidhA kahevAya che. e pramANe sarvatra jANavuM svara - svaranuM svarUpa, jema ke Sa4 svarathI AjIvikA prApta thAya che ityAdi. bhauma - bhUti saMbaMdhI, jamIna kaMpavI Adi rU5, tenAthI thatAM zubhAzubhanuM kathana. aMtarikSa - AkAzamAM thAya te, gaMdharva nagarAdi lakSaNa. tenA zubhAzubhanuM kathana. svapra- svapnanA zubhAzubhe kathana, jema ke - gAtA ane raDatA bole to vadha ke baMdhana thAya Adi. lakSaNa - strI ane puruSanA, jema ke - AMkho snigdha hoya to sukhI thAya Adi. daMDa - lAkaDInuM svarUpa kathana, jemake eka parva hoya to prazasita che, ityAdi vAvidhA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/501 153 - prAsAdAdi lakSaNa nAmaka zAstra rU5 - 8 - 4 - aMgavikAra * mastakanuM sUraNa AdinA zubhAzubha sUcaka zAsa. svara - podakI zivAdinA svara rU5, tenA saMbaMdhI zubhAzubhanuM nirUpaNa - 8 - 4 - . jeo AvI vidhA vaDe jIvatA nathI, AvI jIvikAthI zubhAzubhane kahIne jeo prANone dhAraNa karatA nathI, te bhikSa che. AnA vaDe nimitta lakSaNa viSayaka doSa parihAra kahyo. have maMtra Adi rUpa, tenA doSanA parivArane mATe kahe che - * sUtra - 102 - je rogAdithI pIDita hovA chatAM paNa maMtra, mUla Adi vicAraNA, vamana, virecana, dhUmanAlI, snAna, svajanonuM zaraNa ane cikitsA tajIne Apratibaddha bhAve vicaraNa kare che, te bhikSa che. * vivecana - 502 - maMtra - OM kAra AdithI svAhA paryanta, hakArAdi varNavinyAsa - rUpa, mUla sahadevI mUlikA rUpa athavA te -te zAstra vihita mULa karma, vividha prakAre vaidha saMbaMdhI ciMtA - vividha auSadha, pathyAdi vyApAra rUpa, vamana - ulaTI, virecana - koThAnI zuddhi rUpa, dhUma - manaH zilAdi saMbaMdhI, netra zabdathI netra saMskAraka ahIM samIrAM jana Adi levAya che. nAna - saMtAnArthe maMtra auSadhi yukta jaLa vaDe abhiSeka karavo. rogAdi pIDitane smaraNa karAvavuM, ityAdi rUpa cikitsA - roga pratikAra rUpa. A badhAMne jJa parijJAthI jANIne, pratyAkhyAna parijJA vaDe pratyAkhyAna karI, sarva prakAre saMyama mArgamAM cAle, te bhikSu che. - bIjuM - * sUtra - 103 -. kSatriya, gaNa, ugra, rAjaputra, brAhmaNa, bhogika ane badhA prakAranA zilpIonI pUjA tathA prazaMsAmAM je kyAreya kazuM kahetA nathI, paraMtu tene heya jANIne vicare che, te bhikSu che. * vivecana - 503 - kSatriya - haiheya Adi anvaya janita, gaNa - malla Adino samUha. ugra - ArakSakAdi, rAjaputro, mAne - brAhmaNa, bhoga-viziSTa vastrAdithI care che, bhogika - rAjAnA mAnya pradhAna puruSo, vividha prakAranA sthapati Adi zilpo. A kSatriyAdine je pratipAdita karatAM nathI, kevI rIte? jemake glAdhA - A zobhana che vagere. pUra - A pUjavA yogya che Adi, kemake baMnemAM pApanI anumati Adi mahAdoSano saMbhava che. tene baMne parijJAthI jANe ane choDe te bhikSa che. AnA vaDe vanapakatvano parihAra kahyo. have saMtava parihAra - * sUtra - 504 - je vyakti prAjita thayA pachInA ke pravajita thayAnI pahelAnA paricita hoya, temanI sAthe lokanA phaLanI prApti hetu je saMstava karato Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 nathI, te bhikSu che. * vivecana 504 dIkSA lIdhA pachInA je gRhastha ke paricito che ke gRhasthapaNAMnA paricita che. A baMne prakAranA paricita gRhastho sAthe A lokanA phaLane mATe - vastra, pAtrAdinA lAbha nimitte paricaya na kare, te bhikSu che. - sUtra - 505 - zayana, Asana, pAna, bhojana ane vividha prakAranA khAdha ane svAdha koI svayaM na Ape, mAMgavA chatA paNa nA pADI de, to je nigrantha temanA pratye dveSa na kare, te bhikSu che. * vivecana 505 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 - zayanAdi, aneka prakAranA khAdima - piMDa, khajUra Adi, svAdima - elacI, laviMga Adi, gRhasthAdi vaDe na apAtA, kvacit koI kAraNe mAMgavA chatAM manAI karAyela hoya. te nirprantha - dravya ane bhAvagraMthithI mukta evA te, je na apAtA dveSa karatA nathI, pharI kyAreka Apaze. ema vicArI kSapaka RSivat rahe te bhikSu che. AnA vaDe krodhapiMDa parihAra kahyo. upalakSaNathI AnA vaDe saMpUrNa bhikSAdoSa parihAra kahyo. have grAsaiSaNA doSano parihAra kahe che 0 sUtra - 506 - gRhastho pAsethI vividha prakAranA azana, pAna, khAdima, svAdima prApta karI, je mana vacana kAyAthI anukaMpA karatAM nathI paNa mana vacana kAyAthI pUrNa saMvRtta rahe che, te bhikSu che. * vivecana 506 - je kaMI thoDAM paNa azana, pAna ane vividha khAdima, svAdima che te gRhastha pAsethI prApta karIne je, te AhArAdi vaDe mana vacana kAyAthI anukaMpA karatA nathI arthAt glAna, bAla Adine upakAra karatA nathI. te bhikSu nathI, je mana-vacanakAyAthI sArI rIte saMvRtta che. tathAvidha AhArAdinA abhilASano nirodha karIne athavA mana-vacana-kAyAthI susaMvRtta che, te rIte ja glAnAdinI anukaMpA kare che, te bhikSu che. athavA anurUpa anukaMpA karatA nathI, kaI rIte? mana, vacana, kAyAthI susaMvRtta thaIne te bhikSu che. AnA vaDe arthathI vRddhino abhAva jaNAvIne aMgAra doSano parihAra kahyo. have dhUma doSano parihAra kahe che - * sUtra - 507 - osAmaNa, javanuM bhojana, zIta, sauvIra, vodaka. jevI nIsabhikSA je niMdatA nathI paraMtu bhikSArthe prAMtakuLomAM jAya che te bhikSu che. * vivecana 507 osAmaNa, ca zabda samuccayamAM ke svagata aneka bheda jaNAvavA mATe che, - Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/500 155 yavanuM bhojana, zIta - zItaLa, aMta, prAMta lakSaNa, sauvIra - kAMjI, yavodaka - javanuM prakSAlana pANI, tene niMde nahIM. AvA amanojJa pANI Adi kema levuM? paNa gRhastha pAsethI upalabdha te bhojana, pANI Adine AsvAda sahita, arthathI nIrasa hoya chatAM paNa AvA prAMtakuLo ke daridrakumomAM je bhikSArthe jAya che, te bhikSu che. - bIjuM sUtra - 108 - saMsAramAM devatA, manuSya ane tiryaMconA je anekavidha raudra, ati bhayaMkra ane adabhUta zabda hoya che, tene sAMbhaLIne je na che, te bhikSa che. 0 vivecana - 508 - zabda - dhvani, vividha - vimarza, pradveSAdithI dhAraNa karAtAM vividha prakAranA je lokamAM thAya che, te deva; manuSya ke tiryaMca saMbaMdhI hoya te rodra, bhayathI bhairava - atyaMta DarAmaNA, mahAna, tene sAMbhaLIne je vyathA na pAme, Dare nahIM athavA dharma dhyAnathI calita na thAya te bhikSa. AnA vaDe upasarga sahiSNutva. siMhavihAritAnuM nimitta kahe che. have samasta dharmAcAranuM mULa te samyakta vairya kahe che - * sUtra - pa09 - loka pracalita vividha dharmaviSayaka vAdone jANIne paNa je svadharmamAM sthita rahe che, karmo kSINa karavAmAM pravRtta che, zAstra paramArtha prApta che, prAjJa che. parISahone jIte che, sarvadarzI ane upazAMta che, koIne apamAnita karatA nathI, te bhikSa che. * vivecana pa09 - vAda - sva sva darzananA abhiprAya vacana vijJAna rUpa aneka prakAre - dharma viSayamAM paNa aneka bhede vivAda kare che. - x- te jANIne svahitamAM sthira rahe. karmono kheda kare che, kheda - saMyama, tenA vaDe yukta hoya, zAstra paramArtha pAmIne rahe, koIne vibAdhaka na bane, te bhikSa che. - tathA - * sUtra * 510 - je azilpajIvI che, je ahI che, je mitra che, jitendriya che, sarvathA vimukta che, amukaSAyI che, nIrasa ane parimita AhAra le che, gRhavAsa choDI ekAkI vicare che, te bhilu che. ema huM kahuM chuM. * vivecana - 510 - zilpA - citra patranA chedAdi vijJAnathI jIvavAno svabhAva che jeno te zilAjIvI, tevA nathI te azilpajIvI. gRha virahita, avidhamAna mitra - Asaktihetuka che jene nathI te amitra. jinendriya - vazIkRta karelI che. zrotrAdi iMdriyo jeNe te sarvathA - bAhya ane ApaeNtara graMthathI vividha prakArothI prakarSathI mukta ne vipramukta. jenA saMjvalana nAmaka krodhAdi kaSAyo ghaNAM alpa che te aNu kaSAyI. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 athavA utkaSAyI eTale prabaLa kaSAyI, tevA nathI te anutkaSAyI. alpsa - thoDAM, laghu - niHsAra, niSpAva Adi khAvAno AcAra jeno che, te alpalaghubhakSI. dravya ane bhAvathI gharano tyAga karIne, eka - rAgadveSa virahita, tathAvidha yogyatA pAmIne athavA asahAya vicare che te ekacara e ja bhikSu che AnA vaDe ekAkI vihAra batAvyo. - *X* muni dIparatna sAgare karela adhyayana 15no TIkA sahita anuvAda pUrNa - Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 16 bhUmikA adhyayana 16 "brahmacarya samAdhi sthAna" X paMdaramuM adhyayana kahyuM, have soLamuM kahe che, teno saMbaMdha A che - anaMtara adhyayanamAM bhikSunA guNo kahyA. te tattvathI brahmacaryamAM rahelAne hoya che, te paNa brahma guptinA parijJAnathI hoya, tethI tene ahIM jaNAve che. e saMbaMdhe AvelA adhyayananA - x- nAma nikSepamAM daza brahmacarya samAdhi sthAna' nAma che. tethI daza Adi pAMce padono nikSepa karavo joIe. temAM ekanA abhAvamAM daza - na saMbhave. tethI ekano nikSepa kahe che - * niyukti - 379 + vivecana - nAma, sthApanA, dravya, mAtRkApada ityAdi, Ano artha caturaMgIya adhyayanamAM kahelo ja che, AnA anusAra be Adino nikSepa sugama che. tethI tenI upekSA karIne dazano nikSepa kahe che - 0 * niyukti - 380 + vivecana - dazanA nikSepamAM cha bhedo jANavA. te nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI che. temAM pahelA be sugama che. dravya viSayamAM dazane vicAratA daza pradezanA parimANane jANavuM, te daza pradezika skaMdha kahevAya che. kemake te daza parimANa dravyathI niSpanna thAya che. tathA skaMdhanI avagAhanAmAM vicAratA kramathI daza pradeza avagADha kSetra te daza kahevAya, sthitimAM dazasamaya sthitika te ja kALadaza kahevAya. - * paryAya daza saMkhyatvathI vivasita bhAvadaza kSayamAM je paryAya che te kahe che - jemake jIva paryAyanI vivakSAmAM kaSAya Adi, ajIva paryAya te pudgala saMbaMdhI varNodaya che. * * * te * niryukta - 381,382 vivecana - brahma nAma, sthApanA, dravya ane bhAvathI cAra bhede nikSepa che. temAM jenuM 'brahma' nAma che, te nAma brahma. sthApanA brahma te brAhmaNonI utpatti kathana, je AcArAMgamAM kahela che. dravyamAM upasthano nirodha mAtra. mithyArdaSTine daza brahmacarya samAdhi sthAnanAM bodha zUnyane brahmanA pratijJAtavya jANavA. bhAvamAM pharI vicAratA upasthano nirodha jANavo. konA saMbaMdhI? te brahmanA rakSaNa prayojanane mATe viviktA zayana, AsevananuM sevana Adi, - 4 - 4 - have caraNano nikSepa kahe che - * niyukti 323 vivecana caraNanA viSayamAM cha parimANa uktarUpa nikSepa che. temAM nAma ane sthApanAno artha kahevAyela che. dravyamAM gatirUpa caraNa te gatiyaraNa grAma Adi gamana rUpa. bhakSaNa caraNa - 4 - caraNa zabdano gati ane bhakSaNa baMne artha thAya che. bhAvamAM mULaguNa ane uttaraguNa rUpa sevana. have samAdhi nikSepa kahe che - - 157 - . Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra * niyukti - 384 - vivecana samAdhimAM pUrvavat nAmAdi cAra bhede nikSepa che temAM dravyasamAdhi te mAdhuryAdi guNayuktatAthI je samAdhi- svAthya te ja samAdhino hetu hovAthI samAdhi che. bhAvamAM jJAna, darzana, tapa ane cAritra, samAdhi eTale AnA ja paraspara virodharahita je avasthAna te bhAvasamAdhi jANavI. have sthAna nikSepa kahe che - * niryukti - 385 - vivecana nAmasthAna te prasiddha che. sthApanA sthAna che je je gaNathI yukta hoya, je AcAryapadipadamAM sthapAya che, te ja jemAM rahela hoya te sthAna te sthApanAsthAna kahe che. dravyasthAna te AkAza. emAM ja jIvAdi dravyo rahe che. kSetra sthAna paNa AkAza ja che - *- addhArasthAna te aDhI dvIpa samudra rUpa samaya kSetra, temAM ja samaya, AvalikAdi upalakSita addhAkALanI sthiti che urdhvarasthAna jemAM urdhva rahe te kAyotsarga. uparati sthAna - sarva sAvadhanI virati pAme. vasati sthAna - strI, paMDaka Adi doSa rahita yatino nivAsa. saMyama sthAna - zubha zubhatara adhyavasAya vizeSa jemAM saMyamanI avasthiti che. pragrahasthAna - jemAM AyudhanA grahaNa thAya te sthAna. yodhasthAna - AlITa, pratyAlIDha Adi. asala sthAna - jemAM jarA paNa calana na saMbhave, te mukhyatAthI mukti ja che. gaNanA sthAna - jyAM ekathI zIrSa prahelikA sudhInI gaNanA thAya che. saMdhaNa sthAna - je dezamAM Tita muktAvalI Adi ekatva rahe che. ane bhAvasthAna - odayikAdi bhAvonuM yathAsvama avasthAna che. nAma niSpanna nikSepa kahyo. have sUkAnugamamAM sUtra kahe che. te A - * sUtra - 511 - he AyuSyamAnuM ! meM sAMbhaLela che ke bhagavate Ama kahela che. ahIM sthavira bhagavaMto e daza brahAcarya samAdhi sthAno batAvyA che. jene sAMbhaLIne, avadhArIne, bhikSa saMyama, saMvara tathA samAdhithI adhikAdhika saMpanna thAya. gupta rahe, gunendriya thAya, gupta brahmacArI thAya, sadA Amatta thaIne vicaraNa kare, * vivecana - 511 - meM sAMbhaLela che, te AyuSyamAnA te bhagavaMte A pramANe kahela che. A kSetra ke pravacanamAM nizcayathI sthavira - gaNadharo vaDe, parama aizvaryAdi yukta bhagavaMte daza brahmacarya samAdhi sthApano prarUpela che eTale ame amArI buddhithI nahIM kahetA paNa bhagavaMte paNa A pramANe kahela che, meM sAMbhaLela che, tethI ahIM anAsthA na karavI. tene ja vizeSita kare che. je brahmacarya sthAnone bhikSa zabdathI sAMbhaLe tene ja arthathI avadhAre che. saMyama - AzravaviramaNAdi ghaNI saMkhyAmAM thAya te rIte temAM saMyamabadula - vizuddha, vizuddhatara saMyama pharI pharI kare. athavA prabhUta saMyama jene che te bahulasaMyama. tethI ja samAdhi - citta svAcya, tenI bahulatA te bahula samAdhi. gupta - mana, vacana, Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16/511 159 kAyAthI gama. guptapaNAthI ja gupta viSaya pravRttithI rakSita zrotrAdi iMdriyo jenA vaDe che te. te navaguptinA sevanathI brahmacarya AcaravAnA zIlavALA te gupta brahmacArI. sadA sarvakALa pramAda rahita vicare arthAt pratibaddha vihArapaNAthI vicare. A saMyama bahulatva Adi daza brahmacarya samAdhi sthAnanuM phaLa kahyuM. kemake teno tenI sAthe avinAbhAvitvathI saMbaMdha che. * sUtra - 512 - sthavira bhagavaMto e brahmacarya samAdhinA kayA sthAna batAvela che. jene sAMbhaLI, jenA arthano nirNaya karI bhikSa saMyama, saMvara ane samAdhithI adhikAdhika saMpanna thAya, gupta, gusendriya, gupta brahmacArI thaI sadA pramatta bhAve vicaraNa kare? te sthAno A che - je vivikta zayana, Asanane seve che. te niJbhya che. je strI, paza ane napuMsaka saMsakta zayana, Asana na seve te ninya che ema kema? AcArya kahe che - nigranthone nizca strI, pazu, paMDapha saMsakta zayana, Asana sevatA brahAyArInA brahAcaryamAM zaMkA, kAMsA ke vicikitsA utpanna thAya che. bheda thAya. unmAda prApta thAya, dIkiAlika rogAtaMka thAya athavA kevali prajJama dharmathI bhaMsa paNa thAya. tethI nigranthoe strI, pazu, paMDaka, saMsakta zayana, Asana sevavA nahIM. * vivecana - 512 - keTalA vagere praznasUtra che, ATalA vagere nirvacana sUtra che. te ja kahe che. vividA - strI, pazu, paMDaka thI bharelI na hoya. zayana - jemAM sUvAya te, phalaka saMtAraka Adi. Asana - jemAM besAya te, pAdapITha Adi. upalakSaNathI sthAno, tene na seve. je te nircantha che. arthAt dravya ane bhAva graMthathI niddhAMta che. A pramANe anvayathI jaNAvIne avyutpanna ziSyonA anugrahane mATe A ja artha vyatirekathI kahe che - devI ke mAnuSI strIo, gheTI-bakarI Adi pazuo, napuMsako temanAthI saMsakta evA zayana, Asanano upabhoktA na thAya. kemake je nircantha AvA strI Adi saMsakta sthAnane seve to brahAcArI hoya to paNa brahmacaryamAM zaMkA thAya che ke te brahmacArI haze ke nahIM? zaMkA - bIjAne thAya ke A AvA zayana, Asana sevanAro brahmacArI haze ke nahIM? kAM - strI AdinI abhilASA rUpa, vicikitsA - dharma prati cittamAM vidhvati utpanna thAya che. athavA zaMkA - zrI Adi vaDe atyaMta apahata cittapaNe sarva ApI upadeza vimRta thatAM - tene A asAra saMsAramAM sAra rUpa te strI ja dekhAya, AvA kuvikalpathI vikalpo karato mithyAtvanA udayathI vicAre ke kadAca Avo niSedha tIrthakare karela nahIM hoya, athavA AnA AsevanamAM je doSa kahela che, te doSa thAya ja nahIM tevo saMzaya upaje che. kAMkSA - anya anya darzanano Agraha janme. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra vicikitsA - dharma pratye, AvA kaSTa anuSThAnanuM phaLa maLaze ke nahIM? ukta zaMkA AdinA phaLa rUpe cAtrino vinAza prApta thAya athavA kAma graha rUpa unmAdane pAme, strI viSaya abhilASAnA atirekathI tathAvidha citta viplava saMbhave lAMbA kALa mATenA dAharUra Adi roga ane jaldI maraNa thAya tevA zalAdi AtaMka thAya. strI AdinA abhilASathI arocakatva janma, tenAthI varAdi thAya. kevalI prajJapta cUta ane cAritra rUpa dharmathI bhraSTa thAya. kadAcita kilaSTa karmodayanA kAraNe sarvathA dharmano parityAga saMbhave. te kAraNe AvuM sthAna na seve. paheluM samAdhisthAna kahyuM. have bIjuM kahe che - * sUtra - pa13 - je strIonI kathA nathI karatA, te nirgaLyuM che. ema kema? AcArya kahe che. je strInI kathA kare che, te brahmacArI ninjane hAcarya viSayamAM zaMkA, kAMkSA, vicikitsA utpanna thAya che. bheda prApta thAya che. unmAdane pAme che, dIrghakAlika rogAtaka thAya che athavA kevali prajJama dharmathI bhraSTa thAya che. te strI kathA na kahevI joIe. 0 vivecana - 513 - ekalI strIne vAkya prabaMdha rUpa dharma na kahevo athavA strIonI kathA, jemake - kAmakrIDAmAM catura ityAdi athavA jAti, kuLa, rUpa ane vastranA bhedathI cAra prakAre strI kathA, jAtimAM - brAhANI Adi, kuLamAM ugra Adi, e pramANe. jeo te kahetA nathI te nirgaLyu che. have trIjuM * sUtra - 514 - je rIonI sAthe eka Asane besatA nathI, te nirgastha che. ema kema ? je strIo sAthe eka Asane bese che, te brahmacArI ne brahAyAMnA viSayamAM zaMkA, kalA, vicikitsA utpanna thAya. bheda pAme, unmAdane prApta kare, dIrghakAlika roga ke AtaMka thAya athavA kevali prajJamAM dharmathI bhraSTa thAya, tethI nijAne rInI sAthe eka Asane besI vicaravuM na kalo. * vivecana - 514 - strIonI sAthe jemAM sArI rIte besAya te saMniSadhA - pITha Adi Asana, temAM rahevuM te. zo artha che? strIo sAthe eka Asane na bese. strI uThI jAya pachI paNa tyAM muhUrta mAtra na besavuM te saMpradAya che. je evA che te nigrantha che, bIja nahI. have cothuM kahe che - * sUtra - pa15 - je strIonI manohara ane manorama driyone joto nathI. tenA viSayamAM ciMtana karato nathI, te nibdha che. ema kema? je nirgam Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16/515 161 strIonI manohara ane manorama iMdriyone yAvatu dhyAna karato rahe che, tenA brahmacaryamAM zaMkA, kAMkSA, vicikitsA utpanna thAya che. bheda prApta thAya che. te unmAdane pAme che, rogAtaka thAya che, keliprajJama dharmathI bhraSTa thAya che. tethI nigranthoe strIonI iMdriyonuM ciMtana karavuM na joIe. * vivecana - 515 - strIonA nayana, nAsikAdi iMdriyo, manohara- jovA mAtrathI cittane haranArI, manorama - joyA pachI paNa tenA ciMtanathI A@Ada utpanna kare te manorama, Alokita - cotararUpI jovI, nirgAtA - darzana pachI tenuM atyaMta anuciMtana karavuM - X- athavA Alokita - kaMIka jovI, nirmAta eTale eTale prabaMdhathI nirIkSita. tema na kare te nircantha. have pAMcamuM sthAna kahe che - * sUtra - 516 - mATInA divAlanA aMtarathI, vastranA aMtarathI ke pAkI divAlanA aMtarathI strIonA kUjana, rUdana, hAsya, garjana, AkaMdana ke vilApanA zabdo sAMbhaLatA nathI, te nibdha che. ema kema? AcAryae kahyuM - strIone mATInI bhIMta ke vastranA ke pAkI bhItanA aMtarethI jue che cAvata vilapita zabdone sAMbhaLatA. brahmacArInA brahmacaryamAM zaMkA, kAMkSA ke vicikitsA utpanna thatAM, bhedane pAme che. unmAdane prApta thAya che. dIrghakAlika rogAtaMka thAya che athavA kevali prajJama dharmathI cAvatu baMza thAya che, tethI nirgaLyo runIone kucaMtAmAM cAvata sAMbhaLato na vicare. * vivecana - pa16 - strIone kuca - khaTikAdithI racita, tenA vyavadhAnathI ke temAM, vastranA aMtarathI arthAt paDadA pAchaLathI, bhiti - pAkI iMTathI banAvela, tenA aMtarethI rahIne, vividha pakSInI bhASAthI avyakta zabda je kAma krIDA bhAvI hoya, rati kalAdithI strI vaDe karatA zabdane radita, paMcama Adi gIta zabda, kaDakaDAdi hasita zabda, svanita zabda, rati samaye thatAM kaMdita zabda ke temanA vaDe thatAM vilApa ke pralApa rUpa zabdonA je zrotA na thAya, te nigraMtha che. chaThuM sthAna kahe che - * sutra - 217 - je samagrahaNanI pUrvenI rati ane kIDAnuM anusmaraNa karato nathI, te nibdha che. ema kema? AcArya kahe che - je saMyama grahaNanI pUrvenI ratikrIDAnuM anusmaraNa kare che, te brahmacArI nigranthane brahmacarya viSayamAM zakA, kAMkSA ke vicikitsA utpanna thAya che. bheda pAme che. unmAdane prApta kare che, dIrghakAlika rogAtaka thAya che athavA kevali prajJama dharmathI bhraSTa thAya che. tethI nigroe strIo sAthe pUrata ke pUrva kIDitanuM anusmaraNa karavuM na joIe. 8/11 Jain Education international Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 * vivecana - 51 - pUrvamina - gRhastha avasthA kALamAM, ratA - zrI Adi sAthe viSaya anubhava rUpa pUrvarata. strI Adi sAthe pUrvakALamAM ramaNa karela te pUrva krIDitanuM anuciMtana na kare te nirjhanya che. have sAtamuM sthAna - * sUtra - 518 - je praNita athavA rasayukta pauSTika AhAra karato nathI, te nigrantha che. ema kema? AcArya kahe che - je rasayukta pauSTika bhojana, pAna kare che, te brahmacArI nigranthane brahmacaryanA viSayamAM zaMkA, kAMkSA ke vicikitsA utpanna thAya che, brahmacaryano vinAza thAya che, unmAda utpanna thAya che, dIrghakAlika rogAtaka thAya che athavA te kevalI prarUpita dharmathI thAya che. tethI nirgastha praNita AhAra na kare. * vivecana - 518 - prIta galata biMdu, upalakSaNathI bIjAM paNa atyaMta dhAtu puSTikAraka azanAdi AhArano bhoktA thato nathI te nirgaLyuM che. praNita pAna-bhojanane choDavA te ahIM pAna bhojananuM grahaNa eTalA mATe karela che, kemake sAdhu dvArA mukhyatAe teno AhAra thAya che, anyathA khAdha, svAdha paNa varjanIya kahyA hota. have AThamuM sthAna - * sUtra - 51e - je ati mAtrAthI pAna bhojana kare che, te nibdha che. ema kema ? AcArya kahe che - je ati mAtrAthI khAya-pIe che, te brahmacArI ninthane brahmacaryanA viSayamAM zaMkA, kAMkSA, vicikitsA utpanna thAya che athavA brahmacaryano vinAza thAya che, unmAda utpanna thAya che, dIrghakAlika rogAtaka thAya che athavA te kevalI prarUpita dharmathI bhraSTa thAya che. tethI ninya atimAtrAmAM na khAya - pIe. * vivecana - 519 - mAtrAthI atirikta, temAM mAtrA - parimANa. te puruSane batrIza koLIyA ane strIone aDhAvIza koLIyA hoya che. tenAthI adhika AhAra bhogavatA na hoya te nircantha kahevAya che. have navamuM sthAna - sUtra - para0 - je zarIranI vibhUSA karato nathI. te nirgaLyuM che. ema kema ? AcArya kahe che - je vibhUSA nimitte zarIranI vibhUSA kare che, tethI te strIjanone abhilASaNIya thAya che. tethI strIo dvArA kacchatA te brahamacArInA brahAcaryamAM zaMkA, kAMkSA, vicikitsA thAya che. tenA brahmacaryano vinAza thAya che, unmAdane pAme che, dIrdhakAlika rogAtaka thAya che athavA kevali prajJA dharmathI bhraSTa thAya che. tethI nibhyoe vibhUSA anupAtI thavuM na joIe. