________________ જૈન ઇતિહાસની ઝલકો સાધર્મિકોની પંચ પકવાનથી ભક્તિ કરીને વિદાય આપી સહુ સ્તબ્ધ થઈ ગયા. આવી કસોટી કરવા બદલ ક્ષમા યાચીને સહુ વિદાય થયા. [29] વસ્તુપાળનો મુનીમ મંત્રીશ્વર વસ્તુપાળના મુનીમે એક વાર હિસાબમાં ગરબડ કરી. એની ચોરી પકડાઈ ગઈ. જૈન સાધર્મિક ભાઈ હોવાના કારણે તેને જેલમાં નહિ બેસાડતાં પોતાની જ હવેલીના એક ખંડમાં તેને નજરકેદ' જેવી સજા કરી. પણ નગરના ધર્મીજનોને આટલું ય ન ગમ્યું. તેમણે આચાર્ય ભગવંતને ફરિયાદ કરી. આચાર્ય ભગવંતના કહેવાથી વસ્તુપાળે મુનીમને નજરકેદમાંથી પણ મુક્તિ આપી. કાલાંતરે આ ભાઈ દીક્ષાની ભાવનાવાળા થયા. દીક્ષા દેવામાં આવી; પરંતુ વસ્તુપાળને તે અંગેની પાત્રતા તેનામાં ન જણાઈ. પરંતુ જ્યારે વર્ષો પછી વિદ્વત્તા આવવાના કારણે પંન્યાસપદ ઉપર આરૂઢ કરવાની વિચારણા થઈ ત્યારે તે અંગે દીર્ઘદ્રષ્ટા વસ્તુપાળે પોતાનો વિરોધ દર્શાવ્યો. પણ ગુરુદેવના આગ્રહને જોઈને તેમણે વાત વાળી લેતા કહ્યું, “ભલે. પદસ્થ કરો. પરંતુ આચાર્યપદ તો ભવિષ્યમાં ન જ આપશો.” કાલાંતરે આચાર્યપદ ઉપર આરૂઢ થવાની વાત આવી. ત્યારે વસ્તુપાળે નમ્રતાપૂર્વક પોતાનો વિરોધ દર્શાવ્યો. પરંતુ તો ય આચાર્યપદ આપવામાં આવ્યું. ભક્તોના દબાણ આગળ અને ગુરુદેવની પણ ઇચ્છા સામે વસ્તુપાળ મૌન રહીને હટી ગયા. ખરેખર વસ્તુપાળનો ભય સાચો ઠર્યો. નૂતન આચાર્યને આચાર્યપદનું અજીર્ણ થયું. તેમણે ગુરુ સામે બગાવત પોકારી અનેક પ્રકારની શિથિલતાઓનો ભોગ તો બન્યા; પરંતુ દેશકાળના હિસાબે તે શિથિલતાઓને ક્ષન્તવ્ય ગણાવી. આથી અનેક સાધુ-સાધ્વીઓ પણ ઉન્માર્ગગામી બનવા લાગ્યા. ગુરુદ્રોહ અને શિથિલતા બે ય મોટા દોષ ! પણ તેથીય વધુ મોટો દોષ મંત્રીશ્વરે શોધી કાઢેલો - અપાત્રતા ! પછી શું બાકી રહે ? [30] નાગશ્રીનું કડવી તુંબડીનું શાક જ્યારે નાગશ્રીએ ઝેર સ્વરૂપ બની ગયેલી કડવી તુંબડીના શાકને ઠેકાણે પાડવા જાણીબુઝીને ભિક્ષાર્થે પધારેલા ધર્મરુચિ અણગારને વહોરાવી દીધું; જ્યારે ધર્મરુચિ મહાત્માએ સ્વયં આરોગી લઈને પોતાના પ્રાણ કુરબાન કરીને
