________________ જૈન ઇતિહાસની ઝલક 59 [111] રાજા ચદ્રાવતંસક ચન્દ્રાવસક ઉજજૈનીનો રાજા હતો. તે પાક ધર્મચુસ્ત જૈન હતો. એક વાર, “દીવો બળે ત્યાં સુધી કાયોત્સર્ગમાં ઊભા રહેવું” એવી પ્રતિજ્ઞા કરીને ઊભા રહ્યાં. જ્યારે જ્યારે તેલ ખેડૂતું ગયું. ત્યારે રાજાને અંધારું થતાં તકલીફ ન પડે એ સારા આશયથી દાસી તેલ પૂરતી જ ગઈ. મનની પૂરી પ્રસન્નતા સાથે રાજાએ કાયોત્સર્ગ તો ચાલુ જ રાખ્યો પરંતુ શરીર તે કષ્ટ ખમી ન શક્યું. સવારે દીવો હોલવાતાં તેણે કાયોત્સર્ગ પાર્યો. જ્યાં પગ ઉપાડ્યો ત્યાં જ ધરતી ઉપર ઢળી પડ્યા. સમાધિપૂર્વક તરત મૃત્યુ પામીને દેવલોકમાં ગયા. [112] સુલતા સુલસા પરમાત્મા મહાવીરદેવની પરમ ભક્તિ અને નિર્મળ સમત્વને દૃઢપણે ધારણ કરતી શ્રાવિકા હતી. લગ્ન બાદ કેટલાય સમય સુધી તેને સંતાન ન થવાથી તેના પતિ નાગસારથિને ભારે આર્તધ્યાન થવા લાગ્યું. તે સુલતાને વારંવારે કહેવા લાગ્યો કે, “સંતાન-પ્રાપ્તિ માટે તું “કાંઈક પ્રયત્ન કર.” સુલસા એક જ ઉત્તર દેતી કે, “જે કર્મમાં લખ્યું હશે તે થશે.” પણ છેવટે આ અંગેના પતિના તીવ્ર આધ્યાનનું નિવારણ થાય તે માટે આયંબિલનો તપ શરૂ કર્યો. એકદા સુલતાના દૃઢ સમ્યકત્વની દેવસભામાં દેવેન્દ્ર પ્રશંસા કરી ત્યારે સેનાપતિ-દેવ હરિëગમેલી સુલસાની પરીક્ષા કરવા આવ્યો. તેણે પુત્રપાપ્તિ માટે મૂળિયું આપ્યું; પછી મન્નેિ માદળિયું આપીને કાલીદેવીની ઉપાસના કરવા જણાવ્યું. પણ સુલસાએ તેની તેવી કોઈ વાતનો સ્વીકાર ન કર્યો. સંતાન મળો કે ન મળો, પણ કાલી વગેરેની કોઈ ઉપાસના કરનાર નથી.' લસાનો આ દૃઢ સંકલ્પ હતો. “જિનેશ્વર ભગવાન સિવાય મને કોઈ ન ખપે !" આ તેનો હૃદયટંકાર હતો. હાથી ઉપર બેઠેલી વ્યક્તિ કદી ગધેડા ઉપર બેસતી હશે ?" આ તેનો સ્પષ્ટ સવાલ હતો. દેવ ચાલ્યો ગયો. હવે તે સાધુનો સ્વાંગ સજીને આવ્યો. તેણે કુષ્ઠી સાધુના રોગ-નિવારણ માટે લક્ષપાક તેલના એક સીસાની માગણી કરી. ભક્તિનો લાભ મળ્યાથી આનંદ-વિભોર બનીને તુલસા ઘરમાંથી સીસો લેવા ગઈ. પણ અફસોસ એકાએક હાથમાંથી સીસો પડીને ફૂટી ગયો. અતિ કીમતી તેલ ઢોળાઈ ગયું. પણ તેનો જરાય અફસોસ કર્યા વિના બીજો સીસો લેવા ગઈ. તેય