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16/para0 163 * vivecana pa20 - vibhUSA - zarIra ane upakaraNa AdimAM, nAna dhAvanAdi vaDe saMskAra, tenA anupAtI, arthAta tenA kartA thAya che. tema na kare te nirgastha che. te kema ? vibhUSA karavAnA svabhAvavALA te vibhUSAvartika te kaI rIte? alaMkRta, snAnAdi vaDe saMskRta zarIra jenuM che. te vibhUSita zarIrI, tathA te yuvatIne prArthanIya thAya che. tenAthI zo doSa? strIjananA abhilASane yogya thavAthI - prArthanIya thavAthI brahmacArInA paNa brahmacaryamAM zaMkA thAya che ke A rIte prArthanA karAto hovAthI strIno upabhoga karato hovo joIe. bhAvimAM paNa zAbhalI vRkSane AzleSAdi narakanA vipAko rU5 kaSTo thAya. have dazamuM sthAna - * sUtra - para1 - je zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzamAM Asakta thato nathI te ninja cheema kema? AcArya kahe che ke je zabdAdimAM Asakta rahe che, te brahmacArInA brahAcaryamAM zaMkA, kAMkSA ke vicikitsA thAya che athavA brahmacaryano vinAza thAya che, unmAda utpanna thAya che, dIrghakAlika rogAtaMka thAya che athavA te kevalI prarUpita dharmathI bhraSTa thAya che. tethI ninya zabdAdi pAMcamAM Asakta na bane. A bahAcarya samAdhinuM dazamuM sthAna che. ahIM zloko che - * vivecana - para1 - zabda - manmana bhASitAdi, rUpa - kaTAkSa nirIkSaNAdi citrAdimAM rahela strI Adi saMbaMdhI rU5, rasa - madhurAdi ati prazasta. gaMdha - surabhi, sparza - anukULa, komaLa mRNAlAdi, A badhAM AsaktinA hetu che, tenA anugAmI na bane te nircantha. te zA mATe? Adi sugama che A dazamuM brahmacarya sthAna. A pratyeka strI Adi saMsakta zayanAdinA zaMkAdi doSa darzana thakI, tenA atyaMta duSTatA darzaka pratyekanI apAya hetatA prati tulya balavane jaNAvavA mATe che. ukta arthamAM ja ahIM zloko - padharUpa che, * sUtra - parara thI pa31 - (52) brahmacaryanI rakSAne mATe saMyamI ekAMta, anAkIrNa ane strIothI rahita sthAnamAM rahe. (523) brahAcaryamAM rata bhikSa manamAM AhAda utpanna karanArI, kAmarAga vadhAranArI strI kathAno tyAga kare. (54) brahmacaryarata bhinna strIo sAthe paricaya tathA vAraMvAra vAtaliApano sadA parityAga kare. (pa) te bhikSa ca iMdriya grAhya strIonA aMgapratyaMga, saMsthAna, bolI tathA kaTAkSa darzanano tyAga kare. (1ra6) brahmacarya rata bhikSa zrobendriya grAhya strIonA kUjana, rodana, gIta, hAsya, garjana ane phUdana na sAMbhaLe. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 (527) brahmacaryamAM rata bhikSu, dIkSAthI pUrva jIvanamAM strIo sAthe anubhUta hAsya, krIDA, rati, abhimAna ane Akasmika mAsanuM kyAreya anuciMtana na kare. (528) brahmacaryarata bhikSu jaldIthI kAmavAsanAne vadhAranAra praNIta AhArano sadA parityAga kare. (529) te citta sthiratAne mATe ucita samayamAM dharma maryAdAnusAra prApta parimita bhojana kare, paNa mAtrAthI adhika grahaNa na kare. (530) brahmacarya rata bhikSu vibhUSAno tyAga kare. zrRMgArane mATe zarIranuM maMDana na kare. (531) zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza e pAMca prakAranA kAma-guNono sadA tyAga kare. 0 vivecana parara thI 531 - 164 daza sUtro che - vivi eTale rahasyabhUta, temAM ja strI AdinA abhAvathI vase. anAkIrNa - asaMkula, te te prayojanathI Avela zrI Adi anAkuLapaNAthI, rahita - akAdacArI vaMdanAdi nimitte AvanAra strIjanane tajela. - x - x - ukta rUpa brahmacaryanA pAlana nimitte Azraya kare. - x - x - mA~ - citta, teno prahlAda, aho! A abhirUpA che, ityAdi vikalpajanya AnaMda, tene utpanna karatI, te manaH prahlAdajananI, tethI ja viSaya Asaktine vizeSathI vadhAratI evI kAmarAga vaddhinI tevI strI kathAno tyAga kare. saMstava - saha paricaya, strI sAthe besavuM, eka Asane rahevuM, teNInI sAthe satata vAto karavA rUpa, te paNa nitya ane vAraMvAra. aMga - mastaka vagere, pratyaMga - stana, bagala Adi, saMsthAna - AkAra vizeSa athavA aMga, pratyaMganuM saMsthAna - AkAra vizeSa. zobhana bolavuM vagere, tenA sahagana mukhAdi vikAra rUpa. prekSita - ardha kaTAkSAdi A badhuM, brahmacaryarata puruSa cakSu vaDe grahaNa kare che, tethI cakSu grAhya thaIne varjana kare. arthAt cakSu vaDe ja rUpanuM grahaNa avazya thAya tethI tenA darzanano paNa parihAra karavo joIe. paraMtu rAga vaza thaIne tene vAraMvAra jovI joIe nahIM. kema ke cakSu samakSa Avela teNInA rUpane na jovAnuM zakya nathI, paNa temAM thatA rAga - dveSano tyAga kararavo joU. hAsya sUtramAM :- rati - strInA saMgamAM janmelI prIti, darpa - manasvinInA mAna bhaMgathI utpanna garva, sahasA avatrAsita eTale parAMmukha thavuM, AMkhanu sthagana, maghaTTanAdithI trAsotpAdana. - X-. praNIta sUtra - mada eTale kAmano udvega, tenI vRddhi karavI. A kAmavRddhinA hetuno vizeSathI tyAga karavo. dharma vaDe eSaNIya, gRhastha pAsethI prApta, pote rAMdhela nahIM. dharmanA hetuthI athavA dharmalAbha vaDe pAmela. - x - gharma - uttama kSamAdi rUpa, tene pAmIne. "A kaI rIte mAruM" ema niraticAra thAya. AgamamAM kahela pramANAdi yukta AhAra, yAtrArthe - saMyamanA nirvAhaNa arthe, paNa rUpAdine mATe AhAra na kare. te paNa citta svAsthya - Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 16/pa22 thI pa31 mATe kare, rAga-dveSane vaza thaIne na bhogave. mAtrAne atikramIne na khAya. athavA maryAdAne oLaMgIne AhAra na kare. - X* koNa? je brahmacaryarata che te. sarvakALa, kemake - kyAreka paNa kAraNathI atimAtrAthI AhAra aduSTa che. vibhUSA - upakaraNanI, utkRSTa vastrAdi rUpa vibhUSAno tyAga kare. vALa - dADhI Adine saMvAravA rUpa zarIra parimaMDanano paNa tyAga kare. arthAt brahmacarya rata sAdhu zRMgArArthe na dhAraNa kare. zabda sUtramAM kAma- icchA madana rUpa, guNa - sAdhana bhUtake upakAraka. kAmaguNo rUpa je zabdAdi che te. ' have pUrve je kahyuM ke zaMkA Adi thAya, tene daSTAMtathI kahe che - * sUtra - pa3ra thI pa34 - strIonI AkINa sthAna, manorama strI kathA, strIono paricaya, tenI iMdriyane jotI, teNInA kUjana, rUdana, gIta ane hAsyayukta zabdone sAMbhaLavA, bhakta bhoga ane saha avasthAnanuM smaraNa karavuM, praNIta bhojana - pAna, mAtrAdhika bhojana - pAna, zarIra vibhUSAnI icchA, durjaya kAma bhoga, A daza AbhagaveSaka manuSyane mATe tAlapuTa viSa samAna che. * vivecana - 532 thI 534 - sUtra sugama che, vizeSa A - sAva eTale paricaya, te ahIM paNa eka Asane besavAthI levo. kUjitathI hasita sudhI bhIMta AdinA aMtare rahine na sAMbhaLavA rUpa levA. strI sAthenA bhaktAdi bhogonuM smaraNa. temAM bhukta - bhogarUpa, Asita - te strI Adi sAthe rahIne. zarIra vibhUSAnI icchA, ahIMicchAno paNa niSedha che, karavAnI to vAta ja kyAM rahI? kAmanA karAya te kAma ane bhogavAya te bhogo. saMkSepathI zabdAdi ceSTA. viSa - sAmAnya jhera, tAlapura - jaldIthI ghAta karanAra, je hoThamAMthI aMdara mUktAM tAla mAtra kALanA vilaMbathI mRtyu upajAve che. teno artha A che - jema A jhera Adi vipAkathI dAruNa che, tema strIjanathI AkIrNa Alaya Adi paNa dAruNa vipAkI che. zaMkAdi karavAthI saMyamarUpa bhAva jIvitano paNa nAzano hetu che. have tenuM nigamana karatAM kahe che - * sUtra - 535, 536 - ekAgracittavALA muni duje kAma bhogono sadaiva tyAga kare ane badhAM prakAranA zaMkA sthAnothI dUra rahe. je zairyavAna che, dharma sArathI che, dhamarimamAM rata che, dAMta che, bahAcaryamAM susamAhita che, te bhikSu dhamarAmamAM vicare che. * vivecana - 535, 536 - duHkhe karIne jItAya che te durjaya. te uktarUpa kAma bhogo ne nitya sarva prakAre tyaje. anaMtaroktadaze zaMkA sthAnone ekAgra manathI varSe anyathA AjJA, anavasthA, Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 mithyAtva virAdhanAdi doSo saMbhave che. Ano varjaka zuM kare? pApa saMtApathI upatata pAmIne nivRtti hetutAthI abhilaSita phaLa pradAnathI dharmarUpa bagIcAmAM vicare. athavA dharmamAM cotaraphathI ramaNa kare che mATe te ghamarAma che, te dharmArAmanA saMyama rUpa mArge bhikSa jAya. kRti - cittanuM svAthya, tenAthI yukta. evo te dharmasArathI, bIjAne paNa dharmamAM pravatavi. e rIte dhamarAmamAM Asakta thAya. upazAMta thaI, brahmacaryamAM samAhita rahe. have tenuM mAhAbhya kahe che - * sUtra - 37 - je duSkara brahAcaryanuM pAlana kare che, tene deva, dAnava, gaMdharva, yakSa, rAkSasa, kinnara e badhAM namaskAra kare che. * vivecana - 537 - deva - jyotiSka ane vaimAnika, dAnava - bhuvanapatio, gaMgharva - rAkSasa - kiMmara te vyaMtara vizeSa che. A bhUta, pizAcAdi badhAM paNa te brahmacaryavAnuM yati ne namaskAra kare che. kemake teo kAyarajanane duranucara evA anuSThAnane - brahmacaryane Adare che. have sagarano upasaMhAra - * sUtra - pa38 - A brahAcarya dharma dhruva che, nitya che, zAzvata che, jinopadiSTa che. A dharma dvArA aneka sAdhaka siddha thayA che, thAya che ane thaze. tema huM kahuM chuM. * vivecana - 538 - anaMtarokta brahmacarya rUpa dharma, dhruva - parapravAdi vaDe kaMpAvavA chatAM pratiSThita che. nitya - sthira eka svabhAvavALo che, dravyArthapaNAthI zAzvata che, paryAyArthipaNAthI acAnya rUpe utpanna che. athavA nitya - traNekALe paNa saMbhave che. anavarata hovAthI zAzvata che. athavA A badhAM ekArthika che. tIrthakara vaDe pratipAdita che. tenuM trikALa gocaraphaLa kahe che- anaMtI avasarpiNI utsarpiNImAM siddha thayA che, ahIM paNa ane mahAvidehamAM paNa thayA che. AnA vaDe brahmacarya rUpa dharmathI mokSe jAya che te kahyuM - x muni dIparatnasAgare karela adhyayana - 16 no TIkA sahita anuvAda pUrNa Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167. Adhya. 17 bhUmikA adhyayana - 17 "pApazramaNIya" soLamuM adhyayana kahyuM, have sattaramuM kahe che. teno saMbaMdha A che - anaMtara adhyayanamAM brahmacarya gati kahI. te pApasthAnanA varjanathI ja ArAdhavI zakya che, te pApabhramaNanuM svarUpa jANIne ja thAya, te saMbaMdhathI A adhyayana Avela che. teno nikSepo have kahe che - * niryukti - 387 thI 389 + vivecana - pApa viSayaka cha parimANa che - nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, bhAvathI nikSepa karavo. temAM nAma ane sthApanA sugama che. dravyathI vicAratA AgamathI jJAtA che paNa anupayukta che. noAgamathI tavyatirikta kahe che - sacitta, acita, mizra. temAM sacitta dravya pApa je dvipada, catuSpada, apadamAM asuMdara, acita dravya pApa te ja jIvarahita 84 pApa prakRti ke have kahevAnAra. mizra dravyapApa tathAvidha dvipadAdi ja azubha vastrAdi yukta, athavA tenA zarIrano jIva viyuktaka deza- nakha, keza Adi. - x- - . athavA pApaprakRtiyukta prANIne paNa mizradravyapApa kahe che. kSetra vicAraNAmAM pApa - nakAdi pApa prakRtinA udaya viSayabhUta, je kSetramAM teno udaya thAya. kAla pApa - duSyamAdi, jemAM kAlAnubhAvathI prAyaH pApodaya ja prANIne thAya che. Adi zabdathI bIjA kALamAM jyAM koI prANIne teno udaya thAya. bhAva pApa - anaMtara kahevAnAra hiMsA-pramAdayogathI prANanuM vyayaropaNa. mRSA- asata abhidhAna. corI - sainya, abrahma - maithuna, parigraha - mULarUpa guNa - sabhya darzanAdi, tenA vipakSa rUpa te aguNa - mithyAtva Adi. - *- tene A adhyayanamAM kahe che. zramaNa viSayaka paNa cAra nikSepA che - nAma, sthApanA gauNa che. dravyamAM nilava Adi. prazasta jJAnavAnuM, sadanuSThAna pravRttithI samyapha, yama - pApasthAnothI uparamaNa, saMyama ke cAstri sahita hoya tene bhAvathI zramaNa jANavo. have prastutamAM yojanA kahe che - * niyukti - 390 + vivecana je bhAvo * saMsakta apaThanazIlatAdi artho karavA anucita che. te prastuta adhyayanamAM jinezvare varNavelA che. - *- uktarUpa pApathI upalakSita zramaNa te pApazramaNa arthAta te bhAva sevato pApazramaNa kahevAya. AnAthI je viparIta che, tene zramaNa kahevAya. tenuM phaLa kahe che - * niryukti - 391 + vivecana A adhyayanamAM kahelAM pApa hetubhUta zayAlatA Adine je bhaje che, te suvatI RSi che. pAparUpa karma te pApakarma, tenA upalakSaNathI punya karmathI paNa mukta evA pApakarmamukta aMtarAyanA abhAvathI siddhi gatimAM jAya che. nAma niSpanna nikSepo kahyo. have sUtra kahe che - Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 * sUtra - 539, 540 je koI dharmane sAMbhaLIne atyaMta durlabha bovilAbhane pAmIne, pahelAM vinaya saMpanna thaI jAya che, nirgastha rUpe prAjita thAya che. pachI sukhanI spRhAne kAraNe svaccheda vihArI thaI jAya che... rahevA mATe sAruM sthAna maLI rahe che, mArI pAse vastro che, mane khAvA-pIvA maLI rahyuM che. ane je thI rahyuM che, tene huM jANuM chuM. he bhagavana ! zAstranA adhyayana karIne huM zuM karIza? * vivecana - 539, 540 - je koI A niSkrAMta che, te kaI rIte pravajita che, te kahe che - zruta ane cAritra rUpa dharmane sAMbhaLIne, jJAna - darzana - cAstri ane upacArarUpa yukta te vinayayukta thaI atizaya duprApya jinapraNita dharmaprAptirUpa bodhi pAmIne, AnA vaDe bhAva pratipaktithI A pravajita che, tema kahela che. te pravajana pachInA kALe je rIte vicAre che. te kahe che - pahelA siMha rUpe pravajita thaIne, pachI jema jema vikathAdi karaNa rUpa prakArathI AtmAne sukhI mAne che. pachI ziyALa vRttithI vicare che, te guru dvArA ke bIjA hitaiSI vaDe adhyayana prati prerita thaIne je kahe che, te A che - zayyA - vasati, deDha - vAta, Atapa, jalAdi upadravothI anabhibhAvya che. pravara - varSAkalA Adi, mArI pAse che. bhojana ane pANIne mATe anukrame azana, pAna maLI rahe che. - X- to zA mATe, he pUjya! huM AgamanuM adhyayana karuM? - x- - mAtra vartamAnane jonArA ja A pramANe kahe che - mArI pAse A badhuM che, to zA mATe hRdaya, gaLuM, tALavuM zoSavanAra A adhyayana karavuM joIe? e pramANe adhyavasAyavALo je che, te pApabhramaNa kahevAya che. - vaLI - sUtra - 241 - je koI paNa pragati thaIne nidrAzIla rahe che, icchAnusAra khAIpIne sukhe sukhe sUI jAya che, te pApabhramaNa kahevAya che. * vivecana - 541 - je koI prajita nidrAlu rahe, ghaNAM dahIM-bhAta Adi khAne ke taka Adi pIne, jema sukha upaje tema sarva kriyA anuSThAnathI nirapekSa thaIne sUI rahe che, grAma Adi vasatimAM rahe che, te pApabhramaNa kahevAya che. A pramANe mAtra na bhaNavAthI ja pApabhramaNa nathI kahevAto. - vaLI - . * sUtra - 542 - je AcArya ane upAdhyAya pAsethI zrata ane vinaya grahaNa karela che, temanI ja niMdA kare che, te bAlane pApabhramaNa kahe che. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17/542 169 * vivecana - 54ra - AcArya ane upAdhyAya pAsethI Agamane zabdathI ane arthathI sAMbhaLIne ane vinaya grahaNa karIne je zikSita thAya che. te ja AcAryAdinI niMdA kare che, te viveka rahita bAla pApabhramaNa kahevAya che. A pramANe jJAnAcAra nirapekSa pApabhramaNa kahIne have darzanAcAra nirapekSane kahe che - * sUtra - 243 - AcArya ane upAdayAyanI je ciMtA karatA nathI, paNa anAdara kare che, je tabdha (dAMDa) che, te pApabhramaNa kahevAya che. * vivecana - 543 - AcArya ane upAdhyAyone aviparItapaNAthI temanI tRpti na kare, darzanAcAra aMtargata vAtsalyathI virahita thaI temanA kAryonI ciMtA na kare. arahaMta AdimAM yathocita pratipattithI parAMcamukha ane garvathI stabdha thaIne koI vaDe prerAyA chatAM tenA vacanamAM na pravarte te pApabhramaNa kahevAya che, have cAritrAcAra rahitane kahe che - * sUtra - pa44 thI papara - (544) je prANI, bIja ane vanaspatinuM saMmardana kare che, je asaMyata hovA chatAM potAne saMyata mAne che, te pApabhramaNa kahevAya che. (545) je saMthAro, phalaka, pITha, niSA, pAda kaMbalanA pramArjana karyA vinA ja tenA upara bese che, te pApagramaNa kahevAya che. (546) je jaldI jaldI cAle che, punaH punaH pramAdAcaraNa kare che, je mayadAonuM ullaMghana kare che, je krodhI che, te pApabhramaNa kahevAya che. (547) je pramatta thaIne paDilehaNa kare che, je pAtra ane kaMbalane jyAM tyAM rAkhI de che, paDilehaNamAM anAyukta che, te pApagramaNa kahevAya che. (548) je ahIM - talanI vAtone sAMbhaLato pramattabhAvathI paDilehaNa kare che, gurunI avahelanA kare che, te pApagramaNa kahevAya che. (549) je ghaNo mAyAvI, vAcALa, pITho, lobhI ke atigraha che, asaMvibhAgI che, guru prati prema nathI rAkhato, te pApabhramaNa kahevAya che. (50) je vivAdane udIre che, dharmamAM potAnI prajJAne haNe che, kadAgraha ane kalahamAM vyasta che, te pApagramaNa kahevAya che. (51) je askirAsana kare, kauphuTya kare, jyAM-tyAM bese che, Asana upara besavAmAM anAyukta che, te pApagramaNa kahevAya che. (2) je rajalima paga sAthe suI jAya che, zayyAnuM pramArjana na kare, saMthArAmAM anAyukta rahe, te pApagrahaNa kahevAya che. * vivecana - pa44 thI pAra - (sUbAI spaSTa hovAthI, ahIMvRttimAM kahela viziSTa zabdonI ja ame noMdha karela che. A Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 noMdha kramazaH 544 thI 552 sUtronI che - ) saMmardana - hiMsA karato, prANanA yogathI prANI - beiMdriyAdi. bIja - zAli Adi. harita - dUrvA Adi. upalakSaNathI badhAM ekendriyo levA. potAne saMyata mAne, AnA vaDe A lokone saMvignapAkSikatva paNa nathI. tema kahyuM. saMstAra - kaMbala Adi, phalaka - caMpaka paTTAdi. pITha - Asana, niSadhA - svAdhyAya bhUmi Adi, jemAM besAya che. pAdakaMbala - pAdapuMchana, apramRjya - rajoharaNAdi vaDe zodhyA vinA, upalakSaNatvathI pratyuprekSA karyA vinA. vaTava jaldI jaldI, tathAvidha AlaMbana vinA paNa tvarita cAle. gocara caryAdimAM paribhramaNa kare che. pramatta - pramAdavaza thAya che. ullaMghana - bAlAdine ucita pratipattikaraNa chatAM ullaMghe, caMDa - krodha athavA pramatta - iryA samitimAM anupayukta, maryAdAone ullaMghaka. - paDilehaNa - pramAdI thaIne pratyuprekSA kare, apoRti - jyAM tyAM pheMke che, pratyuprekSA karato nathI. pAdakaMbala - pAtra ke kaMbalane. AnAthI badhI ja upadhi levI. te A pramANe pratyuprekSAmAM anupayukta rahe. vikathAmAM AkSipta citta thaIne paDilehaNA kare, guru sAthe vivAda kare athavA gurunI avahelanA kare ke asabhya vacano kahe athavA ema kahe ke - jAte ja paDilehaNA karI lo, tame amane Ama ja zIkhavela che, te tamAro ja doSa che, e pramANe pramAdamAM varte. virUpavAda te vivAda - vAkkalaha, kaMika upazAMta thayelA kalahane paNa vadhAre. adharma - avidhamAna sadAcAra, attahRha - Atma prazna, tene haNe. koI pUche ke - bhavAMtaramAM janAro AtmA che ke nahIM? tyAre tenA praznane ati vAcALatAthI haNe che. jema ke - pratyakSAdi pramANanA abhAve AtmA ja nathI, tethI A prazna ayukta che. - yuggaha - yugraha, daMDAdi ghAta janita virodha, kaleha - te ja vAcika thAya. yaMtra taMtra - saMsakta rajaska AdimAM, niSidati - bese che. Asana pITha Adi, anAyukta - anupayukta thaIne, zeSa pUrvavat. - X - X - sarajaska - raja sahita varte che tevA paga jenA che te. svapiti - saMyama virAdhanA prati DaryA vinA pagane pramAmAM vinA suve che arthAt vasatinI pratilekhanA na kare, na pramArje. saMstAraka phalaka, kaMbala Adi. anAyukta - kukaDInI jema paga prasAraNa. Adi Agama arthamAM anupayukta. * sUtra 553 thI 555 - (553) je dUdha, dahIM Adi vigaIo vAraMvAra khAya che, je tapa ane kriyAmAM ruci rAkhatA nathI, te pApazramaNa kahevAya che. (554) je sUryodayathI sUryAsta sudhI vAraMvAra khAto rahe che, je samajAvavAthI ulaTo varte che, te pApazramaNa kahevAya che. - Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17/papa3 thI papapa 171 (paNa) je AcAryano tyAga karIne anya pAkhaMDane svIkAre che. je gAraMgANika che. te nidita pApabhramaNa kahevAya che. * vivecana - papa3 thI papapa - | dudha, dahIM Adi vikRtinA hetu rUpa hovAthI vigaI kahI che. upalakSaNa thakI ghI Adi bAkInI vigaI paNa levI. tathAvidha puSTa AlaMbana vinA paNa le - AhAra kare tethI ja anAzanAdi tapokarmamAM aprItivALo thAya. sUryanA asta samaya sudhI ane ca kArathI udayanA AraMbhathI vAraMvAra khA-khA karyA kare. arthAt savArathI sAMja sudhI AhAra kare, athati rojeroje vAraMvAra khAya. jo koI gItArtha sAdhu tene preraNA vacana kahe ke "he AyuSyamAna! tuM kema AhAra tatparatAthI jIve che? durlabha manuSya janmamAM tapasyAmAM udhama karavo ucita che, "tyAre te sAmuM bole ke - "tame upadezamAM kuzaLa cho, anuSThAna svayaM karavAmAM nahIM, anyathA tame kema vikRSTa tapa karatA nathI?' te ja AcArya tapokarmamAM udhamavAnuM hoya, lAvelA anna Adi bALa, glAnane ApatA hoya, tyAre atI AhAra lolupatAthI AcAryano tyAga kare ane bIjA pAkhaMDo arthAta anya matavALA ke je atyaMta AhAramAM prasakta che tene sevato te-te matamAM sarakto jAya, svecchA pravRtta thaI cha mAsamAM ja eka gaNamAMthI bIjA gaNamAM saMkramaNa kare - X- tethI ja durnindAmAM arthAta durAcArapaNAthI niMdha thAya. have vIryAtiyAra virahathI tene ja kahe che - sUtra - 256, 557 - je potAnuM ghara choDIne gharagharamAM vyApRtta thAya che, nimitto batAvIne vyavahAra kare che, te pApabhramaNa kahevAya che. je potAnA jJAtijanonI hara grahaNa kare che, badhAM gharothI sAmudAyika bhikSA leto nathI, gRhasthanI zayyAe bese che. te pApamaNa che. * vivecana - papa6, papa7 - svayaM potAnuM ghara pravajyA svIkArIne choDe che. bIjAnA gharamAM bhojanArthI thaI gRhasthone AmabhAva darzAvato poteja tenA kAmo kare che, te ja hetuthI gRha nimitte kraya-vikraya vyavahAra kare che, zubhAzubha nimitte vaDe dravya sarjana kare che. vaLI potAnA svajanAdithI icchita evA je snigdha, madhura AhAra Ape te svAti piMDane khAya che, paNa sAmudAyika bhikSAne icchato nathI, ghaNAM gharonI ajJAta bhikSA leto nathI, gRhasthanA palaMga, gAdI Adi zayyAne sukhazIlatAthI vApare che. have adhyayananA upasaMhAramAM ukta doSa tyAganuM phaLa kahe che - * sUtra - papa8, papa9 - je AvA prakAre AcaraNa kare che, te pAMca kuzIla samAna asaMvRtta che, Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra kevaLa munivezadhArI che, zreSTha muniomAM nikRSTa che. A lokamAM viSanI jema niMdanIya thAya che. te nathI A lokano raheto - nathI paralokano raheto. je sAdhu A doSone sadA dUra kare che, te muniomAM satata thAya che. te A lokamAM amRtanI samAna pUjAya che, tethI te Aloka ane paraloka baMnemAM ArAdhaka thAya che. tema huM kahuM chuM. * vivecana - papa8, 559 - paMca saMkhyaka kuzIla zIla jemanuM che te pArthasthAdi te paMcakuzIla. tenI jema asaMvRtta - aniruddha Azraya dvAra, rajoharaNAdi vezadhAraka mAtra, ati pradhAna tapasvI munimAM adhovartI arthAt ati jadhanya sthAnavartItvathI nikRSTa che. have AnuM phaLa kahe che - A jagatamAM jheranI jema niMdita, pratijJAbhraSTa ane sAmAnya lokomAM paNa niMdita thAya che. te kAraNe te AlokamAM ke paralokamAM koI guNanuM upArjana karato nathI. - x-. je uktarUpa doSono sadeva parityAga kare che, kayA doSono? yathAsukha vihArAdi pApa anuSThAna rUpano, te tathAvidha niraticArapaNAthI prazasya vrata vALo thAya che. bhAvamunitvathI te munio madhye gaNanA pAtra thaI A lokamAM amRtanI jema pUjita thAya che. baMne lokamAM te ati pratItapaNAthI pratyakSa kahevAya che. te kAraNe pApavarjana ja karavuM joIe. - x-. muni dIparatnasAgare karela Adhyayana - 17 no TIkA sahita anuvAda pUrNa Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 18 bhUmikA 173 je adhyayana - 18 - "saMyatIya ho - x x -- x -xo sattaramuM adhyayana kahyuM, have aDhAramuM AraMbhe che. teno A abhisaMbaMdha che - anaMtara adhyayanamAM pApanuM varjana kahyuM ane te saMyatane ja thAya. te bhoga Rddhi tyAgathI ja thAya. te ja saMyatanA udAharaNathI ahIM kahevAya che. te saMbaMdhe Avela A adhyayananA - 8 - nAmanikSepomAM "saMyatIya' e nAma che. tethI saMyata "saMjaya" zabdano nikSepo kahe che - * niryukti - 392 thI 394 - vivecana saMjayIya adhyayanamAM arthAta "saMjaya no" nikSepo karatAM te nAma Adi cAra bhede che. temAM dravyamAM AgamathI ane noAgamathI Adi be bhedo prasiddha che, te pUrvavat kahevA. saMjayanA abhidheya rUpathI A adhyayana utpanna thayela che, tethI saMjayIya' nAma che. nAma nikSepo kahyo. have sUtra kahe che - * sUtra - 560 - kaMpillapura nagaramAM senA kAne vAhanathI saMpanna saMjaya nAme rAja hato. te eka divasa mRgayA - zikArane mATe nIkaLyo. * vivecana - pa60 kAMDilya nagaramAM rAjA, bala - caturaMgI senA, vAhana - mili, cilli Adi rUpathI saMpanna athavA bala - zarIra sAma, vAhana - hAthI, ghoDA, padatI Adi. tenuM nAma saMjaya hatuM. mRgayA - zikArane mATe. samIpatAthI nagarathI nIkaLyo. te kevI rIte nIkaLyo? zuM karyuM? te kahe che - * sUtra - pa61, 562 - te rAja vizALa azva senA, hAthI senA, ratha senA, padAti senAthI badhI bAjuthI parivRta hato.. rAja azvAraDha hato. te rasa mUrSita thaIne kAMpilsanagaranA kesara udhAna prati dhakelAtA bhayabhIta ane zAMta haraNone mArI rahyo hato. . * vivecana - 561, 562 - padAtInuM sainya te pAdAtAnIka, mahatA - ghaNAM pramANamAM mRgone dhakelIne, te ja kAMDilya nagara saMbaMdhI kezara nAmanA udhAnamAM. bhIta - trasta, te mRgone bANa vaDe haNe che ke vyathita kare che. rasamUchatA - haraNanuM mAMsa khAvAmAM vRddha A ja arthane sUtra sparzikA niyuktithI spaSTa kare che - * niyukti - 395, 396 + vivecana - kaMpillapuramAM saMjayanAmenaravarendra hato, te senA sahita koI divase mRgayA mATe nIkaLyo.. azvArUDha rAjA haraNone kesara udhAna prati doDAve che. te haraNo trasta thayA, Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 rAjA rasamUti thaI temano vadha kare che. teTalAmAM tyAM zuM thayuM te sUtrakArazrI kahe che - * sUtra - 563, pa64 - te kezara udhAnamAM eka tapodhana aNagAra svAdhyAya ane dhyAnamAM lIna hatA, teo dharmadhyAnane dhyAvI rahyA hatA. Azrayano kSaya karanArA te latAmaMDapamAM dayAna karI rahyA hatA. temanI samIpe Avela haraNano te rAjAe vadha karI dIdho. * vivecana - 563, 564 - pachI kezara udhAnamAM anagAra tapodhana svAdhyAya - anuprekSAdi dharmadhyAnAdi vaDe cuta, yathAkALa tenA AsevanapaNAthI sahita, tethI ja AjJAvicaya Adi dharmadhyAnane ciMtave che. kyAM? vRkSAdi AkIrNa AsI- vRkSa, gulma, latAthI DhaMkAyelA maMDapa - nAgavallI Adi saMbaMdhI, temAM rahIne dharma dhyAna kare che. karmabaMdhanA hetu evA Azrayano kSaya karIne rahetA te aNagAranI samIpe AvelA mRgane saMjaya nAmanA rAjAe haNyuM. A ja arthane niryuktikAra vizeSathI kahe che - che niyukti - 397 + vivecana - kezara udhAnamAM gardabhAli nAme aNagAra AstIrNa maMDapamAM hiMsAdi doSone khapAvIne dhyAna karatA hatA. pachI tyAM zuM thayuM? * sUtra - 565 - azvArUDha rAja jaldI tyAM Avyo, mRta haraNa ne joIne teNe tyAM eka tarapha dhyAnarata aNagArane jayA. * vivecana - 55 - pachI azva upara beThelo rAjA saMjaya zIdhra tyAM AvIne, je maMDapamAM te munirAja dhyAna karatA hatA, tyAM vinAzIta mRgane ja, aNagArane nahIM joIne pachI te ja sthAne rahelA sAdhune joyA. pachI teNe zuM karyuM? * sUtra - pa66 thI 569 - rAja manine joIne sahasA bhayabhIta thaI gayo tene thayuM ke huM keTalo maMdapunya, samRddha ane hiMsaka chuM, meM vyartha munine Ahata karyA. ghoDAne choDIne te rAjAe vinayapUrvaka aNagAranA caraNomAM vaMdana karIne kahyuM - bhagavana ! mane A aparAdha mATe kSamA karo. te aNagAra bhagavaMta maunapUrvaka dhyAnamAM lIna hatA. temaNe rAjAne kaMI uttara na Apyo. tethI rAjA vadhAre bhayAkAMta thayo. bhagavanA huM saMjaya chuM Apa mArI sAthe kaMIka to bolo. huM jANuM chuM ke kuddha aNagAra potAnA tejathI karoDo manuSyane bAbI de che. * vivecana - 566 thI pa69 - rAjA, muninA darzanathI bhaya vyAkuLa thaI gayo. kemake muni thoDA paNa Ahata Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/566 thI 569 175 pAmyA che, tenI nIkaTa mRganA hananathI tema thAya tevuM vicAryuM. maMda puNya, rasa mUrjita, hananazIla evA mArA vaDe. tethI ghoDAne chuTA karyo. te aNagArane kahyuM ke - huM saMjaya nAme rAjA chuM, ucita pratipattithI caraNamAM vaMdanA karI, A ati Adara batAvavA kahyuM che. kemake temanA paga paNa stavanIya che. he bhagavana! A mRgayArUpa mAro aparAdha kSamA karo. tyAre vacananA nirodha rUpa manathI gardabhAlI ANagAra dharmadhyAnamAM rahelA hovAthI kaMI bolyA nahIM ke - huM kSamA karuM chuM ke nathI karato. tyAre temanA prativacananA abhAvamAM A avazya kruddha che, tethI mAre sAthe kaI bolatA nathI ema vicArIne rAjA saMjaya atI bhayabhIta thayo ke huM jANato nathI ke A kruddha aNagAra zuM karaze? tyAre te bolyo ke huM saMya nAme rAjA chuM - *- bhagavanA mArI sAthe kaMIka to vAta karo. bhayathI trasta te bolyo ke - krodhayukta thayelA muni tejalezyAdi vaDe karoDo manuSyone bhasmasAt karI de che. tethI huM ghaNo ja DarI gayelo chuM. A ja vAtano niryuktikAra kahe che - * niyukti - 398 thI 401 + vivecana - ghoDA upara beselo rAjA tene joIne saMbhramathI tyAM Avyo. bolyo ke- arere! huM A kaSi vadhathI lepAyo. ghoDAne choDIne te sAdhunI pAse Avyo. vinayathI vaMdana karIne aparAdhanI kSamA mAMgI. mauna rahelA te aNagAre rAjAne javAba na Apyo. temanA tapa tejathI DarelA rAjAe A pramANe kahyuM - huM kAMpilyapurano adhipati rAjA saMjaya chuM. huM ApanA zaraNe Avelo chuM, mane tamArA tapa-tejathI bALazo nahIM. * sUtra - 570 thI 576 - (570) sAdhue kahyuM- he rAjA tane abhaya che. te paNa abhayadAtA bana. A anitya jIvalokamAM tuM phema hiMsAmAM saMlagna che. (51) badhuM choDIne jyAre tAre avazya lAcAra thaIne javAnuM che, to A anitya jIvalokamAM tuM kema rAjyamAM Asakta thAya che? (572) rAjana ! tuM jemAM moramugdha che. te jIvana ane rUpa vijaLInI camaka mAphaka caMcaLa che. tuM pratyArthane samajato nathI. (573) strI, putra, mitra, baMdhujana AvatAnI sAthe ja jIve che, koI paNa mRta vyaktinI pAchaLa jatAM nathI. (574) parama du:kha sahita putra potAnA mRta pitAnuM nIraNa kare che. te pramANe ja putrane pitA ane bhAIne bhAI bahAra kADhe che. tethI he rAja! tuM tapanuM AcaraNa kara. (55) mRtyu pachI, te mRta vyakti dvArA- arjita dhana ane sArI rIte rAkhela nIono hRSTa, tuSTa, alaMkRta thaIne bIja upabhoga kare che. (576) je sukha ke duHkhanA karmo je vyaktie karelA che. te tenA te ja karmo sAthe parabhavamAM jAya che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra * vivecana - pa0 thI pa06 - (sUtrArtha ati spaSTa che, tethI vRttigata vizeSatA ja noMdhIe chIe) abhaya - bhayano abhAva. tane kaMI bALaze nahIM. A pramANe tene AzvAsya karIne kahyuM - prANIne abhaya denAra thA. jema tane mRtyuno bhaya che, tema bIjAne paNa che. A ja arthane vyatireka dvArathI kahe che - A azvAzvata jIvalokamAM zA mATe prANivadha rUpa hiMsAmAM abhivvA che? jIvaloka paNa anitya che, tuM paNa anitya che, to thoDAM divasa mATe A pApa zA mATe upArje che? A ucita nathI. A pramANe hiMsAtyAgano upadeza ApIne rAjya parityAgano upadeza kahe che - A badho khajAno Adi ahIM ja choDIne javAnuM che. te paNa avazapaNe javAnuM che. kyAM? anitya jIvalokamAM to pachI zA mATe rAjApaNAno tyAga karato nathI? rAjyano tyAga jayukta che. jIvalokanA anityatvane ja batAvatA kahe che - Ayu ane zarIranI zobhA vidhutanA camakArA jevI atIva asthira che. te jIvita ane rUpamAM tuM mohane dhAraNa karIne rahelo che. mUDha ja hiMsAmAM Asakta thAya che. he rAjanA tuM paralokanA prayojanane jANato nathI. pachI zuM karavuM? patnI, mitro, svajano jIvatAnA ja upArjita dhana AdinA upabhogathI upajIve che. mRtyunI pAchaLa koI jatuM nathI. to zA mATe tuM sAthe jAya che? A strI Adi kRtajJomAM AsthA rAkhIne dharmamAM udAsIna thavAnuM yukta nathI. pharI tenA nibaMdhananA nirAkaraNane mATe kahe che - maraNa pAmelAnA putro pitAne, ghaNuM duHkha thAya to paNa gharamAMthI kADhI jAya che, he rAjana! to zuM karavuM joIe? tapa Acara. vaLI te mRtanA nIharaNa pachI teNe arjita karela dhana Adi ane sarva upAyathI paripAlita strI vagerenI sAthe te mitra. Adi vilAsa kare che. he rAjanA te bIjA; hRSTa - bahArathI pulakAdivALA, tuSTa - aMtaranI prItivALA, alaMkRta - vibhUSita thaI te ja dhanathI ane strIothI vilAsa kare che. he rAjanA AvI bhavasthiti che, tethI tapa kara. maranAranuM zuM vRttAMta che, te kahe che - marela vyaktie je zubha - punyaprakRti rUpa athavA sukha hetuka karma karela che athavA duHkhahetuka ke pApaprakRtirUpa karma che, te zubhAzubha karmo vaDe jAya che, paNa dukhethI parirakSita dravyAdi vaDe bIjA bhavamAM jato nathI. jo zubhA-zubha ja sAthe janArA che, to zubha hetuka tapane ja AyAra pachI rAjAe zuM karyuM? * sUtra - pa77, 578 - aNagAranI pAse mahAna dharma sAMbhaLIne, rAjA mokSAbhilASI ane saMsArathI vimukha tha... rAjyane choDIne te saMjaya rAja bhagavAna gardabhAlinI samIpe jinazAsanamAM dIkSita thaI gayo. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/577, 578 177 * vivecana - pa77, 578 * saMjaya rAjA e te aNagAra pAse sAdhu dharma sAMbhaLIne temanI samIpe mahA AdarathI, saMvega - mokSano abhilASa, nirveda - saMsAranI udvignatA pAmIne, teNe rAjyane choDIne jinazAsana - arahaMtadarzanamAM dIkSA lIdhI, paNa sugata Adi upadezela asata darzanamAM dIkSA na lIdhI. konI pAse? gardabhAli nAmaka aNagAranI pAse. A artha niyuktikAra kahe che - * niryukti - 402 thI 404 + vivecana - he narapati! tane abhaya che, jaLanA parapoTA samAna manuSyatva che, potAnuM duHkha jANavA chatAM, zA mATe hiMsAmAM Asakta thAya che? A badhuM ja choDIne jyAM avazya javAnuM ja che, to pachI kiMpAka phaLanI upamA samAna bhogomAM zA mATe Asakta thAya che? te alagAranI pAse dharma sAMbhaLIne, te guNasamagra rAjya choDIne pravrajita thayo. ukta niyukti vyAkhyAta prAyaH che. vizeSa A appaNodu:- potAnuM du:khajanaka maraNa. kiMgaphalopamaNilesu - jovAmAM madhura dekhAtA paNa pariNatithI dAruNa evI chAyA jevI che tevA phaLo. aNagAra - avidhamAna gRha. te zAkyAdine paNa saMbhave, tethI kahyuM - pravajita - viSayAsaktinA parivAra rUpathI prakarSathI nIkaLelo, bhAvabhikSu. guNa - manojJa zabdAdi kAmaguNo, tenAthI saMpUrNa te guNasamagra. e pramANe dIkSA laI heya ane upAdeyane jANIne, dazavidha cakravAla sAmAcArI rata, aniyata vihArIpaNAthI vicarato tevA prakAranA saMnivezamAM Avyo. tyAM tene zuM thayuM? te kahe che - * sUtra - pa79, 580 - rASTrane choDIne prajita thayela kSatriya munie eka divasa saMjaya munine kahyuM - jema tamAruM A rUpa prasanna che, tema chatarmana paNa prasanna che? tamAruM nAma zuM che? gotra kayuM che? kayA prayojanathI tame mahAna muni banyA cho? kaI rIte AcAryanI sevA karo cho? kayA prakAre vinIta kahevAo cho? * vivecana - pa79, 580 - grAma nagarAdi samudAyane choDIne dIkSA svIkArela kSatriya jAtinA munie kahyuM, kone ? saMjaya munine te pUrvajanmamAM vaimAnika deva hatA. tyAMthI cyavIne kSatriyakuLamAM janmyA. pUrvajanmanI smRtithI, pUrvavatvairAgya utpanna thatAM dIkSA lIdhelI. pachI vicaratA evA teNe saMjaya munine joyA, tenI sAthe vimarza karavA A pramANe kahyuM - tamArI AkRti jevI vikAra rahita dekhAya che, te ja prakAre tamAruM citta prasanna che? tamAruM nAma zuM che? kayA prayojanathI mAhaNa - "haNa nahIM" e prakAre jenI mana ane vacananI kriyA che te. te pravajitane ja saMbhave che. buddha - AcAryane kaI rIte praticaro cho? kaI rIte vinayavAnuM kahevAo cho? tyAre saMjaya munie kahyuM - bi 38/12 ternational Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 * sUtra - 581 - mAruM nAma saMjaya che, mAruM gotra gautama che. vidyA ane caraNanA pAragAmI "gadaMbhAli" mArA AcArya che. * vivecana - 581 - tamAruM nAma zuM? praznano uttara Apyo ke - mAruM nAma saMjaya che. e pramANe badhAM prazno uttara sUtrArthamAM kahyo che. vizeSa A - AcArya eTale dhamopadezaka, jenA vaDe tattva vidhamAna che te vidhA - zruta jJAna, caraNa - cAritra. A vidhA ane sAtrinA paryAnvagAmI. vighAcaraNanA pAragavathI, tenA vaDe nivRtta - muktirUpa phaLa kahyuM. tethI te arthamAM huM mAhaNa chuM. jevo temano upadeza che, te pramANe huM sevana karuM chuM. A pramANe jANIne tenA guNa bahumAnathI AkRSTa thaI kSatriya bolyA - * sUtra - 582 - he mahAmuni kriyA, akriyA, vinaya ane ajJAna A cAra sthAno vaDe keTalAMka tava vettA asatya tattvane prarUpe che. vivecana - 582 - (ahIMvRttimAM je vAdonuM darzana che, te amArA nirdhArita kSetranI bahArano viSaya hovAthI choDI dIdhela che, chatAM vistAra jANavA sUyagaDAMga sUtra jevuM.) kriyA - "che' te svarUpe. akriyA - tenAthI viparIta. vinaya - namaskAra karaNa Adi. jJAna - vastu tattvano bodha, teno abhAva te ajJAta. he mahAmuni! samyaka pravajyA pratipatti guru paricaryAdi karaNathI prazaMsAya che. A kriyAdi cAra vaDe jIvo karmavaza thaI temAM rahe che tethI sthAna - mithyA adhyavasAyanA AdhAra bhUta, tenA vaDe mapAya che. jenA vaDe jIvAdi vastune te jANe che, tethI meyajJa, kriyAdi cAra sthAno vaDe sva-sva abhiprAyathI kalpita vastu tatva paricchedI thaI kutsita prakarSathI bole che. kriyAvAdI - "AtmA che tema mAne che. - x x x x- je akriyAvAdI che te asi' kriyA viziSTa AtmAne icchatA nathI. - x x x x- ityAdi.- X- - je AvA nathI te devaloka gatimAM anekavidha kRtadharmanuM AcarIne jAya che. ahIM satvarUpamArUpa zratadharma ja che. tethI he Aya! asat prarUpaNAnA parihArathI saprarUpaNAvALA ja tamAre thavuM joIe. A pApakArIo kevA che? te kahe che - * sUtra - 585 - A kiyAvAdI AdinuM kathana mAyApUrvaka che, tethI mRSA bhASA che, nirarthaka che. huM tenAthI saMyamapUrvaka rahuM chuM ane cAluM chuM. * vivecana - 585 - zaThatApUrvaka bolatA je anaMtara kriyAvAdIo che, teo mRSAbhASA bole che. te vacana sakhya abhidheya zUnya che. tethI temanI ukti sAMbhaLavAthI huM uparata thayela Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/585 179 chuM. vizeSathI temanA sthirIkaraNArthe kahe che ke - temanAthI bacavA huM upAzrayamAM rahuM chuMane gocaracaryAdimAM jau chuM. to tame temanA vacano sAMbhaLI kaI rIte saMyata rahezo? - * sUtra - 586 - je mithyASTi ane anArya che, te badhAM mArA jaNelA che. huM paralokamAM rahelAM evA mane sArI rIte jANuM chuM. * vivecana - 586 - badhAM ja te kriyAvAdIo mArA jANelA che ke A viparItA - paraloka AtmAdi apalApitA yukta dRSTi - buddhivALA, mithyASTi che. tethI ja anArya karma pravRtta che. temane AvA prakAranA kema jANyA? anya janma vidhamAna hovA chatAM AtmAne aviparIta jANe che. paNa paralokamAM AtmAnA sabhya vedanathI meM A pramANe jANela che. tethI temanA vacano sAMbhaLIne huM sArI rIte mane bacAvuM chuM. AtmAno bIjA janma kaI rIte jANo che? * sUtra - 587, 588 - huM pahelA mAyANa vimAnAmAM varSa zatopama AyuvALo yutimAna deva hato. jema ahIM so varSanuM Ayu pUrNa manAya che, tema ja tyAM palyopama ane sAgaropamanI divya Ayu pUrNa che. - brahmalokanuM Ayu pUrNa karIne huM manuSya bhavamAM Avela chuM. huM je rIte mArI Ayune jANuM chuM, temaja bIjAnI Ayu paNa jANuM chuM. * vivecana - pa87, 288 - huM pahelAM mahAprANa nAmanA brahmaloka vimAnamAM dIptimAna ane varSa zata jIvitanI upamA jevI che tevo deva hato. jema ahIM 100 varSanuM jIvana e paripUrNa Ayu kahevAya che, tema huM paNa tyAM paripUrNa AyuvALo hato. je te pAli - jIvita jaLa dhAraNAthI bhavasthiti, te AgaLa mahA zabdanA upAdAnathI ahIMpalyopama pramAma ane sAgaropama pramANa kahevAya che. utkRSTathI paNa tyAM sAgaropama ja Ayu levAya che. utsarpiNI AdithI nahIM - - - tyAM mArI mahApAlI divya bhavasthiti hatI. te sthitinA paripAlana pachI pAMcamAM kalpathI cyavIne manuSya saMbaMdhI bhavamAM Avyo. A tenuM jAti maraNa rUpa atizaya jJAna batAvIne kahe che. huM mAruM ane bIjAnuM Ayu paNa jANuM chuM. arthAt je prakAre sthiti hoya, te ja prakAre paNa anyathA nahIM. A rIte prasaMgathI ane paritoSathI na pUchavA chatAM paNa sva vRttAMta jaNAvIne upadeza arthe kahe che - * sUtra - 589 - vividha prakAranI ruci ane vikalyone tathA badhAM prakAranA anarthaka vyApArone saMyatAtmA muni sarva prakAre tyAga kare. A tattvajJAna rUpa vidhAnuM lakSya karIne saMyama mArge sacaraNa kare. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra * vivecana - 589 - vividha prakAranI raci - kriyAvAdI Adi mata viSayaka icchA, chaMda - svamati kalita aneka abhiprAya, teno saMyata muni tyAga kare. tathA anartha hetuka je saMpUrNa hiMsA Adi viSayaka hoya tene paNa varSe athavA badhAM ja kSetrAdimAM niprayojana je vyApAra, tene paNa parivarSe. AvA prakAranI vidhA - sakhya jJAna rUpanuM lakSya karIne tame samyapha evA saMyama mArge cAlo. - bIjuM - * sUtra - 50 - huM zubhAzubhasucaka praznothI ane gRhasthonI maMtraNAthI dUra rahuM chuM. divasarAta mAcaraNamAM udhata rahuM chuM. A jANIne tame paNa tapa AcaraNa karo. * vivecana - 590 - pratikramAma- pratinivartuchuM. konAthI? zubhAzubha sUcaka aMguSThapraznAdithI athavA bIjA paNa sAdhikaraNothI. gRhasthonA kAryonI AlocanArUpa maMtraNAothI paNa. kemake te ati sAvadha che. je saMyama prati utthAnavAnuM che te dharma prati udhata chuM, te paNa kyAreka nahIM, rojeroja. A pramANe jANIne tame paNa tapamAM viyaro. pharI kahe che - * sUtra - pa91 - je tame mane samyapha zabda cittathI kALanA viSayamAM pUchI rahyA cho, tene sarvajJa e pragaTa karela che, te jJAna jinazAsanamAM che. * vivecana - 51 - je mane kALa- prastAvamAM aviparIta boghavALA cittathI tame pUcho cho, tene sUtra paNAthI huM pragaTa karIza - pratipAdana karIza. buddha eTale vastu tatvane jANanAra, "huM kaI rIte jANuM chuM?" tethI kahe che - je kaMI A jagatamAM jJAna - yathAvidha vastuno avabodhapracArAya che. te jinazAsanamAM che, tema jANavuM. huM tyAM rahelo cuM, tethI huM te jANuM chuM. tame sabhya buddha cittathI pUcho cho. tethI meM prasnonA uttaro ApyA che. tethI tamane je icchA hoya te pUcho, athavA te ja lakSya karIne je kahevAyuM ke huM mAruM ane bIjAnuM Ayu jANuM chuM. tethI teNe saMjaya munine pUchyuM ke mAruM Ayu keTaluM che? tethI ANe kahyuM keje tame kALaviSayamAM pUcho cho, te meM pratipAdita karela che. te jJAna jinazAsanamAM vidhamAna che, paNa bIjA sugati Adi zAsanamAM nathI, tethI jinazAsanamAM ja yatna karavo joIe. tethI jema huM jANuM chuM, tema tame paNa jANo. - - - sUtra - 52 - dhIra puruSa kriyAmAM ruci rAkhe ane kriyAno tyAga kare. samyapha daSTithI daSTisaMpanna thaI tame duzcara dharmanuM AcaraNa karo. kriyA - "jIva che" ityAdi rUpa ke sadanuSThAna rUpa, ruci- tevI tevI bhAvanAthI je je prakAre A AtmAmAM rUci janma tema dhAraNa kare koNa? thIra - mithyAdaSTithI Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/592 181 kSobhita nahIM tevA tathA akriyA - "AtmA nathI' ityAdi athavA mithyASTithI parikalita tene anuSThAnarUpa, teno tyAga kare. sakhyaNuM darzana rUpanA hetubhUtatAthI daSTisaMpanna, e pramANe samya darzana ane jJAna yukta thaIne cAritra dharmanuM sevana karo. kemake te atyaMta duranuSThaya che. pharI kSatriya muni ja saMjaya munine mahApuruSonA udAharaNathI sthira karavAne mATe kahe che - * sUtra - 593 thI 10 - (593) artha ane dharmathI upazobhita A punya padane sAMbhaLIne bharata cakravartI bhAratavarSa ane kAmabhogono tyAga karI prAjita thayA. (594) narAdhipa sAgara cakravartI sAgaraparyanta bhAratavarSa ane pUrNa aizvaryAne choDIne saMyama sAdhanAthI parinivANane prApta thayA. (195) mahAna Rddhi saMpanna, mahA yazasvI madhavA cakravatIe bhAratavarSano tyAga karIne pravajyA svIkArI. (596) mA gAddhi saMpanna, manuSyaja sanaskumAra cakravatIe putrane rAjya upara sthApIne tapanuM AcaraNa karyuM. (597) mahaddhika ane lokamAM zAMti karanAra zAMti cakravartI e bhAratavarSane choDIne anuttara gati prApta karI. (598) DAku kuLanA rAjAomAM zreSTha nArezvara, vikhyAtakIrti, dhRtimAna kyu e anuttara gatine prApta karI. (599) sAgara paryanta bhAratavarSano tyAga karIne, kamarajane dUra karIne narezvaromAM zreSTha Ara (nAthe) anuttara gati prApta karI. (600) bhAratavarSano tyAga karIne, uttama bhogono tyAga karIne mahApada cakravartIe tapanuM AcaraNa karyuM. (601) zatruonA mAnanuM mardana karanAra harirSaNa cakravatIe pRthvI upara eka chatra zAsana karIne pachI anuttaragati prApta karI. (602) hajAra rAjAonI sAthe zreSTha tyAgI jaya cakravata e rAjyano parityAga karI jinabhASita saMyamane AvarIne anuttara gati prApta karI. (603) sAkSAta devendrathI prerita thaIne dazANabhadra rAjAe potAnA badhAM prakAranI pramudita dazArNa rAjyane choDIne pravajyA lIdhI ane muni dharmanuM AcaraNa karyuM. (604) sAkSAta devendrathI prerita thaIne paNa videharAja nami zrAmagra dharmamAM samyapha sthira rahyA ane potAne ati vinamra banAvyA. (60) kaliMgamAM kara kaMDu, pAMcAlamAM dvimukha, videhamAM nami rAja ane gAMdhAmAM nagnati.... (e badhAM) Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra (606) rAjAomAM vRSabha samAna hatA. teoe potapotAnA putrone rAjyamAM sthApita karIne grAmaya dharma svIkAra karyo. (607) sauvIra rAjAomAM vRSabha samAna udAyaNa rAjAe rAjyano tyAga karI, prajJA lIdhI, muni dharma vicaryA, anuttaragati pAmyA. (608) A prakAre zreya ane satyamAM parAkramazIla kAzI rAjAo kAma bhogono parityAga karI, karma rUpI mahAvanano nAza karyo. (609) te ja pramANe amarakIrti, mahAyazasvI vijaya rAjAe guNasamRddha rAjyane choDIne prajJA lIdhI. (610) te pramANe ja anAkuLa cittathI ugra tapazcaryA karIne rAjarSi mahAbale ahaMkAranuM visarjana karI, siddhirUpa uccapada prApta karyuM. * vivecana - 593 thI 610 - ahIM sattara sUtro che. anaMtarokta punyanA hetapaNAthI punya, tenA vaDe je artha jaNAya ke, te punya pada athavA punyanuM sthAna te puca pada - kriyA Adi vAdi svarUpa vividha ruci parivarjanAdi Avedaka zabda saMdarbha sAMbhaLIne, artha karAya te artha - svarga, apavagadi. dharma - tenA upAya rUpa zratadharmAdi, tenA vaDe upazobhita evA bharata nAmanA cakravartI bharata varSa kSetrano tyAga karIne, viSayone choDIne dIkSA lIdhI. sagara cakravartIe paNa Adi badhuM spaSTa che. vizeSa A samudra paryanta traNa dizA, anyatra himavatu paryanta, aizvarya - AjJA aizvaryAdi, kevala- paripUrNa ke ananya sAdhAraNa thayA - saMyama vaDe pari nivRtta - ahIM ja kaSAyarUpI agnine zItIbhUta ke mukta karIne. ara - ara nAmaka tIrthakara cakravartI, rata ke janA abhAva rUpa arata ke araja athavA zRMgArAdi rasanA abhAvathI arasa thaI muktimAM gayA. uttama bhogono tyAga karIne mahApadma nAme cakravartIe Acaryo. eka chatra - rAja cihna jene che te arthAt avidhamAna bIjo sajA. te pRthvIne vazIkRta karIne, ahaMkArano vinAza karIne manuSyandra arthAta cakvartI. zobhana prakArathI rAjyAdino parityAga karavAnA svabhAvavALA- suparityAgI. jinavare kahela acArIta carIne jaya cakrI anuttaragatine pAmyo. dazArNa nAme deza, teno adhipati, sarva upadrava rahita ane pramodavAna rAjyane tyajIne, apratibaddhavihArapaNAthI vicaryo, sAkSAta zakae adhika vibhUti darzana vaDe tene dharma prati prerita karelo hato. zrAmasya - zramaNa bhAvamAM pRpasthitA - te anuSThAna prati udhata thayo. tathA sauvIramAM rajavRSabha - te kALo vartatA rAjAmAM pradhAna, rAjyano tyAga karIne. muni - trikALa avasthA vedI thaIne care. te koNa? udAyana nAme hato te pravajita thayo. munidharmanuM AcaraNa karIne anuttara gatine pAmyo. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/593 thI 610 183 te ja prakAre kAzI maMDalAdhipati, atiprazasya saMyamamAM jemanuM parAkrama - sAmarthya che, te satyaparAkramI thaIne te karma mahAvanane bALI nAMkhyuM. te pramANe vijaya nAme ArtadhyAna rahita, dIna ane anAthAdine dAna devAthI prApta kIrti athavA sakaladoSa rahitatAthI abAdhita kIrti jenI che, te anAd kIrti. AjJA - Agama. - x- - tathA vidhA AkRti arthAta muniveza rUpa jemAM che te. guNa samRddha evA te rAjAe dIkSA lIdhI. - tathA mastaka mATe mastaka ApIne arthAta jIvitathI nirapekSa thaIne sarva jagatanA uparivartipaNAthI mokSa. ahIM "zirazri' eTale kevala lakSmI. A mahApuruSonA udAharaNo vaDe jJAnapUrvaka kriyAnuM mAhAbhya batAvIne upadeza ApavAne mATe kahe che - * sUtra - 611 - A bharata Adi sUra ane Dha parAkramI rAjAoe jinazAsanamAM vizeSatA joIne ja teno svIkAra karyo hato. tethI ahevAdothI prerita thaIne have koI kaI rIte unmatta vatu pUedI upara vicaraNa kare? * vivecana - 611 - kayA prakAre dhIra kriyAvAdI Adi parikalpita kuhetu vaDe unmatanI mAphaka tAttvika vastuno apalApa karIne jema-tema bolavA vaDe pRthvI upara bhramaNa kare arthAt na kare. zA mATe? je anaMtara kahela bharata Adine vizeSathI jANIne jinazAsanane grahaNa karIne manamAM avadhArIne gUDha ane daDhaparAkramI Ano ja Azraya kare. arthAt je prakAre A mahAtmAoe kuvAdI kalpita darzanano parihAra karIne jinazAsanane vizeSa grahaNa karIne nizcita thayA, tema tamAre paNa dhIratApUrvaka AmAM ja nizcita cittane dhAraNa karavuM. * sUtra - 612 - meM A atyaMta yukti saMgata satya vANI kahI che. tene svIkArIne aneka jIvo saMsArano pAra pAmyA, pAme che ane bhAvimAM paNa pAmaze. * vivecana - 12 - atizaya nidAna - kAraNo vaDe, zo artha che? hetu vaDe paNa parapratyayathI nahIM. kSamA - yukta te atyaMta nidAna kSama athavA nidAna - karmakAla zodhavA te, temAM samartha, saMpUrNa satya meM kahela che, te vANI-jinazAsananA ja AzrayaNIya rUpa che. tene aMgIkAra karIne keTalAMye jIvo tarI gayA che. hAla paNa bIjA kSetronI apekSAe pAra pAmI rahyA che, tathA bhAvimAM paNa bhavasamudrane tarI jaze. -0- jo ema che to....... * sUtra - 613 - vIra sAdhaka ekAMtavAdI ahetuvAdomAM potAne kaI rIte je je sarva aMgothI vinimukta che, te ja karmarajathI rahita thaIne siddha thAya che. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 tema huM kahuM chuM. * vivecana - 613 - kaI rIte dhIra ahetune grahaNa karIne, kriyAtivAdI matamAM sarva prakAre vase? temAM abhiniviSTa na thAya. ahetu vaDe AtmAno nivAsa na ja kare. Ama na karavAnuM phaLa zuM? niravazeSa - saMpUrNa paNe jIvo karmothI baMdhAya che. dravyathI karma daliko baMdhAya ane bhAvathI mithyAtvarUpa bAMdhe. tethI AvA kriyA Adi vAdothI virahita thaI, sarve saMgathI vimukta thaIne te jarahita thayelAo siddha thAya che. AnA vaDe ukta hetunA parihArathI samyagra jJAna hetupaNAthI siddhatva rU5 phaLa kahyuM. A pramANe saMjayamuni anuzAsita karIne te kSatriyamuni vivakSita sthAne gayA. saMjayamuninI vaktavyanA niryuktikAra kahe che - * niryukti - 405 + vivecana - ghaNA varSo tapa ane cAtri ArAdhanA karIne rAgAdi kalezone dUra karIne, te sthAnane saMprApta thayA, je saMprApta thatAM koI zoka raheto nathI. muni dIparatna sAgare karela adhyayana - 18no TIkA sahita anuvAda pUrNa Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 19 bhUmikA 185 che adhyayana - 19 - "mRgAputrIya" che 0 aDhAramuM adhyayana kahyuM, have ogaNIsamuM kahe che. teno saMbaMdha A che - anaMtara adhyayanamAM bhoga Rddhino tyAga kahyo. tenAthI zrAmANya janme che, te atikarmatAthI prazasyatara thAya che. tethI apratikarmatA kahe che. A saMbaMdhe Avela A adhyayananA - *- nAma niSpanna nikSepamAM mRgAputrIca nAmathI mRgAnA putrano nikSepa niryuktikAra kahe che - * niryukti - 406 thI 408 + vivecana - mRgAno nikSepa nAmAdi cAra bhede che. temAM dravyanikSepa be bhede che. noAgamathI dravya nikSepa traNa bhede che. mRgAnA Ayu ane nAma gotrane vedatA te bhAvamRgA thAya. e pramANe putrano paNa nikSepo jANavo. badhuM ja pUrvavat kahevuM. vizeSa e ke AlAvo mRgAno jANavo. nAma niyukti kahe che - * niryukti - 409 - vivecana mRgA nAme agramahiSI hatI. teno putra te mRgAdevI putra "balazrI" nAme utpanna thayo. tethI mRgAputrIya nAmaka, "mRgA' zabdathI mRgAdevI ukta A adhyayana che. tema jANavuM. nAma niSpanna nikSepa kaho. - - have sUtra kahe che - , * sUtra - 614 thI 617 - (614) kAnana ane udhAnothI suzobhita "sugrIva' nAmanA rama nagaramAM balabhadra rAja hato. mRgA paTTarANI hatI. (61) temane balI nAme putra hato. te mugAba nAme prasiddha hato. te mAtA-pitAne paya hato. yuvarAja ane damIzvara hato. (61) prasanna cittathI te sadA nadana prAsAdamAM dosuMdara devonI mAphaka (potAnI) strIo sAthe krIDA karato hato. (617) koI divase mRgAputra maNi ane ratnothI jaDita kuSTima talavALA prAsAdanA gavAkSamAM ubho hato. nagaranA catuSThAdi jaI rahyo hato. * vivecana - 614 thI 617 - sugrIva nAmanA nagara, je ramaNIya kAnana - moTA vRkSo Azrita vano vaDe, udhAno vaDe zobhatuM hatuM. tyAM balabhadra nAmano rAjA hato. mRgA nAme tenI agramahiSI - pradhAnapatnI hatI. teone eka putra hato, tenuM balazrI' nAma hatuM. te mAtApitAe rAkhela hatuM, lokamAM tenuM nAma "mRgAputra" vikhyAta hatuM te tenA mAtA-pitAne vallabha hato. yuvarAja rUpe teno abhiSeka karelo hato. damana - zatruonuM damana karanAro hato. prabhurdamIzvara hato athavA sahaja upazama bhAvathI izvara te damIzvara, A bhAvikALanI apekSAe che. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda te nAMdana - lakSaNayuktatAthI samRddhijanaka evA prAsAdamAM te pramAdAo sAthe vilAsa karato hato. konI jema? dogaMdaga devanI jema. A devo tetrIza hoya che, teo nitya bhoga parAyaNa, sadA harSita citta hoya che te e pramANe krIDA karatA kadAcita viziSTa mahAgyavALA caMdrakAMtAdi maNIo ane gomeyaka Adi ratnothI yukta kuTTimatala jemAM che, tevA prAsAdamAM jyAMthI dizAonuM Alokana thAya tevA gavAkSamAM arthAta sarvathI upara rahelI caturikA rUpamAM beThA beThA kutUhalathI joI rahyo hato. zuM joI rahyo hato? te sugrIva nagaranA catuSka, mika, catvaronuM pachI zuM thayuM? * sUtra - 18 thI 622 (618) mRgAputrae tyAM rAjapatha upara jatAM evA tapa, niyama ane saMyama ghara, zIla samRddha, guNonI khANa eka saMta zramaNane jayA. (19) mRgAputra te munine animeSa daSTithI jue che ane vicAre che ke - huM mAnuM chuM ke AvuM rUpa meM AnI pahelAM paNa kyAMka joyela che. (620) sAdhunuM darzana tathA tyArapachI zobhana adhyavasAya thatAM, uhApoha karatAM mohamrAma mRgAputrane jati smaraNa jJAna utpanna thayuM. (621) saMHijJAna samutpanna thatAM te pUrva jAtinuM smaraNa kare che. - devalokathI avIne huM manuSyabhavamAM Avela chuM. (62) jati smaraNa utpanna thatAM mahartika mRgAputra potAnI pUrvajAti ane pUrva Acarita brAmaNayanuM smaraNa kare che. * vivecana - 618 thI 622 - tyAra pachI te catuka, trika, catvaramAM saMyata zramaNane jatAM jue che. ahIM zramaNa to zAkyAdi paNa hoya. tethI saMyata zabdanuM grahaNa karyuM tapa- anazana Adi, niyama - dravyAdi abhigraha rUpa ane saMyamane dhAraNa karanAra, tethI ja zIla 18000 zIlAMga rU5, tenAthI paripUrNa. tethI e pramANe jJAnAdi guNonI khANa samAna hatA. te zramaNa saMyatane joIne mRgAputra ne thayuM ke AvA prakArano AkAra meMpUrve kyAMka joyela che. pUrve pUrvajanmamAM bAkI spaSTa che. vizeSa e ke- adhyavasAna eTale aMtaHkaraNanA pariNAma, zobhana - kSAyopathamika bhAva vartI, moha - meM AvuM kyAM joyuM che? ati ciMtAthI citta saMgha ja mUcha rUpane prApta thayA tathA paurANika janma ane janmAMtaramAM anuSThita zramaNabhAvanuM smaraNa thayuM. Ane ja atispaSTatA hetuthI kahevA mATe niyuktikAra kahe che - * niryukti - 410 thI 416 + vivecana - sugrIvanagaramAM balabhadra nAme rAjA hato, tenI agramahiSI mRgAvatI nAme hatI. te baMneno putra "balazrI' nAme hato. te dhImAna, vajaSabha saMghayaNI, yuvarAja, Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19/618, 622 1873 carama bhavadhArI hato. te ramya evA naMdana nAmaka prAsAdamAM naMdita thatAM hRdayathI pramadAonI sAthe dogaka devanI mAphaka krIDA karato hato. temAM koI divase prAsAdatala upara rahelA teNe nagaranA mArga upara guNa samagra evA munine joyA. rAjapatha upara jatAM te saMyata zramaNane joyA, je tapa-niyama-saMyamanA dhAraka, zrutasAgaranA pAraga ane dhIra hatA. tyAre te rAjaputrane zramaNane animeSa dRSTithI joto vicAre che ke - meM pUrva janmamAM AvuM rUpa kyAMka joyuM che. e pramANe anuciMtana karatAM tyAM ja saMjJijJAna utpanna thayuM. meM paNa pUrva bhavamAM AvuM zrAmaNya pALela che, te jANyuM. gAthArtha kahyo. vizeSa e ke dhRtimAny - citta svAsthyavALA, carama bhavadhArI - paryanta janmavartI, ullaMdamANa - prabaLatAthI AnaMdane pAmatA manavALo, runda - vistIrNa, guNa - Rjutva, samatva Adi, samagra - paripUrNa A badhAM vaDe bhAvabhikSutva batAvyuM - jAti smaraNa thayA pachI zuM karyuM? X = X - - * sUtra - 623 ' viSayothI virakta ane saMyamamAM anurakta mRgAputrae mAtApitAnI samIpa AvIne A pramANe kahyuM - 0 vivecana - 623 viSaya - manojJa zabdAdimAM Asakti na karatAM, saMyamamAM rakta thaIne mAtApitA pAse AvIne have kahevAnAra A vacano kahyA - - - 0 sUtra - 624 meM pAMca mahAvratone sAMbhaLelA che, naraka ane tiryaMca yonimAM duHkha che. huM saMsAra rUpa sAgarathI nirvirNa thaI gayo chu. huM pravrajyA grahaNa karIza. he mAtA! mane anujJA Apo. * vivecana 64 anya janmamAM meM sAMbhaLela che, hiMsA viramaNa Adi pAMca saMkhyaka mahAvrato che. tathA narakamAM asAtA che, te ahIM ja kahevAze. tiryaMca yonimAM paNa duHkha che, upalakSaNathI deva ane manuSya bhavamAM paNa duHkha che. tethI zuM? te kahe che - have huM abhilASathI pratinivRtta thayelo chuM. zenAthI? saMsArarUpa mahAsamudrathI. jo ema che, tethI mane anumati Apo. ke huM pravrajyA laIza. ammA - pUjyataratvathI ane viziSTa pratibaMdhapaNAthI mAtAne AmaMtraNa che. jethI bhaviSyanuM duHkha na Ave athavA te duHkha Ave to tene pratikAra karavA kahyuM. huM to ubhayathI vijJa chuM. to zA mATe duHkha pratIkAranA upAya rUpa mahAvata rUpa pravajyAne svIkArIza. A ja arthane niryuktikAra kahe che niyukti - 417 + vivecana . B te mRgAputra bodhilAbha - jinadharma prAptirUpane pAmIne, mAtA-pitAnA page vaMdana karIne kahe che - A AtmAne mukta karAvavAnI mane abhilASA che. tene mATe huM Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 zramaNatva - pravajyAne svIkArIza. tyAre tenA mAtA-pitAe tene bhogane mATe upa nimaMtraNa karavAnA abhiprAyathI je kahyuM, te sUtrakAra kahe che - * sUtra - 625 thI 627 - (625) he mAtApitA! huM bhogo bhogavI cUkyo chu, te viSaphaLa samAna, pachI kaTuvipAkavALA ane niraMtara duHkha denArA che. (626) A zarIra anitya che, apavitra che, azucithI utpanna che, A AvAsa azAzvata che. tathA duHkha ane kalezanuM bhAjana che. (627) A zarIrane pahelAM ke pachI choDavAnuM ja che. te parapoTAnI samAna che, tethI temAM mane AnaMda prApta thato nathI. 7 vivecana - 625 thI 627 188 traNe sUtrono artha spaSTa che. vizeSa e ke - viSa eTale viSavRkSa, tenA phaLa te viSaphaLa, tenI upamAthI kahe che, pAchaLathI kaTu che. teno vipAka aniSTapaNe che, AraMbhe ja madhura dekhAya che. anavacchinna duHkhadAyI che. jema viSaphaLa AraMbhe svAdiSTa paNa pachInA kALe madhura ane kaTuvipAkanA sAtatyathI duHkhane lAvanAra che. A kAma sparza pradhAna che, sparza zarIrane AzrIne che. zarIra anitya che. svAbhAvika zauca rahita che. te azucirUpa zudra ane zoNitathI utpanna che. te kathaMcit rahevA chatAM jIvanuM avasthAna temAM anitya che. AnA vaDe atIva asAratvAveza sUcavyo. duHkha - azAtA, teno hetu te kaleza - javarAdi rogonuM sthAna che. te kAraNe mane temAM rati prApta thatI nathI. zarIranA AzrayapaNe hovAthI bhogamAM paNa rati nathI. zarIranuM azAzvatatva e che ke - te pahelAM ke pachI tyAjya ja che. pachI vRddhAvasthAmAM ane pUrve bAlyAdimAM bhoge tyaje che. Ayu kSaya thatAM avazya tyAjya che. vaLI zarIra kSaNamAM dRSTa-naSTa paNe che. AnA vaDe azAzvatatva kahyuM. e pramANe bhoga niyaMtraNano parihAsa karIne have saMsAranA nirvedano hetu kahe che * sUtra - 628 thI 631 (628) vyAdhi ane rogonuM ghara tathA jarA ne maraNathI grasta A sAra manuSya zarIramAM eka kSaNa paNa mane sukha maLatuM nathI. (629) janma duHkha che, jarA duHkha che. roga duHkha che. maraNa duHkha che. aho! saMsAra ja duHkha rUpa che, jyAM jIva kaleza pAme che. (630) kSetra, vAstu, hiraNya, putra, strI, baMdhujana ane A zarIrane choDIne eka divasa vivaza thaIne mAre cAlyuM javAnuM che. - * (631) jema viSa rUpa kiMpAka phaLonuM pariNAma suMdara hotuM nathI tema bhogavelA bhogonuM pariNAma paNa suMdara hotuM nathI. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19628 thI 631 189 * vivecana - 628 thI 631 - cAre sUtro spaSTa che. vizeSa e - vyAdhi - ati bAdhAhetu kuSTha Adi. roga - vara Adi - - AnA vaDe mAnuSatvathI asAratA kahI. temAM kSaNa mATe paNa abhirati pAmato nathI. A pramANe manuSya bhavanA anubhUya mAnavathI nirvedano hetu kahIne cAgatika saMsArane kahe che * janmAdinA nibaMdhanathI saMsAra ja duHkha hetuka che. A cAra gatika saMsAramAM janmAdi duHkhathI jIvo bAdhA anubhave che. e rIte saMsArano du:kha hetutva karyuM. iSTa viyoga ane azaraNatvane saMsAranA nirveda hetu kahyA. - xupasaMhAra sUtrathI udAharaNa dvAra vaDe bhoganI duraMtatA ja nirvedano hetu kaho. te kahIne be dAMtathI svAbhiprAya pragaTa kare che - * sUtra - 632 thI 637 - (3ra) je vyakti pAtheya lIdhA vinA lAMbA mArge cAlI nIkaLe che te cAlato cAlato bhUkha ane tarasathI pIDAya che. (633) e pramANe je dharma karyA vinA parabhavamAM jAya, te vyAdhi ne rogathI pIDAIne du:khI thAya che. (63) je pAtheya sAthe laIne lAMbA gALe jAya che, te cAlatA cAlatA bhUkha - tarasanA du:kha rahita sukhI thAya che. (63) A pramANe je dharma karIne parabhavamAM jAya che, te atyakarmI vedanAthI rahita sukhI thAya che. (636) jema ghara baLI jatAM gRhasvAmI sAra vastu laI le che ane sAra choDI de che. te prakAre ApanI anumatithI jarA-maraNathI baLatA A lokamAMthI sArabhUta ToLI mArA AtmAne bahAra laI jaIza. * vivecana - 63ra thI 637 - cha e sUtro pragaTArtha ja che. ahIM pahelAM sUtramAM dRSTAMta kahela che. ahIM mArgamAM jene pAtheya - zaMbala jene vidhamAna nathI te "apAtheya' ahIM bhukha - tarasanI pIDA te duHkhIpaNAno hetu che. bIjA sUtramAM daSTitika batAve che. tevyAdhi ane roganuM pIDitatva ahIM duHkhItvanA nimitto che, upalakSaNathI dAridgha paNa levuM. pachInA be sUtramAM AnAthI vyatireka sukhItvanA hetu kahyAM che. gharma- pApaviratirUpa thAya che. sukhItvamAM alpakarmata ane avedanatva hetu che. tethI pApane vedanA rUpe grahaNa karela che. AnA vaDe dharma ane adharma karavA - na karavAnA guNa-doSa darzanathI dharma karavAno abhiprAya pragaTa karyo che. je pachInA be sUtrothI daDha karyo che. jema mahAmUlya vagAdi kADhI le che ane jIrNa vastrAdi asAra vastuno tyAga kare che e pramANe jagata paNa baLI rahyuM che. tethI sArarUpa AtmAne jarA maraNathI pradIpta lokanI pAra laI jaIza. asAra evA kAma bhogono tyAga karIza. AnA vaDe dharmakaraNamAM vilaMbanuM asahya kahyuM. tamAre baMnee paNa anumati ApavI joIe. AvuM kahetA - Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 * sUtra 638 thI 657 - (638) tyAre mAtA-pitAe tene kahyuM - he putra! zrAmaNya ati duSkara che. bhikSune hajAro guNo dhAraNa karavAnA hoya che. (639) jagatamAM zatru ane mitra prati, sarva jIvo pratye samabhAva rAkhavAno che. jIvana paryanta prANAtipAta virati ghaNI duSkara che. (640) sadA apramatta bhAve mRSAvAdano tyAga karavo, nitya upayogapUrvaka hitakArI satya bolavuM ghaNuM duSkara che. (641) daMta zodhanAdi paNa koInA ApyA vinA na levuM, pradatta paNa anavadha ane eSaNIya ja levuM duSkara che. (642) kAma bhogonA rasathI paricitane abrahmacaryathI virati ane ugra mahAvrata brahmacaryanuM dhAraNa karavuM duSkara che. (643) dhana dhAnya preSyavarga Adi parigrahano tyAga tathA badhAM ja AraMbha ane mamatvano tyAga paNa ghaNo duSkara thAya che. (644) cAre prakArano AhAra rAtrimAM choDavo ane saMnidhi saMcaya choDavo ghaNo duSkara che. (645) bhUkha, tarasa, ThaMDI, garamI, DAMsa - maccharonuM kaSTa, Akroza vacana, duHkha zayyA, hiNa sparza ane mela, (646) tADana, tarjanA, vadha, baMdhana, bhikSA carcAya, yAcanA, alAbha parISaho sahevA duSkara che. (647) A kApotI vRtti, dAruNa keza loca, ghora brahmacaryavratane dhAraNa karavuM mahAtmAne paNa duSkara che. (648) he putra! tuM sukhocita che, sukumAra che. sumati che. tethI zrAmaNya pAlana mATe tuM samartha nathI. (649) he putra! sAdhucaryAmAM jIvana paryanta vizrAma nathI, lohabharanI jema guNone te bhAra gurutara che, tethI durvaha che (650) AkAzagaMgAno zrota ane pratizrota dustara che, sAgarane bhujAthI taravo duSkara che temaja saMyama sAgara taravo duSkara che. (651) saMyama retInA koLIyA mAphaka svAdathI rahita che. tapanuM AcaraNa talavAranI dhAra para cAlavA samAna duSkara che. 190 (652) sAMpanI jema ekAMta dRSTithI cAritra dharmamAM cAlavuM he putrA kaThina che. loDhAnA caNA cAvavA samAna A cAritra pAlana duSkara che. (653) jema prajvalita agnizikhAnuM pAna duSkara che, tema yuvAvasthAmAM zramaNatva pAlana duSkara che. (654) jema vastranA thelAmAM havA bharavI kaThina che, tema ja yuvAvasthAmAM zramaNa dharmanuM pAlana duSkara che. (655) jema meru parvatane mAvAthI toLavo duSkara che tema ja nizcala ane niHzaMka bhAve zramaNadharma pAlana duSkara che. (656) jema bhujAthI samudra taravo kaThina che, tema anupazAMta vaDe saMyama sAgara pAra karavo duSkara che. (657) he putra! tuM pahelAM mAnuSI bhogo ne bhogava. pachI tuM mukta - Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19/638thI 657 191 bhogI thaIne dharmanuM AcaraNa karaje, * vivecana - 638 thI 657 - vIse sUtro sugama che. vizeSa e ke - te balazrI jenuM bIjuM nAma mRgAputra che te yuvarAjane tenA mAtA-pitA kahe che ke prAmANya duzvara che. temAM zramaNyane upakAraka hajAro guNo AtmAmAM sthApavA joIe. arthAt vratagrahaNa karavA joIe. kevA guNa? bhikSu saMbaMdhI guNo dhAravA joIe. sarva jIvo prati rAga dveSamAM tulyatA te samatA, zatru ane mitra eTale ke apakArI - upakArImAM udAsInatA. AnA vaDe sAmAyika kahyuM. prathama vrata rU5 praNAtipAtathI virati jAvajIva mATe duranuyara che. pramattanuM grahaNa karyuM kema ke nidrAdi pramAdavaza jIva ja mRSA paNa bole. satata upayukta rahevuM kemake anupayuktane anyathA paNa bhASaNa saMbhave che. A badhuM duSkara che.- X- X* AnA vaDe bIjA vratanI dukaratA kahI. daMta zodhana arthAt ati tuccha vastu paNa anavadha, eSaNIya ane apAyelI ja levI, tenAthI trIjA vratanI duSkaratA kahI. ukta rUpa kAma bhoga, teno AsvAda athavA zRMgArAdi rasa te kAma bhoga rasane jANavo. kema ke tenAthI ajJane teno bodha na hovAthI tenA viSayanI abhilASA ja na thAya tathA sArI rIte paNa thAya. AnA vaDe cothA vratanI dukaratA kahI. parigraha - hoya to svIkAravuM, tenuM varjana karyuM. tathA badhAM paNa je AraMbha dravyotpAdana vyApAra teno parityAga. AnA vaDe nirAkAMkSApaNuM ane nirmamatvA kahyuM badhe ja mArApaNAnI buddhino parihAra. AnA vaDe pAMca mahAvatanI duSkaratA kahI. narakAdimAM je joDe che te saMnidhi - vRtAdine ucitakALa atikramIne rAkhI mUkavA. teno je saMcaya te saMnidhi saMcaya. tene varjavo paNa duSkara che. AnA vaDe chaThThA vratanI dukaratA kahI. sudhA ityAdi parISaho batAvyA. ahIM daMza-mazakathI tenA vaDe khavAtA utpanna thayela dukhAnubhavarUpa vedanA. duHkha zayyA-viSamake unRtatvAdi duHkha hetu vasati. tADanA - hAtha vaDe mAravuM, tarjanA - AMgaLI ghumAvavI Adi, vadha - cAlukAdi prahAra, baMdha - mayUrabaMdha Adi, te rUpa parISaha. yAcanA A badhAmAM duHkha che. - - 4 - kapota - pakSI vizeSa tenI je vRtti - nirvAhano upAya. jema te nitya zakti thaIne kaNa-kITakAdinA grahaNamAM pravarte che. e pramANe bhikSa paNa eSaNA doSanI AzaMkAthI bhikSAdimAM pravarte te duranucara hovAthI kAyaronA manane vidAratI hovAthI dAruNa kahI. upalakSaNa thakI badhAM uttaragaNo levA. brahmacaryavratanI durdharatA je pharIthI kahI che te tenA ati dukaratvane jaNAvavA mATe che. have upasaMhAra kahe che - sAtAne ucita te sukhocita, sukumAra - akaThina deha, sumajjita - sArI rIte snAna karela. tethI te anaMtara kahela guNanA pAlanamAM samartha Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 uttarAdhyayana mUlasUma-saTIka anuvAda thaI zakto nathI. - x- pharI paNa asamarthapaNAne udAharaNa vaDe samarthana ApavA kahe che - je munipaNAne svIkAre che tene kSaNavAra paNa vizrAma maLato nathI. kemake yatiguNono bhAra e loDhAnA bhAra samAna vahana karavo durvaha che. tuM sukhocita hovAthI te vahI zakaze nahIM. AkAzamAM gaMgAnA zrotava dutara che. A lokarUDhithI kahela che, tathA pratizrota - jaLa pravAhane pAcho vALavA samAna duttara che. be bhUjA vaDe samudrane pAra javuM te paNa duSkara che. kevo samudrI jJAnAdi guNo rUpa samudra, ahIMmana, vacana, kAyAnI niyaMtraNAne dukaratvano hetu che. nirAsvAda - viSayamRddhone vairanA hetupaNAthI nIssa che. sarpanI jema ekAMta - nizcaya jeno che tevI daSTi te ekAMtadaSTi, tenA vaDe ekAMta buddhine AzrIne A ekAMda daSTika ke cAritra duzvara che. kemake viSayothI manane durnivArava che. loDhAnA yava, jema tene cAvavA duSkara che, tema cAgni pAlana duSkara che. agninI ujjavala jvAlA te baLatI hoya, tene pI javAnuM duSkara che, tema cAgni pAlana duSkara che. ityAdi upamA vaDe cAritrya pAlananI dukaratAone sUtrakAre batAvI che. anuparAMta - utkaTa kaSAya vaDe, ahIM damasAgara zabdothI tenuM prAdhAnyatva jaNAvavA kevala upazamane samudranI upamA batAvI. pUrve guNodadhi kahyuM tethI AnA vaDe niHzeSa guNovALAne kahyuM che. A badhAM kAraNothI tAraNyamAM pravajyA duSkara che. tethI bhoga bhogavavA mATe mAtA-pitAe upadeza Apyo. bhoga-zabdAdi paMcaka svarUpa che. he putrA bhogo bhogavIne pachI vRddhatvamAM dIkSA le. temanA vacano sAMbhaLIne je mRgAputre kahyuM, te batAve che - * sUtra 658 thI 688 * (68) tyAre mRgApurA mAtApitAne kahyuM - tame je kahyuM te ThIka che, paNa A saMsAramAM jenI tarasa chIpI gaI che, tene kazuM duSkara nathI. (659) meM anaMtavAra zArIrika, mAnasika vedanAne sahana karI che ane anekavAra bhayaMkara dukha ane bhayane anubhavyA che. (66) meM jarA maraNa rUpa kAMtAramAM, cAturata gatimAM, bhavAkaramAM bhayaMkara jarA maraNane sahyA che. (661) jema rAha ni uSNa che, tenAthI anaMtaguNa du:kha rUpa uSNa vedanA meM narakamAM sAnubhAvI che. (662) jema ahIM zIta che, tenAthI anaMta guNa dukha rUpa zIta vedanA meM narakamAM anubhavelI che. (663) huM narakanI kaMdu kuMbhamAM upara paga ane nIce mastaka karIne prajavalita agnimAM AkraMda karato anaMtavAra pakAvAyo chuM. (66) mahAbhayaMkara dAnAgni tulya amadezamAM tathA vaja vAlukA ane kadaMba tAlukAmAM anaMtavAra baLAyo chuM. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19/658 thI 688 193 (665) baMdhuthI rahita AsahAya, raDato evo huM kuMdakuMbhamAM uMce baMdhAyo tathA karavata Adi zastrothI anaMtavAra dAyo chuM. (666) atyaMta tIvra kAMTAthI vyAsa, ucA zAlmali vRkSa upara pAza vaDe bAMdhIne ahIM - tahIM kheMcIne mane asahya kaSTa apAyuM che. (66) ati bhayAnaka AkraMda karato huM pApakamAM, potAnA karmone kAraNe zeraDI mAphaka moTA yaMtramAM anaMtavAra pIlAyo chuM. (668) huM ahIM-tahIM bhAgato, AkaMdana karato, kALA ane kAbara citarA vara ane kutarA dvArA anekavAra pADI devAyo, phADI khavAyo ane chedAyelo chuM. (669) pApakarmonA kAraNe huM narakamAM janmIne alasInA phUla samAna nIlaraMgI talavArothI, bhAlAthI, lohadaMDothI chedAyo, bhedAyo, khaMDa-khaMDa karAyo chuM. (670) samilAyukta sUpavALA baLatA loharathamAM parAdhIna paNe huM jotarAyo chuM, cAbuka ane smIthI calAvAyo chuM tathA rojhanI mAphaka pITAIne jamIna upara pADI devAyo chuM. (671) pApakamothI gherAyelo, parAdhIna huM agninI cittAmAM bheMsanI jema bhaLAyo ane pakAvAyo chuM. (62) loha samAna kaThora saMDAsI jevI cAMcavALA DhakAdi vaDe huM roto-tilapato anaMtavAra nocAyo chuM. (673) tarasathI vyAkuLa thaI, doDato evo huM vaitaraNI nadIe pahoMcyo, "pANI pIza' ema vicArato hato, tyAre charAnI dhAra jevI tIrNa jaladhArA vaDe huM cIrAyo chuM. (74) gamIthI saMtapta thaI chAyAne mATe asipatra mahAvanamAM gayo. tyAM paNa uparathI paDatAM asipatro vaDe - tenA tINa pAMdaDA vaDe anekavAra jhedAyo che. (675) badhI taraphathI nirAza thayelA mArA zarIrane mugaro, yusuMDIo, zULo ane musala dvArA cUra cUra karAyuM. e rIte meM anaMtavAra duHkha prApta karyuM. (676) teja dhAravALI charI, charA ane kAtarathI aneka vAra kapAyo, TukaDA karAyA, chedAyo tathA mArI cAmaDI utArAI che. (677) pAzA ane phUTALothI vivaza banelA mRganI mAphaka huM anekavAra chaLa vaDe pakaDAyo, baMdhAyo, rokAyo ane vinaSTa karAyo chuM. (678) gala vaDe tathA magaro pakaDavAnI jALathI mAchalA mAphaka vivaza huM anaMtavAra kheMcAyo, phaDAyo, pakaDAyo ane marAyo chuM. (679) bAjapakSI, jALa, vajalapa dvArA pakSI mAphaka anaMtavAra pakaDAyo, cipakAvAyo, baMdhAyo, marAyo chuM. (680) kaThiyArA dvArA vRkSanI mAphaka kuhADI ane sI AdithI huM anaMtavAra kuTAyo, phAyo, chedAyo, cholAyo chuM. (681) luhAro dvArA phi8/13 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 loDhAnI mAphaka huM paramAdhAmI asuro dvArA thappaDa ane mukkA Adi tAraka mAnatavAra pITAso, kuTAyo, khaMDa khaMDa karAyo ane sUrNa banAvI devAyo chuM. (682) bhayaMkara kaMda karatA chatAM paNa mane kaLakaLatA garama tAMbA, loDhA, gaMgA ane sIsA pIvaDAvAyA che. (683) "tane kApeluM ane zuLamAM parovI pakAvAyelA mAMsa priya hatuM" ema yAda karAvI. mArA ja zarIranuM mAMsa kApIne ane tapAvIne anekavAra khavaDAvAyuM che. (684) "tane dAra, sIdha, gareya Adi priya hatA te yAda devaDAvIne mane saLagatI carabI ane khUna pIvaDAvAyela che. (685) meM pUrva janmomAM A rIte nitya bhayabhIta, saMbasta, duHkhI ane vyathita rahetA atyaMta duHkhapUrNa vedanA anubhavI che. (686) tIvra, pracaMDa, pragADha, ghora, atyaMta dusaha, mahA bhayaMkara, bhIkha vedanAone meM narakAM anubhavI che. (687) he tAtA manuSyalokamAM dekhAtI vedanAthI anaMta guNa avika vedanA narakamAM che. (688) meM badhAM bhavomAM AsAtA vedanA vedI che. kSaNavAda paNa sukharUpa vedanA tyAM anubhavI nathI. * vivecana * 658 thI 688 A ekatrIsa sUtrono strArtha kahyo. vizeSa e ke - mAtApitAe anaMtara gAthAmAM je kahyuM, tenA uttaramAM mRgAputra A pramANe kahe che - he mAtA pitA! A AmaMtraNa pada . Ape je kahyuM ke pravajyA duSkara che. te satyatAne anatikAMta ane avitatha che to paNa A lokamAM nispRhane, Aloka zabdathI halaukika svajana, dhana, saMbaMdhAdi grahaNa karAya che. jemAM ati kaSTa vidhamAna nathI te zubhAnuSThAna ja che. duranuSkraya kahyuM, te bhogAdinI spRhAvALAne ja A duSkarapaNe che. niHspRhatAnA hetune kahe che - sAmAnyathI saMsAranuM duHkharUpatA kahyuM. ahIM zArIra-mAnasamAM thatI te zArIrika, mAnasika vedanA te paNa asAtA rUpa jANavI, te duHkha utpAdaka ane rAja vidvarAdi jAnita che. jarA ane maraNa vaDe ati gahanapaNAthI kAMtAra rUpa che. temAM devAdi cAre bhavonA avayavothI cAturaMta saMsAra, temAMthI utpanna vedanA sahI che, te ati duHkha janakatvathI raudra che. jyAM utkRSTa zArIrika mAnasika vedanA sahI che te A pramANa sUtro vaDe kahelI che - A manuSya lokamAM agni uSNa anubhavAya che, tenAthI te anubhUta vedanA anaMtaguNa che, jyAM huM utpanna thayo. tyAM bAdara agninA abhAvathI pRthvIno tathAvidha sparzache uSNa anubhavarUpathIdakharUpemeMvedelI che. agnithI anaMtagaNavezanArmenarakamAM anubhavelI che, tema yojavuM. AmanuSyalokamAMmAghamAsAdimAM saMbhavatAhitakaNathI thatI AtyaMtika vedanA parigrahaNa karAya che. tenAthI anaMtagaNI te pUrvavatu jANavI. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19/658 thI 68 195 kuMkuMbhI, te pakAvavAnuM, loDhAnuM vAsaNa vizeSa che. deva mAyAkRta agni evA mahAdavAgni vaDe saMkAza - atidAhaktAthI sadeza temAM, ahIM anya dAhakatarano asaMbhava hovAthI AvI upamA AvelI che. anyathA A agnithI anaMtaguNa ja tyAM uSNa pRthvIno anubhAva kahyo. mahu vAlukAnI jema, vajravAlukA nadI saMbaMdhI retI * x - je naraka pradezamAM che te pramANe kadaMba vAlukA nadInI retI mahAdavAgni sadeza yojavI. urdhva - upara vRkSa zAkhAdimAM niyaMtrita, jethI ahIMthI te nAsI na jAya, abAMdhavanI jema azaraNatA kahe che - karavata, krakaca tenAthI kheda, kaleza anubhavela che. paramAdhAmI vaDe karSaNa ke apakarSaNathI duHsahaya che. ikSu - tenI jema, AkraMdana karato, hiMsAdi vaDe upArjita sva karmo vaDe - jJAnAvaraNAdithI pApAnuSThAnane kAraNe yaMtramAM pIlelo che. kUvA - kUMjana, kolasTraNaya - sUkara svarUpadhArI kALA ane kAbara cItarA paramAdhAmI vizeSathI jamIne paTakAvAyo, jIrNavastranI jema phaDAyo, vRkSanI jema ubhaya dAMtA vALI karavatathI chedAyo. praharaNa vizeSathI ahIM - tahIM calita karAyo. vaLI atasta jeno kRSNa varNa che tevI talavAra ane praharaNa vizeSathI be TukaDA karAyA, vidArAyo, sUkSma khaMDa karAyo. athavA urdhva chedAyo, tirtho bhedAyo, vividha prakArothI urdhva ane tIrthro narakamAM avatArAyo. pApa karma vaDe - te hetu darzana pApanA parihArane mATe che. - loharatha - lohamaya zakaTamAM mane joDAyo. paramAdhArmiko vaDe e vAkya badhe joDavuM. kadAcit dAhanA bhayathI tyAMthI nAsI jAya to, tethI kahe che - samilA sahitanuM yuga jemAM che te, athavA temAM samilA yukta, baLatA evA samilA yugamAM prerita, prAjanaka baMdhana vizeSathI marma ghaTTana ane Ahanana vaDe haNe cha. rojasTsa - pazu vizeSa tenI jema bhUmi upara paDAto, cAbuka AdithI pITAto, agnimAM baLAto jANavo. kyAM? paramAdhArmika vaDe nirmita iMdhana saMcaya rUpa citAmAM bALe. bheMsanI jema bALIne bhasmasAta kare che, pakAve che. jenuM mukha sANasA tulya che tathA lohavat niSThura che, tevA mukhavALA te lohatuMDa pakSI - DhaMka ke gIdha vaDe, A pakSI vaikriya levA. kemake tyAM tiryaMcono abhAva che. te pakSI vaDe chedAyo - bhedAyo. AvI rIte kadarthanA pamADAtA tene tRSA utpanna thAya temAM to kahevAnuM ja zuM hoya? tRSNA vaDe glAnine pAmelA te tRSNAkrAMta, te huM pANI pIza ema vicAratA suradhArA vaDe ati chedaktAthI vaitaraNInA jaLabA taraMgo vaDe vipATita ke vipAdita thayo - vinAza karAyo. vajravAlukAdi saMbaMdhI uSNa tApa vaDe AbhimukhyatAthI tama thaIne, khaDganI jema bhedaktAthI chedAtA parNonI jema, tathA mudgarAdi Ayudha vizeSothI nAza karAyo. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda AzA - manoratha rUpa, te javAthI 'gatAza' thAya che. bhagna gAtrathI te duHkhane pAme che. kalpita vastravata khaMDita. kapanI vaDe pADela- be TukaDA karela, urdhvamAM charikA vaDe chinna - khaMDita. e pramANe AyukSayathI mRtyu pAmatA athavA kSurAdhithI cAmaDI utaraDAya che. pAza - phUTajALa, te baMdhana vizeSathI pasvasa, grahaNa karAto baMdhana vaDe baMdhAto, bAhapracAra niSedha vaDe ruMdhAto vinAzita thAya. gala ane makara AkAra anusarI paramAdhArmika vaDe viracita jALo vaDe, gaLAthI pakaDAto ane makara gRhIta jALa vaDe paDAto athavA makara jALa vaDe gRhIta chatAM marAto, tathAvidha zyanAdi kALathI baMdhAto, vajalapAdithI arthAt zleSa dravyo vaDe coMTADAto. athavA pakSInI jema pakaDIne, virdezaka jALa vaDe baMdhAIne lepadravyo vaDe coMTADIne marAyo hato. sUkSma khaMDo karAyA hatA ane vRkSanI jema cAmaDI utArAya che. thappaDa ane muThThI vaDe marAya che, luhAranI jema ghaNa AdithI TIpAya che. marAya che, chinna-bhinna karAya che. prakramathI paramAdhArmiko vaDe tama tAmrAdi vikuvane athavA pRthvI anubhAva rUpathI kalakala zabda karato ati ukALAya che. tyAra pachI paramAdhAmI tene kahe che - he ! tane mAMsanA TukaDA ne te paNa pakAvAyelA bahu priya hatA ne? ema kahI te nArakInA eTale ke mArA ja zarIranuM mAMsa chedIne ati tama evA mAMsa mane khavaDAvatA hatA. madhAdi mane priya hatA, te yAda karAvIne baLatA evA ati uSNa carabI ane lohI mane pIvaDAvatA hatA. narakanI vaktavyatAno upasaMhAra karatA kahe che - ahIM bhayathI trasta thaIne, udvega pAmIne ja vividha du:khone pAmyo. vyathita thayo. - - tIvra anubhAgathI te ja utkaTa, pragADha, ghora, rodra. atyaMta duradhyAsa vedanA anubhavI. mahatI bhaya prada vedanA vedI. A badhAM ekAIka athavA atyaMta bhaya utpAdanane mATe kahelAM zabdo che. vaLI te vedanA kaI rIte ati tIvAdi rUpa hatI, te AzaMkAthI kahe che ke - A ati vedanAthI apekSAthI narakanI duHkha vedanA anaMtaguNa hatI. vaLI meM kevaLa A narakanI duHkha vedanA ja anubhavI nathI, paraMtu badhI ja gatimAM punaH nigamanA dvArathI kahe che - A asAtA duHkharUpa vedanA madhye AMkhanA palakArA mAtra eTalo kALa paNa meM sAtA sukharUpa vedanA na anubhavI, tattvathI ahIM vaiSayika sukha asukha ja che. kemake Idi aneka duHkhathI viddha thaIne vipAka dAruNa paNAthI temAM koI sukha nathI. A AkhA prakaraNano Azaya A che ke - je meM AMkhanA palakArA mAtra jeTalo kALa paNa sukha na meLavyuM, to pachI huM kaI rIte sukhocita ke sukumAra kahevAuM? jeNe narakamAM ati uSNa ane zItAdi mahAvedanA aneka vakhata sahana karI, tene mahAvrata pAlana ke sudhAdi sahevA temAM kaI bAdhA thavAnI? tattvathI te parama AnaMdano hetu che. tethI mAre pravajyA ja svIkAravI joIe. teNe Ama kahyuM tyAre.. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19/689 197 * sUtra - 689 - tyAre mAtA-pitAe kahyuM - he putrA tArI icchAthI tuM bhale dIkSA le. paNa zAmazva jIvanamAM nipratikamatA e kaSTa che. * vivecana - 689 - mRgAputrane tenA mAtApitAe kahyuM- A tAro svakIya abhiprAya che. tenA vaDe he putrA tane abhiracita hoya to pravajita thA, paraMtu zramaNa bhAvamAM kyAreka rogotpatti thAya to cikitsA na karavA rUpa duHkha che. * sUtra - 690 thI 697 - (60) he mAtA pitA! tame je kahyuM te satya che, paNa vanamAM rahetA mRga - pazupakSInI cikitsA koNa kare che? (691) jema jaMgalamAM mRga ekalA viyare che, tema huM paNa saMyama ane tapa sAthe ekAkI thaI dharmanuM AcaraNa karIza. (692) jyAre mahAvanamAM mRgane AtaMka upaje che. tyAre vRkSanI nIce beThelA te mRganI cikitsA koNa kare che? (63) koNa tene auSadhi Ape che? koNa sakhAvAta pUche che? koNa AhAra lAvI Ape che? (694) jyAre te svastha thAya che, tyAre svayaM gocara bhUmimAM jAya che ane khAvA-pIvAne mATe gahana jhADI ane jaLAzayo ne zodhe che. (6) te nikuMja ane jaLAzayomAM AI-pIne pragayaya karato te mRga potAnI mRgacayae cAlyo jAya che. (696) rapAdimAM Apatibaddha, saMyamane mATe udhata bhikSu svataMtra vicarato mRgArayatita AvaraNa karIne mokSamAM gamana kare che. (697) jema mRga ekalo aneka sthAne vicare che, rahe che, sadaiva gocara cayathI jIvana yApana kare che, temaja gaucarI gayela muni koInI niMdA ke avajJA na kare. vivecana - 690 thI 67 - tame je A nipratikarmatAne duHkharUpa paNe kahI te barAbara che. paNa A pramANe paribhAvanA karavI joIe - rogotpattimAM cikitsA koNa kare che? koI nahIM, kyAM? araNyamAM, konI? mRgapakSInI. to paNa teo jIve che ane vicAre che. to A duHkha rUpa bhAva zA mATe? jema te vanamAM ekalA che, tema saMyama ane tapa vaDe dharmacaraNanA hetuthI ekalo vicarIza. vaLI kyAreka moTA araNyamAM koIka kyAreka kRpAthI cikitsA kare paNa kharA. sAMbhaLela che ke koI vaidhe aTavImAM koI vAghanA AkSanI cikitsA karelI. athavA tevA koInA abhAve vRkSanI nIce paDI rahe che tyAre koI auSadha AdinA upadezathI nIrogI karatuM nathI ke auSadha paNa tene prApta thatuM nathI. " tenuM nirvahaNa kaI rIte thAya? jyAre te sukhI thAya che, ApameLe ja rogAbhAva thAya che, tyAre gAyanI jema paricita ke aparicita bhUbhAganI paribhAvanA sahita Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAra bhramaNa kare che. tyAM je bhakSya tRNa Adi ane pAna maLe tenI zodha kare che. - X- XpotAnA bhakSyane nikuMjomAM khAya che ane sarovaramAM pANI pI che. e rIte parimita bhakSaNa rUpa carcA karIne ja svarUpathI ja mRgo rahe che. - x* x pAMca sUtro vaDe daSTAMta kahyuM. be sUtro vaDe teno upasaMhAra kahe che. e pramANe mRgavat saMyama anuSThAna prati udhata thaI tathAvidha AtaMka utpanna thAya to paNa koI cikitsA prati abhimukha na thAya. paNa mRganI jema koI vRkSa nIce rahe che. te eka ja sthAne nahIM, paNa kadAcita kvacit aniyata sthAne rahe che. ghara vagaranA rahe che. e pramANe sAdhu mRgacaryAni carIne mRganI jema AtaMkanA abhAve bhojana pAnane mATe gaucarIe jaIne, te prApta bhojana-pAnathI, viziSTa samyam jJAnAdi bhAvathI zukala dayAne ArUDha thaI zeSa karmone dUra karI urdhva dizAmAM jAya che. arthAt sarvoparI sthAne sthita thAya che. e pramANe - *- mRganI upamAthI munio ahIM-tahIM pratibaddha vihArIpaNAthI vicArIne jAya che. mRgacaryAne ja spaSTa karatAM kahe che - jema mRga eTale ekatra bhojana pAna nathI karato, ekaja sthAne raheto nathI paNa sarvadA gocara vaDe prApta AhAra ja AhAre che te pramANe ja muni paNa bhikSATana mATe praveza karyA pachI nikRSTa azanAdi pAmatA tenI avajJA na kare te tathAvidha AhAra pAmIne potAnI ke bIjAnI niMdA na kare. - ahIM vAraMvAra mRganuM daSTAMta prAyaH temanA prazama pradhAnatvathI apAya che. tema saMpradAya che. e pramANe mRgacaryAnuM svarUpa kahyuM, tyAre pitAe zuM kahyuM? pitAnA vacana pachI teNe zuM karyuM? * sUtra - 698 thI 201 - (698) "huM mRgacayathI carIza." he pujA "jema sukha upaje tema karo." pramANe mAtA-pitAnI anumati pAmIne, te parigrahane choDe che. (699) he mAtA tamArI anumati pAmIne sarva duHkhono kSaya karanArI mRgacayane AcarIza. he putrI sukha upaje tema karo. (700) A pramANe te aneka rIte mAtApitAne anumatine mATe samajAvI mamatvano tyAga kare che, je rIte mA nAga kAMTALIne choDe che. (001) kapaDA upara lAgelI bhULa mAphaka nahi, dhana, mitra, putra, patnI ane jJAtijanone phagAvIne saMyama yAtrAne mATe nIkaLI gayo. * vivecana - 698 thI 701 - gAthArtha spaSTa che. vizeSa e ke- mRganI jevI caryA- ceSTA, te nipratikametAdi rUpane huM carIza. balazrI mRgAputra bolyo. mAtA - pitAe paNa kahyuM, tane ruci hoya, jema sukha upaje tema kara. ema anujJA maLatA te dravyathI upakaraNa, AbharaNa Adino Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19/698 thI 701 199 ane bhAvathI chadma Adi jenAthI AtmA narakamAM jAya, teno tyAga karI, dIkSA le che tema kahyuM che. A arthane ja vistArathI kahe che sarve azAtA vimukti hetune, he mAtA! ApanI anumati pAmIne mahAnAga jema kAMcaLI utAre tema te mamatvane dUra kare che. AnA vaDe aMtar upAdhi tyAga kahyo. have bAhya upAdhi tyAga kahe che - hAthI, ghoDA Adi saMpatti, sahodarane tajIne gherathI nIkaLyo. arthAt prajita thayo. A ja arthane spaSTa karatAM niyuktikAra kahe che - * niyukti - 418 thI 421 + vivecana mRgAputranI nizcayamati jANIne ke - te ema ja karaze, tyAre temaNe kahyuM - he putra! tane dhanya che, jethI tuM virakta thayo chuM. he putra! sIMhanI jema nIkaLIne sIMhanI hai jema ja vicaraje. kAmabhogathI virakta thaIne dharmano ja abhilASa karato vicaraje. tuM jJAna, darzana, cAritra, tapa, niyama, saMyama guNothI, kSAMti ane muktithI vRddhi pAmaje. saMvega janita hAsya, mokSa gamana baddha cihna rUpa vacane dhAraNa karaje, teNe mAtApitAnA vacanone aMjali joDIne svIkAryAM. ahIM vRttikAre karela vRttimAM prAyaH ukta niyukti artha ja che. kiMcit vizeSa ATaluM ja che - jema siMha potAnA sthAnethI nirapekSa ja nIkaLe che pachI tevI ja nirapekSa vRttithI vicare che, tema tuM paNa vicaraje. cAstrimAM samAviSTa chatAM tapa vagereno upadeza sAmAnyathI vizeSane kahe che. saMvega - mokSAbhilASa, saMvega janita hAsya - A muktino upAya che. arthAt dIkSAne utsava mAnIne prahasita mukha, mukti gamana mATe baddha dharmadhvajAdi, te ja durvacana zara-prasara nivAraka sannAha che - - X * sUtra - 702 thI 707 - pAMca mahAvrata yukta, pAMca samitithI samita, traNa guptithI gupta, bAhyAtara tokarmamAM udhata, nima, nirahaMkAra, nitsaMga, gaurava tyAgI, trasa sthApavara sarva bhUtomAM samardaSTi, lAbha-lAbhamAM, sukhaduHkhamAM, jIvita-maraNamAM, niMdA-prazaMsAmAM, mAna-apamAnamAM sama, (tathA) gaurava, kaSAya, daMDa, zalya, bhaya, hAsya, zokathI nivRtta, nidAna ane baMdhanathI mukta... Aloka ane paralokamAM anAsakta, vAMsalA ane caMdananA sparzamAM samabhAvI, azana ke anazanamAM paNa sama... prazasta dvArothI AvanArA karma pudgalono sarvathA nirodhaka evA maharSi adhyAtma dhyAna yogathI prazasta saMyamamAM lIna thayA. 7 vivecana - 702 thI 707 - cha e sUtro spaSTa ja che. vizeSa e ke - atyaMtara tapa te prAyazcitAdi, bAhya tapa - anazanAdi. pradhAna hovAthI pahelAM atyaMtaranuM upAdAna che. nirmama - mamattva Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra buddhi parihArathI. nisaMga - saMganA hetu dhanAdino tyAga. ma - rAgadveSa rahita. lAbhAlAbha AdimAM samatva te bIjA prakAre samatva kahyuM. abbandhana - rAgadveSa rahita. tethI ja Aloka ane paralokamAM anizrita arthAt Aloka ke paralokArthe anuSThAnavAna nahIM. vAMsaLA ke caMdana sparzamAM samAna ityAdi dvArA paNa samatva kahyuM che. anazana eTale bhojananA abhAvamAM ke kutsita azana bhAvamAM paNa samAna. e pramANe badhAmAM samabhAva ne dekhADyo. * - * * * * prazaMsA na pAme tevA karmanA upArjana upAya - hiMsA AdithI, karma saMlaganarUpa badhAM Azravo, tenA dvArone baMdha karela che tevo vihita Azrava athavA sarve aprazasta dvArothI nivRtta. pachI AtmAmAM zubha dhyAna vyApAra rUpa yoga te adhyAtma dhyAna yogothI ahIM adhyAtma grahaNa, parasthAne temane kaMI karavAnuM nathI mATe kahela che. prazasta te prazaMsA prApta, dama - upazama, zAsana - sarvajJanA Agama rUpa. - have tenuM phaLa darzAve che - sUtra 308, 709 e pramANe jJAna, cAritra, darzana, tapa ane zuddha bhAvanAthI AtmAne samyakSaNe bhAvita karIne - ghaNAM varSo sudhI zrAmaNyadharmanuM pAlana karIne aMte mAsika anazanathI te anuttara siddhane pAmyA. vivecana " 906, 906 - sUtrArtha spaSTa che. vizeSa e ke bhAvanA arthAt mahAvrata saMbaMdhI, ke anityatpAdi viSayonI. vizuddha - nidAnAdi doSa rahita, appayaM - AtmAne, mAsopavAsa karIne siddhi - sarva karma kSaya rUpa. AnAthI aMjana siddha AdinuM khaMDana karyuM. ddhi Adi sUtranA tAtparyArtha niyuktikAra kahe che * niyukti - 422 + vivecana - - - Rddhi - vibhUti pUrvaka nIkaLIne paramaghora - kAyarone duranucara evA zramaNatvane karIne, te dhIra tyAM gayo, jyAM kSINasaMsArI jAya che. kSINasaMsAra - mokSa. have sala adhyayananA upasaMhAra dvArathI upadeza kahe che - * sUtra - 710 thI 312 (710) saMbuddha, paMDita pravicakSaNa ema ja kare che. teo mRgAputra maharSinI mAphaka kAmabhogothI nivRtta thAya che. (711) mahAprabhAvI, mahAyazA mRgAputranA tapapradhAna triloka vidyuta, mokSarUpa gatithI pradhAna, uttama cAritrane sAMbhaLIne (712) dhanane duHkha vivardhaka ane mamatva baMdhanane mahA bhayAvaha jANIne nirvANaguNa prApaka, sukhAvaha, anuttara dharmadhurAne dhAraNa karo. tema huM kahuM chuM. * - Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 19/10 thI 12 * vivecana - 710 thI 12 - saMprajJA - saMgata prajJA ke saMpanna jJAnAdithI, RSi - muni. mRgAputranI saMsAra duHkha svarUpatA vedaka je teNe pitA pAse kahyuM. pradhAna tapa ane pradhAnagati - mokSa. triloka - vikRta - traNa jagatamAM pratIta. * * - mamatva baMdha caurAdi karatAM paNa mahAbhayAvaha che. dharmadhurA - pAMca mahAvata rU5, mahAsatvI vaDe ja vahana karAvI zakya che. nirvAhaguNa - anaMta jJAna darzana vIrya sukhAdi tene prApta karanAra ja dharmadhurAne dhAraNa kare che. A nirvANa guNAvahatvane sukhAvahatvamAM hetu che. mahatI - aparimita mAhAbhyapaNAthI mahatI. muni dIparatnasAgare karela adhyayana - 19 no TIkA sahita anuvAda pUrNa Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 adhyayana X . uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 20 "mahAnigranthIya' X X 0 ogaNIsamuM adhyayana kahyuM, have vIsamuM AraMbhe che. teno A saMbaMdha che - anaMtara adhyayanamAM niSpatikarmatA kahI. A anAthatva paribhAvanAthI ja pALavI zakya che, tethI mahAnirpranthanA hitane kahevAne anAthatA ja aneka prakAre AnA vaDe kahe che. e saMbaMdhe Avela A adhyayana che, te nAma niSpanna nikSepAmAM "mahAnirgathIya'' che. kSullakano vipakSa te 'mahAt' che. tethI kSullaka ane nigranthano nikSepa niryuktikAra kahe che - - X * niyukti - 423 thI 425 nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, sthAna, prati ane bhAva A kSullakanA nikSepo che, pratipakSe 'mahat' jANavuM. nigranthano nikSepo nAmAdi cAra bhede che. dravya nikSepo be bhede che. utyAdi pUrvavat. dravya kSullakAdi kSullaka nigranthIya adhyayana che, je pratipakSe mahAnigranthIya kahyuM, tethI tenI vyAkhyA pharI vistAratA nathI. vakSyamANa dvAro vaDe bhAva nigrantha kahIzuM te dvAro A che - * niyukti - 426 thI 428 + vivecana (ahIM 39 - dvAro che, tenA nAmo ane saMkSepArtha vRtttAnusAra kahIe chIe.) (1) prajJApanA - svarUpa nirUpaNa, te kSullaka nigranthIyathI jANavuM. (2) veda - * strI, puruSa, napuMsaka. temAM pulAka puruSa te napuMsaka vede hoya, strI vede nahIM. bakuza. traNe vede hoya. pratisevanA kuzIla paNa traNe vede hoya. kaSAya kuzIla - savedI ke avedI hoya, avedamAM upazAMta ke kSINa baMne vede hoya. nigrantha avede ja hoya. e pramANe snAtaka paNa jANavo. paNa te upazAMta vede na hoya. (3) rAga - pulAka bakuza, kuzIla sarAgI ja hoya. nigrantha vItarAga hoya, te upazAMta ke kSINa kapAya vItarAga hoya. snAtaka kSINa kapAya vItarAga ja hoya. (4) kalpa - sthitAsthitakalpa ke jinakalpAdi, pulAkAdi baMne kalpamAM hoya, pulAka sthavira ke jinakalpamAM hoya, paNa kalpAtItI na hoya. - 4 - * bIjA kahe che, te sthavikalpe ja hoya. bakuza ane pratisevanA kuzIla baMne kalpamAM hoya paNa kalpAtIta na hoya. kaSAyakuzIla traNemAM hoya, bAkInA be kalpAtIta ja hoya. (5) cAritra - pulAka, bakuza, pratisevanAkuzIla e traNe sAmAyika ane chedopasthApanIyamAM hoya. kAyakuzIla A baMne sAthe parihAra vizuddhi ane sUkSma saMparAyamAM hoya. nigrantha ane snAtaka yathAkhyAtamAM ja hoya. (6) pratisevanA - pulAka pratisevaka hoya, bakuza temaja hoya. pratisevanA kuzIla pulAkavat mULaguNa - utaguNa virAdhanAthI pratisevaka ja hoya. kaSAya kuzIla, nigrantha ane snAtaka pratisevaka ja hoya. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 20 bhUmikA 20 3 (7) jJAna - pulAka, bakuza, pratisevaka be ke traNa jJAnavALA hoya, pulAkane navamAM pUrvanI trIjI AcAravastuthI AbhIne nava pUrvo sudhI hoya. kaSAya kuzIlane be, traNa ke cAra jJAna hoya. nigranthane temaja hoya. snAtakane mAtra kevaLa jJAna ja hoya. zrutajJAna vize kSullaka nirgunzIyamAM kaheluM che. (8) tIrtha - je tIrthakara kare che. pulAka, bakuza, pratisevaka tIrthamAM hoya, kaSAyazIla tIrtha ke atIrthamAM hoya. e pramANe nigrantha ane snAtaka paNa jANavA. (9) liMgI - liMga dravya ane bhAvathI be bhede che. dravyathI svaliMgamAM, anya liMgamAM ke gRhI liMgamAM hoya. bhAvathI svaliMga ja hoya. (10) zarIra * pulAka audArika, taijasa, kAmaNamAM hoya, bakuza ane pratisevanA kuzIla traNa ke cAra zarIramAM hoya, temane vaikriyano paNa saMbhava che. kaSAya kuzIlane pAMce zarIro hoya, temane AhAraka paNa saMbhave. nigrantha ane snAtakane pulAvatu jANavA. (11) kSetra- karmabhUmi Adi. temAM janma ane sadabhAvane AzrIne pAMce karmabhUmimAM hoya. saMkaraNa badhe thAya. (12) kALa - pAMce pulAkAdi janmathI ane sabhAvathI trIjA, cothA, pAMcamAM ArAmAM avasarpiNImAM ane utsarpiNImAM trIjA ane cothA ArAmAM hoya. bharata, eravata ane vidahemAM hoya. saMharaNane AzrIne yathoktathI anyatra kALamAM, paNa hoya. jo ke prajJaptinA abhiprAyamAM kiMcit bheda che, paNa ame atre noMdhatA nathI.- 4 - * (jijJAsue mULa sAkSIpATha jovo.) (13) gati - ahIM te ArAdhanA ane virAdhanAnA bhedathI kahe che - temAM pulAka avirAdhanAthI iMdramAM utpanna thAya ane virAdhanAthI iMdra, sAmAnika, trayaDhizata lokapAlamAMthI koImAM paNa upaje. e pramANe bakuza ane pratisevanA kuzIla paNa jANavA. kaSAyakuzIla avirAdhanAthI indra ke ahamindromAM janma, virAdhanAthI koIpaNa indrAdimAM upaje. nigrantha to ahamindromAM ja upaje. (14) sthiti pulAkanI jadhanya sthiti palyopama pRthakatva ane utkRSTathI aDhAra sAgaropama, bakuza ane pratisevanA kuzIlanI jadhanya palyopama pRthakva, utkRSTathI bakuza ane pratisevakonI bAvIza sAgaropama, kaSAya kuzIlanI 33 - sAgaropaNa che. nirgunthanI ajaghanyotkRSTanI 33 - sAgaropama. (15) saMyama - pulAkAdi cAranA asaMkhyAta saMyama sthAno che, nirgastha ane snAtakone ajadhanyotkRSTa eka ja saMyama sthAna che. (16) saMnikarSa - svasthAna ane parasthAnanI apekSAthI tulya, adhika, hInatvane vicAravuM. temAM saMyama sthAnanI apekSAthI sauthI thoDAM nircantha, snAtakane eka saMyama sthAna che, tenAthI pulAkane asaMkhyAtaguNa, e pramANe bakuza, pratisevaka, kaSAya kuzIlone pUrvApUrvanI apekSAthI asaMkhyayaguNatva jANavuM A pAMce ne pratyekane anaMtAnaMta cAstri paryAyo che. cAstri paryAyanI apekSAthI svasthAna saMnikarma ciMtAmAM mulAkAdinA cAritra paryAyonuM varNana vRttikAre karela che. (ame A AkhuM varNana choDI dIdhela che.) Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 (17) yoga - pulAkAdi badhAMne traNe yogo hoya che, snAtaka sayogI ke ayogI hoya. (18) upayoga - pulAkAdine matyAdi cAre bhedathI sAkAra upayoga ane cakSu Adi traNa bhede anAkAra upayoga hoya che. snAtakane kevalajJAna ane kevala darzana upayoga hoya che. (19) kapAya - pulAka, bakuza ane pratisevakone saMjvala kaSAyo vaDe cAra kaSAyo, kaSAya kuzIlane cAre saMjavalana krodhAdimAM traNa, be ke eka hoya, nigrantho akaSAyI hoya paNa te upazamathI ke kSayathI hoya. snAtako kSINakaSAyI ja hoya. 204 (20) lezyA - pulAka, bakuza, pratisevakane pIt, padma, zukala nAmaka traNa lezyA hoya. kaSAya kuzIlane cha e lezyAmAM hoya, nigranthane zukala lezyA hoya. snAtakane te ja lezyA atizuddha hoya che. (21) pariNAma - pulAkAdi cArene varlDamAna, hIyamAna ke avasthita pariNAma hoya che, nigrantha ane snAtakone varlDamAna ane avasthita pariNAmo hoya. ityAdi - x - x - ne (22) baMdhana - karma baMdhana, temAM Ayune varjIne sAta karma prakRti ne pulAka bAMdhe che. bakuza ane pratisevaka. sAta ke ATha karmo bAMdhe. kaSAya kuzIla ATha, sAta, cha bAMdhe. nigrantha eka ja sAtA vedanIya bAMdhe, snAtaka e pramANe eka ja bAMdhe athavA karmanA abaMdhaka hoya. (23) udaya - karmodaya, pulAkAdi cAra AThe karma vede che. nigrantha mohane varjIne sAta karmo vede che. snAtaka vedanIya, Ayu, nAma ane gotra e cAra karmo vede che. (24) karma udIraNA - pulAka Ayu ane vedanIya varjIne cha karma - prakRti udIre che, bakuza pratisevako ATha, sAta ke cha vede. kaSAya kuzIla e pramANe, ATha, sAta, cha ke pAMcane udIre. nirprantho paNa A ja pAMca ke be ne udIre. snAtako A be ja udIre athavA anudIraka hoya. (25) upasaMpadA - anyarUpa pratipatti, te svarUpa parityAgathI upasaMpattAnaM che. temAM pulAka pulAkatAne tyajIne teno parityAga karatAM kaSAya kuzIlatva ke asaMyamanI upasaMpadA pAme che. - X- bakuza paNa bakuzatAne tyajIne pratisevakatva, kaSAya kuzIlatva, asaMyama ke saMyamAsaMyamane pAme che. pratisevanA kuzIla pratisevanA kuzIlatvane tyajIne bakuzatva, kaSAyakuzIlatva, asaMyama, saMyamA saMyamane pAme che. kaSAya kuzIla kaSAya - kuzIlatvane tyajIne pulAkAdi traNa, nigranthatva, asaMyama, saMyamAsaMyamane pAme che. yAvat snAtaka snAtakalpane tyajIne siddhigatine pAme che. (26) saMjJA - pulAka, nigrantha, snAtakono saMjJopayukta che. bakuza, pratisevaka, kaSAyakuzIla, saMjJopayukta ane nosaMjJopayukta che. (27) AhAra - pulAkAdi nintha paryanta AhArako che. snAtako AhAraka ke anAhAraka hoya. (28) bhavagrahaNa pulAkAdi cAre dhanyathI eka bhavagrahaNa, utkRSTathI pulAka e nigranthane traNa, bakuza ane baMne kuzIlane ATha. snAtakane eka ja hoya. . Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 20 bhUmikA 205 (29) AkarSa - AkarSavuM te AkarSa te ahIM sarvaviratinuM grahaNa ane mokSa che. pulAkAdi cArene dhanya ekabhavika ja AkarSa hoya. utkRSTathI pulAne traNa, bakuza ane baMne kuzIlone seMkaDo, nigranthane be, snAtakane adhanyotkRSTa eka ja AkarSa hoya. vividha bhavika AkarSanI apekSAthI pulAkAdi cArene jadhanyathI be, utkRSTathI pulAkane sAta, bakuza ane baMne kuzIlane hajAro, nigranthane pAMca, snAtakane nathI hotA. * * - * - * -. (30) kALa - pulAka jadhanya ke utkRSTathI aMtarmuhUrta sudhI. bakuza ane baMne kuzIlane jadhanyathI eka samaya ane utkRSTathI dezona pUrvakoTi, nigranthane jadhanyathI eka samaya, utkRSTathI aMtarmuhUrta. (31) aMtara - pulAkAdi cArenuM aMtara jadhanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMta kALa che. te kALathI anaMta utsarpiNI avasarpiNI, kSetrathI dezona apArTjha pudgala parAyarna, snAtakane aMtara hotuM nathI. A ekane AzrIne kahyuM, ghaNAM pulAka nigranthone dhanya eka samaya, utkRSTathI pulAkane saMkhyAta varSo, nirpranthane cha mAsa. (32) samudghAta - pulAkane vedanA, kaSAya, mAraNAMtika traNa samuddAta che. bakuza ane kuzIlane e traNa tathA vaikriya ane tejasa sahita pAMca. kaSAyakuzIla ne te ja AhArAka sahita cha, nigranthane eke nahIM. snAtakane eka kevalI samuddAta che. (33) kSetra - pulAkAdi cAra lokanA asaMkhyaya bhAgamAM hoya che. snAtaka asaMkhyeya bhAgamAM ke sarvalokamAM hoya che. (34) sparzanA - kSetravat jANavI. [] (35) bhAva - pulAkAdi traNe kSAyopazamika bhAvamAM, nigrantha aupazamika ke kSAyikamAM, snAtaka- kSAyika bhAvamAM hoya. (36) parimANa - pulAko pratipadhamAnaka kyAreka hoya, kyAreka na hoya. jyAre hoya tyAre jadhanyathI eka, be ke traNa hoya. utkRSTathI zatapRthakatva. pUrvapratipanna paNa jo hoya tyAre dhanyathI tema ja, utkRSTathI sahasrapRthakatva, bakuza paNa pratipadhamAnaka jo hoya to jadhanya ane utkRSTathI pulAkavat kahevA pUrvapratipannako jadhanyathI koTizata pRthakatva, utkRSTa thI paNa temaja che. e pramANe pratisevakane paNa jANavA. kaSAya kuzIla utkRSTathI sahasrapRthaktva ane pUrvapratipannajadhanya ane utkRSTathI koTi sahasra pRthakksa che. nirprantho utkRSTathI 162, pUrva pratipanna hoya to utkRSTathI zata pRthakatva. snAtako utkRSTathI 108, pUrva pratipannako koTi pRthakatva. - x-. (37) alpabahuva mahAnirpranthonuM dravya nigranthanI apekSAthI A ja prazasya muninuM alpa bahutva kahevuM. temAM sauthI thoDAM nigrantho che. tethI pulAka saMkhyAtagaNA, snAtaka, bakuza, pratisevaka, kaSAyakuzIla anukrame saMkhyAta-saMkhyAta gaNo jANavA. - 7 - have nigrantha nirukti dvArathI upasaMhAra - * niyukti 429 atyaMtara ane bAhya graMthathI sAvadha graMtha mukta, A pramANenI niyukti mahAnirguntha sUtranI jANavI. - 0 - have sUtrane kahe che - - Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda * sUtra - 13 - siddho ane saMtone bhAvathI namaskAra karIne huM mokSa ane dharma svarUpa bodhaka tathya pUrNa zikSAnuM kathana karuM chuM. te sAMbhaLo. * vivecana - 713 - riTa - baddha A aSTavidha karma, tene bhasmasAta karavAthI te siddha - dhyAna agni vaDe bALI nAMkhela che. ATha prakAranA karma iMdhaNa jeNe temane. zo abhiprAya che? tIrthakara siddha ane bIjA siddhone namaskAra karIne sarva sAvadha vyApArothI uparata evA AcArya, upAdhyAya ane sarve sAdhone bhAvathI - paramArthathI. A paMca parameSThI rUpa iSTa devatAnI stavanA, abhidhApa ane abhidheyAdi traNane kahe che. artha ane dharma. artha - hitArthI vaDe abhilASA karAya che te. A artha ane dharmathI gati - gatyartha ane jJAnArtha paNa hitAhita lakSaNarUpa svarUpano bodha jenA vaDe che te arthadharmagati. tathya - aviparIta, hitopadeza rUpa zikSAne sAMbhaLIne huM kathana karuM chuM. A sthavira vacana che. AnA vaDe pUrvottarakALa bhAvi be kriyA anugata eka kartA pratipAdana vaDe AtmAnuM nitya-anityatva kahela che. - x x x x- ahIM zikSA e abhidheya che. artha dharmagati e prayojana che. A baMneno paraspara upAya - upeya bhAva lakSaNa saMbaMdha sAmarthyathI kahyo. have dharma kathAnuM yogatvathI AnuM dharmakathA kathana - * sUtra - 714 thI 720 - (14) prasura ratnothI samRddha magadhAdhipati rAjA zreNika maMDiphukti rItyamAM vihAra yAtrAne mATe nagarI nIkaLyo. (71) te udhAna vividha vRkSa ane latAthI chINa hatuM. vividha pakSanI parisevita hatuM. vividha puSpothI AcchAdita ane naMdanavananI samAna hatuM. (16) rAjAe udhAnamAM vRkSa nIce beThelA choka saMyata, susamAhita, sukumAra, sukhocita sAdhune jerA. (17) sAdhunA anupama rUpane joIne rAjAne temanA prati ghaNuM ja adhika ane atulanIya vismaya thayuM. (718) aho! zuM varSa che? zuM rUpa che? aho! AryanI kevI saumyatA che? kevI kSati che? kevI mukti - nilabhatA che? ao bhogo prati kevI asaMgatA che? (719) muninA caraNomAM vaMdanA karI, pradakSiNA karI, pachI yogya sthAne ubho rahI ane hAtha joDIne munine pUchavuM - (720) he ArmI tame hajI yuvAna cho, to paNa bhogakALamAM dIkSita thayA, zramayamAM upasthita thayA tenuM zuM kAraNa che, te huM sAMbhaLavA icchuM chuM. * vivecana - 714 thI 720 - sAte sUtro pATha siddha che. ratna - marakatAdi ke pravara hAthI ghoDAdi rUpa. vihAra Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/014 thI 720 207 yAtrA - krIDArthe azva vAhanikAdi rUpa, niryAta * nagarAdithI nIkaLyo. maMDikukSi nAmaka cetya-udhAnamAM, sAdhubadhAM ja ziSTa kahevAya che, teno vyavaccheda karIne "saMyata' ema kahyuM. te paNa bAhya saMyamavAnuM ke nilavAdi paNa hoya. susamAhitatAthI mananA samAdhAnavALA sukhocita ke zubhocita cho. atizaya pradhAna ananya sadeza rUpa viSaya vismaya, aho! ityAdi vaDe vismaya svarUpa kahyuM. ahIM aho! AzcaryamAM che. varNa - sunidhdha goratA Adi. rUpa - AkAra, saumyatA - caMdranI jema jonArane AnaMdadAyI. asaMgatatA - nispRhatA. pAdavaMdanA pachI pradakSiNAnAmaka pUjyone jotAM ja praNAma kare che. pachI prazna kare che - taruNa ityAdithI prazna svarUpa kahela che. ahIM je kAraNe taraNa che, tethI ja pravajitane bhogakALa kahe che. athavA tAraNyamAM paNa rogAdi pIDAmAM bhogakALa na thAya, tethI A pramANe kahyuM te paNa kadAcita saMyamamAM anadhata ja hoya. tethI kahyuM - zAmaNyamAM kRta udhama cho. je nimitte Apa AvI avasthAmAM paNa pravajita thayA cho. te huM sAMbhaLavA icchuM chuM. pachI paNa tame ja kahezo, te paNa huM sAMbhaLIza. tyAre muni bolyA - * sUtra - 21 - mahArAjA huM anAtha chuM. mAro koI nAtha nathI. mArI upara anukaMpA rAkhanAra koI suda - mitra huM pAmI rahyo nathI. * vivecana - 7ra1 : he mahArAjA huM anAtha - asvAmika chuM. ema kema? kemake nAtha - yogakSemanA vidhAtA mAre vidhamAna nathI. aNukaMpaka - je mArI anukaMpA kare. mAro koI mitra nathI. tuM anaMtarokta artha jANato nathI. koI anukaMpaka ke mitra paNa mArI sAthe Avato nathI, ke huM te koIno saMgata nathI. e kAraNe tAruNya hovA chatAM pravajita thayo. -0 - e pramANe muni vaDe kahevAtA - * sUtra - 22, 723 - (72) te sAMbhaLIne magadhAripa rAjA zreNika jorathI hasyo ane bolyo, e pramANe tamArA jevA RddhimAnane koI nAtha kema nathI? (723) he bhadatA huM tamAro nAtha thaIza. he saMyatA mitra ane jJAtijano sAthe bhogo bhogavo. A manuSya jIvana ghaNuM durlabha che. * vivecana - 022, 723 - baMne sUtronA artho kahyA vizeSa e ke - dekhAvamAM to vismayanIya varNAdi saMpattivALA lAgo cho. kayA prakAre nAtha vidhamAna nathI. ApanI AkRti jotAM to kaI rIte Apane anAthatva saMbhave? jo anAthatva ja tamAre pravajyAno hetu hoya to he pUjya! huM tamAro nAtha thauM. mArA nAthapaNAmAM mitra, jJAtijano sAthe bhoga bhogavavA tamane sulabha thaze. tyAre muni bolyA - Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 * sUtra - 324 thI 727 - (724) he zreNikA tuM svayaM anAtha che. he magadhAdhipa! jyAre tuM svayaM anAtha che, to koIno nAtha kevI rIte banI zakIza? 208 (725) pahelethI vismita rAjA, muninA azruta pUrva vacano sAMbhaLIne adhika saMbhrAMta ane adhika vismita thayo. pachI bolyo ke - (726) mArI pAse ghoDA, hAthI, mANaso, nagara ane aMtaHpura che. huM manuSyajIvananA badhAM sukha bhoga bhogavI rahyo chuM. mArI pAse zAsana ane aizvarya paNa che. (727) AvI zreSTha saMpatti, jenA dvArA badhAM kAmabhoga mane samarpita che, to huM kaI rIte anAtha chuM. he bhadaMta! Apa juThThuM na bolo. * vivecana 724 thI 727 - - sUtra sugama che. pahelAMnI ghaTanAthI ja te zreNika narendra vismayavALo hato, pUrve paNa rUpAdi viSayathI vismaya yukta evo te 'tuM paNa anAtha cho' evuM sAMbhaLIne sAdhunA AvA azrutapUrva vacanothI ati AkuLa ane ati vismayavALo thaIne bolyo - mAre azva Adi che. mAnuSI bhogo, askhalita zAsanarUpa dravyAdi samRddhi athavA AjJA vaDe prabhutva che. ukta rIte mAre prakarSa samRddhi che, temAM saMpadAno lAbha, samarpita sarva kAma chatAM kyA prakAre huM anAtha chuM. to he bhadaMta! tame jUThuM na bolo. te sAMbhaLI muni bolyA - . * sUtra * 728 thI 747 - (728) he pArthivA tuM anAthanA artha ke paramArthane jANato nathI ke manuSyo anAtha ke sanAtha kaI rIte thAya che? (729) hai mahArAja! avyAkSikSa cittathI mane sAMbhaLo, anAtha kema thAya? meM kema te prayojyo? (330) prAcIna nagaromAM asAdhAraNa kauzAbI nagarI che tyAM mArA pitA che. tenI pAse pracura dhanano saMgraha hato. (331) mahArAja! yuvAvasthAmAM mArI AMkhomAM atula vedanA utpanna thaI. he pArthivA tenAthI mArA AkhA zarIramAM atyaMta jalana thatI hatI. (732) kundra zatru je rIte zarIranA marmasthAnomAM atyaMta tIkSNa zAM ghoMcI de ane tenAthI jema vedanA thAya, tema mArI AMkhomAM vedanA thatI hatI. (733) jema keMdranA vajraprahArathI bhayaMkara vedanA thAya, te rIte mAre kaTibhAga, hRdaya ane mastakamAM ati dAruNa vedanA thaI rahI hatI. (734) vidhA ane maMtrathI cikitsA karanAra, maMtra - mUlanA vizArad advitIya zAstra kuzala, AcAyo upasthita hatA (735) teoe mArI catuSpAda cikitsA karI, paNa mane duHkhathI mukta na karAvI zakyA te mArI anAthatA. (736) mArA pitAe mAre mATe cikitsakone sarvottama vastuo ApI, paNa te mane darathI mata na karI zakjhAmo pAchI nAtA tI Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 20/28 thI 047 (37) mArI mAtA, putra zokanA duHkhathI ghaNI pIDita rahetI hatI, paNa toye mane duHkha mukta na karAvI zakI, te mArI anAthatA hatI. (38) mahArAja! mArA moTA-nAnA badhA bhAIo mane du:khamukta na karAvI zakyA. te mArI anAthatA che. (739) mArI moTI ane nAnI sagI baheno paNa mane duHkha mukta na karAvI zakI A hatI mArI anAthatA. (740) mahArAjA mArAmAM anurakta ane anulata patnI azupUrNa nayane mArI chAtI bhajavatI rahetI hatI. (741) te bALA mArI jANamAM ke ajANamAM kyAreya paNa anna, pAna, nAna, gaMdha, mAlya ane vilepanano upabhoga karatI na hatI. (74ra) kSaNa - mAba paNa mArAthI dUra thatI na hatI. to paNa te mane du:khathI mukta karAvI na zakI. mahArAjA A mArI anAthatA che. (93) tyAre meM vicAra karyo ke jIvane A anaMta saMsAramAM vAraMvAra asahya vedanA anubhavavI paDe che. (744) A vipula vedanAthI jo eka vAra mukta thAuM, to huM kSAMta, dAMta, nirAraMbha zaNagAra vRttimAM praNajita thaI jaIza. (74) he narAdhipa. A pramANe vicArIne huM sUI gayo. vItatI evI rAtri sAthe mArI vedanA paNa kSINa thaI gaI. (746) tyAra pachI prAtaH kALamAM nIrogI thatAM ja huM badhujanone pUchIne kSAMta, dAMta, nirAraMbha thaI ANagAra vRttimAM prAjita thaI gayo. (747) tyAra pachI huM potAno ane bIjAno, basa ane sthAvara badhAM jIvono nAtha thaI gayo. * vivecana - 728 thI 747 - vIsa sUtro kahyA, temAM vizeSArtha A pramANe - he rAjana! tuM anAtha zabdano artha jANato nathI. abhidheya, utthAna ke mULa utpatti jANato nathI. ke kyA abhiprAyathI meM Ama kahela che prakRSTa utthAnarUpa je rIte anAtha ke sanAtha kahyuM ke tuM jANa. huM te kahuM chuM. je rIte A anAthatvane meM prarUpita karela che. AnA vaDe utthAna kahyuM. purANapura- svaguNa vaDe asAdhAraNapaNAthI bheda vaDe vyavasthApita evI pradhAna nagarI hatI. jenuM kauzAMbI nAma hatuM. te pote paNa prayura dhanI hatA. mArI yauvana vaya hatI, te vakhate cakSuroga janita evI atula vedanA - vyathA mane thaI. tethI sarva aMgomAM vipula dAha thato hato. zarIranA vivara - karNa Adi. tenA aMtaramAM te vedanA pravezI. ahIM zarIranA vivaronuM grahaNa tenA ati sukumAlapaNAthI gADha vedanA darzAvyA karela che. A akSivedanA zastravat mane abAdhA pahoMcADatI hatI. trika - kaTibhAga, attarA - madhya bhAgamAM mane te pIDA thatI hatI. e pramANe bIjI paNa indra vaja samAna atidAhotpAdakatvathI te vedanA ghora - bIjAne paNa dekhAya tevI bhaya utpAdaka ane parama dAruNa vedanA hatI. 38/ 1 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 to e upasthita vedanA prati koI pratikAra na karyo? mArA je prANAcArya arthAta vaidho, vidhA ane maMtro vaDe vyAdhino pratikAra karanAra, ananya sAdhAraNa paNAthI arthAt tevA prakAranA bIjAnA abhAvathI zastromAM kuzala, ane maMtra ane mUla - oSadhimAM vizArada vaidho hatA. teo mAtra hatA tema nahIM. paNa mArI cikitsA karatA hatA te paNa catuSpAda - vaidha, rogI, auSadha ane paricAraka rUpa cAra prakAre hitane atikrakhyA vinA, guru saMpradAyathI Avela vamana ane virecakAdi rUpe karI. e pramANe karavA chatAM mane evA prakAranA rogathI janita asAtAthI mUkAvI na zakyA. A duHkha vimocana rUpa mArI anAthanA che. - bIjuM sarva sAra vastu rUpa temane ApyA. evuM na hatuM ke mAtra AdaravAna paNAthI duHkhane mukta karatA hatA. tathA putra viSaya zoka ke arere! mAro A duHkhI putra kaI rIte A utpanna duHkhathI pIDita che. tethI putrazokathI duHkhAtaka duHkhArdita che. tathA sahodara potAnA ja bhAIo ane baheno, mArI patnI ke je mArAmAM anurAgavALI hatI, anuvratA - kuLane anurUpa AcAra vALI ke pativratA hatI, vayane anurUpa hatI. teNI paNa mAsa atipradhAna vakSaH ne AMsu vaDe cotaraphathI palALatI rahI. evI patnI ke je gaMdhodakAdi snAna, mArA jANavA ke na jANavA chatAM paNa karatI na hatI, A badhAM dvArA patnInI sabhAvatA batAvI. meM uttarUpa akSi rogAdi meM prApta karyo. tyAre te abhinava yauvanA paNa te bhogAdi sevatI na hatI. paNa sadA mArI saMnihita rahetI hatI. AnA dvArA patnInI ativAtsalyatA batAvI. (to paNa mArI vedanA dUra na thaI, te hatI mArI anAthatA) A rIte roga pratikAra karavA chatAM, te dusahA vedanA huM pharI pharI te roga vyathAne anubhavato - vedato hato. tyAre koI vakhate mane vicAra Avyo ke jo huM A vipula vedanAthI mukta thAuM to - kSamAvAnuM iMdriya ane noiMdriya damana vaDe pravajyA laIza. kevI pravajyA? gRhathI nIkaLIne anagAratA rUpa-bhAva bhikSatA rUpa aMgIkAra karIza. jethI saMsArano mUlathI uccheda karavAthI vedanAno saMbhava na rahe, te bhAva che. e pramANe mAtra bolIne nahIM, paNa vicArIne huM sUI gayo. e pramANe rAtri vItAvyA pachI, vedanA upazAMta thatA, nIrogI thaI, prabhAte arthAta ciMtAdinI apekSAthI bIjA divase huM prakarSathI nIkaLyo arthAta pravajita thayo. eTale ke anagAritAno svIkAra karyo. tyAra pachI pravajyAnA svIkAra pachI huM nAtha thayo, yoga kSemane karavA samartha thayo. potAne ke bIjA puruSAdine, badhAM traNa sthAvara jIvono nAza thayo. pravajyA svIkAra pachI kaI rIte tame nAtha thayA, pUrve nahIM? * sUtra - 748; 949 (748) mAro potAno ja AtmA vaitaraNI nadI che. phuTa zAlmalI vRkSa che, kAmadudhA gAya che ane naMdanavana che. (749) AtmA ja potAnA sukhaduHkhano katAM ane bhoktA che. sata pravRtti sthita AtmA ja potAno Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 20/347 thI 749 mitra che ane duvRtti sthita AtmA potAno zatru che. * vivecana - 948, 49 - AtmA ja, bIjuM koI nahIM, zuM kahe che? narakanI vaitaraNI nAme nadI che tethI mahA anarthapaNAthI naraka nadIvat che. tethI AtmA ja kUTanI jema jaMtu yAtanA hetutvathI zAbhalI eTale narakodbhava kUTazAbhalI che. tathA AtmA ja kAma - abhilASAne arthAt kAmita arthane prApAthI pUrA kare che, kAma dudhA gAyanI jema. A rUDhithI kahela che, A upamApaNuM abhilaSita svarga ane apavarganI prAptinA hetu paNa che. mAro AtmA ja naMdana nAme vana che. A upamA cittano prahnAda hetupaNAthI che. jo Ama che, to kahe che - AtmA ja duHkha ke sukhano vidhAtA che ane AtmA ja AtmAno vikSepaka che. AtmA ja upakArIpaNAthI mitra che ane apakArIpaNAthI amitra che. kevo thaIne? duSTa pravRtta ke durAcAra vidhAtA ane suSuprasthita te sadanuSThAnanA kartApaNAthI duSpasthita AtmA ja samastaduHkha hetuthI vaitaraNI Adi rUpa ane suprasthita AtmA ja sarve sukhanA hetuthI kAmadhenu Adi samAna che. tathA pravajyA avasthAmAM ja supasthita paNAthI potAnA ane bIjAnA yogakaraNanA samarthapaNAthI nAthatva che, tema jANavuM. have bIjI rIte anAthatva kahe che - * sUtra - 750 thI 762 - (750) he rAjana ! eka bIjI paNa anAthanA che, zAMta ane ekAgra citta thaIne mArI pAsethI sAMbhaLo. evA ghaNAM kAyaro hoya che, je nirgastha dharma pAmIne paNa sIdAya che. (751) je mahAvatone svIkArIne prasAdanA kAraNe tenuM samyapha pAlana karatA nathI. AtmAno nigraha karatAM nathI, rasomAM Asakata che, te mULathI rAgadveSa rUpa baMdhanono uccheda karI zaktA nathI. (52) jenI jaya, bhASA, eSaNA, AdAna-nikSepa ane uccAra, prasavaNanA pariSThAnamAM AyuktatA nathI, te e mArganuM anugamana karI zaktA nathI, ke je mArga vIrayAta che. (753) je ahiMsAdi vAtomAM asthira che, tapa ane niyamothI bhraSTa che. te lAMbA kALa sudhI muMDaruci rahIne ane AtmAne kaSTa daIne paNa teo saMsArathI pAra pAmI zaktA nathI. (7pa4) je polI maDhInI mAphaka nisAra che, khoTA sikkA mAphaka apamANita che, vaiDUrya mAphaka camakanArA tuccha kAcamaNi che, teo jANanArA * parIkSakonI daSTimAM mUlyahIna che. (35) je kuzalaliMga, kapidhvaja - rajoharaNAdi yiha ne dhAraNa karI jIvikA calAve che, asaMgata hovA chatAM paNa potAne saMgata kahe che, te lAMbAkALa mATe vinAzane prApta thAya che. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 (356) pIvAyela kAlakUTa viSa, ulaTu pakaDela zasrA, aniyaMtrita vetAla, jevA vinAzakArI hoya che, tema ja viSayavikAra yukta dharma paNa vinAzakArI thAya che. 212 (757) je lakSaNa ane svapravidhAno prayoga kare che, nimitta zAstra ane kautuka kAryamAM atyaMta Asakta che, kuheTa vidhAothI jIvikA calAve che, te karmaphaLa bhoga samaye koInuM zaraNa pAmI zaktA nathI. (358) te zIla rahita sAdhu potAnA tIvra jJAnanA kAraNe viparIta dRSTine prApta thAya che. phalataH sAdhu prakRtivALA te sAdhu munidharmanI virAdhanA karI satata duHkhI thaI naraka tiya gatimAM AvajA kare che. (359) je auddezika, krIta, niyAga Adi rUpe alpa paNa aneSaNIya AhAra choDato nathI, te agni mAphaka sarvabhakSI bhikSu pApakarma karIne ahIMthI marIne durgatimAM jAya che. (760) svayaMnI duvRtti je anartha kare che, te gaLuM kApanAra zatru paNa karI zaktA nathI. ukta tathyane saMyamahIna manuSya mRtyunI kSaNomAM pazcAtApa karatA karatA jANI zakaze. (761) je uttamAmAM viparIta dRSTi rAkhe che, tenI zrAmaNyamAM abhiruci vyartha che. tenA mATe A loka nathI, paraloka paNa nathI. baMne lokanA prayojanathI zUnya hovAthI te ubhaya bhraSTa niraMtara ciMtAmAM jhujhe che. (762) A prakAre svacchaMda ane kuzIla sAdhu paNa jinottama mArganI virAdhanA karIne e ja rIte paritApa kare che, je rIte bhogAsakta thaI nirarthaka zoka karanArI kurarI paritApane prApta thAya che. vivecana - 750 thI 762 - anaMtara ja kahevAnAra bIjI paNa anAthatA - asvAmItA, ke jenA abhAve huM 'nAtha' thayo, te kahe che - he rAjana! te anAthatAne tuM ekAgramanathI sthira thaI sAMbhaLI. te kaI che? nigranthono dharma - AcAra, te pAmavA chatAM paNa tenA anuSThAna pratye zithIla thAya che. keTalAMka kAyara - niHsatvI loko. je sarvathA niHsatya che te mULathI ja nigrantha mArgane svIkArela nathI, ema kahe che. athavA AvA niHsatvo sIdAtA potAnuM ke bIjAnuM rakSaNa karavAne mATe samartha thatA nathI. A sIdAvA lakSaNa rUpa bIjI anAthatA che. sIdAtA evAnI ja aneka prakAre svarUpa anuvAdathI phaLadarzaka spaSTatA karatA kahe che - jeo nidrAdithI anigRhIta - avidhamAna viSaya niyaMtraNa AtmA te anigrahAtmA. tethI ja madhurAdi rasamAM gRddhimAna tenA vaDe karma bAMdhe che, te rAga dveSa rUpa baMdhana. AyuktatA - upayoga pUrvaka svalpa paNa, upakaraNane letA ke mUktA jugupsA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/50 thI 762 213 kare che. ahIM uccArAdinI saMyama anupayogitAthI jugupsAthI paraThavavA viSayaka jugupsA kahI. te A prakAre kema kahI? kemake te vIra vaDe vAta - anugamana karAto mArga che. kayo mArga? samya darzanAdi. lAMbA kALanA muMDa hoya te mAtra kezane ja dUra kare che, bAkInA anuSThAnathI parasaMgamukhapaNAthI ruci jene che, te muMDaraci. asthira vratavALo, ukta rUpa taponiyamathI bhraSTa, AtmAne kalezapamADavA ja loca kare che. paNa te paryAgAmI thato nathI. saMparaya - jIvo ghaNuM bhramaNa kare che, te saMsAra, (arthAta Avo muMDa saMsAramAM ja bhramaNa kare che.) je polI muTTInI mAphaka niHsAra che. A asAratva - baMne rIte saarthanI zUnyatAthI che, te khoTA sikkAnI mAphaka apramANita che. jema koI kUTapaNAthI niyaMtrita tAya che. tema A paNa avinItatAthI upekSaNIya paNa che. kAcano maNi paiDUryavata prakAro che, paNa vaiDUryamaNi samAna amadArdhaka - mUlyavAna thato nathI. chatAM mugdhajana chetarAya che. kuzIla liMga - pArtha sthAdi veza, A janmamAM aniyiha-rajoharaNAdi dhArIne jIvikAne mATe arthAta asaMyama jIvitane nirvahaNA upAya rUpe poSe che, tethI te asaMyata ja thaI saMyata AtmAno apalApa kare che. saMyatalAbha - svarga ke a varganI prApti rUpa mane thaze tema mAne che paNa te tene vividha abhidhAna rUpa thAya che. thoDAkALamAM narakAdi gati pAme che. ahIM hetu kahe che - jema kAlakUTa jhera pInAro haNAya che. zAstra paNa khoTI rIte grahaNa karAya to haNe che. A viSAdi vata yatidharmapaNa jo zabdAdi viSayukta hoya to haNe che. kema ke durgatimAM paDavAno hetu che. te vaitAlanI jema maMtrAdi vaDe aniyaMtrita che. je lakSaNa ane pranA phaLane prayoje. bhImAdi nimitta ane apatya Adi arthe kautuka kare. te pravRttimAM ati Asakta rahe, kuhaMTa vidhA-khoTA Azcarya pamADanArI maMtra taMtra jJAna rUpa vidhA ne prayoje che, te karma baMdhanA hetu paNAthI Azraya dvAra vaDe jIvita rahe che. teo zaraNa- duSkRtamAM rakSA karavA samartha thatAM nathI. kyAre? te karmanA phaLanA upabhoga kALamAM. A ja arthane ja bhAvita karatAM kahe che - ati mithyAtvathI upaDatatAthI, prakRSTa ajJAnathI ja azIlane prApta thaI. sadA virAdhanA janita duHkhathI ja tattvAdimAM viparItatAne pAme che. tenAthI satata naraka ane tirpaca yonimAM jAya che. cAritrane virAdhIne tattvathI ayati svabhAvavALo thAya, A rIte virAdhanAnuM anubaMdhaphaLa kahyAM. kaI rIte munipaNuM virAdhIne, kaI rIte narakAdi gatimAM jAya, te dezika Adi doSo seve che. temAM kharIdavuM te krIta, nirvatita te kRta, nityAga eTale nityapiMDa, arthAt apAzukane bhakSaNa karavAnA svabhAvavALo agni mAphaka sarvabhakSI thaIne pApa kare che pachI kugatimAM jAya che. jethI e pramANe duzcaritathI ja durgatinI prApti che, tethI kahe che ke - potAnI Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 uttarAdhyayana mUvasUma-saTIka anuvAda/ra ja je duSTAcAra pravRtti rUpa je anartha kare che, te gaLuM kApanAra - prANa hartA zatru paNa nathI karatA, paNa atyaMta amUDhatAthI Ane AcaravA chatAM jIvo jANatA nathI. to zuM uttarakALe paNa na jANe? te durAtmatA kata jyAre maraNa samaya Ave tyAre jANe che. kaI rIte? pazcAtApa vaDe ke - "meM A khoTuM karyuM." dayA eTale saMyama, satya ke ahIMsA rahita thaIne maraNa samayamAM prAyaH ati maMda dharmIne paNa dhamAMbhiprAyanI utpatti thAya tethI AvuM kathana che. jethI A mahAna anarthano hetu ane pazcAtApano hetu che, te kAraNathI duSTAcAra pravRttine pahelAMthI ja mUDhatA tajIne te durAtmAno parihAra karavo joIe. je mRtyunA mukhamAM paDavA chatAM paNa tene jANato nathI, tenA vize to kahevAnuM ja zuM hoya? nirarthaka - niSphaLa ja che, zuM? nagnatAmAM arthAt zramaNyamAM ruci. je utamArtha - paryanta samayanI ArAdhanAmAM paNa, duSTAcAra pravRtti hovA chatAM paNa suMdara AcAra pravRtti rUpa parijJAna pAmatA nathI. - x- 4- tene A pratyakSa loka vidhamAna nathI. eTaluM ja nahIM paraloka - janmAMtara rUpa paNa vidhamAna nathI. temAM A lokano AbhAva kema? zarIranA kalezanA hetuthI ja locAdi kare che. paralokano abhAva - kugatimAM javAthI zArIrika mAnasika du:khanA saMbhavathI nAza pAme che. tethI A loka ane paraloka baMnenA athano abhAva thAya che. te Aloka ane paralokamAM artha saMpattivALA lokone joIne vicAre che ke - "dhikkAra che mane ke huM apunyabhAgI chuM, ubhayathI bhraSTa thayo chuM. A ciMtAthI te kSINa thAya che. je kahyuM ke, "pachIthI anutApa vaDe jANe che" temAM A je rIte paritApa pAme che. tene darzAvatA upasaMhAramAM kahe che- e pramANe mahAvatane spazadina karIne svaruci viracita AcAra ane kutsita zIlAdi rUpa svabhAvathI kurarI - eka pAkSiNI, tenI jema niprayojana zoka karatAM pazcAtAparUpane pAme che. jema mAMsa gRddha pakSI mArgamAM vipatti pAmIne pastAya che, Ano vipattino koI pratikAra nathI. e pramANe A paNa bhogarasa gRddha Aloka ane paralokamAM anartha prApta thatAM pastAya che. sva - para paritrANanA asamarthapaNAthI anAthatva kahyuM. A sAMbhaLIne je karavuM joIe teno upadeza Ape che* sUtra - 363 - medhAvI A subhASita ane jJAnaguNa yukta anuzAsanane sAMbhaLIne kuzIla vyaktinA badhAM mArgone choDIne, mAniJbhyonA mAna cAle. * vivecana - 63 - he medhAvI. zobhana prakAre kahevAyela A anaMtarokta anuzAsana, temaja viramaNa rUpa jJAnanA guNone jANIne, athavA jJAnaguNothI yukta thaIne, mahA nirainonA mArge cAle. tenAthI zuM phaLa che? te kahe che - Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/764 215 * sUtra - 764 - cAritrAcAra ane jJAnAdi guNothI saMpanna ninja nirAzraya hoya che. anuttara zuddha saMyamanuM pAlana karIne te karmono kSaya karIne vipula, uttama tathA zAzvata mokSane prApta kare che. * vivecana - 65 - cAritranuM AcaraNa te AcAra, tenuM Asevana ja guNa che. athavA guNa - jJAna. tenAthI yukta te cAsTiAcAra guNa yukta, mahAnirgasthanA mArge jaIne, pradhAna - cAkhyAta cAtri rUpa saMyamane pALIne hiMsAdi Azrava rahita thaIne, kamoM khapAvIne - jJAnAvaraNAdino saMkSaya karIne jAya che. kyAM? vipula, tyAM avasthitithI uttama evA nitya - muktipadane pAme che - teno upasaMhAra kahe che - sUtra - 65 - e pramANe ugra, dAMta, mahA tapovana, mahApratijJa, mahAyazasvI te mahAmunie A mahAnircanthIya mahAzutane mA vistArathI kahyuM. * vivecana - 65 - ukta prakAre zreNikanA pUchavAthI munie kahela, ugra - utkaTa karmazatrunA jaya pratitejadAMta te ugradAMta, mahApratijJa- atidaDhavratane svIkArela, tethI ja mahAyazavALA mahAnircanthonA hitane mATe A mahAnircanthIya adhyayana kahyuM. * sUtra - 766 thI 769 - (766) rAjA zreNika saMta thayo ane hAtha joDIne bolyo - bhagavad ! anAthanuM yathArtha svarUpa Ape mane sArI rIte samajAvyuM. (76) he maharSi tamAro manuSya janma saphaLa che, upalabdhio saphaLa che. tame sanAtha ane sabAMdhava cho, kemake tame jinezvaranA mArga sthita cho. (768) he saMyatA tame nAthonA nAtha che, badhAM jIvonA nAtha cho. he mahAbhAgA huM tamArI kSamA cAhuM chuM, huM tamArAthI anuzAsita thavAnI icchA rAkhuM chuM. (769) meM tamane prakhkha karIne je dhyAnamAM vighna karyuM ane bhogone mATe nimaMtraNa ApyuM. te badhAM mATe kSamA karo. * vivecana - 366 thI 769 - cAre sUtro spaSTa che. vizeSa e ke - khuza thaIne pachI zreNike A pramANe kahyuM - Ape je kaMI upadeza karyo, Ape varNa rUpAdinI prApti rUpa ane dharma vizeSa upalaMbha rUpa lAbho uttarottara guNanA prakarSa hetuthI sulabdha karyA che. Apa tattvathI sanAtha ane sabAMdhava cho. ahIM jinottama mArgamAM sthita rUpa janmatva Adi sulabdha karyA che. te hetu che. pUrvArdhamAM guNa prazaMsA karIne utarArdhamAM kSamAyAcanA darzAvI. - x x-. pharIthI kSamAyAcanArthe vizeSathI kahe che - meM tamane pUchyuM ke - Apa zA mATe yauvana vayamAM pravajita thayA? pachI tamane bhogane mATe nimaMtraNA karI. te badhAM mATe Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 mane kSamA karo. have samagra adhyayanano upasaMhAra kahe che - * sUtra 770 thI 722 - (770) e pramANe rAjasiMha zreNike aNagArasiMha muninI parama bhaktithI stuti karI, aMtaHpura tathA parijano sahita te vimaLa cittathI dharmamAM anurakta thaI gayo. (771) rAjAnA romakUpa AnaMdathI ullasita thaI rahyA hatA. te muninI pradakSiNA ane mastakathI vaMdanA karIne pAcho gayo. (372) A tarapha te guNa samRddha, traNa gatithI gupta, traNa daMDothI virata moha mukta muni pakSInI mAphaka vimukta thaIne pRthvI upara vihAra karavA lAgyA - tema huM kahuM chuM. * vivecana - 770 thI 772 - ati parAkramatAthI siMha jevo A rAjA, karma mRgo prati dAruNapaNAthI siMha jevA te aNagAra, athavA baMnemAM "siMha" zabda prazaMsAne jaNAve che. sAvarodha- aMtaHpura sahita, saparijana - parivAra sahita. mithyAtvamaLa cAlI jatAM, roma kUpa ullasita thatAM, svasthAne gayA. saMpata paNa pakSIvata kyAMya paNa pratibaMdha rahita vicAravA lAgyA. muni dIparatnasAgare karelA adhyayana - 20 no TIkA sahita anuvAda pUrNa Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 adhya. 21 bhUmikA ( adhyayana - 21 - "samuddhapAlita" che. 0 mahAnircanthIya nAmaka vIsamuM adhyayana kahyuM. have ekavIsamuM AraMbhIe chI. tenA A saMbaMdha che - anaMtara adhyayanamAM anAthatA aneka rIte kahI. ahIM tenI vicAraNAthI vivikta carcA vaDe ja caravuM joIe, e abhiprAyathI te ja kahe che. A saMbaMdhe Avela A adhyayananA cAra anuyoga dvArA pUrvavat prarUpIne yAvata nAma niSpanna nikSepomAM "samudrapAlika' nAmathI samudrapAlano nikSepo kahe che - . * niryukti - 430, 431 + vivecana - samudra vaDe pAlita teno nAmAdi cAra bhede nikSepo karavo ityAdi badhu pUrvavata kahevuM. bhAvathI samudrapAla e nAma karmane vedano te, tenAthI A samudrapAla adhyayana Avela che. samudra vaDe pAlita e vyutpattine jaNAvavA mATe kahela che. nAma nikSepo kahyo. have sUtra AlApaka niSpanna nikSepAno avasara che, te sUtra hoya to thAya, tethI sUtra kahe che - " * sUtra - 773 thI 782 - (073) caMpA nagarImAM "pAlita' nAme eka vaNika zrAvaka hato. te mahAtmA bhagavaMta mahAvIrano ziSya hato. (774) te zrAvaka nigrantha pravacanano viziSTa vidvAna hato. eka vakhata pota jahAjathI vyApAra karato te piduDa nagaramAM Avyo. (775) pihuDa nagaramAM vyApAra karatI vakhate tene eka vepArIe potAnI putrI paraNAvI. thoDA samaya pachI garbhavatI patnIne laIne svadeza cAlyo. () pAlitanI patnIe samudramAM ja putrane janma Apyo. teno janma samudramAM thavAthI tenuM nAma "samudrapAla' rAkhyuM. (777) te zrAvaka sakuzala caMpAnagarImAM potAne ghera Avyo. te sukumAra bALaka tenA gharamAM AnaMdathI moTo thavA lAgyo. (378) te bALake boMtera kaLA zIkhI, te nIti nipuNa thaI gayo. yuvAvasthAthI saMpanna thayo tyAre badhAMne suMdara ane priya lAgavA mAMDyo. (079) pitAe tenA mATe rUpiNI' nAmanI suMdara panI lAvI ApI te potAnI patnI sAthe dosuMdaka devavata suramya prasAdamAM kIDA karavA lAgyo. (78) koI samaye te prAsAdanA jharUkhAmAM beTho hato. vadhyajana ucita AbhuSaNothI yukta vadhyane dhyAne laI javAto teNe joyo. (781) tene joIne saMvega prApta samadrapAle manamAM A pramANe kahyuM - khedanI vAta che ke- A azubha karmonuM duHkhada pariNAma che. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 (782) A pramANe ciMtana karatA te mahAna AtmA saMvega pAmIne saMbuddha thaI gayA. mAtA pitAne pUchIne teNe anagAritA dIkSA grahaNa karI. * vivecana - 773 thI 782 - daza sUtro kahyA. tenI kiMcit vyAkhyA karatA kahe che - caMpA nAmanI nagarImAM pAlita nAme sArthavAha zrAvaka hato. te vaNika jAtino hato. bhagavaMta mahAvIrano ziSya hato. te prazasya AtmA hatA. te kevo hato? nigrantha saMbaMdhI pravacanamAM zrAvaka evo te pAlita paMDita hato. jIvAdi padArthano jJAtA hato. pravahaNa vaDe vyApAra karato pihuMDa nAme nagare Avyo. te pihuMDa nagaramAM vyApAra karato hato tyAre tenA guNothI AkarSAIne koI vaNike tene potAnI putrI paraNAvI. te tyAM keTaloka kALa rahyo. potAnI patnIne garbhavatI jANIne svadeza prati pAcho cAlyo Avato hato tyAre tenI patnIe samudramAM bALakano prasava karyo. te samudramAM prasava pAmyo tethI tenuM samudrapAla nAma ApyuM. anukrame sukhapUrvaka te vaNika ghera pahoMcyo. potAne ghera te bALakane ucheravA lAgyA. te bALaka sukumAra thayo. bALaka moTo thatAM kaLA grahaNane yogya jANI te 72 kaLAo zIkhyo. pachI nItino jJAtA thayo. yauvanathI paripUrNa zarIrI thatAM te surUpa ane priyadarzanapaNAMthI badhAMne AnaMdadAtA thayo. tenI paraNavAnI yogyatA jANIne rUpavatI evI patnI tathAvidha kuLamAMthI pAlite lAvIne paraNAvI. te baMne prAsAdamAM ramaNa karatAM hatA. kevI rIte? dogaMdaka devanI jema. koI divase tyAMthI avalokana karatAM koI vadhya puruSane vadhyAnurUpa AbhuSaNothI yukta karIne vadhane mATe nagaranA bahAranA pradeza laI javAto joyo. te pramANe vadhyane joIne tene saMsArathI vaimukhyatA utpanna thaI. muktino abhilASa thayo. te bolyo - pApa anuSThAna janya azubha karmonuM A pratyakSa phaLa che. ema vicAratA bodha pAmyo. te ja prAsAdamAM beThAbeThA ne prakRSTa saMvega pAmatA, mAtApitAne pUchIne aNagArika dIkSA lIdhI. have anuvAda ja che to paNa spaSTatA hetu vyAkhyAMgane jaNAvavA ukta arthano ja anuvAda karatAM niyuktikAra kahe che - * niryukti - 43ra thI 442 + vivecana - caMpAmAM pAlita nAme sArthavAha hato. te kSINamohI vIravara bhagavaMtano ziSya hato. koI divase te pAlita samudra jahAjathI gaNima ane dharima bharIne nIkaLyo. te pihuMDa nAmanA nagare pahoMcyo. tyAM pihaMDa nagaramAM vyApAra karatA tyAM koI vaNike tenI putrI paraNAvI. tyAMthI patnIne laIne te svadeza AvavA mATe nIkaLyo. te sArthavAha patnIe samudra madhye putrane janma Apyo. te sarvAgathI priyadarzana ane samudrapAla nAme hato. kSema pUrvaka te pAlita zrAvaka potAne ghera pahoMcyo. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21/73 thI 782 219 pAMca dhAtrI vaDe paripAlita karAto te samudrapAla moTo thavA lAgyo. boMtera kaLA zIkhyo. nIti kovida thayo. te covana pAmatA adhika priyadarzana thayo. tyAre tenA pitAe te rUpiNI nAme kanyA paraNAvI. te kanyA cosaTha guNathI yukta ane devAMganA sadaza rUpavALI hatI. te rUpiNI sAthe dogaMdaka devanI jema bhavanapuMDarikamAM krIDA karato hato. nitya kiMkarothI parisvarelo raheto. koI divase potAnI patnI sahita jharUkhAmAM beTho hato tyAre teNe loko vaDe koI vadhya puruSane laI javAto joyo. te saMjJa jJAnathI bolyo ane saMsAranA du:khothI bhayabhIta thayo. A pApaka tenA ja pApakarmothI laI javAya che te ezvaryavAnu bodha pAmyo. anuttara saMvegane prApta thayo. potAnA pitAne pUchIne te yazakIrtie niSkramaNa karyuM. A niyuktio vyAkhyAta ja che. vizeSa A - varavara - nAmathI bIjAM paNa vIro saMbhave che, te bhAvathI paNa vIra hato tethI vara zabda lIdho. AnA vaDe bhagavaMtanI samakALatA paNa darzAvI. gaNima - sopArI Adi. gharama - suvarNa Adi. priyadarzana - sarvajana vaDe abhimata avalokana. dasaddha - pAMca dhAtrIo - dudha, snAna, maMDana, krIDana ane aMka nAmanI. - - - x cosaTha guNo - azva zikSAdi ATha kaLA rahita. kalA ja apara nAme vijJAna kahevAya che. bhavanapuMDarika - pradhAna bhavana. ahIM paMDarika zabda prazaMsAvAcI che. seMkaDo avivekIjanothI anugamana karAtA vadhyapuruSane laI javAto joyo. saMjJI- samyagRSTi. bhIta - trasta. nikRSTa pApahetu corI Adi anuSThAnothI A pApanuM phaLa che. A corane je pApakarmonuM aniSTa phaLa maLe che tenuM phaLa mane paNa maLe. -0- have dIkSA laIne teNe zuM karyuM? * sUtra - 783 thI 795 - (783) dIkSA laIne muni mahApha lezakArI, mahAmoha ane pUrNa bhayakArI saMgano parityAga karIne paNa dharmamAM, vratamAM, zIlamAM, parISahone samabhAve sahevAmAM abhiruci rAkhe. (784) vidvAna muni ahiMsA, satya, asteya, brahAyarsa ane aparigraha, A pAMca mahAvatone svIkArIne jinopadiSTadharma Acare. (785) iMdriyonuM samyapha saMvaraNa karanAra bhikSa badhAM jIvo prati karuNAvAna rahe, kSamAthI durvacanAdi sahe, saMpata thAya, brahAyArI thAya. sadaiva sAvadha rogano parityAga karato vicare. (786) sAdhu samayAnusAra potAnA balAbalane jANIne rASTromAM vicaraNa kare. siMhanI mAphaka bhayotpAdaka zabdo sAMbhaLIne paNa saMbasta na thAya. asabhya vacana sAMbhaLIne badalAmAM asakhya vacana na kahe. (787) saMyamI pratikuLatAnI upekSA karato visare. piya-apriya parISahone sahana kare. saba badhI vastunI abhilASA na kare. pUjA ane Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/ra gahanI paNa icchA bhikSa na kare. (788) ahIM saMsAramAM manuSyone aneka prakAranA chaMda-abhiprAya hoya che. bhikSa tene potAmAM paNa bhAvathI jANe che. tethI deva-manuSyatiryaMca kRta bhayotpAdaka bhISaNa upasargone sahana kare. (789) aneka durviSaha parISaha prApta thatAM ghaNAM phAyara loko khedano anubhava kare che. paraMtu bhikSa pariSaha prApta thatAM saMgrAmamAM AgaLa rahenArA hAthInI mAphaka vyathita na thAya. (790) zIta, uSNa, DAMsa, macchara, diNa sparza tathA bIjA vividha prakAranA AtaMka jyAre bhikSune sparza, tyAre te kutsita zabdo na karato, tene samabhAvathI sahana kare. pUrvakRta karmone kSINa kare. (791) vicakSaNa bhikSa satata rAgadveSa ane mohane choDIne, vAyuthI arkApita merunI mAphaka Atmagupta banIne parISahone sahana kare, (792) pUjA-pratiSThAmAM unnata ane gahamAM avanata na thanAra maharSi pUjA ane gahamAM lipta na thAya. te samabhAvI, virata, saMyamI, saraLatAne svIkArIne nivaNa mAne prApta thAya che. (793) je Arati - ratine sahana kare che, saMsArIjananA paricayathI dUra rahe che, virakta che. Atmahitano sAdhaka che; saMyamazIla che. zoka rahita che, mamatva rahita che. akiMcana che. te paramArtha padomAM sthita thAya che. (79) gAyI, mahAyazasvI, gaThaSio dvArA svIkRta, lepAdi karma rahita, asaMskRta, ekAMta sthAnone seve ane parISahone sahana kare. (79) anuttara dharma saMcayanuM AcaraNa karIne sadajJAnathI jJAnane prApta karanArA, anutara, jJAnadhArI, yazasvI, maharSi, aMtarikSamAM sUryanI samAna dharmasaMdhamAM prakAzamAna thAya che. vivecana - 783 thI 75 - tere sUtro prAyaH sugama ja che. vizeSa A pramANe - sata granthane tajIne svajanAdi pratibaMdha rUpa saMgane tajIne, jenAthI ke jemAM mahA kaleza che, thAya che te mahAna moha - Asakti jemAM che, tathAvidha kRtna ke kRSNa lezyA pariNAma hetutvathI mahAklezAdi rUpatyathI vivekIne bhayAvaha che. paryAya - pravajyA paryAya. temAM dharma te paryAya dharma. pachI abhirocitavAna - te anuSThAna viSayA prIti kRtavAnuM. - 8- 4 - athavA AtmAne ja A pramANe anuzAsita kare che - jemake he Atmana ! saMga tyajIne pravajyAdharma Apane abhiruce che. e pramANe uttara kriyAmAM paNa yathAsaMbhava bhAvanA karavI. pravajyA paryAya dharma ja have vizeSathI kahe che - mahAvato, piMDa vizuddhi Adi uttaraguNa rUpa zIla, parISahone sahevA. A abhiruci karIne, pachI je karyuM, te kahe che Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21/783 thI 795 ahiMsA, satya Adi svIkAre che. pAMca mahAvrato - ahiMsA Adino svIkArIne pUrvavat viyare che. arthAt aMgIkAra karyA vinA rahetA nathI. gharma - zruta ane cAritrarUpa ke je jinezvare kahela che. viU eTale vidvAna, jJAtA. bAkI badhAM ja prANImAM dayA vaDe - hitopadezadAnAdi rUpathI athavA rakSaNa rUpathI je anukaMpanazIla che te dayAnukaMpI. kSAMti vaDe - azaktithI nahIM khame che - pratyanIkAdi udIrita durvacanAdine sahana kare che. tethI kSAMti kSama. saMyata, evo te brahmacArI. pUrve brahmacaryano svIkAra kahelo hovA chatAM pharI ahIM 'brahmacArI' e abhidhAna brahmacaryanA duranucaratva jaNAvavA mATe che. AnA vaDe mUla guNa rakSaNano upAya kahyo. kAla prastAve athavA kAlena - pAdona pauruSi Adi vaDe, te kAlocita pratyuprekSaNAdi karatA hatA. rASTra - maMDalamAM, lAgaeNla - sahiSNutva. asahiSNutva lakSaNa jANIne je rIte AtmAnI saMyama yoga hAni na thAya. . 221 bIjA kahe che - siMhavat eTale bhaya utpAdakatvathI paNa satvone trAsita karIne nahIM. siMhanA dRSTAMtathI sAttvikatvathI atisthira paNAthI. tethI ja duHkha utpAdaka asabhya - azlIla rUpa vacano sAMbhaLIne tevA ja vacano sAme na bole. to zuM kare? tenI upekSA karatAM cAle. tathA priya ke apriya - anukULa ke pratikULa badhAMne sahana kare. arthAt badhI vastu badhAM sthAne gamI jAya to paNa yathArdaSTa - je je jue tenI abhilASAvALo na thAya. athavA jo ekatra puSTa AlaMbanathI seve to paNa te badhuM abhimata AhArAdithI badhe abhilASAvALo na thAya. pUjA ke garhAmAM paNa abhiruci na kare. garbha eTale niMdA ke paraparivAda. (zaMkA) bhikSune paNa zuM anyathA bhAva saMbhave che? ke jethI A - A pramANe tenA guNanuM abhidhAna che? tethI kahe che - aneka chaMda - abhiprAyo saMbhave che. te tattvavRttithI audayika bhAvathI dhAraNa karAya che. aNagAra - bhikSu paNa AvA AvA bhAvane dhAraNa na kare, te mATe tenA guNanuM abhidhAna karela che. * bhayabhairava - bhayotpAdakatvathI bhISaNa, temAM brahmacaryanI svIkRti kahI. pUrve 'bhIma' zabda vAparelo, pharI tene ahIM kahyo te tenI ati raudratAne jaNAvavAne mATe che. divya ityAdi upasargo jANavA. pariSaho jyAre udIrAya che, tyAre saMyama prati zithIla thAya che. jyAre upasargo ke parISaho prApta thAya - anubhavana dvArathI Ave tyAre vyathA na pAme. bhayathI calita na thAya, paNa bhikSu sattvavALA thaIne saMgrAma zIrSa - yuddhaprakarSa samAna hastirAjavat. sparza - tRNa sparzAdi, tathA rogo upatApita kare che. . - x - 4 - e pramANe rajanI mAphaka - jIvanI malinatAthI hetupaNAthI karmone parISaha sahana karavA vaDe khapAve che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 uttarAdhyayana mUlasUba-saTIka anuvAda/2 moha - mithyAtva, hAsya Adi rUpa ke ajJAna grahaNa karAya che. AtmA vaDe guma te Atmaguma - kAcabAnI jema saMkucita sarvAga vALA, AnA vaDe parISaha sahana karavAno upAya kahela che. saMyata pUjA ke gahamAM saMga na dhAraNa kare. temAM anunnata ke avanatatva eTale ke pUjAmAM unnata na thAya, gahamAM avanata na thAya. pUrvavata abhirucino niSedha jANavo. paNa te hajubhAva - ArjavatAne aMgIkAra karIne saMyata sabhyam darzanAdi rUpa virata thaIne vizeSathI nirvANa mArgane prApta kare che. tyAra pachI te tyAre zuM kare che? te kahe che - saMyama asaMyama viSayamAM arati-rItine sahana kare. tenAthI bAdhita na thAya. te aratiratisaha. saMtava-pUrva ke pazcAta saMtava rUpa athavA vacana saMvAsa rUpa na kare. konI sAthe? gRhastho sAthe. pradhAna evo je saMyama muktinA hetu paNAthI jene che te pradhAnavAna athavA parama puruSArthavAna thAya. paramArtha eTale mokSa, te jenA vaDe jaNAya te paramArtha pado - sakhya darzanAdi, temAM avirAdhaktAthI rahe. chinna zoka athavA chinna zrota che tevo. zrota eTale mithyAdarzana Adi chedelA che jeNe te chinna zrotA. tethI ja amama ane akiMcana che. ahIM A saMyamanA vizeSaNo che. - x x- tathA viviktalayana arthAta strI Adi rahita upAzraya rU5. nirupalepa - bhAvathI Asakti rUpa upalepa varjina, dravyathI paNa temATe upaliptanahIM tevA. asaMskRta - bIjAdi vaDe abhivyApta, tethI ja nirdoSatAthI muni vaDe Asevita che. - *- X pharI pharI parISaha "sparzana' nAme che te atizaya jaNAvavAne mATe che. tenAthI samudrapAla muni kevA prakAranA thayA? samudrapAla muni zrutajJAna vALA thayA. yathAvat kriyAkalApathI yukta thayA. zobhana evA aneka rUpa jJAno - saMga tyAga, paryAya dharma ruci, tattvAdino avabodha, tenA vaDe yukta thayA. dharma saMcaya - kSamA Adi yati dharmano samRdaya. anuttara jJAna - kevaLa jJAna, tene dhAraNa karavAthI anuttara jJAnadhara thayA. - - - - X-. tethI ja yazasvI, aMtarikSamAM sUryanI jema prakAza karatA, jema AkAzamAM sUrya avabhAse che, tema A utpanna kevalajJAnathI avabhAse che. have adhyayananA arthano upasaMhAra karatAM tenuM phaLa kahe che - * sUtra - 796 - - samudrapAla muni punya pApa baMnene khapAvIne, saMyamamAM nizcala ane sarvathA vipramukta thaIne samudra jevA vizALa saMsAra pravAhane tarIne apunarAgamana sthitimAM - mokSamAM gayA. - tema huM kahuM chuM. vivecana - 796 - be bhede - ghAtakarma ane bhavopagrAhI karmanA bhedathI, punya pApa- zubha azubha Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21/096 223 prakRti rUpa, niraMjana - karmasaMgathI rahita athavA niraMgaNa - saMyama prati nizcala, zelezI avasthA prApta. tethI ja bAhya ane atyaMtara Asakti hetuthI tene tajIne) ati dusarapaNAthI mahAna sevA bhavodapi - devAdi bhava samUhane ullaMghIne mokSamAM gayA. A ja arthane spaSTa karavAne mATe niryuktikAra kahe che - * niyukti - 443 + vivecana - ghaNAM varSo sudhI tapazcaraNa karIne te kleza, te nivArIne te sthAnane saMprApta thAya che, je saMprApta thatAM zoka raheto nathI. - - - muni dIparatna sAgare karela adhyayana - 21 no TIkA sahita anuvAda pUrNa -- -- -- - - bhAga - 38 - pUrNa Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda vibhAgIkaraNa bhAga 39 38 39 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/2 adhyayano adhya. 1 thI 6 adhya. 7 thI 21 adhya. 22 thI 36 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa bhAga kramAMka : 1 ane 2 3 ane 4 | 5 thI 7. We | 9 thI 13 15 AgamanuM nAma AcArAMga. sUtrakRtAMgA sthAnAMga. samavAyAMga. bhagavatI jJAtAdharmakathA upAsakadazA, aMtakRdazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIya jIvAjIvAbhigama prajJApanA sUrya/caMdra-prajJapti jaMbUdvIpa prajJapti nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa | mahAnizItha Avazyaka piMDaniryukti, oghaniryukti dazavaikAlika uttarAdhyayana naMdIsUtra anuyogadvAra kalpa (bArasA) sUtra | 16 | 17 17 thI 19 20 thI 22 | | 23,24. 25 thI 27 | 28 II 29 | 30 | 31 thI 34 ( 35 | 36 37 thI 39 : 40 | | 41 42